ELKARRIZKETA: ELENA CANO• EKARPENAK: ATLASA.NET .... alea.pdf · aurkibidea 8 gaia HERRIETAKO...

hhELKARRIZKETA: ELENA CANO • EKARPENAK: ATLASA.NET • EKARPENAK:WEB 2.0 HEZKUNTZAN • GALDEIDAZUE: ANGEL PEREZ • BKZ ABENTURA •ATZEKO ATETIK: JON ARRETXE

139hik hasi4 EURO • 2009KO EKAINA EUSKAL HEZIKETARAKO ALDIZKARIA

Herrietako kultur ondareaHerritartasuna sustatzen

GAIA

aurkibidea8gaia

HERRIETAKO KULTUR ONDAREAEuskal Herriko hainbat herritan, herri ondarearen gainekoroiektuak egiteko beharra ikusi dute bertako udalek. Hik

Hasi ere ari da herri batzuetan ondare kulturala berresku-atzeko lanak egiten eta lan horren berri eman nahi izanizuegu ekaineko alean.

15elkarrizketak

ELENA CANOartzelonako Unibertsitateko irakaslea da Elena Cano, eta eba-

uazioan aditua da. Gaitasunetan oinarritutako diseinuak eba-uazioaren ikuspegia aldatzera behartzen gaituela dio eta eba-uazioa bera, ikasteko aukera gisa hartu beharko genukeelaste du.

Argitaratzailea: XANGORINErrekalde hiribidea, 59. Aguila eraikina, 1. solairua. 20018 DONOSTIA GIPUZKOA. Tel: 943/ 371 408 ; www.hikhasi.com; Posta Elektronikoa:[email protected]; Lege Gordailua: SS-1001/95. ISSN: 1135-4690. Erredakzio burua: Olatz Lasagabaster. Erredakzioa: Joxe Mari Auzmendi, Arantxa Urbe, Miren Guilló eta AinhoaAzpiroz. Erredakzio batzordea: Mikel Estonba, Mari Karmen Irastorza,Kristina Mardaraz,Josi Oiarbide,Fito Rodriguez,Maite Saenz,Xabier Sarasua eta Arantxa Urbe. Aholkulkariak:Ne-rea Alzola,Abel Ariznabarreta,Felix Basurko,Begoña Bilbao,Mariam Bilbatua, Aines Dufau,Luis Mari Elizalde,Lore Erriondo,Gurutze Ezkurdia,Idoia Fernandez,Xabier Isasi,Irene Lopez-Goñi, Izaskun Madariaga, Karmele Perez Urraza, Kepa Perez Urraza,Amaia Vazquez, Lontxo Oihartzabal, Matilde Sainz eta Pruden Sudupe. Administrazioa:Arantxa Goiburu. Diseinua:TRAM•Graf!k. Maketazioa: Xangorin. Inprimategia:ANtzA S.A.L. Azaleko irudia:Errenteriako erraldoiak eta buruhaundiak. Hezkuntza,Unibertsitate eta Ikerketa Sailak onetsia (2009-5-25).Kopurua:3.500 ale.

hik hasiko artikuluez edonon eta edonoiz balia zaitezke. Kasu horietan iturria aipatzea eskertuko genizuke. hik hasik ez ditu beregain hartzen bertan plazaratutako iritziak ezta bat etorri ere derrigorki haiekin.

