EUSKERA primaria 3/9/08 12:46 Página 1 - MANCOEDUCA€¦ · “MAITE ETA URA” (L.H.-ko 1....

pape

r birz

ikla

tuta

lehen hezkuntzaJARDUERA EGITARAUA 2008/2009 Iruñerriko MankomunitateaArduraz jotatzeko Ingurumenerako Heziketa

EUSKERA primaria 3/9/08 12:46 Página 1

2

www.mcp.eshttp://www.mcp.es/educacion_ambiental/brote.htm

Ingurumen Heziketarako Programa Iruñerriko MankomunitateaChinchilla jenerala, 7 (atzealdea) 31002 Iruña Ordutegia: 08:00etatik 14:30era. Kontsultak: 948 423 194 / 948 423 285

E-posta: [email protected] / [email protected] Faxa: 948 423 230

EGOITZABERRIA


3

Hezkuntza komunitateak ingurumena-ri buruzko kontzientzia eta horren ingu-ruko interesa hartzea, baita egun daudenarazoetarako konponbideak bilatzeko zeinetorkizunean agertu daitezkeenak saihes-teko beharrezko ezagutzak, jarrerak, joka-bideak, motibazioa eta nahia banaka zeintaldeka eskuratzea ere. (Ingurumen heziketaren xedea, Belgradekogutuna 1975).Ingurumen esperientzia eta progra-mak egin daitezela sustatzea,Iruñerritik hurbileko ingurunean ezagutzaeta analisi kritiko eta sormenezkoa helbu-ru izanen dutenak.Baliabide materialak eta aholkularit-za tekniko eta didaktikoa erraztea, ira-kasleek zein ikasleek aipatu programakgauzatu eta euren informazio premiak beteditzaten.

Uraren ziklo integrala / Hornidura eta SaneamenduaKontsumoa eta HondakinakBirziklatzea eta BerreskuratzeaGarraioa eta Mugikortasun iraunkorraIruñerriko Ibai ParkeaIngurumen heziketaNaturako eta hiriko ingurumena

• DOKUMENTAZIO ZENTROA: kontsultaeta mailegua

• AHOLKULARITZA TEKNIKO ETA DIDAK-TIKOA: irakasle eta ikasleei zuzenduta

• MATERIAL DIDAKTIKOEN DISEINU,KOORDINAZIO ETA EDIZIOA

• SENTSIBILIZAZIO KANPAINAK ESKOLAESPARRUAN

• IKASTETXEAN HONDAKINAK KUDEAT-ZEKO BALIABIDEAK: ikasgeletan pape-ra birziklatu eta berrerabiltzeko pape-rontziak eta erretiluak banatzea, paperaeta pilak biltzeko edukiontziak, gaikakobilketaren eranskailuak, materia organi-koaren konpost-ontzia, eta abar.

Mankomunitateak kudeatutako insta-lazio eta espazioak bisitatzea. Ibilbidegidatuak, instalazioak ongi ezagutzeko hel-buru zehatza dutenak: burutzen diren pro-zesuak, funtzionamendua eta kudeaketa,ingurumenaren aldeko jarrera eta jokabi-deei buruzko hausnarketa ahalbidetzenduten jarduera osagarriekin batera. Tailerrak. Lan proposamen dinamiko etaparte-hartzaileak, programa bakoitzekoeduki nagusiei buruzkoak, norberarenardura eta erantzukizuna sustatzeko zeiningurumenaren aldeko jokabideak berega-natzeko.Jardunaldiak. Goizeko saioak, instalaziobatera edo ibai parkera egindako bisitatikgaratzen direnak; helburua eduki zehatze-tan sakontzea da, sentsibilizazioa azpima-rratuz eta jokabide eta ohitura arduratsuaksortuz.

Haur Hezkuntza Lehen Hezkuntza Bigarren Hezkuntza GUZTIRAIkastetxeak Ikasleak Ikastetxeak Ikasleak Ikastetxeak Ikasleak Ikastetx. Ikasleak

Ura 48 2.847 59 6.994 40 3.652 147 13.493 Hondakin. - - 52 4.852 26 2.072 78 6.924Garraioa - - 13 1.281 13 1.079 26 1.079Ibai Park. 22 1.355 33 2.575 24 1.217 79 5.147GUZTIRA 47 3.853 64 11.986 43 6.538 111 22.377

Zer eduki lantzen dira?Zer zerbitzu

eskaintzen ditu? Jarduera programaZer helburu du?

