ENERGIA IRAULTZA

Greenpeace

Energia berriz tagarrien ahala

EUSKAL SINDIKATUA

EAEn eta Nafarroan

RE

VO

LU

CIÓ

N E

NE

RG

ÉT

ICA

: El p

ote

ncia

l de la

s e

nerg

ías re

no

vab

les e

n la

CA

PV

y N

avarra

3

1. AURKEZPENA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 04

2. HIPOTESIAK ETA METODOLOGIA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 06

3. AZTERLANEKO EMAITZA AIPAGARRIENAK EAEn ETA NAFARROAn . . . . . . . . 08

3.1. Emaitzak teknologiaz teknologia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 09

Geotermikoa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 09

Hidraulikoa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10

Biomasa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11

Olatuak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12

Itsasoko eolikoa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13

Lehorreko eolikoa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14

Eguzki-tximinia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15

Eraikinetan integraturiko eguzki-teknologia fotovoltaikoa . . . . . . . . . . 16

Jarraipeneko eguzki-teknologia fotovoltaikoa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17

Eguzki-teknologia termoelektrikoa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18

3.2. Emaitzen laburpena. Baliabide berriztagarri erabilgarriak . . . . . . . . . . . . . . 19

3.3. EAEko eta Nafarroako Energia Berriztagarriei buruzko planekiko alderaketa 24

4. ONDORIOAK ETA Greenpeace-ren ESKARIAK . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25

5. ERANSKINA: Glosarioa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29

Aurkibidea

* Greenpeace erakundeak Berriztagarriak 2050 Energia berriztagarriek EAEn eta Nafarroan duten ahalari buruzko txostena

izenburuko txosteneko datuetan oinarrituriko dokumentua

4

GREENPEACE

1. AURKEZPENA

omillaseko Unibertsitate PontifikalekoIkerketa Teknologikoetarako Institu-

tuak Espainiako penintsula-lurraldean elek-trizitatea sortzeko sistema baten bideraga-rritasunaren gaineko azterketa teknikoaprestatu du Greenpeacerentzat, energiaberriztagarriak ahalik eta gehien erabiltze-ko aukera oinarri hartuta. Azterlanarenemaitzak geroago banatuko diren txoste-nen bitartez aurkeztuko dira, “EnergiaIraultza” izenburu generikoaz.

Berriztagarriak 2050 izenburukoa aipatu-tako proiektu horri buruzko lehenengotxostena da. Bertan, zehatz-mehatz azter-tzen dira teknologia berriztagarri bakoitzagaratzeko balizko lekuak. Txostenak ener-gia berriztagarrietan erabat oinarriturikosorkuntza-sistema bat aztertzeko aintzathartu beharreko potentzia- eta sorkuntza-mugen berri ematen du, energia-baliabidebakoitzaren erabilgarritasunak eta lurzo-ruaren erabilerek ezartzen dituzten murriz-ketak argi adieraziz.

Metodologia gisa, 2050. urterako biztan-leria-aurreikuspenak eta energiaren eskari-aurreikuspenak taxutzen dira, beste erakun-de batzuek dagoeneko argitaratutakoaurreikuspenetan oinarrituta. Ondoren, tek-nologia berriztagarri bakoitzaren oraingogarapenarekin eta etorkizunerako aurreiku-sitakoarekin alderatuz, 2050eko balizkoegoera aztertzen da. Azkenik, instalatutakopotentziari eta elektrizitate-sorkuntzaridagokienez, teknologia bakoitzak gehienezegin lezakeen ekarpena garatzen da, lurzo-ru erabilgarri mota bakoitzaren gainekoingurumen-, gizarte- eta teknologia-irizpi-deei erreparatuta.

Dokumentu honetan, txostenak EuskalAutonomia Erkidegoari eta Nafarroariburuz azaltzen dituen emaitzak aurkeztendira.

Proiektu honen zergatia

Gure energia-sistema bidegurutzeandago. Gure lehenengo energia-iturria direnerregai fosilen kontsumo masiboa dagoene-ko nabaria den klima-aldaketa eragiten ari

C

BERRIZTAGARRIAK 2050

da. Bide honetan jarraituz gero, gaindituegin ditzakegu Izadiaren mugak, eta, ondo-rioz, baliteke espezie gehienei moldatzekoaukerarik utziko ez liekeen aldaketa bortitzeta azkar bat gertatzea, milioika giza-kik ingurumen habitaezineko baldintzak-gosea, uholdeak, lehortea,...- nozitukolituzketelarik.

Bitartean, hala ere, gobernuek eta ener-gia-enpresek errealitate hori kontuan hartugabe egiten dituzte milaka eta milakamilioiko inbertsioak, energia-eredu jasane-zin hori hainbat hamarkadatan zehar irau-naraziz. Gainera, “ke-paretak” altxatzendituzte behin eta berriro, klima-aldaketasaihesteko irtenbide aizunak aurkeztuz:ikatz “garbi” txarto deiturikoa, zentralnuklear berriak eraiki edo jardunean daude-nen bizitza luzatu nahia, fusio nuklearrekoerreaktorea izango denaren mitoa, energiazikinez lortutako hidrogenoa, karbono-hobiak, CO2 eskuratzeko eta biltzeko auke-ra, eta abar, ingurumenaren kontrakoinpaktu larriak ezkutatzen eta benetakoirtenbideetarako ezinbestekoak diren balia-bide ekonomiko eskergak gastatzen dituz-telarik.

Klima-aldaketa eragozteko benetakoirtenbide bakarra energia berriztagarriekerregai fosilak erabat ordeztea da, energia-ren erabilera eraginkorragoa bermatzeare-kin batera. Baina planteamendu hori aur-

kezten den guztietan, honako galderagarrantzitsu hauek sortzen dira: gizartearenenergia-eskaria asetzeko bestekoak diraberriztagarriak? Garatu behar dira berrizta-garrien ustezko murriztasunak estaltzekobeste energia-iturri batzuk?

Galdera horien erantzunak baldintzatuegingo ditu datozen hilabete eta urteetanEuropar Batasunean eta estatu kide zeinautonomia-erkidegoetan hartuko diren era-baki politiko eta ekonomiko berebizikoak,gizateriak klima-aldaketa arriskutsu bat sai-hesteko ahalmenean eragin erabakigarriaizango dutenak:

✔ Energia berriztagarrien gaineko hurren-go zuzentarauak EBko estatu bakoitzak,2020ra bitarte energia-otzararako eginbehar duen ekarpenarekin loturiko hel-buruak zehaztu beharko ditu.

✔ 2008 eta 2012 arteko aldirako Isurpe-nen Esleipen Plan Nazionalak EspainiakoEstatuak Kiotoko Protokoloan zehaztu-tako konpromisoa betetzeko norainokoborondatea duen zehaztuko du.

✔ 2012tik aurrera begira, isurpenakmurrizteko helburu berriak finkatzekonazioarteko negoziazioa. HelburuokKioton ezarri berri direnak baino askozsakonagoak izan beharko dute. 5

ENERGIA IRAULTZA

✔ Gobernuko presidenteak agindutakoplangintza energetikoaren eta Autono-mia Erkidegoetakoaren berrikuspenakdatozen urteetarako zenbaterainokoenergia-eskaria hornitzea aurreikustenden ezarri behar du, bai eta horretarakozer energia-azpiegitura behar izangodiren, azpiegitura horiek aurrerantzeanere zentral termikoen eraikuntza masi-boan oinarrituko diren ala energiaberriztagarrietako inbertsioa bizkortze-ari ekingo dioten ere.

✔ Energia nuklearrari buruzko eztabaidakargitu egin beharko luke nola betekoduen Gobernuak energia nuklearrauzteko bere promesa eta nola egingodien aurre zentral nuklear zaharrenbalio-bizitza luzatu nahi duten enpresahandien presioei.

✔ Elektrizitate sektorearen erreformakaintzat hartu behar ditu Liburu Zurikoproposamenak, sektore hori jasangarri-tasunerantz bideratzeko.

✔ Kontsumitzaileei elektrizitate garbiahautatzeko eskubidea galarazten dietenoztopoak kentzea.

Energia berriztagarriak gizartearen ener-gia-eskariari erantzuteko bestekoak direnala, aitzitik, berriztagarrien ustezko murriz-tasunak estaltzeko beste energia-iturri ba-tzuk garatu behar ditugun jakitea da proiek-tu honen helburua. Finean, erregai fosilak

energia berriztagarriz erabat ordeztea etaenergia eraginkortasun handiagoz erabil-tzea klima-aldaketa eragozteko irtenbideaizan daitezkeen egiaztatzea da xedea.

