Ryan Lochte, urrezko dominarekin, eskuin eskua bihotzean duela AEBetako ereserkia entzuten. HANNIBAL / EFE

Esan eta eginRyan Lochtek nagusitasunez irabazi du

lehen urrezko domina,400 metro lau estiloetan,

eta Michael Phelps ez da podiumera ere igo.D06

O harkabean gertatu da,nonbait,etaapur batzuk baino ez dira enteratu.

Londresen «euskal ordezkariak» dauz-kagu.Ez titular,ez azal,ez argazki,aspal-dian gure kirolean izan den albiste nagu-siari.Ez dakit nolatan egin dugun komu-nikabideok horren huts larria.

Nazioartean izena ongi txertatzeko,Basque Team jarri diote izena,eta haiekanimatzera,EAEko «euskal ordezkariei»sostengua eta babesa adieraztera joa-nak dira Eusko Jaurlaritzako kirol ardura-dunak,helburuak ongi zehaztuta.

Ezustean harrapatu gaitu albisteak.Halako normaltasunez eman eta airera-tzen dutenez,une batez sinistu egin du-gu.Sinistu dugu Javi Martinez joan zelaherenegun Nafarroako bandera hartuta,edo Ainhoa Murua ikurrina hartuta —ja-rriko dira ados horretan—,ederra zera-matela txandala,Skunk Funk,LoreakMendian edo Kukuxumusuk diseinatuta-koa,eta musuak aritu zirela banatzen ba-tera eta bestera agintarien palkotik Eus-kal Herriko Lehendakaria zutunik eta ha-rro haiei begira ari zen bitartean.

Baina hara non ikusi ditugun haiek«euskal ordezkari» deitzen dituzten ho-riek Pau Gasolen Espainiako banderarenatzetik,Espainiako txandal zatar hori jan-tzita,eta Espainiako kirol agintarien begi-rada pean.Jaunak,Londresko OlinpiarJokoetan ez da ari euskal ordezkaririk.Euskal kirolariak ari dira.Poztuko garahaien arrakastaz,penatuko gaituztehaien porrotek,baina lortutakoak eta lor-tu gabekoak jartzeko domina zerrendakEspainia eta Frantziarenak dauzkagu.Oraingoz.

berria2012ko uztailaren 29a

02

03

05

www.berria.info/londres12

Olinpiar tiroa DPablo Carrera seigarren izan da,

eta olinpiar diploma eskuratu du.

Judoa DOiana Blanco gogor borrokatu da,

baina ez du gainditu lehen kanporaketa.

Txirrindularitza DAleksandr Vinokurovek

ezustean irabazi du errepideko proba.

‘Citius, altius, fortius’Enekoitz Telleria

Guretxandala

02 berria2012ko uztailaren 29a

Imanol Magro Londres,Berriemaile berezia

Olinpiar loriak azken tiroetanegin zion ihes Pablo Carrerari.Olinpiar tiroa, beste ezeren gaine-tik, zehaztasunaren kirola da, etatiro txar batek dominen lehiatikkanpo utz zaitzake. Eta bilbota-rrari hori pasa zitzaion 10 metro-ko finalean. Sailkapena hiruga-rren amaitu ostean, bigarren erejarri zen finalean, baina erdipur-diko tiro batek eta tiro txar batek—8,9koa— olinpiar diplomarekinkonformatzera behartu zuten.Seigarren izan zen, 683,3 punture-kin. Diplomarekin pozik zen, hel-burua betea zuelako, baina suma-tzen zitzaion helburu handiagoaeskura izanaren atsekabea.

Finaleko parte hartzailerikgazteena zen Carrera (25 urte),eta dominak banatzeko uneanerantzukizunaren zama sumatuzuen. Marka onenetan laugarre-na lortuta sailkatu zen, hiruga-rrenarekin berdinduta. Finalarraroa izan zen, aurreikuspene-tan agertzen ez ziren hiru tiratzai-le sailkatu zirelako. Ondo ekinzion Carrerak finalari, lehen bi ti-roetan 10,6 eta 10,4 lortuta. Tiro-an, finaletan neurketak are zeha-tzagoak dira, eta hamarrenekoakere neurtzen dira. Gauzak ondozihoazen, sailkapenean bigarrenageri zen, erronka eustea zen.

Baina Olinpiar Jokoak bestegauza bat dira, baita Europakotxapeldunarentzat ere bai. Hiru-garren tiroan, 9,2koa lortu zuen.Finalean hamarrenek balio dute,eta bi postu galdu zituen. Gero bihamarren etorri ziren, eta seiga-rren tiroan amildu zen (8,9). Ti-roa, berez, ez da emozio handikokirola, baina finalek edozein ki-

rolzale erakarriko luke. Azkenaurreko tiroan bosgarren jartzealortu zuen, baina ez zion eutsi pos-tuari. Carrerarena euskal kirola-riek Londresen lorturiko lehendiploma izan da. Duela zortzi urtebera zen olinpiar tiralatzaileak te-lebistaz ikusten zituena eta Lon-dresko etxeko lanak eginak dituhonezkero.

Carrera zazpigarren izan zen fi-nalean, baina aurretik egindako

lan onak postu bat igotzeko mo-dua eman zion. Hirurogei tirokosailkatze fasean 585 puntu lortuzituen, bere markatik puntu ba-kar batera. Bezperan amesturikosaioa izan zen, baina ez zen askiizan. Txapelduna Jing Jong-ohhego korearra izan zen (688,2),erakustaldi bikaina emanda. Bi-garren Luca Tesconi italiarraizan zen (685,8), eta hirugarren,Andrija Zlatic serbiarra (685,2).

Carrerak, halere, badu orain-dik arantza ateratzeko aukera.Bere parte hartzea ez da bukatuoraindik, 50 metroko pistola libre-an (22 kalibrekoa) ere arituko bai-ta, abuztuaren 5ean. Haren emai-tzak ez dira 10 metrokoan bezainonak, baina tiratzaileak nahiagodu neurri hori. Mediterraneokotxapeldun izandakoa da 50 metro-koan, eta laugarren izan zen Mun-duko Kopan.

Azken txanpan okertu da denaPablo Carrerak eskura izan dudomina 10 metroko olinpiar tiroan,baina finalean ez da fin ibili,eta seigarren izan da azkenean.

Euskal kirolariak DOlinpiar tiroa

Pablo Carrera, bizkarrez, pistolarekin tiro egiten, atzoko finalean. FELIPE TRUEBA / EFE

Sailkapena1. Jim Jong-oh 688,2

(Hego Korea)2. Luca Tesconi 685,8

(Italia)3. Andrija Zlatic 685,2

(Serbia)4. Wei Pang 683,7

(Txina)5. O.Omeltxuk 683,6

(Ukrainia)6. Pablo Carrera 683,3

(Espainia)7. Joao Costa 682,3

(Portugal)8. Kai Johnsson 679,1

(Finlandia)

Imanol Magro Londres,Berriemaile berezia

Hitzak hausnartzeko aukera izandu Pablo Carrerak (Bilbo, 1986).Hiru ordu behar izan ditu dopinkontrola pasatzeko, eta ondorenerantzun ditu galderak. LehenOlinpiar Jokoak izateko, helbu-rua ondo betea du, baina ez du ez-kutatu une batez zerbait gehiagolortzeko aukera burutik pasatuzaiola.Zer moduz zaude?Egia esan, oso pozik egin dudanlanarekin. Lehiaketa oso gogorraizan da. Jendeak asko estutu du.Historian, Olinpiar Jokoetan bes-te txapelketetan baino markaokerragoak egin izan dira, eta he-men desberdina izan da. Finalerasartzea oso garesti egon da.Zer-nolako balorazioa egiten duzuzure jardunaz?Oso ona, esana dut. Ni oso poziknago. Tira,%99an nago oso pozik.

Finalera sartzea zen nire helbu-rua, eta lortu egin dut. Ezin dagehiago eskatu.Finalean bigarren egon zara une ba-tean. Ez al duzu dominatik hain ger-tu gelditu izanaren minik?Tira, ezin duzu horretan pentsa-tu. Kirol hau halakoa da. Final ba-tean lehenbiziko joan zaitezke,eta gero zortzigarren bukatu.Gainera, Olinpiar Joko batzue-tan... Oso ondo dago.Domina lortu ahal izatea ez zaizu bu-rutik pasa,orduan?Burutik pasa bai, ez dizut ukatu-ko. Ilusioa hori da: domina bat lor-tzea; baina esperientziak eraku-tsi dit ez dela komeni halakoakegitea. Zer pasa da finalean?Pasa, ezer ez. Nik ez dut uste fina-leko nire marka txarra izan de-nik. Kontua da besteek asko as-matu dutela. Maila oso altuko fi-nala izan da, eta nik bi tiro txarrezgain lortu ditudan hamarrenakez dira altuak izan. Finalean, ha-

marrenak ere kontuan hartu be-har dira.Laugarren postutik lau hamarreneragelditu zara. 8,9 horregatik izan ezbalitz...Nik askotan esan dut: kirol hone-tan, tiro txar batek bi edo hirupostu atzeratzen zaitu. Eta horigertatu da finalean. Baina tira,tiro on batek hiru edo lau igoaraz-ten zaitu. Ezin da ibili horri buel-tak ematen. Halakoa da kirol hau,onerako zein txarrerako.Olinpiar Jokoak izateak eragina izanal du?Ez. Ni beste txapelketa bat balitzbezala lehiatu naiz. Oso lasai nen-goen. Harrigarria lehen esanda-koa izan da: Olinpiar Jokoetan,normalean jendeak ez du hain-beste estutzen, eta aurtengoamaila altuko lehia izan da. Horegon da koska.Sailkapena oso ona izan da. Zuremarkatik puntu eskas batera geldituzara.Eta hala ere, laugarren izan naiz.Lasai nengoen. Gauzak ondo ir-ten dira, eta pozik. Emaitza onek konfiantza ematen aldizu 50 metrokorako?Ni berdin nago, lasai. Proba des-berdinak dira, baina helburua,bera. Nik uste dut finalean sarnaitekeela, eta diplomaren lehiansartu. Ordura arte lasai egotea dakontua, eta egin beharreko arike-tekin jarraitzea.

Pablo CarreraOlinpiar tiratzailea

«Oso pozik nago%99,9an»

Aranburu bihar hasiko da lehian

Juanjo Aranburu bihar eta etzi arituko da skeet lehia-keta, Royal Artillery Barrackseko tirogunean. Peki-nen zortzigarren izan zen, eta ordukoa hobetzea duhelburu. Tiralatzalea gorputzaldi onean iritsi da Lon-dresera, eta azken txapelketetan maila ona emanizanaren lasaitasunarekin.