Parte-hartze emaitzak 2007-2008 Iruñerriko ikastetxeak

INGURUMEN HEZIKETARAKO PROGRAMA

Aurreko datuetan ez bildutako parte-hartze emaitzak

ESKOLA KONPOSTAREN ASTEAErakusketa ibiltari batek parte hartu zuten lehen hezkuntzako eta bigarren hezkuntzako 15 ikas-tetxeak bisitatu zituen

Bisita didaktikoak erakusketara 57 bisita 14 ikastetxe 1245 ikasle

Mimoa, Kollins Clown taldearen eskutik 24 antzezpen 14 ikastetxe 2715 ikasle

GAIKAKO PAPER-BILKETA Iruñerriko 93 ikastetxek parte hartzeko konpromisoa sinatu zuten, eta, hartara, hurbilen zutenpaper edukiontzia egokitu zitzaien. 201 edukiontzi gurpildun eman ziren, tarteko biltoki gisa era-biltzeko, papera garraiatzeko lana errazte aldera.


Konposta eskolan

PROGRAMAREN BALIABIDE NAGUSIAK. 2008/2009 IKASTURTEA

Teknika erraza eta ekologikoa da konposta egitea, baratzean,lorategian edo jantokian sortutako hondar organikoak baliatzendituena mantenugaitan aberatsa den ongarria sortzeko. Baliabideak· Segimendua egiteko bisita teknikoak· Konposta egiteko gidaliburua.· Konpost-ontzia (800 ml) jasoko da, eragiteko kiribila barne,

eta honelako kita: hondakin organikoak biltzeko ontzia,konpost-zakua eta termometroa.

· Inausketako birringailu elektrikoa (maileguan).· Bahea· Zakutxo indibidualak, konposta prest dagoenen haietan

sartzeko.Betebeharrak· Proiektuaren dinamizatzaile bat, gutxienez, egotea ikas-

tetxean.· Eskola baratza eta/edo berdegune zabala zein eskola jan-

tokia egotea. Nola parte hartu Esperientzian parte hartu nahi duten ikastetxeek telefonozeskatu behar dute (Hezkuntza Programan), urriaren 31 bainolehen.

4

“Gaikako paper-bilketa ikastetxeetan” programa

Eskolako garbiguneaHondakin bereziak biltzea

Programak eskola esparruan papera biltzeko kudeaketarakobeharrezko baliabide materialak jarri eta errazten dizkieikastetxeei, baita ezarpen eta garapen prozesuan zeharaholkularitza tekniko egokia ere.Baliabideak· “Jardunbide egokien gida: “Papera ikastetxean”.· Edukiontzi gurpildunak (120 l), bat 250 ikasleko. · Paperontziak eta erretiluak, ikasgelan berrerabiltzeko

modukoak.· Horma-irudi eta eranskailu identifikagarriak.· Hurbilen dagoen kaleko edukiontzia egokitzea, estalkia fin-

katzeko sistema duena. Programan parte hartzeaPrograman parte hartu eta baliabideak eskatzeko, ikastetxe-ek parte hartzeko urteko konpromiso orria berritu eta bidalibeharko dute (urte oro egin behar da), ezarritako epearenbarruan. Aipatu konpromisoa, baita paper baliabideakeskatzeko fitxa ere, ikastetxe bakoitzeko zuzendaritza talde-ari igorri zaio buletin honekin batera.

2007/2008 ikasturtean, Iruñerriko 93ikastetxek bidali zuten parte hartzekokonpromisoa, eta, hartara, hurbilene-ko paper edukiontzia egokitu zitzaien.201 edukiontzi gurpildun eman zitzaiz-kien, papera garraiatzeko lana erraztealdera.

Paper bilketarekin hasitako bideari jarraiki, esperientziapilotua eginen da ikasturte honetan hainbat ikastetxerekin.Helburua sortutako hondakin toxiko eta berezien kudeaketaplana aztertu eta ezartzea da. Mankomunitateko hezkuntza programak aholkularitza tekni-koak eta baliabide egokiak jarriko ditu ikastetxe parte-hart-zaileen eskura, esperientzia errazte aldera.


Eugiko urtegiko ertzetatik paseatzenEugiko urtegiak 1970. urtetik hornitzen du urez Iruñerria. Arga ibaiaren goi-ibarreko urak hart-zen ditu sortu eta berehala, Kintoko basoetan, kantauriar eta mediterraneo isurialdeen bana-lerroan, hain zuzen. Oso ingurumen egoera onean dago arroa, eta, ondorioz, uren kalitateahandia da. Oinezkoendako pasealeku berria egin dugu urtegiko ertzetan, atsegina eta ibilerraza, Eugitikhurbil. Oso baliabide interesgarria izan daiteke urtegia eta Egillorko edateko uren araztegiabisitatu eta ibarrean bazkaldu eta arratsaldea eman nahi dutenendako.Bertan dauden panelek ingurunearen gaineko paisaia, gizarte eta historia interpretazioa ahal-bidetzen dute paseoan zehar: “Eugi eta urtegia, oroitzapenerako irudiak”, “Ur-hornidurarenhistoria Iruñerrian” eta “Eugiko urtegia eta bere goi-ibar naturala. Arga ibaia, Kinto etaAldude mendia”.