2. HIPOTESIAK ETA METODOLOGIA

Azterlanak honako hipotesi hauek hartuditu abiapuntu:

❑ Espainiako penintsula-lurraldeko biz-tanleria, 2050ean: 38,32 milioi biztanle,espazioari dagokionez 2003koaren propor-tzio berean banatuak.

❑ Elektrizitate-eskaria: 20 kWh biztanlekoeta eguneko; horren arabera, penintsula-eremuko elektrizitate-eskaria urtean 280TWh-koa izango da 2050ean. Kopuru horiEBko inguruabar kontserbadoreak extrapo-latuz lortzen da, azken eskaritik energiaberriztagarrien kantitate baten jatorrikoerabilera deskontatuz (ur berotarako elek-trizitate-eskariaren %80, eguzki-energiatermikoa eta biomasazko galdarak erabiliz;berokuntza elektrikorako eskariaren %80,arkitektura bioklimatikoa, eguzki-energiatermikoa eta biomasa-galdarak erabiliz etaeraikinak hobeto isolatuz; hozkuntza elek-trikorako eskariaren %60, eguzki-energiaerabiliz, xurgapen-makinen eta teknika bio-klimatikoen bidez), baina eskariaren kudea-ketak eragindako aurrezpenak sartu gabe.2050ean, autonomia-erkidego guztietan,biztanleko elektrizitate-eskariaren 2003ko6

GREENPEACE

proportzio bera, Estatuko batez bestekoariburuz.

❑ Autonomia-erkidego bakoitzeko pro-bintzia guztietan, biztanleko elektrizitate-eskari bera.

❑ Penintsula-lurraldeko elektrizitate eska-riaren 2003ko ordu-modulazio bera2050ean ere, eskaria kudeatuz teknologiaberriztagarrien sarrera errazteko egin litez-keen hobekuntzak kontuan izan gabe.

Hipotesi horien arabera, EAEn 2050erakoaurreikusitako elektrizitate-eskaria 21,77TWh-koa da urtean, eta Nafarroarenkasuan, 5,96 TWh-koa urtean.

❑ Azken energia-eskaria: 109 kWh biztan-leko eta eguneko, hots, 1.525 TWh urtean;2050erako aurreikusitako energia-eskarihorretatik, Nafarroari 22,19 TWh legozkio-ke urtean, eta Euskal Autonomia Erkidegoa-ri, 81,05 TWh.

Horrez gain, berariazko hipotesiak erabilidira teknologia bakoitzerako.

Erabilitako metodologiari dagokionez,helburua teknologia bakoitzaren potentzia-eta sorkuntza-mugak zehaztea da. Eskuradauden baliabideak eta baliabidearen gara-penak dakartzan murrizketa teknikoakzehaztuta teknikoki gara daitekeen ahalguztiari esaten zaio muga.

Gehienezko potentzia adierazteko erabili-tako unitatea gigawatta da (GW, hau da,

mila megawatt edo mila milioi watt), etasorkuntza-mugak adierazteko, berriz, tera-watt/ordu erabiltzen da (TWh, hau da, milamilioi kilowatt orduko). Emaitzetako kanti-tateen adierazpena erraztea da hain unita-te “handiak” eta ez oso ohikoak erabiltzekoarrazoia.

Potentzia-mugak kalkulatzeko, teknolo-gia bakoitzaren diseinuak garatu, lurraldegeografiko bakoitzeko jarduketak ebalua-tu, eta teknologiarekin eta lurzoruaren era-bilgarritasunarekin loturiko murrizketakezarri egin ditugu, Informazio Geografiko-ko Sistema (SIG) deritzon tresnaren bidez.Sorkuntza-mugak potentzia-mugetan oina-rriturik lortu dira, aurreikusitako kokalekubakoitzerako ebaluatutako ahalmen-fakto-reak erabiliz.

Teknologia berriztagarri bakoitzerako lur-zoru-erabilgarritasuna lurzoruaren erabile-ren arabera neurtzeko, Sustapen Ministe-rioaren datu-base bat erabili da. Honakomota hauek bereiziz sailkatzen du lurzoruosoa datu-base horrek:

✔ Hirialdeak.

✔ Industria, merkataritza eta garraio ere-muak.

✔ Mea-erauzketarako inguruak, honda-kindegiak eta eraikuntza eremuak.

✔ Nekazaritzarako erabiltzen ez direnberdegune artifizialak. 7

ENERGIA IRAULTZA

✔ Laborantza-lurrak.

✔ Labore iraunkorrak.

✔ Belardiak.

✔ Nekazaritza inguru heterogeneoak.

✔ Basoak.

✔ Zuhaitz eta/edo belar inguruak.

✔ Landaredi gutxiko edo batere gabekoinguru irekiak.

✔ Zona heze kontinentalak.

✔ Itsasertzeko zona hezeak.

✔ Ur kontinentalak.

✔ Itsasoko urak.

Lursail multzo eta azpimultzo bakoitzarihausnartutako teknologia berriztagarribakoitzaren bideragarritasuna edo bidera-garritasunik eza esleitu zaio, edo, kasuabada, erabil litekeen portzentajea.

Ingurumenarekin loturiko murrizketakere txertatu dira, eta, ondorioz, EAEkolurraldearen %24,1 eta Nafarroako %25,3erabili gabe utziko dira. Orokorrean hartu-ta, honako alde hauek geratu dira kanpoan:

❑ Natura 2000 Sarea: Hegaztiak BerezikiBabesteko Eremuak (HBBE) + GarrantziKomunitarioko Lekuak (GKL).

❑ Estatuak eta Autonomia Erkidegoekdeklaratuta edota deklaratzeko prozesuformalean dauden Inguru Natural Babes-tuekin loturiko eremuak.

Mapak ingurumen-arrazoiengatik bazter-tu diren inguru guztiak erakusten dizkigu.

3. AZTERLANEKO EMAITZA AIPAGARRIENAKEAEri ETA NAFARROAri DAGOKIENEZ

Berriztagarriak 2050 azterlanaren emai-tzak hausnartutako teknologiaz teknologiaaurkezten dira, baliabidea erabiltzekoaukera termino absolutuetan zehaztutaautonomia-erkidegoz erkidego banaturik,eta 2050erako aurreikusitako elektrizitate-eskariarekin alderatuta. Txostenak agerianjartzen du iturri berriztagarriek elektrizita-tea sortzeko duten ahalmen handia,2050erako aurreikusitako elektrizitate-eska-ria halako 17 asetzeko gai litzateke eta.Berriztagarrien sorkuntza-ahalmena hainhandia denez, elektrizitate-eskaria ez ezik,energia-eskari guztiak asetzeko aukera teo-rikoa ere plantea liteke, bi Autonomia Erki-degoetan 2050erako aurreikusitako ener-gia-eskaria halako 4 baino gehiago baita.

Berriztagarrien sorkuntza-ahalmena hainhandia izanik, aukera asko eta asko daude,elektrizitate-eskaria ez ezik, energia-eskariosoa hornitzeko ahalmena daukan eta%100 berriztagarria den sorkuntza-mix bateratzeko. Proiektu honen bigarren zatian,zehaztasun handiz ekingo diogu gai horri.

Dokumentu honetan, teknologiaz tekno-logia eta Euskal Autonomia Erkidegoko zein8

GREENPEACE

Nafarroako Foru Erkidegoko baliabide era-bilgarriak aipatuz aurkezten dira datuak.

3.1. Emaitzak teknologiaz teknologia

Azterlanean EAEri eta Nafarroari buruzjasotako emaitzarik aipagarrienak aurkez-tuko ditugu orain. Hasteko, hausnartutakoteknologia bakoitzean baliabide erabilga-rria zenbatekoa den ikusiko dugu, terminoabsolutuetan eta 2050erako aurreikusitakoelektrizitate-eskariarekin alderatuta.

Orokorrean, ikuspuntu kontserbadoreaerabili da, hots, baliabide berriztagarribakoitza elektrizitate bihurtzeko gaur egundagoen teknologiarik onena hausnartu da,baina hobekuntza teknologikoak 2050-erako erabilgarri egongo direla agerikoadirudien kasuetan baino ez dira aintzako-tzat hartu.

