ESUN edishon mart 2015

Edishon Mart 2015

Edishon no.6

Pa aviso, sugerensia i

remarke tuma kontakto

ku redakshon di Esun

na email:

[email protected]

Help… de verkiezingen

komen eraan!

Lidernan polítiko na palabra

Pakiko bo tin ku vota p'ami?

Anthony Cecilia:

Boneiru mester sigui desaroyá

su turismo i ekonomia

Laga bo bos resoná. Hasi uso di bo derecho konstitushonal i forma parti di e proseso demokrátiko. Bai VOTA dia 18 di Mart pa elekshon di Konseho

Insular Boneiru 2015.

2 Edishon Mart 2015

Hefe di redakshon

Sharlon Willems

Daroul H. Croes

Eskritornan

George Thode

Rudsel Mercelina

Marco Wiessing

Herbert Domacassé

Petra Meese

Kolaboradornan

Bói Antoin

Imprenta

Drukkerij “De Stad”

N.V.

Layout

Edward A. Reyes

E-mail:

redakshon@

esunboneiru.com

Anthony Cecilia ta unpersona ku sa kiko ta komei bebe den mundu di turismoi empresarial. E tin su mas-ters den turismo di VrijeUniversiteit di Brussels i afungi komo marketing man-ager na Hotel Las Palmasna Kòrsou. Na Boneiru etabata direktor di BONHATAdurante kual e lo logra eprestigioso premio diehekutivo di aña na 1997otorgá pa Caribbean Soci-ety of Hotel AssociationExecutives. E tabatadirektor di CentrumKleinbedrijf Bonaire iaktualmente ta okupá efunshon di Product Managerdi RCN. ResientementeESUN a sinta huntu kuné parepasá e situashon aktualdi turismo i ekonomia naBoneiru.

Invertí den kalidat diturismo

Manera nos por tendehopi últimamente denkomunidat, Anthony tambeta suprayá e importanshaku ora ta trata di turismo;“kalidat ta mas importanteku kantidat”. Ta esensial paGobièrnu di Boneirukonhuntamente ku tur estakeholders traha unmasterplan di turismo ku tadeliniá e vishon den turismopa ku e siguientedékadanan nos dilanti. Taimportante pa nos sa undanos kier bai i kon ta bailogr’é. Nos no por dependésolamente riba turista dikrusero òf esunnan ku ta bin

pa dive. Hecho ta ku eturistanan aki no ta gastahopi sèn durante nanestadia na Boneiru. Mesterelevá e kalidat di turismona lugá di konsentrá ribakantidat. Boneiru mesterpor atraé turistanan ku takeda na Boneiru pa váriosanochi i ku ta gasta sèn.Pa por logra esaki taimportante pa nos tin efasilidatnan i infrastrukturanesesario. Mester invertíden formashon di nosmesun hendenan pa asinaelevá e produkto turístiko.Mester pone un paro na epèrdida di ekspertisio ikonosementu ku Boneiru takonosiendo último tèmpo.

CubaAnthony ta indiká ku

desde su temporada komodirektor di BONHATA tabataeksistí e preokupashon denmayoria di islanan Karibensepa e konsekuenshanan diposibel apertura di Cuba paturista merikano.Resientemente EstádosUnídos a restablesérelashon diplomátiko kuCuba ku e intenshon panormalisá e relashon entree dos paisnan aki. Esakinifiká ku siudadanonanmerikano lo ta liber pabishita Cuba komodestinashon turístiko ikomersial. Riba e preguntakiko ta e konsekuensha diesaki pa ku Boneiru An-thony tabata kla i raspa:“Cuba tin tur kos paofresé, i muchu mas.

Boneiru no por kompetíkontra Cuba, pero dor ditraha huntu ku nan nos naBoneiru lo por benefisiá denvários área, por ehèmpelkomersial, agrikultura,kultural i tambe turismo.Den e área di turismo lo porkoperá i traha paketenanatraktivo unda kuturistanan por bishita Cubai Boneiru komo parti di nanfakansi.”

Sigun Anthony hopi dinos na Boneiru ainda no tarealisá e konsekuenshananku apertura di Cuba lo baitin pa nos turismo. AunkeCuba lo kuminsá habri nanportanan gradualmente taimportante painstanshanan responsabelkuminsá aktua riba e áreaaki. Manera Anthony taindiká, paisnan den regionKaribense, manera Arubaya ta organisandomishonnan komersial paCuba pa traha riba nanrelashon komersial. Ta disuma importansha parepresentantenan diBoneiru lanta for di soño ieksplorá e oportunidatnankomersial pa ku Cuba proméku ta lat.

Hasi uso di ReinoHulandes

Aktualmente AnthonyCecilia ta ehersé e funshonProduct Manager iwaarnemend hoofd diFacilitaire diensten pa RCN.Den e funshon aki e tin kudil ku vários representantedi tur e ministerionan digobièrnu Hulandes. Esaki tahasi ku e tin un bonkonosementu di e aparatogubernamental. Sigun An-thony Cecilia Boneirumester hasi uso di einfrastruktura i ret direlashonnan diplomátiko ikomersial ku gobièrnuhulandes tin di ofresé. Di eforma aki nos ta hasi usodi nan pa promové nospropio interesnan turístikoi komersial. Den e siguientetèmpo lo bai tin várioshandelsmissie denkoperashon kuembahadanan hulandes paforma lasonan komersialden Latino Amérika i Karibe.Akinan ta responsabilidat dinos representantenan diBoneiru den área turístiko,komersial i gubernamentalpa lanta para i di un formaproaktivo forma parti di eaktividatnan aki. No porsten riba Hulanda pa pensai defende interesnan diBoneiru. Esei ta algu ku nos

mes mester sòru p’e. Akinanlo por sera kabes ku Aruba,Kòrsou i Sint Maarten denpromové i defendéinteresnan komun.

Stichting CentrumKleinbedrijf Bonaire

(CKB)Anthony ta enfatisá ku

“doñonan di negoshinanchikitu i mediano ta e wes’ilomba di ekonomia diBoneiru”. E komersiantelokal ta invertí den Boneirupaso e stima su pais. Taimportante pa kreaestímulo, kuida nan i yudanan sigui desaroyá nanmes. Pa e motibu aki etabata personalmenteenkargá pa krea efundashon CKB na aña2000. Na mes momento ela fungi komo direktor diCKB di aña 2000 te ku 2007.Meta di CKB tabata pastimulá i desaroyá enegoshinan chikitu imediano. Aunke maneraAnthony mes ta bisa, “kuun énfasis spesial na nosmes hendenan lokal diBoneiru”. Tur hende kutabata interesá den lantaun negoshi por a bini denremarke pa un fiansa a basedi fondonan disponibel diparti union oropeo nakondishonnan hustu ifaborabel. Akinan CKBtabata sostené en espesiale komersiantenan nobo, easina yama “starters”. Akitabata yuda nan risibí nanfiansa pa despues duna nane instrumentonan iedukashon nesesario pamanehá nan negoshinan naun manera responsabel ieksitoso. Bou su liderazgoCKB a logra krea un rèkòrtdi 50 negoshi eksitoso naBoneiru den solamente 7aña. Otro logro granditabata na 2005 ora ku aorganisá e promé Invest-ment Conference naBoneiru. Akinan AnthonyCecilia e sòru pa trese unkantidat grandi diinvershonistanan dieksterior pa sera konosí kue posibilidatnan ku Boneiruta tin di ofresé. Gerard vanden Tweel tabata un di einvershonistanan ku a serakonosí i a invertí den Boneirudanki na e konferensha ei.

Diversifikashon diekonomia

Ta importante pa Boneirudiversifiká su ekonomia.Den e área di turismo An-thony ta bisa ku tin hopiopshon ku por benefisiá

Boneiru. Por ehèmpel dor distudia e opshon di “con-vention tourism” naBoneiru. Pa medio di esakipor atraé gruponan grandidi organisashonnan ku taorganisá seminario, tayer,eksposishonnan i muchumas. Esaki ta un merkadomundial multibionario ku tadrai henter aña i lo porgenerá miónes na entradaanual. Tambe lo por studiae posibilidat ku Boneiru lopor desaroyá den e área di“turismo di medisina”. Dordi invertí den un sentro dikuido médiko, por ehèmpelspesialisá den kanser òfe n f e r m e d a t n a nkardiovaskular por ofresésierto servisionan médikona paisnan den nos region.Banda di esaki mesterinvertí den e parti diekonomia di konosementu.Esaki lo por enseráinstitutonan edukashonalpa desaroyá i eksportákonosementu riba entreotro áreanan turístiko,agrikultura, teknológiko.Por último lo ta interesantepa sigui eksplorá eposibilidat di e famosoopshon di Boneiru komo“hub”. Akinan lo por usaBoneiru komo “tussenstop”den desaroyo i produkshondi entre otro materiananprima i konosementu.

Anthony Cecilia: Ban buta Boneiru bek riba mapa internashonal

Boneiru mester sigui desaroyá su turismo i ekonomia

3Edishon Mart 2015

18 maart is het weerzover...we mogen weergebruik maken van onsstemrecht voor deeilandsraad van Bonaire. Enkeuze hebben we meer dangenoeg, maar liefst 6partijen en 1 lijst. U kent zevast:

Union PatriotikoBoneriano,UPB (JamesKroon),Partido DemokratikoBoneriano/PDB (ClarkAbraham)die Benito Dirks(MBL) heeft opgeslokt,Partido Pro Hustisia i Union/PHU (Heinrich Prinsen, maareigenlijk de partij vanBijkerk)de nieuwkomersAliansa Kristian Boneiru/ AKB(Ramiro Richards), un timMagno (Aljano Emerenciana/voorheen MBL) en ListaSoleana (Eric Soleana) en lastbut not least Movementu diPueblo Boneriano MPB (ElvisTjin-Asjoe, voorheen bij UPB).Ieder met een eigenkleur,samen een mooieregenboog!

Het wordt ons deze keerniet gemakkelijk gemaakt:zoveel partijen, zoveelkandidaten, zoveelzinnen.....Vreemd dat erzoveel aanbod is terwijlvrijwel iedereen van meningis dat de eilandsraad weinigte zeggen heeft op Bonaire,want dat de bestuurlijketouwtjes in Nederlandsehanden liggen. Wat is er dante besturen of te verdelen?