Mendillorriko Uren Etxea Ingurumen Informazio eta Heziketa Zentroa

1895. urtean, Iruñerriko lehenengo ur-biltegiak egin ziren, Mendillorriko muinoan. Edateko urona biltzen zuten Artetako iturburutik ekarritakoa, eta biztanleak urez hornitzea zuten helburu. Uren Etxeak, Ingurumen Informazio eta Hezkuntza Zentroa denak egun, “Uraren bidaia” izene-ko erakusketa iraunkorra biltzen du, eta erakusketa baliabideak, maketak, ikus-entzunezkoproiekzioak eta entzuketak jartzen ditu bisitarien eskura. Ordubeteko iraupena du bisitak, eta lehen hezkuntzako 3. ziklotik aurrerakoei zein derrigorrez-ko bigarren hezkuntzakoei eskaintzen zaie. Paseo botaniko autogidatua ere egin daiteke, osagarri gisa. Kilometro bateko luzera du, etaondokoa eskaintzen du: espezie botaniko identifikatu ugari, xerolorezaintza eremua, hirubehatoki panoramiko eta atseden eremua. Planoa eta espezieak (azalpena eta zenbakia barne) biltzen dituen gidaliburuak paseo botani-koa errazten du. Bertan dago gidaliburua, edo bidali eginen zaio eskatzen duenari.

PROGRAMAREN BALIABIDE NAGUSIAK. 2008/2009 IKASTURTEA

5


Jardunaldia“EZAGUTU PARKEAREN BIZIA”

Norentzat: L.H.-ko 1. eta 2. mailakTokia:· Atarrabiako jolas eremua: Donapeako

zaldaina.· Barañaingo jolas eremua.Noiz: Hirugarren hiruhilekoa.Egunak: Asteartetik ostiralera.Ordutegia: 09:30etik 12:00etaraIraupena, gutxi gorabehera: 2,30 h.Parte-hartzaile gehieneko kop.:2 talde/ikasgela bisita bakoitzeko.Helburuak: Ibai ekosistemaren elementuak aurkitzea. Naturarengan errespetuz hurbiltzea.Edukiak:· Iruñerriko Ibai Parkea.· Hainbat izaki bizidunen oinarrizko ezau-

garriak.· Ingurunea zaintzea.Jarduerak:· Ibai parketik paseatzea.· Sentsibilizazio jolasak:

· “Nor naiz”. Aztarna jolasa.· “Parkea esploratzen”. Landa-koader-

noa.

6

“IRUÑERRIKO IBAI PARKEA” PROGRAMA1. - 2.


Jardunaldiak

Laguntzeko unitate didaktikoa

“ZER EGITEN DUT URA ZAINTZEKO?”

Norentzat: L.H.-ko 1. eta 2. mailakTokia: Mendillorriko ur-biltegiakNoiz: Ikasturte osoan zehar.Egunak: Astelehenetik ostiralera.Iraupena, gutxi gorabehera: 2,30 h.Parte-hartzaile gehieneko kop.: 2 talde/ikasgela bisita bakoitzeko.Helburuak: · Urak hiriko ziklotik egiten duen bidea

aurkitzea· Ura aurrezteko ohiturak bereganatzea

egunerokoan.Jarduerak:· Bisita eta entzunaldia ur-biltegi zaharre-

tan.· Jarduera: “Uraren bidea”.· Bideoa: “Ura zure laguna da”.· Jarduera: “Tantaz tanta”.Parte hartzeko betebeharrak:Aldez aurreko prestaketa.

“ZIKLOA NATURAN ETA LUR AZPIKO URAK”

Norentzat: L.H.-ko 1. eta 2. mailakTokia: Artetako iturburua.Noiz: Ikasturte osoan zehar.Egunak: Astelehenetik ostiralera.Iraupena, gutxi gorabehera: 2,30 h.Parte-hartzaile gehieneko kop.: 2 talde/ikasgela eguneko.Helburuak: · Iturburuaren paisaia interpretatzea.· Uraren naturako zikloa ezagutzea. · Ura zaintzearen garrantziaz eta beharraz

sentsibilizatzea.Jarduerak:· Iturburua bisitatzea.· Jarduera: “Ura mugitzen da”.· Jarduera: “Desagertu egiten da ura lur

azpian?”. Maketa batetik lantzen da.· Bideoa: “Ura zure laguna da”.Parte hartzeko betebeharrak:Aldez aurreko prestaketa.