Geotermikoa

Geotermikoa zorupean dagoen energiada, lurzoruan barna sakondu ahala gero etaberoago baitago. Hausnartutako teknologiaharri lehor beroarena da, horretarako ezbaita akuiferorik behar: nahi den sakone-ran, fluido bat injektatzen da presioz,harriak pitzatzeko, berorien berotasunahartzeko eta gainazalera eramateko. Gaina-zalean, beroa elektrizitate bihurtzen da,zentral termiko konbentzionaletan bezala.

Lanerako fluidotzat n-pentanoa erabil-tzea aurreikusi dugu, harrien maila termi-koa 180 ºC-koa eta errendimendua %11koadirelarik.

EAEn, 30MWko potentzia elektrikoa insta-la liteke energia geotermikoan oinarriturik,eta 0,3 TWh sor litezke urtean; horrela, erki-degoan 2050erako aurreikusitako elektrizi-tate-eskariaren %1,2 aseko litzateke. Nafa-rroan, 50 MW instala litezke, eta, horrela,urtean 0,4 TWh sortu eta erkidegoak2050erako aurreikusitako elektrizitate-eska-

9

ENERGIA IRAULTZA

GEOTËRMIKOA. EAEn: Potentzia-muga = 0,03 GWElektrizitate-sorkuntzaren muga = 0,3 TWh/a

Nafarroan, Potentzia-muga = 0,05 GWElektrizitate-sorkuntzaren muga = 0,4 TWh/a

riaren %7 estal liteke. Beti erabilgarri dago-enez, energia horren ekarpena oso baliaga-rria izan daiteke sistema elektrikoa erregu-latzeko, elektrizitatearekin loturik ez dau-den beste erabilera batzuetarako ere apro-betxatzeaz gain.

Hidraulikoa

Hidraulikoa ur-jauzietatik datorren ener-gia da, eta, tradizioz, elektrizitatea sortzekoerabili izan da, turbina baten bidez.

Azterlan honetan, ez dugu hidraulikahandiaren potentzia-gehikuntzarik aintzathartu, urtegien ingurumen-inpaktu larriadela eta. Beraz, Energia Berriztagarriak Sus-tatzeko Planean ezarri zen helburu berahartu dugu ahal lorgarritzat. Ekoitz daiteke-en elektrizitatea kalkulatzeko, urte hidrauli-ko lehor samarra (urte arteko erreserbarikerabili gabe) edo lehorra (erreserbak era-biltzen badira) izateko aukerak hausnartuditugu.

EAEn, potentzia hidroelektrikoa 190 MW-ekoa izan liteke, eta urtean 0,42 TWh sortu,horrela erkidegoak 2050erako aurreikusita-ko elektrizitate-eskariaren %2 estaliko litza-tekeelarik. Nafarroan, 250 MW instalatu eta0,73 TWh sor litezke urtean, lurralde horre-tan 2050erako aurreikusitako elektrizitate-eskariaren %12tik gora estaltzeko. Energiamota hau biltegiratu egin daitekeenez,beraren ekarpena oso baliagarria izan dai-

teke, aurrerantzean ere, sistema elektrikoaerregulatzeko.

Ahalmen hidroelektrikoa aztertzean,minihidraulika (10 MW-etik beherakopotentziako instalazioak) eta 10 MW-etikgorako potentzia duten zentralak bereizidira:

✔ Instalazio minihidraulikoen potentziahidroelektrikoa 60 MW-era irits litekeEAEn, eta Nafarroan 210 MW-era; horre-10

GREENPEACE

HIDRAULIKOA. EAE: Potentzia-muga= 0,19 GWElektrizitate sorkuntzaren muga= 0,42 TWh/a

Nafarroa: Potentzia-muga= 0,25 GWElektrizitate sorkuntzaren muga= 0,73 TWh/a

11

ENERGIA IRAULTZA

la, 0,19 TWh eta 0,66 TWh sor litezkeurtean, hurrenez hurren. Potentziahorrek Nafarroan 2050erako aurreikusi-tako elektrizitate-eskariaren %11 bainogehiago asetzea ahalbidetuko luke, etaia %1 EAEn.

✔ 10 MW-etik gorako potentziako instala-zioetan, potentzia hidroelektrikoa 40MW-ekoa izan liteke Nafarroan, etaurtean 0,07 TWh sortu, horrela2050erako aurreikusitako elektrizitatea-ren %1 baino gehiago asetzeko. EAErenkasuan, 130 MW-era irits liteke, urtean0,23 TWh sortu eta 2050erako aurreiku-sitako elektrizitate-eskariaren %1-etikgora estali.

Biomasa

Biomasa basogintzak, nekazaritzak, abe-lazkuntzak, nekazaritzako elikagaien indus-triak edota hiriek sortutako hondakinen etalaborantza energetikoaren materia organi-koaren energia da. Azterlanean, txandaketaazkarreko basogintzaren eta basoberarenahala ere ebaluatu da.

Hausnartutako teknologia prestazio jaso-ak eskaintzen dituen gas-turbinako zentralada; biomasaren gasifikazioan sortzen dengasogenoko gasa erabiltzen du erregai. Bio-masa elektrizitate bihurtzeko guztizkoerrendimendu energetikoa %32,95ekoa li-tzateke.

Eskema horren bidez, gainera, zentralekohondakin-ur beroa tenperatura baxukoeskariei erantzuteko baterako sorkuntzakoaplikazioetarako aprobetxa liteke; esatera-ko, ur bero sanitario, berokuntza eta hoz-kuntzarako, xurgapen-ekipoak erabiliz.

EAEn, biomasan oinarrituriko 700 MW-eko potentzia elektrikoa instala liteke;horrela, urtean 5 TWh inguru sortu, eta2050erako aurreikusitako elektrizitate-eska-riaren %23 baino gehiago estal liteke. Nafa-rroan, teknologia horretan oinarrituriko

BIOMASA. EAEn: Potentzia-muga= 0,7 GWElektrizitate-sorkuntzaren muga= 5,03 TWh/a

Nafarroa, Potentzia-muga= 0,59 GWElektrizitate-sorkuntzaren muga= 4,08 TWh/a

590 MW-eko potentzia elektrikoa instalaliteke, eta urtean sortuko liratekeen 4 TWh-ek 2050erako aurreikusitako elektrizitate-eskariaren %70etik gora ase litzakete. Ener-gia biltegiragarria denez, beraren ekarpenaoso baliotsua izan daiteke sistema elektri-koa erregulatzeko, elektrizitatearekin lotu-rik ez dauden beste erabilera batzuetarakoere aprobetxatzeaz gain.

Biomasaren ahala aztertzean, bi kalkuluezberdin egin dira, malda onargarri ezber-dineko lursailekin. Mapak agertzen dituenemaitzak %10eko gehienezko maldaridagozkio. Gehienezko malda onargarriabasogintzaren kasuan %3ra eta basoberare-nean %4ra murrizten bada ere, 350 MWinstala litezke Nafarroan, urtean 2,33 TWhsortzeko, erkidegoak 2050erako aurreikusi-tako elektrizitate-eskariaren ia %40, alegia.EAEn, 460 MW instalatu eta urtean 3,31TWh sor litezke, hau da, erkidegoak2050erako aurreikusitako elektrizitate-eska-riaren %15etik gora.

Hona hemen biomasari buruzko emaitzak,erabileraren arabera banakaturik:

✔ Basobera: EAEn: 70 MW, 0,50 TWh ur-tean (2050erako aurreikusitako elek-trizitate-eskariaren %2,3), gehienez%10eko maldaz. Nafarroan: 60MW,0,40TWh urtean (2050erako aurreikusi-tako elektrizitate-eskariaren %6,7),gehienez %10eko maldaz.

✔ Txandaketa azkarreko basogin-tza: EAEn: 240 MW, 1,80TWh urtean(2050erako aurreikusitako elektrizitate-eskariaren %8,3), gehienez %10ekomaldaz. Nafarroan: 240MW, 1,78TWhurtean (2050erako aurreikusitako elek-trizitate-eskariaren %29,9), gehienez%10eko maldaz.

✔ Laborantza energetikoa: EAEn: 30 MW,0,23TWh urtean (2050erako aurreikusi-tako elektrizitate-eskariaren %1,1).Nafarroan: 90 MW, 0,70 TWh urtean(2050erako aurreikusitako elektrizitate-eskariaren %11,7).