Txapelketa bi egunetan banatuko da. Bihar,75 plateri egin beharko die tiro, 25nako hiru txanda-tan. Etzi, berriz, 50i, beste bi txandatan. Lehen seisailkatuek finalera pasatzea lortuko dute, eta beste25 platereko txanda bat jokatu. Guztira, 36 tiratzai-lek parte hartuko dute, tartean Nasser Al-Atiya Qa-tarkoa, Dakar rallyan bi aldiz txapeldun izandakoa.

«Bo

st a

xola

niri

err

egin

a! Jo

hnny

Maa

r eta

Rob

bie

Fow

lerr

ek id

azte

n di

date

Tw

iter

ren!

»,

Bra

dle

y W

iggi

ns p

BR

ITA

INIA

HA

ND

IKO

SEL

EKZ

IOK

OT

XIR

RIN

DU

LAR

IAe

sald

ia

03berria2012ko uztailaren 29a Euskal kirolariakDJudoa

Unai Zubeldia Londres,Berriemaile berezia

Lasaitu ederra hartu zuen Tomo-ko Fukumi japoniarrak borrokalurrera eraman eta Oiana Blancooriotarrari lepotik heldu zionean.Lehen zerrendaburua, 48 kiloz az-piko mailan faborito argi-argia,huts egin ezin zuena… Judokabat aipatzen zuten guztiek saihes-tu beharrekoa zena: Fukumi. Etahorixe egokitu zitzaion Blancorizozketan lehen aurkari gisa. Ezi-nezkoa ez zen, baina galtzekoarrisku handia zegoen lehen bo-rroka horretan. Eta Blancok gal-du egin zuen; lehen bost minu-tuak berdinduta amaitu ondoren,urrezko borrokan. Oso estu. Ira-

baz zezakeela sinesten hasita ze-goenean. Baina galdu.

Nazioarteko txapelketetakoemaitza onek ematen duten inda-rrarekin, konfiantzaz gainezkairitsi zen oriotarra Londresera.Berea egin nahi zuen. Eta horixeegin zuen atzo ere. Oso borrokaestua izan zen. Blanco ez zen sar-tu Fukumik nahi zuen buruz bu-ruko lehian, eta epaileek lehenabisua eman zioten euskal judo-kari. Zigor horrek ez du desoreka-tzen, ordea, judoko borroka, etaoso serio, kontzentratuta segituzuen Blancok lehian. Nabari zenjaponiarrak ezin zuela, ez zekielanon aurkitu zuloa. Judoka biziada oriotarra, eta jokamolde ho-rrek ireki dio, orain artean, arra-kastarako bidea.

Berdinduta amaitu zirenarauzko bost minutuak, etaurrezko borrokari ekin zioten se-gidan. Atariko abisuarekin adiibili beharra zeukan Blancok, etaerasora jo zuen. Hortxe aldatuzuen taktika japoniarrak. Lurre-ra eraman zuen borroka, eta, mu-gimendu azkar batean, lepotikheldu, eta jokaldi horrekin bidalizuen Fukumik Blanco etxera.Amorratuta amaitu zuen borro-ka Oriokoak, bazekielako eskuraeduki zuela hurrengo fasera pasa-tzea. Baina porrotetik ere ondoriobaikorrak ateratzen jakin izanzuen.

Lehiaketatik kanpo geratuta,aurkariak aztertzen jarraitzekogogo handirik gabe geratu zenBlanco pabiloian. Gertutik ikusizuen nola, ustekabean, Fukumidominarik gabe geratzen zen. Zu-zenean zihoan podiumeko lehenkoskara japoniarra. Bazirudieninork ez zuela etengo haren bidea.Baina ez: Alina Dumitru erruma-niarrak irabazi zion finalerdie-tan, eta Eva Csernoviczki hunga-riarrak brontzea lortzeko lehian.Urrezko domina, berriz, SarahMenezes brasildarrarentzat izanzen, hark Dumitru makurrarazibaitzuen finalean. Brontzezkobeste domina Charline Van Snickbelgikarrarentzat izan zen.

Oiana Blanco judoka oriotarralehen borrokan bertan geratu daOlinpiar Jokoetatik kanpo,Tomoko Fukumi japoniarrarenaurka urrezko puntuan galduta.

Ez zuen asko falta, baina…

Oiana Blanco judoka oriotarra Tomoko Fukumi japoniarrarekin lehian, atzo, Londresko Excel kirolgunean, lehen kanporaketan. MARCELO SAYAO / EFE

PodiumapMenezes nagusi.Sarah Menezes bra-sildarrak irabazi zuenurrezko domina, Ali-na Dumitru erruma-niarrak zilarrezkoa,eta Eva Csernoviczkihungariarrak etaCharline Van Slickbelgikarrak bron-tzezkoa.

Dominen borrokan sartzeko aukeradauka gaur Sugoi Uriartek

Sugoi Uriarte gasteiztarraren txanda izango da gaurLondresko Excel kirolgune ikusgarrian (10:30).66 kiloz azpiko lehian ariko da arabarra, eta, OlinpiarJokoetan lehen aldiz ariko den arren, itxura bateanaukera polita dauka dominen borrokan sartzeko. Ze-rrendan zortzigarren dago Uriarte, eta Francesco Fa-raldo italiarraren aurka ariko da lehen borrokan.66 kiloz azpiko mailan, 24. postuan dago Faraldo.Irabaziz gero, Jayme Mata izango luke aurkari, eta,lehen borrokak irabazita, dominetarako bidea ireki-xeago edukiko luke final-laurdenetan, huts egitekoaukera bat baitago hor.

Kiyoshi Uematsu Portugaleteko judoka, berriz,bihar ariko da lehian, 72 kiloz azpiko mailan (10:30).Atzo Oiana Blancori gertatu bezala, bizkaitarrak ereez du eduki zorte handirik: Mansur Isaev errusiarra-ren aurka ariko da lehen borrokan — laugarren ze-rrendaburua—. «Oso borroka parekatua» espero duUematsuk. «Lehia hori irabazita, askoz samurrago-ak lirateke gainerako lehia gehienak».

Lond

rese

n ar

iko

dire

n ki

rola

ririk

hel

due

nare

n et

a ga

ztee

nare

nad

inak

dira

.Hiro

shi H

oket

su z

ald

un ja

pon

iarr

a d

a he

ldue

na,

eta

Pha

than

a In

thav

ong

iger

ilari

mal

awia

rra

gazt

eena

..

71 e

ta 14

Unai Zubeldia Londres,Berriemaile berezia

Kolpe latza hartuta, Olinpiar Jo-koetako ametsa bost minutuandesegin zela barneratuta, bainabaikor zegoen atzo Oiana Blanco(Orio, Gipuzkoa, 1983), TomokoFukumi japoniarraren aurka bo-rroka galdu berritan —2009an ereharen aurka galdu zuen Mundu-ko Txapelketako finala—. «Opo-rretan nago jada!». Irribarre txikibat, aurpegia okertu, eta aurrera.Bitxia bada ere, indarra emangodio atzoko porrotak.Nola zaude? Zein balorazio egin dai-teke jokoetatik kanpo geratu eta mi-nutu gutxira?Buruan neukan planteamenduagauzatu dut, eta, munduko lehenzerrendaburuaren aurka borro-ka eginda, ondo nagoela esannahi du horrek. Baina horrelakoada kirol hau. Nahiko borroka es-tua izan da, eta ondo sentitu naiz.Zigorra jarri didate berehala,hark sarrera gehiago egin ditue-lako. Baina une bakar batean ereez dut sentitu haren sarrerak be-netan arriskutsuak zirenik. Ososeguru eta lasai aritu naiz.Zozketatik bertatik okertu zen egoe-ra: lehen borroka, japoniarraren aur-ka. Zer burutaziorekin ibili zara egu-notan?Lasai egon naiz, baina jakinda le-hen zerrendaburuaren aurka ari-ko nintzela borrokan. Hori bai: ju-doan denak erortzen dira une ba-tean edo bestean; ehunenekobakar batean gal edo irabaz deza-kezu borroka. Banekien nire au-kerak edukiko nituela, ondo nen-goela, eta horixe berretsi dit bo-rrokak.

Lau urteko prestaketa, entrena-mendu gogorrak, Olinpiar Jokoetarairitsi,bost minutu,eta etxera.Bai… Baina horregatik da hainerakargarria kirol hau. Segundobakoitzean oso adi egon beharduzu. Urrezko puntu edo borrokahorretan azkarragoa izan dahura. Aurretik zigor bat neukan,eta ezin nuen onartu bigarrena,borroka galduko nuelako. Hasie-ratik nik hartu dut ardura, ondohasi naiz, baina harrapatu eginnau. Goitik ezin zuela irabazi iku-sita, lurrean saiatu da borroka de-sorekatzen; saiatu naiz eusten,baina oso ondo heldu dit lepotik.Ezinezkoa izan da, eta bukatudira Olinpiar Jokoetan tatami ba-rruko bizipenak, baina saiatukogara gainerako guztiarekin eregozatzen.Inaugurazio ekitaldian ez zinetenizan atzo [herenegun], baina nolaari zarete bizitzen egunerokoa? Bostminutuko borroka baino zerbaitgehiago dira Olinpiar Jokoak…Argi dago, bai. Taldekideak ani-matzen saiatuko naiz orain, ustebaitut aukera handia dutela. Hel-buruak lortuko dituzten edo ez?Auskalo. Baina maila ona eman-go dute, nik eman dudan mo-duan. Egin behar nuena egin dutnik, neukan guztia eman dut, go-zatu egin dut tatami gainean, etaoso gustura geratu naiz. Lau urte-ko borrokarekin iritsi gara haubizi izatera, eta hori ezin da ahaz-tu. Gaur bakarrik izango da2012ko uztailaren 28a, eta, emai-tza gorabehera, gozatzen jakinbehar da. Egun hau ez da itzuliko,eta bihar gauza bera pentsatzenjarraituko dugu. Abuztuan, opo-rrak, eta irailean hasiko gara be-rriz ere martxan.

