Gallego para castellanohablantes (Iniciación) /Galego para castelanfalantes (Iniciación)

Comienza hoy AULIGA un curso de iniciación al gallego para personas que desean conocer el gallego y usarlo a partir de su castellano inicial. Pensamos, sobre todo, en los muchos gallegos o descendientes de gallegos que, diseminados por toda España, Europa y América, quiren conocer y usar el gallego. También resultará útil para los gallegos castellanohablantes iniciales.

Comeza hoxe AULIGA un curso de iniciación ao galego para persoas que desexan principiar a aprendizaxe desta lingua a partir do castelán. Pensamos, sobre todo, nos moitos galegos ou descendentes de galegos que, espallados por toda España, Europa e América, queren coñecer e usar o galego. Tamén é útil para os galegos castelanfalantes iniciais.

Si esta experiencia tiene éxito, pensamos seguir en próximos cursos con Gallego Intermedio y Gallego Perfeccionamiento.

De saír ben esta experiencia, contamos seguir en próximos cursos con Galego Intermedio e Galego Perfeccionamento.

Intentaremos, en un futuro más o menos próximo, que los textos vayan acompañados de su correlato oral: cintas, CDs, etc.

Nun futuro, máis ou menos próximo, tentaremos que os textos vaian acompañados do seu correlato oral: fitas, CDs, etc.

Cada tema o unidad lleva ejercicios, que el alumno puede enviar a AULIGA para que le sean corregidos y devueltos. También “colgaremos” el oportuno solucionario. Próximamente indicaremos la dirección de correo electrónico a la que enviar estos ejercicios, así como todo tipo de preguntas y sugerencias.

Cada tema leva exercicios, que o alumno pode enviar a AULIGA para que lles sexan corrixidos e devoltos. Tamén “colgaremos” o oportuno solucionario. Proximamente indicaremos o enderezo electrónico onde debe enviar estes exercicios, así como todo tipo de preguntas e suxestións.

Iremos “colgando” na rede cada semana ou cada dúas semanas cada unha das unidades ou temas que compoñen este método de iniciación.

Iremos “colgando” na rede cada semana ou cada dúas semanas cada unha das unidades ou temas que compoñen este método de iniciación.

Las primeras unidades utilizan como lengua vehicular el castellano para, progresivamente, usar solo en las siguientes el gallego. Para que la comprensión sea más fácil, especialmente en los primeros temas, colocamos entre paréntesis el equivalente castellano de la palabra gallega utilizada. Cuando coinciden el término gallego y el castellano no se coloca este paréntesis [Ejemplo: ver /vir (venir)].

As primeiras unidades utilizan como lingua vehicular o castelán para, progresivamente, utilizar só nas seguintes o galego. Para que a comprensión sexa máis fácil, especialmente nos primeros temas, colocamos entre parénteses o equivalente castelán da palabra galega utilizada. Cando coinciden o termo galego e o castelán non se coloca esta paréntese [Exemplo: ver/vir (venir)].

Este curso de iniciación está pensado para personas sin una especial formación lingüística por lo que, en este nivel, preferimos usar una terminologí que ya no resulta habitual en lingüística (g suave, sonido y no fonema, etc.) para así alcanzar una mayor comprensión del receptor. Insistimos en que el método no está pensado para lingüistas, sino para gente normal y corriente, con el castellano como lengua inicial y que quiere comenzar con el uso del gallego.

Este curso de iniciación está pensado para persoas sen unha especial formación lingüística, polo que, neste nivel, preferimos usar unha terminoloxía que xa non resulta habitual na lingüística (g suave, son e non fonema, etc.) para así acadar unha maior comprensión do receptor. Insistimos en que o método non está pensado para lingüistas, senón para xente do común, castelanfalante inicial que quere ter unha iniciación no galego.

UNIDADE 1

1 ABECEDARIO E SONS DO GALEGO

El abecedario o alfabeto gallego está formado por 23 letras:

A, a; B, b; C, c; D, d; E, e; F, f; G, g; H, h; I, i; L, l; M, m; N, n; Ñ, ñ; O, o; P, p; Q, q; R, r; S, s; T, t; U, u; V, v; X, x; Z, z.

Semejanzas entre los abecedarios gallego y castellano

Las semejanzas entre el abecedario gallego y castellano son muchas. Señalamos a continuación algunas:

En gallego, como ocurre en castellano, no coincide el número de letras con el número de sonidos. Hai 26 sonidos o fonemas en gallego y solo hai 23 letras. Así, al igual que en castellano:

B y v representan el mismo sonido: lamber (lamer), beber, andaba, lobo / ver, vir (venir), servizo (servicio), vila (villa) .

La H/h, como en castellano, es unha letra muda, no representa ningún sonido: hedra (hiedra), prohibir.

C/c, como en castellano, suena como qu ante a, o, u (cama, coche, cura) y com z ante e, i (cerca, cine, zapato).

Qu se utiliza, como en castellano, ante e/i: queixo (queso), querer, Quique, química. G se utiliza básicamente como en castellano, si bien hay que señalar que en gallego no

existe el sonido correspondiente al de j castellana o g+e,i. G/g en gallego suena siempre como el llamado popularmente g suave castellano de gato, goma, guerra, guitarra, lengüeta, piragüísmo. Por lo demás, las normas de uso de este g “suave” son las mismas del castellano:Se usa g ante a, o, u: gato, gorra, guapo, antigo (antiguo), lingua (lengua).Se usa gu ante e,i: guerra, guitarra.Como en castellano, la diéresis sobre la u seguida de e,i indica que esta ü debe pronunciarse: lingüeta (lengüeta), antigüidade (antigüedad), pingüín (pingüino).