✔ Hondakinen biomasa eta biogasa:EAEn: 360 MW, 2,5 TWh urtean(2050erako aurreikusitako elektrizitate-eskariaren %11,5). Nafarroan: 200 MW,1,2 TWh urtean (2050erako aurreikusita-ko elektrizitate-eskariaren %20,6).

Olatuak

Olatuen energia mekanikoa ere balia dai-teke elektrizitate bihurtzeko, baina gurelurraldean teknologia hori ez dago oraindikmerkatuan. Hala ere, penintsularen itsaser-tzaren luzera handia dela eta, interesgarriiritzi diogu haren ahala neurtzeari, gutxigorabehera baino ez bada ere, datuakurriak baitira.12

GREENPEACE

Itsasertzetik 5 eta 30 km bitarteko zerren-dan, ahal erabilgarriaren %90 hartu duguaprobetxagarritzat, sistemak tartekaturikezarriz, hesi jarraiturik ez eratzeko. Azpiegi-turetako batzuk itsasoko energia eolikoalantzeko teknologiarekin konpartituko dira,biak kokaleku berean egon daitezke eta.

Olatuen energian oinarriturik, 3100 MWpotentzia elektriko instalatu, eta 11 TWhsor litezke urtean, EAEn 2050erako aurrei-kusitako elektrizitate-eskariaren %50etikgora eta Nafarroan aurreikusitakoaren%13,5 estaltzea ahalbidetuko lukeena.

Itsasoko energia eolikoa

Haizearen indarra elektrizitate bihurtzendu itsasoko energia eolikoak, itsasoan koka-tutako aerosorgailuen bidez.

Hausnartu den teknologia biraketa-abia-dura aldakorrean diharduen aerosorgailubatek osatzen du, hegal bakoitzaren hortzneurria bereiz aldatzeko aukera duena.Aukeratutako makinak 4,5 MW, 114 m-kodiametroa eta 120 m-ko abatz-altuera lituz-ke. Instalatutako potentzia-dentsitatea 5,6MW/km2-koa izatea aurreikusi da, bai eta

13

ENERGIA IRAULTZA

OLATUAK. EAE: Potentzia-muga= 3,1 GWElektrizitate-sorkuntzaren muga= 11 TWh/a

ITSASOKO EOLIKOA. EAE, Potentzia-muga= 4,2 GW Elektrizitate sorkuntzaren muga= 8,4 TWh/a

itsasertzetik 5 eta 40 km bitarteko distan-tzian eta gehienez 100 m-ko sakoneranegotea ere.

Teknologia honen bidez lortzen direnpotentziaren eta elektrizitate-sorkuntzarenmugak lurraldez lurralde.

Bizkaia, potentzia-muga = 3,06 GWElektrizitate-sorkuntzaren muga = 6,21TWh/a

Gipuzkoa, potentzia-muga = 1,10 GW -Elektrizitate-sorkuntzaren muga = 2,24TWh/a

EAEn itsasoko energia eolikoan oinarritu-riko 4200 MW-eko potentzia elektrikoa ins-talatu eta 8,4 TWh sor litezke urtean. Horre-la, erkidegoak 2050erako aurreikusitakoelektrizitate-eskariaren %38,6 eta energia-eskariaren %10,4 estal liteke.

Lehorreko energia eolikoa

Lehorreko energia eolikoak lehorreankokatutako aerosorgailuen bidez bihurtzendu elektrizitate haizearen indarra. Orogra-fiaren arabera, honako bi lurzoru motahauek aztertu ditugu: lurzoru laua eta lur-zoru malkartsua.

Aztertutako teknologia hiru hegaleko etazuzeneko transmisioko (abiadura biderkatugabe) aerosorgailuarena da. Abiadura alda-korrean dihardu, hegal bakoitzaren hortz-neurria bereiz kontrolatzen da, eta abiadu-

ra txikiak behar ditu abian jartzeko (2 – 2,5m/s). Aukeratutako makinak 2,05 MW lituz-ke (71 m-ko diametroa eta 80 m-ko abatz-altuera) lurzoru lauan, eta 810 kW (48 m-kodiametroa eta 65 m-ko abatz-altuera) lurzo-ru malkartsuan. Hamabost aerosorgailukoparke eolikoak eratuz gero, parkearen neu-rria 30,75 MW-ekoa litzateke lurzoru lauan,eta 12,15 MW-ekoa lurzoru malkartsuan.Lurzoru lauan, instalatutako potentzia-

14

GREENPEACE

LEHORREKO EOLIKOA. EAE: Potentzia-muga= 9,1 GWElektrizitate-sorkuntzaren muga=25,5 TWh/a

Nafarroa, Potentzia-muga= 16,4 GWElektrizitate sorkuntzaren muga= 43 TWh/a

15

ENERGIA IRAULTZA

dentsitatea 3,84 MW/km2-koa izatea haus-nartu da, eta lurzoru malkartsuan, 3,04MW/km2-koa.

Nafarroan, lehorreko energia eolikoanfuntsaturiko 16.400 MW-eko potentzia elek-trikoa instalatu eta 43 TWh sor litezke urte-an; horrek 2050erako aurreikusitako elektri-zitate-eskaria halako hiru aseko lituzke.EAEn, urtean 25,5 TWh sor litzaketen 9.100MW potentzia elektriko instala litezke, eta,horrela, erkidegoak 2050erako aurreikusita-ko elektrizitate-eskaria sobera estaliko litza-teke. Azpimarratu behar da lehorreko ener-gia eolikoaz, bai Nafarroan bai EAEn,2050erako aurreikusitako elektrizitate-eska-ria asetzeko behar duena baino elektrizita-te gehiago ekoitz litekeela.

Lehorreko energia eolikoaren ahalaaztertzeko, bi kalkulu ezberdin egin dira,metodo bana erabiliz. Mapan ageri direnemaitzak metodo fidagarrienari dagozkio,ahal handienekoa baita. Beste metodoanoinarrituz gero, EAEn 18,3 TWh sortuko lira-teke urtean, 2050erako aurreikusitako elek-trizitate-eskariaren %84,1 asetzeko, etaNafarroan, 38 TWh urtean, 2050erakoaurreikusitako elektrizitate-eskaria halakosei baino gehiago estal lezakeena.

Eguzki tximinia

Eguzki-tximiniako zentrala eguzki-erra-diazio guztia energia termiko bihurtzen

duen eguzki-kolektore lau handi bat da,negutegiarena egiten duena. Kolektorearenerdigunean, altuera handiko tximinia batdago, aire beroa berezko konbekzioz igo-tzen da bertatik, eta tximiniaren barruankokatutako turbina bati eragiten dio, elek-trizitatea sortzeko.

Egunaren 24 orduetan dabil, lurzoruanbildutako energiari eta kolektoreak galerenkontra ematen duen babesari esker.

EGUZKI-TXIMINIA. EAE: Potentzia-muga= 4,6 GWElektrizitate-sorkuntzaren muga= 8,9 TWh/a

Nafarroa, Potentzia-muga= 5,6 GWElektrizitate-sorkuntzaren muga= 12,9 TWh/a

Hausnartutako teknologiak 4 km2 behar-ko lituzke, gutxienez, zentral bakoitzeko,eta instalatutako potentzia-dentsitatea 4,5MW/km2-koa litzateke.

%2tik beherako maldako lursailen ka-suan, edozein orientaziotakoak hausnartuditugu, eta HEtik HMrako orientaziokoetan,gehienez %7ko maldakoak.

EAEn, eguzki-tximinietan oinarrituriko4.600 MW-eko potentzia elektrikoa instala-tu eta 8,9 TWh sor litezke urtean; horrela,2050erako aurreikusitako elektrizitate-eska-riaren%40 ase liteke. Nafarroan, 5.600 MW-eko potentzia elektrikoa instalatu eta 12,9TWh sortuko lirateke urtean. Erkidegoak2050erako aurreikusitako elektrizitate-eska-riaren bikoitza sor lezake eguzki-tximiniakerabiliz.

Eraikinetan integraturikoeguzki-energia fotovoltaikoa

Eguzki-energia fotovoltaikoak zuzeneanbihurtzen du elektrizitate eguzkitik hartzendugun argia, modulu fotovoltaikoak osa-tzen dituen silizioaren efektu fotoelektriko-aren eraginez. Modulutik datorren korrontezuzena sarekoaren ezaugarri berberakdituen elektrizitate bihurtzen duen alde-ranzgailu baten bitartez konektatzen zaiz-kio banaketarako sare elektrikoari.