Unitate didaktikoak ondokoa biltzen du:· Ikaslearen lan-koadernoa· Irakaslearen gidaliburua. · Uraren soinuak biltzen dituen CDa.· Horma-irudiak eta musika lanak.· Margolan artistikoak.

“MAITE ETA URA” (L.H.-ko 1. zikloa) Ikaslearen koadernoak eskatzeko:Bisita ikasgelan prestatzeko ikaslebakoitzarentzako materiala eskatzeko,zehaztu zenbat koaderno behar direneskaera fitxan.

7

“URA: HORNIDURA” PROGRAMA 1. - 2.


Jardunaldia“IBAIAK IBAIAREN INGURUAN”

Norentzat: L.H.-ko 3. eta 4. mailakTokia: Nogalera jolas eremua eta ur-bilte-gia, Burlatan biak.Noiz: Ikasturte osoan zehar.Egunak: Asteartetik ostiralera.Ordutegia: 09:30etik 12:00etaraIraupena, gutxi gorabehera: 2,30 h.Parte-hartzaile gehieneko kop.:2 talde/ikasgela bisita bakoitzeko.Helburuak: · Behaketa gaitasuna garatzea. · Paisaia interpretatzen ikastea.Edukiak:· Iruñerriko Ibai Parkea, gozatzeko eta

zaindu beharreko ingurua.· Ibaiaren eta gizakiaren eragina paisaia-

ren bilakaeran.· Ibai ekosistemaren hainbat izaki bizidu-

nen oinarrizko ezaugarriak.Jarduerak:· Gidatutako ibilbide botaniko laburra.· “Bilatu paisaian”. Gymkana La Nogalera-

tik. · Flora eta faunari lotutako jolasak.

8



BisitaGONGORAKO H.H.T.Z. + KONTSUMO ARDURATSUKO JARDUERA

Norentzat: L.H.-ko 4. maila soilik.Noiz: Urte osoan zehar.Iraupena, gutxi gorabehera: 2 h.Parte-hartzaile gehieneko kop.: 2 talde/ikasgela bisita bakoitzeko.Helburuak: · Hiri Hondakinak Tratatzeko Zentroaren funtzionamendua ezagutzea.· Jokabide egokiak sustatzea, kontsumitzaile arduratsuak izango bagara.Bisitaren baliabideak:· Ontziak sailkatzeko planta berria.· Zabortegiaren panoramika, energia berreskuratzeko prozedura barne.· Maketa eta bideoa.· Gaikako bilketari buruzko jarduera ludikoa.

Tailerrak“NOLA EGIN PAPER BIRZIKLATUA”

Norentzat: L.H.-ko 3. eta 4. mailak.Noiz: Ikasturte osoan.Iraupena, gutxi gorabehera: 1,30 h.Parte-hartzaile gehieneko kop.:Talde/Ikasgela 1 tailer bakoitzeko. 2 tailerelkarren segidako.Parte hartzeko betebeharrak:Hezitzaile bat talde/ikasgela bakoitzeko.Gaikako paper-bilketan parte hartzea. Tailerraren baliabideak:· Basoei eta paperari buruzko proiekzioa.· Paper birziklatua artisau moduan egitea.

“NIK KONTSUMITZEN DU ETA 3 R

DELAKOAK BETETZEN DITUT”

Norentzat: L.H.-ko 3. eta 4. mailakNoiz: Ikasturte osoan.Iraupena, gutxi gorabehera: 1,30 h.Parte-hartzaile gehieneko kop.: Talde1 tailer bakoitzeko. 2 tailer elkarren segi-dako.Parte hartzeko betebeharrak: Hezitzaile bat talde/ikasgela bakoitzeko.Tailerraren baliabideak:· Ikasleak berak ekarritako hondakinak.· Kontsumo arduratsuari buruzko jarduera.

“ENERGIAZ BETERIKO KONPOST-ONTZIA”

Norentzat: L.H.-ko 3. eta 4. mailakNoiz: Ikasturte osoan zehar.Iraupena, gutxi gorabehera: 1,30 h.Parte-hartzaile gehieneko kop.: Talde 1tailer bakoitzeko. 2 tailer elkarren segidako.Parte hartzeko betebeharrak: Konpost-ontzia izatea ikastetxean. Hezitzaile battalde/ikasgela bakoitzeko.Tailerraren baliabideak:· Konposta egiteari buruzko proiekzioa.· Konposta egiteari buruzko jarduera ludikoa.· Bisita eta oinarrizko zainketak ikastetxeko

konpost-ontziari.