5 editoriala

6 kronika

8 gaiaHERRIETAKO KULTUR ONDAREAHERRITARTASUNA SUSTATZEN

16 elkarrizketaELENA CANO

26 ekarpenakatlasa.net

28 ekarpenakWeb 2.0 hezkuntzan

30 hezkidetzazHezkidetza eta hezkuntza ez-formala

32 galdeidazueNola landu behar dugu konpetentzietan oinarritutako curriculuma? Zeraldaketa dakartza? Eskolak berrasmatu behar al du?Angel Pérez Gómez

35 berriak

40 nora joango gara?BKZ AbenturaNafarroa Garaiko Narbarten eta Nafarroa Behereko Bidarrain

42 Atzeko atetikJon Arretxe

www.hikhasi.com

Harpidetza orria

hik hasiren harpidedun izan nahi dut, urtean 10 ale eta atera daitezkeen ale bereziak etxean jasoz

Izena 1. Deitura

Telefonoa

Posta Kodea

2. Deitura

Helbidea

Herria Herrialdea

Lantokiaren herriaLantokia

IFZ-NAN

Entitatea Sukurtsala K.D. Zenbakia

Sinadura

hik hasi Euskal heziketarako aldizkariaErrekalde hiribidea, 59 Aguila eraikina, 1. solairua

HARPIDETZA SARIAK (BEZ barne) 50 euro

Prezio horren barruan 10 aldizkari, ale monografikoaketa Euskal Herriko baliabidepedagogikoen gida.Horrez gain, prezio bereziakUdako Topaketetan etaargitararatzen ditugungainontzeko materialetan

hik hasik zure parte-hartzeaezinbestekoa du,harpide zaitez!50 euro urtean

Posta elektronikoa

139. zenbakia. 2009ko ekaina • hik hasi • 5

e d i t o r i a l ae k a i n a

BBeettii aauukkeerraakk ggaallttzzeenn,, ggaallttzzeenn,, ggaallttzzeenn,, ggaallttzzeenn,,ggaallttzzeenn,, ggaallttzzeenn......

Amaitu da, jada, Tontxu Camposenlegealdia. EAEko Hezkuntza Sailburu-tzan lau urte igaro ondoren, bere lana -ebaluatzeko garaia iritsi da.

Duela lau urte, Anjeles Iztuetak kar-gua utzi zuenean, zera genion: “…lege-aldiko lau urteak aztertuta, Anjeles Iz-tueta EAEko Hezkuntza SailburuakEuskal Herria herri gisa kontuan hartuduela esan liteke. Eta gainera, ondoren-go sailburuarentzat bidea ezarri duelaesatera ausartuko ginateke.”

Badoan Sailburuari buruz, zer esangenezake? Euskal curriculumaren ga-rapena babestu al du? EAEko, Nafarro-ako eta Iparraldeko eragileen elkarlanasustatu al du? Euskalduntzen ez dutenhizkuntza ereduak gainditzeko legeaegin al du? Nola jokatu du estatutik eza-rri diren hezkuntza legeen eta dekre-tuen aurrean? Herri ikuspegia izan aldu? Azken orduan, ia ezer egiteko au-kerarik ez zegoenean, dekretu eta agin-du ugari bidali ditu ikastetxeetara, de-non harridura sortuz.

Anjelesek bide bat ezarri zuen. On-

ko neurriak hartzea. Autonomia horrekeragingo al du irakasleen egonkortasu-nean? Egonkortasun hori gabe zaila bai-ta zentroko hezkuntza proiektua ongigaratzea eta hezkuntza benetan hobe-tzea.

- Hezkuntza Legea. 1993an EuskalEskola Publikoaren legea egin bazenere, hark marko zabalagoa eskatzendu, Hezkuntza legea deritzana.

- Hezkuntza esparruak herriareneta herritarren garapenean hainbesteegiteko duenean, eskola komunitateaadostasunean kohesionatua izateakgarrantzia izango du.

UNESCOk berriki gogoratu digu-nez, munduan dauden 6.000 hizkun-tzetatik 2.500 galtzear omen daude.Galtzear dauden horien artean euskaradago. Neurri zehatzak eta sakonak har-tu behar dira horrela gerta ez dadin,Euskal Herriak bere ekarpena egiten ja-rraitu behar baitio munduko kulturaaberastasunari.

Hezkuntza Saila berriari, ibilbidehorretan, zorte on!

dorengoak, ordea, ez du hura jarraitubere legealdian. Alta, ez du alternatiba-rik aurkeztu eta noraezean ibili da.