Oiana BlancoJudoka

«Gozatu egin duttatami gainean»

04 berria2012ko uztailaren 29a

Imanol Magro Londres,Berriemaile berezia

E uskal olinpiar kirolari lo-riatuenak dira, eta, ziurasko, Londresen ariko di-

ren Euskal Herriko partaideen ar-tean domina bat irabazteko auke-rarik handiena dutenak. IkerMartinez eta Xabi Fernandezarrakastaren sinonimo dira joko-etan. Atenasko urreari Pekingozilarrezkoa gehitu zioten, eta, ha-lere, zerbait gehiago lor zitekeela-ko sentsazioarekin gelditu zirenazken estropada polemikoarenondoren. Orain dute, Londresen,aho zapore ez hain gozo hori alda-tzeko aukera. Hori bai, ez dute as-tirik izan behar bezala prestatze-ko; Volvo Ocean Race proban par-te hartzeak hiru aste baino ez diz-

kie utzi 49er ontziarekin entrena-tzeko, eta biek onartu dute agianez dela aski izango.

Martinez eta Fernandezen ki-rol ibilbidea errotik aldatu da az-ken lau urteetan. «Lehen, estro-padalari ginen. Orain, ordea, ma-rinelak». Fernandezen esaldi bo-robila errealitatearen isla da. BiVolvo Ocean Race eta BartzelonaWorld Race proban munduari hi-ru bira eman ondoren, orain bostmetroko ontzi txikira itzuli behar-ko dute Weymouth eta Portlande-ko itsas akademiako uretan. Ma-ratoilari bati 400 metroko probanparte hartzeko eskatzea bezala li-tzateke, baina, euskal marinelenkasuan, eskarmentua dute alde.Bi domina irabazteaz gain, hirualdiz izan baitira munduko etaEuropako txapeldun.

«Argi dago prestaketa ez dela

izan nahiko genukeen modukoa.Baina azken urteotan pertsona gi-sa asko aberastu gaituzten besteegitasmo batzuetan aritu gara.Londreserako ohiko prestaketaegin dugu, baina estututa. Denaden, ez zaigu ahaztu olinpiar era-ra lehiatzea», azaldu du Fernan-dezek. Azken bi asteak Lanzaro-ten egin dituzte (Espainia), eurenohiko entrenamendu gunean,haize indartsura egokitzen —ha-lako baldintzak espero dituzteWeymouthen—. Volvo Race pro-baren geldialdi luzeak ere entre-natzeko baliatu zituzten.

Fernandez bizkarreko min txi-kiekin iritsi da, eta hor datza eu-ren zalantzeetako bat, 49er maila-ko lehiaketa luzea eta gogorra bai-ta. Gaurtik hasi eta hurrengo seiegunetan, bina estropada motz jo-katuko dituzte, eta abuztuaren8an, dominak lortzeko estropa-dak. Azken bi horiek balio bikoi-tza dute. Arazoak, arazo, anbizio-rik ez zaiela falta nabarmendu duMartinezek. «Hirugarren jokoe-tan aritzea pribilegio bat da, etagure helburua urrea da. Kirola-riak gara, eta beti gora begiratubehar dugu. Seigarren, zazpiga-rren edo zortzigarren bagara, ezgara pozik geldituko».

Astebete baino gehiago dara-mate Weymouthen entrenatzen.Prestaketa motzak azken egune-ra arte saiatzera behartzen ditusasoia fintzeko. Dena den, estro-pada eremuak ez du sekreturik.«Gustuko dugu eremua, ezagu-tzen dugu, behin baino gehiago-tan lehiatu gara bertan, eta emai-tza onekin, gainera. Iaz, esatera-ko, bertan jokatu genuen jokoeta-ko atarikoa, eta dena ondo joanzen. Eguraldia asko aldatzen denleku bat da, eta uste dut egun ba-tzuetan haizea bizi ibiliko dela etabeste batzuetan ia batere ez. Hai-ze handia, baina, maiz ibiliko da».Azken egunetako iragarpenenarabera, ez dute faltan izango.

Aurkarien artean, MartinezekAustraliako bikotea nabarmendudu. «Olinpiar eremuan eginiko iaestropada guztiak irabazi dituzte.Aurkari nagusiak dira. Koska batbeherago dago Zeelanda Berrikobikotea, eta bat beherago Britai-nia Handikoa». Eskarmentuak baal du eraginik ilusioan? Fernan-dezengan behintzat, ez. «Aurre-nekoek sekulako ilusioa egin zi-guten. Jokoak beste gauza bat di-ra; oso politak».

Eskarmentuarenbermearekin

Iker Martinezek eta Xabi Fernandezekhirugarren domina nahi dute, baina ezdute behar bezala prestatzeko astirikizan, Volvo Ocean Race lehiaketanaritu baitira duela hiru astera arte.

Euskal kirolariakDBela

Xabi Fernandez eta Iker Martinez, Weymouthen entrenatzen. O. HOSLET / EFE

Nortasunagiriak

Iker Martinez 1977ko ekainaren16an, Donostian.pAltuera: 1,73 mpPisua: 70 kilo.pOlinpiar Jokoak:Bi, Atenas 2004 etaPekin 2008.pLorpen garran-tzistuenak: Olinpiartxapeldun (2004),Olinpiar txapeldu-norde (2008); Mun-duko txapeldun(2001, 2002 eta2010).

XabierFernandez 1976ko urriaren 19a,Ibarran (Gipuzkoa).pAltuera: 1,81 m.pPisua: 81 kilo.pOlinpiar Jokoak:Bi, Atenas 2004 etaPekin 2008.pLorpen garran-tzistuenak: Olinpiartxapeldun (2004),Olinpiar txapeldu-norde (2008); Mun-duko txapeldun(2001, 2002 eta2010).

Gau

r has

iko

da

gizo

nezk

oen

sask

ibal

oia,

AEB

ak u

rrea

irab

azte

ko fa

-b

orito

arg

ia d

irela

.Ham

azaz

pi e

kita

ldie

tatik

ham

ahiru

tan

nagu

situ

dira

.Err

usia

k b

itan,

Yugo

slav

iak

eta

Arg

entin

ak e

re u

rrea

irab

azi d

ute.

.13

Espainiakkale egin dueskubaloian

Unai Zubeldia Londres,Berriemaile berezia

Gaizki hasi da Jorge Dueñas bil-botarrak entrenatzen duen Es-painiako eskubaloi selekzioa. Es-treinako partidan, 27-31 galdu duHego Korearen aurka, eta zailduegin zaio final-laurdenetara sail-katzea. Izan ere, multzo bakoitze-tik bi geratzen dira bidean, eta Es-painiak aurkari indartsuren aur-ka jokatuko du hurrenez hurren:Frantzia, Danimarka, Suedia etaNorvegia. Asko hobetu beharkodu, gainera, atzo, ezinean aritubaitzen, tartean Barno, Nely Car-la, Eli Pinedo eta Elorza euskal jo-kalariak. Bihar dute bigarrenlehia, Frantziaren aurka (17:15).Gaur, berriz, Julen Aginagalde,Eduardo Gurbindo eta Mikel Agi-rrezabalaga ariko dira Espainia-rekin, Serbiaren aurka (17:15).

Euskal futbolarienbigarren lehia

Unai Zubeldia Londres,Berriemaile berezia

Euskal futbolariek gaur jokatukodute bigarren partida, Hondura-sen aurka (20:45). Espainiako se-lekzioak suspertu beharra du, es-treinako partidan ezustean galdubaitzuen Japoniaren aurka (0-1).Honduraskoa selekzio apala da,eta ustez, Espainiak aise irabazibeharko lioke. Hala ere, Japoniaere samurra zirudien, eta egundo-ko astindua eman zien espainia-rrei. Horregatik, gaurko partida-rako, Luis Milla hautatzaileak al-daketak egingo ditu, bat, derrigo-rrezkoa, Iñigo Martinezek partidabateko zigorra bete behar baitu.Oso litekeena da beste lau euskaljokalariak hasieratik aritzea: Az-pilikueta, Javi Martinez, Herreraeta Muniain.

Gure kirolariekin bat

05berria2012ko uztailaren 29a Euskal kirolariakDTxirrindularitza

A. Urbistondo

Kondaira zahar batek dioenez,gazte batek aitona bati esan zionbehin: «Zer berri?». Aitonarenerantzuna: «Zaharrak larri». Gaz-tea konforme ez, eta hau eran-tzun omen zion: «Eta gazteak ega-rri». Gazteak eta zaharrak. Galdediezaiotela, bestela, AleksandrVinokurov handiari, 38 urterekin(irailaren 16an egingo ditu 39)erremate ezin hobea eman baitiolorpen distiratsuz jositako garai-pen zerrendari: olinpiar txapeldu-na. Erretiroa hartuko duela ira-gartzen eta iragartzen ari da Ka-zakhstangoa, baina badirudipatuak ez diola uzten. Olinpiartxapelduna den heinean, maillothori erakutsi beharko du aurre-rantzean, eta ez du bizikleta soto-an uzteko aukerarik izango,oraingoz.

Zaleon zorionerako. Vinokurovkasta handiko txirrindularia de-lako. Ausarta, borrokalaria, ne-kez belaunikatzen dena, bere gai-tasun fisikora egokitzen asmatuduena, urteetan gora egitearekinbat. Vinokuroven garaipen gehie-nak politak izan dira, hanka zuz-tarretako eta buruko azkartasu-nean oinarritutakoak. Halakoaizan zen Londresko urrea ere. Be-har zen unean tropeletik hankaegin, eta lasterketa hausteko as-moa zuten oilarrekin egin zuenbat. Haiengana iritsi ostean, inda-rrak gordetzeari ekin zion, hain-bat selekziok ordezkaritza han-diagoa zutelako, eta, inork ezer ezziola leporatuko jakitun eta hel-mugatik zortzi kilometrora, Rigo-berto Uran kolonbiarraren eraso-ari erantzun zion aise, azken zu-zengunean lasterketa maisukiirabazteko.

Vinokurovek 66 garaipen lortuditu 15 urteko kirol ibilbide luze-an. 1998. urtean egin zuen debuta,eta azken urteetan bere herrial-deko erakusleiho izan da, soine-an Astana taldearen maillota era-manez. Dopin aferetan nahastutaibilitakoa, joan den urteko Tou-rrean jausi egin zen Pas de Peyrolmendatea jaisten, eta izterrezu-rra hautsi zuen. Normalean, urtebateko osatze prozesua behar duhalako lesio larri batek, eta era-

bat osatzeko bermerik gabe, bai-na Vinokurov ondo osatu zen, etaerrepidera bueltatu erori eta hiruhilabetera, urrian. 39 urte bete-tzerako, olinpiar txapeldunarenmaillota eskuetan izango du, eta40. urtebetetzea ere errepideanospatuko du. Herrialde gaztea daKazakhstan, eta Vinokurov, han-go ikurra. Ez diote erretiroa nola-nahi hartzen utziko.