Las combinaciones de dos letras como ch, ll, rr tienen el mismo valor y uso que en castellano: chaleco, chover (llover), coller (coger), culler (cuchara), paella, carro, serra (sierra).

Diferencias entre los abecedarios gallego y castellano

Las principales diferencias en relación con el abecedario castellano son las siguientes:

El gallego, especialmente en posición tónica o acentuada, cuenta con siete vocales, frente a las cinco del castellano. El gallego presenta a, i, u, igual que el castellano, pero distingue entre e abierta/e cerrada, o abierta/o cerrada. Sin embargo, en la escritura, las letras e/o representan igual el sonido e/o abiertos y e/o cerrados.

En gallego se distinguen palabras solo por la oposición entre e abierta/ e cerrada y o abierta/o cerrada, especialmente cuando estas vocales ocupan posición tónica o acentuada: óso (hueso)con la primeira ó abierta y oso (con la primera o cerrada, ´oso´); pé (con e abierta, ´pie´) e pe (con e cerrada, ´pe, letra del abecedario´.

-Tienen e abierta: bésta ´ballesta´, pé ´ pie, extremidad´, présa ´prisa, apuro´, sede ´sed, ´gana de beber´.

-Tienen e cerrada: besta ´bestia, animal´, pe ´pe, letra´, presa ´puñado, embalse´, sede ´sede, domicilio social´.

-Tienen o abierta: bóla ´bola, esfera´, óso ´hueso, elemento del esqueleto´, póla (´rama de árbol´).

-Tienen o cerrada: bola ´bolla, pieza redondeada de pan´, oso ´oso, animal salvaje´, pola ´, gallina´.

En algunas ocasiones y en palabras homógrafas, aunque no siempre, se señala con acento gráfico la vocal abierta: óso/ oso, bóla/bola, pé/pe. Nosotros, cuando lo precisamos por motivos pedagógicos, señalamos la vocal abierta con negrita.

Consejo: e/o abiertas se pronuncian, lógicamente, con abertura mayor de la boca que e, o cerrados. En castellano no existe esta oposición abiertas / cerradas, pero e/o, especialmente tónicos o acentuados, se pronuncian más abiertos en las palabras en que estas vocales estan en contacto con r-, -rr- fuertes, como en guerra, regla, roca, rosa. Se pronuncian en castellano e/o más cerradas en contacto con ch, ll, ñ como en sello, peña, pollo, olla. Por otra parte, palabras que en castellano presentan diptongo ie, ue en galego son con e, o abiertos, respectivamente, sin que esta norma sea de validez general: piedra > pedra; puerta > porta/ cena > cea; corona > coroa.

Como hemos visto G, g representa siempre el sonido suave de los castellanos gato, gorra. En gallego, en principio, no existe el sonido representado en castellano por j (jamás, joroba, jugar) o g+e, i (gente, gitano). Sin embargo, la escritura de g en gallego sigue las mismas normas que en castellano: se escribe g ante a, o, u (gato, goma, guante); se escribe gu ante e, i (guerra, guitarra); se marca la u con diéresis, cuando queremos que suene esta u ante i, e, exactamente igual que en castellano: pingüín (pingüino), lingüeta (lengüeta).

La x puede representar un sonido fricativo sordo como el del francés chocolat o el inglés shampoo, en xamón (jamón), xente (gente), caixa (caja) –en muchas ocasiones, aunque no siempre, coincide con el sonido castellano j o g+ei. Pero, x también puede representar, como en castellano, el sonido ks, especialmente en términos cultos: exame (examen), excelso, exterior.

La combinación de letras nh presenta el sonido n velar de unha (una), algunha (alguna),

ningunha (ninguna). Este sonido es semejante al n castellano de manga, anhelar, inhalar. De este modo en gallego distiguimos una (del verbo unir) de unha (una, femenino de un/uno o del numeral femenino, ´una sola´). Aparece sobre todo en los femininos unha (una), algunha (alguna), ningunha (ninguna) o en las contracciones de las preposiciones en y de con unha/algunha: nunha [en + unha] (en una: Vive nunha casa = Vive en una casa ), dunha [de + unha] (de una: Regresa dunha festa = Regresa de una fiesta), nalgunha [en + algunha] (en alguna: Traballa nalgunha empresa = Trabaja en alguna empresa), dalgunha [de + algunha] (de alguna: Regresa dalgunha excursión > Regresa de alguna excursión ).

En el abecedario gallego no existen las letras j (iota), ç (cedilla), k (ka), w (uve dobre) e y (y grego). Sin embargo, se utilizan para escribir palabras procedentes de otros idiomas: jazz, Barça, kiwi, yuppie.

Los nombres de las letras del abecedario gallego, mayúsculas y minúsculas, son: a, be, ce, de, e, efe, gue, hache, i, ele, eme, ene, eñe, pe, que, erre, ese, te, u, uve, xe, zeta. El nombre de las combinaciones de dos letras que representan un sonido son: ce hache (ch), gue u (gu), ele dobre (ll), ene hache (nh), que u (qu), erre dobre ( rr).

Los nombres de las letras en gallego son de género masculino, frente al femenino castellano: o a, o be, o ce, etc.

