GARAPENEAN DAUDEN FUTBOLARIEN EZAUGARRI ANTROPOMETRIKO ETA FISIOLOGIKOAK

Jakintza-arloa: Medikuntza

Egilea: SUSANA GIL OROZKO Urtea: 2003 Zuzendaria: JON IRAZUSTA ASTIAZARAN Unibertsitatea: UPV-EHU ISBN: 978-84-8438-225-6

Hitzaurrea Futbola ez zen nire kirola; egia esanda, ez zen bat ere nire kirola. Baina, gauzak datozen modura datoz eta hartu egin behar ditugu. Baina, behin hartuz gero, derrigorrezkoa dugu gustuz eta gogoz egitea. Nire betiko leloa da: “Zerbait egin egiten dut edo ez dut egiten, baina egitekotan ondo egina egon behar du (edo behintzat saiatuko naiz)”. Printzipio horretatik abiatu zen gure lana Getxoko Arenas Futbol Taldeko zuzendaritza guregana hurreratu zenenean eta gurekin lan egin nahi zutela esan zigutenean. Hara zer nolako aukera! Eta horrela egin genuen. Hiru denboraldietan zehar (1999tik 2002ra), urtean hiru aldiz, Medikuntza eta Odontologia Fakultatean dagoen Basurtuko Institutu Medikoko egoitza futbolariz bete genuen; eta horrez gain, Unibertsitateko atletismoko pista ere bai. Futbola taldekako kirola den moduan, guk ere taldekako lana egin genuen, eskerrak horri. Pisuak, altuerak, gantzak, diametroak, perimetroak, portzentajeak, somatotipoak, bizikletak, jauziak, abiadurak, konoak, iraupeneko frogak, laktatoak... eta jaiotza datak! aurkikuntzarik ezustekoenak izan baitzuen jarraipen mediatikorik handiena. Tesi honen inguruko ondorioak poztu egiten naute. Lehenengo, ikerlan honetatik argitaratu diren idazlanek zientziarentzako, kirolarentzako eta batez futbolarentzako lagungarri izango direla sinesten dudalako. Bigarren, futbolean egiten diren aukeraketa prozesuetan zeintzuk faktorek duten garrantzia jakiteko balio izan duelako. Hirugarren, gure lan-taldearen ikerkuntzaren ildoa markatu egin duelako. Izan ere, lan honen ondoren beste ikerlan batzuk jaio dira eta beste tesi batzuk ere bai. Laugarren, etorkizunerako proiektuak biztu dituelako kirolaren inguruan, futbolean eta azpimarratzekoak dira orain dauzkagun proiektuak emakumezkoen futbolaren arloan. Eta azkenik, poztu egiten nau gugana etorri ziren futbolari gazte batzuk elite mailara heldu direla jakiteak, bide horretan gure taldeak zer edo zelako eragina izan duelako ustean nagoelako; gainera, oraindik ere, batzuk helduko dira! Honengatik guztiarengatik argi dago gustura sentitzen naizela egin genuen lan honekin. Eta, garai batean futbola nire kirola ez bazen ere, onartu egin behar dut gaur egun badela; hori bai, beste kirol batzuen artean.

Susana Gil Orozko

Galdakaon, 2008ren ekainaren 16

eman ta zabal zazu

Universidad Euskal Herriko

del País Vasco Unibertsitatea MEDIKUNTZA ETA ODONTOLOGI FAKULTATEA

GARAPENEAN DAUDEN

FUTBOLARIEN EZAUGARRI

ANTROPOMETRIKO ETA

FISIOLOGIKOAK

Doktorego-tesia

SUSANA GIL OROZKO

2

2.003

3

ESKERRONAK

Honelako beharra amaitutzat eman eta gero, bazirudien eskerronak idaztea

askoz ere gauza sinpleagoa izango zela. Baina, momentua heldu denean, lan

honetan, modu baten edo bestean, parte hartu duten pertsona guztiak

izendatzea ez dela erreza konturatu naiz; eta, baliteke baten bat zerrenda

honetatik kanpo geratzea. Ez dadila inor, arren, atal honetan aipatua ez

egoteagatik mindua geratu.

Hasteko, Medikuntza eta Odontologi Fakultateko Fisiologiako Saileko

Juan Manuel Gandarias y Bajón eta Juan José Goiriena Irakasle Doktoreei

eskerrak eman nahi nieke ikerlan hau egitea onartzeagatik. Baita, Begoña Ochoa

Fisiologiako Saileko Zuzendariari ere, Luis Casis Katedradunari, eta bereziki

Fernando Ainz Katedradunari alor ezberdinetan laguntzeagatik.

Jon Irazusta Katedradunari, eta tesi honen zuzendariari, eskertu nahi

nioke; alde batetik, nigan hasiera-hasieratik erakutsi zuen konfiantzagatik, eta

bestetik, momentu ahuletan emandako animo guztiengatik; eta baita egindako

zuzenketa zorrotzengatik ere.

Era berean, Javier Gil Irakasleari, opatutako gomendio guztiengatik, eta

nola ez, eguneroko laguntzagatik.

Bestalde, eskertu nahi nieke Arenas Club de Getxo futbol taldeko

zuzendaritzari eta teknikariei; eta Bizkaiko Foru Aldundiko Bizkaia-Bizkaialde

Fundazioari. Horiek biak eta Euskal Herriko Unibertsitateak sinatutako

hitzarmenari ezker tesi hau ahalbidetu baitzen. Modu berean, nire eskerrik

zintzoenak parte hartu zuten futbolari guztiei eta euren gurasoei. Gazte hauen

laguntzarik gabe lan hau garatzea ezinezkoa bailitzatekeen.

4

Basurtuko Institutu Medikoko kideak diren: Jon Irazustari (“pausu-

markatzailea”), Javi Gil-i (“lasaitasuna”), Amaia Irazustari (“barrea”) eta Fátima

Ruiz-i (“ordena”), ikerlan honen sinatzailea ni banaiz ere, eurak ere lan honen

egileak dira. Denon artean egindako lana izan baita. Futbola taldekako kirola

den moduan ikerlan hau ere taldekako ariketa izan da. Momentu txarrak modu

alai batez aurrera eramatea posiblea izan da zuen adiskidetasunarekin.

Ez ditut ahaztu nahi laborategiko kideak: Axier, Adolfo, Gorka, Naiara,

Nerea, Leire, Ekaitz, Jaime eta Elena; beti laguntzeko prest zaudetelako. Mila

esker, denoi azken informatika-larrialdiko sorospenengatik.

Eskerronak ere Juan Bilbao Bioestatistikako Irakasle Doktoreari, zenbaki

guztiei, edo batzuei behintzat, zentzua emateagatik modu adierazgarri baten.

Euskal Herriko Unibertsitateko Kirol Zerbitzuari eskerrak eman nahi

nioke kirol-instalazioak uzteagatik.

Egoera on eta txar guztietan nirekin egoteagatik, eskertu nahi diet

etxekoei. Aitari, jarraitzeko eredua izan zelako, bizitzaren printzipioak erakutsi

zigulako, eta bere kirolarekiko zaletasunean sartu gintuelako. Bestetik Amari,

ez zait bururatzen hitz nahikorik, bere edozein-orduko eta edozein-momentuko

laguntza ezkertzeko, beragatik bukatuta baitago lan hau eta beste hainbat.

Ahizpa Marito, Andres, Ander eta Miren zuen animoengatik eta ematen

didazuen poztasunagatik. Joseba, eskerrak zuri, danagatik.

Eta azkenik, baina lehenak, nire larrosatsu Iruneri eta Aneri, eurak ere

lan honekin batera jaio eta hasi egin direlako. Nire laztanei lapurtutako

momentutsuetan dagoelako bukatua tesi hau, zuentzat dira kutunak,

dauzkadan gogorapenik (eta muxurik) goxoenak. Post-scrituma: Lan originala

bukatu eta gero jaio zareten Ibon eta Unai, noski zuentzat badira ere, nire

maiteak, nire laztanik goxoenak.

5

Josebari,

Nire proiektu guztietan sinestuteagatik, eta burutazio guztiak lortuteko emoten

dostazun animoa eta egin dozuzen ahaleginengatik, eta ez dira gitxi izan, batez ere

aspaldi honetan, zuri eskeini gure dotsut, Joseba, lan hau eta beste mila.

6

LABURDURAK

A.E.B. Ameriketako Estatu Batuak

A.C.G. Arenas Club de Getxo

B.I.M. Basurtuko Institutu Medikoa

E.J. Erorketa jauzia

G.A. Gorputz-adarretakoa

G.G.M. Gantzik gabeko masa

G.M.I. Gorputz masa indizea

G.R.E.C. Grupo Español de Cineantropometría

M.A.J. Mugimenduaren aurkako jauzia

M.J. Makurtutako jauzia

S.E. Subeskapularra

S.I. Suprailiakoa

VO2 Oxigeno kontsumoa

VO2 max. Oxigeno kontsumo maximoa

VO2 max. abs. Oxigeno kontsumo maximo absolutua

VO2 max. erl. Oxigeno kontsumo maximo erlatiboa

7

AURKIBIDEA

1. Sarrera 9

1.1. Futbola 9

1.1.1. Jokoa 9

1.1.2. Jokalariak 9

1.1.2.1. Postuak 11

1.1.2.2. Antropometria 12

1.1.2.3. Fisiologia eta errendimendua 13

1.1.2.3.1. Oxigeno kontsumo maximoa 13

1.1.2.3.2. Abiadura 14

1.1.2.3.3. Jauziak 14

1.2. Garapena 15

1.2.1. Hazkundea 15

1.2.2. Hazkundea eta ariketa fisikoa 17

2. Helburuak 20

3. Materiala eta Metodoak 23

3.1. Lagina 23

3.2. Materiala 26

3.3. Metodoak 27

3.3.1. Azterketa medikoa 27

3.3.1.1. Galdeketa 28

3.3.1.1.1. Datu orokorrak 28

3.3.1.1.2. Historia klinikoa 28

3.3.1.1.3. Kirol aurrekariak 28

3.3.1.2. Miaketa fisikoa 29

3.3.1.2.1. Sistema kardiobaskularra 29

3.3.1.2.2. Sistema muskulueskeletikoa 29

3.3.1.2.3. Antropometria eta gorputzaren osagaiak 29

3.3.1.2.4. Somatotipoa 34

8

3.3.2. Errendimendua 35

3.3.2.1. Astrand-en testa 35

3.3.2.2. Iraupeneko proba 36

3.3.2.3. Lasterketa laburrak 36

3.3.2.4. Jauziak 37

3.4. Estatistika 39

4. Emaitzak eta eztabaida 40

4.1. Futbolarien ezaugarri orokorrak 40

4.1.1. Azterketa medikoa 40

4.1.2. Kirol aurrekariak 42

4.2. Adin taldeen arteko ezberdintasunak 44

4.2.1. Ezberdintasun fisikoak 44

4.2.1.1. Ezberdintasun fisikoen emaitzak 44

4.2.1.1.1 Antropometria 44

4.2.1.1.2. Gantza 45

4.2.1.1.3. Gorputzaren osagaiak 49

4.2.1.1.4. Somatotipoa 52

4.2.1.2. Ezberdintasun fisikoen eztabaida 56

4.2.1.2.1. Antropometria 57

4.2.1.2.2. Gorputzaren osagaiak 59

4.2.1.2.3. Somatotipoa 63

4.2.1.2.4. Futbolarien eta populazio orokorraren

arteko konparaketa 67

4.2.2. Ezberdintasun fisiologikoak: Errendimendua 80

4.2.2.1. Erresistentzia 80

4.2.2.1.1. Astrand-en testa 83

4.2.2.1.2. Iraupeneko proba 89

4.2.2.1.3. Erresistentziaren eztabaida 105

4.2.2.2. Lasterketa laburrak 112

4.2.2.2.1. Lasterketa laburren emaitzak 112

4.2.2.2.1. Lasterketa laburren eztabaida 121

9

4.2.2.3. Jauziak 126

4.2.2.3.1. Jauzien emaitzak 126

4.2.2.3.2. Jauzien eztabaida 130

4.3. Maila batetik bestera pasatzen direnak 133

4.3.1. Maila batetik bestera pasatzen direnen emaitzak 133

4.3.2. Maila batetik bestera pasatzen direnen eztabaida 142

4.4. Postuen arteko ezberdintasunak 147

4.4.1. Postuen emaitzak 147

4.4.2. Postuen eztabaida 148

4.5. Jaiotza-datak 152

4.5.1. Jaiotza-daten emaitzak 152

4.5.1.1. Emaitza orokorrak 152

4.5.1.2. Jaiotza-datak adin taldeka 154

4.5.2. Jaiotza-daten eztabaida 159

5. Ondorioak 164

6. Bibliografia 166

7. Eranskinak 184

10

1. SARRERA

1.1. FUTBOLA

“Futbolak mundu osoan milioika jarraitzaile dauzka. Hauetariko askok aditutzat

ikusten dute euren burua, baina, horietako gutxik ikus dezakete kirol hau inolako

alderdikeriarik gabe. (...) Futbolaren denboraren analisiek, eta futbolarien ariketa

fisikoaren azterketek, neurri objektibo batzuk ematen dituzte; eta horrela, interpretazio

objektiboa egin daiteke. Horrez gain, analisi hau hobetu egiten da ariketa fisikoaren

datuekin batera azterketa fisiologikoak egiten direnean” (Ekblon, 1999).

1.1.1. JOKOA

Futbolariek partidetan egindako distantziei buruzko emaitza oso ezberdinak argitaratu

dira metodologia desberdinak erabili direlako. Hasiera batean futbolariek egindako

distantzia subjektiboki neurtzen zen. Horrela, Knowles eta Brooke-n ikerlaneko

jokalariek batez bestez 4.834 m egiten zituzten partidetan (1974). Aldiz, distantzia hori

11

9.800 m-koa zela zihoen Ekblom-ek 1986 urtean. Azken urteetan teknologien

aurrerakadarekin futbolarien distantziak neurtu eta aztertzeko bideo-analisiak eta

ordenadore-analisiak erabili dira. Alde adierazgarriak aurkitu dituzte taldeen artean

nahiz eta profesionalak izan. Esate baterako Hego Ameriketako talde profesionalek

Ingalaterrako “Premier League”-koek baino 1.5 km gutxiago egiten dute partidetan

(Drust eta lank., 1998). Toki bi horietako jokalariek egindako distantziak 8.638 ± 1.158

m eta 10.104 ± 703 m izan ziren, hurrenez hurren (Rienzi eta lank., 2000). Nolanahi ere,

gaur egun badirudi nahikoa adostuta dagoela futbolariek 8-11 km egiten dituztela

partida bakoitzean. Atezainek ordea, askoz ere distantzia laburragoa egiten dute, 4 km

inguru (Bangsbo eta lank., 1991; Ekblom, 1998; Reilly eta lank., 2000; Shephard, 1999;

Tumilty, 1993). Oso ikasketa gutxitan aztertu dute ez-eliteko futbolarien distantziak eta

are gutxiago futbolari gazteen partida batean egindako lana. Norvegiako junior talde

batetako jokalariek senior profesionalen antzeko distantzia korritzen zuten, 8.6-10.3 km

alegia (Helgerud eta lank., 2001). Jokalari batek partida ezberdinetan antzeko

distantziak egiten dituela ikusi dute; izan ere, partida batetik bestera 0.90-1.7 km-ko

ezberdintasuna behatu dute (Bangsbo, 2002; Bangsbo eta lank., 1991). Bestalde,

partidetako lehenengo erdian bigarrenean baino %5-9 distantzia luzeagoa egiten dute,

batez ere lehenengo 15 minutuetan eta azkeneko 15 minutuetan distantzia luzeenak

egiten direlako, baina erdialdeko 15 minututan distantzia berdina egiten da partidaren

lehenengo eta bigarren zatian (Bangsbo, 2002; Shephard, 1999; Tumilty, 1993).

Partidetan zein distantzia egiten duten jakiteaz gain, interesgarria da distantzia hori

zein intentsitatean egiten duten jakitea. Horrela, oinez %25-40 egiten dute, “footing”

egiten %30-37, abiadura submaximoan %20, sprintatzen %9-11 eta atzerantz %5-7

(Bangsbo 2002; Shephard, 1999; Reilly eta Thomas, 1991; Whitehead, 1975).

Ezberdintasun nabariak ikusi dira Danimarkako lehen eta bigarren mailako futbolarien

artean (Bangsbo, 2002). Era berean unibertsitateko futbolariek denboraren portzentaia

handiagoa igarotzen dute intentsitate baxuko ariketa egiten. Hau da, oinez ibiltzen

(%56) eta footing egiten (%30) eta denbora gutxiago sprintatzen (%3) Ali eta Farraly-k

adierazi zutenez (1991). Halaber, ezberdintasunak aurkitu dituzte eliteko profesional eta

ez “hain” eliteko profesionalen artean, azken hauek intentsitate gutxiagoko ariketak eta

sprint gutxiago egiten baitituzte (Mohr eta lank., 2003). Egindako distantziari begira,

jokalari profesionalek batez bestez 11 km-ko partida osoaren 8 km oinez edo abiadura

12

baxuan egiten dute, abiadura ertainean 1-1.5 km eta abiadura altuan eta sprintatzen km

bat inguru eta atzerantz kilometro erdia (Bangsbo, 2002). Era berean, eta aurrerago

ikusiko denez, jokalarien postuen arabera ariketen intentsitateak eta egindako

distantziak aldatzen dira.

Beraz, futbolean partidaren zatirik handienean intentsitate baxuko ariketak egiten

dituzte, ariketaren %90 aerobikoa izanik, eta intentsitate altuko ariketan partidaren

zatirik txikiena ematen dituzte, batez beste 7 minutu (Bangsbo eta lank., 1991).

1.1.2. JOKALARIAK

1.1.2.1. POSTUAK

Futbolean taktikak ezartzen lehenengoetarikoa Ingalaterrako Glasgow-ko Queen’s Park

A.F.C. futbol taldea izan zen. Ondo antolatuta zuten taldea atzelari bi, erdilari bi eta sei

aurrelariekin. Arraro samarra dirudien arren arrakasta itzela eduki zuten, 1867.

uztailetik 1875. urtarrilera ez zieten golik sartu eta! (Ekblom-en aipatua, 1999). Handik

aurrera gauzak aldatzen joan ziren eta gaur eguneko antolaketa taktikora heldu gara.

Ikerlari gehienek jokalarien lau postu deskribatzen dituzte: aurrelariak, erdilariak,

atzelariak eta atezainak, alegia (Casajus eta Aragones, 1997; Malina eta lank., 2000;

Reilly eta lank., 2000; Tumilty, 1993; Shephard, 1999; Wisloff eta lank., 1999). Beste

lan batzuetan alboko-atzelariak atzelariekin batera jarri beharrean talde ezberdintzat

hartu egiten dute (Davis eta lank., 1992; Di Salvo eta Pigozzi, 1998; Rienzi eta lank.,

2000). Postu ezberdinetako jokalariek oso lan taktiko ezberdina dute. Hortaz, erdilariek

partidetan distantzia luzeagoa egiten dute (11-11.5 km) aurrelari eta atzelariek baino

(Bangsbo eta lank., 1991; Rienzi eta lank., 2000), eta atezainek partidetan 4 km inguru

egiten dute (Bangsbo, 2002).

13

1.1.2.2. ANTROPOMETRIA

Elite eta nazioen selekzioetako futbolari profesional seniorren altuera batez beste 180-

185 cm-koa eta pisua 75-80 kg-koa da, jokalari guztiak kontuan hartzen direnean

(Bangsbo 1994; Bangsbo eta Mizuno, 1988; Caldarone eta lank., 1990; Coen eta lank.,

1998; Wisloff eta lank., 1998). Atezainak garaienak izaten dira, eta ondoren, atzelariak;

txikienak orokorrean erdilariak (Bangsbo, 1994; Reilly eta lank., 2001; Shephard,

1998). Bestalde, eliteko futbolariak zaharragoak, altuagoak eta astunagoak izaten dira

maila baxuagoko futbolariak baino (Casajus eta Aragones, 1997) baina hau ez da kasu

guztietan gertatzen (Cometti eta lank., 2001; Wisloff eta lank., 1998). Jokalari

gazteagoak, elitekoak barne, txikiagoak izaten dira. Esaterako, aurtengo F.I.F.A.-k

(Fédération Interationale de Football Association) antolatutako 17 urte-beherakoen

munduko txapelketan lehenengo lau taldeen batez besteko altuera 177.89 cm-koa izan

da eta pisua 71.71 kg, atezainak barne eta selekzio bakoitzaren 20 jokalariak kontutan

hartuta (http: www.fifa.com).

Somatotipoak gorputza deskribatzen du bere hiru osagaien bidez: endomorfia,

mesomorfia eta ektomorfia (Heath eta Carter, 1967). Lehen osagaiak edo endomorfiak

gantz kantitatea adierazten du; beraz, obesitatearen adierazletzat har daiteke. Bigarren

osagaiak edo mesomorfiak portzentaia muskulu-eskeletikoa adierazten du. Hirugarren

osagaiak edo ektomorfiak linealtasuna adierazten du, hau da, luzera-neurriak

zeharkakoak baino handiagoak direla.

Futbolarietan mesomorfia nagusi izaten da, somatotipo tipikoa eliteko jokalarietan

3-5-2.5 inguru dago (Rienzi eta lank., 1998; White eta lank., 1988). Mesomorfiaren

nagusitasuna haur kirolari gazteetatik ikusten da (Viviani eta Casagrande, 1993); hala

eta guztiz ere, haurretan ektomorfia handiagoa izaten da pertsona helduetan baino

(Malina eta lank., 2000). Horrela, ulertzekoa da futbolarien gorputzaren muskulu

portzentaia sedentarioena baino altuagoa izatea eta %62-ra ere hel daitekeela esan dute

(Rienzi eta lank., 1998; Reilly eta lank., 2000). Gantz portzentaia, berriz, pertsona

sedentarioena baino baxuagoa da; baina, distantzia luzeko kirolariena baino altuagoa

(Shephard 1998). Gantz kantitaterik aproposena zein den zaila da esatea, gantz

kantitatea kalkulatzeko hainbat teknika eta formula ezberdin erabili baitira. Horrela,

14

argitaratuta dauden gantz portzentaiak %7-19 tarte zabalean egon arren (Casajus eta

Aragones, 1997; Davis eta lank., 1992; Rico-Sanz eta lank., 1998; Rienzi eta lank.,

1998; Wittich eta lank., 2001), badirudi %10 inguruan dagoela gantz portzentajerik

egokiena (Shephard, 1998).

1.1.2.3. FISIOLOGIA ETA ERRENDIMENDUA

Aurretik adierazi dugunez futbolean intentsitate altuko eta baxuko ariketak egiten dira.

Partidaren zatirik handienean intentsitate baxuko ariketak egiten dira (oinez, footing

egiten etab) metabolismo aerobikoa erabiliz. Berriz, metabolismo anaerobikoak

partidaren zatirik laburrena betetzen du (sprint-ak, norabide aldaketa arinak,

“dribbling”-ak etab), baina, momenturik erabakigarrienak izaten dira. Jokaldi horietatik

arerioari baloia kentzea, baloi “galdu” bat irabaztea, gol bat sartzea... eta azken batean,

partida irabaztea etor daiteke eta. Futbolarien metabolismo aerobiko eta anaerobikoa,

eta errendimendua hurrengo ataletan aztertzen diren test-en bitartez neurtzen dira.

1.1.2.3.1. OXIGENO KONTSUMO MAXIMOA

Orokorrean esanda, erresistentzia aerobikoa oxigeno kontsumo maximoaren bidez

neurtzen da. Neurri horrek kirolarien metabolismo aerobikoz energia produzitzeko

gaitasuna adierazten du (Bangsbo eta Michalsik, 2002; Reilly eta lank., 2000; Wilmore

eta Costill, 1998). Teknika asko daude oxigeno kontsumo maximoa (VO2 max.)

neurtzeko, metodo zuzenak eta ez-zuzenak erabiltzen dira. Azken hauen artean

lehenetariko bat Astrand-en test ergometrikoa izan zen (Atrand eta Rodahl, 1986). Gaur

egun erabiltzen den test-a da eta bere baliagarritasuna probatuta dago (Macsween, 2001;

Kang eta lank., 2001; Stevens eta Sykes, 1996).

Eliteko futbolarien VO2 max.-a 55-70 ml·kg-1·min-1 -koa deskribatu dute (Apor

1988; Faina eta lank., 1988; Nowacki eta lank., 1988; Chatard, 1991; Puga, 1993; Reilly

eta Bangsbo, 1999), populazio sedentarioarena baino altuagoa baina iraupeneko

15

kirolariena baino baxuagoa (Reilly eta lank., 2000; Tumilty 1993). Alde nabaria aurkitu

dute maila ezberdinetako taldeen artean (Wisloff eta lank., 1998). Era berean, VO2 max.

ezberdin dute postu ezberdinetako jokalariek; besteak beste, erdilariek neurri altuena

izaten dute, neurririk baxuena atezainek, eta, hauen ondoren atzelariek (Davis eta lank.,

1992; Ekblom, 1999; Wisloff eta lank., 1998). Oraindik ez dago argi erdilariek

distantzia handia egin behar den postu horretan jokatzen duten euren erresistentzia (VO2

max.) hasieratik altua zelako, edo, erresistentzia handiago garatzen duten postu horretan

jokatzen dutelako (Bangsbo, 2002). Nolanahi ere, zelaiko jokalarien VO2 max. egokia

60ml·min-1·kg-1 eta 65ml·min-1·kg-1 artean dagoela aipatu dute ikerlariek (Shepard 1999;

Tumilty 1993).

1.1.2.3.2. ABIADURA

Abiadura ezinbesteko parametroa da futbolean. 10-50 m arteko test-ak erabili dituzte

abiadura neurtzeko. Futbolarien abiadura maximoa test-aren hasieratik 10-30 m arte

orokorrean 6-7 m·s-1-ekoa izaten da, eta 20 m eta 30 m artean abiadura gehitu egiten da

8.5 m·s-1 -raino (Rico-Sanz, 1997). Elite mailako futbolariak azkarragoak dira ez-

profesionalak baino (Bangsbo et lank., 1991; Cometti eta lank., 2001). Adinak ere badu

zerikusia, futbolari gazteagoak geldoagoak baitira (Dowson eta lank., 2002; Ekblom,

1998). Bestalde, aurrelariak azkarrenak (Ekblom, 1998) eta partidetan sprintatzen

distantziarik luzeena egiten dutenak (Rienzi eta lank., 2000) izaten dira. Atezainak, eta

gero erdilariak, dira jokalaririk geldoenak (Bangsbo, 2002).

1.1.2.3.3. JAUZIAK

Kirolarien indar explosiboa, batez ere behealdeko gorputz-adarretakoa, neurtzeko

jauzien test-ak erabiltzen dira. Ikerlan gehienetan hiru jauzi mota erabiltzen dira:

makurtutako jauzia (M.J.), mugimenduaren aurkako jauzia (M.A.J.) eta erorketa jauzia

(E.J.), ingelesez “squat jump”, “countermovement jump” eta “drop jump” izenez

ezagutzen dira, hurrenez hurren. Lehenengoak, hots M.J.k, behealdeko gorputz-

16

adarretako muskulu luzatzaileen indarra neurtzen du, bigarrenak (M.A.J) muskuluen

osagai erreaktiboa ere eta hirugarrenak (E.J.) muskuluen osagai elastiko-erreaktiboa

neurtzen du; horrela, jauzirik baxuena M.J. izaten da, altuena E.J. eta tartekoa M.A.J.

Futbolarietan erabili diren jauzien test-en neurriak nahikoak ezberdinak dira ikerlan

ezberdinetan ez direlako teknika berdinak erabiltzen. Dena dela, orokorrean eliteko

futbolari seniorrek 38-45 cm-ko jauziak ematen dituzte (Cometti eta lank., 2001; Rico-

Sanz, 1997; Tumilty 1993); baina, Wisloff eta lank.-ek 50-55cm jauziak ere neurtu

zituzten (1998). Ikerlan horretan aurrelariek eta atzelariek jauzi handiagoak egin

zituzten erdilariek baino (atezainak ez ziren aztertu). Bestalde, jokalari gazteagoek jauzi

txikiagoak ematen dituzte seniorrek baino (Dowson eta lank., 2002).

1.2. GARAPENA

1.2.1. HAZKUNDEA

Garapenean haurren altuerak eta pisuak lau aro jarraitzen dute jaiotzatik

heldutasunaraino: hazkunde arina lehen haurtzaroan, hazkunde geldoagoa haurtzaroaren

erdialdean, hazkunde arina nerabezaroaren hasieran eta hazkunde geldoa

heldutasuneraino. Bizitzaren lehen urteetaz gain hazkunderik handiena pubertatea

hasten denean ematen da; hau mutiletan, 14 urte inguruan gertatzen da, eta, altueraren

puntako abiadura (peak height velocity) deritzo. Nesketan, aldiz, hazkunde hau goizago

gertatzen da, 12 urte inguru. Altueraren puntako abiadura hori gertatzen den adina

altueraren puntako abiaduraren adina (age at peak height velocity) deitzen da. Mutilak,

hazkundearen azelerazio hau ematen den momentu horretan, batez beste urtean 10 cm

hazi eta 9.5 kg loditzen dira. Hurrengo urtean, berriz, 5 cm eta 6 kg inguru, eta

gainontzeko urteetan gutxiago hazten dira bai altueran eta baita pisuan ere; horrela, 17-

17

18 urterekin cm bat eta kilo bat bakarrik. Altuera eta pisuarekin batera gorputzaren beste

neurriak hazten dira, perimetroak eta diametroak, alegia. Muskuluaren joera berdina da.

Muskuluaren hazkunderik handiena pubertatean ematen da (Malina eta Bouchard, 1991;

Prader, 1984; Rogol, 2002; Rogol eta lank., 2002). Hazkundearen prozesu hau

hormonei ezker gertatzen da; esate baterako, testosterona eta beste hormona

androgeniko, hazkunde hormona, hormona tiroideoa, insulina eta abar-ei ezker (Rogol,

2002; Rogol eta lank., 2002). Inguruko egoera berdinetan, hau da, elikadura eta egoera

psiko-sozial berdinetan, badirudi genetikoki markatua dagoela hazkundea (Beunen eta

lank., 2000).

Adin kronologikoak gizaki batek jaiotzatik hasita dituen egunak, hileak edo urteak

neurtzen ditu. Adin biologikoak, berriz, gizaki horren heltze-maila neurtzen du. Adin

kronologikoa eta biologikoa batera joan daitezkeen arren, ez dira sinonimoak. Horrela,

egun berdinean jaiotako haur bik 14 urte betetzen duten egunean, nahiz eta haur biak

normalak izan, eta hazkunde normala jarraitu, biak ez dute zertan heltze-maila

berdinean egon, bata bestea baino aurreratuago egon baitaiteke. Heltze-maila hiru

modutan neur daiteke (Malina eta Bouchard, 1991): Lehenengo, hezur eta eskeletoaren

heltze-maila neurtuz adin eskeletikoa kalkula daiteke, anatomiaren alde batzuen

erradiografiak aztertuz, eskumuturrekoa batez ere (Beunen eta lank., 1981; Bouchard

eta lank., 1976). Bigarrenik, heltze sexuala neur daiteke hainbat teknika erabiliz,

esaterako: a) gazteen bigarren mailako sexu-karaktereak deskribatuz: adibidez, bularren

garapena eta ile pubikoarena; horrela, Tanner-en estadiajea egiten da (Tanner, 1962;

Feliu Rovira eta lank., 1991; De Ste Croix eta lank., 2002); b) barrabilen tamaina

orkiometro batez neurtzen da (Armstrong eta lank., 1995); c) Edota, odoleko (Hansen

eta lank., 1999; Mero eta lank., 1990; Juricskay eta Mezey, 1994) edo listuko

(Falgairette eta lank., 1991) testosterona mailak neurtuz. Hirugarrenik, gorputz-heltzea

(heltze somatikoa) kalkula daiteke altueraren puntako abiaduraren adinaren arabera,

honetarako luzetarako ikasketa beharrezkoa da, altueraren puntako abiadura hori noiz

gertatzen den jakiteko; hau da, hazkundearen azelerazio hori noiz ematen den jakiteko

(Iuliano-Burns eta lank., 2001; Malina, 1994).

Horrela, gazteak heltze-mailaren arabera sailkatzen dira: heltze ertaina (ingeleraz

average maturity) dute altueraren puntako abiaduraren adina 14.0 ± 0.9 urterekin

18

dutenak, heltze goiztiarra altueraren puntako abiadura aurrekoa baino goizago dutenak,

orokorrean gutxienez urte bat goizago, eta heltze berantiarra batez bestez gutxienez urte

bat beranduago dutenak (Malina eta Bouchard, 1991; Peña-Reyes eta lank., 2000;

Iuliano-Burns eta lank., 2001; Prader, 1984). Hiru talde hauen hazkundearen prozesua

modu berdintsuan gertatzen da, aldaketen sekuentzia berdina jarraituz, ezberdintasuna

aldaketa horiek noiz gertatzen diren datza: gazte batzuetan goizago eta beste batzuetan

beranduago gertatzen baitira.

1.2.2. HAZKUNDEA ETA ARIKETA FISIKOA

Haurtzaro eta nerabezaroan dauden aldaketa fisiko eta hormonal handiek,

errendimenduaren emaitza ezberdinak sortzen dituzte. Indar estatikoa (bizkarreko edo

eskuetako indarra, adibidez) mutiletan 13-14 urte arte linealki hazten da, eta hondoren,

nerabezaroan azelerazio nabaria dago. Beste indar mota bat, indar explosiboa adibidez,

jauziekin neur daiteke. Haurtzaroan jauzien emaitzak hobetzen doaz heldutasuneraino.

Jauzi horizontaletan nerabezaroan azelerazio bat dago, baina azelerazio hau ez da jauzi

bertikaletan hain nabaria. Bizkortasuna edo arintasuna (ingeleraz agility) bihurguneak

dituen distantzia ezberdinetako lasterketa arinekin neurtu ohi da. Test honetan

hobekuntza handia dago haurretan 5-8 urte artean; geroztik, hobekuntza badago ere,

astiro-astiro gertatzen da, inolako azeleraziorik gabe. Malgutasuna berriz, mutiletan

nahikoa egonkorra da 5 eta 8 urte artean, hondoren 13 urte arte gutxitu egiten da eta

handik aurrera hobetzen doa 18 urte arte. Era berean, oxigeno kontsumo maximo (VO2

max.) absolutua 16 urte arte handitzen doa gorputzaren masaren arabera handitzen baita,

eta batez ere gantzik gabeko masarena. VO2 max. hau altuera eta pisuaren

hazkundearekin paraleloki hazten da eta azelerazioa 14 urterekin gertatzen da. Baina,

pisuarekiko erlatibizatzen denean, hau da, ml·kg-1·min-1 unitateaz neurtzen denean, VO2

max.-a pubertarotik aurrera ez dela aldatzen ikusi da, nahiz eta erresistentziako probetan

hobekuntza nabaria egon. Horregatik idazle batzuek pisuarekiko erlatibizazio hori

zalantzan jartzen dute (Wilmore eta Costill, 1998).

19

Nerabezaroan altuerak, pisuak eta adinak, errendimenduan ematen diren

aldakuntzen zati baten eragileak dira, badirudi eraginik handiena heltze biologikoarena

dela (Rogol eta lank., 2000). Adin kronologiko berdina duten gazteen artean, heltze

goiztiarra dutenek, indar estatikoa, abiadura eta 500 m leuneko probako emaitza hobeak

dituzte (Beunen eta lank., 1984; Feliu Rovira eta lank., 1991). Bestalde, koordinazio

neuromuskularra behar den ariketetan, adibidez, jauziak eta lasterketa arinak

bihurguneekin, heltze maila berdineko gazteen artean hobeak dira zaharragoak direnak

(Beunen eta lank., 1997; Branta eta lank., 1984; Capela eta lank., 2003; Fragoso eta

lank., 2003).

Kirolean orokorrean, eta futbolean bereziki, taldeak eta txapelketak adin

kronologikoaren arabera egiten direnez, heltze-maila aurreratua duten gazte gehiago

dago adin kronologiko berdina duten gazte sedentarioen artean baino (Malina eta

Bielicki, 1996). Heltze somatiko (altuera, pisua, perimetroak, karaktere sexual

sekundarioak etab) aurreratuago duten gazteak dira (Baxter Jones eta lank., 1995; Dezan

eta lank., 2003; Hansen eta lank., 1999; Malina, 1994) eta baita hormonen aldetik

abaintaila dutenak ere; testosterona eta beste gonadetako hormona maila altuago

dutenak, besteak beste (Cacciari eta lank., 1989; Cacciari eta lank., 1989). Horrela,

futbolean heltze goiztiarra duten futolarien kopurua altua da, Malina eta lank.-ek

Portugaleko futbol talde batetako 15-16 urteko futbolarien artean %65 heltze goiztiarra

zutela esan zuten (2000).

Duela urte batzuk kirolak berak heltzean eragina zuela ustea zegoen; kirolean, eta

batez ere tamainak garrantzia handia duen kiroletan, futbola barne, heltze maila

aurreratuagoa zuten gazteak zeudelako (Juricskaay eta Mezey, 1994; Peña Reyes eta

lank., 1994). Baina, gaur egun gehiago onartzen den hipotesia aukeraketarena da. Hots,

heltze aurreratuago duten kirolariak, futbolariak kasu honetan, aukeratuak direla

tamainaz handiagoak izateaz gain, euren errendimendua hobeagoa baita hainbat proba

fisikoetan (Beunen eta lank., 1997; Capela eta lank., 2003; Feliu Rovira eta lank., 1991;

Fragoso eta lank., 2003; Jones eta lank., 2000; Malina eta Bouchard, 1991; Mero eta

lank., 1990). Aukeratze berezi hau batez ere postu berezi batzuetan gertatzen da, esate

baterako atezainak eta atzelarietan, Reilly eta lank.-ek 2000. urtean esan zuten modura.

Baxter Jones eta lank.-ek (1995) ere teori hau probatu zuten. Idazle hauen iritziz

20

entrenamenduek ez du hazkundea eta heltzea aldatzen, baizik eta gorputzaren tamaina

eta heltze-mailaren arabera aukeratzen direla kirolariak. Hala nola, gimnasia egiten

zutenak heltze berantiarra zuten, aldiz, igerilariek heltze goiztiarra.

Heltze-maila aurreratuago izateaz gain jaiotza dataren abantaila egon daiteke,

gehienbat pubertaro eta nerabezaroan hazkunde fisiko eta hobekuntza fisiologiko

handiak epe laburrean ematen diren adin horietan. Gainera, aipatutako faktore bi hauek

gehigarriak dira. Izan ere, urtearen lehengo hileetan jaiotako gazteen nagusitasuna

behatu dute futbolean (Helsen eta lank., 2000; Simmons eta Geoffre, 2001; Verhulst,

1992), tenisean (Baxter-Jones eta Helms, 1994; Dudink, 1994), cricket-ean (Edwards,

1994) eta hockey-ean ere (Boucher eta Mutimer, 1994). Bestalde, Helsen eta lank.-ek

2000. urtean egindako ikerlanean teoria hau bermatzen dute. Urtean futbolarien

banaketa jaiotze egunaren arabera Abuztuan izatetik Urtarrilera pasatu zen, eta aldaketa

hori egin zenean, ikusi zuten futbolari gehienak “kirol-urtearen” hasierakoak zirela:

Abuztutik Urrira (aldaketa egin baino lehen) eta Urtarriletik Martxora (aldaketa egin eta

gero).

Horretaz gain, urtearen hasieran edo amaieran jaiotako gazteen artean ez daude

abantaila fisiko eta fisiologikoak bakarrik, psikologiaren edo kognizioaren partetik ere

ezberdintasun nabariak egon baitaitezke (Baxter-Jones eta Helms, 1994; Dudink, 1994;

Helsen eta lank., 1998; Simmons eta Paull, 2001; Werner eta lank., 2000).

21

2. HELBURUAK

Futbola diru eta jarraitzaile gehien mugitzen dituen kirola da. Horretaz gain, ikerlan

gehien egiten den kirola dela badirudi ere bai. Hasierako ikerlanek futbolaren jokoa

aztertzen zuten batik bat. Hau garrantzitsua da, zeren eta jokalarien ezaugarriak

aztertzeko, lehengoz eta behin, jokoa deskribatu egin behar da. Azkeneko urteetan

futbolariak, fisikoki eta fisiologikoki aztertu izan ohi dira. Alde batetik, antropometria

eta somatotipoak kalkulatuz. Eta bestetik, errendimendua neurtu egin zaie test

ezberdinak erabiliz, laborategian ergometro eta beste zenbait gailuren bitartez, eta baita

zelaiko probak eginez ere.

Argitaratutako ikerlan gehienetan eliteko futbola aztertu da, parte hartzaileak

gehienetan elite edota profesional mailakoak izan direlako. Era berean, gehienetan

futbolari nagusiak aukeratu dira ikerlanetarako. Horrela, askoz ere informazio gutxiago

dago maila baxuko futbolariei buruz; eta, are gutxiago futbolari gazteei buruz, nahiz eta

hauek futbolarien artean portzentajerik altuena izan.

22

Horrela, tesi honen helburuak honako hauexek izan ziren:

1. Garapenean dauden futbolarien ezaugarriak ezagutzea eta ezaugarri

horiek urteetan zehar nola aldatzen diren aztertzea. Horretarako Arenas Club de

Getxoko (A.C.G.) bost taldek parte hartu zuten, kadete mailatik (14 urte) senior mailara.

14, 15, 16, 17 urteko eta 18-tik gorako taldeetan banaturik zeuden 241 futbolari aztertu

genituen. Lehenengo, fisikoki antropometria aztertuz: altuera, pisua, perimetroak eta

diametroak neurtu ziren, eta horrela, gorputzaren osagaiak eta somatotipoa kalkulatu.

Gero fisiologikoki, errendimendua test ezberdinekin neurtuz: oxigeno kontsumo

maximoa, erresistentzia, abiadura, bizkortasuna eta indar explosiboa, hain zuzen ere.

2. Aldagai antropometrikoek zer-nolako eragina duten errendimendu test

horietan jakitea. Futbolari talde osoaren aldagai antropometrikoen eta fisiologikoen

arteko korrelazioak egin ziren; eta, kasu batzuetan, aldagai batzuk kontrolatu ere, esate

baterako adina. Horrela, aldagai ezberdinek erresistentzian, abiaduran eta indar

explosiboan zuten eragina kalkulatu zen.