Hausnartutako teknologia bere balio-bizitzan zehar (2050ean, 40 urte), batez

beste, errendimendu handiko gaur egungomodulu berri baten prestazioak izangodituen modulu fotovoltaiko bat da. Honakobi sistema mota hauek aztertu ditugu: erai-kinetan integraturikoak eta jarraipenekoeguzki-sistema fotovoltaikoak. Eraikinetanintegraturiko aplikazioek hurbiltasunik han-diena ahalbidetzen dute elektrizitatearensorkuntzaren eta kontsumoaren artean (sor-kuntza banatua), lurzoru-erabileran beste

16

GREENPEACE

ERAIKINETAN INTEGRATURIKO FOTOVOLTAIKOA.EAE: Potentzia-muga= 17,3 GWp

Elektrizitate-sorkuntzaren muga= 14,9 TWh/aNavarra, Potentzia-muga= 7,7 GWp

Elektrizitate-sorkuntzaren muga= 7,9 TWh/a

ezein teknologia edo erabilerarekiko lehiansartu barik, gainera. Moduluak teilatuanedo orientazio ezberdineko fatxadetan (H,HE, HM, E, M) kokatzen diren arabera, era-bilera-faktore ezberdinak hausnartu ditugu.

EAEn, eraikinetan integraturiko 17.300MWp-eko potentzia fotovoltaikoa instalatueta 14,9 TWh sor litezke urtean, 2050erakoaurreikusitako elektrizitate - eskariaren%68,4 asetzea ahalbidetuko lukeena. Na-farroan, eraikinetan integraturiko 7.700MWp-ko potentzia fotovoltaikoa instalaliteke, eta 7,9 TWh sortuko lirateke urtean.Eraikinetan integraturiko teknologia foto-voltaikoaren bidez, 2050erako aurreikusita-ko elektrizitate-eskaria asetzeko beharduena baino elektrizitate gehiago sor leza-ke Nafarroak.

Jarraipeneko eguzki-energiafotovoltaikoa

Jarraipeneko eguzki-energia fotovoltai-koa sorgailu fotovoltaikoz osatutako talde-en bidez lortzen da. Sorgailuok eguzkiaren“mugimenduari” ekialdetik mendebalde-rantz jarraitzea ahalbidetzen duen mekanis-mo bat daukate, eta errendimendu handia-goa lortzen du horrela. Oso aukera interes-garria da euren eraikinetan instalazio foto-voltaikoa integratzeko tokirik ez dutenbaina energia garbia sortzeko eguzki-ener-

gia fotovoltaikoan inbertitu nahi dutenpertsona edo erakundeentzat.

Lurzoruaren okupazio-dentsitatea etapotentzia-dentsitatea latitudearen arabera-koak izango dira, urtarrilaren amaieran HEeta HM orientazioetan itzalik ez egoteaziurtatuta, betiere.

EAEn, 3.400 MWp-ko potentzia fotovoltai-koa instala liteke jarraipeneko eguzki-ener-gia fotovoltaikoko instalazioetan, eta 4,9 17

ENERGIA IRAULTZA

JARRAIPENEKO EGUZKI-ENERGIA FOTOVOLTAIKOA.EAE: Potentzia-muga= 3,4 GWp

Elektrizitate-sorkuntzaren muga= 4,9 TWh/aNafarroa Potentzia-muga= 7,8 GWp

Elektrizitate-sorkuntzaren muga= 13,5 TWh/a

TWh ekoitz litezke urtean. Horrela,2050erako aurreikusitako elektrizitate-eska-riaren %22,5 ase liteke. Nafarroan 7.800MWp-ko potentzia fotovoltaikoa ezar litekejarraipeneko eguzki-energia fotovoltaikokoinstalazioetan. Horrela, 13,5 TWh sortukolirateke urtean, eta 2050erako aurreikusita-ko elektrizitate-eskaria halako bi bainogehiago estal liteke horrela.

Eguzki-energia termoelektrikoa

Eguzki-zentral termoelektrikoek ispilu-eremu bat darabilte, eguzkiaren zuzenekoerradiazioa biltzeko, eta oso tenperaturaaltuetaraino berotzen dituzte fluidoak.Bero-iturri horrek elektrizitatea sortzen du,zentral termiko konbentzionaletan bezala.

Azterlan honetarako aukeratu eta eguzki-teknologia termiko guztien ordezkagarri-tzat aurkezten dugun teknologia I-H orien-tazioan kokaturiko kolektore zilindropara-bolikoko zentral bat da. Lanerako fluidotzatura darabil, hozketa lehorra egiten du (urikegon ezean murrizketarik jasan behar ezizateko) aerokondentsadoreen bidez, eta 15ordurako edukierako bilketa-andela dauka,sorkuntza-ahal oparo eta egonkorra ber-matzeko.

Bereziki aipagarria da teknologia honenahal itzela. EAEn, 64.700 MW-eko potentziaelektrikoa instala liteke eguzki-zentral ter-mikoetan, eta 126 TWh sortuko lirateke

urtean. Horrela 2050erako aurreikusitakoelektrizitate-eskaria halako bost estali ahal-ko litzateke, bai eta 2050erako aurreikusita-ko energia-eskaria bera ere.

Nafarroan, 61.000 MW-eko potentziaelektrikoa ezar instala, eta urtean 188 TWhsortu. Horrek 2050erako aurreikusita-ko elektrizitate-eskaria halako 31 eta

18

GREENPEACE

EGUZKI ENERGIA TERMOELEKTRIKOA.EAE: Potentzia-muga= 64,7 GW

Elektrizitate-sorkuntzaren muga= 126 TWh/aNafarroa: Potentzia-muga= 61 GW

Elektrizitate-sorkuntzaren muga= 188 TWh/a

2050erako aurreikusitako energia-eskariahalako 8 estaltzea ahalbidetuko luke.

3.2. Emaitzen laburpena

Baliabide berriztagarri erabilgarriak

Hurrengo grafikoetan, proiektu honetanhausnartutako teknologia bakoitzak Nafa-rroan eta EAEn lor ditzakeen potentzia- etasorkuntza-mugak azaltzen dira, bai eta erki-dego bakoitzak 2050erako aurreikusitakoelektrizitate-eskariaren eta energia-eskaria-ren estaldura-ehunekoak ere.

EAE

Nabarmentzekoa da teknologia berrizta-garriek guztira daukaten sorkuntza-ahal-men handia, haietako batzuek, banaka har-tuta ere, EAEn 2050erako aurreikusitako baielektrizitate-eskaria (21,77 TWh urtean) baienergia-eskaria (81,05 TWh urtean) bainosorkuntza-muga handiagoak lortzen baiti-tuzte.

Teknologia guztien mugak batuta, urtean205,35 TWh-ko guztizko sorkuntza-mugalortuko genuke energia berriztagarrietanoinarrituta. Kokalekuak bat etortzeagatikdeskontatu beharreko elkarguneak osomurritzak lirateke, kasu gehienetan kokale-kuak bateragarriak direlako, edo lur erabil-garriaren gaineko baldintzak murrizgarriakaurretiaz ezarri zirelako. Berriztagarrien

bidez lor daitekeen sorkuntza-muga hori2050erako aurreikusitako elektrizitate-eska-ria halako bederatzi baino gehiago da, eta 19

ENERGIA IRAULTZA

Energia mota %

Eguzki termoelektrikoa 61,35

Lehorreko eolikoa 12,41

Fotovoltaikoa integratua 7,25

Olatuak 5,35

Eguzki tximinia 4,33

Itsasoko eolikoa 4,09

Biomasa denetara 2,44

Fotovoltaikoa jarraipenarekin 2,38

Hidraulikoa 0,20

Geotermikoa HDR 0,14

1. Taula. Energia berriztagarrien bidez lor daitekeensorkuntza muga EAEn

2. Taula. Guztizko energia. Energia berriztagarri bakoitzazEAEko 2050eko energia eskaria ase litekeen aldi kopurua.EAEk 2050erako aurreikusitako elektrizitate-eskaria: 81,05

TWh/urteko

Energia mota aldiak

Eguzkia 1,91

Eolikoa 0,42

Olatuak 0,14

Biomasa 0,06

Hidraulikoa 0,01

Geotermikoa 0,003

20

GREENPEACE

Potentzia Sorkuntza Elektrizitate Energ. denetaramuga muga eskaria eskariaGWp TW.h/urteko (%) (%)