ZUHAITZAK LANDATZEA EZKABAMENDIAN

Norentzat: L.H.-ko 3. eta 4. mailakTokia: Antzinako obra-hondakin zaborte-gia Ezkaba mendian.Noiz: Bigarren hiruhilekoa soilik.Egunak: Astelehenetik ostiralera.Iraupena, gutxi gorabehera: 1,30 h.Parte-hartzaile gehieneko kop.: 2 talde(60 ikasle) landaketa bakoitzeko. 2 landa-keta elkarren segidako.Parte hartzeko betebeharrak:Hezitzaile bat talde/ikasgela bakoitzeko.Tailerraren baliabideak:· Basoei eta paperari buruzko proiekzioa.· Landaketa eta behaketa panoramikoa.

“ZABORRAK ETA BIRTZIKLAPENA” PROGRAMA

9

3. - 4.


Jardunaldia

Norentzat: L.H.-ko 3. eta 4. mailakNon: Eugiko urtegia, Urtasungo EdatekoUren Araztegia, Mendillorriko Uren EtxeaNoiz: Martxotik aurrera.Iraupena, gutxi gorabehera: Goiza etaarratsaldea edo txanda bakarra baina biegunetan.Helburuak: · Urak horniketa-iturritik kontsumitu bitar-

tean egiten duen bidea eta daraman pro-zesua ezagutzea.

· Uraren balioaz eta zaintzeko beharrazjabetzea.

Jarduerak: 1. saioa (2 ordu):

·Paseo gidatu berria urtegiko ertzetatik.·Eugiko presan gelditzea.·Urtasungo Edateko Uren Araztegia

bisitatzea.Atsedena eta bazkaria: Denbora librea.2. saioa (1,5 ordu):

·Mendillorriko Uren Etxea bisitatzea:Iruñerriaren ur-horniketari buruzkoikus-entzunezko proiekzioak etamaketak (ikusi 5. orrialdeko berrikunt-zak).

·Jokabide onei buruzko jarduera.·Nerpik delakoak (presioa murrizteko

balio dute), biltegi zaharrak eta biltegiberriak bisitatzea.

Parte-hartzaile gehieneko kop.: 2 talde(60 ikasle) jardunaldi bakoitzeko.Parte hartzeko betebeharrak:Aldez aurreko lana ikasgelanDenbora librerako alternatibak:· Kintotik, Eugitik eta abarretik paseatzea.· Mendillorriko ur-biltegien eremua: jolas-

teko gunea, askaldegiak,...

“URAREN ZIKLOA HIRIAN” (PASEOA EUGIKO URTEGIKO ERTZETATIK, URTASUNGOEDATEKO UREN ARAZTEGIA, MENDILLORRIKO UREN ETXEA)

“URA: HORNIDURA” PROGRAMA

10

3. - 4.


Norentzat: L.H.-ko 3. eta 4. mailak.Noiz: Ikasturte osoan zehar.Egunak: Astelehenetik ostiralera.Iraupena, gutxi gorabehera: 3 orduParte-hartzaile gehieneko kop.: 2talde/ikasgela bisita bakoitzeko.Helburuak: · Instalazioaren funtzionamendu eta helbu-

rua ezagutzea.· Uraren erabilera eta kontsumo arduratsua

sustatzea.

Edukiak:· Ur hornidura, kontsumoa eta arazketa.· Kontsumo arduratsuko ohitura eta erabi-

lerak.Bisiten baliabideak:· Bisita gidatua instalaziora.· Bideoa.· Maketak.· Uraren gaineko ohitura eta erabilera era-

ginkorrei buruzko jarduera osagarria.· “Uraren gaineko erabilera eraginkorra”

erakusketa Egillorren.

• ARTETAKO ITURBURUA + EGILLORKO EDATEKO UREN ARAZTEGIA

• EUGIKO URTEGIA + URTASUNGO EDATEKO UREN ARAZTEGIA + MENDILLORRIKOUR-BILTEGIAK (Mendillorritik hasteko aukera badago)

“URA: HORNIDURA” PROGRAMA

Bisitak

11

3. - 4.