3. Aldagai antropometriko eta fisiologikoen artean zeintzuk diren

garrantzitsuak futbolari bat arrakastatsu izan dadin ikertzea. Horretarako, adin

talde batetik hurrengo adin taldera (zaharragora) pasatzeko aukeratuak ziren futbolariak

eta aukeratuak ez zirenen arteko konparaketa egin zen, antropometria eta fisiologiaren

aldetik.

4. Futbolariek betetzen duten postuen ezaugarriak azaldu eta euren arteko

konparaketak egitea. Futbolariak normalean jokatzen duen postuaren arabera sailkatu

ziren lau talde eginez: aurrelariak, erdilariak, atzelariak eta atezainak, alegia. Lau talde

hauen arteko ezberdintasunak aztertu eta postu bakoitzeko jokalarien perfila deskribatu

zen.

23

5. Futbolari guztien jaiotza-datak aztertzea. Futbolari guztien jaiotza-datari

begiratu zitzaion eta jaiotza-data horiek urtean zehar duten banaketa deskribatu. Horrez

gain, urtea seihilabete bitan banatu zen, seihilabete bakoitzean jaiotako futbolarien

ezaugarrien konparazioa eginez.

24

3. MATERIALA ETA METODOAK

3.1. LAGINA

Ikasketa honetan “Arenas Club de Getxo”-ko futbol taldeko (A.C.G.) 241 futbol

jokalarik parte hartu zuten. Jokalarien kopurua eta taldeak hondoko taula honetan ikus

daitezke.

Ikerlan honetako partehartzaileak

Taldea n Maila

Zugatzarte Kadete 48 Bizkaiko Liga

Arenas Kadete 54 Euskadiko Liga

Zugatzarte Gazteak 34 Bizkaiko Liga

Arenas Gazteak 52 Liga Nazionala

Arenas Senior 53 Espainiako Hirugarren maila

Guztira 241

3.1. Taula: Ikerlan honetan parte hartutako futbolarien kopurua, euren taldeak eta mailak

25

A.C.G.-ko futbol taldean jokatzeko futbolariak bi modutan aukeratzen dira: alde

batetik, A.C.G. bertoko, talde gazteagoko futbolariak aukeratuz; eta bestetik, inguruko

herri eta hirietako futbol taldeetako jokalariak ere aukeratzen dira. Aukeraketa hauek

A.C.G.-ko talde teknikoak egiten du. Teknikoak astero-astero partida eta

entrenamenduetan ikuskatzaile lanetan ibiltzen dira. Era berean, urtero apirila edo

maiatzean deialdiak antolatzen dituzte. Deialdi hauetan zenbait proba egiten dizkiete:

jaurtiketak, “dribbling”-ak, baloiaren kontrola, partidatxo bat eta abar.

Ikerlan hau egiteko, hiru denboralditan, bost futbol talde horietan azterketa fisikoak

eta proba fisiologikoak egin ziren. Denboraldi horiek 1999-2000, 2000-2001 eta 2001-

2002 izan ziren. 3.2. Taulan proba bakoitzean parte hartu zuen jokalarien kopurua

adierazita dator, denboraldietan banatuta eta hiru denboraldietakoak batera. Hiru

denboraldietako adin talde berdineko jokalariak batu egin ziren lagina handiago izan

zedin.

Emaitzak aztertzerakoan jokalarien kopurua proba ezberdinetan berdinak ez direla

ikus daiteke. Hau gertatu zen kasu batzuetan B.I.M.-en eta pistan egindako probak egun

ezberdinetan egin zirelako, eta jokalari batzuentzat etortzea ezinezkoa egin zitzaielako,

eta beste batzuetan berriz, adibidez lesionaturik zeudenean antropometria bakarrik egin

zitzaielako. Futbolarien erreferentzia-kopurua antropometria egin zuten jokalarien

kopurua hartuko da, probetan parte hartu zuten jokalari guztiei azterketa medikoa eta

antropometria egin baitzitzaien.

26

Parte hartzaileen kopurua

Denboraldiak Adin taldeak (urteak)

14 15 16 17 18+ Guztira

1. 15 20 16 19 20 90

2. 18 17 6 17 20 78

3. 15 17 12 16 13 73 Antropometria

Guztira 48 54 34 52 53 241

1. - - - - - -

2. 13 17 12 17 20 79

3. 11 14 10 11 13 59 Abiadura

Guztira 24 31 22 28 33 138

1. 11 20 16 19 20 86

2. 18 17 6 16 8 65

3. 14 16 12 15 13 70 Jauziak

Guztira 43 53 34 50 41 221

1. - - - - - -

2. 15 16 6 15 19 71

3. 14 17 12 16 13 72 Astrand-en testa

Guztira 29 33 18 31 32 143

1. 11 20 14 19 20 84

2. 17 16 12 17 20 82

3. 11 14 11 12 13 61 Iraupeneko proba

Guztira 39 50 37 48 53 227

3.2. Taula: Tesi honetan parte hartu zuten futbolarien kopurua adin taldeka. Proba

bakoitzean parte hartu zuen futbolarien kopurua adierazita dator, baita ere denboraldi

ezberdinetako futbolariak idatzi dira. 1.= 1999-2000 denboraldia, 2.= 2000-2001

denboraldia eta 3.= 2001-2002 denboraldia.

27

3.2. MATERIALA

Tesi hau burutzeko erabili genuen ekipamendua honako hauxe da:

• Litman fonendoskopioa (Alemania).

• Riester esfingomanometroa (Alemania).

• Cardiette Start 100 elektrokardiograma (Italia).

• Añó Sayol, SL balantza (Bartzelona).

• Añó Sayol, SL tallimetroa (Bartzelona).

• Lufkin neurtzeko zinta (Alemania).

• Campbell pakimetroa (Ingalaterra).

• Harpenden plikometroa edo tolesturen konpasa (Ingalaterra).

• Polar Elektro OY pultsometroak, interfaze-a eta ordenadorean datuak

aztertzeko programa (Finlandia).

• Ergojump® ukipen-plataforma, Bosco Systems (Italia).

• Seiko System S129 zelula fotoelektrikoak (Japonia).

• Monark 834 bizikleta ergometrikoa (Suedia).

28

3.3. METODOAK

Jokalari guztiei informazio zehatza eman ondoren Informatutako Baimena sinatzea

eskatu zitzaien, 18 urte beherakoen kasuan guraso edo tutoreek sinatu zuten (ikus I.

Eranskina).

Gurutzetako Etika Batzordeak ikerketa lan hau onartu egin zuen.

Probak inguruneko antzeko egoeran egin ziren. Alde batetik, galdeketa, azterketa

medikoa, antropometria, ergometria eta jauziak Euskal Herriko Unibertsitateko

Basurtuko Institutu Medikoan (B.I.M.). Bestetik, zelai probak, hots, lasterketa laburrak

eta luzeak Unibertsitateko atletismoko 400 metrotako pistan egin ziren (tartanean).

Azterketa guztiak abendu-urtarrilean egin ziren, jokalari gehienak ikasleak zirenez

Gabonetako oporraldia aprobetxatuz. Talde bakoitzak egun berean egin zuen korrika,

klimatologiaren aldetik jasan zitezkeen aldaketak ahalik eta gehien kontrolatzeko

asmoz. Jokalariek zeramaten arropa ere antzekoa zen: elastikoa, praka laburrak eta

korrika egiteko oinetakoak.

Iraupeneko probetako erritmoak, protokoloari zehazki eusteko, urte askotan

atletismoa praktikatu duen korrikalari batek ezarri eta kontrolatzen zituen (J.I.A), eta

futbolariak bere atzetik erritmoa, zehatz eta mehats, jarraitzen zuten.

3.3.1. AZTERKETA MEDIKOA

Futbolariek urtero futbolarien mutuan azterketa medikoa gainditzen dute. Hala eta

guztiz ere, proba fisiko hauek kontraindika zezakeen patologiarik ez zegoela ziurtatzeko

galdeketa eta azterketa mediko orokor bat egin zitzaien jokalari guztiei. Aurkikuntza

patologikoak zeuden kasuetan jokalaria mediku orokorrarengana edo pediatrarengana

bidali zen. Kanporatutako lagunak ez dira ikerlan honetan kontuan hartu.

29

3.3.1.1. GALDEKETA

3.3.1.1.1. DATU OROKORRAK

Datu orokorren artean jaiotza-data aldagaitzat erabili zen. Kalkulu estatistikoak egiteko

jaiotze-hilea erabili zen, eta baita ere jaiotako urtearen hiruhilea, lauhilea eta seihilea.

Horrela, urtea lau hiruhiletan banatu zen: urtarriletik martxora, apiriletik ekainera,

uztailatik irailera eta urritik abendura. Baita bi seihiletan ere: urtarriletik ekainera eta

uztailatik abendura. Bestalde, jokalarien adina hileetan ere erabili zen aldagai modura

eragiketak egiteko. Horretarako, jaiotza-datatik azterketa fisikoa egin zuten egunera

pasatu ziren hileak kontatu ziren.

3.3.1.1.2. HISTORIA KLINIKOA

Jokalariei euren aurrekari pertsonal eta familiarrei buruz galdetu zitzaien: gaixotasun

larriak, ebakuntzak, medikazioa, alergiak, ohiturak (tabakoa, alkohola) eta bat-bateko

heriotzako kasurik bazegoen, hain zuzen ere (ikus II. Eranskina).

3.3.1.1.3. KIROL AURREKARIAK

Jokalariei aurretik egindako eta momentu hartan egiten zuten kirolari eta iraupenari

buruz galdetu zitzaien. Gainera, futbolean zenbat urte zeramatzaten, astean zenbat aldiz

entrenatu eta zein postutan jokatzen zuten.

30

3.3.1.2. MIAKETA FISIKOA

3.3.1.2.1. SISTEMA KARDIOBASKULARRA

Jokalariei, ohatila batean etzanda zeudela, fonendoskopioa erabiliz birikiak eta bihotza

auskultatu zitzaien. Posizio hori aprobetxatuz tentsio arteriala neurtu zitzaien eta

ondoren ohizko 12 deribazioetako elektrokardiograma atera zen.

3.3.1.2.2. SISTEMA MUSKULOESKELETIKOA

Arazo muskuloeskeletikoen diagnostikoa egiteko oinak, belaunak, aldakak,

bizkarrezurra eta sorbaldak miatu egin ziren aurretik, atzetik eta alboetatik.

3.3.1.2.3. ANTROPOMETRIA ETA GORPUTZAREN OSAGAIAK

Gorputzaren osagaiak eta somatotipoa kalkulatzeko hartu ziren neurriak eta erabili ziren

kalkuluak G.R.E.C.-ek (Grupo Español de Cineantropometría) gomendatzen duen

moduan egin ziren (Esparza Ros, 1993).

Pisua: Jokalariak zutik eta geldirik plataformaren erdian jartzen ziren, gorputzaren

pisua oin bietan banatuta zutela. Horrela jokalari guztien pisua neurtu zen.

31

Altuera: Tallimetroarekin futbolarien altuera cm-tan neurtzen zen. Vertex

(buruaren punturik altuena) eta euste-planoaren arteko distantzia cm-tan neurtu zitzaien

futbolari guztiei. Futbolariak zutik eta geldirik jartzen ziren, oinak elkarren ondoan,

besoak gorputzarekiko paralelo eta ipurdia eta lepoa eskalaren kontra. Garrantzitsua zen

buruaren posizioa, jokalariaren begirada aurrerantz izan behar zuen eta burua

“Frankfort-en planoan” mantenduz. Honetarako irudizko lerro bat imajinatu behar da:

orbitaren behealdeko ertzetik kanpoko entzun-bidearen goialdera edo trago-ra, eta lerro

hau lurrarekiko paraleloa izan behar du. Kirolariak inspirazio sakon bat egiten zuenean

hartzen zen neurria.

Azal tolesturak: Azalaren eta gantz subkutaneoaren lodiera mm-tan neurtu zen

plikometroarekin. Puntu bakoitzean hiru neurketa egin ziren eta batezbesteko neurria

eman. Ezkerreko eskuaren erpuru eta hatz-erakuslearen artean azal tolestura hartzen

zen, eta azal biak eta gantz subkutaneoa altxatu tolestura sortu arte. Eskumarekin

konpasa edo plikometroa hartu eta tolesturaren 1-2 cm-tara jartzen zen, tolesturarekiko

perpendikularra. Neurketak konpasa jartzen zen momentutik 2 segundotara egin ziren.

Gorputzeko sei tokitan hartu ziren neurriak, denak gorputzaren eskumaldean:

Tolestura trizipitala: Besoaren goialdean, akromion eta erradioaren buruaren arteko

erdiko puntuan atzealdean hartzen zen tolestura hau. Tolesturaren norabidea bertikala

zen eta besoaren luzera-ardatzarekiko paraleloa.

Tolestura subeskapularra: Eskapularen behealdeko angeluaren azpian hartu zen

tolestura hau futbolarietan. Tolesturaren norabidea zeiharra edo oblikuoa zen. Horrela

behealderantz eta kanpoalderantz zihoan eta horizontalarekiko 45º-ko angeluarekin.

Tolestura suprailiakoa: Gandor iliakoaren gainean neurtu zen. Tolesturaren

norabidea zeiharra edo oblikuoa izan zen, azalaren berezko norabidea jarraituz.

Tolestura abdominala: Tolestura hau zilborraren eskumaldean hartzen zen, 2-3 cm-

tara. Tolestura bertikala zen, gorputzaren luzera-ardatzarekiko paraleloa.

32

Izterreko tolestura: Iztaiako tolestura eta belaun-hezurraren goialdeko mugaren

arteko erdiko puntuan neurtzen zen, izterraren aurrealdean.

Zangoko tolestura: Zangoaren barrualdean, zangoak perimetrorik handiena duen

tokian. Tolesturaren norabidea bertikala zen eta zangoaren luzera ardatzarekiko

paraleloa.

Tolestura hauekin guztiekin eragiketa batzuk egin ziren konparaketa estatistikoak

egiteko. Alde batetik, sei tolesturen batuketa egin zen. Eta bestetik, gorputz-adarretako

tolesturak (trizipitala + izterrekoa + zangokoa) eta enborreko tolesturak (subeskapularra

+ supriliakoa + abdominala) kalkulatu ziren. Era berean, gantz portzentaia kalkulatzeko,

mutilen kasuan (ikus aurrerago), erabiltzen den formulak lehen lau tolestura

indibidualak baino ez ditu kontutan hartzen, nesken formulak berriz seiak. Gaur egun

ikerkuntzan gantz portzentajeari baino garrantzi handiagoa ematen zaio tolestura

bakoitzari; eta batez ere, euren batuketei, horregatik ikerlan honetan sei tolestura hauek

erabili dira.

Izterreko eta zangoko tolesturak neurtzeko futbolariak jesarrita zeuden, belauna

90º-ko angeluarekin. Gainontzeko guztietarako futbolaria zutik zegoen.

Perimetroak: Neurtu nahi zen tokiaren inguruan zinta jartzen zen, sakatu gabe.

Luzetarako ardatzarekiko perpendikular. Besoko perimetroa neurtzeko futbolariak

jesarrita zeuden. Behealdeko perimetroak neurtzeko berriz jokalariak zutik zeuden.

Neurketak egin ziren perimetroak (cm-tan) honako hauek izan ziren:

Besoko perimetroa: Gantz tolestura trizipitalean neurtzen den toki berean, baina

kasu honetan atzealdean izan beharrean aurrealdean neurtu zen. Horretarako, besoa

flexionaturik (ukondoa 90º-ko flexioz) eta uzkurturik mantentzen zuten futbolariek.

Izterreko perimetroa: Izterraren erdialdean neurtu zitzaien iztaiko tolestura eta

belaun-hezurraren goialdeko mugaren arteko erdiko puntuan.

Zangoko perimetroa: Zangoak perimetrorik handiena zuen tokian neurtu zen.

33

Bestalde, perimetro zuzenduak (cm-tan) ere kalkulatu ziren, honetarako gorputz-

adarren perimetroari (cm-tan) toki horren gantz tolesturaren neurria (cm-tara pasatua)

kentzen zaio. Horrela hondoko hiru perimetro zuzenduak erabili ziren:

Besoko perimetro zuzendua = besoko perimetroa – gantz tolestura trizipitala

Izterreko perimetro zuzendua = izterreko perimetroa – izterreko gantz tolestura

Zangoko perimetro zuzendua = zangoko perimetroa – zangoko gantz tolestura.

Diametroak: Puntu biren artean zegoen distantzia neurtzen zen cm-tan.

Pakimetroaren adar biak neurtu nahi zen puntutan jartzen ziren. Lau tokitan neurtu ziren

perimetroak:

Humeroko diametro biepikondileoa edo ukondoko diametroa: Ukondoan

humeroaren epikondiloa eta epitroklearen arteko distantzia neurtu zen. Futbolariak

besoa aurrerantz eta horizontalean, ukondoa angelu zuzenean jartzen zuela.

Diametro biestiloideoa edo eskumuturreko diametroa: Eskumuturrean erradioaren

apofisi estiloidea eta kubitoarenaren arteko distantzia neurtuz.

Izterrezurreko diametro bikondileoa edo belauneko diametroa: Belaunean izter-

hezurraren barruko kondiloaren eta kanpoko kondiloaren arteko distantzia. Futbolaria

jesarrita zegoen eta belauna angelu zuzenean zeukan.

Diametro bimaleolarra edo orkatileko diametroa: Orkatilan maleolo tibiala eta

peronearen arteko distantzia neurtzen zen. Neurri honetarako ere futbolaria jesarrita

zegoen.

Irakurketaren eta ulermenaren erraztasunerako diametro hauek ukondoko,

eskumuturreko, belauneko eta orkatilako diametro izenekin aipatuko ditugu.

34

KALKULU ETA FORMULAK

Neurri hauek guztiak kontuan hartuta zenbait eragiketa eta formula erabili zen gorputz

masa indizea (G.M.I.), gantzik gabeko masa (G.G.M.) eta gorputzaren osagaiak (pisuak

eta horien portzentajeak) kalkulatzeko.

Gorputz masa indizea (G.M.I.)= pisua (kg)/altuera2 (m).

Gabeko masa (G.G.M.)= gorputzaren pisu osoa (kg) - gorputzaren gantz pisua

(kg).

Gantz portzentaia kalkulatzeko Faulkner-en formula erabili zen (1968):

Gantz portzentaia (%)= 4 azal tolesturen batuketa mm-tan (trizipitala +

subeskapularra + suprailiakoa + abdominala) x 0.153 + 5.783

Hezur Pisua (kg) kalkulatzeko Rocha-k aldatutako Von Döbeln-en formula erabili

zen (1974):

Hezur pisua (kg)= 3.02 x (altuera2 (m) x diametro estiloideoa (m) x izterrezurraren

diametro bikondileoa (m) x 400)0.712

Hondar pisua Würch-en proposamenetik atera dugu (1974):

Hondar pisua (kg) = Pisu osoa x 24.1/100

Muskulu pisua (kg) Matiegka-ren formulatik dator (1921):

Muskulu pisua = Pisu osoa - (Gantz Pisua + Hezur Pisua + Hondar Pisua)

Gantz pisua (kg) = Gantz Portzentaia x Pisua/100

Hezur portzentaia (%)= Hezur Pisua x 100/Pisu Osoa

Muskulu portzentaia (%)= Muskulu Pisua x 100/Pisu Osoa

35

3.3.1.2.4. SOMATOTIPOA

Aurreko neurriak kontutan harturik eta Heath eta Carter-en (1967) metodoa erabiliz,

jokalarien somatotipoaren hiru osagaiak kalkulatu ziren: endomorfia, mesomorfia eta

ektomorfia, hain zuzen ere. Hiru osagai hauek kalkulatzeko hondoko formulak

erabiltzen dira:

Endomorfia:

Endomorfia kalkulatzeko lehenengo X-ren balioa atera behar da. X hizkiak gantz

tolestura trizipitala (mm), subeskapularra (mm) eta suprailiakoaren (mm) batuketa

adierazten du. Eta X horren balioa hurrengo formulan jarri behar da:

E= -0.7182 + 0.1451X - 0.00068X2 + 0.000014X3

Endomorfia kalkulatzeko: Endomorfia= E x (170.18/altuera) egin behar da

Mesomorfia: 0.858U + 0.601F + 0.188B + 0.161P + 0.131H + 4.5

Non:

U = Humeroaren diametro biepikondileoa (cm)

F = Izterreko diametro bikondilarra (cm)

B = Besoaren perimetro zuzendua (cm) = besoaren perimetroa – gantz tolestura

trizipitala

P = Zangoaren perimetro zuzendua = zangoaren perimetroa – zangoko gantz

tolestura

H = altuera (cm)

36

Ektomorfia: Indize Ponderala (IP)-ren arabera ekuazio ezberdinak erabiltzen

dira:

IP = altuera/pisuaren erro kubikoa

Non:

IP= 40.75 baino handiago Ektomorfia = (IP x 0.732) – 28.58

IP= 40.75 eta 38.28 artean Ektomorfia = (IP x 0.463) – 17.63

IP= 38.28 baino txikiagoa Ektomorfia = 0.1

3.3.2. ERRENDIMENDUA

3.3.2.1. ASTRAND-EN TESTA

Jokalariei, bizikleta ergometrikoa eta pultsometroa erabiliz, Astrand-en testa egin

zitzaien (1986). Test honekin jokalari bakoitzaren oxigeno kontsumo ez-zuzena

balioetsi zen. Diseinatu zuten autoreen arabera test honekin pertsonaren ahalmen

aerobiko maximoa kalkula daiteke, egindako lana eta ariketaren bostgarren minutuan

edukitako maiztasun kardiakoa elkar lotuz (Astrand eta Rodahl, 1986). Horrela,

pertsonak 5 minutuz bizikleta ergometrikoan pedaleatu egiten du. Bizikletan sama bat

jartzen zaio, amaierako taupadak 125-170 tartean egon daitezen. Taupada horiek eta

karga (watiotan) kontutan hartuta Astrand-en Normograman aplikatu egiten da (III.

Eranskina) oxigeno kontsumo maximo ez-zuzena kalkulatuz (Astrand eta Rodahl,

1986). Emaitzak oxigeno kontsumo absolutua (l·min-1) eta oxigeno kontsumo erlatiboa

(ml·min-1·kg-1) modura eman ziren.

37

Bihotz maiztasun maximoa adinarekin gutxitu egiten denez emaitzei adinaren

zuzentze-faktore bat biderkatzen zaio: 15 urtekoentzat faktorea 1.10 da, 20 urtekoentzat

faktorea 1.05 da eta 25 urtekoentzat faktorea 1 da.

Arazo tekniko batzuk izan zirenez test hau bigarren eta hirugarren denboraldietan

egitea izan zen posible, horregatik test honetan parte hartu zuten jokalarien kopurua

baxuagoa da.

3.3.2.2. IRAUPENEKO PROBA

Jokalarien erresistentzia neurtzeko proba hau atletismoko pistan burutu zen. 800 m-tako

(pistan bira bi) serieak egin zituzten, serien artean minutu batetako atseden erdi-aktiboa

(zutik edo oinez astiro-astiro) hartuz. Gehienez zazpi serie egin zituzten futbolariek.

Serien abiadura gorakorra zen: 9, 10.5, 12, 13.5, 15, 16.5 eta 18 km/ordukoa serie

bakoitzean, hurrenez hurren. Jokalarientzat erritmoa jasanezina zenean edota euren

bihotz maiztasun maximo teorikoaren %95-ra heltzen zirenean gelditzen ziren. Bihotz

maiztasun maximoa 220-ri jokalari bakoitzaren adina kenduz kalkulatzen da. Serie eta

atseden tartean pultsometroen bidez taupadak neurtu eta gorde egiten ziren, informazio

hau gero interfaze baten bitartez ordenagailura sartu eta han prozesatu egiten zen.

Ikerlan honetarako serieak amaitzean zuten bihotz maiztasuna eta atseden minutuko

bihotz maiztasuna kontutan hartu ziren.

3.3.2.3. LASTERKETA LABURRAK

30 m leun

Jokalarien abiadura neurtzeko proba hau atletismoko pistan burutu zuten. Zelula

fotoelektrikoen bidez 30 m leunean burutzeko behar zuten denbora neurtu zen.

38

Jokalariak lehen zelula baino bost metro atzerago zegoen marratik hasten ziren korrika.

Jokalariek bazekiten bi zelulen arteko denbora zela neurtzen zena, beraz bi zelulen

artean bere abiadura maximoz korrika egin behar zuten.

30 m 10 konoekin (30 m+10 kono)

Proba honetan arintasuna edo bizkortasuna (ingeleraz agility) neurtzen zen. Horrela,

jokalarien abiadura eta sigi-saga mugimenduen abiadura neurtuz. Proba honetan 30

metrotan hiru metrotik hiru metrotara kono bat jarri zen, guztira 10 kono jarri ziren.

Neurketak aurreko proban bezala egin ziren. Konoren bat “saltatu” edo lurrera erortzean

proba baliogabetu eta berriro egin behar izan zuten.

Proba hauen aurretik lesioak ekiditeko jokalari guztiek beroketa egin zuten (10’

korrikaldi suabea eta luzaketa ariketak). Proba labur bi hauen artean atsedena hartzen

zuten 15-20’.

Proba bi hauek futbolariek banan-banan egin zituzten.

3.3.2.2. JAUZIAK

Bosco-ren ukipen plataforma baten bitartez futbolarien behealdeko gorputz-adarren

indarra neurtu egin zen. Plataformak pertsona airean dagoen denbora tartea neurtzen du,

baita oinak plataformarekin kontaktuan dauden denbora, horrela lortutako altuerak

kalkulatzen dira.

Indar mota ezberdinak neurtzeko hiru jauzi mota burutu zituzten futbolariek:

39

Makurtutako Jauzia (M.J.) (ingeleraz squat jump edo S.J.): Erdi makurtuta edo

“sentadilla” erdiko posizio batetatik hasten da (belaunak 90º-ko angeluko flexioarekin),

oinzolak lurrarekin kontaktuan, eskuak gerrian, jauzi bertikal bat ematen da. Eskuak

gerrian jarraitu behar dute momentu guztian. Jauzia zangoak zuzen daudela amaitzen

da. Test honekin jauziaren iraupena (s-tan) eta jauziaren altuera (cm-tan) lortzen ditugu,

eta horrela, behealdeko gorputz-adarren indar explosiboa.

Mugimenduaren Aurkako Jauzia (M.A.J.) (ingeleraz countermovement jump edo

C.M.J.): Kasu honetan indarra eta koordinazio neuromuskularra neurtzen da, muskuluen

luzapen-laburtze ziklotik ateratzen den energia elastikoa aprobetxatuz ematen da jauzia.

Zutik hasten da, gero belaunak 90º-tara flexionatu eta jarraian, gelditu gabe, jauzia

ematen da eskuak gerrian daudela. Emaitzak jauziaren iraupena (s-tan) eta jauziaren

altuera (cm-tan) dira

Erorketa Jauzia (E.J.) (ingeleraz drop jump edo D.J.): Altuera batetatik (40 cm)

salto egiten da plataformara, belaunak flexionatu eta jarraian jauzi bertikala egin,

eskuak gerrian daudela. Jauziaren iraupena (s-tan) eta jauziaren altuera (cm-tan)

neurtzen dira test honetan.

Jauzi hauetan teknika ondo jarraitzea derrigorrezkoa denez eta jokalari batzuentzat

zaila izan daitekeenez, jokalari bakoitzak mota bakoitzeko hiru jauzi egin zituen, eta

hiru horietatik jauzirik onena zen aukeratua.

40

3.4. ESTATISTIKA

Emaitzak SPSS 11. bertsioaren bitartez aztertu ziren. Kasu guztietan adierazgarritasun

estatistikoa p<0.05-n ezarri zen. Erabili ziren proba estatistikoak hauek dira:

• Estatistika deskriptiboa erabili zen batez besteko balioak eta desbiderapen

estandarrak adierazteko.

• Talde biren arteko ezberdintasunak aztertzeko student-en t-testa erabili zen.

• Talde bi baino gehiagoren arteko ezberdintasunak aztertzeko ANOVA testa

erabili zen. Bariantzaren arabera post-hoc test ezberdinak erabili ziren: Bariantza

berdinak zituztenean Scheffé-ren test-a aukeratu zen, eta, bariantza ezberdinak

zituztenean Games Howell-en test-a.

• Aldagaiak ez parametrikoetan Chi2 -ren testa erabili zen.

• Aldagai biren arteko erlazioak aztertzeko: Korrelazioak eta Pearson-en

korrelazio koefizientea (R) erabili ziren. Baita ere korrelazio partzialak egin ziren

aldagaiak kontrolatu nahi zirenean.

• Parametro kuantitatibo batean beste aldagaiek zuten eragina ikertzeko

erregresio logistika erabili zen.

41

4. EMAITZAK eta EZTABAIDA

4.1. FUTBOLARIEN EZAUGARRI

OROKORRAK

Arenas Club de Getxo-ko (A.C.G.) jokalariek parte hartu zuten ikerlan honetan.

Jokalariak bost talde eta maila ezberdinetakoak ziren: Zugatzarte Kadetea, Arenas

Kadetea, Zugatzarte Gazte Maila, Arenas Gazte Maila eta Seniorra, hain zuzen ere.

Hasierako parte hartzaileen kopurua 250 izan zen, baina ikerlanean 241 futbolarien

datuak erabili ziren.

4.1.1. AZTERKETA MEDIKOA

Azterketa medikoa arriskutsuak izan zitezkeen patologiak baztertzeko egin zen.

Patologiaren bat aurkituz gero, jokalariak mediku orokorrarengana edo pediatrarengana

joan ziren. Mediku orokorrak, pediatrak edo espezialistak baimentzen bazuen

42

futbolariak ikerlanean parte hartzen jarraitzen zuen. Tesi honen helburua ez zen emaitza

mediko horien azterketa zehatza egitea izan; eta horregatik, ez dira emaitza hauek

eztabaidatu. Baina, jokalarien kopurua aldatu zenez emaitza horiei gain-begirada ematea

egokia dela deritzogu: 1.-Hiru jokalarik izan zuten normala den baino tentsio arteriala

altuagoa. Horietatik bi medikuarengana joan zirenean tentsio arterial normalak izan

zuten. Berriz, hirugarren jokalariak ikerketa gehiago egiteko zain geratu zen. 2.-

Hamaika futbolarik izan zuten bihotzeko murmurioa, horietatik lau pediatrarengana joan

ziren. 3.- Birikietako auskultazioan hiru jokalarik sibilantziak izan zituzten arnas

aparatuaren gaixotasun birikoak zituztelako. 4.- Elektrokardiograman hiru jokalarik

aurkikuntza patologikoak izan zituzten: birpolarizazioaren arazoak batean, lehen

graduko blokeo aurikulobentrikularra beste jokalari batean eta atsedenaldiko

bigeminismoa hirugarrenean, hirurak kardiologoarengana joan ziren. 5.- Aurkikuntza

patologikorik ugarienak sistema muskulueskeletikoan aurkitu genituen. 15 futbolarik

izan zituzten bizkarrezurreko zifosia edo eskoliosia, horietatik lau futbolari jadanik

kontrolpean zeuden. Eta, azkenik, 14 urteko jokalari ikerlanetik baztertua izan zen

hazkunde arazoak zituelako eta tratamendu hormonala hartzen ari zelako. Horrela

ikerketarako 241 jokalarien datuak erabili genituen. Jokalarien ezaugarriak 4.1. Taulan

adierazita datoz.

Futbolarien ezaugarriak adin taldeka

Taldea N ADINA Taldearen

adina (1) Urteak jokatzen

B.b. d.s. (±) B.b. d.s (±)

Zugatzarte Kadete 48 14.66 0.23 14 7.25a 1.40

Arenas Kadete 54 15.49 0.33 15 7.39a 1.46

Zugatzarte Gazte Maila 34 16.83 0.60 16 7.95a 2.02

Arenas Gazte Maila 52 18.04 0.66 17 9.61b 1.91

Senior 53 21.50 1.91 18+ 12.63 2.94

Guztira 241 17.31 2.64 9.02 2.86

4.1. Taula: Futbolarien adin taldekako sailkapena. Azaltzen diren balioak batez

bestekoak (B.b.) eta desbiderapen estandarrak (d.s.) dira. a14, 15 eta 16 vs 17 eta 18+ urte, p<0.001. b17 vs 18+ urte, p<0.001.

43

(1) Futbol taldeen izenak erabiltzean nahasiak sor daitezkeenez taldeen izenak

aipatu beharrean talde bakoitzaren adina erabiliko da talde bakoitzari buruz

idazterakoan; horrela, beste ikerlan batzuekin konparaketak egiteko erraztasun

handiagoa lortuz.

Aurreko taulan ikus daiteke adinen arteko ezberdintasunak eta baita ere 18+ eta 17

urteko taldeek besteek baino urte gehiago zeramatzatela futbolean.

4.1.2. KIROL AURREKARIAK

Futbolariei aurretik parte hartu zuten kirolei buruz, eta, garai hartan egiten zuten kirolei

buruz galdetu zitzaien. Gutxienez astean behin kirola egiten zutenak hartu zen kontutan.

Kirol horien sailkapena 4.1 eta 4.2 Grafikoetan ikus daitezke.

Futbolariek aurretik egindako kirolak

4.1.Grafikoa: Futbolariek ikerketa honen aurretik egindako kirolak futbola eta futbitoz

gain (n=48). Atletismoa egin zutenak abiadura eta erresistentziazko probetan banatu

dira. Arte martzialetan judo, karate eta taekwondo sartzen dira.

Esku Pilota13%

Arte martzialak35%

Igeriketa19%

Erresistentzia9%

Abiadura9%

Erraketa kirolak11%

Surf4%

44

Futbolariek egiten zituzten kirolak

4.2. Grafikoa: Futbolariek ikerketa egin zen garaian egindako kirolak futbola eta

futbitoz gain (n=26). Erraketa kiroletan tenisa, frontenisa eta paddle-a sartzen dira..

Esku Pilota13%

Igeriketa6%

Footing13%

Erraketa kirolak43%

Mendiko Bizikleta13%

Mendia6%

Golf6%

45

4.2 ADIN TALDEEN ARTEKO

EZBERDINTASUNAK

Futbolariek, bost adin talde horietan banatuta, izan zituzten ezberdintasunak hurrengo

ataletan aztertuko dira. Lehenik, antropometria, gorputzaren osagaiekin eta

somatotipoarekin batera (ezberdintasun fisikoak). Ondoren, errendimendua neurtzeko

egin zitzaien proba fisikoen ezberdintasunak. Horien artean lehenengo erresistentzia

aztertu eta eztabaidatuko da (Astrand-en testa eta iraupeneko proba); gero, lasterketa

laburrak (30 m leun eta 30m 10 konoekin), eta azkenik, jauziak.

4.2.1. EZBERDINTASUN FISIKOAK

4.2.1.1. EZBERDINTASUN FISIKOEN EMAITZAK

4.2.1.1.1. ANTROPOMETRIA

Hurrengo 4.2. Taulan eta 4.3., 4.4., 4.5. eta 4.6. Grafikoetan futbolarien zenbait aldagai

antropometriko adierazten da. 14 urteko jokalarien altuera, pisua, G.M.I., hiru

perimetroak (besokoa, zangokoa eta izterrekoa), eta besoko eta izterreko diametro

zuzenduak beste gainontzeko taldeko kideena baino txikiagoak ziren. Aipaturiko neurri

hauek guztiak 15 urtekoetan txikiagoak ziren 17 eta 18+ adin taldeen aldean.

Diametroetan, berriz, ezberdintasun estatistikoki adierazgarriak egon ziren 14

urteko eta beste taldeko futbolarien artean, bakarrik. Futbolari hauen ukondo, eskumutur

eta orkatilako neurriak gainontzeko taldeena baino txikiagoak izan zituzten. Horrela,

neurri hauetan 16, 17 eta 18+ urteko jokalarien artean ez zen ezberdintasunik aurkitu.

46

Futbolarien zenbait ezaugarri antropometriko adin taldeka

Adin

Taldea Pisua (kg) Altuera (cm) G.M.I.

B.b. d.s. (±) B.b. d.s. (±) B.b. d.s. (±)

14 58.79a 9.18 169.35 a 8.47 20.40 a 2.09

15 67.29b 9.25 174.72b 6.75 22.01 2.53

16 72.57 7.35 176.70 6.35 23.25 2.18

17 74.22 9.51 177.49 7.17 23.50 2.12

18+ 73.88 9.51 179.20 5.02 22.99 1.16

4.2. Taula: Futbolarien sailkapena adin taldeka. Azaltzen diren balioak batez bestekoak

(B.b.) eta desbiderapen estandarrak (d.s.) dira.

. G.M.I.= Gorputz Masa Indizea. a14 vs gainontzeko talde guztiak, p<0.001. b15 vs 17 eta 18+ urte, p<0.05.

Futbolarien pisua eta altuera adin taldeka

4.3. Grafikoa: Futbolarien adin talde bakoitzeko altuera eta pisua. Azaltzen diren

balioak batez bestekoak eta desbiderapen estandarrak dira.

73,8874,2272,57

67,29b

58,79a

179,2177,49176,7174,72b

169,35a

40

50

60

70

80

90

100

14 15 16 17 18+

Adin taldea (urteak)

Pisu

a (k

g)

140

150

160

170

180

190

200

Altu

era

(cm

)

Pisua

Altuera

47

a14 vs gainontzeko talde guztiak, p<0.001. b15 vs 17 eta 18+ urte, p<0.05.

Futbolarien zenbait diametro adin taldeka

4.4. Grafikoa: Futbolarien adin talde bakoitzeko ukondoko, eskumuturreko, belauneko

eta orkatileko diametroak. Azaltzen diren balioak batez bestekoak eta desbiderapen

estandarrak dira. a14 vs gainontzeko talde guztiak, p<0.05.

5,565,595,585,575,36a

6,886,886,846,786,59a

9,89,869,859,859,59

7,257,67,617,537,29a

3

4

5

6

7

8

9

10

11

14 15 16 17 18+

Adin taldeak (urteak)

Diam

etro

ak (c

m)

eskumuturra

ukondoa

belauna

orkatila

48

Futbolarien perimetroak adin taldeka

4.5. Grafikoa: Futbolarien adin talde bakoitzeko besoko, izterreko eta zangoko

perimetroak. Azaltzen diren balioak batez bestekoak eta desbiderapen estandarrak dira. a14 urte vs gainontzeko talde guztiak, p<0.001. b15 vs 17 eta 18+ urte, p<0.05.

30,7830,8330,3929,29b

27,2a

56,6556,9356,2154,15b

50,62a

37,5238,0937,5736,76b34,92a

20

30

40

50

60

70

14 15 16 17 18+

Adin taldeak (urteak)

Peri

met

roak

(cm

)

besokoa

izterrekoa

zangokoa

49

Futbolarien perimetro zuzenduak adin taldeka

4.6. Grafikoa: Futbolarien adin talde bakoitzeko besoko, izterreko eta zangoko

perimetro zuzenduak. Azaltzen diren balioak batez bestekoak eta desbiderapen

estandarrak dira. a14 urte vs gainontzeko talde guztiak, p<0.001. b15 vs 17 eta 18+ urte, p<0.05 c15 vs 17, p<0.05

29,9129,8429,2929,29b27,2a

55,3855,4754,6554,15b

50,62a

36,8637,3336,5836,76c34,92a

20

30

40

50

60

70

14 15 16 17 18+

Adin taldeak (urteak)

Peri

met

roak

(cm

)

besokoa

izterrekoa

zangokoa

50

4.2.1.1.2. GANTZA

4.3. eta 4.4. Taulek eta 4.7. Grafikoek futbolarien gantz kantitatea adierazten dute adin

taldeka konparaketak eginez. Beste ikasketa batzuetan gorputz-adarretako gantza eta

enborreko gantza ezberdindu eta konparatu egiten direnez, ikerlan honetan ere gantza

banatu egin da. Alde batetik, gorputz-adarretakoa (G.A.) = trizipitala + izterrekoa +

zangokoa eta bestetik, enborreko gantza (E) = subeskapularra + suprailiakoa +

abdominala. Baita ere, enborreko eta gorputz-adarretako gantzen arteko erlazioa

ikusteko euren arteko zatiketa (E/G.A.) kalkulatu egin da (Malina eta lank., 1999;

Katzmarzyk eta lank., 1999). Era berean, konparaketak egiteko sei gantz tolesturen

batuketa erabili da.

4.3. Taulan ikus daitezke gantz tolestura bakoitzaren joera adin talde bakoitzean.

Jokalari gazteenek tolestura subeskapularra txikiena izan zuten eta adierazgarria izan

zen 16 eta 17 urteko futbolariekin konparatzean.

51

Futbolarien sei gantz tolesturak adin taldeka

Adin Taldea Trizipitala Subeskapularra Abdominala

B.b. d.s. (±) B.b. d.s. (±) B.b. d.s. (±)

14 10.39 3.96 7.53a 2.18 12.26 6.77

15 9.34 2.78 8.12 2.54 12.14 5.11

16 10.94 3.77 9.25 3.16 14.97 6.87

17 9.88 2.77 9.12 2.57 13.62 5.60

18+ 8.73c 2.39 8.60 1.54 11.67 3.78

Suprailiakoa Izterrekoa Zangokoa

14 6.90 2.87 15.07 6.64 10.09 4.39

15 7.05 2.59 13.73 3.93 8.37 2.40

16 8.38 3.47 15.60 6.22 9.25 3.37

17 7.47 2.92 14.57 5.05 7.58 b 2.08

18+ 6.60 1.71 12.71 4.72 6.55d 1.54

4.3. Taula: Futbolarien adin talde bakoitzeko sei tokietako gantz-tolesturak. Azaltzen

diren balioak batez bestekoak (B.b.) eta desbiderapen estandarrak (d.s.) dira. a14 vs 16 eta 17 urte, p<0.05. b17 vs 14 urte, p<0.05. c18+ vs 16 urte, p<0.05 d18+ vs 14, 15 eta 16 urte, p<0.05

Berriz, 18+ taldekoek izan zituzten tolesturarik txikienak toki guztietan, tolestura

subeskapularrean izan ezik. Gainera, futbolari nagusiek trizepsean gantz gutxiago izan

zuten 16 urteko jokalariak baino.

Ostera, 16 urteko jokalariek gantz kantitate handiagoa izan zuten tolestura guztietan

zangoan izan ezik. Estatistikoki adierazgarria izan zen 16 urteko eta 14 urteko

jokalarien arteko ezberdintasuna tolestura subeskapularrean. Halaber, 16 urteko eta 18+

taldekoen artekoa trizepsean.