Abesti ezagun batek hala dio: “Betieskamak kentzen, kentzen, ken-tzen…”. Guk egokitu eta zera esangogenuke: “Beti aukerak galtzen, galtzen,galtzen…”.

Isabel Celaa izendatu du Hezkun-tza Sailburu gisa oraingo gobernu be-rriak. Burutu gabeko gai asko izangoditu garatzeko, eta agian, erabakitzeko.Besteen artean:

- Legeak ezartzen duen euskarareneta gaztelaniaren maila egokia lortzea.Orain arteko ereduen politikak lortu ezduena nola aldatu legea bete dadin?

- Irakasle berriak etengabe aldatzenari den jendarteari era egokian erantzu-teko prestakuntza.

- Bete-betean sartuta gauden krisiekonomikoan, nola lortu hezkuntzaninbertitzen den diruari ahalik eta etekinhandiena ateratzea?

- Hezkuntza hobe dadin ezinbeste-koa da ikastetxeen autonomia handitze-

Badoan Sailburuari buruz, zer esangenezake? Euskal curriculumarengarapena babestu al du? EAEko,Nafarroako eta Iparraldeko eragileenelkarlana sustatu al du? Euskalduntzenez duten hizkuntza ereduak gainditzekolegea egin al du? Nola jokatu duestatutik ezarri diren hezkuntza legeeneta dekretuen aurrean?

6 • hik hasi • 139. zenbakia. 2009ko ekaina

Isabel Celaa da EuskoJaurlaritzako Hezkuntza,Unibertsitate eta Ikerketa

sailburu berria. Kargua“arduraz” beteko duela eta

oposizioan dauden alderdiekin“akordioak lortzeko borondatea”

duela azaldu du Celaak.Fernando Buesa Hezkuntzasailburu izan zen garaian,

sailburuorde izan zen Celaa etaFilosofian, Ingeles Filologian eta

Zuzenbidean lizentziatua da.Sailburuordea Marian Ozcariz

izango da, Marisol EstebanHezkuntza Administrazioko

sailburuorde lanetan arituko da,David Urzainki Lanbide Hezitako

sailburuorde gisa arituko da,Pedro Luis Arias izango da

Unibertsitate arlokosailburuordea eta Javier Nogales

Hezkuntza, Unibertsitate etaIkerketa Saileko Kabineteko

zuzendari nagusia izango da.

kronika

2009-2010 ikasturterako Nafarroa

Garaian Haur Hezkuntzan matrikulatu

diren 6.573 haurretatik, 1.928k D ere-

duan ikasiko dute, Sortzen-Ikasbatuaz

elkarteak emandako datuen arabera.

Iazko datuekin alderatuta, % 3 egin du

gora D ereduan aurrematrikulatu diren

haurren kopuruak eta eskola publiko-

an aurrematrikulatu diren haurren % 35

pasatxok euskaraz ikasiko dute. Hala

ere, Nestor Martinez Sortzen-Ikasba-

tuaz elkarteko Nafarroako koordina-

tzaileak salatu duenez, nafarren % 40k

ezin dute hezkuntza eredua “askatasu-

nez” aukeratu. “Nafarroako hamaika

bailara eta ingurutan, Artaxoan eta

Mendigorrian, esaterako, euskaraz ika-

si nahi dutenei horretarako eskubidea

ukatzen zaie”, nabarmendu du Marti-

nezek. Nafarroa Garaiko ikastetxeetan

D eredua eskaintzeko garaia badela al-

darrikatu du horrekin batera.

Bestalde, goragoko mailetan, gau-

zak okertu egiten direla nabarmendu

dute Erronkariko, Eunateko, Zaraitzu-

ko eta Garraldako guraso elkarteek.