* Egunaren gainerakoa Kinton ematen duten bisitek Eugiko urtegiaren ertzetan eginden paseo berria, interpretazio panalek dituena, baliatu ahalko dute



Jardunaldia“IBAI BAT, MILA ERABILERA” ATARRABIAKO PILATEGIA

Norentzat: L.H.-ko 5. eta 6. mailakTokia: Atarrabiako pilategia eta ibai par-kearen ingurua.Noiz: Ikasturte osoan zehar.Egunak: Asteartetik ostiralera.Ordutegia: 09:30etik 12:00etaraIraupena, gutxi gorabehera: 2,30 h.Parte-hartzaile gehieneko kop.: 2 talde/ikasgela bisita bakoitzeko.Helburua: Iruñerriko Ibai Parkea eta ibaia-ren erabilera tradizionalak ezagutzea, pila-tegiaren historiaren eskutik.Edukiak:· Iruñerriko Ibai Parkea, ibaia eta bere

ingurua natur eta historia ondare gisa. · Ibaiaren antzinako erabilerak: ehunak

pilatzearen erakustaldia eta ehungailua-ren zein paper errotaren funtzionamen-dua.

Jarduerak:· Sentsibilizazio Zentroa bisitatzea:

“Ibaiaren oparia” erakusketa, bideoa,maketak eta pilategiaren antzinako era-bileren erakustaldia.

· Pilategiaren natur eta hiri ingurua inter-pretatzeko paseoa.

12


Bisitak

Norentzat: L.H.-ko 5. eta 6. mailak.Noiz: Ikasturte osoan zehar.Egunak: Astelehenetik ostiraleraIraupena, gutxi gorabehera:Instalazioaren araberakoa (Ikusi eskaerafitxan) Parte-hartzaile gehieneko kop.: · 2 talde (60 ikasle) bisita bakoitzeko.· Bisita 1 edo 2 eguneko, instalazioaren

arabera.Helburuak: · Instalazioaren funtzionamendu eta helbu-

rua ezagutzea.· Uraren erabilera eta kontsumo arduratsua

sustatzea.

Edukiak:· Ur hornidura, kontsumo eta arazketa.· Kontsumo arduratsuko ohitura eta erabi-

lerak.Bisiten baliabideak:· Bideoa edo diaporama.· Maketak· Bisita gidatua instalaziora.

Jarduera batzuek uraren gaineko ohituraeta erabilera eraginkorrei buruzko jardueraosagarria barne hartzen dute.

Paseoa Eugitik: Egunaren gainerakoa Kinton ematen duten bisitek Eugiko urtegiaren ertzetan egin den paseoberria, interpretazio panalek dituena, baliatu ahalko dute.

Paseoa Argaren ertzetatik: Arazuriko Araztegira egin bisitek Arga ibaiaren zati horren ibai-paisaia ezagutzeahelburu duen paseo laburra bilduko dute osagarri gisa. Iraupena: 30 minutu.

Paseo botanikoa: Mendillorriko Uren Etxera egin bisitek (ordubeteko iraupena) paseo botaniko autogidatua izandezakete osagarri: kilometro bateko ibilbidea da, biltegien inguruan (ikusi 5. orrialdeko berrikuntzak). Nahi due-nak planoa eta espezieen deskribapena jasotzen dituen gida du eskura.

• ARTETAKO ITURBURUA + “Lur azpiko urak” INTERPRETAZIO ZENTROA• ARTETAKO ITURBURUA + INTERPRETAZIO ZENTROA + EGILLORKO EDATEKO

UREN ARAZTEGIA “Uraren erabilera eraginkorra” erakusketa • EUGIKO URTEGIA + URTASUNGO EDATEKO UREN ARAZTEGIA + MENDILLORRI-

KO UR-BILTEGIAK (Mendillorritik hasteko aukera badago )• ARAZURIKO ARAZTEGIA + “Ura ez kutsatzen laguntzen dut” JARDUERA + PASE-

OA ARGA IBAIAREN ERTZETATIK Arazuritik . • MENDILLORRIKO UREN ETXEA Ingurumen Informazio eta Heziketa Zentroa

13

“URA: HORNIDURA” PROGRAMA 5. - 6.

*1

*2

*3

*1

*2

*3


BisitakGONGORAKO H.H.T.Z. + JARDUERA + GARBIGUNEA

Norentzat: L.H.-ko 5. eta 6. mailak.Noiz: Ikasturte osoan zehar.Iraupena, gutxi gorabehera: 3 ordu.Parte-hartzaile gehieneko kop.: 2 talde(60 ikasle).Parte hartzeko betebeharrak:Hezitzaile bat talde/ikasgela bakoitzeko.Helburuak: · Gongorako Hiri Hondakinen Tratamendu

Zentroa eta Garbigunea (hondakin bere-ziak eta etxeko hondakin toxikoak biltze-ko zentroa) ezagutzea.