Voor de nieuwelingen inde politieke wereld opBonaire en de twijfelaarsonder u zal ik proberen u ietswijzer te maken door eenaantal zaken op een rijtje tezetten.

Als u het politieke forumvan de KVK gevolgd heeft, zouu haast denken dat het eenpot nat is: iedereen wil deeconomische situatieverbeteren, infrastructuurvan haven en vliegveldaanpakken, zowel cruise alsstay over toerisme vergroten,v e r g u n n i n g e n s y s t e e mvereenvoudigen etc. Welliggen de accentenverschillend: Er moet meeraandacht besteed wordenaan armoede bestrijding engezinnen (Richards), depositie van immigranten(Bijkerk), de lokale eninternationale investeerders/red carpet i.p.v. red tape(Elvis), kwaliteit i.p.v.kwantiteit (Clark), voortgangvan ingeslagen weg (EdselWinklaar) en meer rekeninghouden met de lokalebevolking , de Janga’s,Wanga’s, Cicilia’s, Martissenen uiteraard Finies enSoliana/o’s en euro’s vanJansen en de Vries moeteneven wachten. (Eric) un timMagno was er niet, maar laatin zijn programma weten datde trage procedures voor

investeerders gaataanpakken en zorgen voormeer welvaart.

Dus op dit punt kan eeneventuele coalitie direct aande slag.

Coalitie?

Coalitie? Kunnen we ervanuitgaan dat de verkiezingenuitdraaien op een coalitie ofwordt een partij de grootstemet een meerderheid vanzetels? Hoewel de UPB, BDP,MPB en PHU er van uit gaandat zij de grootste worden,betwijfel ik of dat gaat lukken,omdat de kiesdeler erg hoogis en er veel partijen eengraantje proberen mee tepikken. De bevolking vanBonaire heeft de laatste jarenduidelijk niet gestemd vooreen partij als groteoverwinnaar en de partijengedwongen om een coalitiete vormen met alle gevolgenvandien. Is dat voldoendeom nu wel voor een partij tekiezen? Dan moet die welmeer dan drieduizendstemmen krijgen....

MPB heeft al aangegevenniet samen te willen regerenmet UPB: een novum in delokale politiek. Of dat wijs is,weet ik niet. Het geeft in iedergeval duidelijkheid,maarbeperkt straks deonderhandelingen als er tocheen coalitie gevormd dient teworden. Dat wordtspannend!

Over novum gesproken,MPB heeft 50 kandidaten opde lijst en PDB twee jongerenonder de 18 jaar. Zegt datiets over de ambities vandeze partijen?

Verschillen

Waar zitten de verschillendan binnen de partijen?

Ik denk dat quamensbeeld de partijenverschillen: christelijkepartijen (Bijbel alsuitgangspunt/gezin alshoeksteen en tegen wettendie daar tegen indruisen (AKB/lista Soleana en eigenlijkun tim Magno ook als je naarde leider luistert). UPB heb ikhier niet bij ondergebracht,hoewel zij wel een christendemocratische visie hebben,maar toch niet zo dogmatischals bij de andere christelijkepartijen.

De niet-christelijkepartijen vragen om meerautonomie voor de mens opBonaire en beterel evensoms tand i gheden(PDB),PHU wil een Bonairedat gelijkwaardig is aanNederland en verwelkomtiedereen op Bonaire.En MPBwil verandering eninnovatie:een modernemaatschappij metprofessionele en integerebestuurders. Wie wil dat niet?

Ik denk dat de twee hetepolitieke hangijzers op een

ander vlak liggen: het refer-endum en de relatie metNederland. Hoewel het volkmisschien meergeinteresseerd is in desociale ontwikkeling van heteiland,werk,huisvesting,detoestand van de wegen enhet oplossen van dearmoede,houden de partijenzich bezig met het referen-dum en de relatie metNederland.

Het referendum

De soort occupy-bewegingNos Ke Boneiru Bek voedt delanglopende strijd om hetzelfbeschikkingsrecht en wilmet een referendum eenandere status afdwingen,waarbij Bonaire autonoomwordt en zich losmaakt vanNederland. Eigenlijk willen zeeen referendum voor deverkiezingen, maar dat wordteen beetje moeilijk,he?

Ook op dit punt is geenenkele partij tegen een ref-erendum, maar de discussiegaat over de datum en devraagstelling. Degene die nietzo’n voorstander van“alweer” een referendum zijnzullen dat niet makkelijkuitspreken, want strakshangen de borden bij hunhuis aan het hek...... en wieweet waar zij vooruitgemaakt worden. NKBB isweinig subtiel als het gaat omteksten...ga maar kijken bijhet bestuurskantoor.zoietswil je toch niet bij je voordeur.

De relatie met Nederland

Hoewel de verkiezingenom de eilandsraad vanBonaire gaan, is de groterode draad toch de relatie metNederland en deNederlanders op Bonaire.Daar verschillen de partijenwel degelijk.

UPB, MPB willen de huidigesituatie (OLB/integratie)bestendigen en vervolmakenmet meer aandacht voor delokale situatie, PHU wil dat wijgelijkwaardige burgersworden binnen het koninkrijken dat juridisch afdwingen,maar dan als een federalestaat, PDB,un tim Magno, AKBen lista Soleano willen meerautonomie voor Bonaire enminder bemoeienis vanNederland. Zelf ons eilandbesturen.....Bonaire voor deBonerianen!

In ieder geval is deontevredenheid over debemoeienis van Nederland,de nederlandse ambtenarenen de toestroom vannederlanders op Bonaireaanleiding om te kiezen vooreen andere structuur. Er zalnog wel heel wat water doorde kloaka moeten vloeien omduidelijk te krijgen hoe dierelatie dan ingevuld moetworden,want daar zijn departijen nog niet uit.(autonoom,federaal,landmin.... maar in ieder geval welbij Nederland of metnederlandse steun,maar danhet liefst zonder bemoeienis)Zal Nederland meteen meeinstemmen; denkt u niet?

Om de oorzaak van dezeontevredenheid teachterhalen en teanalyseren, voert een beetjete ver binnen dit artikel,maaris wel de moeite waard vooreen volgende keer. De uitslagvan de verkiezingen, zal daarook aan afgemeten worden.Kiest de bevolking voorbestendiging van de relatie ofwil zij afstand van Nederland?

Terug naar deverkiezingen.

Voor welke partij moet iknu gaan stemmen. Hoe doende Bonerianen dat nou?

Help… de verkiezingen komen eraan!Ik geef een paar opties:· Traditioneel: eenmaal

een rood hart, blijft rood, Dekleur van het ouderlijk nestis belangrijk.

· Z a k e l i j k :programma’s vergelijken enkeuze op inhoud. Dit komtsporadisch voor, vandaar dateen aantal partijen nogsteeds geen programmahebben gepubliceerd.

· Winnen is belangrijk:Wie heeft de meesteaanhangers, is meestzichtbaar (vlaggen, stickers,t-shirts, heeft meer geld ofgeeft (belooft) mij wat iknodig heb... wedden op hetwinnende paard.

· De persoontelt.Politici zijn per definitieniet te vertrouwen,dan stemik maar op iemand die ik kenen waarvan ik verwacht dathij zijn best gaat doen

· Het is een pot nat ofje nou door de hond of de katgebeten wordt; ik ga nietstemmen.

Helaas, ik kan u niethelpen u zult toch echt uwkeuze zelf moeten maken. Ikben er zelf nog niet uit, maarweet wel dat ik zeker gastemmen. Want niet stemmenis voor mij geen keuze willenmaken en daar hou ik nietvan.

Ben benieuwd wat hetgaat worden,want opBonaire kun je er geen pijl optrekken: de meeste vlaggen,drukstbezochte feesten enimponerende speeches zijngeen enkele garantie voor deverkiezingen winnen.

Lees het gedicht vanS.Marten er maar op na; jedenkt de Boneriaan tekennen, kiezen ze toch enmasse stilzwijgend ietsanders......en hoe dat komt,blijft een raadsel!

4 Edishon Mart 2015

E promé minister di Israel,Benjamin Netanyahu, aintensifiká su kampañadjamars kontra e akuerdonuklear ku Iran, impulsá paBarack Obama,pronunsiando un diskurso nakandela dilanti di Kongreso,ku por a krusa límite ya kutin tenshon kaba den erelashon entre tur dos lider.

“Nan a bisa nos”,Netanyahu a bisa ku tursiguridat, “ku e únikoalternativa na un akuerdomalu, ta guera. Pero esakino ta bèrdat, e alternativana un akuerdo malu ta yegana un akuerdo mihó, unu kuno ta laga Iran usa suinfrastruktura nuklear, kua nota duna Iran kaminda payega na un bòm atómiko”,Netanyahu bisando esaki kutur siguridat, poniendo e

legisladornan presente denCapitol Hill lanta para kuaplouso.

Obama a respondé pokodespues di e diskursoseñalando ku Netanyahu noa ofresé “alternativa divalides” na enegosiashonnan ku Iran ribasu programa nuklear den sudiskurso polémiko dilantiKongreso.

Nos a pensa kuNetanyahu a haña un tratofriu dje atministrashonObama, e promé minister diIsrael a ofresé un rama dioleifi pa bisa ku esaki no tanifiká un falta di rèspèt naObama pa aseptá uninvitashon pa dirigí su mesna Kongreso di Merka, unpresentashon den Kongresoorkesta pa republikanonan.

Prizon ta algu ku bo tindi keda leu for di dje. Alóménos esei ta mi opinion.Luna pasa ministerio dihustisia a revelá un bòrchina “Plantage Aruba”,kaminda ku lo bai traha unprizon (instituto dikorekshon, 125 lugá padetenido) nobo pa e isla diBoneiru. Esaki mester ta klapromé ku fin di 2016 i taparti di un trayekto dimehorashon ku a kuminsáfor di aña 2008. Despuesdi e presentashon aki ku akonta ku bishita didiferente mandatarionan

lokal i di Hulanda Europeopero tambe hefenan lokaldi e diferentedepartamentunan digobièrnu i otro invitadonan,por a nota krítika for dialgun huki di noskomunidat. E motibu pakrítika ta e echo ku tainvertí den un lugá pa serahende na lugá di inbertí dendesaroyo di hende, estasigun esunnan ku tamalkontentu. Nan tin rasonòf no tabata mi pregunta.Analisando e situashon akimi a yega na e siguientekonklushon. Na e

momentunan aki elekshonta den full swing. Esei tanifiká ku tur lokual kupartidonan tin i por hañaden e kareda di biná aki lowòrdu usa pa influensia evotadónan. Muchu diep mino ke bai den esaki i mi kepurba di keda mas neutralposibel.