Sei tolesturen batuketak erabiliz, 4.7. Grafikoan eta 4.4. Taulan ikusten da aurretik

esan den bezala, 16 urteko jokalariek zutela gantz kopururik altuena. Baina, estatistikoki

52

adierazgarria 18+ taldeko kideekin konparatzean izan zen, bakarrik. Aldiz, kantitaterik

baxuena 18+ taldekoek izan zuten. Izan ere, talde honen G.A.-ko tolesturak 14 eta 16

urtetako jokalariena baino baxuagoa izan zen (estatistikoki adierazgarria).

Futbolarien gantz kopurua adin taldeka

4.7. Grafikoa: Futbolarien adin talde bakoitzeko gantzen kopurua sei tolesturak oinarri

bezala erabiliz. Gorputz-adarretako gantza= trizipitala + izterrekoa + zangokoa.

Enborreko gantza= subeskapularra + suprailiakoa + abdominala. Azaltzen diren balioak

batez bestekoak eta desbiderapen estandarrak dira. a16 vs 18+ urte, p<0.05. b18+ vs 14 eta 16 urte, p<0.05.

Enborreko eta gorputz-adarren arteko gantzen proportzioa adinarekin batera

aldatzen dela ikusten da. Estatistikoki adierazgarria da 14 urteko taldekidekoen

proportzio txikiagoa dela 16, 17 eta 18+-koena baino. Modu berean, 15 urtekoek

proportzio txikiagoa dute 18+ urteko futbolariek baino.

54,8962,2658,7762,26

76,01a

32,0435,79

31,4435,5628,01b

26,8830,2232,6127,3226,7

10

30

50

70

90

110

14 15 16 17 18+

Adin taldeak (urteak)

Gan

tz to

lest

urak

(mm

)

sei tolesturak

gorputzadarretakoak

enborrekoak

53

Futbolarien gantz kopurua adin taldeka

Adin

Taldea G.A.-ko gantza

Enborreko

Gantza

Sei tolesturen

batuketa E/G.A.

B.b. d.s. (±) B.b. d.s. (±) B.b. d.s. (±) B.b. d.s. (±)

14 35.56 14.21 26.70 11.30 62.26 24.70 0.7619 a 0.15

15 31.44 8.39 27.32 9.68 58.77 17.05 0.8673 b 0.16

16 35.79 12.8 32.61 12.83 76.01 c 27.24 0.9184 0.17

17 32.04 9.03 30.22 10.59 62.26 17.41 0.9678 0.23

18+ 28.01d 7.84 26.88 6.33 54.89 12.33 0.9951 0.23

4.4. Taula: Futbolarien adin talde bakoitzeko gantzen kopurua sei tolesturak oinarri

bezala erabiliz. G.A.-ko gantza= gorputz-adarretako gantza (trizipitala + izterrekoa +

zangokoa). E= Enborreko gantza (subeskapularra + suprailiakoa + abdominala).

E/G.A.= Enborreko gantza eta gorputz-adarretako gantzaren arteko zatiketa Azaltzen

diren balioak batez bestekoak (B.b.) eta desbiderapen estandarrak (d.s.) dira. a14 vs 16, 17 eta 18+ urte, p<0.05. b15 vs 18+ urte, p<0.05. c16 vs 18+ urte, p<0.05. d18+ vs 14 eta 16 urte, p<0.05.

4.2.1.1.3. GORPUTZAREN OSAGAIAK

Aurreko neurri antropometrikoetan sarreran azaldutako formulak aplikatuz, futbolari

guztien gorputzaren osagaiak aztertu ziren: muskulu, hezur, gantz eta hondar pisuak

(4.8. Grafikoan) eta portzentajeak (4.9. Grafikoan), alegia.

Gorputzaren osagaien pisuari buruz, eta 4.8. Grafikoari begiratuz, esan dezakegu

jokalari gazteenek gantz, hezur, muskulu eta hondar pisurik baxuenak izan zituztela. Era

berean, 15 urtekoek muskulu eta hondar pisu baxuagoa izan zuten 17 eta 18+ taldeko

futbolariekin konparatuz.

54

Futbolarien gorputzaren osagaien pisuak adin taldeka

8,328,939,17,795,36a

12,0912,0511,9311,746,59a

35,6635,3434,0431,63b

27,06

17,817,8817,4916,24b

7,29a

0

10

20

30

40

14 15 16 17 18+

Adin taldeak (urteak)

Pisu

a (k

g)

gantz

hezur

muskulu

hondar

4.8. Grafikoa: Futbolarien adin talde bakoitzeko gorputzaren lau osagaien pisuak

(hezur, gantz, muskulu eta hondar pisuak). Azaltzen diren balioak batez bestekoak eta

desbiderapen estandarrak dira. a14 vs gainontzeko talde guztiak, p<0.05 b15 vs 17 eta 18+ urte konparatuz, p<0.05

Gorputzaren lau osagaien pisuak, jokalarien pisua, altuera, diametro eta

perimetroekin erlazionaturik daudenez emaitza hauek logikoak dira. Horregatik

interesgarriagoa da gorputzaren osagaien portzentajeak aztertzea (4.9 Grafikoa).

Gantz portzentajean nabarmena da 16 urteko jokalarien artean portzentajerik

altuena ematen dela (%12.44 ± 2.45). Esan beharra dago, kasu honetan, ANOVA testa

esanguratsua izan zela (p= 0.026); baina, post-hoc test-ak erabiltzean ez zen

ezberdintasun estatistikorik agertu. Betalde, gantz portzentajerik baxuena nagusien

taldeko jokalariek izan zuten (%11.23 ± 1.10). Gantz portzentajeen kaxa-diagrama 4.10.

Grafikoan behatzen da. Grafiko horretan nabaritzen da talde guztien medianak %10-11

artean daudela, hau da, egokitzat hartzen dena. Baina, maila honetako futbolarientzat

komenigarri den %11-12 gantz portzentajeren goialdean, 16 urteko jokalari asko daude.

Ordea, 18+ adin taldeko kaxa eta bere eremuak askoz ere estuagoak dira.

55

Hezur portzentajeak 4.9. Grafikoan agertzen dira. 14 eta 15 adineko futbolariek

portzentajerik altuenak dituzte 16, 17 eta 18+ urteko jokalariekin konparatuz. Badirudi

hezur portzentaia 14 eta 16 adinetan zehar gutxitzen doala eta gero egonkortu egiten

dela. Balorerik baxuena helduen mailan agertzen da.

Muskulu portzentajea ere grafiko berdinean ikus daiteke. Hezur portzentajean

kontrakoa gertatzen da muskulu portzentaiarekin: 14 urtekoek dute muskulu

portzentajerik baxuena eta altuena, berriz, 18+ adineko futbolariak.

Futbolarien gorputzaren osagaien portzentajeak adin taldeka

4.9. Grafikoa: Futbolari adin talde bakoitzeko gorputzaren osagaien portzentajeak

(hezur, gantz eta muskulu portzentajeak). Hondar pisuaren portzentaia grafikotik

ezabatua izan da neurri hau beti %24.12 delako. Azaltzen diren balioak batez bestekoak

eta desbiderapen estandarrak dira. a14 eta 15 vs 16, 17 eta 18+ urte, p<0.05 b14 vs 15, 17 eta 18+ urte, p=0.01 c18+ vs 14, 15 eta 16 urte, p=0.01

11,45 11,39

12,4411,91

11,23

18,45a

17,57

16,49 16,29 16,34

45,98b 46,95

46,95 47,68 48,28c

10

15

20

14 15 16 17 18+

Adin taldea (urteak)

Gan

tz e

ta H

ezur

por

tzen

taia

k (%

)

30

35

40

45

50

Mus

kulu

Por

tzen

taia

(%)

gantz

hezur

muskulu

56

Futbolarien gantz portzentajeak adin taldeka

4.10. Grafikoa: Futbolarien adin talde bakoitzeko gantz portzentajeen kaxa-diagrama.

Adin talde bakoitzeko jokalarien %50-en balioak adin talde bakoitzeko kaxaren barruan

daude. Kaxaren barruan dagoen marrak mediana adierazten du. Kaxa bakoitzaren

goialdeko ertzak 75. pertzentila adierazten du eta behealdekoak 25. pertzentila. Kaxen

goialdean dagoen marrak (┬) muturreko balioa ez den balorerik altuena adierazten du.

Kaxen behealdean dagoen marra berriz, (⊥) muturreko balioa ez den balorerik baxuena

da.

Adin taldea (urteak)

1415161718+

Gan

tz p

ortz

enta

iak

(%)

22

20

18

16

14

12

10

8

57

4.2.1.1.4. SOMATOTIPOA

Talde bakoitzaren somatotipoaren osagaiak kalkulatu zirenean, hots, endomorfia,

mesomorfia eta ektomorfia, agertu ziren desberdintasunak 4.5. Taulan datoz.

Aipagarriena 14 urteko futbolarien ektomorfia altua izan zen (p<0.05). Bestalde,

nabarmena da jokalari nagusienek izan zutela endomorfiarik baxuena. Era berean, argi

dago endomorfia altuena 16 urteko jokalariek izan zutela.

Futbolarien somatotipoa adin taldeka

Adin Taldea Endomorfia mesomorfia Ektomorfia

B.b. d.s. (±) B.b. d.s. (±) B.b. d.s. (±)

14 2.46 0.96 4.12 0.82 3.40a 1.07

15 2.35 0.74 4.45 1.11 2.99 1.14

16 2.76 0.97 4.54 1.01 2.51 0.90

17 2.53 0.72 4.71 0.98 2.43 0.76

18+ 2.25 0.51 4.38 0.85 2.70 0.64

4.5. Taula: Futbolarien adin talde bakoitzeko somatotipoa. Azaltzen diren balioak batez

bestekoak (B.b.) eta desbiderapen estandarrak (d.s.) dira. a14 vs 16, 17 eta 18+ urte, p<0.05

58

4.2.1.2. EZBERDINTASUN FISIKOEN EZTABAIDA

Ikerlan honetan aztertutakoa adierazgarria iruditzen zaigu; lehenik, futbol jokalari

kopuru handia aztertu genuelako (241 futbol jokalari), horrez gainera, oinarri-futboleko

futbolariak izan zirelako. Orokorrean kirolariak aztertzen direnean hain kopuru handiak

lortzea zaila izaten da eta gehienetan ikerlanak eliteko kirolariekin egiten dira.

Eta bigarrenik, aztertutako adin tartea (14-20 urte) oso tarte garrantzitsua da,

pubertaro-ondorena, nerabezaroa eta heldutasuna barne baitauzka. Eboluzio-aldi hauek

ez-kirolarientzat garrantzitsuak badira ere, are gehiago futbolarientzat, adin horietan

aldaketa fisikoaz eta fisiologikoaz gain, futbolaria heldu egiten delako eta ikaste

prozesuko garapena ematen delako.

Gainera, ikerketa honetan futbolarien ezaugarririk garrantzitsuenak neurtu eta

aztertu ziren: alde fisikoa (antropometria, gorputzaren osagaiak eta somatotipoa) eta

fisiologikoa (abiadura, indarra, koordinazioa eta erresistentzia). Horrela, garapenean

dauden adin ezberdinetako futbolarien ezaugarriak neurtu eta ikertu ziren.

4.2.1.2.1. ANTROPOMETRIA

Adin ezberdinetako futbolari taldeen arteko neurri fisikoen konparaketa egitean, 14

urteko futbolariek txikiagoak izan zituzten beste adinetako futbolarien aldean; besteak

beste, altuera, pisua, G.M.I., hiru diametro (ukondokoa, eskumuturrekoa eta

orkatilakoa), hiru perimetroak (besokoa, izterrekoa eta zangokoa) eta besoko eta

izterreko perimetro zuzenduen neurriak.

Modu berean, 15 urtekoek, baina diametroetan izan ezik, joera berdina jarraitzen

zuten 17 eta 18+ urteko jokalarien aldean. Horrela, esan genezake 14 eta 15 adinekoak

tamainaz txikiagoak direla, eta beraz oraindik garapena amaitu gabe dutela. Adin

horretatik aurrera hazkundea eman bazen ere, urtean 1-2 cm-takoa baino ez zen izan.

Horrela, 16, 17 eta 18+ adinekoen artean ez dago ezberdintasun handirik; eta, esan

59

genezake, 16 urterekin helduen altuera, pisua, diametroak eta perimetroak lortzen

dituztela. Hazkunde-eredu hau populazio orokorreko mutilen pubertaro eta

nerabezaroan ere ematen da (Rogol eta lank., 2002; Rogol eta lank., 2000).

Diametroekin gertaera ezberdina agertzen zaigu; alde batetik, beste neurri

antropometrikoekin ez bezala, izterrezurreko diametro bikondilarrean (belaunean) ez da

aldaketarik ematen adin ezberdinetan zehar. Antzeko emaitza beste ikerlan batean

aurkitu zuten (Beunen eta lank., 1981). Cacciari eta lank.-ek (1990) esan zuten kirolak,

eta bereziki futbolak, epifisietako kartilagoak estimulatu egiten dituela, eta ondorioz

hezur horiek garapen eta hazkunde osoa goizago lortzen dutela.

Bestetik, 14 urtekoek dituzte eskumutur, belaun eta orkatileko diametrorik

txikienak; 15 urtekoek berriz, nagusien diametro berdintsuak dituzte. Hortaz, pentsa

dezakegu hezurren diametroak, hau da, ukondoko eta eskumuturreko estiloideek eta

orkatileko maleoloek arinago amaitzen dutela hazkundea. Altuera, pisua eta perimetroak

baino lehenago bai, behinik behin. Hau Cacciarik eta lank.-ek (1990) aipatutakoarekin

bat etor daiteke, kirolaren eraginez hezurren muturren epifisiak arinago ixten direla, eta

beraz hazkundea arinago amaitzen dutela.

Lan honetako futbolarien neurri antropometrikoak beste lan batzuetan agertzen

diren futbolarien emaitzekin konparatzea ez da erraza, sarritan adin taldeak beste modu

batean antolatuta daudelako. Baita ere, futbolari buruzko ikerlan askotan eliteko

futbolariak aztertzen dituztelako, eta gehienenetan, futbolari nagusiak.

Elite mailan (nazioetako selekzioetan) adibide batzuen batez besteko altuerak eta

pisuak honako hauexek dira: Danimarkan 183 cm eta 77 kg (Bangsbo eta Mizuno,

1988), Italian 183 cm eta 75.5 kg (Caldarone eta lank., 1990) eta Alemanian 183 cm eta

80 kg (Coen eta lank., 1998), hurrenez hurren. Gure lan honetako nagusien taldea

baxuagoa da altueran (179.20 cm), eta baita pisuan (73.88 kg) ere, elite mailako

futbolari europear horien aldean. Baina, Espainiako taldeekin konparaketa eginez,

selekzioko altuera eta pisua 177 cm eta 77 kg da, 1. mailako talde batena 179 cm eta 77

kg, 2. A mailako batena 175 cm eta 73 kg eta 2. B mailako batena 175 eta 72 kg.

Hortaz, eliteko futbolariak baino txikiagoak dira, baina, maila baxuetako futbolarien

60

aldean tarte handirik ez dago (Casajus eta Aragones, 1997).

Altuera eta pisuan ezberdintasunak ikusi dituzte maila ezberdinetako taldeen artean

ere bai, esate baterako, Hungariako maila ezberdinetako taldeen artean(Shephard,

1999). Baina, ez zituzten ezberdintasunik behatu lehen mailako Norvegiako taldeen

artean, nahiz eta sailkapeneko lehen eta azken taldeak izan (Wisloff eta lank., 1998).

Nagusien taldearen adinari begiratuz (senior taldea) lan honetakoak gazteagoak dira

(21.50 urte) aurreko Espainiako taldekoekin (24-26 urte) konparatzean; eta baita, talde

Europarrekin konparatzean ere (23.4-26.7 urte) (Bangsbo eta Mizuno, 1988; Caldarone

eta lank., 1990; Coen eta lank., 1998; Shephard, 1999; Wisloff eta lank., 1998). Elite

mailan jokatzeko adinik egokiena 24-tik 27-ra dela esan dute adituek (Shephard, 1999).

Hari beretik jarraituz, esan beharra dago, zailagoa dela jokalari gazteen neurriak

konparatzea, ikerlanetan gehienetan nazioetako selekzioetako emaitzak ematen baitira.

Horretaz gain, taldeak “under-15, under-16, under-17” eta abar izaten dira (Rico-Sanz,

1998); hau da, adin batetatik beherakoak, batez besteko adina aipatu gabe. Dena den,

gure jokalarien altuera eta pisua ikerketa horien neurrien antzekoak izan ziren (Di Salvo

eta Pigozzi, 1998; Malina eta lank., 2000).

Beraz antropometria laburtuz,

1. Futbolarietan hazkunde prozesu normala gertatzen da. 14 eta 15 urteko

futbolariak txikiagoak dira, eta 16 urteko futbolariek nagusien neurri antropometriko

antzekoak dituzte, populazio orokorrean gertatzen den modura.

2. Gorputz-adarretako diametroetan ezberdintasunik ez dago adinetan zehar,

baliteke ariketa fisikoaren eraginez epifisiak arinago ixten direlako, baina hau ezin dugu

frogatu.

3. Futbolariak populazio orokorreko gazteak baino handiagoak dira tamainaz,

ziur asko aukeraketa prozesu baten ondorioz. Genetikoki handienak edota heltze

61

goiztiarra dutenak aukeratuak izan daitezkeelako. Horretaz gain, aurrerago ikusiko

denez, urte berdinean jaiotakoen artean zaharrenak ere aukeratuak dira futbolean

aritzeko.

4. Nagusien mailan (18+ taldean) eliteko futbolariak baino txikiagoak, eta, baita

gazteagoak dira ere. Bestetik, futbolari gazteek beste futbolari gazteen tamaina dute.

5. Badirudi futbolarien artean hazkunde goiztiarra duten jokalari ugari dagoela.

4.2.1.2.2. GORPUTZAREN OSAGAIAK

GANTZA

Gantza neurtzea eta aztertzea garrantzitsua da, gantz kopuru altua izateak

errendimendua gutxitu egiten baitu. Horretaz gain, gantz kantitate handia edukitzeak,

nolabait, elikadura eta ariketa fisikoaren arteko desorekaren emaitza da; asko edo oker

jateagatik, edota ariketa fisiko gutxi egiteagatik.

Ikerlan honetako futbolari gazteenek gorputz-adarretako (trizipitala + izterrekoa +

zangokoa) tolesturetan neurririk handienak dituzte. Tolestura horietan neurririk

txikienak 17 eta 18+ taldeko futbolarietan ematen dira. Berriz, enborreko tolesturarik

(eskapulazpikoa + abdominala + suprailiakoa) handienak 16 urteko jokalarietan ematen

dira.

Pubertaro eta nerabezaroan gorputz-adarretako gantza gutxituz eta enborreko

azalazpiko gantza handituz doa heldutasuneraino (Malina eta lank, 1999; Roemmich eta

Rogol, 1999). Beraz ikerlan honetako futbolarien gantz tolesduren aldaketak 16 urte-

arte populazio orokorraren antzekoa da. Baina, 17 eta 18+ adin taldeetan ematen da

62

diferentzia, 17 eta batez ere 18+ taldeetan gorputz-adarretako (neurri handiago batean)

eta enborretako tolesturak gutxituz doaz. Horrela, enborreko eta gorputz-adarretako

tolesturen arteko proportzioa (E/G.A.) kalkulatu zenean populazio orokorrean bezala

adinarekin batera handituz zihoan (Malina eta lank., 1999; Katzmarzyk eta lank., 1999).

E/G.A. proportzioa handitzea populazio orokorrean enborreko gantz tolesturak

handitzen direlako izaten da (Baumgartner eta lank., 1989; Malina eta lank., 1999;

Katzmarzyk eta lank., 1999). Aldiz, futbolarien artean, gorputzadarretako, eta batez ere,

behealdeko gorputz-adarretako gantz tolesturak txikitzen doazelako izaten da, horrela,

E/G.A. proportzioa handituz doa. Populazio orokorrean, nerabezaroaren amaieran,

ematen den gantz metaketa, 17 eta 18+ adin taldeko futbolarietan ez gertatzea,

entrenamenduen eta partiden eraginagatik izan daiteke.

Behatutako futbolarien gantz tolesturak populazio orokorrekoak (Rosique, 1992)

baino txikiagoak ziren adin guztietan 16 urteko futbolarietan izan ezik. Talde horretan

populazio orokorrean ematen dien neurriak aurkitu ziren. Endomorfia ere txikiago zen

futbolarien talde guztietan (ikus aurrerago).

Era berean, praktika klinikoan erabiltzen diren, populazio orokorraren pertzentilen

taulekin konparatuz (Hernández eta lank., Orbegozo Fundazioa, 1988), futbol jokalarien

tolestura trizipitala 25 eta 50 pertzentilen artean zegoen.

Beraz, futbol jokalari hauek bere adineko populazioa baino gantz gutxiago dute, 16

urteko adin taldean izan ezik. Ariketa fisikoaren eragina gantzaren gutxitzean beste

ikerlan batzuetan ere ikusi dute (Malina eta Bouchard, 1991; Roemmich eta lank., 2000;

Van Lenthe eta lank., 1998). Halere, beste faktore batzuk eragina badute gantza

kopuruan, adibidez ingesta (Tucker eta lank., 1997). Eta baita heltze maila ere, heltze

goiztiarra duten gazteek enborreko gantz gehiago baitute (Deurenberg eta lank.,

1990;Beunen eta lank., 1982; Garcia Llop eta lank., 1990; Beunen eta lank., 1994).

Dena den, idazle guztiak ez daude azkeneko honekin adoz (Van Lenthe eta lank., 1996;

Vizmanos eta Marti-Henneberg, 2000).

Argitaratutako ikerlanen arabera, eliteko futbolarien sei tolesturen batuketa 50 mm

(selekzioa, 1. eta 2. B mailak) eta 53 mm dira (2. maila); beraz, lan honetako nagusiek

63

tolestura handiagoak dituzte (54.89 mm) maila altuago duten jokalariek baino (Casajús

eta Aragonés, 1997).

Hainbat gantz portzentaje neurri dago argitaratua, neurtu eta kalkulatzeko teknika

ezberdinak baitaude. Adibidez, gantz tolesturak erabiliz, futbolari profesionalen gantz

portzentajea %7-13 tartean kalkulatu da (Casajus eta Aragones, 1997; Davis eta lank,

1992; Rico-Sanz eta lank. 1998; Rienzi eta lank, 1998); aldiz, %6.9-19 tartean

erradiografi-absorptiometria erabiltzean (Wittich eta lank., 2001). Horregatik, beste

futbolari talde batzuen gantz kopuruarekin konparatzea ez da erraza. Aipatu diren

teknika ezberdin horietaz gain, gantz tolesturak erabiltzen direnean, toki anatomiko

ezberdinetako tolesturak har daitezkeelako. Gainera, formula ezberdinak erabili

daitezke, eta, literaturan 100 ekuazio baino gehiago erabili ohi dira (Bowers eta Fox,

1995). Lan honetan erabilitako formula (Faulkner, 1968) G.R.E.C.-ek (Grupo Español

de Cineantropometria) gomendatzen duena da, eta gaur egun, praktika klinikoan gehien

erabiltzen dena da kirol medikuntzako zerbitzuetan (Esparza Ros, 1993).

Oro har, %10 inguruan dago futbolerako gantz kopururik egokiena (Shephard,

1999). Ikerlan honetan batez besteko talde guztien gantz portzentajeak %10-12 tartean

egon ziren. Hau gantz kopuru egokitzat har daiteke maila honetako futbolean. Baina,

kontutan hartu behar da, eta batez ere ikasketa honi aplikazio praktikoa eman nahi

badiogu, jokalari asko %12 horren gainetik daudela; 16 urteko taldean batik bat. Hau

garrantzitsua da, gorputzean gantz gehiegi edukitzeak errendimendua gutxitu egiten

duelako (Ekblom, 1999); batez ere abiadura, erresistentzia, jauziak emateko gaitasuna

eta bizkortasunean, eta azken finean, futbolean (Mink eta lank., 2000; Wilmore eta

Costill, 1998).

Gantz batuketarik altuena 16 urtekoek izan zuen, eta gainera, 16 urteko jokalarien

gantz portzentajearen desbiderapen tipikoa ere handiagoa da. Tolestura abdominala eta

subeskapularra nerabezaroan handitu egiten da populazio orokorrean ere (Malina eta

lank., 1999). Beraz, baliteke aztertutako lehen hiru adin taldeetan gantzak populazio

orokorraren joera jarraitzea; hau da, metatzen joatea; batez ere enborrean. Eta, lehen

64

azaldu dugun moduan, 17 eta 18+ taldeetan populazio orokorrean ez bezala, gantza

gutxitzen joatea. Edota, beste azalpen bat ere egon liteke: izan daiteke gazteek adin

horretan “egun osoan” ariketa fisikoa egitetik beste bizimodu geldoago batetara

pasatzea, eta beraz, gastu kaloriko baxuago bat edukitzea, ingesta mantentzen den

bitartean. Nerabezaroan ariketa fisikoa gutxitu eta kalorien ingesta handitzen dela

luzetarako ikerketa batean ikusi dute (Van Lenthe eta lank., 1998).

Osagai ezberdinen pisuak kontutan hartzen baditugu, 14 urtekoek dauzkate pisurik

baxuenak lau osagaietan; ulertzekoa da emaitza hau, txikienak eta baxuenak baitira.

Portzentajeak aztertzerakoan gauzak pixka bat aldatzen dira: Aurretik luzeago

eztabaidatu den modura, gantz portzentajea ez da adin taldeetan ezberdina. Berriz, hezur

portzentajea 14 eta 15 urtekoen artean altuagoa da. era berean, muskulu portzentajea

adin horietan baxuagoa da.

Beraz gantza laburtuz,

1. 16 urte arte enborreko gantza gehituz doa eta gorputzadarretako gantza

gutxituz, populazio orokorrean gertatzen den bezala. Baina, 17 eta 18+ adin taldeetan

enborreko gantza gutxitzen doa; eta are gehiago gorputz-adarretakoa, bereziki,

behealdeko gorputz-adarretakoa.

2. 16 urteko futbolariek dute gantz kopururik altuena, aurretik esan den bezala

populazio orokorrean gertatzen den joera jarraitzen dutelako. Bestetik, adin honetan

bizitza geldoagoa daramatelako ere izan daiteke.

3. 16 urteko jokalariek izan ezik, beste adin taldekoek populazio orokorra baino

gantz gutxiago dute; baina, elite mailako futbolariek baino gehiago.

65

4. Futbolarien adin talde hauen gantz kopurua maila honetako errendimendurako

egokia da batez-bestez hartuta; baina, eguneroko praktikan gantzaren balioak

indibidualki hartu behar dira.

MUSKULUA ETA HEZURRA

Gorputzaren beste osagaiak muskulua eta hezurra, alegia, garrantzitsuak dira, batez

ere, bizitzaren aro honetan aldaketa nabarmenak ematen dira eta.

Pisuak kontutan hartzen baditugu 14 urteko futbolarietan, neurririk txikienak hartu

ziren altuera eta gorputz masarekin gertatzen zen bezala. Eta, 15 urteko jokalariek ere,

17 eta 18+ urteko futbolariek baino muskulu pisu txikiagoa izan zuten.

Portzentajeetan berriz, 14 eta 15 urtekoek dute hezur portzentajerik altuena, eta,

muskulu portzentajerik baxuena (14 urtekoak). Nagusien taldean muskulu portzentajerik

altuena agertzen da.

Pubertaroan, eta batez ere hazkundearen puntako abiadura eta gero, testosteronaren

eta hazkunde hormonaren eraginez, muskuluen tamaina handitzen da (Hulthen eta lank.,

2001; Rogol, 2002); eta horrekin batera, indarra (Round eta lank., 1999). Muskulu masa

gorputz pisua baino gehiago handitzen da, aldi berean gantza gutxitu egiten delako

(Rogol eta lank., 2000). Lan honetako futbolarietan ere gauza bera gertatzen da; 16

urterekin ez da gorputz pisua gehiago handitzen, baina bai muskulu portzentajea (16

urtekoak 18+koekin konparatuz ezberdintasun adierazgarria baitago). Dena den, zaila da

esatea, pubertaroan eta nerabezaroan ematen diren hormonen aldaketa konplexuen

eraginez, kirolaren eraginez edo bien eraginez handitzen den muskulu portzentajea.

18+ talde horren muskulu portzentajea (%48.28) eta pisua (35.66 kg) beste

ikerlanetako maila altuago duten jokalariena baino baxuagoak dira (%51-52 eta 37.5-

66

40.3 kg, hurrenez hurren) (Casajus eta Aragones, 1997; Villa eta lank., 2000). Eta baita

elitekoena (%62.2 ± 2.9) baino askoz baxuago ere bai (Reilly eta lank., 2000).

Beraz muskulua eta hezurra laburtuz,

1. Hezur eta muskulu pisuak 14 urteko jokalarietan dira txikienak.

2. Portzentajeak berriz 14 urteko jokalarietan hezurrarena altuena da eta

muskuluarena txikiena. Muskulu portzentajea adinarekin batera hazten da, garapenak

edota ariketa fisikoak eraginda.

4.2.1.2.3. SOMATOTIPOA

Somatotipoarekin gizaki bakoitzaren gorputzaren itxura azaltzen da, hiru osagaiez

eratuta dago: endomorfia (pertsonaren gantz kantitatearekin erlazionatuta dago),

mesomorfia (pertsonaren muskulutasunarekin erlazionaturik dago) eta ektomorfia

(pertsonaren “linealitateari” buruzkoa), hiru osagaiak zenbakiz ematen dira eta beti ere

orden horretan.

Ikerlan honetako futbolariek mesomorfia dute nagusi; beraz, mesomorfo orekatuak

dira. Salbuespena 14 urteko futbolarietan dago, ektomorfia altuagoa baitute; eta beraz,

ekto-mesomorfoak dira. Ektomorfia formula batez kalkulatzen da: altuera eta pisuaren

erro kubikoaren arteko zatiketaz. Ektomorfia altuago hori altuerarekiko pisu gutxiago

dutelako agertzen da, populazio orokorrean bezala (Malina eta Bouchard, 1991;

Rosique, 1992). Futbolari gazteetan ektomorfia altuak ere ikusi dituzte beste ikertzaile

batuzek (Viviani eta lank., 1993).

Bestetik, adin guztiak Bizkaiko populazioarekin konparatzean (Rosique, 1992)

ezberdintasun bakarra endomorfian dago; parametro hau futbolarietan txikiagoa baita

(ikus aurrerago).

67

Mesomorfia nagusi izatea ohikoa da kirol gehienetan, eta baita futbolean ere

(Ekblom, 1999; Reilly eta lank., 2000; Shephard, 1999). Mesomorfia, gainera,

errendimendu altuago batekin erlazionatu da (Bale eta lank., 1992). Horretaz gain,

ektomorfia handigoa duten futbolariek lesio gehiago jasatzen dituzte mesomorfoek

baino (Salokun, 1994).

Eliteko futbolariek mesomorfia neurri altuagoak dituzte, adibidez, 3.0-5.0-2.5

neurrietako somatotipoak behatu dira(White eta lank., 1988). Baina Espainiako ligako

2. A eta 2. B mailako talde biren somatotipoak 2.4-4.9-2.0 dira, ikerketa lan honen

futbolari nagusienen antzekoak, baina, berriro ere, mesomorfia txikiagorekin (Casajus

eta Aragones, 1997).

Beraz somatotipoa laburtuz,

1. Beraz, badirudi futbolari gazteenak ektomorfoagoak izan arren, 15 urtetik gora

mesomorfia (muskulutasuna) handitzen doala.

2. Futbolarietan populazio orokorrean baino endomorfia (gizentasuna) baxuagoa

ikusten da.

3. Maila honetako futbolariak mesomorfoak dira, baina ez elitekoak bezain

mesomorfoak.

68

4.2.1.2.4. FUTBOLARIEN ETA POPULAZIO OROKORRAREN

ARTEKO KONPARAKETA

Oraingo lan honen helburua adin ezberdinetako futbol jokalarien arteko parametro

fisiko eta fisiologikoak aztertzea izan zen. Gure helburu nagusia ez zen populazio

orokorrarekin dauden ezberdintasunak sakonki aztertzea; horregatik ez genuen gazte

talde sedentario bat talde kontroltzat hartu.

Nolanahi ere, populazio orokorra oinarritzat hartzen dituzten erreferentziazko

taulekin konparatu ditugu, futbolarien neurriak ikerketa batzuetan egin den bezala

(Baxter-Jones eta lank., 1995; Malina eta lank., 2000).

Adibidez, Estatu Batuetako populazio orokorreko hazkuntza taulak erreferentziatzat

erabiltzea gomendatzen du Osasunaren Munduko Erakundeak [World Health

Organization] (Malina eta lank., 2000; Malina-ren komunikazio pertsonala, 2003).

Horregatik, Estatu Batuetako Osasun eta Giza-Zerbitzuen Sailak 2000. urtean eratutako

haurren hazkuntzaren taulekin konparatuko ditugu ikerlan honen emaitzak

(www.cdc.gov/growthcharts, 2003.ean irakurrita). Horretarako, Ameriketako Estatu

Batuetako (A.E.B.) tauletatik mutilen altuera, pisua eta gorputz masa indizea (G.M.I.)

adierazten dituzten taulak erabiliko ditugu. 4.11., 4.12. eta 4.13. Grafikoetan ikerlan

honen futbolarien eta Ameriketako populazio orokorraren batez besteko balioak ematen

dira.

Grafiko horietan ikusten denez, futbolari gehienak Ameriketako gazteen batez

besteko balioen gainetik daude altueran, pisuan eta G.M.I.-ean; batez ere 14-17 adin

tartean. Adin horretatik aurrera futbolariak eta erreferentziazko neurriak berdintzen

doazela dirudi. Beraz, nagusien batez besteko neurriak populazio orokorraren antzekoak

dira, gazteetan ezberdintasun nabarmenak egon arren. Hau ulertzekoa da, heldutasunean

lortutako altuerak ez baitu haurrak pubertaroan eta nerabezaroan duen hazkunde

ereduarekin zerikusirik (Beunen eta lank., 1994; Gasser eta lank., 2001; Vizmanos eta

lank., 2001).

Pisua aztertzean adibidez, futbolarien 14, 15, 16 eta 17 adin taldeetako %70, %85,

%91 eta %67 daude erreferentziazko batezbestearen marraren gainetik, hurrenez hurren

69

(ikus 4.11 Grafikoa). Konparaketa mota berdina erabiliz, 4.12. Grafikoan ikus daiteke,

altueran ere futbolarien %60, %66, %61, eta %46 errefentziazkoak baino altuagoak

direla. Era berean, futbolarien adin talde bakoitzeko %32, %75, %97 eta %82 jokalarik

dute Ameriketako erreferentziazko G.M.I.-a baino balio altuagoa (4.13. Grafikoa).

Ikerlan honetan “18+ urte” izenburuarekin aipatzen ari garen taldea Senior taldea

zen, eta euren batez besteko adina 20.86 urte zen. Erreferentziazko taula amerikarrak 20

urtetatik beherako gazteen emaitzak ematen ditu, beraz ezin daitezke elkarrekin

konpara. Hala eta guztiz ere, Estatu Batuetako batez besteko marraren luzapena

asmatuko bagenu, futbolarien 18+ talde horren neurriak batez bestearen inguruan

egongo litzatekeela ematen du.

70

Futbolarien eta populazio orokorraren pisua

0

20

40

60

80

100

120

150 175 200 225 250 275 300 325 350

Hileak

Pisu

a (k

g)

14 urte 15 urte 16 urte 17 urte 18 + urte Populazio Orokorra

4.11. Taula: Futbolari guztien pisua (kg) eta adina (hileetan). Futbolariak adin taldeka

banatuta datoz. Populazio orokorraren batez besteko pisua marra batez iruditu da

(A.E.B.-koa, http: www.cdc.gov/growthcharts).

71

Futbolarien eta populazio orokorraren altuera

140

150

160

170

180

190

200

150 175 200 225 250 275 300 325 350

Hileak

Altu

era

(cm

)

14 urte 15 urte 16 urte 17 urte 18 + urte Populazio Orokorra

4.12. Taula: Futbolari guztien altuera (cm) eta adina (hileetan). Futbolariak adin taldeka

banatuta datoz. Populazio orokorraren batez besteko altuera marra batez iruditu da

(A.E.B.-koa, http:www.cdc.gov/growthcharts)

72

Futbolarien eta populazio orokorraren G.M.I.

15

20

25

30

35

150 175 200 225 250 275 300 325 350

Hileak

GM

I

14 urte 15 urte 16 urte 17 urte 18 + urte Populazio Orokorra

4.13. Taula: Futbolari guztien G.M.I. (gorputz masa indizea) eta adina (hileetan).

Futbolariak adin taldeka banatuta datoz. Populazio orokorraren batez besteko GMI

marra batez iruditu da (A.E.B.-koa, http: www.cdc.gov/growthcharts).

Hariarekin jarraituz, praktika klinikoan (pediatriako kontsultetan) erabiltzen diren

populazio orokorraren pertzentilen taulekin konpara ditzakegu gure emaitzak

(Hernández eta lank., Orbegozo Fundazioa, 1988). Kasu honetan ere, futbolariak 75 eta

90 pertzentilen tartean daude altueran, pisuan eta besoko perimetroan. Beraz, batez

besteko populazioa baino altuagoak dira eta gorputz masa handiago dute. Dena den,

azken konparaketa hau kontuz egin behar da taula hauek orain dela 20 urtekoak baitira.

Une honetan taula berriak eratzen ari dira baina oraindik argitaratu gabe daude.

73

Era berean, Euskal Herriko Unibertsitatean Rosique Dk-ak 1992. urtean egin zuen

Doktorego Tesiaren emaitzekin konparatzea zilegia deritzogu. Rosique Dk-ak

erabilitako teknika antropometriko berberak erabili dira futbolarien ikerlan honetan.

Gainera, populazio antzekoa bildu zuen, hots, Gernikaldekoa, ikastetxe publiko eta

pribatuetako ikasleak eta adin talde berdintsuetan sailkatu zituen (14 urtetatik 19-ra).

4.5. Taulan ikusten denez, futbolariak populazio orokorreko gazteak baino

handiagoak ziren, altuagoak ziren eta pisu, G.M.I, ukondoko eta belauneko diametro,

eta zangoko perimetro handiagoak zituzten. Salbuespena besoko perimetroan eman zen,

talde bietan neurri berdintsuak aurkitu ziren eta.

Trizeps-eko gantz tolesturan, zangokoan eta suprailiakoan futbolariek gantz

gutxiago izan zuten populazio orokorrekoek baino. Endomorfia ere baxuago zuten

jokalari guztiek. Era berean, 16 urteko jokalarien ektomorfia baxuagoa zen populazio

orokorrekoa baino (4.6. Taula). Kirolaren eraginaren ondorioz agertzen den gantz

kopuru txikiago hau oso interesgarria da osasunerako. Gantz kantitatea eta gaixotasun

kronikoen arteko erlazioa (gaixotasun kardiobaskularrak, diabetesa etab) aurretik

argitaratu egin da (Roemmich eta Rogol, 1999; Van Lenthe eta lank., 1998). Hortaz,

kirolaren garrantzia beste onura askoren artean gantzaren metaketa kontrolatzeko erabili

daitekeelako horrela, gaixotasun kronikoak ekiditeko.

74

Futbolarien eta populazio orokorraren arteko diferentzia antropometrikoak

Adina (urteak) Futbolariak Populazio orokorra

B.b. d.s. (±) B.b. d.s. (±)

14 58.79 9.18 56.95 10.24

15 67.29* 9.25 60.31 9.17

16 72.57* 7.35 65.41 8.66 Pisua (kg)

17 74.22* 9.51 70.23 10.27

14 169.35* 8.47 165.53 8.24

15 174.72* 6.75 168.17 7.20

16 176.70* 6.35 172.34 6.43 Altuera (cm)

17 177.49* 7.17 174.23 6.15

14 20.40 2.09 20.66 3.03

15 22.01 2.53 21.57 3.24

16 23.25* 2.18 21.99 2.47 G.M.I.

17 23.50 2.12 23.13 3.16

14 6.90* 0.38 6.36 0.52

15 6.78* 0.33 6.52 0.52

16 6.84 0.32 6.73 0.49

Ukondoko

diametroa (cm)

17 6.88* 0.47 6.68 0.39

14 9.59 0.4 9.67 0.88

15 9.85 0.43 9.79 0.85

16 9.85* 0.46 10.08 0.65

Belauneko

diametroa (cm)

17 9.86* 0.60 10.27 0.76

Jarraitzen du

75

Aurreko taularen jarraipena

Adina (urteak) Futbolariak Populazio orokorra

B.b. d.s. (±) B.b. d.s. (±)

14 27.20 2.48 26.87 3.04

15 29.29 2.70 27.97 2.63

16 30.39 1.93 28.66 2.64

Besoko

perimetroa (cm)

17 30.83 2.12 30.53 2.31

14 34.92* 2.59 34.60 3.36

15 36.76* 2.52 35.70 2.88

16 37.57* 2.74 36.57 2.52

Zangoko

perimetroa (cm)

17 38.09* 2.38 37.29 2.68

14 10.39* 3.96 12.31 1.63

15 9.34* 2.78 12.18 1.57

16 10.94 3.77 10.93 1.57

Gantz tolesd.

Trizipitala (mm)

17 9.88* 2.77 12.41 1.51

14 7.53* 2.87 12.31 1.63

15 8.12* 2.59 12.18 1.57

16 9.25 3.47 10.93 1.57

Eskapulazpiko

gantz tolesd.

(mm) 17 9.12* 2.92 12.41 1.51

14 6.90* 2.18 9.70 1.89

15 7.05* 2.54 9.00 1.90

16 8.38* 3.16 9.62 1.85

Gantz tolesd.

Suprailiakoa

(mm) 17 7.47* 2.57 12.29 1.86

4.5. Taula: Futbolarien eta populazio orokorraren (Doktorego-tesia Rosique, 1992,

EHU) zenbait aldagai antropometriko. Konparaketak adin taldeka eginak daude.

Azaltzen diren balioak batez bestekoak (B.b.) eta desbiderapen estandarrak (d.s.) dira.

G.M.I.= Gorputz Masa Indizea. *p<0.05.