Aclaración: O, a, os, as es el artículo determinado gallego, equivalente al castellano el, la, los, las. Un, unha, uns, unhas es el artículo indeterminado gallego, equivalente al castellano un, una, unos, unas.

EXERCICIOS

1.Observa las palabras e indica su significado con el equivalente castellano. ¿Que significan si se suprime su letra inicial? Ofrece, de nuevo, su equivalente castellano. Puedes consultar un diccionario gallego-castellano.

cama parte touro berro barca novo mandar nave cano cesta

faro gasa imán leira orella queixo rosa saltar xel zoco

2.Completa las seguintes oraciones y léelas.

-Os nomes das letras en galego son de xénero .................-A combinación nh denomínase .............-A combinación qu denomínase ........-A combinación gu denomínase .............-A combinación rr denominase .............-A combinación ll denomínase ...........-A combinación ch denomínase ......

3.Corrige los errores marcados con asterisco. Después lee las oraciones resultantes.

-*A g denomínase *ge.-*A x denomínase *equis.-*A j non é (es) unha letra galega e denomínase *jota.-*A q denomínase *cu.

4.Indica qué letras se usan en gallego, pero que no son propias del abecedario gallego.

7.Sustituya las palabras subrayadas por su femenino, añadiendo a. Introduzca nh cando sea necesario. Pronuncie las oracións resultantes. (Ejemplo: Había un nadador > Había unha nadadora. Había algún nadador > Había algunha nadadora. Non había ningún nadador > Non había ningunha nadadora.)

-Habia un espectador > ....................-Non había ningún espectador > ..................-Había algún espectador > ...........................

8.Pronuncia las siguientes oraciones. Fíjate en la o abierta (la marcamos con negrita) y la o cerrada.

Un oso lambe un óso. Esa bola de pan parece unha bóla de billar. Escondía con présa unha presa de caramelos. Un soldado disparaba a besta contra unha besta. Pasaban sede os traballadores que limpaban a sede central. Unha pola cantaba sobre unha póla de árbore.

9.Pronuncia las siguientes frases. Las de la primeira columna presentan en la sílaba tónica e/o abiertas y la de la segunda cerradas.

e/o abiertas e/o cerradasbote abertocoche amareloboneca grosaesfera novarosa vella

abella gordaboca baleiracamelo coxomozo enfermomoto negra

inverno de neveschaleco cómodosete cordasnove porcos

abeto con follascabeza con gorracesta de globoscatorce meses

10.En las siguientes oraciones y/o frases aparecen combinadas palabras con vocal tónica cerrada y abierta. Pronúncialas. Marcamos las abiertas con cursiva negrita y las cerradas con cursiva.

Cóbado groso. Corpo forte. Folla grosa. Nove pozos. Gorro novo. Moble coxo. Porco gordo.

Pedra negra. Cadelo negro. Neno débil. Dez cestas. Primavera verde. Pemento quente.

9.Coloca V si es verdadero y F si es falso:

-O galego presenta cinco vogais, coma o castelán: ...-O x en galego presenta o son ks e tamén outro son que non existe no castelán: ....- -O abecedario galego non presenta como propias as letras j, y, k: ....

10.Pronuncia las seguintes oraciones prestando especial atención a las palabras que presentan n/ñ y a las que tienen nh.

Esas son unhas dunas. Había algunha alumna. Non había ningunha alumna. Había unha tuna universitaria. Tivo algunha fortuna. Non tivo ningunha fortuna. Non había ningunha uña. Porán unha tribuna, pero non cantará ningunha tuna. Hai algunha inoportuna que falou sen ningunha fortuna. Esa praia ofrece algunhas dunas. Con algunha fortuna encontrarás nalgunha duna dunha praia unha uña de unicornio.

11.Pronuncia las siguientes parejas y tripletes de palabras:

luso (´luso, portugués´) – luxo (lujo); xa (ya) – sa (ya); seo (seno) – xeo (hielo) – cheo (lleno); xesta (retama, hiniesta) – sesta (siesta); xusto (justo) – susto (susto); xuíza (jueza) – suíza (suíza); serra (sierra) – xerra (jarra); coxo (cojo) – cocho (cerdo); caseira (casera) – caixeira (cajera); coxín (cojín) – cosín (cosí); chouto (salto) – souto (bosque de castaños).

Pronuncia las siguientes oraciones:Ese futbolistal luso goleador é un luxo. A gata está xa sa. Leva o seo cheo de xeo. Dorme a sesta detrás dunha xesta. Non é xusto ese susto. Declarou ante unha xuíza suíza. Bebía unha xerra de auga da serra. Pasaba un cocho coxo. A caxeira cobraba a comida caseira. Esta tarde cosín o coxín. O gato daba un chouto no souto.

2 CONVERSACIÓN: PRESÉNTOME

Manuel: Ola! Bos días.Gloria: Bos días.Paula: Quen es?Manuel: Son Manuel. Son profesor de galego. E ti?Paula: Son Paula. Son avogada e tamén estudante de galego. E ela, quen é?Gloria: Eu son Gloria. Son economista e estudante de galego.Paula: Veña, moi ben. Encantada. Debo ir á secretaría. Adeus.

Responde:

Quen é Manuel?Quen é Gloria?Quen é Paula?A onde debe ir Paula?Con que palabras saúda Manuel?Con que palabra se despide Paula?