Erresuma Batua ezineanErrepideko probak inor gutxik es-pero zuen bilakaera izan zuen.Erresuma batuak nahiko ondokontrolatu zuen lasterketa lehen180 kilometroetan, Cavendish jo-koz kanpo utzi nahi zutenen era-soak zorrotz zainduta, eta taldehandiei ihes egiteko baimenikeman gabe. Box Hill zirkuitukoazken bi igoeretan, ordea, zala-parta handia egon zen tropelean.Proba hasieran sortutako ihesal-diko 9 lagunek zubi lana egin zu-

ten tropeleko oilar batzuentzat,eta Nibalik, Gilbertek, Gesinkek,O’Gradyk edo Brajkovicek laster-keta buruarekin bat egin zuten.20 bat lagun elkartu ziren aurre-na, baina zirkuitua bukatzerako32. Atzetik aurrera izen handikotxirrindulariak etorri ziren: Can-cellara, Sylvayn Chavanel, Fulg-sang, Kreuziger, Lars Boom, Al-basini, Luis Leon Sanchez, Val-verde...

Dominak irabazteko hautagaiasko, eta haiek helmugaraino era-mateko langile zintzo asko erebai. Jonathan Castroviejo bezala-ko txirrindulariak. Getxokoakproba hasi eta berehala lortuzuen eguneko ihesaldian sartzea,eta proba osoa ihesaldian osatuzuen, lan bikaina eginez. Tropelaatzeratzeko, aurrena, eta LuisLeon Sanchez eta Alejandro Val-verde selekzio kideak laguntzenondoren. Samuel Sanchezen or-

dezko gisa joan zen CastroviejoLondresera, eta errepidekoan osoneurri ona eman du.

32 lagun horietatik dozena erdilanean hasi zen beltz, atzetik zeto-rren otsoa, Erresuma Batua, hur-bil ez zedin. Lasterketak, ordea,ihes egin zien etxekoei, inoiz bai-mendu behar ez zutena baimen-du zutelako: hainbeste txirrindu-larik minutu inguruko errentalortzea. Lokomotorak laneanhasi ziren serio, baina ez zuteninoren laguntzarik jaso, eta amo-re eman behar izan zuten.

Beti 50 segundo eta minutua-ren bueltan, Froome erre zen au-rrena, eta Wiggins ahaltsua gero.Garaipena aurrean zegoen, eta fa-borito nagusietako batek, Fabian

Cancellarak, bihurgune bateanirrist egin eta muturrez aurreraetorri zen, dominaren bat irabaz-teko aukera oro galduta. Garbi ze-goen 32 laguneko tropeltxoa hau-tsi egingo zela, ez zela esprinthandirik egongo, eta Uranen era-soa izan zen eraso ona. Vinokuro-vek aise erantzun zion, eta atze-koak, bata besteari begira, jazar-pen lana nork hasi. Suitzak ukoegin zion, Cancellara erori eginzelako, eta Espainian ere, lanera-ko bat eta garaipenerako bi. Lane-rako zegoena, Castroviejo, porrueginda, jota. 300 metroren faltanhalako despistea izan zuen Rigo-berto Uranek, eta erritmoa bizituzuen Vinokurovek. Helmugarai-no.

Aleksandr Vinokurovek erremate ezinhobea eman dio bere ibilbide distiratsuari,eta urrea lortu, Uran eta Kristoffenaurretik; Castroviejok ihesean aritu da iaproba osoan, eta oso lan txukuna egin du.

Zaharrak egarri!

Aleksandre Vinokourov, besoak gora, eta bere atzean Rigoberto Uran. CHRISTOPHE KARABA / EFE

Sailkapena:1. A.Vinokurov

(Kazakhstan)2. Rigoberto Uran

(Kolonbia)3. Alexander Kristoff

(Norvegia)4. Taylor Phinney

(AEB)5. Sergei Lagutin

(Uzbekistan)6. Stuart O’Grady

(Australia)7. Jurgen Roelandts

(Belgika)8. Gregory Rast

(Suitza)9. Luca Paolini

(Italia)10. Jack Bauer

(Zeelanda Berria)26. J.Castroviejo

(Espainia)

Marianne Vosek olinpiar urrea bakarrik falta du

Atzo, gizonen errepideko proba, eta, gaur, emakumeena. 140 ki-lometro eta eskema bera, baina Box Hill-eko zirkuituan bi itzulibaino ez. Marianne Vos da faborito nagusia. Herbehereetakoakirabaz daitekeen guztia irabazi du, olinpiar txapelketa izan ezik,eta urrea ez den beste ezerekin ez omen da konformatuko.Izango ditu aurkariak, dena den, eta ez gutxi. Honatx hautagaiindartsuenen sorta: Ina-Yoko teutenberg, Judith Arndt, GiorgiaBronzini, Nicole Cooke, Elizabeth Armitstead, Emma Johans-son eta Kristin Armstrong.

Kaz

akhs

tang

o se

lekz

ioak

lort

u d

ituen

urr

ezko

dom

inak

.Bos

-ga

rren

ez a

ri d

ira p

arte

har

tzen

Olin

pia

r Jok

oeta

n,et

a 4

0 d

o-m

ina

lort

u d

ituzt

e: u

rrez

ko 10

,zila

rrez

ko 16

eta

bro

ntze

zko

14.

.10

Agindu didaten lana egindut, ihesaldian sartuta;ingeles eta alemaniarraknekatzea zen helburua»JONATHAN CASTROVIEJOEspainiako selekzioko txirrindularia

‘‘

06 berria2012ko uztailaren 29a

Lehiak bi behar dituRyan Lochtek aise irabazi du urrea400 metro lau estiloetan, bainatxapeldunak adina oihartzun eragindu Michael Phelps podiumetikkanpo geratu izanak; 4. postuanhelmugaratu da Phelps handia

IgeriketaD 07berria2012ko uztailaren 29a IgeriketaD

Datua:p3 domina. MichaelPhelpsi geratzenzaizkionak olinpiarhistoriako kirolarionenaren markagainditzeko. LarisaLatininak 18 dominalortu zituen hiru Olin-piar Jokotan. 16 da-ramatza Phelps es-tatubatuarrak, etaLondresekoak bereazken Jokoak izanendirela aitortu du.Atzo 17. domina lor-tzeko aukera onagaldu zuen, eta gaurdu lehena lortzekobeste aukera bat:100 metro tximeleta.

Missy Franklin, kopetan botila bat duela entrenatzen. BARBARA WALTON / EFE

Enekoitz Telleria

M ichael Phelps da orain,Ian Thorpe izan zen le-henago, Alexander Po-

pov, Matt Biondi eta Mark Spitz au-rretik. Zenbait bider izen berdinak,titulu berberak, goratze eta loratzeerrepikakorrak. Haien itzaleanegin behar izan du bidea emaku-mezkoen igeriketak urte luzez.Emakumezkoean izateak berakdakarren harlauza pisutsu eta be-tiereko horrez gain, erabat eta den-bora luzez nabarmenduko den iza-rrik topatu ezinda dabil aspaldian.Michael Phelpsek Olinpiar Jokoakamaitutakoan hartuko du erreti-roa, eta Ryan Lochtek 26 urte dauz-ka. AEBek jarri dute euren izargin-tzarako makina abian, eta MissyFranklin topatu dute.

Missy misila deitu izan dio betiaitak eta izen horrekin gelditu da.17 urte besterik ez dauzka, zapi pro-batan ariko da, eta zazpi dominairabazteko hautagaien artean jarridute. Horren gaztea izateko oso hel-dua dela diote hari buruz, talentuaduela, bizi-bizia dela, gorputz bikai-na duela (1,86 metro), eta gehien ba-lio duena: igerilari aparta dela. Biz-kar estiloan da espezialista peto-pe-toa, baina guztietan moldatzen dabikain. Phelpsen antza hartu diotehorretan AEBetako teknikari etakomunikabideek. Bizkar estiloko100 eta 200 metrokoetan urrea ira-baziko duelakoan daude, txanda-

kakoetan munduko beste igerilarionenen laguntza izango du, eta es-tilo libreko 100 eta 200 metrokoetanizango ditu zailtasun gehien.

Pasadenakoa da Franklin jaio-tzez (Kalifornia, AEB), baina Kana-dakoak ditu gurasoak. Izan zutenhasiera hartan zalantzaren bat —Kanadako selekzioan sartzea erra-zago izango zuelako—, baina AE-Bekin aritu izan da beti. PekingoOlinpiar Jokoetarako sailkatzekoprobak jokatu zirenean 13 urte bes-terik ez zituen eta ez zen bakar ba-terako ere sailkatu. Garaizegi zenlehertzeko, eta joan den urtean le-hertu zen Shangaiko MundukoTxapelketetan: urrezko hiru domi-na irabazi zituen, zilarrezko bat etabrontzezko beste bat. Eta Londres-ko Jokoetara sailkatzekoetan zazpiprobatarako sailkatu zen hurrena.

AEBetako selekzioan gusturadaude oso haren freskotasunare-kin eta etorriarekin, haren baikor-tasun eta xalotasunarekin. «Denaez da lehia Olinpiar Jokoetan. Di-bertitu ere egin behar dugu. Jendeasko ezagutuko dut hemen», zioenduela egun gutxi. Eta jende asko duatzetik aspaldian. Unibertsitaterajoan aurreko azken urtea du hau,eta egin dizkiote jada hainbat es-kaintza. Ikasketak albo batera utzieta igerilari profesional izateko go-mendatu diote askok. Berak eta gu-rasoek —energia berriztagarrienkontsultore bat aita eta medikuaama— ezetz esan dute. «Sekulakoada nire gurasoek eskaini dieten di-rutzari uko egitea. Nire azken urte-an gozatzea nahi dute eta hori egin-go dut», esan du Missyk.

Gaur bertan ekingo dio lehiake-tari Franklinek, baina ez da bere es-pezialitatean ariko. Lehen aukeradu, beraz, jarri eta hartu duenzama hori gehiegizkoa ote den edoez erakusteko. Izan dira lehen erehorren bizi hasi eta bidean gelditudirenak. Berari dagokio neurriahartzea.

‘Missy misila’

Missy Franklin da AEBetakoharrobiko azken harribitxia.Emakumezkoen igeriketarifalta zaion izarra bihurtu nahidute. Zama handiegia daagian, eta garaizegi jarria: 17 urte besterik ez dauzka.