Azaldu dutenez, Lanbide Heziketan

dauden 164 ikasketetatik lau baino

ezin dira egin euskaraz Nafarroan, eta

gogor salatu dute egoera.

Bestalde, Martinezen hitzetan, ikas-

le euskaldunek beste arazo bat badute

Nafarroan: “Inguru ez euskaldunean

ikasten dutenek Iruñera etorri behar

izaten dute, eta bertan dagoen masifi-

kazioaren ondorioz, euskara ikastea,

odisea bilakatzen da”. Hori dela eta,

Nafarroako Hezkuntza Departamen-

tuari “beharrezkoak diren inbertsioak”

egiteko eskatu diote beste behin ere

Sortzen-Ikasbatuazetik.

Hiru urteko haurren

herenek D ereduan ikasiko

dute Nafarroan

Berria


Lehen irabazleak idazten zizun historia, orainirabazlearen ikuspegia bereganatu, eta galtzaileak berak idazten dio.

Joxe AzurmendiHezkuntzan jarraipen zabala

izan zuen joan den maiatzaren21eko greba orokorrak, baina datu

zehatzik ez da, EuskoJaurlaritzak eta Nafarroako

Gobernuak ezarritako gutxienekozerbitzuen ondorioz ikastetxe

askok ezin izan zutelako itxi. ELA,LAB, EILAS, ESK, Hiru eta EHNEsindikatuen ustez “gehiegizkoak

eta greba eskubidearenaurkakoak” izan ziren gutxieneko

zerbitzu horiek. Sindikatueksalatu zutenez, “inoizko

atzerakoienak” izan zirenezarritako gutxieneko zerbitzuak,

eta helegitea jarri zuten, baiEuskal Autonomi Erkidegoan eta

baita Nafarroan ere, onartu ezzituzten arren. Jaurlaritzak

finkatu zuenez, gutxienezzuzendaritza taldeko pertsona

batek eta administrari laguntzailebatek egon behar zuen ikastetxebakoitzean eta Haur Hezkuntzan

eta Lehen Hezkuntzan, lau gelakoirakasle batek egon behar zuen,gutxienez. Haur eskolen kasuan,

langileen % 25 bermatu beharzen. Nafarroan, berriz,

ikastetxeetako eta lantokietakogarraioa erabat bermatzeko

baldintza jarri zuen NafarroakoGobernuak.

Seaskak eta Frantziako

Hezkuntza Nazionalak

akordioa lortu dute

Seaskak eta Frantziako Hezkuntza

ministerioak hiru urtetarako hitzarme-

na lortu dute , eta horren arabera, Fran-

tziako Hezkuntza Nazionalak, datozen

hiru urteetan 11 irakasle postu sortzeko

konpromisoa hartu du. Akordioa au-

rrerapausoa dela esan du Seaskak, bai-

na haiek egindako eskaera ugari ez ditu

jasotzen. Besteak beste, azterketak

euskaraz egin ahal izatea, eta egoitzak

egiteko eta berritzeko laguntzak azter-

tzea eskatzen zuen Iparraldeko Ikasto-

len Elkarteak.

Aurtengo Herri Urratseko leloak

zioen modura, eta 40. urteurrenarekin

bat eginez, Seaskak haizea alde duela

dirudi. Arrakastatsua izan zen maiatza-

ren 10ean Senperen egin zuten ikasto-

len festa eta bertan bildutako dirua Bi-

darteko ikastola egiteko eta Ortzaize-

koa berritzeko erabiliko dute. Bien bi-

tartean, urteurren festa ekainaren 14an

egingo dute Kanbon, Errobi ikastolak

antolatuta.

Ikas-Biren kezka eta gelan ardiak

Ikas-Bi elkarteak kezka agertu du

datorren ikasturtean irakasle postuak

galduko dituztela uste dutelako. Dena

den, poza agertu dute 2009-2010 ikas-

turtean irakaskuntza elebiduna ikaste-

txe publikoen erdian eskainiko delako.