Saúdos e despedidas

Para saudar pola mañá: Bos días. Para saudar pola tarde: Boas tardes. Para saudar pola noite: Boas noites. Para despedirse: Adeus, Deica logo, Deica mañá.

Escribe en el cuadro de la derecha la fórmula de cortesía que utilizarás en las situaciones señaladas en el cuadro de la izquierda.

Para saludar por la mañana Bos díasPara saludar por la tardePara saludar por la nochePara despedirse a cualquier hora del díaPara despedirse por la noche

O presente de indicativo do verbo ser

Eu (yo) son (soy)Ti (tú) es (eres)El/Ela (el/ella) é (es)Nós (nosotros/nostras) somos (somos)Vós (vosotros/vosotras) sodes (sois)Eles/Elas (ellos/ellas) son (son)

Vostede (usted) é (es)Vostedes (ustedes) son (son)

Repárese en que los pronombres personales nós/vós no presentan variación de género y tanto se usan para masculino como para femenino: Nosotras las mujeres > Nós as mulleres. Nosotros los hombres > Nós os homes. Vosotros los hombres > Vós os homes. Vosotras las mujeres > Vós as mulleres.

Las e tónicas del presente del presente de ser (es, é) se pronuncian con e abierta. Las o tónicas de son, somos, sodes, son se pronuncian con o cerrada. La e de eu se pronuncia cerrada, así como el/ela; la o de nós, vós, abierta.

Coloque la forma verbal de ser que corresponda en la línea de puntos. Pronuncie después las oraciones resultantes tratando de reproducir correctamente las vocales abiertas/cerradas señaladas en el punto anterior (galego presenta e cerrada):

Eu ... estudante de galego. (Ejemplo: Eu son estudante de galego)Ti .... estudante de galego.El ... estudante de galego.Ela ... estudante de galego.Nós ... estudantes de galego.Vós ... estudantes de galego.Eles ... estudantes de galego.Elas ... estudantes de galego.

Vostede .... estudante de galego.Vostedes .... estudantes de galego.

Coloque en la línea de puntos el pronombre que falta:

.... son estudante de galego. (Ejemplo: Eu son estudante de galego)

.... es estudante de galego.

.... é estudante de galego.

... somos estudantes de galego.

... sodes estudantes de galego.

... son estudantes de galego.

Cortesía:

... é estudante de galego.

... son estudantes de galego.

Vocabulario

A continuación ofrecemos algunos nombres de oficios y profesiones. Como es habitual, en algunos casos colocamos el equivalente castellano entre paréntesis.

Mestre, tra (profesor); albanel (albañil), aparellador, ra (aparejador); arquiveiro, ra (archivero); artesán, artesá (artesano, na); avogado, da; camareiro, ra; canteiro, ra; cerralleiro, ra (cerrajero); caixeiro, ra (cajero, ra); cesteiro, ra (cestero); empregado, da (empleado); enfermeiro, ra; fontaneiro, ra (fontanero); garda (guardia); médico, ca; oleiro, ra (ceramista, alfarero); ourive (orfebre); xoieiro, ra (joyero); peiteador, ra (peluquero); barbeiro (barbero); peixeiro, ra (pescadero); varredor, ra (barrendero); vixilante (vigilante); xastre (sastre); xornalista/periodista (periodista); xuíz, xuíza (juez); mariñeiro (marinero); obreiro, ra (obrero); labrego, ga (labriego); campesiño, ña (campesino); enxeñeiro, ra (ingeniero); debuxante; carpinteiro; zapateiro; porteiro, ra; cociñeiro, ra.

Escribe tres nombres de profesiones que terminen en –eiro, -eira (Exemplo: carteiro/carteira)

Escriba en la línea de puntos el nombre de la profesión cuya actividad se describe:

-Cultiva a terra para que produza todo tipo de plantas comestibles: .......-Fabrica e vende xoias, reloxos, obxectos e cousas de ouro e prata, cadeas, etc.: .......-Ensina a escribir, ler, sumar, restar, dividir..., especialmente aos nenos nas escolas: ........-Defende os acusados en preitos, xuízos, tribunais de xustiza, etc.: ..........-Cóbranos o que compramos en supermercados e hipermercados: ..............-Corta e amaña o pelo das persoas: .............-Fai que funcionen correctamente lavabos, cisternas, bañeiras e bidés: ..............-Encárgase de que vaia ben o tráfico de coches en cidades, estradas, autovías, etc.: .....-Proxecta as autovías, estradas, pontes, aeroportos, etc.: ...............-Redacta noticias e reportaxes: ...........-Vende peixes e mariscos: .......... -Levanta muros e paredes con ladrillos e cemento: ..........

1.Complete la oración con la forma correspondiente del verbo ser.

Eu ............ fontaneiro. Ti .......... labrega.El ........... xornalista.Ela ....... empregada.Nós ...... avogados.Vós ....... xoieiros.Eles ...... enxeñeiros.Elas ..... aparelladoras.

Vostede ..... cerralleiro.Vostedes .... mestres.

2.Conteste la pregunta según el modelo que ponemos como ejemplo en la primera fila y coloque la forma de ser que se corresponda con la de la pregunta.

-Es albanel? Si, son albanel.-É vostede cerralleiro? .......................-Es xastre? .....................-É vostede albanel? ....................-Es garda?Son vostedes gardas? Si, somos gardas.Sodes canteiros?Son eles labregos? Si, eles son labregos.Sodes vós médicos? Si, nós somos médicos?Son elas peixeiras? ..................................Sodes vós avogadas? ................................É vostede mestra? .............................Son vostedes xornalistas? ..............................