Eguzki-energia 90 154,7 710,6 190,9

Eguzki-termoelektrikoa 64,7 126,0 578,8 155,5

Eguzki-fotovoltaikoa jarraipen. 3,4 4,9 22,5 6

Eguzki-Tximinia 4,6 8,9 40,9 11

Fotovoltaikoa integratua 17,3 14,9 68,4 18,4

Eolikoa 13,3 33,9 155,7 41,9

Lehorreko eolikoa * 9,1 25,5 117,1 31,5

Itsasoko eolikoa 4,2 8,4 38,6 10,4

Olatuak 3,1 11,0 50,4 13,5

Biomasa 0,7 5,03 23,1 6,2

Biomasa hondarrak eta biogasa 0,36 2,5 11,5 3,1

Laborantza energetikoa 0,03 0,23 1,1 0,3

Txandatze azkarreko

Baso laborantza * 0,24 1,80 8,3 2,2

Basobera * 0,07 0,50 2,3 0,6

Hidraulikoa 0,19 0,42 1,9 0,5

Hidroelektrikoa (P>10 MW) 0,13 0,23 1,1 0,3

Minidridraulikoa (P< 10 MW) 0,06 0,19 0,9 0,2

Geotermikoa harri lehor beroa 0,03 0,3 1,2 0,3

Denetara berriztgarriak 107,32 205,35 942,93 253,3

3. Taula. EAEko baliabide berriztagarri erabilgarriaketa 2050eko eskariarekiko alderaketa

* Gehienezko sorkuntza-mugak aurkezten dira

2050erako aurreikusitako energia-eskariahalako bi baino gehiago.

Guztizko energia. Energia berriztagarribakoitzaz EAEko energia-eskaria ase liteke-en aldi kopurua. EAEk 2050erako aurreikusi-tako energia-eskaria : 81,05 TWh urtean.

Guztizko elektrizitatea. Iturri berriztagarribakoitzaz EAEko 2050eko elektrizitate-eskaria ase litekeen aldi kopurua. EAEk

Taulan ikus dezakegunez, EAEn energiaberriztagarriak nahikoak izango lirateke2050erako aurreikusitako elektrizitate-eska-ri osoa (21,77 TWh urtean) asetzeko, bainaeguzki-energia termikoaz bakarrik ere lorlezake hori (ia sei bider), eta lehorrekoenergia eolikoaz bakarrik ere.

Beste eguzki-teknologia batzuen ahalakelektrizitate-eskariaren portzentaje aipaga-rriak estal litzake: fotovoltaiko integratua(%68), eguzki-tximinia (%41), jarraipenekofotovoltaikoa (%23); bai eta bestelako tek-nologia berriztagarrien bidez ere: olatuak(%50), biomasa (%23), hidraulikoa (%2),geotermikoa (%1).

Eguzki-energiaren ahal osoa garatuzgero, ia bi aldiz ase liteke EAEk 2050erakoaurreikusitako energia-eskaria.

NAFARROA

Erkidego honen kasuan ere, azpimarratze-ko modukoa da teknologia berriztagarriekguztira daukaten sorkuntza-ahalmen han-dia, haietako batzuek, banaka hartuta ere,Nafarroan 2050erako aurreikusitako baielektrizitate-eskaria (5,96 TWh urtean) baienergia-eskaria (22,19 TWh urtean) bainosorkuntza-muga handiagoak (kasu batzue-tan, askoz handiagoak) lortzen baitituzte.

Teknologia guztien mugak batuta, urtean270,51 TWh-ko guztizko sorkuntza-muga 21

ENERGIA IRAULTZA

Energia mota aldiak

Eguzki-termoelektrikoa 5,79

Lehorreko-eolikoa 1,17

Fotovoltaikoa eraikinetan 0,68

Olatuak 0,50

Biomasa hondarrak eta biogasa 0,12

Geotermikoa 0,012

Minihidraulikoa 0,009

Hidroelektrikoa 0,011

Baso laborantza 0,08

Eguzki-fotovoltaikoa jarraip. 0,23

Eguzki-tximinia 0,41

Basobera 0,02

Laborantza energetikoa 0,011

Itsaso-eolikoa 0,39

4. taula. Guztizko elektrizitatea. Iturri berriztagarri bakoi-tzaz EAEko 2050eko elektrizitate eskaria. EAEk 2050erako

aurreikusitako elektrizitate-eskaria: 21,77 TWh/urteko.

lortuko genuke energia berriztagarrietanoinarrituta. Kokalekuak bat etortzeagatikdeskontatu beharreko elkarguneak osomurritzak lirateke, kasu gehienetan kokale-kuak bateragarriak direlako, edo lur erabil-

garriaren gaineko baldintzak murrizgarriakaurretiaz ezarri zirelako. Berriztagarrienbidez lor daitekeen sorkuntza-muga hori2050erako aurreikusitako elektrizitate-eska-ria halako berrogeita bost baino gehiagoda, eta 2050erako aurreikusitako energia-eskaria halako hamabi baino gehiago.

Guztizko elektrizitatea. Iturri berriztagarribakoitzaz Nafarroako Erkidegoko 2050ekoelektrizitate-eskaria ase litekeen aldi kopu-

22

GREENPEACE

Energia mota %

Eguzki termoelektrikoa 69,49

Lehorreko.eolikoa 15,89

Fotovoltaikoa jarraipen. 4,99

Eguzki-tximinia 4,76

Fotovoltaikoa integratua 2,92

Biomasa guztira 1,51

Hidraulikoa 0,26

5. Taula. Nafarroan energia berriztagarrien bidezlor daitekeen sorkuntza muga

Sorkuntza muga = 270,51 TW.h/urteko

Energia mota aldiak

Eguzkia 10,02

Eolikoa 1,94

Biomasa 0,19

Hidraulikoa 0,03

Geotermikoa 0,02

6. Taula. Guztizko energia. Energia berriztagarri bakoitzaz-Nafarroako energia eskaria ase litekeen aldi kopurua.

Nafarroak 2050erako aurreikusitakoenergia eskaria: 22,19 Twh/urteko

Energia mota aldiak

Eguzki-termoelektrikoa 31,54

Lehorreko eolikoa 7,22

Eguzki-fotovoltaikoa jarraipen.2,27

Eguzki-Tximinia 2,16

Fotovoltaikoa integratua 1,33

Biomasa hondar eta biogasa 0,21

Baso laborantza 0,30

Laborantza energetikoa 0,12

Minidridraulikoa 0,11

Geotermikoa 0,070

Basobera 0,067

Hidroelektrikoa 0,01

7. Taula: Guztizko elektrizitatea. Iturri berriztagarri bakoi-tzaz Nafarroako 2050eko elektrizitate-eskaria ase litekeen

aldi kopurua. Nafarroak 2050erako aurreikusitakoelektrizitate eskaria: 5,96 TWh/urteko.

23

ENERGIA IRAULTZA

Potentzia Sorkuntza Elektrizitate Energ. denet.muga eskaria eskaria eskariaGWp TW.h/urteko (%) (%)

Eguzki-energia 82,1 222,3 3729,9 1001,7

Eguzki-termoelektrikoa 61 188 3154,4 847,2

Eguzki-fotovoltaikoa jarraipen. 7,8 13,5 226,5 60,8

Eguzki-Tximinia 5,6 12,9 216,4 58,1

Fotovoltaikoa integratua 7,7 7,9 132,6 35,6

Lehorreko eolikoa * 16,4 43 721,5 193,8

Biomasa 0,59 4,08 68,9 18,5

Biomasa hondarrak eta biogasa 0,2 1,2 20,6 5,5

Laborantza energetikoa 0,09 0,7 11,7 3,2

Txandatze azkarreko

Baso laborantza * 0,24 1,78 29,9

Basobera * 0,06 0,4 6,7 1,8

Hidraulikoa 0,25 0,73 12,3 3,3

Hidroelektrikoa (P>10 MW) 0,04 0,07 1,2 0,3

Minidridraulikoa (P< 10 MW) 0,21 0,66 11,1 3

Geotermikoa harri lehor beroa 0,05 0,4 7,0 1,9

Berriztagarriak denetara 99,39 270,51 4539,6 1219,2

8. Taula NAFARROAKO baliabide berriztagarri erabilgarriaketa 2050eko eskariarekiko alderaketa

* Gehienezko sorkuntza-mugak aurkezten dira

rua. Nafarroak 2050erako aurreikusitako

elektrizitate-eskaria: 5,96 TWh urtean.