76

Futbolarien eta populazio orokorraren arteko somatotipoaren ezberdintasunak

Adina (urteak) Futbolariak Populazio orokorra

B.b. d.s. (±) B.b. d.s. (±)

14 2.46* 0.96 3.51 1.69

15 2.35* 0.74 3.22 1.40

16 2.76* 0.97 3.35 1.57 Endomorfia

17 2.53* 0.72 3.90 1.70

14 4.12 0.82 4.08 1.27

15 4.45 1.11 4.26 1.32

16 4.54 1.01 4.59 1.17 Mesomorfia

17 4.71 0.98 4.84 1.49

14 3.40 1.07 3.24 1.36

15 2.99 1.14 3.14 1.25

16 2.51* 0.90 2.84 1.16 Ektomorfia

17 2.43 0.76 2.53 1.21

4.6. Taula: Futbolarien eta populazio orokorraren (Doktorego-tesia Rosique, 1992,

EHU) somatotipoen ezberdintasunak. Konparaketak adin taldeka eginak daude.

Azaltzen diren balioak batez bestekoak (B.b.) eta desbiderapen estandarrak (d.s.) dira.

*p<0.05.

Horrela, futbolariak adin berdineko populazio orokorra baino handiagoak,

altuagoak eta sendoagoak direla ikusi dugu. Kirolari eta futbol jokalariak sedentarioak

baino altuago eta sendoagoak direla beste ikerketa batzuetan ere ikusi da (Malina, 1982;

Peña Reyes eta lank., 1994; Malina eta lank., 2000).

Ikerlariek urte askotan pentsatu zuten kirolak berak hazkundean eragin positiboa

zuela; eta kirolean zenbiltzatenak gehiago hazten zirela (Peña Reyes eta lank., 1994).

Gure futbolari eta sedentarioen artean besoaren diametroan bakarrik ezberdintasunik ez

77

aurkitzeak hipotesi hau berma dezake. Futbolean goialdeko gorputzadarrak ez dira

bereziki lantzen; beraz, beste neurriak kirolaren eraginez handitzen doazen heinean,

besoen neurriak, nahiz eta kirola egin, ez direla hazten esan genezake.

Teoria honekin Juricskaay eta Mezey-k (1994) egin zuten lana bat dator, 11 eta 14

urteko entrenatutako kirolariak ez-entrenatutako gazteekin konparatu zituzten. Altuera,

pisua eta gantza entrenatutako eta ez-entrenatutako gazteen artean berdinak ziren, adin

bietan. Aldiz, eskuetako indarra eta bizikletako proba maximoan entrenatutakoak

hobeak izan ziren, adin talde bietan. Halere, aurreko emaitza antropometriko horiek

arreta handiz hartu behar dira; entrenatutakoek igeriketa, atletismoa eta futbola egiten

zuten, eta hiru kirol hauetan antropometriarik egokienak oso ezberdinak direnez, batez

besteko emaitzak ematen direnean nagusitasunak berdindu daitezke.

Nolanahi ere, hipotesi hau azkeneko ikerketetan zalantzan jarri egin dute ikertzaile

askok. Ariketa fisikoak gorputzaren neurrietan, eta batez ere, hazkunde-abiaduran eta

hezurren heltzean eraginik ez duela ikusi dute (Baxter-Jones eta lank., 1999; Beunen eta

lank., 1992; Damsgaard eta lank., 2000; Daamsgarard eta lank., 2001; Malina eta

Bouchard, 1991; Malina, 1994; Roemmich eta lank., 2001); ez eta heldutasunean

lortzen den altuerarekin (Malina eta lank., 1997). Elikaduraren murrizketak ohikoak

diren kirolek bakarrik (gimnasia etab) hazkundean eragin negatiboa eduki dezaketela

esan dute ikertzaile batzuek (Baxter-Jones eta lank., 1999; Rogol, 2002; Roemmich eta

lank., 2001). Gainera, altueraren hazkunde-abiadura genetikoki kontrolatuta dago

(Beunen eta lank., 2000; Malina eta Bouchard, 1991).

Bestetik, kirolean (Malina eta Bielicki, 1996), eta batez ere kirolariaren tamainak

garrantzi handia duenean, futbolean adibidez, hazkunde goiztiarra duten jokalariak

aukeratu egiten dituzte entrenatzaile eta monitoreek (Baxter Jones eta lank., 1995;

Cacciari eta lank., 1989; Dezan eta lank., 2003; Malina, 1994; Malina eta lank., 2000);

baita ere adin talde horretan zaharrenak direnak [ikus sakonago aurrerago eztabaida]

(Hansen eta lank., 1999; Cacciari, 1990). Era berean, futbolaren barnean, tamaina

inportantea izan daitekeen posizioetan, hazkunde goiztiarra duten jokalariak aukeratuak

dira; adibidez, atezain eta aurrelarietan (Reilly eta lank., 2000).

78

Hau logikoa dirudi, heltze goiztiarra duten gazteek proba fisikoetan, batez ere

indarra eta abiadura neurtzen direnean, emaitza hobeak ematen baitituzte (Beunen eta

lank., 1997; Capela eta lank., 2003a; Capela eta lank., 2003b; Fragoso eta lank., 2003;

Jones eta lank., 2000; Mero eta lank., 1990).

Hazkundea edo garapena beranduago dutenak, berriz, baztertuak dira; bai

taldeetako teknikariek baztertzen dituztelako edo eurek euren burua baztertzen dutelako,

motibazioa galtzen dutelako (Jones eta lank., 2001) edota lesio gehiago izateko arriskua

dutelako (Roemmich eta Rogol, 1995; Shaffer, 1980).

Kirolean tamaina handiko kirolarien nagusitasun hori, kirolaren eraginagatik den,

edo kirolean parte hartzeko egiten den aukeraketaren eragina den argitzeko, ikasketa

longitudinalak eta transbertsalak egin dira. Horrez gain, gazteen heltze mailak neurtu

dira ere bai.

Adibidez, Hansen eta lank.-ek (1999) elite eta ez-eliteko futbol jokalariak

konparatu zituzten (10-12 urte hasieran, 3 urtetan). Elitekoak zaharragoak ziren,

barrabilen bolumen handiagoa zuten eta testosterona gehiago; beraz, helduagoak ziren.

Talde bietan testosterona haunditzen zioan urteetan zehar; esku, abdomen eta izterren

indarrarekin batera, eta batez ere, jauzien emaitzekin batera. Gainera, neurri hauetan

guztietan elitekoak hobeak ziren.

Baxter Jones eta lank-ek 1995.ean beste luzetarako ikerketa batean behatu zuten 8-

19 urteko futbolarien altuera estandarra zela, baina gorputz masa handiagoa zutela. Hau,

kirolaren eraginez muskuluaren hipertrofiagatik izan zitekeen arren, barrabilen tamaina

erreferentziazkoa baino handiagoa ere bazen; beraz, futbolariak helduagoak zirela

aipatzen zuten.

Era berean, Malina eta lank-ek (2000) 135 eliteko 10-17 urte arteko futbolarien

artean aurkitu zuten %65-ek hazkunde goiztiarra zutela, hezur adina (erradiografiaz)

adin kronologikoa baino aurreratuagoa baitzuten.

10-16 urte arteko 399 mutil aztertu zituzten 1990. urtean Cacciari eta lank.-ek,

horietatik 175 futbolari, eta gainontzekoak sedentarioak. 14-16 adineko futbolariak

79

altuagoak ziren; eta, diametro, pisu, eta perimetro handiagoak zituzten sedentarioak

baino. Baina, hezur adina kontutan hartzean ezberdintasunk desagertzen ziren. Ile

pubiko eta barrabilen bolumena ere handiagoa zen, adin kronologikoa kontutan hartuz

gero. Horrela, hezur adina konparatzean ez zegoen diferentziarik, eta beraz, jokalariek

hazkundea goiztiarra zutela aipatzen zuten egileek.

Hortaz, indar handien duen hipotesia “aukeraketa”-rena dela dirudi. Indarra eta

tamaina oso garrantzitsua den kirol honetan urte berdineko zaharrenak, eta batez ere

hazkunde goiztiarra dutenak, dira gehienetan aukeratuak direnak; batez ere, pubertaro

eta nerabezaroan, oraindik jokalarien arteko tamainaren diferentziak daudenean.

Horrela, ikerlan honetako futbolariak batez besteko neurrien gainetik egotea selekzio

prozesu baten ondoren agertzen dela dirudi. Genetikoki handienak aukeratzen direlako,

hazkundea goiztiarra dutenak, edota adin talde berdinean zaharrenak aukeratuak izaten

direlako (edo hirurak batera).

Ideia hau ere gure ikerlanean 14 urtetatik 15 urtetara pasatzeko egiten den azken

aukeraketaren emaitzek bermatzen dute [ikus aurrerago]. Teknikariek gure ikerlanaren

emaitzak jakin gabe talde batetik hurrengora pasatzeko futbolaririk altuenak, sendoenak,

azkarrenak eta zaharrenak aukeratu egin baitzituzten.

Futbolarien ikerlan honetan kritikagarria izan daiteke heltze mailak ez neurtzea;

baina, testosterona mailak eta erradiografiak ateratzea teknikoki ezinezkoa izan zen,

baliabideak direla eta. Bestetik, ezaugarri sexualak aztertzea oso zaila izan zitekeen,

zeren eta futbolari gazte hauentzat talde mediko batekin lan egiten zuten lehen aldia zen,

eta, horrek bakarrik, zailtasunak sortu zituen. Gainera, euren borondatez zetozen

gazteen ezaugarri sexualak aztertzeak arazoak sor zezakeen, futbolari askok parte ez

hartzea erabaki zezakeen; eta futbolari talde handi hau, eta berarekin ikerlana, murriztua

geratuko litzateke.

Heltze-mailak ez aztertu arren hazkunde-eredua azter daiteke ikerlan honetan. Mutil

gazteen pubertaroa altueraren puntako abiadura (ingeleraz peak height velocity)

gertatzen denean hasten da; hau da, hazkunderik handiena ematen den garaian, eta

cm/urteko unitateaz neurtzen da. Populazio orokorrean altueraren puntako abiadura

80

hori 8.2-10.2 cm/urteko izaten da eta 13.5-14.4 adin tartean gertatzen da (Gasser eta

lank., 2001; Iuliano-Burns eta lank., 2001; Malina eta Bouchard, 1991; Rogol, 2002).

Pisuaren puntako abiadura modu berean 14.2-14.5 adin tartean gertatzen da eta 8.8-9.8

kg/urtean izaten da (Malina eta Bouchard 1991). Hazkundearen abiaduraren arabera,

hau da, altueraren puntako abiadura zein adinetan gertatzen den arabera, gazteak

hazkunde goiztiarra (12.2-13.7 urte), batez bestekoa edo ertaina (13.4-14.8 urte) eta

berantiarretan (14.8-15.8 urte) banatzen dira (Beunen eta lank., 1994; Iuliano-Burns eta

lank., 2001; Malina and Bouchard, 1991).

Futbolarien ikerlan honetan 14 eta 15 adin taldeen arteko diferentzia 5.37 cm eta

8.5 kg da, eta 15 eta 16 adin taldeen artean 1.98 cm eta 5.28 kg. Beraz, badirudi

hazkundearen puntako abiadura hori jadanik pasatu dutela 14 urteko jokalariek;

altueran gutxienez. Horrela bada, hazkunde goiztiarra duten gazteen nagusitasun bat

dagoela esan genezake. Gainera, hazkunde goiztiarra duten gazteen hazkunde-eredu

berbera jarraitzen dute (Gasser eta lank., 2001). Lehen esan denez, hazkunde goiztiarra

duten kirolariak aukeratzea ohikoa da, tamaina garrantzitsua izan daitezkeen kiroletan

behintzat (Baxter Jones eta lank., 1995; Cacciari eta lank., 1989; Dezan eta lank., 2003;

Malina, 1994; Malina eta lank., 2000); hazkundea goiztiarra duten kirolariek hazkunde

berantiarra dutenak baino errendimendu hobeagoa baitute (Beunen eta lank., 1997;

Capela eta lank., 2003a; Capela eta lank., 2003b; Fragoso eta lank., 2003; Jones eta

lank., 2000; Mero eta lank., 1990).

81

4.2.2. EZBERDINTASUN FISIOLOGIKOAK:

ERRENDIMENDUA

Ikerlan honetan futbolarien errendimendua aztertzeko, proba fisiko batzuk egin zituzten.

Aurreko ataletan azaldu denez, alde batetik, erresistentzia neurtu zen modu bitan:

Astrand-en test zikloergometrikoa egin, eta oxigeno kontsumo maximo absolutua eta

erlatiboa kalkulatzeko, eta, atletismoko pistan iraupeneko proba bat eginez. Bestalde,

abiadura ere neurtu zen 30 m leun, eta, 30 m eta 10 konoetako probak burutuz. Azkenik,

indarra neurtzeko hiru jauzi mota egin zituzten jokalariek: Makurtutako Jauzia (M.J.),

Mugimenduaren Aurkako Jauzia (M.A.J.) eta Erorketa Jauzia (E.J.), alegia.

4.2.2.1. ERRESISTENTZIA

4.2.2.1.1. ASTRAND-EN TESTA

Futbolarien erresistentzia neurtzeko egin zitzaien lehenengo proba Astrand-en test

zikloergometrikoa izan zen. Test honekin oxigeno kontsumo maximoa absolutua (VO2

max. abs.) balioesten da; eta, oxigeno kontsumo maximo erlatiboa (VO2 max. erl.)

futbolari bakoitzaren pisuarekin erlatibizatzen denean. Neurri horien unitateak l·kg-1 eta

ml·kg-1·min-1 dira, hurrenez hurren.

Test honen emaitzak adin talde bakoitzean 4.14. Grafikoan ikus daitezke. VO2 max.

abs.-rik baxuenak 14 eta 15 urteko jokalarietan eman zen. 14 urteko futbolarien emaitza

beste guztiena baino baxuagoa izan zen. Era berean, 15 urteko jokalariena 17 eta 18+

taldekideena baino adierazgarriki baxuagoa.

VO2 max. erlatiboa adinetan zehar handitzen zihoan; baina, 18+ urteko futbolariak

eta 14 eta 16 urteko jokalariak konparatzean izan zen estatistikoki adierazgarria,

bakarrik.

82

Futbolarien oxigeno kontsumo maximoa Astrand-en test-a erabiliz

4.14. Grafikoa: Futbolarien adin talde bakoitzeko oxigeno kontsumo maximo absolutua

ezkerreko ardatzean (l·min-1) eta erlatiboa eskuineko ardatzean (ml·kg-1·min-1). Azaltzen

diren balioak batez bestekoak (B.b.) eta desbiderapen estandarrak (d.s.) dira.

VO2 max. absolutua: a14 urte vs gainontzeko talde guztiak, p<0.01 b15 urte vs 17 eta 18+ urte, p<0.01

VO2 max. erlatiboa:

c18+ urte vs 14 eta 16 urte, p<0.05.

Azkeneko urteetan oxigeno kontsumo maximoa gorputzaren masarekiko, hau da,

pisua (kg), hots, ml·kg-1·min-1 unitatez adieraziko genukeena, erlatibizatzearen ideia

zalantzan jarri dute hainbat idazlek (ikus aurrerago eztabaidan). Eta -0.75 eta -0.65

berretzaileak erabiltzea gomendatu dute; horrela, ml·kg-0.75·min-1eta ml·kg-0.65·min-1

unitateak erabiliz (Armstrong eta lank., 1995; Helgerud eta lank., 2001; Rogers eta

lank., 1995; Wisloff eta lank., 1998).

4.15. Grafikoan futbolari guztien oxigeno kontsumo maximo absolutua eta

pisuaren logaritmoen grafiko eta erregresio ekuazioa erakusten dira. Ekuazio horretan

“y” VO2 max. absolutua da eta “x” gorputzaren ml·kg-1·min-1 (kg); eta berretzailea, kasu

4,684,68

3,913,83a

3,13a

60,4453,8257,44

53,18

63,18c

0

2

4

6

8

14 15 16 17 18+

Adin taldea (urteak)

VO

2 m

ax a

bs (l

/min

)

30

40

50

60

70

80

VO

2 m

ax e

rl (m

l/min

/kg)

absolutua

erlatiboa

83

honetan, 1.06 izango litzateke eta horrela ml·kg-1·min-1 formula tradizionalera hobetu

doituko litzateke.

Jokalarien oxigeno kontsumo maximoa eta pisua

4.15. Grafikoa: Futbolari guztien pisua eta oxigeno kontsumo maximo absolutuaren

arteko erlazioa. Aldagai bi horien logaritmoak erabili dira. Grafikoan erregresio lerroa

eta ekuazioa adierazita datoz.

Dena den, talde bakoitzaren ekuazioa egitean ezberdintasunak agertu ziren:

14 urteko taldean: y = 0.6609x – 1.5721

15 urteko taldean: y = 0.9394x – 2.6218

16 urteko taldean: y = 0.8895x – 2.473

17 urteko taldean: y = 0.6725x – 1.3821

18+ urteko taldean: y = 1.2806x – 3.9815

Beraz, nahiko emaitza ezberdinak eman ziren taldeak banan-banan edo futbolari

guztiak batera kontuan hartuz gero. Talde osoan ml·kg-1·min-1 egokia litzateke; baina, 14

eta 17 urteko futbolarien taldeetan ml·kg-0.65·min-1 ondo legoke.

y = 1,1355x - 3,5141R2 = 0,4211

0

1

2

3

3 4 5

Pisuaren Ln

VO

2-re

n Ln

84

Horregatik, ikerlan honetan hiru oxigeno kontsumo erlatibo horiek ml·kg-1·min-1,

ml·kg-0.75·min-1eta ml·kg-0.65·min-1 kalkulatu ziren 4.7. Taulan adierazita datozen

modura.

Futbolarien oxigeno kontsumo maximoak modu ezberdinetan adin taldeka

Adin

Taldea l·min-1 ml·kg-1·min-1 ml·kg-0.75·min-1 ml·kg-0.67·min-1

B.b. d.s. (±) B.b. d.s. (±) B.b. d.s. (±) B.b. d.s. (±)

14 3.13 a 0.67 53.18 9.73 146.00 c 26.34 203.07 c 36.72

15 3.83 b 0.84 57.44 11.31 164.02 32.51 229.48 45.73

16 3.91 0.89 53.82 11.68 157.03 33.67 221.26 47.44

17 4.68 0.96 60.44 8.83 182.48 33.73 257.85 47.53

18+ 4.68 0.81 63.14 e 9.57 185.23 28.69 261.43 e 40.83

4.7. Taula: Futbolarien adin talde bakoitzeko oxigeno kontsumo maximoa

modu ezberdinetan adierazita. Azaltzen diren balioak batez bestekoak (B.b.) eta

desbiderapen estandarrak (d.s.) dira. a14 urte vs gainontzeko taldeak, p<0.001. b15 urte vs 17 eta 18+ urte, p<0.05. e18+ vs 14 eta 16 urte, p<0.001. c14 urte vs 17 eta 18+ urte, p<0.001.

Gorputz masarekin erlatibizatzen denean (ml·kg-1·min-1) ezberdintasun

adierazgarriak 18+ taldekoak, eta, 14 eta 16 urteko jokalarien artean bakarrik nabaritu

ziren. Aldiz, -0.75 berretzailea erabiltzean (ml·kg-0.75·min-1) 14 urteko jokalarien

oxigeno kontsumoa 17 eta 18+ taldekideena baino adierazgarriki baxuagoa zela adierazi

zen. Berriz, pisua -0.67 berretzailearekin adierazi zenean (ml·kg-0.67·min-1)

ezberdintasun horietaz gain 14 eta 17 urteko jokalarien artekoa ikusi zen.

VO2 MAXIMOA ETA BESTE ALDAGAIAK

Oxigeno kontsumo maximoa eta beste aldagai guztien arteko erlazioak ere aztertu ziren;

horretarako, korrelazio estatistikoak egin ziren, eta, Pearson-en korrelazio koefizientea

85

kalkulatu (R). Kalkulu estatistiko hauek egiteko futbolarien talde osoa hartu egin zen.

Gero, adinak eta beste aldagai batzuek eduki zezaketen eragina kontrolatzeko,

korrelazio partzialak erabili ziren; aldagai horiek banan-banan, eta denak batera,

kontrolatuz.

4.8. Taulan adierazita datorren modura, korrelazio positibo altua izan zuten VO2

max. absolutuak eta pisuak, hiru perimetroek, perimetro zuzenduek eta muskulu pisuak

(R= 0.507 - 0.644, p<0.001). Korrelaziorik altuena gantzik gabeko pisuak (pisua (kg)-

gantz pisua (kg)) izan zuen (R= 0.652, p<0.001).

Adinak, altuerak, G.M.I.-k, lau diametroek, muskulu portzentajeak eta

mesomorfiak VO2 max. absolutuarekin korrelazio positibo baxuagoa, baina estatistikoki

adierazgarria, izan zuten (R= 0.322 - 0.541, p<0.01).

Horrela, VO2 max. absolutua tamainarekin korrelazionaturik dagoela ikusten dugu.

Orain, tamainaren eragina soilik den, edo, adinak ekar ditzakeen beste aldaketen eragina

den bereizteko (aldaketa psikologikoak, teknikoak, entrenamenduak...), adina kontrolatu

genuen, korrelazio partzialen test estatistikoa erabiliz. Adina kontrolpean jarrita,

korrelazio partzialak egin zirenean, aldagai hauen eta VO2 max. absolutuaren arteko

korrelazioak oso gutxi aldatzen ziren. Adibidez, VO2 max. absolutua eta pisuaren arteko

korrelazioa R= 0.622 izatetik R= 0.592 izatera pasa zen (p<0.001). Beste modu batean

esanda, VO2 max. absolutuaren aldakuntzaren %38 pisuak azaltzen du; baina, adina

kontrolatzen denean portzentaia hori gutxi baino ez zen aldatu (%34).

Berriz, ektomorfiarekin korrelazio negatiboa agertu zen (R= -0.396, p<0.001); eta,

nahiz eta adina kontrolatu, ez zen hau aldatzen.

Berriz, oxigeno kontsumo absolutua adinarekin batera hazten zen (R= 0.462,

p<0.001), adinak aldakuntzaren %20.7 azaltzen zuen. Ordea, futbolarien tamaina

deskribatzen dituzten aldagaiak kontrolatzean portzentaia hori asko gutxitzen zen (4.8.

Taula). Adibidez, pisua kontrolpean jartzean VO2 max. absolutuaren aldakuntzaren

%7.5 adinak azaltzen zuen (pisua kontrolatu gabe %20.7 zen). Kontrolatuz gero

portzentaje hori gehien gutxitzen zuen faktorea gantzik gabeko masa (G.G.M.) da (%5);

86

hau da, G.G.M. izan daiteke VO2 max. absolutuarekin korrelaziorik altuena duen

aldagaia, adina edozein izanda ere.

Beraz, badirudi oxigeno kontsumo maximo absolutua adinarekin hazi egiten dela;

baina, batez ere, futbolarien gorputza hazi egiten delako. Garrantzirik handiena

gorputzaren pisua eta diametroak dute, eta, batez ere G.G.M.-ak.

Ikerlari gehienek, oraindik ere, oxigeno kontsumo maximoa pisuarekin

erlatibizatuta (ml·kg-1·min-1) adierazten dute. Berriz ere, aldagai ezberdinekin

korrelazioak egin genituen; logikoa denez, tamainarekin zerikusia zuten aldagaiek eta

VO2 max. erlazioaren artean korrelaziorik ez zegoen, jadanik pisuarekin erlatibizaturik

bazegoen eta.

Bestalde, gantzaren eta oxigeno kontsumo maximo erlatiboaren artean korrelazio

baxua, baina adierazgarria, aurkitu zen; hori bai, negatiboa. Sei gantz tolesturak, euren

batuketak, gantz portzentaia eta endomorfiaren korrelazioak VO2 max. erlatiboarekin

R= -0.243 eta R= -0.327 artean egon ziren, p<0.05. Adina kontrolatu zenean, aldiz,

aldaketa txikiak baino ez ziren agertu (ikus 4.8. Taulan).

Beraz, esan genezake, oxigeno kontsumo erlatiboa pisuarekiko erlatibizatuta

dagoenez ez dagoela tamaina deskribatzen duten aldagaiekin korrelaziorik. Berriz,

korrelazio negatiboa dago gantzarekin, eta hau ez dago adinarekin elkarlotuta.

Oxigeno kontsumo maximoa masarekin erlatibizatzen denean, baina -0.75 edota

-0.67 berretzaileekin, korrelazio baxuak, baina adierazgarriak, aurkitu ziren. G.M.I.,

hiru perimetroak eta zuzenduak, mesomorfia eta G.G.M. (R= 0.278 - 0.334, p<0.01) eta

ml·kg-1·min-1–rekin agertzen ez zirenak. Korrelazio hauek adina kontrolatzean, hein

batean, aldatzen ziren; hau da, adinak dakarren hazkundearen eraginagatik izan

zitezkeen. Adibide bat jarriz: izterreko perimetro zuzenduaren R= 0.322-etik (p<0.001),

adina kontrolatzean, R= 0.201 (p=0.017) izatera pasatu zen ml·kg-0.75·min-1-ren kasuan;

eta, R=0.456-etik 0.245-ra pasatu zen (p<0.001), ml·kg-0.67·min-1 erabili zenean.

87

88

Zenbait aldagaien arteko korrelazioak VO2 max. abs. (l·min-1) VO2max. erl. (ml·kg-1·min-1)

Adina kontr. Adina kontr.

Adina 0.462*** -0.086 0.282** 0.133

Pisua 0.622*** 0.592*** 0.069 -0.060

Altuera 0.441*** 0.323*** 0.025 -0.093

G.M.I. 0.541*** 0.469*** 0.071 -0.017

G.G.M. 0.652*** 0.560*** 0.088 0.099

Trizeps -0.101 -0.076 -0.322*** -0.318***

S.E. 0.209** 0.148 -0.199** -0.193**

Abdominala 0.087 0.074 -0.192* -0.206**

S.I. 0.067 0.075 -0.243** -0.244**

Izterrekoa -0.080 -0.093 -0.308*** -0.312*** Gan

tz T

oles

tura

k

Zangokoa -0.175* -0.092 -0.276** -0.222**

Besoko 0.604*** 0.519*** 0.113 0.002

Izterreko 0.608*** 0.509*** 0.119 0.006

Zangoko 0.579*** 0.526*** 0.117 0.034

Beso. Zuzen. 0.626*** 0.533*** 0.154 0.044

Izter. Zuzen. 0.640*** 0.534*** 0.161 0.037 Peri

met

roak

Zango. Zuzen. 0.601*** 0.532*** 0.147 0.062

Jarraitzen du

89

Aurreko taularen jarraipena VO2 max. abs. (l·min-1) VO2 max. erl. (ml·kg-1·min-1)

Adina kontr. Adina kontr.

Ukondo 0.397*** 0.375*** 0.040 0.001

Eskumutur 0.322*** 0.291*** 0.019 -0.003

Belauneko 0.407*** 0.387*** 0.079 -0.017

Dia

met

roak

Orkatileko 0.355*** 0.358*** 0.018 -0.032

Gantz 0.069 0.056 -0.244** -0.260**

Hezur -0.448*** -0.045 -0.890 0.017

%

Muskulu 0.386*** 0.261** 0.405*** 0.336***

Endomorfia 0.080 0.077 -0.269** -0.273**

Mesomorfia 0.380*** 0.134 0.146 0.123

Ektomorfia -0.396*** -0.167 -0.109 -0.048

4.8. Taula: Oxigeno kontsumoa eta aldagai antropometrikoen arteko korrelazio

koefizienteak futbolarien talde osoa hartuta. Emaitzak adina kontrolatu (Adina kontr.)

zenean ere adierazi dira. G.M.I.= Gorputz Masa Indizea. G.G.M.= Gantzik Gabeko

Masa. S.E.= Subeskapularra. S.I.= Suprailiakoa. Beso. Zuzen.= Besoko perimetro

zuzendua. Izter. Zuzen.= izterreko perimetro zuzendua. Zango. zuzen.= zangoko

perimetro zuzendua. %= Gorputzaren osagaien portzentajeak. *p<0.05, **p<0.01,

***p<0.001.

90

Oxigeno kontsumo maximoa abiadurarekin erlazionatu zenean korrelazio altua

agertu zen. Izan ere, VO2 max. absolutuaren erlazioa handiagoa zen VO2 max.

erlatiboarena baino. Korrelazio baxuagoak aurkitu ziren 30m+10 konoetako probarekin

(ikus 4.9. Taulan). Adinak parametro hauen arteko erlazioaren zati bat azaltzen zuen,

batez ere konoetako proban. Oxigeno kontsumo maximoa eta jauziek ere erlazionaturik

zeuden; eta erlazio honetan ere adinak eragina zuen, zati batean behintzat.

Zenbait aldagaien arteko korrelazioak

VO2 max. abs. (l·min-1) VO2 max. erl. (ml·kg-1·min-1)

Adina kontr. Adina kontr.

30 m leun -0.507*** -0.337** -0.374*** -0.257*

30m+10 kono -0.336** -0.089 -0.284 -0.114

M.J. 0.453*** 0.320** 0.234* 0.089

M.A.J. 0.509*** 0.385*** 0.390*** 0.316**

Jauz

iak

E.J. 0.465*** 0.304*** 0.356** 0.268**

4.9. Taula: Oxigeno kontsumoa eta aldagai fisiologikoen arteko korrelazio

koefizienteak futbolarien talde osoa hartuta. Emaitzak adina kontrolatu (Adina kontr.)

zenean ere adierazi dira. M.J.= Makurtutako Jauzia. M.A.J.= Mugimenduaren Aurkako

Jauzia. E.J.= Erorketa Jauzia. *p<0.05, **p<0.01, ***p<0.001.

91

4.2.2.1.2. IRAUPENEKO PROBA

Erresistentzia neurtzeko futbolariek bigarren proba bat burutu zuten. Abiadura

gorakorreko 800 m-ko serieak, serien artean minutu bateko atsedenaldia eginez.

Gehienez zazpi serie egin zituzten (guztira 5.600 m). Serietan eta atseden denboretan

bihotz maiztasuna pultsometro batez neurtu zitzaien. Emandako taupada kopurua serie

bakoitzaren amaierakoa eta atseden minutuaren amaierako taupadak dira. Futbolariek

korrika egiteari uzten zioten abiadura jasan ezin zutenean nekeak jota, edota, taupada

teoriko maximoaren %95ra heltzen zirenean.

Talde bakoitzeko bihotz maiztasun teoriko maximoa kalkula dezakegu hurrengo

formula erabiliz = 220-adina (Wilmore eta Costill, 1998). Horrela, azkeneko serieko

taupadak maximo horren zein portzentajea den kalkula dezakegu. Portzentaje hau

seigarren eta zazpigarren serietan talde guztietan %93-95 inguruan zegoen, beraz,

arretaz baina esan dezakegu, erresistentziako proba hau ia maximoa izan zela.

Proba honetan 4.10. Taulan ikusten denez, lehen 3 serieak jokalari guztiek burutu

zituzten, handik aurrera futbolarien kopurua murrizten doa. Murrizketa hau batez ere

jokalari gazteagoetan eman zen. Esate baterako, laugarren seriea 14 urteko jokalarien

%78ak burutu zuen, aldiz, 17 urteko %97ak. Nagusien taldean berriz, futbolarien

%60ak egin zuen zazpigarren seriea, eta 14 urtekoen artean bakarrik %7ak.

4.10. Taulako emaitzetan eta 4.16 grafikoan ikusten da serie berberean, hau da

abiadura berberean, futbolari gazteenek bihotz maiztasun altuago dutela eta nagusienek

baxuagoa. Emaitzak orokortuz, lehen bost serietan, eta euren atseden denboretan, 14

urtekoek 17 eta 18+ urteko futbolariek baino taupada gehiago izan zituzten. Bestalde,

15 urtekoek ere, lehen hiru serietan, 17 eta 18+ taldekideek baino bihotz maiztasun

altuagoa zuten; baina, laugarren serietik aurrera bakarrik 18+ taldekoek baino altuago.

Talde nagusieneko parte hartzaileek, orokorrean, 14, 15 eta 16 urteko gazteek baino

taupada gutxiago izan zituzten. Seigarren eta zazpigarren serietan, 16 urteko jokalariak

izan ezik, gainontzeko taldeetan ez zen ezberdintasun adierazgarririk aurkitu.

92

Futbolariek atletismoko pistan burututako iraupeneko proba

4.16. Grafikoa: Futbolarien adin talde bakoitzeko bihotz maiztasuna

(taupada/minutuko) serie bakoitzaren amaieran (S) eta atseden minutuaren amaieran

(A). Emaitzak talde bakoitzaren batez bestekoak dira.

80

100

120

140

160

180

200

S1 A1 S2 A2 S3 A3 S4 A4 S5 A5 S6 A6 S7 A7

Serietan eta Atsedenean

Biho

tz m

aizt

asun

a (t

aup/

min

)

14 15 16 17 18+

93

Futbolariek atletismoko pistan burututako iraupeneko probaren emaitzak

14(n=41) 15(n =51) 16(n =38)

B.b. d.s. (±) n % B.b. d.s. (±) n % B.b. d.s. (±) n %

S1 162.1a 13.1 41 100 157.2b 15.2 51 100 152.1c 12.2 38 100

A1 120.3 14.2 41 100 120.3 13.0 51 100 116.0 15.2 38 100

S2 171.9f 14.0 41 100 166.3b 14.1 51 100 161.2 14.1 38 100

A2 127.4 14.8 41 100 126.9b 16.3 51 100 124.2 13.3 38 100

S3 179.5h 13.3 41 100 176.5b 13.5 51 100 170.0 11.5 38 100

A3 133.7h 15.2 41 100 132.6b 16.3 51 100 130.8 14.0 38 100

S4 186.0h 11.8 38 92 182.5i 12.6 49 96 180.7 10.5 38 100

A4 141.4h 14.5 38 92 138.0i 15.7 49 96 139.2 13.8 38 100

S5 192.9h 11.5 32 78 187.2i 8.5 44 86 189.1 8.7 36 97

A5 148.6h 15.2 32 78 143.7i 15.7 44 86 145.3c 13.6 36 97

S6 193.2 12.8 11 26 192.9 7.0 25 49 194.5c 8.0 25 67

A6 155.0 20.0 11 26 152.1 12.2 25 49 155.5c 13.5 25 67

S7 189.1 10.2 3 7 195.2 5.3 8 15 196.8 8.0 8 21

R7 150.0 15.2 3 7 155.1 12.2 8 15 159.5 12.4 8 21

Jarraitzen du

94

Aurreko taularen jarraipena

17(n =48) 18+( n =53)

B.b. d.s. (±) n % B.b. d.s. (±) n %

S1 147.2d 10.2 48 100 138.2e 14.1 53 100

A1 113.2 12.3 48 100 99.3e 18.2 53 100

S2 157.5 10.3 48 100 150.5e 12.7 53 100

A2 119.0 14.5 48 100 107.2e 18.2 53 100

S3 165.4 9.4 48 100 159.4g 13.2 53 100

A3 123.9 12.2 48 100 115.6g 18.2 53 100

S4 175.3 9.9 48 100 169.4g 13.4 53 100

A4 129.3 14.2 48 100 122.5g 18.2 53 100

S5 183.2 9.3 47 97 179.6g 9.1 53 100

A5 138.4 13.1 47 97 134.2g 16.1 53 100

S6 189.5 7.2 36 75 186.1 8.2 48 90

A6 147.0 10.3 36 75 144.2 16.1 48 90

S7 192.1 3.3 13 27 189.3 7.1 31 60

R7 151.1 8.1 13 27 151.1 12.2 31 60

4.10. Taula: Serie (S) eta atseden denboren (A) amaieran neurtutako taupadak

(taupada/min). Azaltzen diren balioak batez bestekoak (B.b.) eta desbiderapen

estandarrak (d.s.) dira. Serie bakoitzean jarraitzen zuen jokalari kopurua (n) eta

portzentajeak (%) adierazita datoz.

a14 urte vs gainontzeko talde guztiak, p<0.05 b15 urte vs 17 eta 18+ urte, p<0.01 c16 urte vs 18+ urte, p<.0.01 d17 urte vs 18+ urte, p<0.01 e18+ urte vs gainontzeko talde guztiak, p<0.01 f14 urte vs 16, 17 eta 18+ urte, p<0.05 g18+ urte vs 14, 15 eta 16 urte, p<0.01 h14 urte vs 17 eta 18+ , p<0.05 i15 urte vs 18+ urte, p<0.01

95

SERIETAN JARRAITZEN DUTENAK ETA EZ DUTENAK

Ikusi denez, 4. serietik aurrera jokalari batzuk proba utzi izan behar zuten nekeagatik

edo euren taupada maximoen ingurura heldu zirelako. Datorren atalean, student-t testa

erabiliz, adin talde bakoitzean aldagai antropometriko eta fisiologikoak aztertuko dira,

korrika egiteari utzi zioten eta ez zioten futbolarien arteko diferentziak ezagutzeko.

4.11. Taulan sei gantz tolesturen batuketen emaitzak eta VO2 max. erlatiboarena

erakusten dira. Futbolarien adin talde guztietan, serieak burutu zituzten eta ez zituzten

arteko ezberdintasun adierazgarria da gantza; korrika egiten jarraitzen zutenen gantz

kopurua baxuagoa zen egoera gehienetan. Era berean, gantz portzentaia eta endomorfiak

joera berdina zuten.

Oxigeno kontsumo absolutuaren ezberdintasunak ikusi ziren adin bakoitzean talde

bi horien artean. Serietan jarraitzen zutenek balio altuagoak zeuzkaten eta.

Bestalde, abiadura (30 m leun eta konoetako proban) eta jauzietan korrika egiten

jarraitzen zutenak hobeagoak ziren, serieak bertan behera uzten zutenekin konparatuz

(ikus 4.12 Taula).

96

Iraupeneko probaren emaitzak. Proban jarraitzen zuten eta ez zutenen ezberdintasunak

Serieak Adina

(urteak)

Serietan

dauden

6 Gantz tolesturak

(mm)

VO2 max. erl

(ml·kg-1·min-1)

B.b. d.s. (±) B.b. d.s. (±)

106.13*** 11.31 37.84** 10.5 14 Ez

Bai 55.84 16.49 52.43 7.84

45.75 0.49 48.52 10.53 S4

15 Ez

Bai 59.13 16.80 58.96 11.46

76.41*** 28.86 47.52 11.13 14

Ez

Bai 54.65 15.32 53.01 8.06

50.90 13.20 47.79 7.49 15

Ez

Bai 59.84 16.96 59.41 11.43

114.00 8.5 31.10 9.9

S5

16 Ez

Bai 71.88 21.12 54.71 10.11

63.44 21.60 49.94 9.81 14

Ez

Bai 50.88 17.66 55.82 5.31

60.98 19.78 52.27 12.67 15

Ez

Bai 56.15 12.61 62.82** 8.39

43.62* 15.72 46.37 10.32 16

Ez

Bai 33.07 9.19 58.50 10.25

57.70 8.65 57.26* 2.53 17

Ez

Bai 58.57 13.26 63.68 6.83

55.78 10.01 62.83 11.02

S6

18+ Ez

Bai 54.80 12.64 63.23 9.58

Jarraitzen du

97

Aurreko taularen jarraipena

Serieak Adina

(urteak)

Serietan

dauden

6 Gantz tolesturak

(mm)

VO2 max. erl (ml·kg-

1·min-1)

B.b. d.s. (±) B.b. d.s. (±)

64.31* 21.41 - - 14

Ez

Bai 42.30 6.17 - -

60.64 19.44 57.0 13.49 15

Ez

Bai 59.34 15.61 64.90 5.01

78.26 22.40 50.12* 10.17 16

Ez

Bai 54.65 23.54 68.20 4.2

59.40 13.19 60.69* 6.04 17

Ez

Bai 55.77 8.38 66.74 6.86

S7

18+ Ez

Bai

57.37

53.26

13.06

11.73

59.28*

66.21

9.41

8.78

4.11 Taula: Laugarren (S4) serietik zazpigarrenera (S7) korrika egiten jarraitzen zuten

(Bai) eta jarraitzen ez duten (Ez) arteko ezberdintasunak. Azaltzen diren balioak batez

bestekoak (B.b.) eta desbiderapen estandarrak (d.s.) dira. *p<0.05, **p<0.01,

***p<0.001

98

Iraupeneko probaren emaitzak. Proban jarraitzen zuten eta ez zutenen ezberdintasunak

Adina

(urteak) Serieak

Serietan

dauden

30 m leun

(s)

30 m+10 kono

(s)

Jauziak: M.A.J.

(cm)

B.b. d.s. (±) B.b. d.s. (±) B.b. d.s. (±)

3.77 0.63 5.12 0.60 35.70 2.77 S4

Ez

Bai 3.99 0.25 4.98 0.31 37.58 5.00

4.11 0.35 5.04 0.43 34.56* 3.87 S5

Ez

Bai 3.95 0.25 4.97 0.32 38.32 4.84

4.04*** 0.27 5.03 0.34 36.44* 4.15 S6

Ez

Bai 3.74 0.26 4.81 0.33 39.88 5.78

- - - - 36.61 3.67

14

S7 Ez

Bai - - - - 37.23 7.16

3.69 0.23 4.83 0.19 50.70 0.56 S4

Ez

Bai 3.77 0.15 4.86 0.28 41.17 5.61

3.84 0.18 4.90 0.17 42.61 7.16 S5

Ez

Bai 3.76 0.16 4.84 0.29 41.38 5.64

3.79 0.16 4.82 0.33 41.11 5.39 S6

Ez

Bai 3.79 0.17 4.88 0.20 42.00 6.28

3.72 0.17 4.87 0.32 40.93 5.55

15

S7 Ez

Bai 3.71 0.20 4.73 0.12 38.93 5.23

Jarraitzen du

99

Aurreko taularen jarraipena

Adina

(urteak) Serieak

Serietan

dauden

30 m leun

(s)

30 m+10 kono

(s)

Jauziak: M.A.J.

(cm)

B.b. d.s. (±) B.b. d.s. (±) B.b. d.s. (±)

3.61 0.33 4.97 0.12 37.85 11.66 S5

Ez

Bai 3.69 0.17 4.84 0.32 41.39 4.74

3.73 0.20 4.82 0.36 38.04 6.13 S6

Ez

Bai 3.64 0.17 4.75 0.29 42.25 4.45

3.48 0.19 4.51 0.35 45.60 4.92

16

S7 Ez

Bai 3.42 0.21 4.41 0.34 43.25 3.86

3.66 0.18 4.81 0.49 43.50 5.24 17 S6

Ez

Bai 3.54 0.21 4.70 0.26 44.20 4.58

3.64*** 0.19 4.77* 0.33 44.44 4.81

S7

Ez

Bai 3.37 0.15 4.42 0.21 42.89 4.35

3.48 0.19 4.51 0.35 45.60 2.92 18 S7

Ez

Bai 3.42 0.21 4.41 0.34 42.83 3.67

4.12. Taula: Adin taldeen barnean iraupeneko proba jarraitzen ez duten (Ez) eta

jarraitzen duten (Bai) arteko ezberdintasunak abiadura eta jauzietan. Azaltzen diren

balioak batez bestekoak (B.b.) eta desbiderapen estandarrak (d.s.) dira. *p<0.05,

**p<0.01, ***p<0.001

100

BIHOTZ MAIZTASUNA ETA BESTE ALDAGAIAK

Iraupeneko proban, serie bakoitzeko eta atseden denboretako, bihotz maiztasuna eta

beste aldagai guztien arteko erlazioak ere aztertu ziren; horretarako, korrelazioak egin

ziren, eta, Pearson-en korrelazio koefizientea kalkulatu (R). Kalkulu estatistiko hauek

egiteko futbolarien talde osoa hartu egin zen. Ondoren, adinak, eta beste aldagai batzuek

eduki zezaketen eragina kontrolatzeko, korrelazio partzialak erabili ziren; aldagai

horiek banan-banan, eta, denak batera kontrolatuz.