Erreferente nagusiakEz dute gizonezkoek kirol bere-an izan duten sonarik eta loria-rik izan, baina izan dira emaku-mezkoen igeriketan erreferentebihurtu diren zenbait izar.

Shane Gould (Munich, 1972)

Bakarkako jardunean urrezkohiru domina irabazi zituen lehenigerilaria izan zen australiarra.Munichen, 15 urterekin, mundu-ko errekorrak apurtu zituen batabestearen atzetik, baina MarkSpitzen balentrien itzalean gel-ditu zen. Urte horretan, estilo li-breko 100 eta 800 metro artekodistantzia guztietan bereak izanziren munduko markarik one-nak. 17 urterekin hartu zuenerretiroa.

Kornelia Ender (Montreal, 1976)

Inoizko igerilaririk onenen arte-an dago haren izena. Orotara,Munich eta Montrealgo Jokoakkontuan hartuta, zortzi dominairabazi zituen (urrezkoak lau etazilarrezko bat Montrealen, etahiru zilarrezko Munichen), etamunduko 27 errekor apurtu zi-tuen. Alemaniako ErrepublikaDemokratikoaren izeneanlehiatu zen, eta 18 urte betegabe zituela hartu zuen erreti-roa.

Kristin Otto (Seul, 1988)

Olinpiar Jokoen historian sartuzen igerilari alemaniarra Seulen,sei probatan parte hartu etaurrezko sei domina irabazita. 22urte zituen. Irabazi beharrekoguztia irabazita zeukan, bainaLos Angelesko Jokoetan ezzuen parte hartzerik izan harenherrialdeari egindako boikotamedio, eta Seulen atera zuenarantza. Gerokoak dira garaihartako kirolari alemaniarreninguruan sortutako dopin zurru-murruak.

Jenny Thompson(1992, 1996, 2000, 2004)

Olinpiar Jokoetan igeriketan do-mina gehien irabazi duen kirola-ria da, Dana Torres herrikideare-kin batera: hamabi. Kasu bere-zia da harena, lau olinpiarjokotan aritu baita eta bakarkabi domina baino ez baitzituenlortu: Bartzelonan (1992), estilolibrean, zilarrezkoa; Sidneyn(2000), estilo berean, bron-tzezkoa. Gainontzekoak, urrez-ko zortzi eta zilarrezko bi, txan-dakakoetan lortutakoak dira.

Dara Torres (1984, 1988, 1992, 2000 eta2008)

Bost olinpiar jokotan parte har-tu duen igerilari estatubatuarbakarra da. Los Angelesen hasizen, eta Seulen, Bartzelonan,Sidneyn eta Pekinen jarraitu.Hamabi domina irabazitakoada: urrezkoak lau, zilarrezkoaklau eta brontzezkoak beste lau.Domina horietatik guztietatikbost Sidneyko Jokoetan irabazi-takoak dira, 33 urterekin, talde-ko igerilari beteranoena zela.Marka, dena dela, Pekinen eza-rri zuen: 41 urterekin hartu zuenparte, eta zilarrezko hiru dominairabazi zituen. 45 ditu egun, aur-keztu da Londresko Jokoetanparte hartu ahal izateko sailka-tze probetara (50 metrokoan),baina ez du sailkatzea lortu etaerretiroa hartu du.

Natalie Coughlin (Pekin, 2008):

Hura da Missy Franklinen erre-ferente hurbilenekoa. Elkarrekinariko dira Londresen, lau estilo-etako 4x100ekoan. Olinpiar Jo-koetan hamaika domina iraba-zitakoa da: bost lortu zituenAtenasen (2004), eta sei Peki-nen (2008). Horietatik guztie-tatik urrezkoak dira hiru, zila-rrezkoak lau eta brontzezkoakbeste lau. Azken urteotako ige-rilaririk osoenetakoa izan da.

A. Urbistondo

Ryan Lochtek aise irabazi duurrea 400 metro lau estiloetan,baina txapeldunak adina oihar-tzun eragin du Michael Phelps po-diumetik kanpo geratu izana; 4.Postuan helmugaratu da Phelpshandia

Eguneko hitzordu garrantzi-tsuena zen. Bi handi parez pare.Bi marrazo bere beso eta hankakdantzan jartzen. Gorputzekogihar guztiak mugitzen, igerike-tako diziplina zailenetakoan: 400metro estiloak. Ryan Lochte etaMichael Phelps estatubatuarrenarteko dema estua espero zen.Erregea erregetza hori nahi duenprintzearentzat. Sailkapen pro-bak ez dira aintzat hartzen nor-malean, baina goizeko probakzale eta adituren erreakzioa era-gin zuen: Phelpsek ozta-ozta lortuzuen finalean lehiatzeko txartela,zortzigarren denbora onena lor-tuta. Sasoi puntu txarra, edogehiegizko lasaitasuna?

Finala hasi eta berehala argituzen zalantza. Lochte zulotxoa ire-

kitzen hasi zen tximeleta estiloan.33 ehuneneko Phelpsekiko. Tartehori baino deigarriagoa, Phelp-sen pare edo aurretik zebiltzalaKosuke Hagino japoniarra etaThiago Pereira brasildarra. Biz-kar estiloan hautsi zuen probaLochtek. Ondoen moldatzen dendiziplina da, eta bi segundo aterazizkion herrikide eta lagun minadenari. Bular eta estilo librea ge-ratzen ziren, baina finala bukatuazegoen. Arrandegira beranduiristen dena bezala, arrain guztiasalduta dagoela, ba antzera.

Tarteak handitu baino ez zi-tuen egin Lochtek, eta finala bu-katzerako ia lau segundorainohanditu zen bi izarren arteko al-dea. Alde handia. Hainbestekoa,Pereira eta Hagino Phelps handiabaino lehenago helmugaratu zi-rela, Baltimore hirikoa domina-rik gabe uzteko. Nabarmentze-koa da Hagino japoniarrarenbrontzezko domina, 17 urte baka-rrik dituelako. Phepls baino mar-ka hobeak egiten ari da adin bera-rekin, eta gertutik jarraitu behar-ko da gazte horren jarduna.

Txinaren erakustaldiaBi estatubatuarren arteko demakerakarri zuen arreta handiena,baina hitz politekin kontatu be-har da Txinak lehen jardunaldianlortutakoa. Urrezko bi domina,eta etorkizuna eurena dela dioensentsazio argia. 400 metro estilo li-brekoan Yang Sun faboritoak au-rreikuspenak bete eta urrezko do-mina zintzilikatu zuen lepoan.Sunek estutasunen bat pasa zuenPark korearraren lehen 200 me-troekin, baina bular estiloa iritsizenean, txikitu egin zuen korea-rra. 90 ehuneneko kendu zizkion50 metroetan, eta segundo eta erdipasa 100 metroetan. Azken estilo-an, librean, eroso eutsi zion lider-goari. Txinak gizonezkoetan bereolinpiar historian lortzen duen le-hen urrezko domina da.

Sun bikain, eta Shiwen Ye hobe-to. Olinpiar Jokoetako balentrie-tako bat gauzatu zuen Txinakoemakume gazte horrek, mundu-ko errekorra ondu baitzuen 400metro lau estiloen proban. Eliza-beth Beisel estatubatuarra zen fa-borito argia, eta hala izan zen biz-kar eta bular estiloan jardun zu-ten bitartean. Estilo librean joka-tu ziren azken 100 metroak, etaYek marka bikaina egin zuen:58.68, Ryan Lochtek baino hirumilaren gehiago. Beisel aise utzizuen atzean txinatarrak, eta mun-duko marka berria jarri: 4.28.43.Hori, 16 urterekin. Fenomeno batjaio dela esatea gutxi esatea da.

Eguneko azken finalean, Aus-traliak lortu zuen urrea emaku-mezkoen 100 metroko txandaka-koan. Gaur lau final jokatukodira: tximeleta 100 metro eta 400metro emakumezkoetan, eta 4 x100 libreak eta 100 bular estiloangizonezkoetan.

Michael Phelps, keinu serioarekin, proba bukatu ostean. BARBARA WALTON / EFE

Ryan Lochte, 400 metro lau estiloetakoproban, atzo.PATRICK B. KRAEMER / EFE

08 berria2012ko uztailaren 29aSeigarren uztaiaD

G ustuko dut Londresko metroa. Hi-riaren zainetan barrena altzairuz-

ko odola barreiatzen du. Nire garraiotxartelari kea dario, eta ni gustura noazuloan barrena ziztu bizian. Txiki eta ito-garria da, eta ez du aire giroturik. Metrobide zaharrenekin alderatuta, Bilbokoakkirofano bat dirudi, garbi eta aseptiko.Halere, ezin dut uka iPhone, iPad, iPodeta bakartzeko beste hainbat gailuk xar-ma pixka bat kendu diotela, baina, tira,arrimatuz gero, alboan eserita eta zutikdoana entzuten ari den musikarekingoza dezakezu.

Jokoen harira, egur asko jasotzen arida metro gaixoa. Ni ere gelditu nintzenbost minutuz geldirik bi geltokiren albo-an, baina halako uneei probetxua atera-tzen jakin behar da. Harrigarria nola zenposible bagoi batean ehun pertsona in-guru egotea, eta inork ez elkarri begieta-ra begiratzea. Bat gora begira, beste batbehera, beste bat pixka bat okertuta...Geometria mirari bat. Metroaren onenajendea delako, eta jendea nekatutaedota pentsamendurik sakonenetanmurgilduta dagoenean zelatatu deza-kezulako. Herenegun, Uma Thurman

zelatatu nuen, esate baterako. Ziur nagobera zela; bai, behintzat, 1,50 metro luzebada. Beste ezagun batzuk ere ikusi di-tut, baina horiekin ez dut hain garbi eu-rak ziren edo ez.

Halako kontutxoengatik dut gustuko,eta niretzat ere atsedenleku bilakatudelako. Bertan gustura mugituko nin-tzateke egunero, zuloan sartuta mun-dua zelatatu eta doako prentsa horiairakurtzen. Nire gaitzak badu izen ofizia-la, badakit. Gero eta garbiago dut Dioe-genes ez zela pitxar batean bizi, Lon-dresko sotoan baizik.