Heletako eskola publikoan, berriz,

ikasleez gain ardiak izan zituzten joan

den maiatzaren 7an. Frantziako Hez-

kuntzak irakasle lanpostu erdia kendu

nahi dio Heletako eskolari eta gurasoek

eskola okupatu zuten, ardi eta guzti. Pa-

perezko ardiak egin zituzten, eskola

itxi eta “pentze” bilakatzeko duten as-

moa irudikatzeko.

Berria

G A I A


Herrietako kultur ondarea

Herritartasuna sustatzen

Herrietako kultur ondarearen transmisioa

Geure herriari buruz informaziohandirik ez dugu izaten sarritan, eta, ba-dugunean, batzuetan informazio horiez da belaunaldi batetik bestera pasa-tzen, transmisio arazoengatik. Jendea-ren mugikortasunak, oro har, asko mu-rriztu du transmisioa, jende asko joatenbaita bizitzera berea ez den herri batera.Geure ikastetxeetan, gainera, irakasle-en mugikortasunaren ondorioz, maizizaten dira herrikoak ez diren irakasle-ak, eta horiek ez dute beti herria ezagu-tzen. Eten hori gainditzeko beharra iku-sita egin dira lan hauek. Euskal curricu-luma gertutik eraikitzen hasi behar da,eta, ikasleen interesa pizteko, beha-rrezkoa da gertukoak zaizkien gauze-tatik abiatzea, ezagutzen duten horre-tatik abiatzeak motibazioa areagotzenbaitu. Unitate didaktikoak egin dira,beste hainbat gauzaren artean, eta, ho-rien bidez, ikasleak herrira gerturatze-ko ahalegina egin nahi da, herria hobe-to ezagut dezaten.

Hik hasiri dagokionez, Villabona-Amasa, Hondarribia eta Errenteriakoudaletxeek izan dute interesa proiektuhorretan, baina lana aurreratuen Erren-terian dago. Prozesua bera izan da herriguztietan:

Lehenik, herri horietan jasota edolanduta dagoen informazioaren azter-keta egin da. Horretarako, toponimialanak, herriko hizkerari buruzko lanak,irudi zaharrak eta historia liburuak,ipuinak, kantak, lanbide zaharrak, isto-

rioak, kontakizunak… aztertu dira. He-rriaren ezagutzan gakoa izan daitezke-en pertsonak identifikatu dira, eta ho-riei elkarrizketak egin zaizkie.

Herriko eragileak kontuan hartuta,ikuspegi orokorra izango duen proiek-tua osatzea izan da asmoa, eta heziketaziklo guztiak eta adin tarte guztiak har-tu dira kontuan.

Informazio guztia jaso eta landu os-tean, emaitzak askotarikoak izan dai-tezke: unitate didaktikoak, irteerak etaibilaldiak egiteko proposamenak, herrihizkerari buruzko webgunea edo CDa,toponimiari buruzko webgunea edoCDa, jolasak, ipuinak, komikiak, ma-pak…

Hezkuntza arloko ildo nagusiakDibulgazioa izango da lehen helbu-

ruetako bat, herrian egiten diren lanakjendartean zabaltzea, hain zuzen ere.Hizkuntzaren eta kulturaren jabekun-tza bermatzea ere helburu nagusien ar-tean kokatu da, gaitasunak lantzeari ga-rrantzi berezia emango zaio, eta, eza-gutzak eskuratzeko, eguneroko bizi-tzari lotutako gaiak landuko dira, eta bi-zitzarako baliagarri diren elementuakindartuko. Izan ere, gertuko ezagutzakerabiliz interesa eta motibazioa pizteainteresgarria eta beharrezkoa da, eta,horrela, herritarren komunitate senti-mendua indartuko da. Horretarako,teknologia berriek eskaintzen dizkigu-ten tresnak baliatzea interesgarria da.

