Felix Arbulu Bilbao

8
1 Felix Arbulu Bilbao (Ohar batzuk) (Soldadua, 1932-33an) Santurtzin, Balparda auzoan jaioa, 1911.01.30ean Ziardamendin, 25 urte zituela hila 1936ko irailaren 25ean, 3:30ak inguruan Garaizabal konpainiako gudaria 1936an, Santurtziko hileta, gorpurik gabe Garaizabal konpainiaren desfilea Santurtzin, eliza ondoan, Felixi egindako omenaldia Arbulu konpainia eratzea, Felixen oroimenean eta omenaldian Euzkadi egunkarian bi artikulu (“A la memoria de un gudari” eta “Muertos por la Patria. Los gudaris Miguel Palacio y Félix Arbulo (sic) Bilbao”) eta fotografia bat, gudariak Artatza jauregiaren aurrean desfilatzen, bertan Felix zegoela Lehen unetik etxean jakin zuten Felix San Migel-en, Elgoibarren hil zutela, PNVk esanda. Tirokatua (beste batzuekin batera), eroria mendian eta desagertua

Transcript of Felix Arbulu Bilbao

Page 1: Felix Arbulu Bilbao

1

Felix Arbulu Bilbao

(Ohar batzuk)

(Soldadua, 1932-33an)

Santurtzin, Balparda auzoan jaioa, 1911.01.30ean

Ziardamendin, 25 urte zituela hila 1936ko irailaren 25ean, 3:30ak inguruan

Garaizabal konpainiako gudaria

1936an, Santurtziko hileta, gorpurik gabe

Garaizabal konpainiaren desfilea Santurtzin, eliza ondoan, Felixi egindako omenaldia

Arbulu konpainia eratzea, Felixen oroimenean eta omenaldian

Euzkadi egunkarian bi artikulu (“A la memoria de un gudari” eta “Muertos por la Patria. Los

gudaris Miguel Palacio y Félix Arbulo (sic) Bilbao”) eta fotografia bat, gudariak Artatza

jauregiaren aurrean desfilatzen, bertan Felix zegoela

Lehen unetik etxean jakin zuten Felix San Migel-en, Elgoibarren hil zutela, PNVk esanda.

Tirokatua (beste batzuekin batera), eroria mendian eta desagertua

Page 2: Felix Arbulu Bilbao

2

Balparda auzoa, denbora hartan 10 baserri edo. Frontera joan zirenak, denak abertzaleak:

Felix Arbulu Bilbao (Garaizabal konpainia), Manuel Tobar Loizaga (Ibaizabal batailoian

tenientea), Lorenzo Tobar Loizaga (Garaizabal), Tomas Ruiz Loizaga (Garaizabal), Avelino

Basagoiti (Garaizabal), Valentin Basagoiti (Garaizabal)

Aipamenak

- 1988an: 1936. La Guerra Civil en Euskal Herria, bol. 4, 1998, 172 or. ,

“A las tres y medio de la madrugada del día 25 entraban en combate, cuando aún no

habían pasado siquiera una jornada de la movilización. Fue un comienzo dramático

ya que las fuerzas de Felipe Bediaga tuvieron una decena de bajas mortales: Miguel

Palacio Gómez, Juan Agirre Bilbao, Paulino Beraza, Blas Larrazeleta, Juan Zabala,

Ambrosio Etxebarria, Pedro Rodriguez Puig, Jose Txintxurreta Zamakola, Felix Arbulu

Bilbao y Jose Azueta Mendiolea”

- 2002an: Francisco Etxeberria Aranzadiko medikuaren txostena: “Informe preliminar

sobre las fosas con restos humanos pertenecientes a la Guerra Civil (1936) en la

localidad de Elgoibar”

- Eskutitza Francisco Etxeberria medikuari esanez, mesedez, gorpuzkin horiek atera

ditzatela, gure ama oraindik bizirik dagoela eta abar

- 2005ean: Berria egunkarian azaldutako artikulutxoa,

http://paperekoa.berria.info/iritzia/2005-11-02/005/824/.htm

(Artikuluan Felix osaba Gordexola batailoiko Garaizabal konpainian kokatzen dudan arren, osaba Garaizabal konpainian egon zen, ez Gordexola batailoian. Gordexola batailoia eratu zutenean, Felix hilda zegoen.) Zenbait liburutan gauza bertsua aipatua. Azkena, oraintsu argitaraturiko liburuan,

2011n: Finantza Kapitalismoa izeneko liburuan

Gehigarriak

(1) Hobiak Elgoibarren

http://elgoibar1936.org/berriak/2010/01/16/hobiak-elgoibarren

8 tokitan, 15 pertsona daude hobiratuak.

Hamabost herritar hauek altxamendu faxistaren ondorioz desagertuak dira.

Hamabost herritar hauen senideek ezin izan zuten dolurik ere egin.

Juiziorik gabe erailak izan ziren. Eta lurpean ahaztuak.

Page 3: Felix Arbulu Bilbao

3

Gertaera hauengatik inor ez zuten juzgatu, ez kondenatu.

Eta, 70 urte eta gero, lurpetik ateratzeko zain daude.

Azkarate inguruan, Elgoibarreranzko bidean 1.-Madariaga auzoan, elizatik hurbil. Pertsona bateko hobia. 2.-Ameztigaina deituriko tokian. Pertsona bateko hobia. 3.-Munokua deituriko tokian. Pertsona bateko hobia. 4.-Garamana deituriko tokian. Pertsona bateko hobia. 5.- Amezti baserri azpian. Pertsona bateko hobia. Ziardamendi inguruan 6.-Ziardamendiko iparraldean. 5 pertsonakoa. 7.-Ziardamendiko iparraldean, bestearen gainean. 4 pertsonakoa. 8.-Ziardamendi gainaldean. Pertsona bateko hobia. 9.- Ziardamendi gainaldean. 6 pertsonakoa. 1982an atera zituzten. Zubiaur Batailoiko 6 gudari ziren, eta euren senideek hilobiratu zituzten, Derion. (6. edo 7. hilobian daude Felixen gorpuzkinak.)