· Kontsumo arduratsua sustatzea.Edukiak· Hondakin mota desberdinen gaikako bil-

keta eta tratamendua.· Norberaren partaidetzaren garrantzia. Baliabideak:· Gongorako H.H.T.Z.-rako bisitarenak.· Gaikako bilketari buruzko jarduera ludi-

koa: “Zure laguntzarekin, birziklatzeaposible da”.

· E. Leclerc hipermerkatuko aparkalekuanjarritako garbigunea bisitatzea.

Laguntzeko unitate didaktikoa

“NON DAGO SORTZEN DUGUNZABORRA?”

Unitate didaktikoak ondokoa biltzen du:· Ikaslearen lan-koadernoa.· Irakaslearen gidaliburua. · Dokumentazio txostena

“ZABORRAK ETA BIRTZIKLAPENA” PROGRAMA

14

5. - 6.


“ZABORRAK ETA BIRTZIKLAPENA” PROGRAMA 5. - 6.

Tailerra ikasgelan Jarduera“ENERGIAZ BETERIKO KONPOST-ONTZIA”

Norentzat: L.H.-ko 5. eta 6. mailakNoiz: Ikasturte osoan zehar.Iraupena, gutxi gorabehera: 1,30 h.Parte-hartzaile gehieneko kop.: Talde1 tailer bakoitzeko. 2 tailer elkarren segi-dako.Parte hartzeko betebeharrak: · Konpost-ontzia izatea ikastetxean. · Hezitzaile bat talde/ikasgela bakoitzeko.Helburuak: · Konposta egiteko prozesua ezagutzea eta

ikastetxeko konpost-ontziari mantenu-lanak egitea.

· Hondakin organikoetatik atera dezakezunonura ezagutzea.

Tailerraren baliabideak:· Konposta egiteari buruzko proiekzioa.· Konposta egiteari buruzko jarduera ludi-

koa.· Bisita eta oinarrizko zainketak ikastetxeko

konpost-ontziari.

Konpost-ontzia jasotzeko edo dinami-zatzeko jarduerak egiteko eskaeraberriak. Telefonoz eskatuko dira ikastetxeosoaren partetik, urriaren 31ra arte.

“NOLA EGIN PAPER BIRZIKLATUA”

Norentzat: L.H.-ko 5. eta 6. mailak.Egunak: Astelehenetik ostiralera. Goizezeta arratsaldez.Iraupena, gutxi gorabehera: 1,30 h.Parte-hartzaile gehieneko kop.: · Talde/Ikasgela 1 tailer bakoitzeko· 2 tailer elkarren segidako.Parte hartzeko betebeharrak:Hezitzaile bat talde/ikasgela bakoitzeko. Gaikako paper-bilketan parte hartzea. Tailerraren baliabideak:· P-P proiekzioa basoei eta paperari buruz-

koa.· Paper birziklatua artisau moduan egitea

ZUHAITZAK LANDATZEA EZKABAMENDIAN

Norentzat: L.H.-ko 5 eta 6. mailak.Noiz: Bigarren hiruhilekoa soilik.Egunak: Asteko egun guztiak. Goizez etaarratsaldez. Iraupena, gutxi gorabehera: 1,30 h.Parte-hartzaile gehieneko kop.: · 2 talde (60 ikasle) landaketa bakoitzeko.· 2 landaketa elkarren segidako.Parte hartzeko betebeharrak:Hezitzaile bat talde/ikasgela bakoitzeko.Tailerraren baliabideak:· P-P proiekzioa basoei eta paperari buruz-

koa.· Arte bat landatuko da lau ikasleko.· Behaketa panoramikoa.

15


Tailerra ikasgelan Jarduera“BANATOR ETA BANOA”

Norentzat: L.H.-ko 5. eta 6. mailak.Egunak: Astelehenetik ostiralera, goizezeta arratsaldez.Iraupena, gutxi gorabehera: 1 h.Parte-hartzaile gehieneko kop.: Talde/Ikasgela 1 tailer bakoitzeko2 tailer elkarren segidako egun bakoitzeko.Parte hartzeko betebeharrak: · Hezitzaile bat talde/ikasgela bakoitzeko.· Aldez aurreko prestaketa.Helburuak:· Hiri ingurutik joan-etortzeko ohiko

moduak eta euren ondorioak aztertzea. Edukiak:· Iruñerritik joan-etortzeko gure ohiturak.· Mugikortasunak ingurunean eta pertso-

nen bizi kalitatean dituen ondorioak.· Mugikortasun iraunkorra.