6. taulan ikus dezakegunez, Nafarroako

Foru Erkidegoan energia berriztagarriak

nahikoak izango lirateke 2050erako aurrei-

kusitako elektrizitate-eskari osoa (5,96 TWh

urtean) asetzeko, baina, baina energia mota

hauetako edozein bakarka erabiliz ere lor

lezake hori: eguzki-energia termikoa (ia

hogeita hamabi aldiz), jarraipeneko eguzki-

energia fotovoltaikoa, eraikinetan integra-

turiko eguzki-energia fotovoltaikoa, eguz-

ki-tximiniak, edo lehorreko eolikoa (zazpi

aldi baino gehiagoz). Eguzki-energiaren

ahal osoa garatuz gero, Nafarroak

2050erako aurreikusitako elektrizitate-eska-

ria hogeita hamazazpi aldiz asetzeko beste-

ko elektrizitatea ekoitz lezake.

Beste teknologia berriztagarri batzuen

ahala elektrizitate-eskariaren portzentaje

adierazgarriak asetzeko erabil liteke: bio-

masa (%69), hidraulikoa (%12), geotermi-

koa (%7).

Bere eguzki-ahalmen osoa garatuz gero,

2050erako aurreikusitako energia-eskari

osoa hamar aldiz ase lezake Nafarroako

Foru Erkidegoak, eta ia bi aldiz, eolikoaren

ahal osoa garatuz.

3.3. EAEko 2010erakoEnergia Estrategiarekiko alderaketa

Proiektu honetan lortutako potentzia- etasorkuntza-mugak oso urrun daude, baikuantitatiboki bai kualitatiboki, EAEkoenergia berriztagarrien garapena planifi-katzeko erabilitakoetatik.

2010erako Estrategian finkatutako po-tentzia helburuak proiektu honetan azal-tzen diren mugekin erkatzen baditugu,proiektu honetakoak besteen oso-oso gai-netik daude kuantitatiboki, eta teknologiabatzuk aipatu ere ez ziren egiten Estrate-gian.

Arreta ematen digun lehenengo gauzaeguzki-teknologiek egin dezaketen ekarpenpotentzialaren eta 2010erako Estrategianzehaztutako helburuaren arteko jauzi naba-ria da. Eguzki-teknologien artetik eguzki-energia termoelektrikoa gailentzen da,EAEn 2050erako aurreikusitako elektrizita-te-eskaria halako sei inguruz hornitzekoahala duelarik ere, Estrategiaren helburue-tan aintzat ere baita hartzen. Planteatutakohelburu bakarra eguzki-energia fotovoltai-koaren 11 MW-eko potentzia instalatzeada.

Eolikoak 2010erako Estrategiaren helbu-rua aise gainditzen duten potentzia-mugakditu. Eolikoaren aldeko apustu garrantzi-tsua egin arren, Estrategiaren helburua24

GREENPEACE

urrundik ere ez da iristen teknologia horrenahal osoa erabiltzera.

Era berean, harrigarria da gaur egun E3ansartuta ez dauden teknologia batzuen sor-kuntza-ahalmena, olatuena, esaterako, itsa-soko energia eolikoarekin sinergia handiakdituena, euren garapen teknologiari dago-kionez.

Biomasari buruz, Estrategiak 795 ktepaurreikusten ditu, hiri-hondakin solidoenerrausketa barne hartuta. Azterlan honekez du errausketa aintzat hartzen baliabideberriztagarrien artean.

Hidraulikoaren kasuan, ontzat eman ditu-gu Energia Berriztagarriak Sustatzeko Pla-nean azaltzen diren mugak, ahala eta mu-rriztasunak (batez ere, ingurumenarekinloturikoak) ondo zehaztuta dauzkan tekno-logia heldua deritzogu eta.

4. TXOSTENAREN ONDORIOAK.Greenpeaceren ESKAERAK.

Ondorioak

✔ Iturri berriztagarriez elektrizitatea sor-tzeko ahalmena eskaria baino askoz

handiagoa da. Hego Euskal Herrian tek-nologia bakoitzerako lortutako mugakbatuta, 475,86 TWh-ko gehienezkoa lor-tuko litzateke urtean, hau da,2050erako aurreikusitako elektrizitate-eskaria halako 17,16.

a Energia berriztagarrien sorkuntza-ahal-men handi horrek, elektrizitate-eskariaez ezik, energia-eskari guztiak estaltze-ko aukera teorikoa planteatzea ahalbi-detzen digu, Hego Euskal Herri osoan2050erako aurreikusitako energia-eska-ria halako 4,61 baita.

✔ Baliabide berriztagarri oparoenak eguz-ki-energiarekin loturikoak dira: eguzki-teknologia guztien artean, bi erkidego-ek 2050erako aurreikusitako energia-eskari osoa 3,65 aldiz asetzeko besteenergia lor liteke, eta bereziki aipaga-rria da eguzki-energia termoelektrikoa,horren sorkuntza-ahala guztizko ener-gia berriztagarriaren %66koa baita.Beraz, uste izaten denaren kontra, eguz-kia da gure energia-hobirik handiena,orain arteko plangintza energetikoetaneguzki-energiaz baliatzeko bideei eman 25

ENERGIA IRAULTZA

2010erako Potentzia mugakpotentzia helburuak (MW) E3 (MW) 2050

Eguzki-energia termikoa 0 64700

Eguzki-energia fotovoltaikoa 11 20700

Eolikoa 624 13300

Eguzki-tximinia 0 4600

Olatuak 0 3100

Biomasa osoa (biogasa barne) ?* 700

Hidraulikoa 175 200

Geotermikoa 0 30

Guztira 810 100330

9. Taula: 2050ean instala daitezkeen potentzia-mugen eta Eusko JaurlaritzakEAEko 2010erako Energia Estrategian zehaztutako helburuen arteko alderaketa

* 795 ktep energia primario, hiri-hondakin solidoen errausketa –berriztagarria ez dena– barne hartuta.

zaien garrantzia erabat hutsala izanbada ere.

✔ Energia eolikoaren ahalak aise gaindi-tzen ditu oraingo plangintza-helburuak.

✔ Teknologia batzuk mespretxatu izandira orain arte plangintzan eta pizga-rrien arauketan (adibidez: itsasoko ener-gia eolikoa, olatuena, harri lehorrenenergia geotermikoa edo eguzki-tximi-niak), energia sortzeko ahal handiakerakusten dituzten arren.

✔ Biomasa-baliabideak mugatuak dira,beste energia berriztagarrien aldean.Hori dela-eta, eta erregulatzeko ahal-men handiagatik oraingo sistema elek-trikoan oso eginkizun garrantzitsua izandezakeelako, baliabide horren erabile-ran ahalik eta eraginkortasunik handie-na lortzeari eman behar zaio lehentasu-na, beroa eta elektrizitatea aldi bereansortzeko aplikazioetan (baterako sor-kuntza), baliabide hori beharrezkoduten garraio sektorean eta eraikinenklimatizazioan egin beharreko ekarpenamurriztu gabe.

✔ Energia sortzeko %100 berriztagarriaden mix bat taxutzeko aukera anitzdaude. Proiektu honen bigarren zatiakzehaztasunez garatzen du, penintsula-mailan.

✔ Iturri berriztagarriak erabiliz energia-eskariaren %100 hornitzea gauzagarrialitzateke teknikoki. Teknologien konbi-naziorik egokienaren eta kokapen geo-grafikoaren aukeraketa energiarenbanaketa-sistemaren, sorkuntza erregu-latzeko premien (eskariaren kudeaketa-rekin loturik) eta teknologia bakoitza-ren kostuen bilakaeraren menpe egon-go da.

✔ Baliabide berriztagarriak lurraldeanondo banaturik daudenez, bi autono-mia-erkidegoek euren elektrizitate- etaenergia-eskari osoa asetzeko bestekoahalmena dute.