Pa hopi aña kaba nostabata tin un prizondefisiente ku no tabatakumpli ku reglananinternashonal. Promé idespues di 101010 a tumalugá un invershon den eprizon aktual ku ta situá na

Playa. Esaki a tuma lugá papor kumpli ku algun normainternashonal. Los di e echoku mester kumpli kunormanan internashonal mita di opinion ku mesterdrecha e situashon diprizon. Ta p’esei mi ta hañaku sierto insinuashonnannegativo den komunidat kuta dirigí riba e konstrukshonnobo di prizon no takorekto. Den e prizon akitin nos hendenan, nosmuchanan, nos tatanan,nos mamanan, nos sernankerí. Si, nan a kometé uneror mester atendé ku nan.Pero esaki no ta nifiká kunan mester bai sera i tambepasa malu dor ku esituashon den e edifisio taden mal estado òf ta karesédi fasilidatnan pa nan pormehorá nan desaroyo i salimihó desaroyá. Si nan salimihó desaroyá esaki lo tabon pa hinter e komunidat.Los di esaki tambe mi kerekordá nos komunidat kutin hende tambe ku a kaisera inosentemente. Esakipor pasa tantu ku ami iabo. Asina mi por

menshoná diferente otromotibu dikon un fasilidat nadrechi ta nesesario. Mi takere si ku lo ta bon si porintrodusí un métodokaminda ku un parti di nanora ta wòrdu dediká natrabounan karikativo paasina por kompensá sikieraun granito di e sèn diimpuesto di nos tur ku tainvertí den e instituto aki.Trabou no ta mata nosniun!

KonklushonUn instituto di korekshon

ku ta kumpli ku reglanan iku ta kontribuí pa desaroyápositivamente na esnan kua desviá den nos komunidatta na su lugá. Ta p’esei unpabien na sra. PatriciaHassel i su tim ku e logroaki. Pa esunnan ku tabatatin krítika tambe mi tinkomprenshon pa nanprekupashon. Pero nan tana e adrès robes. Nanmester dirigí nan mes na eministerionan konserní kuno ta atendiendo ku nanresponsabilidatnan pa ku eisla di Boneiru riba terenososhal.

“Prizon”.. keda leu for di dje

Charles.F.Pikeur: Mundu Informá

Netanyahu a pidi pa no duna Iran

kaminda pa yega na un bòm nuklear

5Edishon Mart 2015

Nunka mi a trata bosonanmalu, mi a eduká bosonansiña bon asta hasi bosoprofesor. No tur pareu, perobasta kos mi a siñabosonan. Nos a pone 7 per-sona pa duna bosnaninformashon. Esta dushihistoria ku a keda atras,hendenan a kuida mi bon,hende a papia ku mi, hendea siña for di mi, hende a siñafor di mi muchanan, ku tabestianan. Hamas, nunka mipor lubidá bosnan. Mi aapresiá kon hende a usa miekonómikamente. Nada notabata bai pa loko peroorganisá. Nan tabata kappalu na un sierto largura iusa tantu palu ora ku nanta bai hasi algu den tur kos.Por ehèmpel ora ku nan tabai usa palu pa kushina. Nantabata usa palu i karbon turdos tabata bai ku midi,kuantu palu ta usa i kuantukarbon ta usa.

Nos ta duna informashon

di investigashon kushina kupalu

Ora a pone flambeu ipone palu a peg’é nakandela a pone e wea diaros. Tur esaki ½ liber diflambeu, i liber ½ di palu adura 25 min. ku 55 sec. i earos tabata kla i e kandelaa baha. 2 liber total di palu.

Flambeu:· 20 cm largu – 12 mm

diki· 22 cm largu – 16 mm

diki· 25 cm largu – 20 mm

diki· 20.5 cm largu – 13

mm diki· 28.5 cm largu – 1/7

mm dikiE flambeu (1/2 liber di

flambeu) ta ser pone aboupromé, meimei di e trespiedranan.

Palu di kwida:· 27 cm largu – 22 mm

diki;· 29 cm largu – 23 mm

diki;(huntu ½ liber).· 25 cm largu – 24 mm

diki;· 22.5 cm largu – 26

mm diki kuida;· (huntu ½ liber).· 29.5 cm largu – 51

mm diki (1/2 liber).Total mester di 1 liber di

mei di palu di kuida.Bo ta pone bo wea riba

kandela pa herebé 1 liberaros. Esaki lo dura entre 25

min. ku 55 sec. i 27 min. ku43 sec. Total e no lo duramas ku ½ ora.

Hasa piskaNos a pone un palu di 31

cm largu i 50.4 mm dikimeimei di e tres piedranan ia sende. Aki nos ta bai hasapiska. E palu a pisa 1 liber imei. Nos a hasa sinku piska(1 liber i mei di piska).

· 25.5 cm largu 67 mmdiki esaki ta pisa ½ liber;

· 20 cm largu 59 mmdiki;

· 17 cm largu 50 mmdiki;

· 16.5 cm largu 63 mmdiki;

Riba 18 di mart pueblo di Aruba ta selebrá su dia nashonal di “Himno iBandera”. E dia aki ta konmemorá ku na 1976, Aruba a haña su propio himnonashonal (Aruba Dushi Tera) i bandera. Bou di liderazgo di e gran estadistad.f.m. Gilberto François “Betico” Croes a introdusí e himno i bandera komosímbolonan nashonal di union i asina fortifiká e amor patriótiko pa Aruba.Pabien pueblo di Aruba i henter e kolonia Arubano ku ta biba i forma parti diBoneiru.

· 15.5 cm largu 43 mmdiki.

Esakinan ku eksepshon diesun promé ta pisa huntu 1liber.

A dura 1 ora, 17 min. i 34sec. pa hasa e 5 piskánan.E proseso aki a bai asina dorku e panchi tabata chikitu. 3piska den e panchi despuesa bai 2 piska.

Notabel:E palu ku un largura di 31

cm den un ora i 50 sec.tabata 12 cm largu. Despuesdi 2 ora i 22 sec. e palu di 31cm largu i 50.4 mm diki akaba di kima bira shinishi.

George “kultura”Thode: Naturalesa ta papia

DUNA PALU SU BALOR I KARBON, NADANO MESTER BAI PA LOKO, NO DISTRUÍ

� � � � � � � � � ��

�

�

�

�� !��"��#��$%�&''�"�(�"��(��

)*��(��"��&''�"�(+�!(�"�#��"%�"��!(�!,� ��-� ,��!��!�"��#(�#��"��.��( �/�

��(�#��$��!.�0�#,�!��"�� $�"�(!� �

(1�� ,�� ,�!,��( !��"(!�"��(�,(��23�",�#��#��%�!��"��#,��"��4��",$�5�5($(�,��,�� ,��

#(�"�� ,!.��(��!�$(�"��,(��(��"��"��6��(��(�7� ��8$� �/��( ��!(�",�(��,�!("�-��9��,�

"��,��!($��,�� (��,"��(��$��(�#(�#�"��:��!��;��!��(��(�1�#(��"��9��,��,�(�"��#(�

,$��#(�(�:��"��<��(��(��,�(�"��/�

�1�=,"(��!�(�(�0''� (��5��>��(��#(�,��#��(��,/��

61��,$(�0�#��(�"��(��!��"��"��9��,�"��,/�

"1�:($��(�*��"��4#(6�!�#(��(��+��#��#(��,��"��!��/�

�1��$��%� ,��(�(��23�",�"� �(��!��,!�(��;?��(�*��"��@,��(1/��

��#,��(��(�� (�,��#,�!��!� (�!��(�,��"(! �

41��!��",�.�,��)�(��,��"��?�� !� ��!��A� ��+-�,��,��%"� ��#(� ,��(�!,�(�� ,��!(� ,��.�"��

#( �!��"��,��%"� ��( !,(�/��

�

:,(�!(��B�#��"(!�(��(�!9�$��(��,�"��#��"��"��(��

��!��#��"(! �(1�:��!.��!�"(!�C�� "��,��!("��"��(��,!8��$��5�*�� "(�"��"��,�(�"(/��1�� ,�� ,�!,��"��6��(��(�7� ��8$� ��!��,�(�"(�5��,�23�",��,(��/��61�� ,�� ,�$��(�!��(��!(��(D(�,��!�(!��,�!,�5��,$(��/��

��,$��!��"��(�(��$.��$�E��,$(�;"3��1��#(� ��!9$#��;(D(1��!(�23�",��!��",�.�

�,��"��.��$��$��!��23�",� �� !�� (� �� ,�(�"��/� �� #��#�� ( �� #��23�",� ��(�� "�� F� (D(/� ��$�(��-�!��,��#�!� ,��/��!(��4(5��$��"��,�!,� ,��$� �(!� ,�(�( ��#!��,��"��4(��"(!�(��(�� )( ��#!(��"��,�(�"(+-� ��"�� )� ��(��!��"��,�(�"(+/��(�$��,��$�$��!��#(�!�"��(�� ( �� (�( ��#!�� ,�� $�(�"��,��"�� $�(�"��,�(�"(�;"�� ,(��!(�4��$(�#(�!��!��(��(2��( �1�!(�"�!��$�� "�� "��6��(�� (�� 5� 4(��"(!�(�� "�� 9��,/� �(�!�� ,� �� B� 4(5�� ( �� !(� "�$�� "��(��5��(�-�$�!(�"��!(�#(��(��,��"��$.��$�� ,��G�(�,(��#�H�� #(��4�(��/��$�(��-��(�!(��!(�"��$(��"��,�(�"(�(2��( �-� ,�!(�#�� ,�$��!��,�� ($��!�, !,�(��"��(�� ,��,�(�"(�#��$%� ,��,�#��(�,��$(��(��#� !�/��

��4��9�"�$�#��$%� ,��&'I&'IB'&0E�( � ��7��E�

�� !�� ,�� "�� :�� ,�(��$��(� #(� ��(�� ,�� 4��",$�#��4�� (� "�(� J� "��9#!9$��B'&0/��!�"�� (��K� ,��(�,(��/�*��$(�"(�,�� (�!(��(��,�(�"(�#(�#��#��%�!,��( !��"(!�"��(�,(��!��"��#,��"��4��",$/��( ��!(�,��4��",$�"��(#��(��7"��(#��(��/�,�� !(�"��( ,��"�� ,��!�"(!�C�� -��L�34��3E��

��&�34�$(��#(�!�"�� ,��#��!�(�(� ,�%�"��(��E��

��!(�� ,.��,��#(�!�"��#(�!�(�(� ,�%�"��#,��"�� /�

��(��#(�#,�� !��(��"��,�

��!(��4��%�,��*��#�� !� ��5�4( !��#(�� ,!��$�(�!��(��"��:3��,-�#�� ,�

�,#��"��,�(�"(/�*��@��M� ,��,�(�"(�#(� ��!.��,�"��,��!("��"��(��,!8��$��

�(�(��-�#�� "(�"��"��,�(�"(�;"��@��"2�!1/��,�$��!��"��,�� ($��:��*-��3�,�� ($��

$(��(��(�($9��"��"��#��.!� ��!��(��((�� ,�!(�(#�(�!��,��(��$�$��!,�( �/��

�

�($�� (��(�#(�5��(��(�� $��!,�"��#��#��"��@��*��"��"��6��(��(�7� ��8$� ��

��!��,�(�"(�5��,/��

�

��C�!�$�-�!,��@��$��!��(� ,��(��(��(��"�4��(�#(�#�� ,�� ,��(��(D(�,��!�(!��

�,�!,�5��,$(��-� �!(�"��!,��(��,�!,�5��,$(�� ,�!(�$(�!��%��$��(�!��(��"��,��!(!,��"��

��$�I� �(��!,!/�:,�!,�(�"��,�$��!��(�,�,�)�,�!�I��4� ("8+-�,�� ,�!,�(�"��:*��-� ($��"(�!,��

��"��#��!(��(��$��(� (��5� ($��"(�� ,.��,��"��!��(��4��"�� $,��"(!�( ��:��/�

�

6 Edishon Mart 2015

Nota di redakshon: Tur informashon/kontestanan a wòrdu publiká konforme lokual e partido polítikonan a suministrá ESUN. Sin kita i sinpone. Te na siere di edishon no a risibí kontestanan di parti Tim Magno enkuanto e preguntanan en kuestion.

PPPPPolítikolítikolítikolítikolítikonan na palaonan na palaonan na palaonan na palaonan na palabrbrbrbrbraaaaa

7Edishon Mart 2015


� � � � � � � � � ��

� � � � � � � � � ��

� � � � � � � � � ��

� � � � � � � � � ��

� � � � � � � � � ��

� � � � � � � � � ��

� � � � � � � � � ��

� � � � � � � � � �� ! �

� � � � � � � � � � ��"�� "��! ��

� � � � � � � � � ��

� � � � � � � � � ��

�

��

��

��

��

��

�� !��"��

#� $��%��

�

&��'��

�(��

��

�� &��

�� $�)�� #��#��*� �� +�� ,��

��-��

#� &��,��./��

�

0��,��1�

��2�3��4��

�(��2�-�4��53��,�

6��,��7��

��3��7��,��

��-��

�

0��(��

��)��)'��81�0��9��1�

!��&��0$��6��&/�0/:�;��:��*�

�� (�� (�� +��

��

�

<��3��

��

��1�

:�� ;�#��*��

��(��*��!�� 6��=��>��"��

�

��

��

!�6�<?*�!�6�<�!*�0/:6�!�6�0�$��$(��(�*�$��$��

!��*��*��

��(��(�*��&��

��*��;��*��*�� !��

��@��5��*�.��:��,��/��3��

��(��(��*��*��*��

��#��?��

��+��

Polítikonan na

palabra

� � � � � � � � � ��

� � � � � � � � � ��

� � � � � � � � � ��

� � � � � � � � � ��

� � � � � � � � � ��

� � � � � � � � � ��

� � � � � � � � � ��

� � � � � � � � � ��

�

��

��

��

��

�� !"#�$�"��#�� %��

��&�

'� (�� )��

��

� *� �� )��

��+��

�

#��'��

�,��

��

�� #��$��-��+��.�� /�"�� #��

�� 0� �� $�� 1��

��&�

'� 2�� $�� +��/� ��

%��30��+��4��5��

�

(��4��6�

��7��8��

�,��7�)�8��1��4�

"��4��/�(��$��-��9��:�

��1�� ;��%��4��

��,��

�

(��,��

��<��<'��=6�(��3��6�

%�/��<��<�=��,��0��!��;��

>�� 0�� (�� (�� >��

(��$��>�� (��

�

��

��6�

(�� ;�� (�� /� ��

�� (�4�� 4� �� #��

�� (�� (�� (��

;��

�

��

$��

$��(��)��

�

(�� /� �� 0� ��

��

�

"��-��

�

"��/��

��&�

�

"��*��4��&�

�

"��-��/��

�� /�� /��

��-��$��+��/�

�

%��(��$��/��?��$��

��&�

�

%��(��)��/��=��

@��&�

%��(��$��-�� /�;0��#�.��

A��B��;0��#�.�C�

�

8 Edishon Mart 2015


Polítikonan na

palabra

� � � � � � � � � ��

� � � � � � � � � ��

� � � � � � � � � ��

� � � � � � � � � ��

� � � � � � � � � ��

� � � � � � � � � ��

� � � � � � � � � ��

� � � � � � � � � � � ��

��

��

��

�� !��

"�� #� ��$�� %�� #� ��

�� %�#��#�

�� &'�

(� )�� "��

��*��#��+��%��$��,-��

�� *��#� ��

��#��!��#��

��*��&'�

� )�� .�� "�� +/�0��-&� ��

��,��,��!��

�

1��(��

��

��

�� /� ��*��"��

��2��/��,��,��

��*��,��&'�

(� �� ,�� 3� �� ,��

��#��4��!��#��#� �� #��#�

��"��#��#��&��

�

5��!��6�

��"��&��

��"�7�&��%��!�

�� 85*��

��9��'�5��

��!��'�

(� 85*��!��

��!�� *�� 0�'� �� '� 85*� ��

��!��*��,��!��1��

�� :� �� #� �� 5�� )�� /��

2��'�)%��*��!��;<<�#��)��!��

��;=�>#3'�2��!��;��?=>#3��;��(3@#@@'�5��)��

��3�:��2�� <�:�� '� *�� >�:��

2��@�:�� '�

� 85*��A�� +/�0��-��

��3��7��,��!��,�� )��

��2�� '�5��,�� !��*�� ,��

;��

�

5��

��9��9(��36�5��6�

8��5�� *�� B��

�� 5�� $��

��$�� (��3��

�

��

��

��6�

85*��#��,��*��

�

��

*��

��

��

�

+B��$��*��B��C��8��,��

�� 85*�� .�� #� �� *��

��*��D�� $��*��5�� ,��*��.��

��,��*��#��

��*��*��#��

�

5��1��(��3�E�(��=��

�� !"��#��$%&'$(#�� $� �� !"��#��$%&$�('")!#� �#'$ ��#*��'"#�&*� *��&)!�$�#'$ ��+ �#�

&*$ *��#�'$ �$� � *"'$#* ��

9Edishon Mart 2015


Polítikonan na palabra

�

�

� � � � � � � � ��

� � � � � � � � ��

� � � � � � � � ��

� � � � � � � � ��

� � � � � � � � ��

� � � � � � � � ��

� � � � � � � � ��

� � � � � � � � ��

��

��

��

��

��

��

�� !"��#� �� $��

�� %��$��

�� &� ��

��

� '��

��

��

�

�

(��

��

�)��

��

��

�� *��+��$��

�� $��

�� ,� ��

��

�� +��$��$�

��$� ��$� ��$� ��

��

�

*��

��&��-�

��

!� ��#��)��

!�.�#��/ ��

��&�

0�� &�� .��0��

��

�� 0�� &��

��

�

*��)��

��

��1��1��2-�*��

��3��-�

�*+��)��0��)��

�� $� ��

/ ��4��

��$��5�

�

6��

��

��

��-�

�

�� $� �� &�� 73��3��2$� ��

��

�*+��

��

��+��

+�� +��5� ,�� &�

�� 8�� 9� ��

��+��+��

�� &�� .��

��)��%�� 6��

��%��+��

�

�*+�� :�� %��+��%��

��%��

+��%��;�5�

10 Edishon Mart 2015



� � � � � � � � � ��

� � � � � � � � � ��

�

�

��

�

��

��

��

�� !��!��!�

��"��!��!�� !�#�

$��%��!��&��!��!��#�'��!(��

�� !�� !�� !� �� )*� +� ,-.#� '�� (��

��"��!��#��/�� (��!��

!��!�� !�� 0�� (��1�� "��!��!��

�� #�#� 2�� !��!�� !� ��!��

�!��!��#� !��&��

�� 3�� !�� 4� �� &��!� �� !�� !��

�� &��!�� !�� "�� !�� !� ��

�� "�� (�� !� �� (�� !�� "�� "��

�� !� �� "�� (�� 5� ��!� ��(��

��(��!��6"��!��1��!��"��!��!�� !��

��&��4�!��0��#�'��6"��!��!��1��#�

�

7!��$��&��

��!��

��

��!��!��!��!��8��8�

��!�+��.��!#�2��!��.��!�9��!�(�

��!�� 0��9�� 9��!��!��

��!��#�� !�� #�

$��9� ��(��.��!#�2!��!�� 4��!��!��

��+��!��!(��!��#�:;��1��#�

�� !��.��!��!��!��.�� .,�#�

,��.��!��!�� !��!�#�

�

:��!��(��<�

��!�� "��

�&�� 1��6"��!��!�(�

=��!��!��(��#�,!�� !��

��!��8��!��!��#�2��!��

��!��!��8��(��!��!�

��#�

�

:��&��!��

��>��>$��<�:��4��<�

:��?�'��!��.��!��!��!��1��!��!��

��!��+��!��!�� &��!��!��!��!��#�

'��!��&��!��!��&��!��#��!��

��(��.��!�

�

2��"��!��

��!��<�

�

*��!�� !�� !�� 8�� !��

��!��!#�*��!��#�*��!��!��?�

��!��

.��!�

��.��!��6"��!��!(��(��!��#�

��

*�� !�� !�� !�� &��

�!��#�

*��!��!��.��!��!��!��#�*��!��

��##�

*��!(��!��!��!��!��!��!��!#�

'�� !�� .��!��!��!�� #�3��

��!��!��&��#�

�

*�� 37.� �� !� �!�� +�� 6�� !� �� !�� +��

��#�*��"��#�'��!�@��(��.��!��.��!��!��

��!�� .��!��+�� !� �� (�� !� @��6"��!��(� ��

��#�

3�� 3�� 7�� .�� !� �� !�� !�� #� *�� !��

��&��!��!��!�� !��#�

*��3��7��.��!��!��!��#�3��7��.��6��

!��!��!��!��!��!��#�

7��6��3��7��.��5�/��!�!��8��!��(�� +��

�� #�'��!�� !��.��!#�

�

11Edishon Mart 2015




Kaya Lib. Simon Bolivar # 5 > P.O.Box 692 > Bonaire, C.N.