G

Gero eta globalizatuagodagoen mundu honetan,as-kotan urrun dugunaren gai-neko informazio asko jaso-tzen dugu,eta etxekoa ez du-gu ezagutu ere egiten. Egoe-ra hori gainditzeko,EuskalHerriko hainbat herritan,he-rri ondarearen gainekoproiektuak egiteko beharraikusi dute udalek.

Gaiak kezka eta interesasortu du,eta esparru horilantzeko hainbat ekimen ga-ratzen ari dira. Besteen arte-an,Hik hasi ere ari da herribatzuetan ondare kulturalaberreskuratzeko proposa-men lanak egiten.



Herria ezagutzen egitasmoa

Hik Hasik hausnarketa egin zuen,eta hezkuntzaren egoera ikusita, gaiariheltzea erabaki zuen.

Zergatik murgildu zen Hik Hasihalako egitasmo batean?

- Europatik zetozen “gaitasun” edo“konpetentzia” irizpideak nagusitzenari zirelako.

- Euskal Curriculumaren eztabaidamahai gainean zegoelako.

- Estatuko curriculumak zehaztenari ziren, eta bakoitzak bere estatuanezarriko zuelako.

- Herritarren, ikasleen eta irakasle-en mugikortasun handia dagoelakoikastetxe eta herri bakoitzean.

- Oinarrizko konpetentziak lantze-ko gertuko baliabideekin aritzeak lanaerrazten duelako. Oso motibagarri bai-ta eskura dituzun baliabideekin, egu-nero bizi duzun espazio eta gertaere-kin, eta, bizitzari lotuta dauden gauze-kin aritzea.

- …Horregatik, Udalak jasota zuen to-

ponimia aitzaki hartuta, “Herriko On-dare Kulturala” jendarteratzea plantea-tu genuen. Oinarrizko proposamen in-tegrala egitea eta bitarteko egokiak sor-tuz jendartean zabaltzea jarri zen hel-buru nagusitzat.

Izan ere, herri askotan herriari bu-ruzko hainbat lan bultzatu izan diraUdaletatik zein bestelako elkarteetatik;historia, toponimia, hizkuntza, etno-grafia eta bestelako gaiak jorratzekoikerketa lan sakonak egin dira. Kasuaskotan, gainera, argitalpen bat izan dalan horien emaitza.

Oraingoan, herrian jasotako edu-kiak jendarteratzeko asmo sendoaagertu du Errenteriako Udalak etaplanteatzen den proiektuaren bitartez,bereziki, toponimia eta herriko kulturondarea zabaltzeko lanak bultzatunahi dira.

Herria ezagutzen“Herria ezagutzen” deitu den egi-

tasmoarekin bultzatu nahi diren helbu-ru nagusiak hauek dira:

- Herritar izatearen kontzientzia in-dartzea.

- Euskal kultura eta euskararen nor-malizazioa bultzatzea.

- Gazteen artean herriko kontuaketa informazioak zabaltzea.

- Ikastetxeekin trebakuntza eta za-balkundea lantzea.

- Integrazioa erraztea.- Edukiak antolatzea, aukeratzea,

lantzea eta zabaltzea.- Herritarrengan herriarekiko, bere

historiarekiko eta bizitzarekiko jakin-mina sortzea.

Egitasmoa garatzeko faseakBi dira aurreikusten diren faseak:1. DiagnosiaHori egiteko, ahalik eta informazio

zabalena jasotzea komeni da. a) Herrian edo herriari buruz, jada,

jasota dagoen informazioa aztertzenda: liburuak, mapak, entziklopediak,CDak, DVDak, argazkiak, web gune-ak...

b) Herriko pertsona gakoekin elka-rrizketak egiten dira: kultur arloan aridirenak, hezitzaileak, udaleko tekni-kariak, geroko erabiltzaile posibleak...