Oxigeno kontsumoa eta iraupeneko probako taupaden arteko korrelazioa egin

zenean, antzeko emaitzak eman ziren oxigeno kontsumo absolutua (l·min-1) eta hiru

motako oxigeno kontsumo erlatiboekin ere (ml·kg-1·min-1, ml·kg-0.75·min-1 eta ml·kg-

0.65·min-1). Korrelazio negatibo esanguratsuak agertu ziren aurreko lau aldagai hauek eta

lehenengo bost serie eta euren atsedeneko taupadekin ere (R= -0.477 eta -0.609 artean,

p<0.05). Korrelazio hauetan adinak zerikusirik ez zuen.

Aldiz, ez zen korrelaziorik aurkitu oxigeno kontsumoen eta seigarren eta

zazpigarren serieetako eta atseden denboretako bihotz maiztasunen artean.

Serieetako taupadek adinarekin erlazio negatiboa izan zuten, hots zaharrenek

taupada gutxiago zituzten. Aipagarria da serie geldoenetan korrelazio altuagoa zegoela

serie azkarrenetan baino (4.13. Taulan). Adibidez, adinak S1-eko taupaden

aldakuntzaren %26a eragiten zuen (R= -0.511, p<0.001) eta S7-ko taupaden

aldakuntzaren %13a bakarrik (R= -0.363, p<0.001).

Pisua ere bihotz maiztasunarekin korrelazionaturik zegoen, baina, hau ez zen adina

bezain nabaria, adibidez, lehenengo seriean R= -0.340, p<0.001 izan zen. Gainera, 5.

serietik 7.-era korrelazio hau desagertu zen.

Adinaren eragina zen, edo jokalarien tamainarena baztertzeko, pisua kontrolatzean

emaitzen aldaketak agertu ziren; baina, ez oso nabariak. Hala eta guztiz ere, nabaritasun

hau, berriz ere, lehenengo serietan eman zen. Lehengo seriean adina eta taupaden arteko

korrelazioa R= -0.511 bazen, pisua kontrolatzean R= -0.446-ra pasatu zen. Aldiz,

zazpigarren seriean R= -0.363-etik R= -0.336-ra. Beste modu batean esanda, adinak

101

taupaden aldaketaren %26a eragiten bazuen, pisua kontrolatzean %19a eragiten du serie

geldoenean, eta abiadura azkarrean %13-tik %11.2-ra pasatu zen.

Gantz tolesturek eragin negatiboa zuten, batez ere lehenengo bost serietan.

Tolesturarik eraginkorrenak gorputz-adarretakoak izan ziren. Gantzik gabeko masa

(G.G.M.) kontrolatzeak ez zuen informazio berririk erakutsi.

Lasterketa laburrak eta iraupeneko proba honetako taupaden artean korrelazio ahula

behatu zen lehenengo lau serietan bakar-bakarrik, eta erlazio hau badirudi adinaren

menpekoa zela. Korrelazio hauek negatiboak izan ziren taupada gutxiago zutenak

abiadurako probetan azkarrago zihoazelako.

Zenbait aldagaien arteko korrelazioak

S1 S2 S3

A.K. A.K. A.K.

Adina -0.528*** -0.094 -0.509*** -0.123 -0.478*** -0.211

Pisua -0.303*** -0.004 -0.342*** -0.156** -0.339*** -0.169*

Altuera -0.272*** -0.078 -0.272*** -0.100 -0.277*** -0.137*

G.M.I. -0.217** -0.0333 -0.271*** -0.089 -0.263*** -0.100

G.G.M. 0.102 0.100 0.089 0.067 0.099 0.089

Trizeps 0.256*** 0.217** 0.214*** 0.165* 0.228** 0.183**

S.E. 0.022 0.116 0.328*** 0.203 -0.008 0.076

Abdominal 0.0131 0.116 0.113 0.089 0.069 0.056

S.I. 0.115 0.083 0.089 0.088 0.065 0.031

Izterrekoa 0.260*** 0.236** 0.202** 0.171* 0.231** 0.205**

Gan

tz T

oles

tura

k

Zangokoa 0.349*** 0.212** 0.326*** 0.185** 0.314** 0.185**

Jarraitzen du

102

Aurreko taularen jarraipena

S1 S2 S3

A.K. A.K. A.K.

Besoko -0.292*** -0.103 -0.175** -0.175* -0.352*** -0.189**

Izterreko -0.266*** -0.057 -0.112 -0.089 -0.325*** -0.153*

Zangoko -0.170* -0.093 -0.099 -0.088 -0.280*** 0.109

Beso. Zuz. -0.325*** -0.134 -0.361*** -0.181** -0.366*** -0.199**

Izter. Zuz. -0.304*** -0.091 -0.328*** -0.143* -0.331*** -0.155* Peri

met

roak

Zango. Zuz. -0.210*** -0.054 -0.258*** -0.145 -0.276*** -0.145*

Ukondo -0.204** -0.127 -0.260*** -0.150* -0.264*** -0.191**

Eskumutur -0.171** -0.126 -0.215*** -0.078 -0.222** -0.182**

Belauneko -0.054 -0.038 -0.133 -0.012 0.078 0.099

Dia

met

roak

Orkatileko -0.125 -0.098 -0.160** -0.145 -0.263* 0.132

Gantz 0.159* 0.152* 0.099 0.098 0.105 0.094

Hezur 0.237** 0.111 0.264*** 0.177** 2.254*** 0.095 %

Muskulu -0.409*** -0.214** -0.372*** -0.307*** -0.371*** -0.192**

Endomorfia 0.200** 0.183** 0.102 0.100 0.159** 0.135*

Mesomorfia -0.051 -0.012 0.113 0.122 -0.127 -0.095

Ektomorfia 0.128 0.005 0.185* 0.172* 0.170* 0.083

4.13. Taula: Lehen hiru serieetako (S1, S2 eta S3) bihotz maiztasuna eta aldagai

antropometrikoen arteko korrelazio koefizienteak (R) futbolarien talde osoan. Emaitzak adina

kontrolatu (A.K.) zenean ere adierazi dira. G.M.I.= Gorputz Masa Indizea. G.G.M.= Gantzik

Gabeko Masa. S.E.= Subeskapularra. S.I.= Supriliakoa. Zuzen.= Zuzenduak. %= Portzentajeak.

*p<0.05, **p<0.01, ***p<0.001.

103

Zenbait aldagaien arteko korrelazioak

S1 S2 S3

A.K. A.K. A.K.

VO2 max. abs. -0.643*** -0.555*** -0.625*** -0.533*** -0.634*** -0.549***

VO2 max. erl. -0.609*** -0.567*** -0.590*** -0.537*** -0.596*** -0.545***

30 m leun 0.287*** 0.123 0.327** 0.108 0.281*** 0.099

30 m+10 kono 0.285*** 0.099 0.306*** 0.110 0.297*** 0.122

M.J. 0.076 0.067 0.121 0.093 -0.024 -0.012

M.A.J. 0.101 0.100 0.111 0.099 -0.055 -0.081

Jauz

iak

E.J. 0.099 0.067 0.078 0.067 -0.232 -0.115

4.14. Taula: Lehen hiru serieetako (S1, S2 eta S3) bihotz maiztasuna eta aldagai

fisiologikoen arteko korrelazio koefizienteak (R) futbolarien talde osoan. Emaitzak

adina kontrolatu (A.K.) zenean ere adierazi dira. M.J.= Makurtutako Jauzia. M.A.J.=

Mugimenduaren Aurkako Jauzia. E.J.= Erorketa Jauzia. *p<0.05, **p<0.01,

***p<0.001.

104

Zenbait aldagaien arteko korrelazioak

S4 S5 S6 S7

A.K. A.K. A.K. A.K.

Adina -0.467*** -0.046 -0.390*** 0.003 -0.280** -0.123 -0.404*** 0.108

Pisua -0.313*** -0.150* -0.320*** -0.190** -0.187* -0.099 -0.137 -0.056

Altuera -0.262*** -0.136* -0.298*** -0.196** -0.057 -0.019 -0.022 0.075

G.M.I. -0.231** -0.094 -0.213*** -0.105 -0.090 -0.81 -0.234 -0.171

G.G.M. 0.123 0.111 0.098 0.067 0.201 0.099 0.178 0.078

Gantz tolesturak:

Trizeps 0.186** 0.154* 0.135 -0.0104 0.113 0.099 0.043 0.020

S.E. -0.952 0.031 -0.047 0.017 0.018 0.079 -0.342 0.039

Abdom. 0.035 0.032 -0.024 -0.032 0.018 0.024 -0.003 -0.012

S.I. 0.035 0.012 -0.016 -0.045 0.033 0.013 0.007 -0.036

Izter 0.191** 0.172** 0.165* 0.145* 0.177* 0.161 0.033 0.002

Zango 0.242*** 0.119 0.203** 0.087 0.167 0.089 0.113 -0.025

Jarraitzen du

105

Aurreko taularen jarraipena

S4 S5 S6 S7

A.K. A.K. A.K. A.K

Perimetroak:

Besokoa -0.354*** -0.206** -0.349*** -0.228** -0.258** -0.187* -0.176 0.108.

Izterrekoa -0.288*** -0.167 -0.288*** -0.159* -0.149 -0.123 -0.067 0.067

Zangokoa -0.220** -0.108 -0.266*** -0.144* -0.134 -0.101 -0.137 -0.098

Beso. Zuz. -0.365*** -0.214** -0.358*** -0.233** -0.295** -0.220* -0.321 0.100

Izter. Zuz. -0.291*** -0.127 -0.258*** -0.155* -0.161 -0.098 -0.130 0.019

Zango. Zuz -0.247*** -0.121 -0.258*** -0.155* -0.111 -0.090 -0.012 0.076

Diametroak:

Ukondo -0.290*** -0.224** -0.308*** -0.251*** -0.288** -0.246** -0.277* -0.005

Eskumutur -0.186** -0.158** -0.192** -0.162* -0.213* -0.205* -0.198 -0.176

Belauneko -0.098 -0.086 -0.054 -0.043 0.0128 0.017 -0.057 -0.019

Orkatileko -0.115* -0.123 0.012 -0.094 -0.053 -0.087 0.070 0.087

Gorputzaren osagaiak (%):

Gantz 0.069 0.066 0.017 0.012 0.053 0.003 0.007 0.002

Hezur 0.223** 0.098 0.237** 0.133 0.098 -0.063 0.092 0.078

Muskulu -0.310*** -0.140* -0.276** -0.143 -0.199 0.091 0.034 0.012

Somatotipoa:

Endomo. 0.115 0.104 0.078 0.065 0.095 0.065 0.002 -0.036

Mesom. -0.149* -0.107 -0.094 -0.068 -0.181* -0.066 0.016 -0.139

Ektom. 0.141* 0.043 -0.112 0.032 -0.305* 0.054 -0.129 0.233

4.15. Taula: Azken lau serieetako (S4, S5, S6 eta S7) bihotz maiztasuna eta aldagai

antropometrikoen arteko korrelazio koefizienteak (R) futbolarien talde osoan. Emaitzak

adina kontrolatu (AK.) zenean ere adierazi dira. G.M.I.= Gorputz Masa Indizea.

G.G.M.= Gantzik Gabeko Masa. S.E.= Subeskapularra. Abdom.= abdominala, S.I.=

Supriliakoa. Zuz.= Zuzenduak. %= Portzentajeak. *p<0.05, **p<0.01, ***p<0.001.

106

Zenbait aldagaien arteko korrelazioak

S4 S5 S6 S7

A.K. A.K. A.K. A.K.

VO2 max. abs. -0.549*** -0.477*** -0.426*** -0.316** -0.305* -0.305 -0.131 0.050

VO2 max. erl. -0.516*** -0.477*** -0.471*** -0.407*** -0.296* -0.286* -0.160 0.014

30 m leun 0.263*** 0.066 0.244 0.201 0.145 0.041 -0.060 -0.138

30 m+10 kono 0.259*** 0.073 0.234 0.105 -0.005 -0.113 0.034 -0.067

M.J. -0.250 -0.119 -0.206 0.098 -0.015 -0.099 -0.233 -0.182

M.A.J. -0.280 -0.078 -0.242 -0.131 -0.145 -0.102 -0.123 -0.133

E.J. -0.276 0.156 -0.260 -0.160 -0.179 -0.124 -0.098 -0.143

4.16. Taula: Azken lau serieetako (S4, S5, S6 eta S7) bihotz maiztasuna eta aldagai

fisiologikoen arteko korrelazio koefizienteak (R) futbolarien talde osoan. Emaitzak

adina kontrolatu (A.K.) zenean ere adierazi dira. VO2 max. abs.= oxigeno kontsumo

maximo absolutua (l·min-1). VO2 max. erl.= oxigeno kontsumo maximo erlatiboa

(ml·kg-1·min-1). Jauziak: M.J.= Makurtutako Jauzia. M.A.J.= Mugimenduaren Aurkako

Jauzia. E.J.= Erorketa Jauzia. *p<0.05, **p<0.01, ***p<0.001.

107

4.2.2.1.3. ERRESISTENTZIAREN EZTABAIDA

Futbolean, nahiz eta jokaldirik garrantzitsuenak edo erabakigarrienak azkarrak izan;

hau da, metabolismo anaerobikoa dutenak, partida baten zatirik handiena, %90 alegia,

metabolismo aerobikoz egiten da (Tumilty, 1993; Shephard, 1999). Eliteko futbol

partidetan jokalariek 8-12 km egiten dituzte (Bansbo eta Lindquist, 1992; Reilly eta

lank., 2000). Gaur egun eliteko jokalariek denboraren %25 oinez egiten dute, %37

jogging egiten, %20 abiadura submaximoan, %11 sprintatzen eta %7 atzerantz

(Shepard, 1999).

Kirolarien gaitasun aerobikoa oxigeno kontsumoaren bitartez neurtzen da kirol

fisiologian. Modu zuzen batean egin daiteke, hau da, arnasketan hartzen den oxigenoa

gasometria zuzenaren bitartez neurtuz. Baina, ekipamendu konplexu eta garestia

beharrezkoa da, eta toki guztietan horrelako ekipamendurik ez dagoenez laborategi

askotan, eta, eguneroko praktikan, oxigeno kontsumoa neurtzeko metodo ez-zuzena

erabiltzen da, Astrand-en testa hain zuzen ere (Astrand eta Rodhal, 1986). Ikerlan hau

burutzeko oxigeno kontsumo ez-zuzena kalkulatu zen Astrand-en testa erabiliz. Test

honen mugak kontutan hartuta, adibidez %5-15ko akatsa sor dezakeela (Astrand eta

Rodhal, 1986), oraindik ere erabiltzen den testa da, bai ikerkuntzan baita kirol

medikuntzako zerbitzuetan ere. Azkeneko urteetako ikerketa batzuetan test honen

baliotasuna baieztatu dute (Macsween, 2001; Kang eta lank., 2001; Stevens eta Sykes,

1996).

Haurretan oxigeno kontsumo absolutua, hau da l·min-1-koa, adinarekin handituz doa

16-21 adineko artean maximora ailegatuz (Malina eta Bouchard, 1991; Wilmore eta

Costill, 1998, 412 horr.). Gure ikerlaneko 14 eta 15 urteko jokalarien oxigeno kontsumo

maximo absolutua beste taldeko jokalariena baino baxuagoa izan zen, beraz, adinarekin

batera hazten den parametroa dela esan genezake. Hau, Suitzako selekzio nazionalean

egindako luzetarako ikerketa (4 urte) lanarekin bat dator. Bertan, 15-17 urte tartean

eman ziren aldaketarik garrantzitsuenak indarrean, abiaduran eta erresistentziako

proban; eta, 17-23 urte tartean ez zen irabazirik aurkitu (Tschopp eta lank., 2003).

Ikerlan honetan bermatu egin da oxigeno kontsumoaren hazkuntza pisuarekin, edo

tamainarekin, erlazio handiagoa daukala adinarekin baino; hau beste ikerlan batzuetan

108

ere esan dute (Armstrong eta lank., 1991; Janz eta Mahoney, 1997; Kemper eta

Verchuur, 1981; Mota eta lank., 2002; Ruterfranz eta lank., 1982). Gainera, gorputzaren

masaren barnean gantzik gabeko masak garrantzirik handiena eduki dezakeela ikusi zen

futbolari talde honetan, beste lan batzuetan bezala (Janz eta lank., 1998; Malina eta

Bouchard, 1991). Berriz, gantz kopuruak oxigeno kontsumoan duen eragin negatiboa

erakutsi zen, beste idazle batzuek ere frogatu dutena (Armstrong eta Welsman, 2001;

Armstrong eta lank., 1999; Minck eta lank., 2000; Mota eta lank., 2002).

Izan ere, idazle batzuek, pisua eta gantza kontrolatzen denean, adinak eta heltzeak

eragina baduela ere aipatu dute (Armstrong eta Welsmann, 2001; Beunen eta lank.,

2002; Ekelund eta lank., 2001; Malina eta lank., 1997)

Oxigeno kontsumoa kirolariaren gorputz masa edo pisuaren menpekoa denez,

tradizionalki pisuarekin zatitu da, gorputz masa ezberdina duten pertsonak konpara ahal

izateko (Armstrong eta lank., 1995). Horregatik, emaitzak ml·min-1·kg-1-tan ematen dira

(oxigeno kontsumo erlatiboa); oraindik ere hori erabiltzen da kasu gehienetan (Bangsbo

eta Lindquist, 1992; Heil, 1997; Reilly eta lank., 2000), eta, idazle batzuek horrela

egitea gomendatzen dute (Shepard, 1999).

Baina, azkeneko urteetan gai honi buruzko eztabaida handia sortu egin da. Idazle

batzuen iritziz pisua erabiltzea, hau da, ml·kg-1·min-1 moduan adieraztea ez da egokia.

Idazle horiek proposatzen dute 0.67-ko potentzia (ml·m-2·min-1edo ml·kg-0.67·min-1)

erabiltzea gorputzaren azalera erabiltzen denean; eta 0.75 (ml·kg-0.75·min), gorputzaren

masa erabiltzean (Armstrong eta lank., 1995; Helgerud eta lank., 2001; Rogers eta lank.,

1995). Horrela, adinarekin batera ematen diren oxigeno kontsumoaren aldaketak hobeto

deskribatzen direla diote (Rogers eta lank., 1995). Eliteko futbolarien talde batetan ere

oxigeno kontsumo maximoa pisuarekin erlazionatzeko -0.75 berretzailea erabiltzea

egokiena dela esan dute (Wisloff eta lank., 1998).

Ikerlan honetan ere, oxigeno kontsumo maximoaren eta pisuaren logaritmoen

grafikoak egin ziren; eta, erregresio linealen ekuazioak kalkulatu, aldagai bien arteko

erlazioa hobeen doitzen zuen berretzailea kalkulatzeko. Futbolarien talde osoa hartu

egin zenean berretzailea 1.06 izan zen, beraz tradizionalki erabili den pisuagatik

109

biderketa ondo doituko litzateke. Berriz, talde bakoitzaren barnean kalkulu berbera

egitean: 14 urteko futbolari taldean berretzailea 0.66, 15 urtekoena 0.93, 16 urtekoena

0.88, 17 urtekoena 0.67 eta nagusien taldearena 1.28 izan ziren. Beraz, nahiko emaitza

hetereogeneoak adin taldeak kontutan hartu zirenean. Taldeen artean ezberdintasun

hauek beste lan batetan ere azaltzen dira (Rogers eta lank., 1995). Edozelan ere, Rogers

eta lank.-ek dioten bezala (1995), nahiz eta eztabaida handia egon eta berretzaile “berri”

hauek egokiak diruditen arren, oraindik ez dago adostasunik eta momentuz gorputz

masa-ren biderketa (ml·kg-1·min-1) erabiltzea egokiena da, horrela egiten da ikerketa

gehienetan eta horrelaxe erabili da lan honetan.

Idazle batzuen iritziz oxigeno kontsumoa pisuarekin erlatibizatzen denean

adinarekin ez da aldatzen (Wilmore eta Costill, 1998); baina, hau populazio orokorra

hartzean gertatzen da. Berriz, futbolari talde honetan adinarekin batera oxigeno

kontsumo maximo erlatiboa (ml·kg-1·min-1) handitzen doala ikusi zen, 16 urteko jokalari

taldean izan ezik. Estatistikoki adierazgarria 18+ taldekideak eta 14 eta 16 urtekoen

artean bakarrik izan arren, ikus daiteke urteetan zehar VO2 max. erlatiboa handitzen

doala (53.1 ml·kg-1·min-1-tik 63.1 ml·kg-1·min-1-ra). Gainera, oraindik esanguratsuagoak

izan ziren ezberdintasunak ml·kg-0.67·min-1 eta ml·kg-0.75·min-1 unitateak erabili

zirenean.

Beraz, aurretik azaldu denez, gorputzaren masa, eta batez ere, gantzik gabekoa

kontrolatzen denean, futbolari talde honetan adinak, eta ziur asko garrantzitsuago,

entrenamenduen eraginak, oxigeno kontsumo erlatiboa handitzen du; beste ikerlan

batzuetan ikusi den bezala (Armstrong eta Welsmann, 2001; Beunen eta lank., 2002;

Ekelund eta lank., 2001; Malina eta lank., 1997). Futbolariek, egindako iraupeneko

probetako emaitzek aipatutakoa bermatzen dute, futbolari gazteenek proportzio altuago

batean arinago uzten baitzioten korrika egiteari jokalari nagusiagoek baino.

Senior taldean aurkitu ziren oxigeno kontsumo erlatiboaren balioa, hots, 63.18 ±

9.57ml·min-1·kg-1 populazio orokorrarena baino altuagoa da (Rogers eta lank., 1995;

Wilmore eta Costill, 1998). Beste ikerlan batzuetan ikusi diren futbolarien antzekoa da;

baina, oro har, profesionalena baino baxuagoa. Atezainen VO2 max-a izan ezik oxigeno

kontsumo maximo erlatiboaren mailak 56-70ml·min-1·kg-1 artean egoten dira (Appor,

110

1988; Faina eta lank., 1988; Nowacki eta lank., 1988; Chatard, 1991; Puga, 1993; Reilly

eta Bangsbo, 1999).

Halaber, alde adierazgarria ikusi zen Norbegiako liga profesionalean geratu zen

lehen taldea eta azkeneko geratu zen taldearen artean (67.6ml·min-1·kg-1 vs 59.9ml·min-

1·kg-1 (Wisloff eta lank., 1998) eta Hungariako lehen eta laugarren taldeen artean

(Appor, 1988). Danimarkako ikerketa batean ez zuten ezberdintasunik aurkitu titular

ziren eta ez ziren taldekideen artean, azalpenetan denek batera entrenamendu berdina

egiten zutelako izan zitekeela adierazten zuten (Bangsbo 1994a); ordea, hiru talde

ingelesen jokalari titularrak eta erreserbakoen artean ezberdintasun ugari ikusi ziren,

horien artean erresistentzia aerobikoa (Dunbar eta Treasure, 2003).

Egokitzat 60ml·min-1·kg-1 (Tumilty, 1993) eta 65ml·min-1·kg-1 (Shephard, 1999)

neurriak eman dira. Hortaz, ikerlan honetako jokalari senior erresistentzia egokia dela

esan dezakegu. Hau garrantzitsua da, oxigeno kontsumo maximoa eta partidetan

egindako distantziaren artean korrelazio adierazgarria aurkitu baita (Helgerud eta lank.,

2001). Gainera, gaitasun aerobikoa bereziki entrenamenduetan landu egiten denean

errendimendua hobetzen da: partidaren intentsitatea, egindako distantzia, sprint-en

kopurua eta baloiarekin jokaldien kopurua handitzen dira (Helgerud eta lank., 2001).

Beraz, futbolean erresistentzia neurtzea, eta batez ere, entrenamenduetan lantzea,

ezinbesteko ezaugarria da.

Futbolari gazteagoen oxigeno kontsumoei buruzko ikerlan gutxiago dago. Horretaz

gain, zaila izan daitezke emaitzen konparaketak egitea. Neurriak hartzeko metodo

ezberdinak, adin ezberdinetan egindako taldeak, eta heltze mailak, eduki dezakeen

eraginetatik ezberdintasun handiak ager baitaitezke. Nolanahi ere, literaturan dauden

beste futbolari gazteen VO2 max.-en adibide batzuk aipatzeko: 14 urteko jokalarien

balioak 54.81 ± 0.72 ml·min-1·kg-1 eta 62.0 ± 2.0 ml·min-1·kg-1 artean daude (González

Aramendi eta Ainz, 1998; Jones eta Helms, 1993, hurrenez hurren) ikerlan honetakoa

berriz 53.18 ± 9.37 ml·min-1·kg-1 izan zen.

15 urteko jokalarien oxigeno kontsumo maximoak 53.37 ± 0.83 ml·min-1·kg-1

(González Aramendi eta Ainz, 1998) eta 59.0 ± 3.2ml·min-1·kg-1 (Leatt eta lank., 1987)

111

artean deskribatu dira; ikerlan honetako 15 urteko adin taldeko futbolariena tarte

horretan egon zen 57.44 ± 11.31ml·min-1·kg-1.

Bestalde, ikerlan honetako 16 urteko jokalarien batez besteko VO2 max.-a 53.82 ±

11.68 ml·min-1·kg-1 izan zen; beste egile batzuek neurri altuagoak aurkitu dituzte adin

honetan, 55.39 ± 0.69 ml·min-1·kg-1 eta 61.4 ± 4.0 ml·min-1·kg-1 artean, alegia (González

Aramendi eta Ainz, 1998; Janckovic eta lank., 1993; Jones eta Helms, 1993; Tumilty,

1993) .

Ikerlan honetako 17 urteko taldekideena 60.44 ± 8.83 ml·min-1·kg-1 izan zen, eta

Leatt eta lank.-ek (1987) adin berdineko jokalarien VO2 max.-a 57.7 ml·min-1·kg-1-koa

aurkitu zuten, eta, eliteko junior talde batena 58.1 ml·min-1·kg-1 izan zen (Helgerud eta

lank., 2001).

Beraz, gure futbolari gazteen VO2 max.-a argitaratutako beste balioen antzekoak,

gainetik, eta batez ere, azpitik daude. Ezberdintasun hauek, neurtzeko metodo eta

teknika ezberdinak erabiltzeaz gain, denboraldian zehar zein momentutan hartuta

dauden arabera ezberdina izan daitezke. Gainera, ikerlan guztietako futbolarien maila ez

da berdina izaten. Ikerlan askotako emaitzak elite edo nazioetako selekzioetako

jokalariena izaten dira, eta hortaz, kalitatearen aldetik alde handiak egon daitezke; ez

bakarrik futbolarien kalitatean, baizik eta entrenamendu eta partidetan ere.

Erresistentziako proban, adin taldeen artean, ezberdintasunik nabariena futbolariek

egindako distantzia izan zen, futbolari gazteenek serie (beraz kilometro) gutxiago egin

baitzituzten. Gainera, abiadura berberetan, bihotz maiztasun altuagoa izan zuten 14 eta

15 urtekoek beste hiru taldeek baino. Bestalde, 17 eta 18+ taldekideen taupadak berdin

antzekoak ziren. Haurretan gorputza eta bihotza txikiagoa da, eta baita bolumen

sistolikoa ere hau konpentsatzeko taupada gehiago sortzen dituzte. Urtean bihotz

maiztasun maximoa 0.5-1 gutxitzen da (Wilmore eta Costill, 1998).

Abiadura altuetan, hots, bosgarren serietik aurrera, ez zen adin arteko

ezberdintasunik ageri. Baliteke gazteen artean, abiadura horietan korrika egiten

jarraitzen dutenak, hobeen prestaturik daudenak izatea; bai genetikoki, bai

entrenamenduen aldetik ere. Azkeneko bi hauen artean zein duen garrantzirik handiena

112

ezin daiteke ikerlan honetatik atera talde kontrol sedentario bat beharrezkoa izango

litzateke eta.

Aipagarria da adin bakoitzean korrika egiten jarraitzeko faktore oso garrantzitsua,

oxigeno kontsumoaz gain noski, gantz kopurua izatea. Korrika egiteari uzten zioten eta

ez ziotenen artean ezberdintasun nabariak eta adierazgarriak ikusi baitziren. Jarraitzen

ez zutenen gantz kopurua altuagoa zen. Gantz kopuruaren eragin negatiboa iraupeneko

probetan, eta oxigeno kontsumoan, beste idazle batzuek ere frogatu dute (Armstrong eta

Welsman, 2001; Armstrong eta lank., 1999; Minck eta lank., 2000; Mota eta lank.,

2002).

Era berean, korrika egiten jarraitzen zutenak, talde nagusian izan ezik, azkarragoak

ziren 30 m leun eta 30 m konoetako probetan, eta, hobeagoak ziren jauzietan. Hemen

azalpen batzuk dira posible; alde batetik, izan daiteke gantzaren eraginagatik, hau da,

korrika egiten jarraitzen dutenak gantz gutxiago izaten dute, eta hortaz, abiadura eta

jauzietan hobeagoak izatea. Bestetik, izan daiteke adin horietan espezializazio zehatzik

ez ematea, eta erresistentzian hobeena dena, hobea izatea abiaduran eta potentzian ere

bai. Eta berriz ere esango dugu, hobeena izan daitekeela futbolari bat genetikoki

hobeena delako, edo entrenamenduen eragina hobeago jasotzen duelako, edo

entrenamenduak hobeto egiten dituelako. Hau ere gantzarekin erlazionaturik dago zeren

eta ondo entrenatuta dagoen futbolari bat ezin dezake gantz kantitate altua izan

elikaduraren aldetik oso gaizki ez badabil.

Beraz erresistentzia laburtuz,

1. Futbolari talde honetan VO2 max. absolutua adinarekin batera hazten da, baina

hau jokalarien tamainak duen eraginaren ondorioa da, batez ere gantzik gabeko

masarena.

2. VO2 max. erlatiboa ere adinarekin hazten da, baina ezin daiteke esan adinaren

edo entrenamenduen eragina den.

113

3. Oxigeno kontsumo maximo absolutua eta pisuaren arteko erregresio

ekuazioetan ateratzen diren berretzaileak ezberdinak dira talde bakoitzean eta talde

osoan. Talde osoa kontutan hartzean berretzailea 1 ingurukoa da. Beraz, pisuarekiko

erlatibizatzea egokia dela deritzogu.

4. Gantzak eragin negatiboa du erresistentziako proba bi hauetan.

5. Taupaden eta oxigeno kontsumo maximoa korrelazionaturik daude lehenengo

bost serietan, aldiz azkeneko serie azkarrenekin ez.

6. Serietan jarraitzen zuten eta ez zutenen arteko ezberdintasunik

adierazgarrienak oxigeno kontsumo maximoa eta gantz portzentajea izan ziren.

114

4.2.2.2. LASTERKETA LABURRAK

Futbolariek, abiadura neurtzeko, bi proba burutu zituzten: 30 m leuneko proba eta 30 m

baina 10 konoekin. Bigarren lasterketa honetan 30 metrotan konoak hiru metrotik hiru

metrora jarrita zeuden (guztira 10 kono), futbolariek konoak sigi-sagan inguratu behar

zituzten, horrela abiaduraz gain koordinazioa eta arintasuna/bizkortasuna (agility)

neurtu zitzaien.

Aurretik azaldu denez, ikerlan hau egiteko neurketa antropometrikoak eta

fisiologikoak hiru denboralditan, jarraituean, egin ziren. Lehenengo denboraldian

(1999-2000) abiadurako probetako denborak eskuzko kronometroz neurtu ziren,

gainontzeko bietan berriz zelula fotoelektrikoz. Lehenengo denboraldiko emaitza horiek

eduki ditzaketen akatsez gain, denbora elektronikoekin nahastea desegokia

deritzogunez, denboraldi horietako emaitzak saihestu egin dira. Beraz, hemen agertzen

diren emaitzak bigarren eta hirugarren denboraldikoak dira, 2000-2001 eta 2001-2002

denboraldikoak alegia.

4.2.2.2.1. LASTERKETA LABURREN EMAITZAK

30 m leun eta 30 m 10 konoetako (30 m+10 kono) probetako emaitzak 4.17 Grafikoan

eta 4.17 Taulan adierazita datoz. Lehen gauza nabaria da proba bi horien emaitza

ezberdinak direla. 30 m leuneko proban 14 urteko jokalariak izan ziren beste guztiak

baino geldoagoak. 15 urtekoak, 17 eta 18+ taldeko futbolariak baino geldoagoak. Eta

azkenik, 16 urteko futbolariak 18+ taldekoak baino astiroago joan ziren. Beraz, badirudi

abiadura handiago lortzen dela 16 urte bete arte; eta hortik aurrera, 17 eta 18+ urteko

jokalarien artean ez dagoela ezberdintasun adierazgarririk.

Aldiz, konoetako proban ezberdintasun adierazgarriak 18+ urteko futbolariek

erakutsi zuten, talde hauetako jokalariak beste guztiak baino azkarragoak izan ziren.

115

Bestalde, talde bakoitzean konoetako eta 30 m leuneko probak konparatzeko, hau

da, konoetan galtzen zuten denbora kalkulatzeko, konoetako probari 30 m leunekoa

kendu egin zitzaion. Emaitzak 4.17. Taulan agertzen dira. Taldeen artean ez zen

ezberdintasun adierazgarririk egon, baina nabaria izan daiteke 14 urteko eta 18+ urteko

jokalariek izan zutela galerarik baxuena.

Lasterketa laburretako emaitzak

Adin

Taldea 30 m leun (s) 30 m+10kono (s) Galera (s)

B.b. d.s. (±) B.b. d.s. (±) B.b. d.s. (±)

14 3.983a 0.263 4.987 0.480 1.003 0.229

15 3.777b 0.157 4.854 0.531 1.126 0.236

16 3.675c 0.172 4.776 0.735 1.111 0.352

17 3.567 0.215 4.730 0.743 1.118 0.294

18+ 3.453 0.210 4.459e 0.534 0.996 0.226

Guztira 3.675 0.272 4.742 0.318 1.063 0.270

4.17. Taula: Futbolarien adin talde bakoitzeko 30 m leun eta 30m+10 konoetako

lasterketetan neurtutako emaitzak. Denboren galera ere aipatzen da (30 m+10kono – 30

m leun). Azaltzen diren balioak batez bestekoak (B.b.) eta desbiderapen estandarrak

(d.s.) dira. a14 vs gainontzeko taldeak, p<0.001 b15 vs 17 eta 18+ urte, p<0.01 c16 vs 18+ urte, p<0.01 e18+ vs beste taldeak, p<0.01

116

Lasterketa laburretako emaitzak

4.17. Grafikoa: Futbolarien adin talde bakoitzeko 30 m leun lasterketetan neurtutako

emaitzak. Azaltzen diren balioak batez bestekoak eta desbiderapen estandarrak dira. a14 vs gainontzeko taldeak, p<0.001 b15 vs 17 eta 18+ urte, p<0.01 c16 vs 18+ urte, p<0.01 e18+ vs beste taldeak, p<0.01.

ABIADURA PROBAK ETA BESTE ALDAGAIAK

Lasterketa labur bi hauek eta beste aldagai guztien arteko erlazioak ere aztertu ziren.

Horretarako, korrelazioak egin ziren eta Pearson-en korrelazio koefizientea kalkulatu

(R). Kalkulu estatistiko hauek egiteko futbolarien talde osoa hartu egin zen. Gero,

adinak eta beste aldagai batzuek eduki zezaketen eragina kontrolatzeko, korrelazio

partzialak erabili ziren aldagai horiek banan-banan eta denak batera kontrolatuz.

30 m leun eta 30 m+10 konoetako probek korrelazio altua zuten (R= 0.671,

p<0.001). Horrela, konoetako probaren denboren aldakuntzaren %45ak 30 m leunetan

egindako denborak azaltzen zuen.

3,4533,5673,672c3,773b

3,983a

4,459e

4,734,7764,8544,987

3

3,5

4

4,5

5

5,5

14 15 16 17 18+

Adin taldeak (urteak)

Denb

ora

(s)

30m leun

30m+10 kono

117

Ondoko atalean lasterketa labur bakoitza eta beste aldagaien arteko erlazioa

aztertuko da (4.18 eta 4.19 Taulak).

30 m leun

30 m leuneko probaren denbora eta adina, izterreko perimetroa, muskulu pisua,

muskulu portzentaia eta gantzik gabeko masaren (G.G.M.) arteko R-a altua eta

negatiboa izan zen, hots, -0.507 eta -0.548 artean zegoen, p<0.001. Korrelaziorik

altuena izterreko perimetro zuzenduarekin agertu zen (R = -0.559, p<0.001).

30 m leuneko proba honek korrelazio negatibo baxuagoa, baina estatistikoki

adierazgarria, izan zuen pisuarekin, altuerarekin, G.M.I.rekin, perimetro guztiekin

(osoak eta zuzenduak) eta bi diametroekin (ukondokoa eta eskumuturrekoa) (R= -0.346

eta -0.459 artean, p<0.01).

Berriz, hainbat aldagairekin korrelazio positiboa izan zuen proba honek. Hau da,

aldagai horren neurria handiagoa zenean 30 m leuneko proba geldoagoa zen. Esate

baterako, proba hau eta gantzaren, hezur portzentajeren eta ektomorfiaren R-ak 0.211-

tik 0.372-ra izan ziren (p<0.01), positiboak. Aipagarria da, gantzen tolesturen artean,

korrelazioa, bakarrik, gorputz-adarretako gantzarekin egon zela; besteak beste, trizeps,

zangoko eta izterreko tolesturekin (R= 0.256, R= 0.211 eta R= 0.380, hurrenez hurren,

p<0.05).

Korrelazio hauetan guztietan, adinaren eragina argitzeko, korrelazio partzialak egin

ziren. Adina kontrolatzean, test honek pisuarekin, altuerarekin, G.M.I.rekin, eta

perimetroekin korrelazio txikiagoak izan zituen; baina, oraindik ere, estatistikoki

adierazgarriak. Gauza bera gertatzen zen, negatiboki korrelazionaturik zeuden, hezur

pisuarekin eta ektomorfiarekin.

Beraz, badirudi abiadurak eta gorputzaren tamainak, eta batez ere izterreko

muskuluarenak, erlazioa dutela. Eta, erlazio honetan adinak eragina badu ere, ez du

erlazio hori guztiz azaltzen.

118

Abiadura eta beste parametro fisiologikoen artean ere, korrelazio hauek aurkitu

ziren; adibidez, oxigeno kontsumo maximoarekin erlazionatzean. VO2 max.

Absolutuarekin R= R= -0.501 eta erlatiboarekin R= -0.396 izan ziren, p<0.001. Adina

kontrolatu zenean R biak txikitu ziren: R= -0.269 eta R= -0.228 izan ziren (p<0.05),

hurrenez hurren. Baita ere, izterreko perimetro zuzendua kontrolatu zenean korrelazioak

txikitu ziren; hots, R-ren balioak -0.204 eta -0.264 bihurtu ziren. Berriz, adina eta

izterreko perimetro zuzendua batera kontrolatu zirenean, ez zen korrelaziorik aurkitu

aldagai fisiologiko horien artean. Beraz badirudi, abiadura hobetzen den heinean

erresistentzi hobetzen dela. Baina hau, adinaren, edo muskuluaren tamainaren,

menpekoa den ezin dugu jakin.

Kontuan hartu behar da, abiadurako probetan korrelazio negatiboa izateak,

lasterketa horretan segundo gutxiago erabiltzea esan nahi duela; beraz, azkarrago joatea.

Beste modu batera esanda, hobekuntza adierazten du.

Abiadura eta jauzien artean ere korrelazio negatiboak aurkitu ziren (jauzi altuenak

azkarrago zihoazen). M.J., M.A.J. eta E.J.-en R-en balioak honako hauek izan ziren:

-0.440, -0.484 eta -0.434 (p<0.001), hurrenez hurren. Adina kontrolpean jarri zenean

korrelazio koefizienteak gutxitu ziren (R): -0.342ra, -0.408ra eta -0.311ra (p<0.01),

hurrenez hurren. Baina, izterreko perimetro zuzendua kontrolatu zenean, abiadura eta

jauzien arteko korrelazioa, adinaren kasuan baino gehiago gutxitu ziren (4.18. Taula).

Aldiz, adina eta izterreko perimetro zuzendua kontrolatzean, eta, izterreko perimetroa,

bakarrik, kontrolatu zenean, irten ziren balioak, antzekoa izan ziren: M.J.-ren R-a -0.228

(p=0.038), M.A.J. rena -0.315 (p=0.003) eta E.J.-rena -0.239 (p=0.025). Beraz, abiadura

eta jauzien artean dagoen erlazioan adinak eragina badu ere, muskuluen tamainak eragin

handiagoa du.

119

30 m+ 10 kono

Proba honek aurrekoarekin ezberdintasunak azaldu zituen. Aldagai guztiekin egon

ziren korrelazioak baxuagoak izan ziren. Proba hau eta altueraren, izterreko eta zangoko

diametroen, diametro zuzenduen, muskulu pisuaren, muskulu portzentajearen eta

gantzik gabeko masaren arteko korrelazioa -0.334 eta -0.356 artean zegoen (p<0.001).

Adinaren korrelazioa berriz, -0.475 (p<0.001) izan zen.

Bestalde, oxigeno kontsumo absolutu eta erlatiboa, eta baita hiru jauzi motekin ere,

modu baxu batean erlazionaturik zegoen 30 m+10 konoetako proba hau; hots, R=

-0.212 eta -0.336 artean zegoen (p<0.01).

Aldagai antropometriko eta fisiologiko hauek eta bizkortasun probaren erlazioa

adinaren menpekoa zen. Adina kontrolatu zenean korrelazioak desagertu baitziren.