T: (599) 717 2926 > F: (599) 717 2962 > [email protected]

Den e último artíkulo,nosa trese dilanti e importansiadi komunikashon den ekomportashon di un lider. Kuun bon komunikashon,siguidonan lo kier sigui unlider asina, ya ku e siguidókier tin un lider ku porkomuniká korektamente. Awemi lo kier dediká e artíkuloaki na e importansha di“KURASHI”,otro kualidatimportante di un lider real.Winston Churchil a yega dibisa; “Kurashi korektamenteta wòrdu konsiderá´ e promékualidat humano…….pasobraesaki ta e kualidat ku tagarantisá tur otro;” Ta fásilpa konsiderá mes orahéroenan di guera, perokurashi tambe ta visibel denlidernan den negoshi,dengobièrnu i den Iglesia etc.Tur momentu ku bo konstatáun progreso den unorganisashon, mes ora bosa´ ku e LIDER ei a tumadesishonnan ku kurashi. Unposishon di liderazgo no taduna un persona “kurashi”,pero “kurashi” si por dun’é eposishon di lider. Na maneraku bo ta aserka´momentonan di desishondifísil, bo por rekonosé esiguiente bèrdatnan di“KURASHI”. 1) KURASHI TAKUMINSA´ KU UN BATAYAINTERNO: Kada tèst ku bopasa aden komo lider takuminsá den bo ser , i e tèstdi kurashi no ta diferente.Kurashi no ta apart dimiedu,kurashi kier men hasiloke bo tin miedu pa hasi. Ekier men pa laga los di loketa familiar i drenta denteritorio nobo. 2) KURASHITA HASI LO KOREKTO NOUNIKAMENTE KARISIAESAKI; Martin Luther King adeklará: “e último medida dihende no ta kaminda e tapara den momentonankonfortabel i di konbiniensia,pero na unda e ta para namomentonan di reto ikontroversia”. Lidernangrandi tin bon abilidat pa

atendé ku hende i nan porlogra laga hendekomprometé i traha huntu,Pero tambe nan por tumaposishon na momento kuesaki ta nesesario. KURASHItin di haber tambe kuprinsipio i no persepshon. Sibo no tin e abilidat pa realisáki ora pa lanta para i ekonvikshon pa hasi esaki, bono por ta nunka un liderefektivo. Bo dedikashon papotensial mester ta masfuerte ku bo deseo pasatisfasé otronan.3)KURASHI DEN UN LIDER TAINSPIRA KOMPROMISO DISIGUIDORNAN; “Kurashi taalgu kontagioso”, segun eevangelista konosí Billy Gra-ham; Kualkier momentu kuun lider demonstrá kurashi,esaki lo enkurashá otronan,pero esaki mester ta un lideryena ku inspirashon. Esakisigur lo hasi, ku e hende lokier sigui e lider aki. Un liderkonosí a yega di splika ku“Liderazgo ta e ekspreshondi kurashi ku lo guia e serhumano pa buska lo korektopa hasi. 4) BO BIDA LOEKSPANDE DEPENDIENDO DIE PORSHON DI KURASHI;Miedu lo limitá un lider, perokurashi tin e efektokontrario. Kurashi por habriportanan den bo bida i esakita un di su benefishinan dimas importante. Kurashi nosolamente lo dunabo un bonkomienso, pero e lo proveétambe un mihó futuro. Ironiata, ku e lidernan ku no tinkurashi pa tuma rísikonankompará ku esun ku si tinkurashi, ta eksperensha emesun tantu miedu denbida. E úniko diferensha ta,ku esunnan ku no ta tumaningun rísiko ta preokupá kukosnan di poko importansha.Ta parse ku den e asuntu dikurashi aki, nos ta topa nosenemigu “MIEDU”. P’eseitambe ta importante pa nosrealisá ku komo lidernan nosmester ta konstantementeden atake kontra miedu i pa

no permití esaki stroba eKURASHI ku nos mesterdesplegá den nos bida papor realisá resultado spera.Kon nos por mehorá e asuntudi KURASHI aki?*ENFRENTE´; Bo mester tadispuesto pa hasi algu ku tarèk bo mes un poko pa asinabo por krese den KURASHI,pues mi rekomendashon lota pa enfrentá e miedo. Otroehèmpel pa enfrentá mieduta pa papia enfrente di unoudiensia, “tira un speech”,hunga den un komedia etc.*KONFRONTA e persona kubo tin problema kuné; hendesemper lo purba di evitákonfrontashon ku un otropersona. Pero pa evitákualkier problema i tambe pabo trein enfrentá bo debilidatdi miedu, mi ta rekomendábopa konfrontá e persona ipapia kuné. Papia den unambiente di amor ku otro isi mester pordoná otro hasiesaki tambe, ya ku asina bota konfrontá kualkier chènspa “miedu” bira un opstákuloden bo situashon. Kisas botin miedu pa hasi un kambiodi trabou, pero si despuesdi evaluashon bo yega na ekonklushon ku ta mas mihópa hasi un kambio den botrabou òf ku bo mesterkuminsá ku un negoshi, mita sigurábo ku esaki lo ta emomento apropiá pa hasi ekambio; papia ku bo famia ibo mentor i personanan dikonfiansa i tuma bodesishon.

Boneiru, para ketu i wak den spil

Pará na banda m’a kritiká. Sintá den tribuna m’a reklamá.Su forma kon el a bras’é. Su forma kon el a entregá:identidat, dignidat, kapasidat, igualdat, komunidat,fraternidat, posibilidat, libertat.Awor at’ami kuné. Tentashon pa bras’é ta pèrsiguí.Tentashon pa entregá ta pèrsistí. E kansansio ami a tum’é.E bala kayente at’ami kuné:identidat, dignidat, kapasidat, igualdat, komunidat,fraternidat, posibilidat, libertat.Pa un ratu, djis un ratu. Mi mester di un ratu.Ta kumbini mi pa ta un ratu. Un ratu so mi tin mester.Para ketu, ketu ketu. Mi mester para ketu.Ta kumbini mi para ketu. Pa reflehá, informá i konsultá.

Tantu gana di progresá, tantu miedu pa kai atrás,ta pone un hende para ketu.Tantu gana di ekspresá su mes, tantu desakuerdo riba hopitereno,ta laga un hende sin un bos.Tantu gana di skohe korekto, tantu posibel direkshon paskohe,ta laga un hende indesisoTantu diskushon riba hopi materia, tantu eksperto riba hopitereno,ta hasi un hende konfuso.Tantu nesesidat di un mihó presente, tantu promesananbon komponé,Ta wanta un hende pasivo.Tantu gana di ta su mes, tantu atrako riba su lenga materno,Ta laga un hende sin identidat.

Despues ku nos a kaba di planta simia di integrashonden suela di Hulanda, awor nos ke sembra amor pa propiokultura,identidat i patrimonio riba suela di Boneiru.Nos ke eksigí pa otronan kere den kapasidat di noshendenan,miéntras nos mes tin duda den kapasidat di nos hendenan.Nos ta kontra ku otronan ta bin okupá tur e posishonnanklave,miéntras ku diariamente nos mes ta atakáe tiki profeshonalnan lokal ku ainda a sobra.Nos ta sinta diskutí i argumentá, na papiamentu,tur e bentahanan di enseñansa (na) hulandes. Pero orapidipa kontinuá e mesun diskushon i argumentashon akí nahulandes,ta kai un silensio.Un kos ku nos no gusta hasi, ta skohe. No pidi nos pa skohemesentre dos direkshon, pasobra òf nos ta para ketu,òf nos lo fòrsa un ruta meimei.Si ta skohe mes nos tin ku skohe entre dos mundu,nos ta skohe pa keda ku un pia den esun i un pia den eotro;nos ke tur dos!P’esei mes nos ta gusta nos ritmonan kombiná,nos ta bebe nos bebidanan di meks, nos ta mantenérelashonnan variá,nos ta pidi nos kuminda mitar mitar i hopi bia nos ta komemei anochi,na mitar di kaminda, entre snèk i kas.Kuidou! Kuidou ku e pueblo boneriano!No kritik’é, no elogi’é, no rabia kuné, no balot’é, no insult’éi prinsipalmente no purba di antisipá su komportashon.E pueblo di Boneiru no ta e pueblo di Tula, ni tampoko diBuchi Fil.E pueblo di Boneiru no ta esun ku ta kla pa sali kontra diinhustisia;no ta esun ku ta sali dilanti pa su derechi.E pueblo di Boneiru ta e pueblo di Martes di Katalina Janga.Ta esun ku por soportá hopi i keda boka ketu, sin laga sakiko enbèrdat e ta pensa i sinti.Pero na momentu ku su kana yena, bo tin un problemahopi grandi.E pueblo boneriano ta unu hopi apart.No purba mes di antisipá su komportashon.Ora tur kos ta mustra ku e lo bai lenks i abo disidí ku bo tabai lenksbai ward’é, bo ta bin realisá despues ku el a bai règs.Ora tur siñal ta konvensebu ku e bia akí sí ta règs e ta baianto bo sali duru bai règs, bo ta bai haña bo so einan.P’esei kuidou! Kuidou ku e pueblo boneriano!No kritik’é, no elogi’é, no rabia kuné, no balot’é, no insult’éi sigur no kere mes di por antisipá su komportashon,pa bo no sali kompletamente defroudá.Spil warda sobrá pa mañan.....!! S.B. Marten

Herbert Domacasse: “DIKON UN LIDER TIN SIGUIDÓ”

un lider berdadero tin siguido

13Edishon Mart 2015

Rudsel Mercelina

SKUCHASKUCHAYunamentu e tin

balor? Ki tempu?