3.Complete con la forma del verbo ser que corresponda.

Eu .......... mestra.Gloria .......... arquitecta.Ti ............... avogada.Pedro e Antón ........... cerralleiros.Nós ............. estudantes.Paula e Silvia .......... gardas.Ti e Silvia .... estudantes de galego.Ti e eu ......... profesoras.

Para preguntar y responder

Como habrá observado, en gallego sólo se colocan los signos de interrogación y exclamación al final del enunciado interrogativo y exclamativo: É avogado? Ti es profesor?

Son interrogativos habituales en gallego quen? (¿quién?), pronunciado con e abierta, y que? (¿que?), pronunciado con e cerrada. Obsérvese que en gallego, a diferencia del castellano, los interrogativos no llevan acento gráfico.

Como habrá observado, en gallego se utiliza Si (Si) para la respuesta afirmativa y Non (No) para la respuesta negativa. Observe que si en gallego, a diferencia del castellano, no lleva acento gráfico.

De acuerdo con lo expuesto, y siguiendo el modelo que damos como ejemplo, conteste las siguientes preguntas en la línea de puntos.

Quen é profesor? Manuel. Manuel é profesor.Quen é xardineiro?Xoán. .............................Quen é xastre?Pedro ............................Quen é xoieiro?Bieito ...........................Quen son avogados?Gloria e Roi ..........................Quen son enxeñeiras? Siliva e Ana ...........................

Observe que quen es invariable en gallego y que se usa tanto para singular como para plural.. La forma *quenes es un castellanismo inadmisible: *Quenes son campesiños? > Quen son campesiños?

Conteste la pregunta en la línea de puntos .

Que é Manuel? Profesor. Manuel é profesor.Que é Carme? Garda. ...........................Que é Rafael? Oleiro .........................Que é Marta? Artesá ........................Que é Bieito? Mariñeiro .......................Que é Sara? Campesiña ........................Que é Celso? Cociñeiro .......................Que son Pedro e María? Peiteadores ......................Que son Filipe e Xurxo? Fontaneiros .......................

Conteste la pregunta en la línea de puntos en su doble versión: afirmativa y negativa. Fíjese en el modelo.

És estudante? Si, son estudante. / Non, non son estudante.É vostede peixeira?É Gloria peiteadora?É Bieito varredor?Son Silvia e Paula veterinarias?Sodes gardas?Pedro e María son vixilantes?Son vostedes xornalistas?Sodes panadeiros?

Conteste la pregunta en la línea de puntos en su doble versión: afirmativa y negativa. Fíjese en el modelo.

É vostede o señor García? Si, eu son o señor García./ Non, eu non son o señor García.Son vostedes Carlos e Ana? .........................................................................................Es o fontaneiro? .......................................................................................Es a profesora? .......................................................................................É vostede o garda? ......................................................................................Sodes Carlos e Gloria? .......................................................................................Sodes os enfermeiros? .....................................................................................Son vostedes os enfermeiros? ............................................................................................Es Manuel? ............................................................................................Sodes Manuel e Gloria? ..........................................................................................Son Silvia e Paula? .........................................................................................É vostede a secretaria? .........................................................................................Son os vixilantes? ........................................................................................

Observe en el siguiente cuadro los números cardinales hasta el veinte.

1.Un/unha2.Dous/dúas3.Tres4.Catro

5.Cinco6.Seis7.Sete8.Oito

9.Nove10.Dez11.Once12.Doce

13.Trece14.Catorce15.Quince16.Dezaseis

17.Dezasete18.Dezaoito19.Dezanove20.Vinte

Lea el siguiente texto sobre las partes del cuerpo y vaya sustituyendo los números por los correspondientes numerales en letra. -Tenga en cuenta que (dos) presenta en gallego género masculino y femenino: dous nenos (dos niños) / dúas nenas (dos niñas). -Por otra parte, la única forma masculina para 1 és un, que se corresponde con la doble forma castellana un/uno: Un ojo > Un ollo. Uno de agosto > Un de agosto. El número uno > O número un.

Os seres humanos presentamos 1 cara con 2 orellas para oír e escoitar, 2 ollos para ver, 1 boca para comer, un nariz para ulir ou cheirar, 1 lingua para saborear e falar, e todo iso dentro da dentro da boca. 2 brazos para bracexar, 2 mans con 5 dedos cada unha para coller cousas, é dicir, en total 10 dedos das mans. Son 2 pernas con 2 pés para andar, correr, ir e vir, con 5 dedos cada pé e 10 dedos dos pés en total. Sumando os dedos de pés e máns son 20 os dedos.

Complete en la línea de puntos según el modelo:

A boca é para ............. > A boca é para saborear e falar.As orellas son para ................Os ollos son para ................O nariz é para ......................As mans e os dedos son para ..............As pernas e os pés son para ...............

Lea el siguiente texto sobre una familia y sustituya los números en cifra por los correspondientes en letra.

A familia son 1 pai ou papá e 1 nai ou mamá. Os fillos son 2, 1 fillo e 1 filla. Hai 4 avós: 1 avó materno e 1 avoa materna, en totol 2 avós maternos. Hai tamén 1 avó paterno e 1 avoa paterna, tamén 2. En total son 4, 2 avós maternos e paternos e 2 avoas maternas e paternas. Hai así 4 avós e 2 netos.