Berriro ere, proba hau gantzarekin positiboki erlazionaturik zegoen (hau da gantza

gutxiago zutenek azkarrago burutu zuten proba hau); adina edozein izanda ere.

120

Zenbait aldagaien arteko korrelazioak

30 m leun (s) 30 m+10 kono (s)

Adina kontr. Adina kontr.

Adina -0.544*** -0.089 -0.475*** -0.034

Pisua -0.474*** -0.345*** -0.121** -0.010

Altuera -0.330** -0.256*** -0.221* -0.132

G.M.I. -0.346*** -0.269*** 0.092 -0.077

G.G.M. -0.510*** -0.321*** -0.227 -0.103

Trizeps 0.256*** 0.263 0.309** 0.306**

S.E. 0.165*** 0.107 0.064 0.228*

Abdominala 0.188 0.001 0.119 0.152

S.I. -0.039 0.009 0.149 0.133

Izterrekoa 0.211* 0.244* 0.302** 0.336*** Gan

tz T

oles

tura

k

Zangokoa 0.380** 0.315** 0.357*** 0.293**

Jarraitzen du

121

Aurreko taularen jarraipena

30 m leun (s) 30 m+10 kono (s)

Adina kontr. Adina kontr.

Besoko -0.401*** -0.392*** -0.204* -0.227

Izterreko -0.534*** -0.334** -0.208* -0.004

Zangoko -0.280*** -0.285*** -0.174* -0.013

Besoko Zuz. -0.454*** -0.279** -0.245* -0.061

Izter. Zuzen. -0.559*** -0.401*** -0.250* -0.047

Peri

met

roak

Zango. Zuzen. -0.373*** -0.243** -0.194* -0.051

Ukondo -0.198 -0060 -0.180* -0.089

Eskumutur -0.188 -0.110 -0.166* -0.125

Belauneko -0.114 -0.043 -0.133 -0.009

Dia

met

roak

Orkatileko -0.116 -0.026 -0.127 -0.097

Gantz 0.063 0.042 0.197* 0.234*

Hezur 0.372*** 0.205* 0.113 -0.086 %

Muskulu -0.517*** -0.379*** -0.351*** -0.138

Endomorfia 0.212* 0.209* 0.267** 0.287**

Mesomorfia -0.134 -0.114 -0.336 -0.052

Ektomorfia 0.181* 0.136 -0.284* -0.121

4.18. Taula: 30 m leun eta 30 m+10 konoetako proben eta aldagai antropometrikoen

arteko korrelazio koefizienteak (R) futbolarien talde osoan. Emaitzak adina kontrolatu

(Adina kontr.) zenean ere adierazi dira. G.M.I.= Gorputz Masa Indizea. G.G.M.=

Gantzik Gabeko Masa. S.E.= Subeskapularra. S.I.= Suprailiakoa. Zuzen.= Zuzenduak.

%= Portzentaia. *p<0.05, **p<0.01, ***p<0.001.

122

Zenbait aldagaien arteko korrelazioak

30 m leun (s) 30 m+10 kono (s)

Adina kontr. Adina kontr.

VO2 max. abs. -0.501*** -0.269* -0.336** -0.110

VO2 max. erl. -0.396*** -0.228* -0.284* -0.119

M.J. -0.440*** -0.342** -0.269* -0.164

M.A.J. -0.484*** -0.408*** -0.212* -0.118

Jauz

iak

E.J. -0.434*** -0.311** -0.228* -0.111

4.19. Taula: 30 m leun eta 30 m+10 konoetako proben eta aldagai fisiologikoen arteko

korrelazio koefizienteak (R) futbolarien talde osoan. Emaitzak adina kontrolatu (Adina

kontr.) zenean ere adierazi dira. VO2 max. abs.= oxigeno kontsumo maximo absolutua,

VO2 max. erl. = oxigeno kontsumo maximo erlatiboa. M.J.= Makurtutako Jauzia.

M.A.J.= Mugimenduaren Aurkako Jauzia. E.J.= Erorketa Jauzia. *p<0.05, **p<0.01,

***p<0.001.

123

4.2.2.2.2. LASTERKETA LABURREN EZTABAIDA

Partida baten zatirik nagusienean intentsitate baxuko ariketa egiten da. Intentsitate

baxuko eta intentsitate altuko ariketen arteko proportzioa egindako distantziaren

arabera, gutxi gora behera, bikoitza da (2.2:1) (Reilly eta Thomas, 1976). Partidaren

denbora kontuan hartzen denean, berriz, proportzioa askoz ere handiagoa da, 7:1 artekoa

(Mayhew eta Wenger, 1985). Lehen mailako Ingalaterrako futbol partidetan batez-

bestez 15 m-tako sprintak egiten dituzte, eta 90 segundoz behin (Reilly eta Thomas,

1976). Halere, denbora oso laburrean jokatzen den arren, partiden emaitza garrantzitsu

asko mugimendu arin eta laburrekin erabakitzen dira; eta beraz, ezinbestekoa da

futbolarien abiadura ezagutzea, eta batez ere, lantzea.

Ikerlan honetan abiadura hutsa, eta, abiadura eta arintasuna, neurtzen zuten proba

bien arteko korrelazioa altua izan zen (R= 0.671, p<0.001). Beste ikasketa batean

korrelazio baxuagoa aurkitu zen (R= 0.344), baina, bizkortasuna neurtzeko testa

ezberdina zen, T-test-a alegia. Test honetan kurba zabalagoak eman behar dituzte

futbolariek (Little eta Williams, 2003).

Ikasketa ugaritan gazteen abiadura, indarra eta beste mugitzeko gaitasunak

deskribatzen dituzten ezaugarriak, eta, hazkundea erlazionatu dituzte. Katzmarzyk eta

lank.-ek 1997.ean aipatzen zutenez, adin honetako aldaketa fisiko eta fisiologikoak ez

dira zailtasun bakarra gai honen inguruan; ikerlan ezberdinak aztertzen direnean,

metodo estatistiko ezberdinak erabiltzeak ere, aldaketa handiak ekar baititzake. Horrela,

pubertaroaren aurretik, hezur adinak gaitasun fisikoarekin erlaziorik ez duela, ikusi

zuten Rajic eta lank.-ek (1979). Baina, beste ikerlan gehienetan hezur-adina zela eragin

handien zuen aldagaia ikusi da. Hau, esate baterako pubertaro aurretik aurkitu da, 7-12

urteko 750 haurren artean egindako ikerlanean. Bertan, indarra (eskuetakoa eta

bizkarrekoa) batez ere gorputz masaren menpekoa zela ikusi zen. Mugitzeko gaitasuna

berriz (“motor fitness”): 35 yardetako sprinta, luzera jauzia, eta baloi jaurtiketa, gehien

bat adin eskeletikoaren menpekoa zen. Ondorioz, indarra eta koordinazioa behar diren

ariketak egiteko heltze biologikoa ezinbestekoa da. Eta heltze neuromuskularra, eta

honen ondorioz koordinazioa, heltze eskeletikoarekin batera datorrela zioten

Katzmarzyk eta lankideek (1997).

124

Pubertatean eta pubertaroaren ondoren, berriz, argiago ikusten da hezur-adinak,

adin kronologikoak baino eragin handiagoa duela (adin kronologikoaren eragina

ukatzen ez duen arren). Batez ere 14 eta 15 urteen artean abiaduran eta indarrean

(Capela eta lank., 2003a; Fragoso eta lank., 2003). Baina, beso eta bizkarreko indarrean,

altuera eta pisua dira garrantzitsuenak (Beunen eta lank., 1981).

Eskuetako eta izterretako indar isokinetikoaren eta jauzien emaitzak testosterona

mailekin batera garatzen dira, adinarekin zerikusirik ez duelarik, eliteko eta ez-eliteko

11 urteko futbolarietan (Hansen eta lank., 1999).

Edozelan ere, ikerlan honetako emaitzak ere aurreko hipotesi hauekin bat datoz. 14

urteko jokalariak beste guztiak baino geldoagoak ziren. Izan ere, 15 urtekoak, 17 eta

18+ urtekoak baino; eta 16 adin taldekoak, 18+ baino geldoagoak ziren. Beraz,

adinarekin batera abiadura hazten da 16 urte egin arte, horrez geroztik ez dago aldaketa

esanguratsurik. Antzeko emaitzak ere ikusi ziren Zelanda Berriko futboleko

selekzioetan (Dowson eta lank., 2002).

Adinaren eragina edo hazkunde fisikoarena zen bereiztu nahian korrelazioak egin

ziren, eta hauen ondoren, korrelazio partzialak aldagaiak kontrolatuz. Emaitzetan

abiadura eta zenbait parametro antropometriko erlazionaturik zeuden; adibidez, altuera,

pisua, G.M.I.-a eta batez ere muskulua. Konkretuki garrantzitsuena izterreko diametro

zuzendua izan zen. Antzeko emaitza beste ikerlan batzuetan ikusi da (Fragoso eta lank.,

2003; Mercier eta lank., 1992). Aldagai hauek guztiak adinarekin hazten dira, beraz

esan dezakegu abiadura eta hazkunde fisikoa, batez ere muskuluarena, erlazionaturik

daudela; seguruenik hormonak direla medio. Hormona horien artean testosterona izan

daiteke garrantzitsua, heltzea lortu arte hormona honen kantitatea hazi egiten baita

(Astrand eta Rodahl, 1986; Malina eta Bouchard, 1991; Wilmore eta Costill, 1998).

Hipotesi hau bermatzeko futbolari profesionalekin egindako ikerlana dago. Bertan

abiadura eta jauzietako emaitzak oinarrizko testosterona mailarekin erlazionatuta

aurkitu ziren (Bosco eta lank., 1996)

Baina, erlazio hau zenbait konplexuagoa da, zeren eta 30 m leuneko probaren

aldakuntzaren %31.2 izterreko perimetro zuzenduak eragiten bazuen adina

125

kontrolatzean %16ra pasatzen zen. Eta gainera 30 m leuneko proba eta adinaren arteko

korrelazioa altua zen (R= -0.544, p<0.001) eta izterreko perimetroa kontrolatzean

korrelazio hori gutxi aldatzen zen (R= 0.404, p<0.001). Beraz, adinak badu zerikusia,

baina, beste faktoreren batzuek ere zerikusia izan behar dute adinaz gain. Faktore

horietariko bat, lehen aipatu den, koordinazio neuromuskularra izan daiteke. Muskuluen

errendimendua nerbio sistemaren heltzearen arabera doa. Nerbioen heltzea amaitu ez

bada ezinezkoa da haurrak indar, potentzia eta trebetasun maximoa lortzea. Nerbio

motore askoren mielinizazioa ez da heltze sexuala lortu baino lehen agertzen, beraz

kontrol neurala mugaturik egongo da heltze sexuala bukatzen ez den arte (Wilmore eta

Costill, 1998). Horregatik, adin eta gorputzaren tamaina berdina, baina heltze goiztiarra

duen nerabeak heltze berantiarra duenak baino indar eta abiadura handiago du (Malina

eta Bouchard, 1991.).

30 m+10 konoetako probako emaitzak zertxobait ezberdinak dira, 18+ urteko

jokalariak ziren azkarrenak, beste gainerako guztiak baino. Gainera bizkortasuna,

altuerarekin, pisuarekin, muskulu portzentaiarekin, GGMrekin eta perimetroekin

erlazionaturik zegoen. Baina, erlazio hau gehien bat adinaren menpekoa zen, adina

kontrolatu zenenan adierazgarritasun guztia desagertu baitzen. Beraz, abiadura eta

arintasuna neurtzen dituen proba honetan, badirudi adina dela garrantzitsuena, eta ziur

asko adinak ekar dezakeen koordinazio neuromuskularraren hobekuntza. Izan ere,

arintasun probetan ezberdintasunak aurkitu dira adin eskeletiko berdineko, baina adin

kronologiko ezberdineko (14 eta 15 urteko), futbolarien artean (Capela eta lank., 2003a).

Dena den, zaila da esatea koordinazio neuromuskular hori adinaren eraginagatik

den bakarrik, edo, entrenamenduen eragina den. Zeren eta, beste faktore bat ere badago

nagusien taldean beste taldeetan gertatzen ez zena, eurak ziren egun gehiago entrenatzen

zutenak (4 egun astean) eta partida gehien jokatzen zituztenak.

Muskulu baten indarra muskulu horren zeharkako azaleraren arabera doa

(Armstrong eta lank., 2001). Hortaz, logikoa da abiadura proba bi hauetan izterreko

perimetro zuzendua garrantzitsuena izatea. Hau ikusita, badirudi interesgarria izango

litzatekeela behealdeko gorputzadarretako muskuluen, eta batez ere, izterreko

126

muskuluen (kuadrizepsa eta iskiotibialen) indarreko lan espezifikoa egitea (multi-

jauziak, pliometria, pesak etab...) futboleko entrenamenduetan.

Berriz ere gantz kantitatea errendimenduan, kasu honetan abiaduran, eragin

negatiboa duen parametroa da; beste ikerlan batzuetan ikusi den modura (Armstrong eta

lank., 2001; Hansen eta lank., 1999; Mink eta lank., 2000). Eta ez zegoen adinarekin

elkarloturik. Aipatzekoa da eragin negatiborik handiena behealdeko gorputzadarretako

gantz tolesturena zela. Bestalde, gantz portzentajeak ez zuen erlaziorik azaldu. Hau datu

interesgarria da, lan honetan erabili den gantz portzentaia kalkulatzeko formula

(Faulkner, 1968) praktika klinikoan erabili ohi dena da. Formula honetan, behealdeko

gorputzadarretako tolesturen neurriak ez dira kontutan hartzen, eta abiaduraren kasuan

ikusi dugunez, eragin negatiboa duten neurri garrantzitsu bi dira. Beraz, gure gomendioa

izango litzateke, alde batetik, sei tolestura hauek erabiltzea; eta bestetik, euren batuketak

edota banan-banan erabiltzea, gantz portzentaia soilik erabili beharrean.

Lan honetako nagusien eta jokalari gazteen 30 m leuneko proben emaitzak

argitaratutako beste lan batzuena, profesional eta elitekoak barne, baino azkarragoak

dira (Cometti eta lank., 2001; Rico-Sanz, 1997; Tumilty, 1993). Shephard-ek 1999.ean

ere aipatzen zuen ...”eliteko jokalarien 30 m-ko denbora 4 segundo baino baxuagoa da”.

Beraz, ikerlan honetako futbolari gazteenak ere eliteko talde horretan sartuko lirateke.

Baina, metodologiaren aldetik dauden ezberdintasunak aipatu behar dira. Lehenengo,

argitaratutako futbolari horien 30 m leunak batzuetan gelditik hasiak dira, eta ikerlan

honetako probak egiteko 5 m atzeragotik hasten ziren. Beraz, ikerlan honetako 30 m

horietako denbora “puntazko-abiaduratzat” har daiteke, erreakzio denboraren eraginik

gabe. Bigarren, argitaratutako beste emaitza batzuk futbol zelaian egindako

lasterketenak dira (belarrezko zelaietan edota sintetikoetan) futbolean jolasteko botak

jantzita; gure ikerlanean aldiz, korrika egiteko oinetakoekin eta atletismoko pistan egin

ziren. Beraz, hemen aipatzen diren emaitzak ezin dira beste batzuekin zeharo konparatu

metodologia ezberdinak erabili dira eta.

127

Beraz lasterketa laburrak laburtuz,

1. Abiadura (30 m leun) futbolarien tamainarekin erlazionaturik dago. Erlazio

handien duten aldagaiak izterreko perimetro zuzendua eta gorputzaren muskulua dira.

2. Abiadura eta pisua, altuera, G.M.I. eta beste aldagai batzuen arteko erlazioa

adinaren menpekoa da.

3. Berriz, izterreko perimetroa, muskulua eta gantzik gabeko masa eta

abiaduraren erlazioan, adinak eragina badu ere, ezin daiteke esan eragile bakarra denik.

4. Gantzak adinarekin elkarlotuta ez dagoen erlazio negatiboa du abiadurarekin

(gehien dutenak astiroago doaz). Erlazio hau batez ere behealdeko gorputzadarretako

gantzarekin gertatzen da.

5. Ektomorfiak eta hezur pisuak ere erlazio negatiboa dute abiadurarekin, baina,

adinaren menpekoa da.

6. Bizkortasunean (30m + 10 kono) berriz, adina da eragilerik garrantzitsuena,

hemen neurtu diren parametroen artean behintzat.

7. Eliteko futbolarien emaitzekin konparatzea zaila da erabili diren metodo eta

batez ere korrika egiteko lurzoruaren ezberdintasunegatik.

128

4.2.2.3. JAUZIAK

Futbolariek lan honetan, Bosco-ren plataforma erabiliz, hiru jauzi mota egin zituzten;

Makurtutako Jauzia (M.J.), Mugimenduaren Aurkako Jauzia (M.A.J.) eta Erorketa

Jauzia (E.J.), hurrenez hurren. Jauzi mota bakoitzeko jauzi bi egin zituzten, eta, jauzirik

onena aukeratu zen.

4.2.2.3.1. JAUZIEN EMAITZAK

Hurrengo grafikoetan ikusten denez, hiru jauzietan 14 urteko futbolariek jauzi txikienak

eman zituzten; bai altueran eta baita iraupenean ere. Horrez gain, M.J. jauzian 15

urtekoek, 17 eta 18+ urtekoek baino jauzi txikiagoa egin zuten.

Futbolarien hiru jauzien altuerak adin taldeka

4.18. Grafikoa: Adin talde bakoitzeko Makurtutako Jauzia (M.J.), Mugimenduaren

Aurkako Jauzia (M.A.J.), hau hizki etzanez, eta Erorketa Jauzien (E.J.) altuerak (cm).

Azaltzen diren balioak batez bestekoak (B.b.) eta desbiderapen estandarrak (d.s.) dira. a14 vs gainontzeko talde guztiak, p<0.05; M.J., M.A.J. eta E.J.-etan b15 vs 17 eta 18+ urte, p<0.05; M.J.-etan.

43,0342,6140,4639,67

36,12a

44,3444,27

41,7241,47 b

37,8 a

37,9241,81 42,5

44,6745,05

30

40

50

14 15 16 17 18+

Adin taldeak (urteak)

Jauz

ien

altu

erak

(cm

)

MJ

MAJ

EJ

129

Futbolarien hiru jauzien iraupenak adin taldeka

4.19. Grafikoa: Futbolarien adin talde bakoitzeko Makurtutako Jauzia (M.J.),

Mugimenduaren Aurkako Jauzia (M.A.J.), hau hizki etzanez, eta Erorketa Jauzien (E.J.)

iraupenak (ms). Azaltzen diren balioak batez bestekoak eta desbiderapen estandarrak

dira. a14 vs gainontzeko talde guztiak, p<0.05; M.J., M.A.J. eta E.J.-etan b15 vs 17 eta 18+ urte, p<0.05; M.J.-etan.

JAUZIAK ETA BESTE ALDAGAIAK

Jauzien emaitzekin, eta beste aldagai antropometriko eta fisiologikoekin ere,

korrelazioak eta korrelazio partzialak egin ziren. Hiru jauziek antzeko eredua jarraitzen

zuten. Korrelazio positibo altuena pisua, muskulu pisua, G.G.M., hiru perimetroak eta

perimetro zuzenduekin egon zen (R= 0.418 - 0.476, p<0.001); korrelaziorik altuena

jauziak eta zangoko perimetro zuzenduaren artekoa izan zen (R= 0.478, p<0.001).

Korrelazio baxuagoa aurkitu zen proba hau eta adinarekin, altuerarekin,

G.M.I.rekin, hezur pisuarekin, mesomorfiarekin eta ektomorfiarekin (R= 0.225 - 0.395,

p<0.01). Adina kontrolatu zenean, aldagai hauek jauzien aldakuntzan zuten eragina

zertxobait jaitsi zen, %5 - %7a gutxi gora behera.

600,43

590,31588,16573,97

567,35

541,5a

600,46

581,66579,66 b

555,86 a

555,04

582,79 587,06

602,12 605,08

500

600

14 15 16 17 18+

Adin taldeak (urteak)

Jauz

ien

irau

pena

k (m

s)

MJ

MAJ

EJ

130

Berriz ere, korrelazio negatiboa gantzarekin egon zen. Bereziki, izterreko eta

zangoko gantz tolesturekin, sei tolesturen batuketekin eta gorputzadarretako tolesturekin

(R= -0.225 eta R= -0.346 artean, p<0.01); baina ez enborreko gantzarekin. Emaitza

hauek adina edozein izanda ere gertatu zen.

M.J., M.A.J eta E.J. jauziak 30 m konoetako probarekin erlazionaturik zeuden (R= -

0.269, R= -0.212, eta R= -0.228, hurrenez hurren, p<0.05); baina, batez ere 30 m

leuneko probarekin (R= -0.459, R= -0.508 eta R= -0.459, p<0.01, hurrenez urren).

Adinak ere eragina bazuen ere, ez zuen aldakuntza guztia azaltzen (4.20. eta 4.21.

Tauletan).

Zenbait aldagaien arteko korrelazioak

M.J. M.A.J. E.J.

A.K. A.K. A.K.

Adina 0.334*** 0.213 0.295*** 0.203 0.333*** 0.231

Pisua 0.418*** 0.330*** 0.377*** 0.297*** 0.383*** 0.292***

Altuera 0.295** 0.216** 0.275*** 0.203** 0.213** 0.119

G.M.I. 0.395*** 0.283*** 0.317*** 0.246*** 0.377*** 0.308***

G.G.M. 0.458*** 0.374*** 0.427*** 0.346*** 0.406*** -0.206**

Trizeps -0.199* -0.174** -0.234** -0.212** -0.223** -0.200**

S.E. -0.089 -0.067 -0.110 -0.056 -0.143* -0.109

Abdominal -0.099 -0.032 -0.067 -0.065 -0.099 -0.067

S.I. -0.112 -0.076 -0.106 -0.100 -0.129 -0.198

Izterrekoa -0.225** -0.221** -0.221** -0.208** -0.229** -0.226** Gan

tz T

oles

tura

k

Zangokoa -0.346*** -0.271*** -0.354*** -0.289** -0.299*** -0.224**

131

Aurreko taularen jarraipena M.J. M.A.J. E.J.

A.K. A.K. A.K.

Besoko 0.430*** 0.345*** 0.369*** 0.286*** 0.373*** 0.281***

Izterreko 0.415*** 0.328*** 0.375*** 0.293*** 0.384*** 0.291***

Zangoko 0.437*** 0.381*** 0.386*** 0.332*** 0.384*** 0.327***

Beso. Zuz. 0.471*** 0.390*** 0.405*** 0.326*** 0.401*** 0.315***

Izter. Zuz. 0.456*** 0.373*** 0.413*** 0.335*** 0.407*** 0.318***

Peri

met

roak

Zango. Zuz. 0.478*** 0.418*** 0.427*** 0.368*** 0.408*** 0.347***

Ukondo 0.306*** 0.264*** 0.215** 0.171* 0.224** 0.181*

Eskumutur 0.302*** 0.281*** 0.202** 0.177* 0.175** 0.157*

Belauneko 0.146* 0.132** 0.189 0.178 0.200 0.189

Dia

met

roak

Orkatileko 0.212** 0.189** 0.154 0.145 0.187 0.188

Gantz -0.132 -0.122 -0.127 -0.122 -0.119 -0.100

Hezur -0.298*** -0.194** -0.299*** -0.210** -0.363*** -0.269** %

Muskulu 0.385*** -0.287*** 0.380*** -0.296*** 0.431*** 0.344***

Endomorfia -0.189 -0.176 -0.134 -0.129 -0.199 -0.176

Mesomorfia 0.292*** 0.274*** 0.207** 0.185** 0.281*** 0.273***

Ektomorfia 0.254*** -0.189*** -0.205** -0.143* -0.313*** -0.259***

4.20. Taula: Makurtutako Jauzia (M.J.), Mugimenduaren Aurkako Jauzia (M.A.J.) eta

Erorketa Jauzien (E.J.) altueren eta aldagai antropometrikoen arteko korrelazio

koefizienteak (R) futbolarien talde osoan. Emaitzak adina kontrolatu (Adina kontr.)

zenean ere adierazi dira. G.M.I. = Gorputz Masa Indizea. G.G.M. = Gantzik Gabeko

Masa. S.E.= Subeskapularra. SI= Suprailiakoa. Zuzen.= Zuzenduak. %= Portzentajeak.

*p<0.05, **p<0.01, ***p<0.001.

132

Zenbait aldagaien arteko korrelazioak

M.J. M.A.J. E.J.

A.K. A.K. A.K.

VO2 max. abs. 0.453*** 0.320 0.502*** 0.385*** 0.465*** 0.304**

VO2 max. erl. 0.234* 0.123 0.390*** 0.316** 0.356** 0.268*

30 m leun -0.440*** -0.342** -0.484*** -0.408** -0.434*** -0.311**

30 m+10 kono -0.261* -0.200 -0.209* -0.129 -0.226* -0.189

4.21. Taula: Makurtutako Jauzia (M.J.), Mugimenduaren Aurkako Jauzia (M.A.J.) eta

Erorketa Jauzien (E.J.) altueren eta aldagai fisiologikoen arteko korrelazio koefizienteak

(R) futbolarien talde osoan. Emaitzak adina kontrolatu (Adina kontr.) zenean ere

adierazi dira. VO2 max. abs.= oxigeno kontsumo maximo absolutua, VO2 max. erl. =

oxigeno kontsumo maximo erlatiboa. *p<0.05, **p<0.01, ***p<0.001.

4.2.2.3.2. JAUZIEN EZTABAIDA

Futbolean, jauzien mugimendua garrantzitsua da; ez bakarrik postu berezietan, atezain

eta aurrelarietan alegia, baizik eta edozein jokalarietan, baloi asko “buruaren gainetik”

jokatzen baitira. Bestalde, jauzi mota hauek gorputzaren, eta batez ere behealdeko

gorputzadarren indarraren adierazle modura erabili dira (Ekblom, 1999). Halere,

kontutan hartu behar da indarraz gain jauzietan muskulu ezberdinen uzkurketa eta

erlaxazio konplexuak ematen direla, eta hauen koordinazio neuromuskularra

beharrezkoa dela (Mc Ardle eta lank., 1991).

Hiru jauzietan estatistikoki adierazgarria izan zen 14 urteko jokalariek izan zituztela

baliorik txikienak. Horretaz gain, 15 urteko futbolarien jauziak, 17 eta 18+ taldekideena

baino txikiagoak ziren. Bestalde, estatistikoki adierazgarri ez izan arren, aipagarria da

17 eta 18+ taldeko jokalariek antzeko jauziak ematen dituztela; eta hauek, 16, 15 eta 14

133

urteko jokalariena baino altuagoak zirela. Gainera, ANOVA eta post-hoc testa Scheffe

egin beharrean DMS aukeratu izan bagenu, adierazgarritasun estatistikoak agertuko

lirateke.

Adinarekin (14-20 urte artean) populazio orokorraren jauzi bertikalaren balioak

hobetzen doaz (Malina eta Bouchard, 1991) eta Zelanda Berriko Selekzioko

futbolarietan (Dowson eta lank., 2002), Canadako selekzioan (Leatt eta lank., 1987) eta

Portugaleko Sporting taldeko 14 eta 16 urteko jokalarien artean ere (Capela, eta lank.,

2003a). Adinarekin ematen den hobekuntza hau hazkuntza fisikoaren eraginagatik

bakarrik ezin daiteke izan; faktore neuromuskularrek, hormonalek eta koordinazio

motorearen hobekuntzek ere zerikusia baitute (Van Praagh eta Dore, 2002).

Futbolarien tamaina, hau da, altuera, pisua, G.M.I. eta, batez ere, muskulua, eta

jauziek erlazioa zuten. Erlazio honetan adinak zerikusia bazuen ere, ez zuen erlazio osoa

azaltzen. Erlaziorik handiena gorputz-adarretako diametroekin egon zen, batez ere

zangoko neurriarekin. Hau beste ikerketa batean ere ikusi da (Fragoso eta lank., 2003).

Errendimendua neurtzeko erabili ziren aurreko aldagaietan bezala, gantzak

jauzietan ere, eragin negatiboa izan zuen; aurkikuntza hau ere beste ikerlan ezberdinetan

aurkitu da (Bale eta lank., 1992; Mink eta lank., 2000). Gorputz-adarretako gantz

tolesturak dira garrantzitsuak (trizipitala, izterrekoa eta zangokoa). Berriz, gantz

portzentaiak ez dirudi erlaziorik duenik, portzentaia hau kalkulatzeko erabiltzen den

formulagatik. Horrela, abiadurarekin gertatzen den moduan, gure gomendioa hauxe da:

kirolari baten gorputzaren gantza balioestean hobe litzatekeela gantz tolesturak

erabiltzea (banan bana edo batuketa eginez), formulak soilik erabili beharrean.

Jauzien eta abiadurako proben arteko erlazioa (R= -0.434 eta -0.448 artean,

leunetan) aurretik ere argitaratu egin da (McArdle eta lank., 1991; Young eta lank.,

2002). Ulertzekoa emaitza da, proba biek (abiadura eta jauziak) indarra eta koordinazioa

neurtzen baitute. Baina, konoetako proba eta jauzien arteko erlazioa txikiagoa zen

leuneko probarena baino. Mugimendu ezberdinak eta muskulu ezberdinak erabiltzen

dira proba hauetan, beraz, beste faktore neuromuskular eta baita tekniko batzuk ere

barne egon daitezke (Young eta lank., 2002).

134

Talde guztietan M.J. jauzia izan zen baxuena, gero M.A.J. eta altuena E.J. jauzia

izan zen. M.J. jauzia makurtutako posizio batetatik hasten da, eta, behealdeko

gorputzadarretako muskulu luzatzaileen uzkurketa neurtzen du. Berriz, M.A.J. jokalaria

zutik hasita makurtu egiten da (90º-ko belauneko flexioa) eta gero jauzia egiten du.

Orduan, muskuluen osagai elastikoak ere parte hartzen du. E.J.-ean muskuluen osagai

elastikoa eta erreaktiboak parte hartzen du, altuera batetatik salto egiten dutenean,

horregatik hau da jauzirik altuena (Rico Sanz, 1997).

Ikerlan honetan jauzietan neurtu ziren balioak Frantziako talde amateur baten eta

Zelanda berriko selekzioaren antzekoak dira (Cometti eta lank., 2001; Dowson eta lank.,

2002); eta, jokalari profesionalena baino baxuagoak, oro har (Ekblom, 1999; Tumilty,

1993; Wissloff eta lank., 1998). Izan ere, ikerlan batzuetako eliteko jokalarien baino

balio altuagoak ere eman dituzte gure jokalariek (Rico Sanz, 1997). Azken datu hau

logikarik gabekoa iruditzen zaigu, baliteke erabilitako metodoak eta neurtzeko gailuak

ezberdinak izan direlako.

Beraz jauziak laburtuz,

1. 14 urteko futbolariek jauzirik baxuenak eman zituzten. Gainontzeko taldeetan

antzeko jauziak eman ziren.

2. Korrelazio positiboa zegoen jauzien altuera eta futbolarien tamainarekin

(pisua, muskulua, G.G.M eta perimetroekin batez ere). Erlazio honetan adinak eragin

txikia zuen.

3. Gantzak, berriz ere, eragin negatiboa izan zuen aldagai hauetan.

4. Jauzien eta abiaduraren proben artean erlazioa bazegoen. Honetan ere adinak

eragin txikia izan zuen.

5. Futbolari hauen jauziak eliteko futbolariena baino baxuagoak, baina amateur

mailakoen antzekoak izan ziren.

135

4.3. MAILA BATETIK BESTERA PASATZEN

DIRENAK

Ikerlan honetan, Arenas Club de Getxoko (A.C.G.) 14 urtetik gorako futbolariak aztertu

ziren: Zugatzarte Kadetea, Arenas Kadetea, Zugatzarte Gazte Maila, Arenas Gazte

Maila eta Senior taldeak. Erraztasunerako 14, 15, 16, 17 eta 18+ urteko taldeak izenpetu

ditugu, hurrenez hurren. Talde bakoitza osatzeko, aurreko taldetik (talde gazteago),

edota, beste inguruko taldeetatik jokalariak aukeratzen dira. Aukeraketa-prozesu hau

A.C.G.-ko teknikariek egiten dute, urtero-urtero. Esan beharra dago, ikerlan hau egin

zen denboraldietan teknikariek gure proben emaitzak ez zekizkitela, beraz, euren

jakintza erabiliz egiten zuten futbolarien aukeraketa.

Honela, talde bakoitzetik urtearen amaieran futbolari batzuk aukeratuak dira,

hurrengo taldea osatzeko, eta, gainontzeko jokalariak baztertuak dira. Hauen artean

batzuk beste inguruko taldeetara doaz, eta beste batzuk, baliteke futbola uztea ere.

Ikasketaren atal honetan talde batetik hurrengora (nagusiagora) pasatu ziren eta ez

ziren futbolarien arteko diferentziak aztertzen dira. Irakurketa errazteko talde bi horiek

aukeratutakoak eta baztertuak/kanporatutakoak izendatuko ditugu. Talde bien arteko

konparazioa egiteko Student-en t-testa erabili zen, adierazgarritasun estatistikoa

p<0.05n ezarriz.

4.3.1.AUKERATUTAKO ETA

KANPORATUTAKOEN EMAITZAK

14 URTEKO TALDETIK 15 URTEKO TALDERA

14 urteko taldetik 15 urteko taldera pasatzeko 29 gazte aukeratuak izan ziren, eta beste

20-ak kanporatuak. Ondoren talde bi horien arteko ezberdintasun antropometrikoen eta

fisiologikoen Grafikoa eta Taulak adierazten dira. 4.20. Grafikoan ikusten denez,

aukeratutako jokalariak altuagoak izan ziren. Ukondo eta eskumuturreko diametro eta

136

hezur pisua ere handiagoa zuten (4.21. Grafikoa). Estatistikoki adierazgarria ez izan

arren aipatzekoa da aukeratutakoak ere astunagoak zirela.

Aukeratutako eta kanporatutako jokalarien ezaugarri antropometrikoak

4.20. Grafikoa: : 14 urteko taldetik 15 urteko taldera pasatzeko aukeratutako eta

kanporatutako jokalarien altuera (cm) eta pisua (kg). Azaltzen diren balioak batez

bestekoak eta desbiderapen estandarrak dira. *p=0.01.

172,13*

60,62

166,5

57,44

40

60

80

100

120

140

160

180

200

Altuera (cm) Pisua (kg)

AukeratutakoakKanporatutakoak

137

Aukeratutako eta kanporatutako jokalarien ezaugarri antropometrikoak

4.21. Grafika: 14 urteko taldetik 15 urteko taldera pasatzeko aukeratutako eta

kanporatutako jokalarien ukondoko eta eskumuturreko diametroak (cm) eta baita hezur

pisua ere (kg). Azaltzen diren balioak batez bestekoak eta desbiderapen estandarrak

dira. *p<0.05.

6,7*

5,47*

11,05* 10,27

5,26

6,48

4

6

8

10

12

14

Ukondoko Diametroa(cm)

EskumuturrekoDiametroa (cm)

Hezur Pisua (kg)

AukeratutakoakKanporatutakoak

138

Baita ere, 4.22. Grafikoan ikusten denez, aukeratutako jokalariek gantz gutxiago

zuten: gantz tolestura txikiagoak zituzten; ondorioz, sei tolesturen batuketa eta gorputz-

adarretako tolesturak. Era berean, endomorfia ere txikiagoa zen.

Aukeratutako eta kanporatutako jokalarien gantz tolesturak

4.22. Grafikoa: 14 urteko taldetik 15 urteko taldera pasatzeko aukeratutako eta

kanporatutako jokalarien gantz tolesturak mm-tan. Azaltzen diren balioak batez

bestekoak eta desbiderapen estandarrak dira. Tr= trizeps, Se= subeskapularra, Ab=

abdominala, Si=suprailiakoa, Iz= izterrekoa, Za= zangokoa. *p<0.05.

9,13*

13,54*

6,26*

11,26

7,23

9,67

11,73

17,7

8

14,08

8,15

11,69

5

10

15

20

25

30

35

Tr Se Ab Si Iz Za

AukeratutakoakKanporatutakoak

139

4.22. Taulan eta 4.23 Grafikoan ikusten denez, aukeratutako jokalariak azkarragoak

izan ziren 30 m leun eta 30m+10 kono probetan; baina, azken hau izan zen bakarrik

estatistikoki adierazgarria.

Aukeratutako eta kanporatutako jokalarien zenbait ezaugarri fisiologiko

Aukeratutakoak Kanporatutakoak p

B.b. d.s. (±) B.b. d.s. (±)

30 m leun 3.91 0.25 4.10 0.24 >0.05

30m+10kono 4.90 0.24 5.13 0.18 0.009

VO2 max. abs. (l·min-1) 3.36 0.57 2.84 0.70 0.041

VO2 max. erl.(ml·kg-1·min-1) 55.73 7.84 47.42 10.25 0.025

4.22. Taula: 14 urteko taldetik 15 urteko taldera pasatzeko aukeratutako eta

kanporatutako jokalarien zenbait 30 m leun eta 30m+10 konoetako proben emaitzak eta

oxigeno kontsumo maximoak (absolutua eta erlatiboa). Azaltzen diren balioak batez

bestekoak (B.b.) eta desbiderapen estandarrak (d.s.) dira.

Aukeratutako eta kanporatutako jokalarien abiadura eta bizkortasuna

*p<0.01

4.23. Taula: 14 urteko taldetik 15 urteko taldera pasatzeko aukeratutako eta

kanporatutako 30 m leun eta 30m+10 konoetako proben emaitzak. Azaltzen diren

balioak batez bestekoak eta desbiderapen estandarrak dira. *p<0.01

4,9*

3,914,1

5,13

3

4

5

6

30 m leun 30m+10 kono

AukeratutakoakKanporatutakoak

140

Era berean, oxigeno kontsumo maximo absolutu eta erlatibo hobeagoak izan

zituzten aukeratutako jokalariek, baztertuak izan zirenek baino (4.24. eta 4.25.

Grafikoak). Jauzietan, berriz, ez zen ezberdintasunik ikusi.

Aukeratutako eta kanporatutako jokalarien oxigeno maximo kontsumoak

4.24. eta 4.25. Grafikoak: 14 urteko taldetik 15 urteko taldera pasatzeko aukeratutako

eta kanporatutako jokalarien oxigeno maximo kontsumoa absolutua (ezkerraldean) eta

erlatiboa (eskumaldean). Azaltzen diren balioak batez bestekoak eta desbiderapen

estandarrak dira. *p<0.05

Jaiotza-datei begiratuz, 14 urteko talde honetan jokalarien %71.4 (n=35) lehenengo

seihilean jaio ziren eta %30 (n=14) bigarrenean. Jaiotzak seihile bitan banatzean,

aukeratutakoen %79.3 (n=23) lehenengo seihilean jaio zirela ikusi zen; aldiz,

kanporatutakoen %60 (n=12).

Adina beragatik, edo, adinak dakartzan aldaketa antropometriko edo fisiologikoen

eraginagatik (altuera, pisua, abiadura etab) aukeratuak ziren jakiteko, beste eragiketa bi

erabili ziren.

2,84*3,36

0

1

2

3

4

5

6

VO2 max. absolutua

KanporatutakoakAukeratutakoak

55,73*

47,72

30

40

50

60

70

VO2 max. erlatiboa

AukeratutakoakKanporatutakoak

141

1)-Altuera eta pisuaren medianak kalkulatu ziren: 170.45cm eta 59.05kg, hurrenez

hurren. Jokalariak medianatik gora edo behera zeuden arabera sailkatu ziren. Honelako

eragiketak beste ikerlan batzuetan ere erabili izan dira (Simmons eta Paull, 2001).

Taldeen arteko ezberdintasunak kalkulatzeko Chi2 test-a erabili zen. 4.23. Taulan

ikusten denez, estatistikoki adierazgarria izan zen bigarren seihileko kanporatutakoen

artean futbolari bat ere ez zela altueraren medianatik gora egon. Ordea, aukeratutako eta

lehenengo seihilekoen artean gehiengoa (%69.6a) zegoen medianatik gora.

Aukeratutako eta kanporatutako jokalariak altuera eta pisuaren medianen arabera

Altuera Pisua

Seihilea Behean Goian Behean Goian

1. 7(%30.4) 16(%69.6) 7(%30.4) 16(%69.6) Aukeratutakoak

2. 3(%50) 3(%50) 4(%66.7) 2(%33.3)

1. 6(%50) 6(%50) 6(%50) 6(%50) Kanporatutakoak

2. 8(%100)* 0(%0)* 7(%87.5) 1(%12.5)

4.18.Taula: 14 urteko taldetik 15 urteko taldera pasatzeko aukeratutako eta

kanporatutako jokalarien kopurua eta portzentaiak (parentesi artean) altuera (170.45cm)

eta pisuaren (59.05kg) medianatik gora edo behera zeuden arabera. Era berean,

jokalariak lehenengo edo bigarren seihilean jaioak ziren arabera banatuta daude.

*p<0.05.

2)-Baita ere jokalariak lau talde hauetan sailkatu egin ziren: A1)-aukeratutako eta

lehen seihilekoak (n=23), A2)-aukeratutako eta bigarren seihilekoak (n=6), A3)-

kanporatutako eta lehen sehilabetekoak (n=12) eta A4)-kanporatutako eta bigarren

seihilekoak (n=8). Lau talde hauen artean ezberdintasun antropometriko edo

fisiologikoak zeuden ikusteko aldagai guztiekin ANOVA test-a eta Scheffé post-hoc

test-ak erabili ziren.

4.24. Taulan orain aipatutako lau talde horien ezberdintasun adierazgarri eta

aipagarriak azaltzen dira. Aukeratutako eta lehen seihilekoak altuenak ziren; eta

txikienak kanporatutako eta bigarren seihilekoak. Bestalde, kanporatuen taldearen

barnean, urtearen hasierakoak, altuagoak ziren urtearen amaierakoak baino. Aldiz,

142

jaiotza-datei begiratzean, lehenengo seihilekoen taldean, aukeratutako eta

kanporatutakoen artean ez zen alde adierazgarririk egon, soilik 3 cm.

Ukondoko diametro eta hezur pisuarekin joera berdina zegoen, biak altuerarekin bat

datoz eta. Aukeratutako eta lehenengo seihilekoek neurri handiagoak zituzten,

kanporatutako eta bigarren seihilekoek baino. Gainera, kanporatutakoen taldean,

lehenengo seihilean jaioak, ukondoko diametro handiagoa zuten bigarren seihilekoek

baino.

Abiadurako 30 m leun eta 30m+10 kono-ko probetan, aukeratutako eta lehenengo

seihilean jaiotakoak azkarragoak ziren; kanporatutako talde bietako futbolariak baino.