“JOAN-ETORRI ESKUALDEKO HIRIGARRAIOAN”

Norentzat: L.H.-ko 5 eta 6 mailak.Noiz: Ostiralak soilik.Iraupena, gutxi gorabehera: 50 minutu.Parte-hartzaile gehieneko kop.: Talde/Ikasgela 1 saio bakoitzeko 2 saio gehienez eguneko.Betebeharra: “Banator eta banoa” taile-rretan parte hartzea.Deskribapena: Jarduera ludikoa hirigarraioko autobus batean egindako joan-etorri gidatu batean.Helburuak: Oinarrizko eduki batzuek modu praktiko etaludikoan bereganatzea. Garraio kolektiboaren erabilera arduratsuaahalbidetzen duten arauak ezagutzea.Edukiak:· Garraioa eta mugikortasun iraunkorra.· Eskualdeko Hiri Garraioa.

Ikasgelako tailerretan parte hartzenduen talde/ikasgela bakoitzari txan-pon-txartel bat emango zaio, autobu-sean 60 bidaia egiteko balio duena,baita banakako txartel-zorroak ere .

“HIRI GARRAIOA ETA MUGIKORTASUN IRAUNKORRA” PROGRAMA

16

5. - 6.


“GARRAIO MOTXILA”

Mugikortasuna hiri inguruan aztertzekoaukera ematen du, unitate didaktikoan pro-posatutako lan irteeraren osagarri.Baliabideak· Pultsu-kontagailua.· Nibela, zinta metrikoa.· Iruñerriko eta Eskualdeko Hiri Garraioaren

horma-irudiak. Soinu-eskala eta soinu-ibilbidea biltzen dituen CDa.

Eskatzeko:Motxila mailegu uzten da astebetean.

Laguntzeko baliabideak

Unitate didaktikoa

“JOAN-ETORRIAN DABILEN ESKUALDEA” Hiri garraioa Iruñerrian.

Unitate didaktikoak ondokoa biltzen du:· Ikaslearen lan-koadernoa.· Lan irteera· Irakaslearen gidaliburua. · Dokumentazio txostena

“HIRI GARRAIOA ETA MUGIKORTASUN IRAUNKORRA” PROGRAMA

17

5. - 6.


18

1. 2. 3. 4. 5. 6.IBAI PARKEA Jardunaldia: “Ezagutu parkearen bizia” Atarrabiako (Donapeako zaldaina) eta Barañaingo jolas eremuak • •

Jardunaldia: “Paisaiak ibaiaren inguruan”. La Nogalera jolas eremua • •Jardunaldia: “Ibai bat, mila erabilera”. Ezagutu Atarrabiako pilategia eta bere ingurua • •

URA Jardunaldia: Zer egiten dut ura zaintzeko? (Mendillorriko ur-biltegiak) • •Jardunaldia: “Zikloa naturan eta lur azpiko urak” (Artetako iturburua) • •Jardunaldia: “Uraren zikloa hirian” (Paseoa Eugitik + Urtasun + Mendillorriko Uren Etxea) • •Bisita: Artetako iturburua + Egillorko edateko uren araztegia • •Bisita: Eugiko urtegia + Urtasungo edateko uren araztegia + Mendillorriko ur-biltegiak • • • •Bisita: Artetako iturburua + Interpretazio zentroa + Egillorko edateko uren araztegia • •Bisita: Artetako iturburua + “Lur azpiko urak” Interpretazio Zentroa • •Bisita: Arazuriko araztegia + “Nik ez dut ura kutsatzen” jarduera + Paseoa Argaraino • •Bisita: Mendillorriko Uren Etxea • •

HONDAKINAK Bisita: Gongorako H.H.T.Z. + Kontsumo arduratsuko jarduera •

Bisita: Gongorako H.H.T.Z. + Kontsumo arduratsuko jarduera + Garbigunea • •

Tailerra ikasgelan: “Nik kontsumitzen dut eta 3 R delakoak betetzen ditut” • •Tailerra ikasgelan: “Energiaz beteriko konpost-ontzia” • • • •Tailerra ikasgelan: “Nola egin paper birziklatua” • • • •Jarduera: Zuhaitzak landatzea Ezkaba mendian • • • •

GARRAIOA Tailerra ikasgelan: “Banoa eta banator” • •Jarduera “Joan-etorri Eskualdeko Hiri Garraioan” • •

INGURUMEN HEZIKETARAKO PROGRAMAREN JARDUEREN LABURPENALe

hen H

ezku

ntza


EUSKERA primaria 3/9/08 12:46 Página 1 - MANCOEDUCA€¦ · “MAITE ETA URA” (L.H.-ko 1....

Documents

Transcript of EUSKERA primaria 3/9/08 12:46 Página 1 - MANCOEDUCA€¦ · “MAITE ETA URA” (L.H.-ko 1....