Bonochi ,bondia ,bontardi depende ki ora bo habri eprestigioso korant aki pa bo lesa i haña hopi informashonbalioso . Awe nos lo papia un tiki di yunamentu ikuaresma. Den e dianan aki kanando i papiando ku hendee tópiko di yunamentu of apstené ta hopi papiá. Peroloke ku ta hala mi atenshon mas ta ku e hende ta pensaku ta pa e motibu aktu nan a probecha hasi hopi kosmalu mas ku normal durante tempu di karnaval, ku nanmester demostrá awor ku nan por apstene tambe dialgun di nan, manera kuminda, kome menos karni kòrá,mas piská, baha man na alkohòl etc .Tur eseinan no tinnada malu den dje. Awor laga nos ban wak kiko Beibelta siña nos di yunamentu. Importante ta ku Jesus ayuna, pero ki ora, kwantu, ki meta, ki resultado e ta tin.Ban wak Lukas kapítulo 4 : 1. I Jesus, yen di SpirituSantu, a bolbe for di Jordan I a wòrdu hibá dor di eSpiritu den desierto. 2) Pa kuarenta dia, i E la wòrdutentá dor di diabel. I e no a kome nada durante di edianan ei; I ora ku e dianan a pasa, El a haña hamber. Eprome punto ta ku e a kuminsa Su ayuno yen di SpirituSantu, no yen di piká. Kiko ta e diferensia di nos awe?ku nos ta kumins’e yen di piká, esei kaba ta nos promépunto kontra. E di dos punto ta ku E a wòrdu hibá dor die Spiritu Santu den desierto ,kiko esei kiermen? Ku etabata protegé dor di e spiritu santu. Ora Abo a kuminsabo ayuno, apstenshon Bo tabata protéga pa e SpirituSantu? òf dor di tradishon i kustumbernan ku nos a lantakune? Ora nos ta hasiendo algu bou di gia di SpirituSantu Dios tin goso den nos, Lukas 3 despues ku Jesusa kaba di batisá nos ta lesa tambe ku e Spiritu Santu abaha riba djE. Lukas 3:22 I Spiritu Santu a baha riba djEden forma korporal, manera un paloma, I a Sali un bosfor di shelu :Äbo ta MI yu stima, den Bo Mi tin goso.Kiko nos ta mira akinan ? Ku ora nos ta hasi algu bou digia di e Spiritu santu ku Dios tin goso den nos E tasostene nos i nos lo haña triunfo i bendishon Den kapítulo4 di lukas versikolo 3 - 13 nos ta mira esei . Diabel a binenfrentá Jesus kara kara i praktikamente e tabata tin eBeibel na man, òf bon hiká den su mente. Dikon Jesuspor a pone hui anto? Pasobra E tabata yen di Spiritusantu, yen di a palabra di Dios. Kuantu bo tin di e palabradi Dios den bo mente i den bo kurason? Jesus a risitidiabel ku e palabra di Dios. E di prome Lukas 4:4 I Jesusa kontest ‘e: “Ta para skirbi ku hende no ta biba di panso, sita di Deutoronomio 8:3. E di dos 4:8 I Jesus akontesta I a bis e : “ ta para skirbi: adorá Señor bo Diosi sirbi E so. Sita di Deutoronomio 6:13.Vers 9- 11 tainteresante diabel tambe a bin ku skritura. Lukas 4:9. Iel a hib’E Jerusalem i a pon’é para riba e penakulo di etempel i a bis’E: Si Bo ta Yu di Dios,tira bo kurpa aboufor di aki. 10) Pasobra ta pará skirbí ‘E lo duna Suangelnan enkargo tokante di Bo pa nan wardabo, 11) IDen nan man nan lo kargaBO, pa Bo no dal Bo pia napiedra, sita for di Salmo 91 : 11 ,12. Pa bo mira konastusia satanas ta ku e tambe ta usa Beibel. Kon e tause awoki e ta hinka den e mente di hende ku e hendepor hasi tur sorto di pika anto yuna, apstene nan disierto kos, ta kla paso Beibel ta bisa ku Jesus a yuna. Edi tres kontesta di Jesus lukas 4:12 Jesus a kontesta Ia bise ; lo bo no tenta Señor bo Dios. 13 diabel a batiretirada. Kon bo ta para den e palabra di Dios, kuantubo ta lesé, Ruman mi ta enkurashabo pa studi’e pa bono hasi algu ku ta satanas ta gia bo bisando bo ku taasina Beibel ta bisa konfia Beibel so no depende ribatradishon of kustumber pa bo no bai perdí . Pensa esakibon mi ruman. Ku Dios bendishonabo ku sabidoria pa bokonprende Su palabra.

Door: Petra Meese

Sinds 10-10-10 (10

oktober 2010) vormen de

eilanden Bonaire, St.

Eustatius en Saba

gezamenlijk ‘Caribisch

Nederland’ oftewel BES.

Het zijn zogeheten

‘bijzondere gemeenten’. De

andere eilanden zoals

Aruba en Curacao vormen

aparte landen in het

Koninkrijk, die regelen hun

zaken zelf. Samen met mijn

gezin vertrok ik begin

oktober 2010 naar

Bonaire, om daar een

bijdrage te kunnen leveren

aan een sociale

verbetering op het eiland.

Maar wat gebeurt er?

Eén van de eerste zakendie Den Haag ‘regelde’ voorBonaire, was het invoerenvan een verplichtzorgverzeker ingsste lse lgenaamd ZVK(ZorgVerzekeringsKantoor).Hierbij moet u bedenken datalle bestaandezorgverzekeraars enzorgverzekeringen van deene op de andere dagophielden te bestaan: allebestaande verzekeringenwerden geroyeerd! Hetsysteem werdovergenomen door deNederlandse staat.Toenmalig minister Kampgarandeerde de bewoners‘gratis toegankelijke zorg’.Dat klonk zo mooi, maar derealiteit is anders.

Half Nederland staat nuop de achterste potenomdat Den Haag eens n o e i h a r dbezuin ig ingsprogrammaheeft uitgestrooid over deNederlandse gemeenten:de lokaal aangebodenWMO-hulp is uitgehold, deeigen bijdrage in de zorg isverhoogd en diverseonderdelen zijn uit hetstandaard basispakket vande zorgverzekeringen inNederland gehaald, zoals depsychiatrische zorg. Het isgeheel terecht dat veelNederlanders hunontevredenheid hieroverlaten horen en dat velepolitici en organisaties voorhen opkomen. Maar hetenige dat ik jullie vraag,Nederlandse mensen,Nederlandse politici,Nederlandse organisaties:waarom nemen jullie hetNIET op voor deNederlanders die hier in deNederlandse gemeenteBonaire BES wonen? InEuropees Nederland hebbenjullie de luxe om te mogenkiezen welkezorgverzekeraar je wilthebben en welk aanvullendzorgpakket je daarbij neemt.Hier in Bonaire ben jeverplicht om de enigezorgverzekering van ZVK tenemen en is er geen enkelemogelijkheid tot

bijverzekeren!

Vragen, geen antwoorden

Het oorspronkelijke ideeachter hetzorgverzekeringssysteemhier op Bonaire was dat‘iedereen verzekerd moetzijn’. Natuurlijk is dat eenpositief uitgangspunt, wantvoor die tijd liepen er veelmensen onverzekerd rond.Maar jongens, als jevervolgens als NederlandseStaat zorgverzekeraarbesluit om het zorgpakketdrastisch te versoberen,dan heb je toch ook alsNederlandse overheid tochzoiets als een ‘zorgplicht’ omde wegvallendezorgpakketonderdelen teondervangen met demogelijkheid van eenaanvullende verzekering?Maar dat deedverantwoordelijk ministerSchippers niet. Ergo:bestaande aanvullendezorgverzekeringen werdengeroyeerd.

Als je hier op Bonairenaar een verzekeraar stapten vraagt of het mogelijk isje bij te verzekeren, word jevreemd aangekeken, merkteik toen ik bij diverseverzekeraars navraag deed.Mijn eerste vraag luidde ‘kanik ons gezin bij jull ieaanvullend verzekeren’ enmijn tweede vraag ‘wat kosthet’? De antwoorden die ikkreeg bij verzekeraar Enniaen verzekeraar-tussenpersoon MCBvarieerden tussen “Ahum,dat weten we niet. Vult u inwat u wilt verzekeren en danga ik navragen of hetmogelijk is en wat de kostenzijn” en “Nee, aanvullendezorgverzekeringspakkettenwaren er alleen in hetverleden toen je je vanderdeklasse-zorg konbijverzekeren tot tweede- ofeersteklasse-zorg.”

Je voelt je als consumentgewoon aan je lotovergelaten. Natuurlijk hebik geprobeerd om mijn gezinvia een omwegconstructiebij een EuropeesNederlandse zorgaanbiederte verzekeren, maar ook datbleek onmogelijk omdatdaarvoor de voorwaardegeldt dat je een woonadresin Europees Nederland moethebben.

Spagaat

Nu zal de kritische lezerzich afvragen wat er dan uithet basiszorgpakket isgehaald. Welnu,tandartshulp is eruitgehaald, fysiotherapie iseruit gehaald. En ja, ik weetheel goed dat dezeonderdelen ook in EuropeesNederland uit hetbasispakket verdwenen zijn,maar daar kun je jeaanvullend verzekeren. Hierniet. En het gemiddelde

salaris op Bonaire ligtextreem laag,CBS publiceerde vorige weekde cijfers: in 2011 was hetdoorsnee brutobesteedbaar inkomen perhuishouden 19.000 dollar,dat is zo’n 16.000 euro brutoper jaar oftewel 1300 eurobruto per maand.

Als voormalig raadslid inNieuwegein ben ik vanmening dat het lokalebestuur en de lokale politiekhier meer moeten opkomenin Den Haag voor onderandere dezez o r g p r o b l e m a t i e k .Tegelijkertijd besef ik dat delokale politiek in eenspagaat zit: wanneer zijklaagt over dit soort zakenin Den Haag, krijgen depolitici meteen te horen datze ondankbaar zijn vooralles dat Nederland voorBonaire doet. Maar dat ishelemaal niet waar het omgaat.