‘Betweenland’Imanol Magro

Diogenesensindromea

Imanol Magro Londres,Berriemaile berezia

Ezagunagoa da nazioarteko he-dabideetan Britainia Handikoe-tan baino. New York Times-en iri-tzi artikuluak idatzitakoa da.2007an babes sozialeko bere etxe-tik bota zuten —Olinpiar Hiriadagoen lur sailetik gertu—, eta ez

zioten aurretik hitzarturiko kal-te-ordaina eman, «beste 450 auzo-kideei bezala». Jokoen aurkakopentsamendu kritikoaren boze-ramaile ofiziala da. Besteak beste,Gamesmonitor.com webgunetik.Hasi dira jokoak.Nola sentitzen zara?Atsekabetuta. Iragan igandean,justu bost urte bete ziren nireetxea behartuta utzi behar izannuenetik. Horregatik, triste nago,

hasi berri den ekitaldi honek nirekomunitatea eta nire sustraiakuztera behartu ninduelako. Bainahori ez da nire atsekabe bakarra;jokoen aitzakian gauza txargehiago egin dira onak baino. Jokoek «arrasto ona» utziko dutelanabarmendu dute agintariek.Ez da ona izango, eta okerrena dajarduera txarrak ez direla orainamaituko. Asko hitz egiten dutekirol arrasto onaz, baina hori ereez da egia. Azpiegitura horiek jen-de jakin batek bakarrik erabiliahal izan dituelako, eta ez txiroe-nek. Halaber, badiote EkialdekoLondresi jokoek mesede egingodiotela, baina hori ere gezurra da.Alderdi horrek bilakaera propioazuen, eta, jokoekin, bertako jen-dea paretik kentzea lortu dute.5.000 lagunetik gora etxetik kan-poratu dituzte, eta jende horrekez du aski izan konpentsazioekinetxe berrietan jarraitzeko. Nego-zio bat dira: eraikuntza samalda-kakoa, telebista eskubideak, Jo-koak saldu egin dituzte, mar-kak… Jokoak ez dira giza ekitaldibat.Aldaketa demografiko handia da.Prozesuaren zati bat da. Etxeakenpresek erosi dituzte, eta erren-tan bizi zirenak kalera joan dira.Jokoak Stratfordeko alderdia al-datzeko izan ziren; baina, orain,Carpenters Road-en beste 150 fa-milia kaleratu behar dituzte. Zeretorriko den asmatzea ez da zaila,eta gure borrokak hor jarraitzendu. Agian, hamar urte barru izan-go da, baina aldaketa samaldaka-ko horrek jarraitu egingo du.Orain, jokoen alde polita ikustenari gara: kirolariak… baina geroetorriko dira burukominak. Agin-tariei bost axola die zer gertatukoden bere etxetik botatako jendea-rekin. Prozesuak eskuetatik ihesegin die, eta, orain, agintariak

eraikuntza interesak dituzten en-presen atzetik doaz.Olinpiar gunera joan al zara?Toki hori ez da inoiz nire etxeaizango. Ni handik bost kilometro-ra bizi naiz orain. Oraingo horre-kin nik ez dut harremanik. Hale-re, aurreko batean elkarrizketabaterako joan nintzen hara, eta

garai batean joaten nintzen den-da txikietako batera joan nintzen,eta dendariak esan zidan nego-zioa ixteko zorian zegoela. Etxeberrietako jendeak ez du auzokobizitza egiten, dena olinpiar gune-an erosten dute. Jokoak mesede-garriak balira, bertako jendeak ezluke ihes egin beharko. «Ihes» egin diozu?Bai. Oraingoz, krisiak ez die la-guntzen espekulatzaileei, bainaapurka bertako jendea kanpo-rantz bidaltzen ari dira. Presioahandia da, agintariek olinpiar gu-nea gero eta gehiago zabaldu nahidutelako. Eraikuntza sektoreaninteres handiak daude. Londres,New York, Paris eta Berlin hirihandiekin lehian dago, eta jendehori erakartzeko tokia behar du.Jokoak enpresa handien nego-zioa dira; begira, bestela, Mc Do-naldsekin egin dutena, milioiakinbertitzen obesitatearen aurka-ko kanpainetan, eta, gero, kolpe-tik, halako enpresa baten diruaonartu dute.

Julian CheyneOlinpiar Jokoen aurkako ekintzailea

Duela bost urte etxetik bota zuten olinpiar guneaeraikitzeko,eta orduan hasitako protesta bideak jokoenaurkako mugimenduko bozeramaile bilakatu du.

«Agintariei bost axola die etxetik bota duten jendea»

IMANOL MAGRO

«Bl

akek

Bol

ti ir

abaz

iko

dio,

ziur

»,

Mau

rice

Gre

ene p

AT

LETA

OH

IAe

sald

ia Aipatzekoa.pEtxean,mutu.«Hedabide britainia-rrek ez gaituzte aipa-tzen.Harremangehiago dut nazioar-teko kazetariekin.He-mengo biztanleek ezdute jokoekiko ahotskiritikorik entzuten».

«Jokoak ez dira giza ekitaldi bat,negozio handi bat baizik»

«Agintariak eraikuntza interesakdituzten enpresenatzetik doaz»

09berria2012ko uztailaren 29a KronikaD

M alkoak ere ez dauzkat urruti». Or-durako malko pare bat galtzetan

galduta zeudela, horrela aitortu nionlankideari. Ez nion entzuten telefonoz;ez nekien oso ondo zer esaten ari nin-tzen. Baina sentimenduek uste dut as-matu zutela Londrestik Euskal Herriraarteko bidea egiten. «Segi horrela goza-tzen eta gozarazten. Musu handi bat!».Arrebaren mezua, segidan. Barrua mu-gituta, berriz ere. Eta olinpiar estadioa,dantzan. Ez nuen uste pertsona bakarbaten barruan hainbeste sentimenduegon zitezkeenik pilatuta. Bozgorailue-

tatik The Basque Country noiz entzungozain pasatu nuen iluntze guztia. Bainaametsen txokoan baztertu nuen unehori. Kosta zitzaidan errealitatea eta fik-zioa bereizten. Pentsa, ondoan neuzkankazetari estatubatuarrekin ere lotsarikgabe azaleratu nituen barruan nituensentimenduak. Hitz askorik egin gabe,elkarri ulertu geniola uste dut. Ezer iza-tekotan, horixe izango da Olinpiar izpiri-tua.

Eta zer esan Olinpiar Jokoetako hasie-ra ekitaldiaren aurretik Iban Sanz iruin-darrarekin igaro nituen uneez... Eskerrik

asko, Iban, ate guztiak irekitzeagatik. Es-tadioaren barrunbeetaraino eramanninduen, lanean hasi baino bizpahiruordu lehenago. Gonbita ere egin zidangero, parranda giroan haiekin joateko.Oiana Blancoren atzo goizeko borrokagogoan, asmatu nuen ezetz esaten. Etaeskerrak.

Begiak irekita lo egin nuen ostiral ilun-tzean, irribarrea ahotik kendu ezinik.Txoko txiki batean, hortxe gordeta egon-go da betiko Londresko Olinpiar Jokoenhasiera ekitaldiko sentimenduen pilake-ta hori.

‘Off the record’Unai Zubeldia

Betikogordeta

Unai Zubeldia Londres,Berriemaile berezia

B este kontzertu baten pa-rekoa da hau niretzat».Horrela hasi du kontake-

ta. «Harrigarria; txundituta nago.Horrelakorik ez nuen bizi izaninoiz. Ezin dut sinetsi». OlinpiarJokoen hasiera ekitaldia amaituberritan egindako adierazpenakdira horiek. Bospasei ordu daudebien artean. Iban Sanz iruinda-rrarenak dira hitzak. «Sanduze-laikoa naiz ni, ez ahaztu hori ze-haztea». 1975ean jaioa da, eta due-

la zortzi urte iritsi zen Londrese-ra, 2004an. Ingeniaritza ikasketakamaituta zegoen ordurako. «Etalanean ere igaro nituen urte ba-tzuk». Baina musikarekin gozatunahi zuen. «Iruñean eta Donos-tian ezin nuen egin musika mo-dernoko goi mailako ikasketarik,eta horregatik etorri nintzen Lon-dresera. Musikaren heziketarakobeste ikasketa batzuk ere egin ni-tuen gero, irakasle izateko; eta,orain, bateria jotzeaz gain, 16-18 urte arteko gazte batzuenmusika irakaslea ere banaiz».

Jauzi handi samarra dago Iru-ñeko Sanduzelai auzotik Londre-

sera musikari segika joatetik jo-koetako hasiera ekitaldian partehartzera. Baina erraz lotu ditu is-torioaren bi puntak. «Lewis Tur-ner gitarra jotzaile handiarentzatjo izan dut bateria; disko bat erekaleratu genuen duela bi urte, etaharen baxu jotzailearen bidez iri-tsi zitzaidan aukera beste hainbatkontzertutan parte hartzeko».Ikasketen amaierako ekitaldianezagutu omen zuten elkar. «Harkezagutzen zuen Lewis Turner;biok elkartu beharra geneukalaesan zion, eta haren bidez iritsi zi-tzaidan gero musika eskolaramezu elektronikoa, hasiera eki-taldian aritzeko gonbidapenare-kin». Bi proba egin zizkioten au-rretik. «Eta balekoa nintzela era-baki zuten».

Azalpen lasai horien ondoren,ordea, ezinegon handiarekin ze-goen Sanz inaugurazio ekitaldia

amaitu berritan. «Baina ikusiduzu Muhammad Ali? Gertu-ger-tu eduki dut; zuhaitzaren ondoannengoen ni, eta ia-ia ukitzeko au-kera ere izan dut. Eta musika? Etasu ikuskizuna? Eta argia? Eta jen-dea?». Inaugurazio ekitaldianizan ziren gehienen moduan, bereonetik aterata zegoen iruindarra.Une bat azpimarratzeko eskatu-ta... «Aliren ondoan egon naize-nekoa, zalantzarik gabe. Harriga-rria izan da». Ekitaldia barrutiknola bizi izan duen galdetu, eta hi-tzak falta zitzaizkion Sanzi. «Su-rrealista da hau. Telebistan ikusiizan ditut horrelako ekitaldiak,eta, bat-batean, guztiaren erdi-er-dian ni». Barrez lehertzen hasizen nafarra.

Euskal Herrira bisitan«Egunez, irakaslea; eta gauez, he-avya». Horrela definitu du Sanzekbere burua. «Izan ere, musikatikbizi daiteke, baina bateriatik, ez».Londresko pubetan kontzertu as-ko emandakoa da. «Baina oraindezente zaila dago egoera, baiEuskal Herrian, bai hemen, Lon-dresen. Egunero dago jan beha-rra, ordea». Etxea ez dauka ahaz-tuta. «Gabonetan beti joaten naizhara, familiari bisita egitera». Ira-kasle lanetan ari denez, eskuraga-rriagoa da orain bidaia. «Lehen,kontzertuz beteta edukitzen nuenuda eta Gabon inguru guztia».