Gainera, 30m+10 kono-ko proban, lasterketarik geldoenak kanporatutako eta lehenengo

seihilean jaiotakoek egin zituzten. Azken proba honetan, kanporatutakoen artean

lehenengo seihilekoek astiroago korritu zuten, bigarren seihilean jaiotakoek baino.

Bestalde, 4.24. Taulan ere ikusten denez, oxigeno kontsumoan ezberdintasun

nabariak daude. Kasu honetan, aukeratutako gazteenek izan zuten oxigeno kontsumo

erlatiborik altuena (60ml·kg-1·min-1); berriz, mailarik baxuena kanporatutako zaharrenek

izan zuten (46 ml·kg-1·min-1). Neurri hauek estatistikoki adierazgarriak ez izan arren,

lehen esan bezala aipagarriak badira.

Era berean, 14 urteko futbolari hauek hurrengo taldera pasatzeko (15 urteko taldera)

aldagai bakoitzak duen eragina ikusteko, erabili daitekeen eragiketa estatistikoa,

erregresio logistika da. Eragiketa honetan, aldagai ezberdinak banan-banan, eta gero,

batera, sartu egiten dira euren eragina ikusiz. Aldagai guztiak probatu eta gero, eraiki

zen erregresio modeloan hurrengo hau azaldu zen: talde biak hobeen ezberdintzen

zituzten aldagaiak altuera, 30 m+10 kono-ko proba eta oxigeno kontsumo erlatiboa

zirela. Modelo honek kanporatutako eta aukeratutako talde bien arteko

ezberdintasunaren %85.7 azaltzen zuen. Hiru aldagai horien artean aldagairik

adierazkorrena VO2 max.-a zela adierazi zen (p<0.05).

143

Aukeratutako eta kanporatutako jokalarien zenbait ezaugarri jaiotza-daten arabera

Taldea B.b. d.s.(±) Taldea B.b. d.s.(±)

A1 61.55 6.73 A1 11.36 0.97

A2 57.03 10.55 A2 10.60 0.98

K1 60.78 9.91 K1 10.85 1.34

Pisua (kg)

K2 52.42 6.12

Hezur pisua (kg)

K2 9.40 1.06

A1 173.32** 5.87 A1 3.89¥ 0.28

A2 167.98 6.54 A2 3.94 0.24

K1 170.20* 9.10 K1 4.07 0.26

Altuera (cm)

K2 160.93 4.57

30 m leun (s)

K2 4.10 0.33

A1 56.38 17.93 A1 4.90 0.21

A2 59.95 20.71 A2 4.93¥# 0.34

K1 71.40 23.07 K1 5.12 0.15

Tolesturen

Batuketa (mm)

K2 71.32 40.07

30 m+10 kono

(s)

K2 5.03 0.25

A1 6.78** 0.21 A1 54.41 7.99

A2 6.41 0.24 A2 60.37 6.07

K1 6.67₣ 0.45₣ K1 46.47 9.95

Ukondoko

diametroa (cm)

K2 6.20 0.29

VO2 erlatiboa

(ml·kg-1·min-1)

K2 53.33 13.47

4.24. Taula: 14 urteko jokalariak lau taldetan banatuta: A1=aukeratutako eta lehen

seihilean jaioak, A2=aukeratutako eta bigarren seihilekoak, K1=kanporatutako eta lehen

sehilekoak eta K2=kanporatutako eta bigarren seihilekoak. Azaltzen diren balioak batez

bestekoak (B.b.) eta desbiderapen estandarrak (d.s.) dira.

*A1 vs K2, p<0.05

**A1 vs K2, p<0.01 *K1 vs K2, p<0.05 ¥A1 vs K1 eta K2, p<0.05 #K1 vs K2, p<0.05

BESTE TALDEETAN AZALDUTAKO EZBERDINTASUNAK

Beste taldeetan, aukeratutako eta kanporatutako jokalarien artean, agertu zen

ezberdintasun estatistikoki adierazgarri bakarra, konoetako proban izan zen; 15 urte eta

baita 16 urteko jokalarien taldean ere, 4.26. Grafikoan ikus daitekeenez. 17 urteko

144

jokalarietan aukeratutakoek lasterketa hau arinago burutu zuten kanporatutakoek baino;

baina, ezberdintasuna ez zen estatistikoki adierazgarria izan.

Aukeratutako eta kanporatutako futbolarien arintasuneko proba adin talde ezberdinetan

4.26. Grafikoa: Talde batetik bestera pasatzeko aukeratutako eta kanporatutako

jokalarien arintasuneko proba (30m+10 kono). Azaltzen diren balioak batez bestekoak

eta desbiderapen estandarrak dira. *p<0.05.

4.3.2.AUKERATUTAKO ETA

KANPORATUTAKOEN EZTABAIDA

Aukeratutako eta kanporatutako 14 urteko jokalarien artean ezberdintasun

antropometriko eta fisiologikoak azaldu ziren. Garrantzitsua da ikerlan honetan, jokalari

guztiek entrenamendu berdina, eta batera, egiten zutela. Beraz, ezberdintasunak ezin

daitezke entrenamenduak sortutakoak izan; beste ikerlan batzuetan maila ezberdinetako

taldeak aztertzean gerta zitekeena (Reilly eta lank., 2000).

Aukeratutako jokalariak altuagoak eta handiagoak (ukondoko diametroa) ziren; eta

hezur pisu handiagoa zuten. Bestalde, aukeratutakoen pisu osoa ere handiagoa zen;

4,674,75*4,8*

4,825,024,98

2

3

4

5

6

15 16 17Adin taldeak (urteak)

AukeratutakoakKanporatutakoak

145

honek, estatistikoki adierazgarria ez izan arren, tamainaren garrantziaren hipotesia

bermatzen du.

Modu berean, Dezan eta lank.-ek (2003), 13 urteko futbolari Brasildar talde baten

antropometria aztertuz “titularrak”, ordezkoekin konparatuz, altuagoak eta astunagoak

zirela, eta, muskulu portzentaia altuagoa zutela azpimarratu zuten.

Bestalde, aukeratutako futbolariak gantz gutxiago zuten, hau beste idazle batzuk ere

ikusi dute (Reilly eta lank., 2000; Viviani eta lank., 1993). Gainera, aukeratutakoen

gehiengoaren gantz portzentaia %10-12 tartean zegoen; aldiz, kanporatutakoen artean

jokalari asko %12-tik gora zegoen. Gantz asko edukitzea errendimendu eskasarekin

erlazionatuta dago, zailagoa delako korrika egitea, driblatzea eta sprintatzea (Shephard,

1999).

Horretaz gain, aukeratutakoak azkarragoak ziren. Tumilty-k 1993.ean azaltzen

zuenez, futbol partida batean sprintatzen den denbora nahiz eta laburra izan (%8-13),

jokaldirik erabakigarrienak abiadura handitan ematen dira, eta beraz, ezinbesteko

ezaugarria da. Baina, ikerlan honetan batez ere arintasuna edo bizkortasuna ezaugarri

oso garrantzitsua dela erakutsi da; 30m +10kono-ko probako emaitza 14, 15 eta 16

urteko taldeetan errepikatzen baita. Bestalde, aukeratutakoek erresistentzia hobeagoa

zuten.

Emaitza hauek Reilly eta lank.-en (2000) ikerlanarekin bat datoz, lan hartan elite

eta ez-eliteko 15-16 urteko jokalariei azterketa antropometrikoa, fisiologikoa eta

psikologikoa egin zitzaien. Elitekoek gantz gutxiago zuten, indar aerobiko handiago eta

abaildura hobeto toleratzen zuten. Talde biak hobeen ezberdintzen zituzten aldagaiak

abiadura, arintasuna (sprinta + kurbak), ego-orientazioa eta antizipazioa izan ziren. Nola

nahi ere, ikerlan horretan kontutan hartu behar da, talde ezberdin bi aztertu zituztela,

entrenamendu eta partida mota eta kopuru diferenteekin, alegia. Bestalde, lan hartan,

parametro antropometrikoetan, ez zen alderik ikusten. Izan daiteke, 15 eta 16 urteko

jokalarietan altueran eta tamainan diferentzia handirik jadanik ez egotea, hazkunde

abiadurarik handiena 14 urterekin ematen baita (gure futbolarietan eman daitekeen

bezala).

146

Emaitza hauek guztiak oso interesgarriak dira, talde bakoitzaren barnean futbolari

guztiak batera entrenatzen baitzuten eta, orokorrean, entrenamendu berdinak egiten

zituzten futbolariek talde bakoitzaren barnean. Baina, hemen puntu eztabaidagarri

batetara hel gaitezke. Entrenamendu berdinak eta denak batera egin arren, gerta daiteke,

futbolari batzuk besteak baino gehiago saiatzea, eta talde berean intentsitate ezberdinez

entrenatzea.

Jaiotzaren eragina kontrolatzeko medianak erabili zirenean, bigarren seihilabeteko

kanporatutakoen artean ez futbolari “alturik” egon. Gainera, jaiotza eta aukeraketaren

arabera lau talde egin zirenean, aukeratua izateko altua izatea oso garrantzitsua zela

behatu zen.

Baina, altua izatea garrantzitsua bada ere, horrek bakarrik, ez zuen aukeraketa hori

segurtatzen. Hau da, altuera nahikoa edukita beste faktore batzuk ere badirela

beharrezkoak; adibidez, badirudi VO2 egokia izatea (baxua ez behintzat) ere

garrantzitsua dela, zeren eta aukeratutako eta bigarren seihilekoak izan zuten balorerik

altuena (60.37 ± 6.07 ml·kg-1·min-1). era berean, VO2-rik baxuena kanporatutako eta

lehen seihilekoek izan zuten (46.47 ± 9.95 ml·kg-1·min-1). Emaitza hauek estatistikoki

adierazgarriak ez izan arren oso nabarmenak dira kirol fisiologian. Bestalde, erregresio

modeloan VO2 max.-a zen aldagairik esanguratsuena.

Hortaz gain, hau da, tamaina eta oxigeno kontsumoaz gain, gantzak ere erlazioa

dauka. Kanporatutako eta aukeratutakoen artean ezberdintasun estatistikoa baitzegoen,

besteak beste, aukeratutakoek gantz gutxiago izan zuten.

Dena den, altuera eta abiadura adin hauetan korrelazionaturik daude (R= -0.525,

p<0.05). Modu berean, gantza eta abiadura (R= 0.345, p<0.05); eta baita, oxigeno

kontsumoa (R= -0.410, p= 0.01) korrelazionaturik daude ere bai.

Futbolari talde guztiak kontutan hartuta, aipatzekoa da 14 urteko jokalarietan

ematen direla ezberdintasun gehienak eta adierazgarrienak. Futbol talde honetan, eta 14

urteko adinean, bereziki bi egoera ematen dira: lehenik, adin horretan ematen da

hazkunde fisikorik handiena, esate baterako altueran 14 urte inguruan 8-9 cm urte baten

147

hasten dira (Malina eta Bouchard, 1991). Adin honetan altueraren hazkundeaz gain

gorputzaren beste osagaien hazkundea ere ematen da, batez ere muskuluarena,

hormonak direla medio (Malina eta Bouchard, 1991; Rogol eta lank., 1997). Eta

muskuluen hazkunde horrekin kirol honentzat abantaila izan daitezkeen beste aldaketa

fisiologikoak ere badakartza (indarra eta abiadura adibidez). Beraz, altuenak (eta

handienak) abantaila handiagoa izango dute lehenengo seihilean jaioak diren edo ez.

Bigarrenik, 14 urtetatik 15-ra pasatzen direnak pausu handia ematen dute. Aurretik

(aurreko mailetatik) selekzioa badago ere, adin honetan ematen da baherik handiena,

Bizkaian maila baxuko talde batetik (Zugatzarte Kadetea, ikerlan honetan 14 urteko

taldea deritzoguna), Euskal-Herriko maila altuko talde batetara pasatzeko (Arenas

Kadetea, ikerlan honetan 15 urteko taldea).

Gainontzeko taldeetan, konoetako proban bakarrik, diferentzia agertzea nabarmena

da. Aldagai honen garrantzia beste ikerlan batean ere ikusi da (Reilly eta lank., 2000).

Logikoena izango litzateke fisiologikoki hobeki prestatuta daudenak aukeratuak izatea,

baina Tschopp eta lank.-ek 2003. urtean emaitza berdina izan zuten. Hau azaltzea ez da

erraza. Izan daiteke, guk aztertu ez ditugun beste parametro batzuk izatea funtsezkoenak

14 urtetik gorakoenetan; adibidez, belauneko muskulu flexoreen indar handiagoa ikusi

zen 15-19 adineko profesionaletara pasatzen ziren futbolarien artean pasatu ez zirenekin

konparatzean (Tschopp eta lank., 2003) bestaldetik faktore psikologikoak ere

inportanteak izan daitezke.

Hortaz, aukeraketa prozesuak arretaz hartu beharko lirateke batez ere adin

erabakigarri horretan. Entrenatzaileak adin talde berdineko jokalarien artean zaharrenak,

edota hazkunde aurreratuagoa dutenak, hau da, hazkunde goiztiarra dutenak, aukeratzen

egon daitezkeelako. Eta, gazteago edo hazkunde berantiarra duten jokalariak, nahiz eta

talentudunak izan kanporatuak eta baztertuak izan daitezkeelako. Gainera, hazkunde

goiztiarra duten futbolariak euren egoera fisiko eta fisiologiko maximotik hurbil egon

daitezke eta hazkunde berantiarra dutenak maximo hau hazkunde amaitzean eduki

dezakete.

148

Beraz aukeratuak-kanporatuak laburtuz,

1. Ezberdintasun gehienak 14 urteko taldetik 15 urteko taldera pasatzeko

aukeratutako eta kanporatutako futbolarien artean ematen dira.

2. 14 urteko taldean aukeratuak direnak tamainaz handiagoak dira, baina gantz

gutxiago dute. Bestalde, azkarragoak dira eta oxigeno kontsumo maximo altuagoa dute.

3. Parametrorik garrantzitsuenak 14 urteko talde horretan altuera, 30m+10 kono-

ko proba eta batez ere oxigeno kontsumo maximoa izan ziren.

4. 15, 16 eta 17 urteko taldeko futbolarietan ere 30m+10kono-ko proba izan zen

erabakigarriena.

149

4.4. POSTUEN ARTEKO

EZBERDINTASUNAK

4.4.1. POSTUEN ARTEKO

DESBERDINTASUNAK

Ikerlan honetan parte hartu zuten jokalariak lau postutan sailkatu ziren. Guztira 55

aurrelari egon zen, 76 erdilari, 84 atzelari eta 27 atezain. Postu hauetan jokatzen zuten

jokalarien zenbait parametro 4.25. Taulan adierazten dira.

Altuenak eta astunenak atezainak izan ziren, eta, jokalaririk baxuenak erdilariak.

Gantz tolesturetan, gantz portzentajean eta endomorfian atezainek izan zituzten baliorik

altuenak, eta, aurrelariek gantz gutxien. Horrela, aurrelariek eduki zuten muskulu

portzentaiarik altuena eta mesomorfia baita ere, azken hau nahiz eta estatistikoki

adierazgarri ez izan.

Erresistentzian aurrelariak izan ziren onenak eta atezainak kaxkarrenak. Oxigeno

kontsumo maximoaren emaitzetan joera berdina eman zen, eta, baita iraupeneko

probetako taupadetan ere (serietan eta atseden denboretan). Gainera, atezainek askoz

arinago utzi egin zituzten serieak; esate baterako, zazpigarren seriea atezain batek

amaitu zuen (%4), eta 50 aurrelarik (%40); aldiz %31 erdilarik eta %22 atzelarik.

Abiaduran aurrelariak izan ziren azkarrenak proba bietan eta atezainak, berriz,

geldoenak.

Hiru jauzi motetan ere aurrelariak hoberenak izan ziren, eta, erdilariek eman

zituzten jauzirik txikienak. Ezberdintasun hau estatistikoki adierazgarria M.J. jauzian

bakarrik izan arren.

150

Futbolarien zenbait ezaugarri postuen arabera

Aurrelariak Erdilariak Atzelariak Atezainak

B.b. d.s. (±) B.b. d.s. (±) B.b. d.s. (±) B.b. d.s. (±)

Adina 17.61 2.58 17.20 2.40 17.27 2.67 17.63 2.37

Pisua (kg) 68.35 10.20 68.46 11.60 68.86 9.12 73.95 7.92

Altuera (cm) 174.83 7.84 174.4 7.76 175.47 7.60 179.56a 5.93

Gantza (mm) 52.65 b 12.96 62.55 22.96 62.83 19.55 67.15 7.55

Muskulu % 47.94c 1.39 46.94 1.72 47.02 1.62 46.90 1.83

VO2 max. erl. 62.40 10.63 57.71 9.82 58.55 9.48 48.41 d 11.14

30m leun (s) 3.51 e 0.30 3.68 0.27 3.70 0.22 3.82 0.27

30m kono (s) 4.55 f 0.33 4.72 0.30 4.74 0.31 4.96 0.36

M.J. (cm) 41.97 g 5.25 38.92 5.18 40.08 5.57 41.85 5.63

4.25. Taula: Futbolarien postuen zenbait aldagai antropometriko eta fisiologiko. Gantza

sei gantz tolesturen batuketa eran dago adierazita (mm-tan). Oxigeno kontsumo maximo

erlatiboaren (VO2 max. erl.) unitatea ml·kg-1·min-1 da. M.J.= makurtutako jauzia.

Azaltzen diren balioak batez bestekoak (B.b.) eta desbiderapen estandarrak (d.s.) dira.

aatezainak vs erdilariak, p<0.05. baurrelariak vs erdilariak, atzelariak eta atezainak, p<0.01. caurrelariak vs erdilariak eta atezainak p<0.001. datezainak vs aurrelariak, erdilariak eta atzelariak, p<0.01 eaurrelariak vs atzelariak eta atezainak, p<0.05. faurrelariak vs atezainak, p<0.05. gaurrelariak vs erdilariak, p<0.05.

Beraz, postu bakoitzaren emaitzak orokortuz; Aurrelariak: Gantz gutxien,

muskulu portzentai altuena zutenak, eta hoberenak abiaduran, erresistentzia, jauzietan.

Erdilariak: Baxuenak, jauzi txikienak egin zituzten futbolariak izan ziren. Atzelariak:

beste jokalarien parametroen arteko jokalariak izan ziren. Eta, atezainak, jokalaririk

garaienak, astunenak, gantz gehien izan zutenak. Atezainak ere jauzietan onak ziren,

baina okerrenak abiaduran eta erresistentzian

151

4.4.2. POSTUEN ARTEKO EZBERDINTASUNEN

EZTABAIDA

Futbolean taktikak ezartzen lehenengoetarikoa Ingalaterrako Glasgow-ko Queen’s

Park AFC futbol taldea izan zen. Ondo antolatuta zuten taldea; atzelari bi, erdilari bi eta

sei aurrelariekin. Arraro samarra dirudien arren arrakasta itzela eduki zuten; 1867.

uztailetik 1875. urtarrilera ez zieten golik sartu eta! (Ekblom, 1999). Handik aurrera

gauzak aldatzen joan ziren eta gaur eguneko antolaketa taktikora heldu gara.

Jokalarien postuak aztertzea zaila da, partidaren arabera, arerioaren arabera etab

postuak eta partidaren estrategia osoa aldatzen baitira. Ikerlan honetan lau postutan

sailkatu ziren jokalariak; aurrelari, erdilari, atzelari eta atezainetan, besteak beste.

Alboko atzelariak erdilariekin batera jarri ziren. Antolaketa hau da ikerketetan gehien

erabiltzen dena (Casajus eta Aragones, 1997; Malina eta lank.,. 2000; Reilly eta lank.,

2000; Tumilty 1993; Shepard 1999; Wisloff eta lank., 1999). Nahiz eta beste lan

batzuetan alboko atzelariak ere talde ezberdintzat hartu (Davis eta lank., 1992; Di Salvo

eta Pigozzi, 1998; Rienzi eta lank., 2000).

Jokalarien postuen arabera partida batean egindako lana oso ezberdina da.

Atezainek distantziarik laburrena korritzen dute, 4 km inguru (Ekblom, 1999).

Gainontzeko postuetako jokalariek distantzi luzeago egiten dute partidetan.

Distantziarik luzeena erdilariek egiten dute, normalean 9-13 km artean, aurrelariek 7-11

km eta atzelariek pixka bat gutxiago 7.7-11km (Ekblom 1999; Rienzi eta lank., 2000;

Reilly eta lank., 2000; Tumilty, 1993;). Ezberdintasun hauek gazteen futbolean ere

ematen da (Tumilty, 1993).

Postuen arteko ezberdintasunak beste lanetan ere argitaratu dira. Orokorrean,

atezainak garaienak eta astunenak izaten dira (Reilly, 1999; Davis eta lank., 1992) eta

gantz kopururik altuena dutenak (Casajus eta Aragones, 1997; Reilly, 1999; Davis eta

152

lank., 1992). Hau futbolari gazteetan (11-16 urte) ere deskribatu da (Malina eta lank.,

2000). Erdilariak berriz txikienak izaten dira (Reilly, 1999; Wisloff eta lank., 1998),

baina azken emaitza hau ez da beti baieztatzen (Reilly eta lank., 2000), batzuetan

aurrelariak izaten baitira baxuenak (Casajus eta Aragones, 1997).

Erresistentziarik baxuena (oxigeno kontsumoa eta iraupeneko probetako

errendimendua), aurretik ere ikusi denez, atezainena da (Davis eta lank., 1992; Reilly

eta lank., 1999; Tumilty, 1993). Atezainez gain, beste jokalarien oxigeno kontsumo

maximoa antzekoa dela ikusi da lan batzuetan (Shephard 1999, Reilly eta lank., 2000).

Beste batzuetan, berriz, erdilariek altuena dutela ikusi dute (Davis eta lank., 1992;

Ekblom 1999, 46. orr.; Wisloff eta lank., 1998). Aldiz, gure ikerlanean aurrelariek izan

zuten erresistentziarik hoberena; bai Astrand-en test ergometrikoan, bai iraupenezko

proban, ere. Raven eta lank.-ek ere 1975. urtean aurrelarien oxigeno kontsumoa

erdilariena baino altuagoa zela ikusi zuten.

Aurrelariak azkarrenak izatea, eta, jauzirik altuenak ematea, euren jokaldi

motetarako emaitza egokiak dira; beste ikerlanetan ere ikusi egin den modura (Wisloff

eta lank., 1998; Tumilty, 1993). Atezainek ere, mugimenduen abiadura eta arintasun

handia izan beharko lukete; baina, izan daiteke 30 m leunetako eta 30 m konoetako

probak eurek egiten dituzten mugimenduetarako oso espezifikoak ez izatea. Izan ere,

atezainen mugimenduak askoz ere laburragoak dira eta euren sprint-ak 1-12m-koak dira

(Ekblom 1999).

Beraz, badirudi atezainez gain, entrenamendu berdinak eta batera egin arren,

errendimenduari begira, aurrelariak hobeen prestatuta dauden jokalariak direla,

abiaduran, jauzietan eta baita erresistentzian ere. Honek hiru azalpen posible eduki

ditzake: lehenengoa, taldearen antolakuntza taktikoaren ondorioz, aurrelarien

entrenatutako eta korritutako distantziak luzeagoak izatea, eta horrela, aurrelari horiek

duten abiaduraz gain erresistentzia hobeagoa lortzea. Azalpen hau talde bakar bat

izango balitz posible litzateke baina bost talde ezberdinetako multzoan hau gertatzea

nahikoa zaila da. Bigarrenik: izan daiteke ere aurrelari izateko konpetentzia handia

taldeetan denez, futbolariek postu hau lortzeko entrenamenduetan eta partidetan (eta

baita futboleko entrenamentuetatik kanpo) ahalegin guztiak egitea eta horrek

153

erresistentzia hobetzea. Edo hirugarren, izan daiteke entrenatzaile eta teknikoek

aurrelari izateko hobeen prestatuta dauden jokalariak aukeratzea.

Beraz postuen arteko ezberdintasunak laburtuz,

1. Aurrelariak izan ziren errendimendurik onena izan zuten jokalariak. Baita ere

muskulu gehien eta gantz gutxien izan zutenak.

2. Atezainak, berriz, errendimendu proba hauetan emaitzarik okerrenak eman

zituztenak. Horrez gain, gantz gehiago zuten eta astunagoak ziren.

154

4.5. JAIOTZA-DATAK

4.5.1. JAITZA-DATEN EMAITZAK

4.5.1.1. EMAITZA OROKORRAK

Ikerlan honetan futbolarien jaiotze-datak ere aztertu ziren: euren jaiotze hilea eta

urteko zein seihilean eta zein hiruhilean jaio ziren aztertu ziren, besteak beste . 4.26.

Taula eta grafiketan jokalarien jaiotza-daten sailkapena agertzen da.

Futbolarien jaiotze-hileak adin taldeka

Hileak 14 15 16 17 18+ Denak

Urt 4(8.3) 6(11.3) 5(12.2) 9(17.3) 6(11.3) 30(12.1)

Ots 7(14.6) 8(15.1) 5(12.2) 2(3.8) 8(15.1) 30(12.1)

Mar 7(14.6) 2(3.8) 4(9.8) 5(9.6) 8(15.1) 26(10.5)

Api 9(18.8) 9(17) 5(12.2) 3(5.8) 9(17) 35(14.2)

Mai 4(8.3) 6(11.3) 5(12.2) 5(9.6) 1(1.9) 21(8.5)

Eka 4(8.3) 3(5.7) 2(4.9) 9(17.3) 7(13.2) 25(10.1)

Uzt 3(6.3) 5(9.4) 1(2.4) 3(5.8) 5(9.4) 17(6.9)

Abu 1(2.1) 3(5.7) 3(7.3) 3(5.8) 2(3.8) 12(4.9)

Ira 4(8.3) 4(9.4) 4(9.4) 4(7.7) 3(5.7) 19(7.7)

Urr 2(4.2) 4(5.7) 5(12.2) 2(3.8) 1(1.9) 14(5.7)

Aza 2(4.2) 3(7.5) 0(4.9) 3(5.8) 1(1.9) 9(3.6)

Abe 1(2.1) 0(0) 2(4.9) 4(7.7) 2(3.8) 9(3.6)

Guztira

48(100) 53(100) 41(100) 52(100) 53(100) 247(100)

4.26. Taula: Hilabete bakoitzean jaiotako futbolarien kopurua eta portzentaia parentesi artean adin

taldeka banatuta eta jokalari guztiak kontutan hartuta.

155

Jokalarien gehiengoa lehenengo seihilean jaioak ziren. 4.26 Taulan eta 4.27.

Grafikan ikusten denez. Futbolari guztiak kontutan hartuta %67.6-a lehenengo seihilean

jaioak ziren eta %32.4-a bigarrenean.

Urtea hiruhiletan banatzean lehen eta bigarren hiruhileen artean ez da

ezberdintasun nabarmenik ikusten, aldiz hirugarren eta laugarren hiruhileetan jaiotako

futbolarien kopurua baxuagoa dela argi geratzen da.

Futbolarien jaiotze-daten kopurua urtea bi seihiletan banatuta

4.27. Grafika: Futbolarien adin talde bakoitzeko jaiotza-daten portzentaiak lehenengo (urtarriletik

ekainera) eta bigarren (uztailetik abendura) seihiletan banatuta.

Futbolarien jaiotze-daten kopurua urtea lau hiruhiletan banatuta

Hiruhilea

k 14 15 16 17 18+ Denak

1. 17(35.4) 16(30.2) 14(34.1) 16(30.8) 22(41.5) 85(34.4)

2. 17(35.4) 18(34.0) 12(29.3) 17(32.7) 17(32.1) 81(32.8)

3. 9(18.8) 12(22.2) 8(19.5) 10(19.2) 10(18.9) 49(19.8)

4. 5(10.4) 7(13.2) 7(17.1) 9(17.3) 4(7.5) 32(13.0)

4.27. Taula: Futbolarien adin talde bakoitzeko jaiotza-daten kopurua eta portzentaiak (%) lehenengo

(urtarriletik martxoa), bigarren (apiriletik ekainera), hirugarren (uztailetik irailera) eta laugarren

(urritik abendura) hiruhiletan banatuta.

72,964,2 63,4 63,5

73,6

35,827,1

36,6 36,526,4

0

20

40

60

80

100

14 15 16 17 18+

Adin taldea (urteak)

Jaio

tzen

por

tzen

taia

k (%

)

Lehenengo

Bigarren

156

Futbolarien jaiotze-daten kopurua urtea lau hiruhiletan banatuta

4.28. Grafika: Futbolarien adin talde bakoitzeko jaiotza-daten portzentaiak lehenengo (urtarriletik

martxoa), bigarren (apiriletik ekainera), hirugarren (uztailetik irailera) eta laugarren (urritik

abendura) hiruhiletan banatuta.

4.5.1.2. JAIOTZA-DATAK ADIN TALDEKA

Hurrengo atalean adin talde bakoitzaren barnean lehenengo eta bigarren

seihilabetean jaiotako futbolarien ezberdintasun antropometriko eta fisiologikoak

aztertuko dira. Seihileen arteko ezberdintasunak aztertzeko Student-en t test-a erabili eta

adierazgarritasun estatistikoa p<0.05-n ezarri da.

14 URTEKO JOKALARIEN TALDEA

14 urteko jokalarietan lehenengo eta bigarren seihiletan jaiotakoen ezberdintasun

antropometriko nabarienak 4.28. Taulan adierazita daude. Taula horretan ikusten denez

urtearen lehen erdiko jokalariak altuagoak eta astunagoak ziren, eta beso eta zangoko

perimetro (baita zuzenduak ere) eta goialdeko gorputzadarren diametro handiagoak

zituzten. Halaber, hezur eta muskulu pisu handiagoak zituzten.

0

20

40

14 15 16 17 18+ Guztira

Adin taldea (urteak)

Jaio

tzen

por

tzen

taia

k (%

) Lehenengo

Bigarren

Hirugarren

Laugarren

157

14 urteko futbolarien ezberdintasunak jaiotza-dataren arabera

1. seihilea 2. seihilea p

b.b. d.s. (±) b.b. d.s. (±)

Pisua (kg) 61.29 7.83 54.40 7.83 0.009

Altuera (cm) 172.18 7.16 163.95 6.38 <0.001

Besoko perimetroa (cm) 27.82 2.04 26.20 2.44 0.022

Zangoko perimetroa (cm) 35.60 2.30 33.75 2.13 0.013

Besoko perimetro. zuzendua (cm) 26.77 1.98 25.08 2.35 0.014

Zangoko perimetro zuzendua (cm) 34.64 2.32 32.57 2.18 0.006

Ukondoko diametroa (cm) 6.74 0.31 6.29 0.28 <0.001

Eskumuturreko diametroa (cm) 5.48 0.29 5.15 0.34 0.020

Hezur pisua (kg) 11.18 1.12 9.91 1.16 0.001

Muskulu pisua(kg) 28.20 3.83 25.06 4.41 0.017

4.28. Taula: Lehen eta bigarren seihiletan jaiotako 14 urteko futbolarien zenbait ezaugarri

antropometriko eta fisiologiko. Azaltzen diren balioak batez bestekoak (B.b.) eta beren desbiderapen

estandarrak dira (d.s.).

15 URTEKO JOKALARIEN TALDEA

Talde honetan erresistentziako probetan agertu ziren ezberdintasunik

aipagarrienak: serie eta atseden denbora guztietan urtearen lehenengo erdian jaiotakoek

taupada gutxiago izan zituzten (4.29. Taula). Baita ere taula berdinean ikusten denez,

oxigeno kontsumo maximo erlatibo altuagoa izan zuten nahiz eta estatistikoki

adierazgarria ez zen izan. 15 urteko taldean berriz ez zen ezberdintasun antropometriko

adierazgarririk ikusi.

158

15 urteko futbolarien ezberdintasunak jaiotza-dataren arabera

1. seihilea 2. seihilea p

b.b. d.s. (±) b.b. d.s. (±)

Pisua (kg) 67.19 7.56 66.31 10.93 >0.05

Altuera (cm) 175.55 7.47 173.04 5.21 >0.05

VO2 max. erl 59.24 11.76 53.30 9.44 >0.05

1. seriea 153.42 15.34 163.58 11.90 0.021

1. atsedena 116.75 16.16 127.41 11.63 0.020

2. seriea 163.18 14.11 172.43 10.60 0.025

2. atsedena 122.00 15.04 132 15.89 0.029

3. seriea 172.12 13.08 182.56 11.00 0.008

3. atsedena 128.39 15.23 139.31 16.19 0.026

4. seriea 179.12 13.37 188.20 8.56 0.020

4. atsedena 135.81 15.61 143.46 13.50 >0.05

5. seriea 185.25 8.45 192.00 4.88 0.013

5. atsedena 140.48 5.94 163.58 11.90 >0.05

6. seriea 190.22 6.89 196.85 4.29 >0.05

6. atsedena 150.16 12.73 158.28 7.29 >0.05

7. seriea 194.00 6.20 197.66 2.00 >0.05

Irau

pene

ko p

roba

(tau

pada

·min

-1)

7. atsedena 152.20 10.78 159.33 16.68 >0.05

4.29. Taula: Lehen eta bigarren seihiletan jaiotako 15 urteko futbolarien zenbait ezaugarri.

Iraupeneko probaren balioak serie bakoitzaren amaieraren eta minutu bateko atseden denboraren

bihotz maiztasunaren (taupada·min-1) batez bestekoak (B.b.) eta beren desbiderapen estandarrak dira

(d.s.). VO2 max. Erl= Oxigeno kontsumo erlatiboa (ml·kg-1·min-1)

159

16 URTEKO JOKALARIEN TALDEA

16 urteko jokalarien taldean lehenengo seihiletan jaiotakoek gantz gehiago zuten

tolestura trizipitalean, izterrean eta zangoan, beraz gorputzadarretako tolesturen

batuketa ere altuagoa zen talde honetan. Horrela, lehenengo seihilekoek gantz pisu

handiagoa zuten eta endomorfia ere (ikus 4.30. Taula).

Bestalde, talde berdinean jokalari zaharrenen izterreko perimetro eta baita izterreko

perimetro zuzendua ere handiagoa izan zen.

16 urteko futbolarien ezberdintasunak jaiotza-dataren arabera

1. seihilea 2. seihilea p

b.b. d.s. (±) b.b. d.s. (±)

Pisua (kg) 74.21 7.62 69.99 6.17 >0.05

Altuera (cm) 176.63 6.28 176.81 6.73 >0.05

Tolestura trizipitala (mm) 12.00 3.42 9.21 3.79 0.034

Izterreko tolestura (mm) 17.31 6.18 12.83 5.41 0.039

Zangoko tolestura (mm) 10.20 3.55 7.70 2.46 0.033

Tolesturen batuketa (mm) 75.17 24.52 57.46 21.01 >0.05

G.A. tolestura (mm) 39.53 12.61 29.74 11.02 0.028

Gantz pisua (kg) 9.78 2.77 8.00 1.74 0.047

Endomorfia 3.02 0.98 2.34 0.82 0.044

Izterreko perimetroa (cm) 57.14 2.63 54.70 2.22 0.009

Izterreko perimetro zuzendua

(cm) 55.41 2.46 53.42 2.21 0.024

4.30. Taula: Lehen eta bigarren seihiletan jaiotako 16 urteko futbolarien zenbait ezaugarrien

ezberdintasunak. Azaltzen diren balioak batez bestekoak (B.b.) eta beren desbiderapen estandarrak

dira (d.s.). G.A. tolestura = gorputzadarretako gantz tolestura (trizipitala + izterrekoa + zangokoa)

160

17 URTEKO JOKALARIEN TALDEA

17 urteko jokalarien jaiotako seihilearen arabera aurkitu ziren ezberdintasun

antropometriko eta fisiologikoak 4.31. Taulan adierazten dira. Lehenengo seihilekoak

astunagoak ziren; izterreko eta zangoko perimetroa handiagoa zuten eta perimetro

zuzenduak ere. Baita ere, ukondo eta orkatiletako diametroak handiagoak ziren urtearen

hasierako seihilean jaiotakoen artean. Horrela, muskulu pisua handiagoa ere bazuten

bigarren seihilean jaiotakoek baino.

Era berean lehenengo seihilean jaio egin ziren talde honetako futbolariek

oxigeno kontsumo maximo erlatibo altuagoa izan zuten (nabarmena baina ez

estatistikoki adierazgarria).

17 urteko futbolarien ezberdintasunak jaiotza-dataren arabera

1. seihilea 2. seihilea p

b.b. d.s. (±) b.b. d.s. (±)

Pisua (kg) 76.40 9.97 70.44 7.45 0.028

Altuera (cm) 178.82 6.96 175.19 7.12 >0.05

Izterreko perimetroa (cm) 57.59 3.63 55.80 2.14 0.030

Zangoko perimetroa (cm) 38.76 2.53 36.91 1.57 0.020

Izterreko perimetroa zuzendua (cm) 56.10 3.35 54.39 2.02 0.049

Zangoko perimetro zuzendua (cm) 37.97 2.40 36.22 1.60 0.007

Ukondoko diametroa (cm) 7.01 0.50 6.66 0.30 0.009

Orkatileko diametroa (cm) 7.68 0.36 7.46 0.33 0.038

Muskulu pisua (kg) 36.34 4.23 33.60 3.66 0.023

VO2 max. erl (ml·kg-1·min-1) 61.65 8.47 57.49 9.49 >0.05

4.31. Taula: Lehen eta bigarren seihiletan jaiotako 17 urteko futbolarien zenbait ezaugarrien

ezberdintasunak. Azaltzen diren balioak batez bestekoak (B.b.) eta beren desbiderapen estandarrak

dira (d.s.).

161

18+ URTEKO JOKALARIEN TALDEA

Talde honetan emaitzak ezberdinak izan ziren, bigarren seihilean jaio ziren

futbolariek ukondo, belaun eta orkatiletako diametroak handiagoak zituzten lehenengo

seihilekoek baino (4.32. Taula). Horretaz gain, bigarren seihilekoek hiru jauzi motak

altuagoak eman zituzten.

18+ urteko futbolarien ezberdintasunak jaiotza-dataren arabera

1. seihilea 2. seihilea p

b.b. d.s. (±) b.b. d.s. (±)

Pisua (kg) 73.68 5.57 74.45 4.26 >0.05

Altuera (cm) 178.94 5.02 179.84 5.10 >0.05

Ukondoko diametroa (cm) 6.80 0.37 7.12 0.43 0.011

Belauneko diametroa (cm) 9.72 0.31 10.03 0.39 0.005

Orkatilako diametroa (cm) 7.47 0.30 7.66 0.31 0.050

MJ altuera (cm) 42.10 4.63 45.89 6.38 0.042

MAJ altuera (cm) 43.58 4.36 46.68 4.16 0.050

EJ altuera (cm) 43.97 7.42 48.67 4.94 0.044

4.32. Taula: Lehen eta bigarren seihiletan jaiotako 18+ urteko futbolarien zenbait ezaugarrien

ezberdintasunak. Azaltzen diren balioak batez bestekoak (B.b.) eta beren desbiderapen estandarrak

dira (d.s.). MJ= makurtutako jauzia, MAJ= mugimenduaren aurkako jauzia, EJ= erorketa jauzia.

4.5.2. JAIOTZA-DATEN EZTABAIDA

Ikerlan honetan urtearen lehenengo hilabetetan jaiotako futbolarien nagusitasuna

baieztatu zen. Adin talde desberdinetan %63.4 tik %73.6-ra lehenengo seihilean jaioak

baitziren. Portzentaiarik altuena 14 (%72.9) eta 18+ (%73.6) urteko taldeetan agertu

zen. Gainera laugarren hiruhilean futbolarien kopururik baxuena jaio zen, orotara %13-a

162

alegia. Hau nabariagoa izan zen berriz ere 14 urteko (%10) eta 18+ urteko (%7.5)

taldeetan. Aipatzeko emaitzak dira hauek zeren eta populazio orokorrean jaiotzak urtean

zehar modu homogeneoan ematen dira: Getxon adibidez 2001. urtean jaiotako haurren

%51.37-a lehenengo seihilean jaio zen eta bigarrenean %48.63 (internet: http:

www.eustat.es).

Beste nazio batzutan (Holanda, Belgika, Frantzia, Erresuma Batua) egindako

ikerlanetan ere “kirol-urtearen” lehenengo hiletako jokalarien nagusitasun hau ikusi da

batez ere indarra eta tamaina garrantzitsuak diren ariketetan, esate baterako futbol

(Helsen eta lank., 2000; Simmons eta Geoffrey, 2001; Verhulst, 1992), futbola eta

tenisa (Baxter-Jones eta Helms, 1994; Dudink, 1994), cricket (Edwards, 1994) eta

hockey-ean (Boucher eta Mutimer, 1994).

Helsen eta lank.-ek 2000. urtean Belgikan egindako lanarekin aurreko hau

gehiago indartzen zen: 1997. urtean futbolarien banaketa jaiotze egunaren arabera

Abuztuan izatetik Urtarrilera pasatu zen eta aldaketa hori egin zenean ere ikusi zuten

futbolari gehienak “kirol-urtearen” hasierakoak zirela: Abuztutik Urrira (aldaketa egin

baino lehen) eta Urtarriletik Martxora (aldaketa egin da gero). Bestalde, “kirol-urtearen”

bigarren seihilean jaiotakoen artean portzentai altuago batek kirola uzten zuen, eta

gainera adin gaztetatik: 12 urterekin alegia.

Banaketa heterogeneo hau azaltzeko hipotesi bi eman dira batik bat. Urtearen

hasierako jokalariak urtearen amaierako jokalarien aldean ia urte bateko ezberdintasuna

dute eta hau alde batetik, fisikoan (tamainan) ezberdintasunak sor ditzake eta

bestaldetik, urte bateko aldeak psikologiaren edo kognizioaren aldetik desberdintasunak

ekar ditzake ere (Baxter-Jones eta Helms, 1994; Dudink, 1994; Helsen eta lank., 1998;

Simmons eta Paull, 2001; Werner eta lank., 2000)

Gure ikerlanean urte kronologiko berdineko zaharrenek sikologiaren aldetik

duten abantaila ez zen aztertu, beraz ezin dezakegu horren eztabaidarik egin, baina

baliteke aldagai honek ere garrantzia izatea. Hau ikertzea ere interesgarria izango

litzateke lortutako hezkuntza maila eta jaiotza-dataren artean erlazioa aurkitu egin zen,

kurtso berdineko umeen artean urtearen amaieran jaio direnek desabantaila dute eta

(Dudink 1994). Aldiz, adin talde desberdinetako jokalari zaharrenek duten tamainak

zerikusi handia baduela berretsi zen, 14 urteko taldean lehenengo seihilean jaiotako

haurren altuera, pisua, diametroak eta perimetroak urtearen bigarren zatian jaiotakoena

163

baino handiagoak baitziren. Talde honetan ikusi zen alderik handiena adin horretan

hazkunderik handiena ematen baita (Malina eta Bouchard, 1991). 17 urteko jokalarien

artean ere antzeko joera aurkitu zen. Beraz badirudi futbolean jokalariaren tamaina

garrantzitsua denez (Reilly eta lank., 2001), urtearen hasierako jokalarien aukeraketa bat

badagoela eta urtearen amaierako jokalarien bazterketa.