Een zorgaanbieder diezich persoonlijk inzet om deb e l a b b e r d everzekeringskwestie van deinwoners op Bonaire aan tekaarten bij Den Haagis tandarts Percy Chirino. Hijwijst erop dat hijvoorstander is van goederegelgeving en dat hij de in2011 (zeer kostbare)o p g e l e g d ezorgveranderingen in zijnpraktijk doorvoerde. In 2011kwam tandartszorg opeensin het zorgpakket, waardoormeer mensen op Bonairenaar de tandarts kondengaan. Nu komen er echteropeens veel minderpatiënten, omdat zij het zelfmoeten betalen en datkunnen zij niet noch hebbenze de mogelijkheid om dezorg via een aanvullendezorgverzekeraar te regelen.Ouders moeten bijvoorbeeldweer de volledige kostendragen van zaken alsbeugels bij kinderen. Dekosten daarvan bedragenzo’n 4000 Amerikaanse dol-lar (de officiële munteenheidhier) oftewel ruim 3500 eurowat overeenkomt metgemiddeld TWEEmaandsalarissen. Dat is tochabsurd? Onze eigen dochterheeft een beugel nodig, ikhad het geluk dat ik voor 31-12-2014 heb aangevraagdbij ZVK waardoor ik ‘maar’$1500 zelf hoef bij tedragen.

VVD-minister Schipperszou zich moeten schamen omzich zo te onttrekken aan dezorgplicht. Zowel tandartsChirino als ik roepen deNederlandse politiekepartijen die nu inverkiezingsmodus staan oper voor te zorgen dat ook deNederlanders die wonen ophet Caribisch NederlandseBonaire zich kunnenbijverzekeren.

VVD-minister voert asociaal zorgbeleid op BonaireGeen tandartszorg meer en geen mogelijkheid daar iets aan te doen


Den nos edishon diPuntr’ESUN di e luna aki nosa risibí un pregunta di unlektor na hulandes tokantee aktuashon di kuerpopolisial durante e Jump Indi UPB na Rincon dia 24yanüari último. Redakshondi ESUN a aserka mandopolisial di Hulanda Karibenseen buska di kontesta.Athuntu nos ta presentá ereakshon di parti kuerpopolisial:

Ik heb foto’s enoptreden van de politiegezien bij de Jump In vanUPB in Rincon. Zoals bekendis, ging het niet zo netjes.Ik heb het gedrag van depolitie geobserveerd ennaar aanleiding hiervan hebik een aantal vragen:

Wanneer mag de

politie gebruik maken

van zijn wapen?

In het genoemde inci-dent bestond er eensituatie van bedreiging opde politieagenten (mendreigde met geweld(o.a.stenen en flessengooien).In zo’n situatie magde politieagent zijn wapenter hand nemen

De manier waarop depolitie stond te scheldenen met zijn vinger in hetgezicht van een bewonerwees. Is dit wel eenprofessioneel gedrag vooreen leidinggevende van depolitie?

Het gedrag van dedesbetreffende politieagentkan door sommigen wordengekwalificeerd als nietprofessioneel gedrag. Dezepolitieagent heeft ook metde betrokkene persoongesproken en heeft zijnexcuses aangeboden voorde woorden die hijgedurende hetbovengenoemde incidenthad gebruikt.

Wat kan de politie

doen als de regels niet

worden gevolgd?

Dit verschilt per situatieomdat de wet verschillendeaanpakken voorschrijft. Depolitie kan overgaan totb i j v o o r b e e l d

Puntr’ esun

aanhouding.Ook kan depolitie met gepast geweldoptreden.

Een politieagent was

een sigaret aan het

roken terwijl er onrust

was in zijn buurt. Mag

dit? Mag een

politieagent in het

publiek roken als hi/zij

aan het werk is?

In de wet staat ernergens dat eenpolitieagent niet in hetopenbaar mag roken. Depolitie heeft eenvoorbeeldfunctie dus hetroken in het openbaar dooreen politieagent kan doorsommigen worden ervarenals niet netjes. Maar het isniet verboden.

Moet een politieagent

zich identificeren als hij

in burgerkleding is?

Een politieagent moetzich identificeren als hij/zijin burgerkleding is en alshij/zij geüniformeerd ismoet hij/zij dit doen alshierom wordt gevraagd,tenzij er bijzondereomstandigheden zijn die ditonmogelijk maakt. Het isbelangrijk om toe tevoegen dat inmiddels KPCNmet alle betrokkenen heeftgesproken en het incidentis geklaard.

Bo tin nesesidad di samas tokante un topiko enpartikular? Manda bopreguntanan [email protected]

Tur luna Mangazina di Reita organisá un marshekultural. Djasabra 28 difebrüari tabata tin eevenementu menshonáatrobe. E meta ta pa mesklaturista i e pueblo Boneriano

ku otro den un ambiente dihistoria i kultura. Manera epotrètnan mes ta ilustrá alogra e meta. E ambientetabata festivo i por a notaku tur hende tabata gosa unbòl. E músika di Watapana a

Jade Bito, 8 aña.Jade su hobbienan ta

wak televishon i klùr.Mi ke papia di deporte

paso mi ta hasi esei. Mi kepapia tur kos di deporte.Deporte ta importante pasobo ta bira salú i bo takuminsá pensa mas mihó.Deporte ta dushi tambe. Mita hasi atletiek i landa.

Mi gusta atletiek mastantu paso mi ta kore hopiduru i mi ke bai un otro paispa pusta ku un otro hende.Mi no sa ki dia esei ta.

Na skol yùfrou a laga noskore pusta ku otro mucha iami a kore mas duru den egrupo di e mucha muhé iyùfrou a pone mi nòmber pami bai atletiek. Ora mi yùfroua fluit mi a sali kore duru, unmucha muhé hulandes apasa mi pero mi a bisa denmi mes “bo por Jade bo por“ anto mi a kore pase. Denatletiek bo por siña disiplina.Tin algun kos ku bo ta hasi,manera kore, bula leu, itambe tira bala leu.

Mi ke kore mesun duru kuChurandy Martina, mi mamaa bisa mi ku mi tin ku trainhopi. E mihó kareda kuChurandy a kore riba 100meter ta 9.91 seconde. Esundi mi ta 13 seconde. Mi tatrain riba kaya na Sabadeco

i mi sa ku 4 palu di lus ta 100meter.

Si bo no kai denselekshon bo tin ku train pabo bira mas mihó. Dia mi asali na promé lugá mi mamaa yama mi “my little star”. Eta 100% tras di mi pa e yudami.

Mi ta hasi deporte dosbiaha pa siman. Mi tabatahunga tennis tambe pero mimester a stòp paso mi mamano por sali for di trabau turora pa hiba mi. Landa ta ribadjasabra i atletiek ribadjamars i djaweps.

Tin diferente deportemanera pin pon, tennis,atletiek, baseball, futbòl,basketbal, vòlibòl. Tur bo porhasi na Boneiru. Tin hopi

mucha ta hasi deporte.Hende grandi si no. Nan nota hasi deporte paso nan tafloho. Nan a bira hopi grandianto nan no tin hopi energia.Pa hende grandi haña masenergia nan tin ku kome ofbebe vitamina B1, B2, B3,B4, B5, B6, B11 i B12. Si bokabei ta kai tambe bo porusa e vitamina pa nan porhaña energia i heru. Nabotika bo ta haña evitamina.

Mi yùfrou ku ta dunaatletiek si ta hasi deporte. Emesun yùfrou ku ta duna nosatletiek ta duna landatambe. Tur hende por hasideporte pero opa i oma sino, nan ta muchu bieu. Astasi bo ta den rolstoel bo porhunga pin pon.

Mi tin un mensahe pa emuchanan ku no ta hasideporte pa nan kuminsáhasi deporte. Si nan mamano tin sèn, no ta nada pasotin deporte ku ta pòrnadamanera atletiek. Tambe tabon pa kome fruta i bèrdurai e kos mas importante tabebe awa. E mensahe pahende grandi, si boso no tahasi deporte kòrda bebeawa i kome fruta i bèrdura.Bo por bai landa riba bo mestambe.

obligá e pianan di algunbishitante pa wapa. Notabeli bunita tabata pa miraempresarionan hopi hóbenta ofresé nan produktonanna e públiko presente.

Marshe Kultural

MI OPINION TAMBE TA KONTA: JADE BITO

15Edishon Mart 2015

Door : Marco WiessingDe scriptie “Witte stranden

zwart geld” heeft meegedaanin de finale om de beste Leidsegeschiedenis scriptie, en alsdat al niet al een reden is omhet te bespreken, het gaat ooknog over de Antillen. Het gaatom het onderwerp“belastingparadijzen”, ofteweloffshore banking. Buiten deAntillen beschrijft hij ook de off-shore activiteiten vanZwitserland en Singapore,maar dat laten we in dit stukeven buiten beschouwing.

Vreemd genoeg lees je erniet veel over in de kranten,maar dat belastingparadijzenhun invloed op dewereldeconomieën hebbenbewees de crisis van 2008. Hetwas volgens Van Beurden nietde hoofdoorzaak van de crisis,maar wel een zeer belangrijkestuk van de puzzel. De Antillenspeelde hierbij geen rol omdatde offshore dienstensectortoen al teruggelopen was,maar de andere “veilige ha-vens” des te meer, dit blijkt uitcijfers van de scriptie van VanBeurden.

Er zijn twee spelers dieprofiteren van de financiëlesluiproutes, vermogendeparticulieren en grote multina-tionals. Ook wordt er veelzwart geld gestald, en vindener criminele vermogens hunweg, maar de hoofdreden voorhet ontstaan van offshorebanking vond plaats in dejaren 80, toen veelvermogende particulieren uitZuid Amerika hun geld veiliggestald wilden hebben, inplaats van in de toenmaligeinstabiele economieën.

Ook de multinationals alsIkea en Nike gebruikenNederland alsbelastingparadijs, en erworden voorbeelden genoemdhoe dat in zijn werk gaat. Inhet onderstaande voorbeeldwordt duidelijk gemaakt hoemultinationals belastingenontlopen.