Olinpiar estadioan sartuta, gu-txi batzuen esku dagoen pribile-gioa izanda... Nahitaezkoa da on-dorioa: kirola gustuko izangoduzu, noski! «Kirola asko gusta-tzen zait, pilota bereziki, pala, bai-na olinpiar kirolak ez zaizkithainbeste gustatzen». Estadioa-rekin maiteminduta geratu zen,ordea. «Ohiko beste kontzertubat» ematera joan, eta txora-txoraeginda joan zen etxera.

Hasiera ekitaldiak izan zuen euskal ukitu txiki bat,Iban Sanz iruindarrak parte hartu zuelako, musikarigisa. Muhammad Alirekin geratu zen txundituta.

«Surrealista da hau» Iban Sanz, danborrarekin, herenegun, Londresko Olinpiar Jokoetako inaugurazio ekitaldian. IBAN SANZ

Aipatzekoa.p2004ko bidaia.Euskal Herrian musi-karen bidetik etorki-zun handirik ez zeu-kala hartu zuen IbanSanzek Londresera-ko bidea. Musikakoirakasle lanetan da-bil orain, eta gehienordaintzen dionarenbateria gisa ere bai.«Onartu beharradaukat: mertzena-rioa naiz ni».

Her

eneg

un g

auea

n Er

resu

ma

Bat

uan

tele

bis

ta a

urre

an ze

uden

ikus

le-

en %

82k

ikus

i zut

en in

augu

razi

o ek

itald

ia; 2

2,4

mili

oi la

gun

ingu

ruk,

hain

zuz

en.E

rres

uma

Bat

uko

biz

tanl

een

%4

3k ik

usi z

uten

eki

tald

ia.

.%

82

10xioa

k@

Djo

kerN

ole

(Nov

ak D

joko

vic S

erbi

ako

sele

kzio

ko te

nisla

ria)

Sek

ula

ez d

ut a

hazt

uko

ostir

al g

auea

n ik

usi n

uen

ikus

kizu

na.

Emoz

ioa,

adre

nalin

a,at

mos

fera

.Den

a iz

an ze

n p

erfe

ktua

.

berria2012ko uztailaren 29aEgitaraua eta emaitzakD

Igeriketap400 METRO ESTILOAK (G)

DFinala

1. Ryan Lochte (AEB) 4.05,182. Thiago Pereira (Brasil) 3,68ra3. Kosuke Hagino (Japon.)3,76ra

p400 METRO ESTILOAK (E)

DFinala

1. Ye Shiwen (Txina) 4.28,432. Elisabeth Beisel (AEB) 2,84ra3. Li Xuanxu 4,48ra

p400 METROAK (G)

DFinala

1. Sun Yang (Txina) 3.40,142. Taehwan Park (H.Korea)1,92ra3. P. Vanderkaay (AEB) 4,55era

p4X100 LIBREAK (E)

DFinala

1. Australia 3.33,152. Herbehereak 0,64ra3. AEB 1,09ra

Olinpiar tiroap10 METRO KARABINA (E)

DFinala

1. Yi Siling (Txina) 502,9 puntu2. Silvia Bogacka (Pol.) 502,23. Yu Dan (Txina) 501,5

Judoap60 KILOZ AZPIKOA (G)

DPodiuma

1. Arsen Galstian (Errusia)2. Hiroaki Hiraoka (Japonia)3. Felipe Kitadai (Brasil)3. Rixod Sobirov (Uzbekistan)

Arku tiroapTALDEKAKOA (G)

DPodiuma

1. Italia

2. AEB

3. Hego Korea

EsgrimapFLORETEA,BANAKA (E)

DPodiuma

1. Elisa Di Francisca (Italia)

2. Arianna Errigo (Italia)

3. Valentina Vezzali (Italia)

Halterofiliap48 KILOZ AZPIKOA (E)

DPodiuma

1. Mingjuan Wang (Txina) 205 k.

2. Hiromi Miyake (Japonia) 197 k.

3. C.-H. Ryang (I. Korea) 192 k.

LaburrakpTenisa. Roger Fe-der suitzarrak hiruset behar izan zi-tuen, lehen kanpora-ketan Alejandro Fa-lla kolonbiarrari ira-bazteko: 6-3, 5-7 eta6-3. Serena Williamsestatubatuarrak, be-rriz, aise hartu zuenmendean JelenaJankovic serbiarra:6-3 eta 6-1.pJauziak. Gaur hasi-ko da jauzien lehia,eta, berriz ere, Txina-ko jauzilariak dira fa-borito domina iaguztiak irabazteko.Pekinen, zazpi iraba-zi zituzten; guztiak,bat ez beste.pGimnastika artis-tikoa. Bihar eta etzijokatuko dira gim-nastika artistikokotaldekako finalak, gi-zonezkoetan zeinemakumezkoetan(17:30).

Finalak12:45. Tiroa.10 metro airezko pis-tolarekin (E).13:00. Txirrindularitza.Errepide-koa (E).15:00. Tiroa.Skeet-a (E).16:00. Jauziak.Hiru metrokoa. Bi-nakakoa (E).17:00. Judoa.-52 kilo (E).19:00. Arku tiroa.Taldekakoa (E).20:10. Esgrima.Sablea. Banaka-koa (G).20:30. Igeriketa.100 metro txime-leta estiloan (E).21:11. Igeriketa.100 metro bularestiloan (G).

21:18. Igeriketa.400 metrokoa (E).22:00. Igeriketa.4x100 metrotxandaka, estilo librean (G).16:00 (bihar). Jauziak.Hamarmetrokoa. Binakakoa (G).17:30 (bihar). Gimnastika artisti-koa.Taldekakoa (G).20:40 (bihar). Esgrima.Ezpata.Banakakoa (E).20:43 (bihar). Igeriketa.200 me-trokoa (G).20:51 (bihar). Igeriketa.100 metrobizkar estiloan (E).20:58 (bihar). Igeriketa.100 me-tro bizkar estiloan (G).21:15 (bihar). Igeriketa.100 metrobular estiloan (E).

Euskal herritarrak10:30-17:10. Judoa.Sugoi Uriarte(-66 kilo).14:30. Piraguismoa.Ander Elosegi(C1 eslaloma). Sailkatzekoa.17:15. Eskubaloia.Espainia-Serbia(gizonezkoak).20:45. Futbola.Espainia-Hondu-ras (gizonezkoak).10:00 (bihar). Tiroa.Juanjo Aran-buru (Skeet-a). Lehen txanda.10:30-17:10 (bihar). Judoa.KiyoshiUematsu (-73 kilo).13:00 (bihar). Bela. Iker Martinezeta Xabi Fernandez (49er). Lehenbi estropadak.

15:12 (bihar). Piraguismoa.Maia-len Chourraut (K1 eslaloma).17:15 (bihar). Eskubaloia.Fran-tzia-Espainia (emakumezkoak).

TelebistakLa1. 10:00.15:00 arte zuzenean,eta gero 16:15etik 21:30era.Teledeporte. 09:30.00:15 artezuenean.France2. 11:45. 13:00 arte zuzene-an. Gero, 17:30etik 20:00etara, eta20:35etik 01:00etara.France3. 09:00.12:00 arte zuze-nean. Gero, 12:55etik 17:35era, eta19:55etik 20:35era.

JEmaitzak

1.Txina 4 0 2 62.Italia 2 2 1 53.AEB 1 2 2 54.Brasil 1 1 1 34.Hego Korea 1 1 1 36.Australia 1 0 0 16.Kazakhstan 1 0 0 16.Errusia 1 0 0 19.Japonia 0 2 0 210.Kolonbia 0 1 0 1

Herrialdea Urr. Zil. Bro. G. Herrialdea Urr. Zil. Bro. G.10.Herbehereak 0 1 0 110.Polonia 0 1 0 110.Errumania 0 1 0 114.Belgika 0 0 1 114.Hungaria 0 0 1 114.Norvegia 0 0 1 114.Ipar Korea 0 0 1 114.Serbia 0 0 1 114.Uzbekistan 0 0 1 1

JDominak

GYi Siling tiro-jaurtitzaile txinatarrak izan du ohoreaLondresko Olinpiar Jokoetako lehen urrezko dominakolkoratzeko. Yi 10 metroko airezko karabinan nagusitu

zen. Argazkian, Yi, negarrez, podiumean. DENNIS M. SABANGAN / EFE

xioa

k@

SoyE

lCha

pu (A

ndre

s Noc

ioni

Arg

entin

ako

sask

ibal

oi jo

kala

ria)

Arg

entin

ako

ord

ezka

ritza

k b

esto

ndoa

dau

ka,b

aina

bes

tond

oko

ona.

Olin

pia

r Jok

oeki

nm

ozko

rtu

gine

n he

rene

gun,

eta

ber

and

u jo

an g

inen

ats

eden

har

tzer

a.Zo

rte

on k

irola

riei!

Imanol Magro Londres,Berriemaile berezia

H emeretzi urte zituenmundua hegazkinezgurutzatzeko aukeratu

zutenean; 100 metroko Espainia-ko errekorra bi aldiz hobetu zuenurtean. «Olinpiar Jokoak egondaitekeen gauzarik handienadira. Kirolari orok joan beharkoluke bizitzan behin jokoetara»,azaldu du Josemi Espinosak, mi-resmenez (Bilbo, 1945). Han lortu-riko markekin ez zen gustura gel-ditu; harrigarria zenbakietarakoduen memoria, baina bizitzakoesperientzia hura eta ezaguturi-ko jendea ez ditu ahaztu. «Niri ki-rolak eman didan gauzarik balio-

tsuena lagunak dira. Eta Tokion,olinpiar elkartean, kirolariak el-kartzen ginen lekuan zegoen la-gunarte giroa ahaztezina da».

Lagun horien artean ageri daGary Ilner, Tokion bi urrezko do-mina irabazi zituen igerilaria.«Nire txandan igeri egin aurretikezagutu nuen; igerilari bikaina.Laugarren izan zen azkenean.Oraindik ere, Facebook bidez tra-tua dut harekin». Halere, miretsi,Don Shollander handia miretsizuen, lau urrezko domina irabazizituen estatubatuarra. Bere lana-ren inguruan, berriz, ezin oroitza-pen ona izan. «Ni ez nintzen gus-tura gelditu nire lanarekin: 57,4 egin nuen, eta nire markarikonena 55,8 zen. Nire markarikonena berdindu izan banu, fina-lerdietan sartuko nintzen». Kro-nometratze elektronikoa izanzuen lehen txapelketa izan zen,eta Espinosa 44. izan zen 100 me-troko proban parte hartu zuten 66igerilarien artean. Astebete gero-ago, 4x100 estiloetako proban par-te hartu zuen, eta lan txukunagoaagin arren, Espainiako laukoteakez zuen lehen galbahea pasatu.