En las siguientes oraciones sustituya el número en cifra por el correspondiente número en letra.

-O día 1 de agosto marcho de vacacións. -Comerá 1 pera madura.-Compra 2 bolígrafos na papalaría.-Compra 2 barras de pan e 2 bolas de pan na panadaría.-Esperará 3 horas.-É 4 de agosto.-Os dedos da man son 5.-3 máis 3 son 6.-As provincias de Galiza son 4: A Coruña, Lugo, Ourense e Pontevedra.-Os 3 grandes poetas do Rexurdimento galego son Rosalía de Castro, Curros Enríquez e Pondal.-1 decena son 10 unidades, media decena son 5 unidades; 1 ducia son 12 unidades; media ducia son 6 unidades. -1 semana son 7 días: luns, martes, mércores, xoves, venres, sábado e domingo.2 semanas son 14 días.Os dedos do corpo humano, sumando os de mans e pés, son 20 en total, 5 de cada man, 5 de cada pé, 10 por mans e 10 por pés. Así saen 20 en total.Un verso octosílabo ten 8 sílabas.Un octógono é un polígono de 8 lados.O 9 é un número máxico en Galiza: son 9 os baños de mar que hai que tomar.Son 8 os días de vacacións.O 13 é un número gafe e por iso dicimos 12 máis 1.O 16 de xaneiro é a data de nacemento de quen isto escribe.O 17 de maio é o Día das Letras Galegas para commemorar que o primeiro libro galego do Rexurdimento, Cantares gallegos de Rosalía de Castro, se publicou o 17 de maio de 1863.A Constitución española establece a maoría de idade en 18 anos.1 ano ten 12 meses: xaneiro, febreiro, marzo, abril, maio, xuño, xullo, agosto, setembro, outubro, novembro e decembro.O 19 de marzo é a festa de san Xosé.O 11 de xullo hai a romaxe de san Bieito en moitos lugares de Galiza.

Lea el siguiente diálogo. Sustituya los números en cifra por su correspondiente en letra.

Manuel: Ola, boas tardes.Gloria: Ola, boas noites. Porque son as 9.Manuel: Si, son as nove e é noite. Non é día.Gloria: Vostede é profesor de galego? Eu son alumna de galego. Elas, Paula e Siliva, son alumnas de galego.Manuel: Si, son profesor de galego. Chego con 20 minutos de atraso. Sodes todas alumnas de galego iniciación?Silvia: Non, non somos todas alumnas de iniciación. 2 alumnas son de Intermedio. Son amigas e están de “visita”. Paula: É vostede tamén profesor de galego intermedio?Manuel: Non. Eu non son profesor de galego intermedio. Eu son profesor de galego iniciación. Sodes 18 os alumnos de galego iniciación?Silvia: Non, non somos 18. Somos 19: 10 alumnas e 9 alumnos.Gloria: É tarde para empezar a lección 2.Manuel: Si é tarde. Mañá será un novo día e unha nova clase. Veremos o tema 2. Deica mañá.Paula, Gloria e Silvia: Boas noites.

Responde

Que forma de saúdo usa Gloria?Con que atraso chega o profesor de galego?De que cursos son as alumnos?Que número de alumnos son de iniciación?Que número de alumnas son de iniciación?Con que fórmulas se despiden Manuel e as alumnas?

Textos para leer y resumir

Lea los textos que siguen y responda las preguntas que colocamos detrás de cada uno de ellos.

Texto 1

O primeiro libro monolingüe publicado, e o noso primeiro clásico contemporáneo pola súa extraordinaria calidade, é Cantares gallegos, de Rosalía de Castro, do 1863; este volume marca os inicios do verdadeiro Rexurdimento da nosa literatura.. O cultivo literario do galego vén acompañado da preocupación e interese polo estudio da lingua. No ano 1864 o compostelán Francisco Mirás publica o Compendio de gramática gallego-castellana. Con ela pretende o autor, segundo di no prólogo, facilitar ós non galegos a comprensión do noso idioma. Esta obra, de escasa calidade científica e literaria, posúe, non obstante, o indubidable valor histórico de ser a nosa primeira gramática.No ano 1865 aparece o Diccionario gallego-castellano de Francisco Xavier Rodríguez, e no 1868 Xoán Antonio Saco e Arce, catedrático no instituto de Ourense, publica unha Gramática gallega. Saco e Arce, preocupado pola progresiva deturpación da lingua ofrece na súa gramática o primeiro intento serio de estudiar a nosa lingua, xa que está preparada por un verdadeiro especialista e contén nocións e informes aínda hoxe valiosos.Nese mesmo ano de 1868 Xoán Cuveiro Piñol publica El habla gallega. Observaciones y datos sobre su origen y vicisitudes; é autor tamén dun Diccionario gallego, baseado no de Rodríguez. [...]Dentro dos intentos da xente do Rexurdimento por acadar a dignificación da lingua galega, cómpre salientar a fundación, na Coruña, da Real Academia Galega, no ano 1905, baixo a presidencia de Manuel Murguía.

Ignacio PÉREZ PASCUAL e Armando REBOLEIRO GONZÁLEZ: Historia da lingua

¿Cuál es el primer libro publicado integramente en gallego y que inicia el Rexurdimento (Resurgimiento o Renacimiento de la lengua gallega)? ¿En qué año se publica y quién es su autor?