Abantaila horretaz gain 15 urteko, eta 17 urtekoen artean ziur asko ere,

lehenengo seihilean jaiotakoek erresistentzia hobeagoa izan zuten.

Bestalde, 16 urteko lehen seihileko jokalariek gantz kopuru altuagoa zuten, hau heltze

prozesuaren eraginagatik izan daiteke, adin horietan gantzen metaketa ematen baita

(Malina eta Bouchard, 1991).

Interesgarria da aurkikuntza honetan aukeraketa hau gaztetatik ematen dela.

Honetan gehiago sakontzeko Arenas Club de Getxoko (A.C.G.) haurren taldeen jaiotza-

datak aztertu eta 4.33. Taulako emaitzak aurkitu ziren. Ikusten denez 10 urtetik aurrera

gutxienez aukeraketa argia ematen da. Haur gazteagoetan ere hau gertatzen den

frogatzea ezinezkoa izan zen informaziorik ez geneukalako, baina interesgarria izango

litzateke zein adinetatik ematen den selekzio hau. Badirudi, hockey-an behintzat sei

urteko haurretan aukeraketa hau ere ematea (Boucher eta Mutimer, 1994).

A.C.G.-ko haurren jaiotza-datak

Taldea Adina (urteak) 1. seihiletako jaiotzak

Arenas Prealebinak 10 %61.5

Zugatzarte Alebinak 11 %72

Arenas Alebinak 12 %90

Zugatzarte Infantilak 13 %73.3

Arenas Infantilak 14 %54.5

4.33. Taula: A.C.G.-ko futbolari gazteen urtearen lehen seihiletan jaiotakoen portzentaiak.

164

Senior mailan ere urtearen hasieran jaiotakoak nagusi dira (%73.58) baina talde

honetan alderantziz bigarren seihilekoek izan zituzten diametro handiagoak. Baliteke

maila honetara heltzen direnak (jokalari kopuru txikia) aukeraketa prozesu guztiak

gainditzea hasiera batetik eta genetikoki handienak izan zirelako, izan ere bigarren

seihilean jaiotakoek altuera eta pisu handiagoa ere badute, nahiz eta hau estatistikoki

adierazgarria ez izan.

Talde guztietan lehenengo hiletan jaiotakoen nagusitasuna dago, ziur asko

tamainaz behintzat handiagoak direlako, horrez gainera talde batzuetan erresistentzia

hobeagoa ere badute. Baina ezin dezakegu zaharragoak izateak ekar dezakeen garapen

kognitiboa bazter. Ahalegin guztiak egin beharko lirateke aukeraketa prozesuak, eta are

garrantzitsuago, bazterketa prozesuak jokalari gazteetan gerta ez dadin eta guztiek

aukera berdinak eduki ditzaten.

Horretarako aukera batzuk egon daitezke baina legeak eta jokoaren sistema

aldatu beharko litzateke:

-Futbol taldeak, haurretan behintzat, urte bateko jokalariz osatu beharrean

jaiotzeko urtea seihile bitan banatu eta talde gehiago egin. Hau posiblea izango litzateke

gure herrialdeetan futbolean dabiltzan ume asko baitugu. Horrela, bide batez gaur egun

denbora gehiena aulkian dauden futbolariei aukera gehiago emango litzaieke.

-Taldeen batez-besteko adin txikiagoa derrigortu, horrela talde guztietan hilebete

ezberdinetako jokalariak egongo lirateke. Dena den, kasu honetan “iruzur” egitea erreza

litzateke: jokalari gazteak aulkian egon daitezkeelako, Belgikako esperientzian ikusi den

modura (Vaeyens eta Philippaerts, 2003).

-Canadan Hockey kirolean egiten denez hiru urtetik hiru urtera selekzioaren

“ebakitze-hilea” aldatuz joan, horrela jokalari guztiek ein batean abantaila izango lukete

momentu batetan edo bestean (Helsen eta lank., 2001).

Beraz jaiotza-data laburtuz,

1. Futbolari gehienak urtearen lehenengo seihilean jaioak dira (%67.7-a).

2. Urtea hiruhiletan banatzean futbolari gehienak lehen eta bigarren hiruhilean

jaioak dira, laugarren hiruhilean berriz jokalari gutxien jaio ziren, %13-a alegia.

165

3. Lehenengo seihileko futbolariak tamainaz handiagoak dira bigarrenekoak

baino, 18+ taldean izan ezik. Nagusien taldean bigarren seihilekoek dituzte diametrorik

handienak gorputzadarretan, altuera eta pisuan berriz ez da ezberdintasunik aurkitzen..

4. 15 urteko jokalarien artean lehenengo seihilean jaioak taupada gutxiago izan

zuten iraupeneko proban. Oxigeno kontsumo maximo erlatiboa ere 15 eta 17 urteko

futbolarietan altuagoa zen lehenengo seihilean jaio zirenen artean (nabarmena baina ez

estatistikoki adierazgarria).

5. Aukeraketa argi hau garrantzi handikoa da urtearen amaieran jaiotako haurrei

askoz ere aukera gutxiago ematen zaielako futbolean jokatzeko. Eta are gutxiago heltze

berantiarra baldin badute. Aukeraketa hau ekiditeko ahalegin guztiak egin beharko

lirateke.

166

5. ONDORIOAK

1. Ikerlan honetan aztertu diren adin ezberdinetako futbol jokalarien hazkunde

prozesua normala da, populazio orokorreko gazteen antzekoa. 14 eta 15 urteko

futbolariak oraindik hazkunde prozesuan daude. Prozesu hau asko moteltzen da 16

urterekin, adin horretako jokalariek nagusien tamaina berdintsua dute eta.

2. Futbolariak populazio orokorreko gazteak baino handiagoak eta astunagoak

dira. Ez dirudi kirolak hazkundean eragina duenik; baizik eta ezberdintasun hau

agertzea aukeraketa prozesu baten ondorioz. Badirudi genetikoki handienak direnak

aukeratuak direla, eta baita heltze goiztiarra dutenak ere. Horrez gain, urtearen hasieran

jaiotakoak ere aukeratuak dira. Beraz, hiru ezaugarri hauek dituen gazteak aukera

gehiago dauzka futbolean jolasten jarraitzeko, genetikoki txikiagoa, heltze berantiarra

edota urtearen amaieran jaioa dena baino. Garrantzitsua izango litzateke aukeraketa

desorekatu hau ekiditea, gazte guztiek aukera berdinak izan ditzaten.

3. Erresistentzia eta abiadura adinarekin batera hazten doaz, baina bakarrik

adinaren eragina den edo entrenamenduena ezin daiteke ikerlan honetatik argitu.

Jauzien potentzia, berriz, 15 urte arte bakarrik hobetzen da, geroztik hobekuntza

handirik gabe. Bizkortasuna (zigi-zaga-ren lasterketa) aldiz, heltze osoa lortzean

bakarrik hobetu zen (nagusien taldean); antza denez, koordinazio neuromuskular

zehatza eta osoa, heltzea amaitzen denean lortzen da.

167

4. Orokorrean futbolariek populazio orokorreko gazteek baino gantz gutxiago

izan zuten; hortaz, ariketa fisikoaren garrantzia obesitateari, eta, berarekin lotuta

datozen gaixotasunei aurre egiteko. 16 urteko jokalariek gantz kopururik altuena izan

zuten, populazio orokorreko adin berdineko gazteen modukoa. Izan daiteke adin edo

hazkunde garai horretako ezaugarria delako, edo, bizimodu sedentario batetara pasatzen

direlako.

5. Errendimenduan eragin handirik izan zuen faktorea gantz kantitatea izan zen.

Gantzak errendimendu proba guztietan eragin negatibo garrantzitsua izan baitzuen,

adina edozein izanda ere. Bestalde, eragin positiboa muskulu portzentajeak eta

muskuluen tamainak izan zuen, batez ere behealdeko gorputz-adarretakoak.

168

6. BIBLIOGRAFIA

Ali A, Farraly M (1991). A computer-video aided time motion analysis technique for

match analysis. J Sports Med Phys Fitness 31(1): 82-88.

Appor P (1988). Successful formulae for fitness training. Science and Football. Reilly

T, Lees A, Davis K eta Murphy WF argitaratzaileak. E & FN Spon argitaletxea.

London.

Armstrong N, Kirby BJ, McManus AM, Welsman JR (1995). Aerobic fitness of

prepubescent children. Ann Hum Biol 22(5): 427-441.

Armstrong N, Welsman JR (2001). Peak oxygen uptake in relation to growth and

maturation in 11- to 17- year old Hums. Eur J Appl Physiol 85(6): 546-551.

Armstrong N, Welsman JR, Chia MYH (2001). Short term power output in relation to

growth and maturation. Br J Sports Med 35: 118-124.

Armstrong N, Welsman JR, Nevill A, Kirby B (1999). Modeling growth and maturation

changes in peak oxygen uptake in 11-13 year olds. J Appl Physiol 87(6): 2230-

2236.

169

Armstrong N, Williams J, Balding J Gentle P, Kirby B (1991). The peak oxygen uptake

of British children with reference to age, sex and sexual maturity. Eur J Physiol

Occup Physiol 62(5): 369-375.

Astrand PO, Rodahl K (1986). Fisiología del trabajo físico. Panamericana argitaletxea.

Buenos Aires.

Bale P, Mayhew JL, Piper FC, Ball TE, Willman MK (1992). Biological and

performance variables in relation to age in male and female adolescent athletes.

J Sports Med Phys Fitness 32(2): 142-148.

Bangsbo J (1994). Energy demands in competitive soccer. J Sports Sci 12: S5-S12.

Bangsbo J (1994ª). The physiology of football with special reference to intense

intermittent exercise. Acta Physiol Scand 151: 1-156

Bangsbo J (2002). Entrenamiento de la condición física en el fútbol. Paidotribo

argitaletxea. 3. Edizioa. Bartzelona.

Bansbo J, Lindquist F (1992). Comparison of various exercise tests with endurance

performance during soccer in professional players. Int J Sports Med 13: 125-132

Bangsbo J, Michalsik L (2002). Assessment and physiological capacity of elite soccer

players. Science and Football IV-en. Spinks W, Reilly T, Murphy A

argitaratzaileak. Routledge argitaletxea. Cambridge.

Bangsbo J, Mizuno M (1988). Morphological and metabolic alterations in soccer

players with detraining and their relation to performance. Science and Football

Reilly T, Lees A, Davis K eta Murphy WF argitaratzaileak. E & FN Spon

argitaletxea. London.

Bansgbo J, Norregaard L, Thorsoe M (1991). Activity profile of competition soccer.

Can J Sport Sci. 16(2): 110-116.

170

Bansgbo J, Norregaard L, Thorsoe M (1992). The effect of carbohydrate diet on

intermittent exercise performance. Int J Sports Med 13: 152-157.

Baumgartner RN, Siervogel RM, Chumlea WC, Roche AF (1988). Associations

between plasma lipoprotein cholesterols, adiposity and adipose tissue

distribution during adolescence. Int J Obes 13(1): 31-41.

Baxter-Jones A, Goldstein H, HelmsP (1993). The development of aerobic power in

young athletes. J Appl Physiol 75(3): 1160-1167.

Baxter-Jones A, Helms P. (1994). Born too late to win?. Nature 370: 186.

Baxter-Jones ADG, Helms P, Mafulli N, Baines-Preece JC eta Preece M (1995).

Growth and development of male gymnasts, swimmers, soccer and tennis

players: a longitudinal study. Ann Hum Biol 22(5): 381-394.

Beunen G, Baxter-Jones AD, Mirwald RL, Thomis M, Lefevre J, Malina RM, Bailey

DA (2002). Intraindividual allometric development of aerobic power in 8- to 16-

year-old boys. Med Sci Sports Exerc 34(3): 503-510.

Beunen G, Malina RM, Lefevre J, Claessens AL, Renson R, Simons J, Maes H,

Vanreusel B, Lysens R (1994). Size, fatness and relative fat distributions of

males of contrasting maturity status during adolescence and as adults. Int J Obes

Relat Metab Disord 18(10): 670-678.

Beunen G, Malina RM, Ostyn M, Renson R, Simonds J, Van Gerven D (1982). Fatness

and skeletal maturity of Belgian boys 12 through 17 years of age. Am J Phys

Anthropol 59(4): 387-392.

Beunen G, Ostyn M, Simonds J, Renson R, Van Gerven D (1981). Chronological and

biological age as related to physical fitness in boys 12 to 19 years. Ann Hum Biol

4: 31-331.

171

Beunen G, Ostyn M, Simons J, Renson R, Claessens Al, Van den Eynde B, Lefevre J,

Vanreusel B, Malina RM, Van`t Hof MA (1997). Development and tracking in

fitness components: Leuven longitudinal study on lifestyle, fitness and health.

Int J Sports Med, 18 suppl 3: S171-178.

Beunen G, Thomis M, Maes HH, Loos R, Malina RM, Claessens AL, Vlietinck R

(2000). Genetic variance of adolescent growth in stature. Ann Hum Biol 27(2):

173-186.

Beunen G, Ostyn M, Simons R, Renson R, Van Gerven D (1981). Chronological and

biological age as related to physical fitness in boys 12 to 19 years. Ann Hum Biol

8(4): 321-331.

Beunen GP, Malina RM, Renson R, Simons J, Ostyn M, Lefevre J (1992). Physical

activity and growth, maturation and performance: a longitudinal study. Med Sci

Sports Exerc 24(5): 576-585.

Bosco C, Tihanyi J, Viru A (1996). Relationships between field fitness test and basal

serum testosterone and cortisol levels in soccer players. Clin Physiol 16(3): 317-

322.

Bouchard C, Malina RM, Hollmann W, Leblanc C (1976). Relationships between

skeletal maturity and submaximal working capacity in boys 8 to 18 years. Med

Sci Sports. 8(3): 186-190.

Boucher J, Mutimer B. (1994). The relative age phenomenon in sport: a replication and

extension with ice-hockey. Res Q Exerc Sport 65: 377-381

Bowers WR, Fox EL (1995). Fisiología del deporte. 3. edizioa. Panamericana

argitaletxea. Buenos Aires.

Branta C, Haubenstricker J, Seefeldt V (1984). Age changes in motor skills during

childhood and adolescence. Exerc Sport Sci Rev 12: 467-520.

172

Cacciari E, Mazzanti L, Tassinari D, Bergamaschi R, Magnani C, Ghini T, Tani G,

Drago E, Nanni G, Cobianchi C (1989). Growth and sport. J Endocrinol Invest

12 (suppl 3): 53-57.

Cacciari E, Mazzanti L, Tassinari D, Bergamaschi R, Magnani C, Zappulla F, Nanni G,

Cobianchi C, Ghini T, Pini R, Tani G (1990). Effects of sport (football) on

growth: auxological, anthropometric and hormonal aspects. Eur J Appl Physiol

61: 149-158.

Caldarione G, Teanquilli C, Giampietro M (1990). Assessment of nutritional state top

level football players. Sports medicine applied to football-en. G. Santilli

argitaletxea. Roma.

Capela C, Fragoso I, Vieira F, Charrua C, Gomes-Pereira J, Mil-Homes P (2003a).

Physical performance tests in young soccer players with reference to maturation.

Ahozko Komunikazioa. 5th World Congress on Science and Football. Lisboa.

Capela C, Fragoso I, Vieira F, Mil-Homes P (2003b). Soccer players during

adolescence: comparison of anthropometric and motor performance of different

maturational age groups. Ahozko Komunikazioa. 5th World Congress on

Science and Football. Lisboa.

Casajús JA, Aragonés MT (1997). Estudio cineantropométrico del futbolista profesional

español. Arch Med Dep 59: 177-184.

Chatard JC (1991). Physiological profile of the soccer player. Medicine and football:

The 10th Congress of Sports Medicine of the A.Z. St. Jan-en komunikazioa.

Brujas.

Coen B, Urhausen A, Coen G, Kindermann W (1998). A soccer specific fitness score.

Deuts Zeits Sportsmed 49: 187-191.

173

Cometti G, Maffiuletti NA, Poussion M, Chatard JC, Mafulli N (2001). Isokinetic

strength and anaerobic power of elite, subelite and amateur soccer players. Int J

Sport Med 22: 45-51.

Damsgaard R, Bencke J, Maththiesen G, Petersen JH, Muller J (2000). Is prepubertal

growth adversely affected by sport?. Med Sci Sports Exerc 32(10): 1698-1703.

Damsgaard R, Bencke J, Maththiesen G, Petersen JH, Muller J (2001). Body

proportions, body composition and pubertal development of children in

competitive sports. Scand J Med Sci Sports 11(1):54-60.

Davis JA, Brewer J, Atin D (1992). Pre-season physiological characteristics of English

first and second division soccer players. J Sports Sci 10: 541-547.

De-Ste-Croix MBA, Armstrong N, Welsman JR, Sharpe P (2002). Longitudinal

changes in isokinetic leg strength in 10-14 year olds. Ann Hum Biol 29(1): 50-

62.

Deurenberg P, Pieters JJ, Hautvast JG (1990). The assessment of the body fat

percentage by skinfold thickness measurements in childhood and young

adolescence. Br J Nutr 63(2): 293-303.

Dezan V, Sarraf T, Rodacki A; Silva da S (2003). Association between maturational

level and coach selection in young Brazilian soccer players. Posterra. 5th World

Congress on Science and Football. Lisboa.

Di Salvo V, Pigozzi F (1998). Physical training of football players based on their

positional rules in the team. Effects on performance-related factors. J Sports

Med Phys Fitness 38(4): 294-297.

Dowson MN, Cronin JB, Presland JD (2002). Anthropometric and physiological

differences between gender and age groups of New Zealand National soccer

players. Science and Football IV-en. Spinks, Reilly eta Murphy argitaratzaileak.

Routledge argitaletxea. Cambridge.

174

Drust B, Reilly T, Rienzi E (1998). Analysis of work rate in soccer. Sport Exerc Inj 4:

151-155.

Dudink A. (1994). Birth date and success. Nature 368: 592.

Dunbar J, Trasure D (2003). An analysis of fitness profiles as a function of playing

position and playing level in three English Premier League soccer clubs. Ahozko

komunikazioa. 5th World Congress on Science and Football. Lisboa.

Edwards S. (1994). Born too late to win?. Nature 370: 186.

Ekblom B (1986). Applied physiology of soccer. Sports Med 3: 56-61.

Ekblom B (1999). Manual de Ciencias del entrenamiento. Paidotribo editoriala.

Bartzelona.

Esparza Ros F (1993). Manual de cineantropometría. Monografías FEMEDE. Grupo

Español de Cineantropometría-k argitaratua. Madrid.

Faina M, Gallozzi C, Lupo S, Colli R, Sassi R eta Marini C (1988). Definition and

physiological profile of the soccer player. Science and Football. Reilly T, Lees

A, Davis K eta Murphy WF argitaratzaileak. E & FN Spon argitaletxea. London.

Falgairette G, Bedu M, Fellmann N, Van Praagh E, Coudert J (1991). Bio-energetic

profile in 144 boys aged from 6 to 15 years with special reference to sexual

maturation. Eur J Appl Physiol Occup Physiol 62(3): 151-156. 1991.

Faulkner JA (1968). Physiology of swimming and diving. Human Exercise Physiology.

Academic Press argitaletxea. Baltimore.

Feliu Rovira A, Albanell Peman M, Bestit Cartasona C, Baños Martinez F, Fernandez

Ballart J, Mart Hennerberg C (1991). Predicción de la capacidad física de

deportistas durante la pubertad: Análisis de futbolistas de alto rendimiento. Ann

Esp Pediatr 35(5): 323-326.

175

Fragoso I, Vieira F, Canto L, Mil-Homens P, Capela C, Oliveira N, Barroso A, Oliveira

Jr A (2003). The importance of chronological and maturational age on strength

and speed performance of soccer players during adolescence. Ahozko

Komunikazioa. 5th World Congress on Science and Football. Lisboa.

Garcia Llop LA, Ramada Benedito A, Rodriguez-Estecha P (1990). Relationship

between sexual maturation and subcutaneous fat. An Esp Pediatr 33(4): 349-

353.

Gasser T, Sheehy A, Molinari L, Largo RH (2001). Growth of early and late maturers.

Am J Hum Biol 28(3): 328-336.

Gauffin H, Ekstrand J, Arnesson L, Tropp H (1989). Vertical jump performance in

soccer players: a comparative study of two training program. J Hum Mov Studies

16: 159-176.

González Aramendi JM, Ainz González F (1998). Capacidad funcional aeróbica en

jugadores de fútbol adolescentes. Arch Med Deporte 65: 201-207.

Hansen L, Bangsbo J, Twisk J eta Klausen K (1999). Development of muscle strength

in relation to training level and testosterone in young male soccer players. J Appl

Physiol 87(3): 1141-1147.

Hansen L, Bansgbo J, Twisk J, Kalusen K (1999). Development of muscle strength in

relation to training level and testosterone in young male soccer pplayers. J Appl

Physiol 87(3): 1141-1147.

Heath BH, carter JEL (1967). A modified somatotype method. Am J Phys Antrop 27:

57-74.

Heil DP (1997). Body mass scaling of peak oxygen uptake in 20- to 79-yr-old adults.

Med Sci Sports Exerc 29: 1602-1608.

176

Helsen WF, Starkes JL, Van Winckel J (2000). Effect of change in selection year on

success in male soccer players. Am J Hum Biol 12: 729-735.

Helsen WF, Starkes JL, Van Winckel J. (1998). The influence of relative age on success

and dropout in male soccer players. Am J Hum Biol 10:791-798.

Helgerud J, Engen LC, Wisloff U, Hoff J (2001). Aerobic endurance improves soccer

performance. Med Sci Sports Exerc 33(11): 1925-1931.

Hernández M, Castellet J, Narvaiza JL, Rincón JM, Ruiz I, Sanchez E, Sobradillo B,

Zurimendi A (1988). Curvas y tablas de crecimiento. Fundación F. Orbegozo,

Bilbao. Garsi argitaletxea. Madrid.

http://www.cdc.gov/growthcharts

http://www.fifa.com

Hulthen L, Bengtsson B, Stbrant K, Hallberg L, Grimby G, Johannsson G (2002). GH is

needed for the maturation of muscle mass and strength in adolescents. J Clin

Endocrinol & Metab 86 (10): 4765-4770.

Iuliano-Burns S, Mirwald RL, Bailey D (2001). Timing and magnitude of peak height

velocity and peak tissuess velocities for early, average and late maturing boys

and girls. Am J Hum Biol 13: 1-8.

Janckovic A, Heimer N eta Matkivic BR (1993). Physiological profile of prospective

soccer players. Science and Football II-en. Reilly T, Clarys J eta Stibbe

argitaratzaileak. E & FN Spon argitaletxea. London.

Janz KF, Burns TL, Witt JD, Mahoney (1998). Longitudinal analysis of scaling VO2 for

differences in body size during puberty: The Muscatine Study. Med Sci Sport

Exerc 30(9): 1436-1444.

177

Janz KF, Mahoney LT (1997). Three-year follow up of changes in aerobic fitness

during puberty: the Muscatine study. Res Q Exerc Sport 68(1): 1-9.

Jones AD eta Helms P (1993). Cardiorespiratory fitness in young British soccer players.

Science and Footbal II-en. Reilly T, Clarys J eta Stibbe argitaratzaileak. E & FN

Spon argitaletxea. London.

Jones MA, Hitchen PJ, Stratton G (2000). The importance of considering biological

maturity when assessing physical fitness measures in girls and boys aged 10 to

16 years. Ann Hum Biol 27(1): 57-65.

Juricskay Z, Mezey B (1994). Effect of regular training on the anthropometric

parameters and urine steroids in childhood. Eur J App Physiol 68: 367-372.

Kang J, Chaloupka EC, Mastrangelo MA, Biren GB, Robertson RJ (2001).

Physiological comparisons among three maximal treadmill exercise protocols in

trained and untrained individuals. Eur J Appl Physiol 84(4):291-295.

Katzmaryk PT, Malina RM, Beunen GP (1997). The contribution of biological

maturation to strength and motor fitness of children. Ann Hum Biol 24(6): 493-

505.

Katzmarzyk PT, Pérusse L, Malina RM, Bouchard C (1999). Seven-year stability of

indicators of obesity and adipose tissue distribution in the Canadian population.

Am J Clin Nutr 69: 1123-1129.

Kemper HC, Verchuur R (1981). Maximal aerobic power in 13- to 14- year old

teenagers in relation to biological age. Int J Sports Med 2(2): 97-100.

Knowles JE, Brooke JD (1974). A movement analysis of player behavior in soccer

match performance. 8th Conference of the British Society of Sports Psychology.

Saldford.

178

Leatt P, Shephard RJ, eta Plyley MJ (1989). Specific muscular development in under-18

soccer players. J Sports Sci 5: 165-175.

Little T, Williams A (2003). Specificity of acceleration, maximum speed and agility in

profesional soccer players. Ahozko Komunikazioa. 5th World Congress on

Science and Football. Lisboa

Macsween A (2001). The reliability and validity of the Astrand nomogram and linear

extrapolation for deriving VO2 max from submaximal exercise data. J Sports

Med Phys Fitness 41(3): 312-317.

Mafulli N (1996).Children in sport: Towards the year 2000. Sports Exerc Inj 63: 96-

106.

Malina RM (1982). Physical growth and maturity characteristics of young athletes.

Children in sport-en. Magill RA, Ash MJ, Smoll FL argitaratzaileak..

Champaign IL: Hum Kinetics argitaletxea.

Malina RM (1994). Physical activity and training: effects on stature and the adolescent

growth spurt. Med Sci Sports Exerc 26(6): 759-766.

Malina RM, Beunen G, Lefevre J, Woynarowska B (1997). Maturity-associated

variations in peak oxygen uptake in active adolescent boys and girls. Ann Hum

Biol 24(1): 19-31.

Malina RM, Bielicki T (1996). Retrospective longitudinal growth study of boys and

girls active in sport. Acta Paediatr 85(5): 570-576.

Malina RM, Bouchard C (1991). Growth, maturation and physical activity. Human

Kinetics: Champaign

179

Malina RM, Koziel S, Bielicki (1999). Variation in subcutaneous adipose tissue

distribution associated with age, sex, and maturation. Am J Hum Biol 11: 189-

2000.

Malina RM, Woynarowska B, Bielicki T, Beunen G, Eweld D, Geithner CA, Huang

YC, Rogers DM (1997). Prospective and retrospective longitudinal studies of the

growth, maturation, and fitness of Polish youth active in sport. Int J Sports Med

18(3): S179-185.

Malina RM, Peña Reyes ME, Eisenmann JC, Horta L, Rodrigues J, Miller R (2000).

Height, mass and skeletal maturity of elite Portuguese soccer players aged 11-16

years. J Sports Sci 18: 685-693

Matiegka J (1921). The testing of physical efficiency. Am J Phys Antrop 4: 223-30

Mayhew SR, Wenger HA (1985). Time-motion analysis of player behavior in soccer

match performance. Paper presented at the 8th Conference, British Society of

Sports Psychology, Saldford.

Mc Ardle W, Katch FI, Katch VL (1991). Exercise physiology. Energy, nutrition and

Human performance. Lea & Febiger argitaletxea. London.

Mercier B, Mercier J, Granier P, Le Gallais D, Prefaut (1992). Maximal anaerobic

power: relationship to anthropometric characteristics during growth. Int J Sports

Med 13(1): 21-26.

Mink MR, Ruiter LM, Van Mechelen W, Kemper HCG, Twisk JWR (2000). Physical

fitness, body fatness and physical activity: The Amsterdam Growth and Health

Study. Am J Hum Biol 12:593-599.

Mero A, Kauhaunen H, Peltola E, Vuorimaa T, Komi PV (1990). J Sports Med Phys

Fitness 30(1):57-66.

180

Mohr M, Krustrup P, Bangsbo J (2003). Match performance of high-standard soccer

players with special reference to development of fatigue. J Sports Sci 21(7): 519-

528.

Mota J, Guerra S, Leandro C, Pinto A, Ribeiro J, Duarte JJ (2002). Association of

maturation, sex, and body fat in cardiorespiratory fitness. Am J Hum Biol 14:

707-712.

Nowacky PE, Cai DY, Buhl C, Krummelbein U (1988). Biological performance of

German soccer players tested with special ergometry and treadmill methods.

Science and Football. Reilly T, Lees A, Davis K eta Murphy WF

argitaratzaileak. E & FN Spon argitaletxea. London.

Peña Reyes ME, Cardenas-Baarahona E, Malina RM (1994). Growth, physique, and

skeletal maturation of soccer players 7-17 years of age. Humbiologia

Budapestinensis 25: 453-458.

Prader A (1984). Biomedical and endocrinological aspects of normal growth and

development. Human growth and development-en argitaratua. Borms J, Hauspie

R, Sand, Susanne eta Hebbelimk M argitaratzaileak. Plenum Press argitaletxea.

New York.

Puga R, Ramos J, Agostinho J, Lomba I, Costra O, Freitas F (1993). Physical profile of

a first divission professional soccer team. Science and Football II-en. Reilly T,

Clarys J eta Stibbe argitaratzaileak. E & FN Spon argitaletxea. London

Raven PB, Gettman LR, Pollock ML, Cooper KH (1976). A physiological evaluation of

professional soccer players. Br J Sports Med 10: 209-216.

Rajic MK, Brisson GR, Shepard RJ, Lavalleé H, Jequier JC, Masse R, Jequier S,

Lussier T, Labarre R (1979). Maturité osseuse et performance physique. Can J

Appl Sports Sci 4: 223-225.

181

Reilly T, Bangsbo J eta Franks A (2000). Anthropometric and physiological

predispositions for elite soccer. J Sports Sci 18: 669-683.

Reilly T, Thomas V (1976). A motion analysis of work-rate in different positional roles

in professional football match-play. J Hum Mov Studies 2: 87-97.

Rienzi E, Drust B, Reilly T, Carter JE, Martin A (2000). Investigation of

anthropometric and work-rate profiles of elite South American international

soccer players. J Sports Med Phys Fitness 40(2): 162-169.

Rico-Sanz J (1997). Evaluaciones del rendimiento en futbolistas. Arc Med Dep 59(14):

207-212.

Rico-Sanz J (1998). Body composition and nutritional assessments in soccer. Int J Sport

Nutrition 8: 113-123.

Rico-Sanz J, Frontera WR, Mole PA, Rivera MA, Rivera-Brown A, Meredith CN

(1998). Dietary and performance assessment of elite soccer players during a

period of intense training. Int J Sport Nutr 8(3): 230-40.

Rocha MSL (1975). Peso ósseo do brasileiro de ambos sexos de 17 a 25 años. Arquivos

de anatomía e antropología. Rio de Janeiro 445-51

Roemmich JN, Clark PA, Walter K, Patrie J, Weltman A, Rogol AD (2000). Pubertal

alterations in growth and body composition V. Energy expenditure, adiposity

and fat distribution. Am J Physiol Endocrinol Metab 279: E1426-1436.

Roemmich JN, Rogol AD (1999). Hormonal changes during puberty and their

relationship to fat distribution. Am J Hum Biol 11: 209-224.

Roemmich JN, Rogol AD (1995). Physiology of growth and development. Its

relationship to performance in the young athlete. Clin Sports Med 14(3): 483-

502.

182

Roemmich JN, Richmond RJ, Rogol AD (2001). Consequences of sports training

during puberty. J Endocrinol Invest 24(9): 708-715.

Rogers DM, Olson BL eta Wilmore JH (1995). Scaling for the VO2-to-size relationship

among children and adults. J Appl Physiol 79(3):958-967.

Rogol AD (2002). Androgens and puberty. Mol Cel Endocrinol 198: 25-29.

Rogol AD, Clark P, Roemmich J (2000). Growth and pubertal development in children

and adolescents: effects of diet and physical activity. Am J Clin Nutr 72(supl):

521S-528S.

Rogol AD, Roemmich JN, Clark PA (2002). Growth at puberty. J Adolescent Health.

31:192-200.

Rosique J (1992). Estudio transversal del crecimiento en escolares vizcaínos. La

variación antropométrica como componente de la estructura biológica de la

población . Doktore-tesia. Euskal Herriko Unibertsitaea. Leioa.

Round JM, Jones DA, Honour JW, Nevill AM (1999). Hormonal factors in the

development of differences in astrength between boys and girls during

adolescence: a longitudinal study. Ann Hum Biol 26(1): 49-62.

Rutenfranz J, Lange K, Seliger V, Ilmarinen J, Klimmer F, Kylian H, Ritenfranz M,

Ruppel M (1982). Maximal aerobic power affected by maturation and body

growth during childhood and adolescence. Eur J Paediatr 139(2): 106-112.

Salokun SO (1994). Minimizing injury rates in soccer through preselection of players

by somatotypes. J Sports Med Phys Fitness 34(1): 64-69.

Saltin B (1973). Metabolic fundamentals in exercise. Med Sci Sports Exer 5:137-146.

Simmons C, Geoffrey CP. (2001). Season-of-birth bias in association football. J Sports

Sci 19: 677-686.

183

Stevens N, Sykes K (1996). Aerobic fitness testing: an update. Occ Health 48(12): 436-

438.

Shaffer TE (1980). The uniqueness of the young athlete: introductory remarks. Am J

Sports Med 8(5): 370-371

Shephard RJ (1999). Biology and medicine of soccer: an update. J Sports Sci 17: 757-

786.

Tanner JM (1962). Growth and adolescence. Blacwell Scientific Publications

argitaletxea. Oxford.

Tschopp M, Held T, Marti B (2003). Four-year development of physiological factors of

junior elite soccer players aged between 15-19 years. 5th World Congress on

Science and Football. Ahozko komunikazioa. Lisboa.

Tucker LA, Seljaas GT, Hager RL (1997). Body fat percentage of children varies

according to their diet composition. J Am Diet Assoc 97(9): 981-986.

Tumilty D (1993). Physiological characteristics of elite soccer players. Sports Medicine

16(2): 80-96.

Tumilty D (1993). The relationship between physiological characteristics of junior

soccer players and performance in a game situation. Science and Football II-en.

Reilly T, Clarys J eta Stibbe argitaratzaileak. E & FN Spon argitaletxea. London.

Van Lenthe FJ, Van Mechelen W, Kemper HCG, Bertheke Post G (1998). Behavioral

variables and development of central pattern of body fat from adolescence into

adulthood in normal weight whites: the Amsterdam Growth and Helath Study.

Am J Clin Nutr 67: 846-852.

Van Lenthe FJ, Kemper HCG, Post G, Twisk JW, Welten DC, Snel (1996). Biological

maturation and the distribution of subcutaneous fat from adolescence into

184

adulthood: The Amsterdam Growth and Health Study. Int J Obes Relat Metab

Disord 20(2): 121-129.

Van Praagh E, Dore E (2002). Short-term muscle power during growth and maturation.

Sports Med 32(11): 701-728.

Verhulst J (1992). Seasonal birth distribution of west European soccer players: a

possible explanation. Med Hypotheses 38(4): 346-348.

Vaeyens R, Philippaerts R (2003). The “21-years-rule” influence on selection strategies

of Belgian 2nd and 3rd National league soccer teams. 5th World Congress on

Science and Footbal. Ahozko komunikazioa. Lisboa.

Villa JG, García-López J, Moreno C (2000). Influencia de una temporada en el perfil

cineantropométrico de futbolistas. Arch Med Dep 75: 9-20.

Viviani F, Casagrande G, Toniutto F (1993). The morphotype in a group of peripubertal

soccer players. J Sports Med Phys Fitness 33: 178-183.

Vizmanos B, Marti-Henneberg C, Cliville R, Moreno A, Fernandez-Ballart J (2001).

Age at pubertal onset affects the intensity and duration of pubertal growth peak

but not final height. Am J Hum Biol 13(3): 409-416.

Vizmanos B, Marti-Henneberg C (2000). Puberty begins with a characteristic

subcutaneous body fat mass in each sex. Eur J Clin Nutr 54(3): 203-208.

Von dobeln W (1964). Determination of body constituents. Occurrences, causes and

prevention of overnutritition-en. G Blix argitaletxea. Upsala.

White JE, Emery TM, Kane JL, Groves R, Risman AB (1988). Pre-season profiles of

professional soccer players. Science and Football Reilly T, Lees A, Davis K eta

Murphy WF argitaratzaileak. E & FN Spon argitaletxea. London.

Whitehead N (1988). Conditioning for sport. A & C Black argitaletxea. London.

185

Wilmore JH eta Costill DL (1998). Fisiolgía del esfuerzo y del deporte. Human

Kinetics. Paidotribo argitaletxea. Barcelona.

Wislof U, Helgerud J eta Hoof J (1998). Strength and endurance of elite soccer players.

Med Sci Sport Exerc 30(3): 462-467.

Wittich A, Oliveri MB, Rotemberg E eta Mautalen C (2001). Body composition of

professional football (soccer) players determined by dual X-ray absorptiometry.

J Clin Densitom 4(1):51-5.

Wurch A (1974). La femme et le sport. Medicine Sportive 5(1).

Young WB, James R, Montgomery (2002). Is muscle power related to running speed

with changes of direction?. J Sports Med Phys Fitness 42(3): 282-288.

186

I. Eranskina

187

eman ta zabal zazu

Universidad Euskal Herriko del País Vasco Unibertsitatea INSTITUTO MEDICO BASURTO

BASURTO MEDIKUNTZA INSTITUTUA

TITULO DEL PROYECTO: CARACTERISTICAS FISIOLOGICAS Y

ANTROPOMETRICAS EN JUGADORES DE FUTBOL EN CRECIMIENTO

Yo, D. ......................................................................................................, mayor

de edad, y con D.N.I. ......................................,

En caso de que el participante sea menor de edad, cuyo nombre

es……………………….deberá ser firmado por su padre/madre o tutor/a, con nombre

…………………………………………y D.N.I………………..

DECLARO:

Que he entendido la información que se me ha facilitado acerca del trabajo de

investigación en el que voy a tomar parte voluntariamente. Este es un estudio acerca de

las diferentes cualidades físicas y fisiológicas en los jugadores de fútbol. Las

intervenciones que se me van a realizar son:

Un cuestionario con preguntas sobre mis datos personales, enfermedades,

operaciones, lesiones, historial deportivo, síntomas etc.

1. Una exploración física de corazón, pulmón, sistema musculo-esquelético,

medidas de los pliegues de grasa, diámetros y perímetros corporales.

2. Una prueba de tres saltos

3. Una prueba de 5 minutos en una bicicleta cicloergométrica

CONSENTIMIENTO INFORMADO

188

4. Una prueba de fondo en la pista con series de 800m a una velocidad que se

incrementa y descansando un minuto entre las series, controlando las

pulsaciones con un pulsómetro.

He tenido la oportunidad de comentar y preguntar los detalles de dicha

información.

Entiendo que puedo abandonar el estudio en cualquier momento que yo crea

oportuno.

La persona investigadora me ha advertido de las posibles molestias, riesgos y

consecuencias derivadas de la inclusión en este trabajo.

También me ha indicado me ha indicado que todos los datos acerca de mi

persona son estrictamente confidenciales y no transferibles. Mis datos podrán ser única

y exclusivamente utilizados para fines científicos siempre y cuando se garantice el más

absoluto respeto a mi intimidad y anonimato.

Dado que entiendo todo lo anterior, CONSIENTO que se me incluya en el

citado estudio de investigación.

Firma del participante/padre/tutor en el estudio,

Firma del/a investigador/a,

En Leioa, a .......... de ......................................... de ……….

189

II: Eranskina

190

DATU PERTSONALAK:

ABIZENAK:

IZENA: DATA:

Jaiotza eguna: Adina:

Helbidea:

Telefonoa: Lanbidea:

Baimena: BAI EZ

1. HISTORIA KLINIKOA:

AURREKARI MEDIKOAK:

PERTSONALAK:

Diabetea: Ebakuntzak:

Hipertentsio arteriala: Alergiak:

Gaix. kardiobaskularrak: Medikazioa:

Birikako gaix.: Tabakoa:

Epilepsia: Alkohola (kantitatea):

Kolesterola:

Ariketa fisikoan sintomak:

FAMILIARRAK:

Diabetea:

Hipertentsio arteriala:

Gaix. kardiobaskularrak:

Birikako gaix.:

Bat-bateko heriotza:

OHARRAK:

191

KIROL AUREKARIAK:

Orainaldian: Egiten duen kirola/k:

Urte kopurua:

Postua/espezialitatea:

Entrenamentuak: egun/astean: Ordu/astean:

Jokalari/Erreserba: Km/aste: Km/hile:

beste kirolik:

Lehen: Egindako kirola:

Urte kopurua:

Postua/espezialitatea:

Entrenamentuak: egun/astean: Ordu/astean:

Jokalari/Erreserba: Km/aste: Km/hile:

beste kirolik:

192

2. MIAKETA FISIKOA:

ANTROPOMETRIA:

Pisua (kg): Altuera (cm):

Gantz tolesturak:

Trizipitala: Suprailiakoa:

Subeskapularra: Izterrekoa:

Abdominala: Zangokoa:

Perimetroak:

Besoa: Izterra: Zangoa:

Diametroak:

Ukondoa: Belauna:

Eskumuturra: Orkatila:

APARATU KARDIOBASKULARRA:

Atsedeneko bihotz maiztasuna:

Tentsio arteriala:

Bihotzeko auskultazioa:

Biriketako auskultazioa:

ECG:

SISTEMA USKULUESKELETIKOA:

Oinak: Sorbaldak:

Orkatilak: Dismetriak:

Belauna:

Aldakak: Bizakarhezura:

OHARRAK:

193

3. AZTERKETA FUNTZIONALA:

BOSCOREN PLATAFORMA:

Makurtutako jauzia:

Denbora (s):

Altuera (cm):

Mugimenduaren aurkako jauzia:

Denbora (s):

Altuera (cm):

Erorketa jauzia:

Ikumena (s)

Indarra (w/kg)

Denbora (s):

Altuera (cm):

ERGOMETRIA (Astrand-en testa):

Minutuak

Watioak

Taupadak

rpm

194

III: Eranskina

195

196