Tokiora iristeko, egun osoa bai-no gehiago behar izan zuten, etaoraindik gai da sei eskala izan zi-tuen bidaia buruz errezitatzeko:«Madril, Teheran, Calcutta, Kara-chi, Bangkok, Saigon eta Tokio.Hegazkinean 52 kirolari eta 55 or-dezkari gindoazen. Ordezkariasko beharrezkoak ziren, egia da,baina denak… Pentsa, militarbat, nonbait inoiz loriaturiko mi-litarrik gazteena omen zen, desfi-lea antolatzeko eraman zuten».Desfilean egon zen bilbotar gaz-tea. «‘Soldaduska egin duzuenakbarnealdean jarri, kamerak hordaude eta’, agindu zigun. Alfe-rrik; gero ez zen inolako funda-menturik egon [barrez]».

Lehen egunean,errietaTokiora iritsi berritan, Espinosak«parrandatxoa» egin zuen talde-kide batekin, eta entrenatzailealogelan zain zuten itzuli zirenean.«Zera esan zidan, eta jota utzi nin-duen: ‘Ez dut gustuko errieta egi-terik, eta are gutxiago mereziizandako zerbaitegatik errietaegitea’. Oraindik ere gogoraraz-ten dit. Baina tira, astebete faltazitzaigun lehiatzen hasteko». Me-troaz oroitzen da, eta maparenzati batzuk ditu oraindik buruan:«Hiri erraldoia da. Ginsa erdial-dea zen; Sakusa, parranda lekua;eta Shibuia, olinpiar gunea».

Tokiori buruz hitz egitean, bai-na, kaleak baino gehiago, jendeadu gogoan. «Oso adeitsuak ziren.Gogoratzen naiz igerilekurako sa-rreran jendetza gure zain egotenzela, argazki bat ateratzeko. Zerjakingo zuten gu nor demontre gi-nen! Ezta txandalean zer jartzenzuen ere. Gero, bi edo hiru egune-ra, argazkiarekin itzultzen zirenguri eman eta euren etxera gonbi-datzeko». Hiru aste egin zituenTokion, eta Japoniako kulturapixka bat ezagutzeko baliatuzuen. «Orain joango banintz, arre-ta handiagoa jarriko nuke, bainaorduan 19 urte baino ez nituen».

Igerilariak 1968an utzi zionlehiatzeari, Mexikoko Olinpiar Jo-koetatik «merezita» kanpo geldituondoren. «Ez nintzen behar adinaentrenatu», aitortu du. Gero, wa-terpolo epaile izan zen, eta egun,Euskal Igeriketa Federazioko kideda; «baina laster utziko dut», ira-garri du. Erretiroa hartuta dago,Michael Phelpsek txunditzen du,urteak daramatza «buru-belarri»euskara ikasten, eta solaskide osoatsegina da.

Tokioko argazkiakJosemi Espinosak 1964ko Olinpiar Jokoetan igeriegin zuen, eta markarekin gustura gelditu ez arren,ez ditu ahaztu egun haiek, ezta eginiko lagunak ere.«Pribilegiatu bat naizela uste dut. Kirolari orok joanbeharko luke bizitzan behin jokoetara».

Josemi Espinosa, Leipzigen eginiko Europako Txapelketan. JOSEMI ESPINOSA

GogoratzekoakpHegaldia. Egunbat baino gehiagobehar izan zuen Ja-poniara iristeko, etasei eskala egin: Ma-dril, Teheran, Calcu-tta, Karachi, Bang-kok, Saigon eta To-kio.pMarka txarra. 44.izan zen 100 metro-ko proban, 57,4komarkarekin. Beremarkarik onena eginizan balu (55,8), hirufinalerdietako bate-an sartu izango zen.

Madril,Teheran,Calcutta,Karachi,Bangkok,Saigoneta Tokio.Horra gurejoanekoa hegazkinez»JOSEMI ESPINOSAAtleta ohia

‘‘

11berria2012ko uztailaren 29a Olinpiar oroitzapenakDJosemi Espinosa

Urrezko bederatzi dominaeta zilarrezko bertze bi irabazi zituen Paavo Nurmi atleta finlandiarrak. BERRIA

F inlandiar hegalaria. Goitizen horre-kin ezaguna zen Paavo Nurmi (Tur-

ku, Finlandia, 1897- Helsinki, 1973). Zor-tzi urtean, urrezko bederatzi domina lor-tu zituen atleta horrek OlinpiarJokoetan, eta sari horiek eman zizkiotenNurmiri hegalak. Zilarrezko bertze hiruere irabazi zituen. 1924. urteko PariskoOlinpiar Jokoetan bakarrik, urrezko bostdomina eskuratu zituen, eta garaipenhorien eskutik, betirako mito bilakatuzen kirolaria.

Sorterriko negu gorriek eman ziotenNurmiri gero pistan erakutsi zuen inda-

rra. Haren familiak basoan zuen etxeanhazi zen. Parisen, 3.000, 1.500 eta5.000 metroko lasterketetan nagusituzen, bertzeak bertze. Azken bien arteanordubete baino ez zuen izan atsedenhartzeko.

1920ko hamarkadan,kirolariek ez zi-tuzten egungo baliabideak,eta lasterke-tan denbora beren alde erabili ahal iza-teko,kronometroa eramaten zuen betiezkerreko eskuan,indarrak neurtu etaberen erritmoa ezarri ahal izateko aurka-rien aurrean.1952an,bere herriko jokoe-tan,zuzia estadiora sartu zuen Nurmik.

Atzera begira

D1924Paavo Nurmi

Pulaku albaniarra kanporatudute,dopinagatikHALTEROFILIA›NazioartekoOlinpiar Batzordeak (NOB) Lon-dresko Jokoetatik kanpo utzi duHysen Pulaku pisu-altxatzailealbaniarra, joan zen uztailaren23an egin zioten dopin kontrolbatean estanozolekin positiboeman baitzuen. Orain, Nazioar-teko Halterofilia Federazioarenzigorra jasoko du.

Txinak indartsu ekin dio lehiari, eta lehena dasailkapenean, lau urre irabazitaDOMINAK›Orain dela lau urte Pekinen bezala,Londre-sen ere dominen sailkapena irabazteko hautagairik sen-doena dela erakutsi du Txinako selekzioak lehen lehia-keta egunean.Txinatarrek sei domina irabazi dituzte ja-da; horietatik lau,urrezkoak.Beste bi dominak brontzez-koak dira.AEBetako selekzioak,haien aurkari nagusiak,bost domina lortu ditu,baina bakarra urrezkoa.

Italiak hiru domina irabazi ditu floreteko emakumezkoen banakakoanESGRIMA›Italiako esgrima selekzioak emaitza histori-koa lortu zuen atzo floreteko emakumezkoen banaka-koan, herrialde horretako kirolariek eskuratu baitzituz-ten urrezko, zilarrezko eta brontzezko dominak: Elisa diFranciscak, Arianna Errigok eta Valentina Vezzalik. Vez-zalik podiumeko hirugarren koskarekin konformatubehar izan zuen, azken hiru Olinpiar Jokoetan koskagorenera igo ondoren.

AEta nik zer egitea nahi duk? Horixe dirudi ari zaiola esatenBeatriz Piron pisu-jasotzaile dominikarra harmailetan dagoen haren

entrenatzaileari. Pironek bederatzigarren postuarekin konformatu beharizan zuen 48 kiloz azpiko mailan. KERIM OKTEN / EFE

DLaburrak

AJokoen aurkakomanifestazioa PROTESTAK›500lagunek parte hartuzuten atzo Londre-sen egin zen mani-festazioan. OlinpiarJokoen «merkanti-lismoa eta hiproke-sia» salatu zuten.

AzkenaDberria2012ko uztailaren 29a

O linpiar Jokoek ekonomian etabatez ere Londres ekialdea gara-

tzeko planetan eta etxebizitzen prezio-etan zer efektu izango duten oraindikikusteko dago, baita egindako inber-tsioa bertako jendearentzat lagungarriaizango ote den ere.

Olinpiar ingurunea dagoen auzoa,Stratford, eta orokorrean E15 posta-kode ingurua Londresko auzo txiroene-takoa bat da: council-estate edo udalaren laguntzarekin eraikitako etxe-bizitza asko daude, bloke handiak,immigrazio handia egon zenean eraiki-takoak asko, Londres mendebaldeko

Victoriar garaiko etxe dotoreekin alde-ratuz aski ezberdinak. Olinpiar Jokoenhelburuetako bat Londresko inguru horibirmoldatu eta erakargarriagoa egiteabazen ere, oraindik ere Stratford ingu-ruan etxebizitzen salneurriak Londreskobatez bestekoa baino %30 baxuagoakdira.

Olinpiar inguruko auzoetako etxeenbalioa igotzen hasi bada ere , oraingozigoera oso apala izan omen da. Higiezi-nen agentzia askotan esan didate joko-ak bukatu arte jendea etxeak saldugabe zain dagoela orduan prezioak igoahal izango dituztela pentsatuz; bitar-

tean, turisten poltsikoak husten ari dira,alokairu garestiak kobratuz.

Adibidez, 3.000 etxe inguru eraikidituzte atletentzat. Olinpiar Jokoakbukatu ondoren, etxeen erdiak preziozentzudun eta gehiengoak erosi ditza-keen salneurrietan salduko dituztelaesan dute. Beste erdiak, aldiz, arabiarestatu burujabeetako eraikuntza-enpresa batera joan omen dira.

Ea mamu-herri batekin ez dutenbukatzen, aberatsen edo aberats izannahi dutenen kodizia eta herriaren inte-resa ez doaz bat eta. Ez zen lehenengoaldia izango.

‘London calling’Garazi Goia

Gero,zer?H

amal

au m

ilioi

baz

kari

zerb

itzat

uko

dira

olin

-p

iar h

irian

: 330

tona

tik g

ora

frui

tu,2

32 to

nap

atat

a,10

0 to

na h

arag

i eta

75.

00

0 li

tro

esne

..

14.0

00

.00

0