¿Indique cuál es la primera gramática del gallego y en qué año se publica? ¿Cuál es el primer diccionario? ¿Cuál es la primera gramática que se considera de calidad y científica?

¿En qué año se funda la Real Academia Gallega y quién es su primer presidente?

Texto 2

Algúns homes... andan a falar dun idioma universal, único para toda a nosa especie. Son os mesmos que buscan a perfección baixando pola escala zoolóxica, deica sentiren envexa das formigas e das abellas... Son os mesmos que consideran o mito da Torre de Babel como un castigo, e renegan da vida ascendente. Mais eu dígolles que a variedade de idiomas, coa súa variedade de culturas, é un signo distintivo da nosa especie, o que nos fai superiores aos animais. Velaí vai a demostración: un can de Turquía ouvea igual ca un can de Dinamarca; un cabalo das Pampas

arxentinas rincha igual ca un cabalo de Bretaña. ¿E sabedes por que? Porque os pobres animais aínda están no idioma universal.

Alfonso R. Castelao: Sempre en Galiza (Adaptación)

¿Qué considera Castelao qué es propio del lenguaje humano frente al supuesto lenguaje de los animales?

Texto 3

Segundo vellas historias...esta terra [A Coruña] estaba dominada por un xigante chamado Xerión. O tal xigante tiña tiranizada a toda a xente. Cando Hércules foi a Lisboa os súbditos de Xerión mandáronlle recado para que os librase da tiranía. Hércules acudiu ao chamado e, despois de loitar catro días arreo con Xerión, rematou por vencelo e cortarlle a cabeza. Sobre o lugar no que Hércules mandou enterrar a Xerión ergueu unha torre: a mundialmente famosa Torre de Hércules.Tamén se conta que a famosa Torre de Hércules foi erguida polo rei celta Breogán, mítico rei de Galicia. Un fillo de Breogán, chamado Ith, nun día claro, desde a cima da torre, descubriu, na lonxanía, unha terra ata entón descoñecida. Ith púxose en viaxe e atopou Irlanda, onde levou a civilización celta e introduciu a gaita de fol. Cando Ith emprendeu a aventura da conquista, seu pai Breogán díxolle ao seu fillo que viaxara sempre montado no seu cabalo, mesmo indo embarcado. Ese era o único xeito de poder volver á súa terra de orixe.Estas historias son curiosas. Sen dúbida tamén son verdadeiras. Posiblemente Hércules, na Idade Heroica, ergueu unha torre na Coruña. Esta torre, vencida polos anos, derrubada polos piratas ou esborrallada polos eruditos para levar cada un a súa pedriña, viría a terra. Pasado o tempo puido acontecer que Breogán, no lugar da torre anterior, mandara erguer outra nova... Supoñemos que Hércules, forzudo como era, erguería a torre nun abrir e pechar de ollos: no mesmo tempo empregado por un rapaz agudo para armar un puzzle.

MANUEL MARIA: Viaxes e vagancias de M.P.

¿Quiénes son Breogán e Ith? ¿Qué hechos se atribuyen a Breogán e Ith?

Texto 4

Para os primeiros historiadores da terra galega, todas estas camadas fondas, máis fondas cá historia... tiñan un nome, o de celtas. Eran celtas os dolmens, as espadas, as machadas de bronce, os torques de ouro e os puñais rematados en antenas semellantes a cornos de touro... As nosas caracterizacións máis firmes: as tendencias arcaizantes e conservadoras das nosas culturas, a forma dispersiva de se dispoñer a poboación..., o afán migratorio, o heroísmo das mulleres..., a mesma saudade, estaban xa presentes naqueles galegos remotos... que erguían as murallas dos castros e que as sabían defender como souberon defende-la súa independencia no Medulio coa espada, co veleno e co lume...

Florentino L. CUEVILLAS: Prosas galegas

Según los primeiros historiadores de Galiza, ¿quiénes fueron los primitivos habitantes de Galiza?

¿Que objetos y características espirituales, según los primeiros historiadores de Galiza, se deben a la huella de ese pueblo prehistórico?

Texto 5

A consideración de que a poboación antiga de Galicia era de raza celta é unha tradición que permanece aínda hoxe a nivel popular. Este arraigo do celtismo deriva das mesmas fontes literarias

que, no caso de Mela, Strabón ou Plinio sitúan os "celtici" como ocupantes do Noroeste da Iberia. Ademais destas referencias literarias, o celtismo atinguiu tal fortuna histórica debido a que historiadores románticos e logo poetas de inspiración épica como Pondal situaron os celtas como principal mito fundador da nacionalidade galega. O exemplo máis sobranceiro é o do historiador Manuel Murguía, que na súa Historia de Galicia (1865) considera a raza celta como o elemento central na definición da nación galega, converténdose así o celtismo e mais a súa dimensión racial nun alicerce máis mítico ca histórico. Pero se este recurso ao celtismo é lexítimo na obra de Murguía e no contexto romántico no que agroma, non pode sosterse na actualidade esta exclusividade céltica da poboación castrexa.Esta poboación, habitadora dos castros, semella ser, máis ben, o froito de diferentes achegas [doutro pobos], e dos celtas que, en efecto, chegan a Galicia durante os primeiros séculos do último milenio A. de C. A máis sobranceira achega destes grupos [celtas] é a técnica do ferro, descoñecida pola poboación autóctona. A cultura castrexa preséntase, polo tanto, como unha fusión de formas e [pobos] xa existentes en Galicia coa achega celta.