Het volgende voorbeeldkomt uit een onderzoek vanThe Guardian. Het ging eromhoe de drie grotebananenmaatschappijen Dole,Chiquita en Fresch Del Monteerin slaagden hunbelastingenafdrachten tedrukken. Daarbij werd gebruikgemaakt van handel tussend i v e r s edochterondernemingen, ofweltransfer pricing. Van debelastingautoriteiten moet deonderlinge verkoop volgensmarktprijzen plaatsvinden,maar die is niet altijd eveneenvoudig vast te stellen, erzijn dan ook permanent ac-countants bezig voor grotebedrijven om de onderlingeverrekenprijzen te bepalen endie bij de belastingautoriteitente verdedigen. Enigszinsschematisch werd de volgendeopzet gevolgd. In een Zuid-Amerikaans land verlieten de

bananen voor 13 pence (p) perpond het land. Daarbij warende arbeidskosten 1,5 p en deandere kosten 10,5 p, zodat dewinst 1 p bedroeg. In dat landmet een belastingtarief van30% hoefde dus maar over 1p winstbelasting te wordenafgedragen. Vervolgenswerden de bananen naar eendochteronderneming op deKaaimaneilanden vervoerd (oppapier) waar 8 p aan kostenvoor de verkooporganisatiewerden toegevoegd. Datzelfdeprocedé werd enkele kerenherhaald. Zo kwam er dan inLuxemburg, Ierland, het eilandMan, Jersey, Bermuda in totaal47 p aan kosten bij. De totaleopgegeven kosten bij invoer inhet VK bedroegen dan p. ,menren herhaal. Zo kwamen erdan op in Luxemburg atiewerden toegevoegd. erden debanenen (op papie 60 p. Debananen werden vervolgensaan de groothandel voor 61 pverkocht zodat slechts 1 pwinst werd gemaakt, waaroverdan 30-35%vennootschapsbelast ingmoest worden betaald in hetVerenigd Koninkrijk.1 De opzetmag duidelijk zijn: winstengrotendeels laten neerslaan inbelastingparadijzen.

Blz 11 scriptie Tijn vanBeurden.

De Azië crisis van 1998zorgde voor het wereldwijdebesef van het gevaar vano n g e r e g u l e e r d ekapitaalstromen: Thailand hadtwee derde van zijnkortlopende rekeningen via off-shore banking gedaan. Desociale gevolgen voor dat landwaren enorm. Er braken zelfsonlusten uit, omdat dearmoede enorm was. Vandaardat er landen zijn die dewereldwijde offshore industriein kaart hebben gebracht,zoals staten als Frankrijk enDuitsland die als gevolg vanhun bevindingen een land alsZwitserland onder druk gingenzetten vanwege het verliesaan belastinginkomsten en hetgevaar van ernstige socialegevolgen van een instabielefinanciële structuur.

Singapore neemt nulangzaam de rol vanZwitserland en Luxemburg alssafe haven over, door de drukvan de EU. Zwitserse expertswerken steeds meer in Aziëvaak in de kantoren van huneigen Zwitserse banken.

De Antilliaanse offshorebanking dienstensector begonin de jaren dertig van de vorigeeeuw, met de overplaatsingvan Nederlandse bedrijvennaar de Antillen, om uit deklauwen van de nazi’s teblijven. Een notaris, dhr. A.Smeets heeft daarna er allesaan gedaan om enbelastingvoordeel voorAmerikaanse bedrijven tebewerkstelligen, met succes. Inhet hoofdstuk over de Antillenworden ook andere redenen

genoemd voor de opkomst vandeze industrie die eigenlijk opgang kwam doordat dedirecteuren uit de olie-industrielangzaam hun personeelgingen ontslaan, en dat doorde totstandkoming van hetstatuut in 1954 er maatregelengetroffen werden om hetbetalen van dubbelebelastingen te voorkomen. Uitdeze ingrepen ontstond demogelijkheid voorAmerikaanse bedrijven ombronbelasting in eigen land tevoorkomen door in de Antillenen via Nederland devestigingsplaats te hebbenvoor bedrijven die eigenlijkalleen eenschijnvestigingsplaats op deAntillen hebben. De details zijnallemaal te vinden in de scriptie,over hoeveel er mee werdverdiend in 1983, toen naarschatting een derde van debelastinginkomsten vanCuraçao behaald werd met deoffshore dienstensector is tezien uit onderstaande grafiek.

De vraag is wat de tweemeest winstgevendeactiviteiten nu hebben gedaanvoor de sociale weefsel op deAntillen. De offshore banking,maar ook de olie industrie zijnnamelijk de typen van industriedie berucht zijn om hunafstandelijke houding naar desamenleving toe. Weinig winstvan de offshore industrie sijpeltdoor naar de onderste lagenvan de samenleving. Het zijnde financiële experts die eraanverdienen, misschien wat luxerestaurants, maar de schadedie het aanricht in de wereld isenorm, al is het moeilijk precieste meten, als ook de voordelenvoor het land die debrievenbusmaatschappijenheeft moeilijk meetbaar is. Watwe wel onderhand weten isdat de combinatie van minderstrenge regelgeving voorbanken en financiëleinstellingen sinds halverwegede jaren 80 (de big bang) enhet toestaan vanbelastingparadijzen er voorheeft gezorgd dat de huidige

financiële sector bijzonderinstabiel is. Vooral het toestaanvan lage niveaus van eigenvermogens leidde ertoe dat deburgers opdraaiden voor hetvoorkomen van faillissementenvan grote banken en financiëleinstellingen. Het is de meestmachtige lobby en zal zich methand en tand verzetten tegenregelgeving die ertoe leidt datze minder winstgevend enmeer stabiel zal worden.

Na verloop van tijd gaatzo’n financiële groep de dienstuitmaken in zo’n land en danzijn de rapen gaar. Dit is wat eris gebeurd in de VS.

Maar voor Curaçao was deoff shore industrie wellicht eenzegen omdat de inkomsten uitde olie-industrie na 1986wegvielen, en debrievenbusbedrijven de klapkonden opvangen. Toch lijkt detoeristenindustrie een veelbetere industrie voor de socialeemancipatie van degemiddelde burger vanCuraçao dan de offshore bank-ing en de olie industrie. Als er

Bespreking van de scriptie van Tijn van Beurden

veel toeristen komen kaniemand een handeltjebeginnen, taxichauffeursverdienen, iemand kan eenklein hotelletje beginnen en zoeen graantje meepikken vande inkomsten. Vooral op kleineeilanden waar de ongelijkewelvaartverdeling ergzichtbaar is, is het belangrijk omeen poging te doen om werkte genereren waar alle hardewerkers van kunnenprofiteren.

Van Beurden is ook bezigmet zijn dissertatie overhetzelfde onderwerp, duswellicht volgt er nog een artikelin een later stadium.

Bron: scriptie Tijn vanbeurden, witte stranden, zwartgeld. Inkomsten in MiljoenenAntilliaanse guldens. Naf.

1 I. Griffiths en F.Lawrence,

‘Bananas to UK via theChannel islands? It pays for taxreasons

The Guardian 6-11-2007.


Guardian Group Fatum patrosinadó di MY GUARD- IAN GROUP WALK & RUN na hermana islanan Kòrsou,St. Maarten, Aruba aworhuntu ku COMCABON naBoneiru lo ofresé un granevento deportivo MYGUARDIAN GROUP WALK &RUN 8 kilometer na pueblodi Boneiru tambe! Esaki lotuma lugá djadumingu 17 diMei enbes di 29 di martmanera a ser komunikáanteriormente.

MY GUARDIAN GROUPWALK ta trata di un eventodeportivo kaminda un i tur,grandi i chikitu, kanadó òfkoredó, por partisipá tantupa rekreá komo pa kompetí.Pues un magno eventohabrí pa tur hende ku kierdediká tempu na rekreá òfkompetí i alabes moveaktivamente kual ta un die mihó aktividatnan pakuida e salú. Míles i mílesdi partisipantenan ta inskribítur aña pa sea kana òf korehuntu riba nos viananpúbliko. Salida for diBachelor’s Beach paterminá na Sorobon.

No solamente e faktordeportivo pero sigur tambee faktor di responsabilidatsosial komo kompania tahunga un ròl importante paku e evento aki. Pa Guard-ian Group ta di hopiimportansia pa yudakomunidat unda ku taposibel y p’esei nos kier pidifundashonnan òforganisashonnan legal (kustatuto) di deporte naBoneiru, ku ta deseá di binna remarke pa undonashon, pa manda nosun karta motivando e

motibu(nan) y splikando eplannan pa futuro y lokeden pasado te ku denpresente a alkansáeksitosamente. Mesterprueba ku tin voluntarionani lidernan serio i responsabelku ta guia e fundashon òforganisashon. GuardianGroup Fatum ta kere denun komunidat sano dor dipráktika deporte, krealidernan ehemplar ku taresponsabel, dediká kudisiplina y un aktitutpositivo. Si tin preguntapor manda un email [email protected]òf [email protected] pa manda e kartadi petishon ku kopia distatuto (via email òfentrega personalmente naofisina di Guardian GroupFatum na Kaya Gob. N.Debrot 35) ta djaluna 20 diAprel 2015.

Kòrda di partisipá dia 17di Mei próksimo pa asinayuda kontribuí na i un boninstansia ku meresé sostenfinansiero. Dianan diregistrashon final tadjamars 12, djaranson 13 idjabièrnè 15 di Mei naofisina di Guardian GroupFatum entre 5.00-8.00 pm.

Pa mas informashon konpa inskribí y partisipá, lota pronto disponibel pamedio di nos websitemyguardiangroup.com i nosFacebook page. Tambeserka dirigentenan diCOMCABON i ofisina diGuardian Group Fatum naKaya N. Debrot 35.

MY GUARDIAN GROUP WALK

& RUN BONAIRE 2015

Febrüari último e hóbenRyshuel Marlon Trenidat di10 aña a hañ’é den unsituashon sumamentedifísil. Ola grandi a hiba sutata fo’i di baranka denlama brutu. Esaki a sosodéden e área di Spelonk. Denun akto di kurashi iperseveransia Ryshuel no aduda den stür e outo di sutata te kaminda ku e tabatapor. Di akinan e la sigui napia te ora ku turistanan atop’é i a trese kas serka suwela pa por bati alarma.Destino a disidí otro ilamentablemente su tatano a sobrebibí. Esaki no tadisminuí e kurashi i amorinkondishonal ku Ryshuel ademostrá pa por a yuda sutata den momentu di

difikultat. Pa su akto diheroismo Ryshuel meresénos elogio i rekonosimentu.Nos ta orguyoso di boRyshuel.

Bo aktonan den momentonan

difísil ta definí bo komo persona

ESUN edishon mart 2015

Documents

Transcript of ESUN edishon mart 2015