(2) Bitorio Agote (eta aita, Jose Inazio Agote)

Bitorio Agote. Zierda baserrian jaioa 1938an

Bitorio Agote Ziarda Mendiko Pagadian: http://www.youtube.com/watch?v=F2RZ6K8mRko&feature=player_embedded

Bitorio horren aitak, Jose Inazio Agote-k, lurra eman zien gorpuei, Etxeberriaren txostenean

irakur daitekeenez.

Gure eskerrik beroenak eta handienak Agote familiakoei, bereziki Jose Inazio zenari.

(3) Francisco Etxeberria medikuaren txostena

2002an egina.

Hilobien koordenadak azaltzen dira bertan.

Gure osabari dagokionez,

Page 4: Felix Arbulu Bilbao

4

http://www.jusap.ejgv.euskadi.net/r47-

contmh2/es/contenidos/informacion/fosas_franquismo/es_fosas2/mapa_fosas_franquismo.

html

Mapa Servicio Catastro Diputación Foral de Gipuzkoa. Proximidades del caserío Ziarda (Alto de San Miguel, Elgoibar):

1. Ziardamendi; 2. Ziardamendi; 3. Ziardamendi.

(4) Garaizabal eta Zubiaur konpainiak

http://www.euskomedia.org/PDFAnlt/vasconia/vas31/31305343.pdf

El batallón “Arana Goiri”, primer batallón organizado por el PNV, partió al frente el día 24 de septiembre de 1936. Lo formaron en principio las compañías “Kortabarria”, “Etxebarria”, “Garaizabal”, y “Zubiaur”, recayendo el mando del improvisado batallón en Felipe Bediaga. En principio sus compañías salieron individualmente al combate, a veces a frentes separados. En la tarde del 24 las cuatro compañías iniciales, tras ser arengadas por Ajuriaguerra, presidente del BBB, y por el capitán Arambarri, por entonces jefe de las fuerzas vascas, en el frontón del Patronato, y ser armadas en el cuartel de Garellano, marcharon a diferentes frentes, –a San Miguel de Marquina, y a Elgueta–, distinguiéndose en los combates de finales de septiembre y principios de octubre.

Page 5: Felix Arbulu Bilbao

5

(5) Garaizabal eta Zubiaur konpainiak Markinako frontean

http://www.belliludi.com/historia_aproximacion.html

El Euzko Gudaroztea vizcaíno se creó el 25 de septiembre al unificarse las compañías que se estaban organizando en los diferentes acuartelamientos de la provincia y su comandante fue Ramón Azkue. Tras la revista de Archanda el 4 de agosto, el PNV no envió a sus gudaris al frente hasta el 24 de septiembre. En esa jornada, partieron para el frente las primeras cuatro compañías de infantería tras ser armadas gracias a una remesa de dieciséis mil fusiles checos con su correspondiente munición y varios cientos de ametralladoras ligeras llegada de contrabando en las jornadas inmediatamente anteriores. Estas primeras compañías (Kortabarria, Etxeberria, Garaizabal y Zubiaur) formaron un ocasional batallón denominado Arana Goiri en honor del creador del nacionalismo vasco que desfiló por Bilbao antes de partir al frente en autobuses esa misma noche. Ya en Eibar, la unidad se dividió. La compañía Garaizabal y dos secciones de la Zubiaur marcharon al frente de Marquina (alto de San Miguel de Elgoibar y puerto de Urcarregui) en donde ya estaban dos o tres compañías socialistas, soldados del Garellano, guardias de asalto y milicianos.

(6) Arbulu konpainia

http://www.euskomedia.org/PDFAnlt/vasconia/vas31/31305343.pdf

El batallón “Larrazabal” se formó tras la caída de Guipúzcoa con un núcleo de voluntarios guipuzcoanos, veteranos de las Milicias Vascas, y una mayoría de vizcaínos voluntarios o movilizados. En diciembre de 1936 el batallón “Larrazabal” se posicionaba en el frente de Campazar, donde hacia poco tiempo que había llegado. Sus capellanes eran José Luis Fernández de Yarza y Juan de Iturregi. Su primer muerto el 9 de enero, lo fue en el hospital de Zornotza, tras ser herido en el frente de Elgueta. Pertenecía a la compañía “Arbulu”. Pocos días después un estado de fuerza reflejaba que el batallón tenía 648 gudaris.

(7) Frontea

http://www.elgoibarren.net/index.php?option=com_content&task=view&id=1786&Itemid=

11

Gerra zibilean, 1936-1937 bitartean, Kalamua-Akondia inguruan egon zen frontea. Gipuzkoa

frankisten esku; Bizkaia Errepublikazaleen esku. Zazpi hilabetez borroka latza egon zen

Elgoibar, Eibar eta Markina inguruko mendietan.

Page 6: Felix Arbulu Bilbao

6

(8) Euzkadi egunkariko bi artikulu

“A la memoria de un gudari”

Page 7: Felix Arbulu Bilbao

7

“Muertos por la Patria. Los gudaris Miguel Palacio y Félix Arbulo (sic) Bilbao”

Page 8: Felix Arbulu Bilbao

8

Hileta elizkizunak Santurtziko San Jorge elizan izan ziren. Gero, eliza ondoan Garaizabal

konpainiak desfilatu zuen.

joseba felix tobar-arbulu (donejurgi)

Etxebarrin, 2011.09.23