Ramón VILLARES: A Historia (adaptación)

¿Qué historiador difundió la teoría del celtismo gallego? ¿Qué dice la historia actual sobre el celtismo gallego?

Texto 6

Cómpre que os que de veras queren a nosa terra, os que traballan a prol da súa exaltación, os que a senten no cerne do seu esprito, os que quixeran convencer e persuadir, os que cen veces sentirían abaixarse o vóo do seu corazón, os que dubidaron e dubidan da eficacia e da fertilidade do seu esforzo aprendan, para non esquecela, esta verdade: a verdade de que a alma de Galicia non pode deixar de ser nin converterse noutra alma, e que só desaparecerá cando o mundo desapareza.Nos anos que han de vir veredes quizá devecer aínda máis a nosa cultura, perder terreo a nosa lingua, confundirse os perfís do noso país deica borrárense no neboeiro borrallento que o invade todo. Non deseperedes, os que de verdade sintades a emoción galega; seguide sempre con fe, e se se vos ocorre pensar acaso se sementades ou se só esparexedes, desbotade ese pensamento e tede por certo que calquera traballo, grande ou pequeno, duro ou livián, que emprendades en nome de Galicia, é sempre sementeira.

Florentino CUEVILLAS, Prosas galegas (Adaptación)

¿Según el texto, qué hace usted cuando estudia gallego, además de aprender una lengua?

Texto 7

O galego é un idioma neolatino como o é o portugués, o catalán, o romanés ou o sardo. Fálase actualmente nas provincias da Coruña, Lugo, Ourense e Pontevedra, así como na parte occidental das de Oviedo, León e Zamora.Os límites xeográficos do noso idioma poden situarse, polo leste, no río Navia na parte asturiana...; nos ríos Cúa e Sil en León, para logo, contra o sur, coincidiren practicamente os límites xeográficos e lingüísticos de León e Ourense; e no Padornelo, no que respecta a Zamora. Polo sur, o río Miño en Pontevedra e a raia seca de Ourense poden servir, grosso modo, para delimitar as falas galegas das miñotas e trasmontanas do norte de Portugal.[...].Se nos remontamos á Idade Media... é indubidable a existencia dunha lingua común no aquén e no alén do Miño, lingua que tradicionalmente se vén chamando galego-portuguesa. Desta lingua medieval común ao occidente ibérico van nacer o portugués (ocas variantes continentiais, brasileira, angolana, etc.) e o galego. No que respecta ao galego e de sobra coñecido o estado de

prostración... en que aínda se encontra..., todo o contrario do que pasa ao sur do Miño. Esta prostración, co conseguinte desprestixio social, impediu a existencia dun galego estandarizado...

F. FERNÁNDEZ REI: Bloques e áreas lingüísticas do galego Moderno. Grial, 77.

Indique en qué zonas se habla gallego fuera de la comunidad autónoma gallega. Señale cuáles son los límites de la lengua gallega. ¿A qué dos lenguas actuales dio origen el primitivo gallego-portugués?

Texto 8

Eu sei amigo, que levas algún tempo remoendo a decisión. Se falo galego –dis ti- cando mo falan, ¿por que non tomar eu a iniciativa de falalo? [...]Por iso che dan a benvida ao galego os que o investigan nas universidades do mundo, coma Ursula Esser (Aachen), Hans Dieter Paufler e Ulf Herman (Berlín), David Mckenzie (Birminghan), Coseriu (Tubingen. Eles non entenderían os receos que tiñas ante a lingua primeira do teu pobo.[...]Alentaríante, se estivesen aquí, os que a tal hora traducen a nosa literatura ás súas linguas como Vladimir Puzatov (ruso), D. Novaceanuc (romanés), Mohàcsi (hungaro), P. Caucci, D. Gambini e G. Tavani (italiano), Le Godinec (francés). E os xaponeses e os norteamericanos e os alemáns.Animaríante os milleiros de alumnos que no estranxeiro estudian a túa lingua nas universidades de Amsterdam, Brown, Frankfurt, Freiburg, Mississippi, Winsconsin... Tomarían un café contigo os que no verán veñen aprendela a Galicia, algúns deles xa correspondentes da Radio Autonómica dende os máis afastados meridianos.Non esperan menos de ti os que sen nacer en Galicia fan ou fixeron literatura en galego, coma Kristina Berg (Suecia), Ursula Heinze (Alemaña), Anne Marie Morris (Estados Unidos), Pérez Creus (Estremadura), Xavier Alcalá (La Mancha).Aplauden a túa decisión empresarios coma Castromil e Xose María Fonseca (Terras Gauda) e Díaz Pardo (Sargadelos). As súas empresas funcionan en galego, porque o galego é o noso e o que é natural e elegante e dá diñeiro.[...]Asegúroche que desexarían estar aquí Otero Pedrayo para darce unha inmensa aperta, Castelao para debuxar ese momento... Rosalía para bicarte na testa e Alvaro Cunqueiro para agradecerche a primavera que ti asegurás. Arrastrarás... a moitos falantes pasivos. Desacomplexarás. Dinamizarás. Multiplicarás.

X. FERRO RUIBAL: ¡Benvido, amigo! La Voz de Galicia

Indique alguna universidad de fuera de Galicia en que se estudie el gallego. Diga dos nombres de escritores en gallego pero que no sean gallegos de nacimiento.