Greenpeaceren eskaerak

Baliabide berriztagarri erabilgarrien opa-rotasuna ikusita eta energia-sistemak xur-gatzen dituen inbertsio handiak eta amorti-zazio-aldi luzeak kontuan hartuta, klima-aldaketa eta energia zikinen gainerakoingurumen-inpaktuak saihesteko, premiaz-koa da gure energia-sistemaren garapena,koherentziaz, %100 berriztagarria izatekobidean jartzea. Energia Iraultza hori bul-tzatzeko, honako hau behar da:

✔ Legez bete beharreko helburua xedatu,Energia Berriztagarrien gaineko Europa-ko hurrengo Zuzentarauaren esparruan,2020rako EBko 25 estatuetan, energia-eskariaren %20 gutxienez energia26

GREENPEACE

berriztagarriez asetzeko, eta energiaberriztagarri bakoitzerako helburuespezifiko bat zehaztu, herrialde bakoi-tzeko baliabide berriztagarrien arabera.

✔ Energia berriztagarrien erabilera sari-tzeko sistema indartu, inbertitzaileeiteknologia bakoitzean inbertsioarenitzulketa egonkor eta erakargarri batbermatuz.

✔ Energia berriztagarrietako inbertsioei,bereziki eguzki-energiakoei, zerga-arintzeak eta hobariak ematen dizkienzerga arlo ekologikoa garatu.

✔ Energia berriztagarriei sarerako irispi-de-lehentasuna bermatu.

✔ Eguzki-teknologien garapena lehenetsi,beraien ahal itzelarekin bat datozen hel-buru sakonagoak finkatuz, eguzki-ener-giaren aplikazio bakoitzerako merkatusendoak eratu ahal izateko.

✔ Itsasoko energia eolikoa lurraldeanezartzeko irizpideak finkatzeko etagizartearen onespenik eza saihestekoplan bat onartu.

✔ Biomasaren aprobetxamendu jasanga-rria ahalbidetu, baliabideak aukeratze-rakoan ingurumen irizpide zorrotzakezarriz eta ustiapena errentagarri etaerrazago bihurtzeko banaketa-sareaksortuz, eta baliabide horren erabileranahalik eta eraginkortasunik handiena

bermatu, baterako sorkuntzara behar-tuz, teknikak horretarako aukera ema-ten duen guztietan.

✔ Energia berriztagarriei buruzko plane-tan orain arte “ahaztuta” egon direnahal handiko teknologiak aintzat hartu:olatuak, geotermikoa, eguzki-tximi-niak,...

✔ Kontsumitzaileei elektrizitate garbiaaukeratzeko eskubidea bermatu. Horre-tarako, tarifa elektrikoak berrikusi eginbehar dira, benetako kostuak islatzeko,bai eta elektrizitate-enpresa handiekmerkatuan duten boterea mugatu etaelektrizitate-enpresak, euren fakturaeta iragarkietan, saltzen duten elektrizi-tatearen jatorriari eta ingurumen-inpak-tuari buruzko informazio estandariza-tua, osoa eta fidagarria ematera behar-tzen dituen etiketa-sistema elektriko batezarri ere.

✔ Eraginkortasun energetikoari begira,derrigorrez bete beharreko helburuakfinkatu, sektore pribatuarentzat urtekogutxienez %2,5eko energia-aurrezpenaeta sektore publikoarentzat gutxienez%3koa lortzea barne hartuta.

✔ Oraingo energia-plangintza berrikusi,eraginkortasun handiagoko eta energia-eskari txikiagoko helburua ezarriz etabeharrezko azpiegitura energetikoakplanifikatuz, zentral termikoen erai- 27

ENERGIA IRAULTZA

28

GREENPEACE

kuntza masiboarekin jarraitu beharrean,berriztagarrietako inbertsioa bizkortze-ari begira.

✔ Erregai fosilen eta energia nuklearrarenerabilerari ematen zaizkion diru-lagun-tza guztiak kendu, eta beraien kanpo-kostu guztiak eratxiki.

✔ Zentral termiko berriak eraikitzekoinbertsioen sustapena bertan behar utzieta, erregai fosila ustiatzeko edozeinzentral eraikitzeko baimena emanaurretik, energia garbia lortzeko ordez-ko bide guztiak (eraginkortasuna etaberriztagarrien erabilera aintzat hartu-ta) ahituta daudela edo nahikoak ezdirela azterketa zehatz baten bidez fro-gatzera behartu.

✔ Gobernu zentralari dauden zentralnuklearrak, 2015erako, pausoz pausobaina premiaz ixteko plan bat abian jardezan galdatu, PSOEk hauteskundeetanadierazitako konpromisoarekin etaRodríguez Zapatero Gobernuko Presi-dentearen programarekin bat.

✔ Espainiako Estatuak Kiotoko Protokolo-an bere gain hartutako helburua beteegiten dela bermatzeko, IsurpenakEsleitzeko 2008-2012rako Plan Naziona-la onartu.

✔ Kiotoko Protokoloan zehaztutako biga-rren konpromiso-aldirako (2013-2017),

isurpenak murrizteko helburu berriaketa sakonagoak negoziatu, eta hiruga-rren konpromiso-aldiari begira (2018-2022), gutxienez %30eko murrizketaglobala lortzeko helburua ezarri.

5. ERANSKINA: Glosarioa

Elektrizitate-eskaria

Biztanleriak, denbora-tarte jakin batean,etxeko, industriako, zerbitzuetako eta aba-rretako kontsumorako erabiltzen duenelektrizitate kantitatea da.

Biztanleko elektrizitate-eskaria adierazteko,kWh/biztanle unitatea erabiltzen da.

Azterlan honetan, TWh/urte erabiltzendugu elektrizitate-eskariaz mintzatzean.

Guztizko edo azken energia-eskaria

Biztanleriak, denbora-tarte jakin batean,sektore guztietan –garraioa, etxea, indus-tria, zerbitzuak...– kontsumitzen duen ener-gia kantitatea da.

Elektrizitate-eskariarekin erkatu ahal izate-ko, unitate berberak erabiltzen ditugu: biz-tanleko eta eguneko kWh eta urteko TWh.

Energia eta potentzia

Bonbilla baten dirdira beraren potentziaren(wattak) araberakoa da, baina gastatzen

duen energia bonbilla piztuta dagoen den-

boraren menpe dago (orduko watt kopu-

rua). Horren antzera ere, energia sortzen

duen zentralak potentzia edo ahalmen

zehatz bat du (kW), eta zentral horrek sor-

tzen duen energia aldiuneko potentzia eta

zentralak diharduen denbora biderkatzea-

ren emaitza da (kWh).

❑ Unitateak

W= watt, nazioarteko potentzia unitate

estandarra.

kWh= kilowatt orduko, energia unitatea.

1 kW potentzia duen dispositiboak orduko 1

kilowatt energia kontsumitzen du.

❑ Baliokideak

1 kW (kilowatt)= 1.000 watt

1MW (megawatt)= 1.000 kW

1GW(gigawatt)= 1.000 MW edo mila milioi

watt

1TW (terawatt)= 1.000 GW o mila milioi

kilowatt

Sorkuntza

Energia elektrikoaren ekoizpena.

Elektrizitatea sortzeko mixa

Elektrizitate-eskariari erantzuteko behar

den elektrizitatea sortzeko erabiltzen diren

teknologien konbinazioa da.

Sorkuntza-otzara edo sorkuntza-zorro ere

esaten zaio.

Potentzia-muga

Eguzki-zentral fotovoltaiko batek baldintza

estandarretan sor dezakeen gehienezko

potentzia.

Sistema elektrikoa

Zerbitzu elektrikoa emateko, alegia, kon-

tsumitzaileek eskatzen duten elektrizitatea

eduki dezaten ziurtatzeko, behar diren eki-

poen multzoa. Horren barruan daude bai

sorkuntza-zentralak, bai elektrizitatea he-

rrialdeko leku batetik bestera daraman

sarea, bai elektrizitatea kontsumo-guneeta-

raino banatzen duena.

Elektrizitatea sortzeko sistema

Sistema elektrikoaren barruan, sorkuntza-

unitate guztiak (zentral termikoak, parke

eolikoak,...) hartzen dituen atala da. 29

ENERGIA IRAULTZA

30

GREENPEACE

Garraio- eta banaketa-sistemaedo -sarea.

Elektrizitatea sortzen duten zentraletatikeskari-guneetaraino eramateko gaur egunerabiltzen den kable-sarea da. Energia elek-trikoa goi-tentsioan garraiatzen da herrial-deko leku batetik bestera, eta behe-ten-tsioan banatzen da kontsumo-guneeta-raino.

Sorkuntza-muga

Bere ahal guztia garatuz gero, teknologiabakoitzaz sor litekeen energia.

Potentzia-muga

Bere ahal guztia garatuz gero, teknologiabakoitzetik instala litekeen potentzia.