2. EskaintzaAhalik eta esparru zabalena hartu-

ko du eskaintzak. Etekinik handienaaterako dioten arloei lehentasunaemango zaielarik: ikastetxeak, euskal-tegiak, aisialdia, turismo bulegoak, he-rritar ororentzat interesgarriak izangodirenak...

Errenteriako Udaletik abiatu zenideia 2007an. Udalak, herriko topo-nimia jasoa zuen eta, askotan egitenden moduan,liburukote bat argitara-tzea,ez zitzaion informazioa jendar-teratzeko modurik egokiena irudi-tzen. Hala, Iametza enpresara jozuen ea herritarrak horretaz jabe-tzeko zer egin zitekeen galdetuz.Iametzak, bere aldetik, guregana jozuen gauza bera itaunduz.

Herria ezagutzen egitasmoaBizi garen herria hobeto ezagutzeko ahalegina


G A I A Herrietako kultur ondareaHerritartasuna sustatzen

Egitasmo parte-hartzaileaSortuko den materialaren erabil-

tzaileak herritarrek izan behar badute,ez al da logikoa herritarrengana jotzeaegitasmoa garatzeko garaian prozesuosoa partekatzeko? Hori izan da hasie-ratik zaindu nahi izan den praktika.

Horregatik, herritarren partaidetzabi planotan sustatzen ari da:

1. Egitasmoa garatzeko fasean.Informazioa lortzeko, beharrak azter-tzeko, ideiak kontrastatzeko, emaitzaksortzeko proposamenak jasotzeko…

2. Sortuko diren produktuakerabiltzeko fasean. Emaitzetan edoproduktuen elaborazioan parte har-tzen bada, erabilera erraztuko da eta in-teraktibitatea eta talde lana sustatzekoaukera handituko da, hasieratik fun-tzionaltasuna edo erabilgarritasuna bi-latuko baita.

Horregatik, materialaren egileeneta eragileen partaidetza ezinbestekoiruditzen zaigu. Bereziki, ondorengoprofilak zaindu dira:

- Herrian kultura gaietan interesaagertu duten eta nabarmendu direnpertsonak.

- Azterlanen eta argitalpenen egile-

ak eta arduradunak.- Aisialdi taldeetako arduradunak.- Udal teknikariak eta arduradunak.- Ikastetxeetako arduradunak, be-

reziki, hizkuntza normalizatzaileak,materiala erabiliko den mailakoak etazuzendariak.

Horrela, bada, parte-hartzea ez daedukiak sortzeko unera mugatuko.Egitasmoa abian jartzeko hainbateragilerekin hitz egiteaz gain, edukieneta produktu zehatzen erabiltzaileenparte-hartzea gauzatuko da. Hau da,emaitzetan (web guneak, unitate di-daktikoak, CDak eta abar) interaktibi-tatea ezinbesteko ezaugarria izango da.

Adibide gisa, honako alderdiak ga-ra daitezke partaidetza bultzatzeko:

- Web guneko arlo zehatzetan herri-tarrek informazioa jartzea.

- Hainbat ariketa lantzea: leku-ize-nen jatorria interpretatzea (Gaztelutxo,Pontikaerrota, Itzieta, Beraun eta abar).

-Ba al zenekien? bezalako galdere-tan eztabaida sortzea.

- Edukien sorkuntzan, garatzen di-ren edukien osagarri:

- Ipuinen bilketa: ikasle baz-koitzari bere gurasoen herrietako ipuinedo gertakizunen bat eskuratzeko es-katzea (kultur aniztasuna lantzeko).

- Lanbide zaharretan: guraso-ei edo aitona-amoei galdetzea.

- “Nire auzoko leku bat” beza-lako lanak egitea.

- Altxorraren bila: joko inte-raktiboa eta fisikoa herrian barna lan-tzea.

- Materialak sortzean erabiltzaile

potentzialekin kontrastatzea. Unitatedidaktikoak sortzeko garaian, adibi-dez.

- Kanta CDtan edo bestelako ikuski-zunetan parte hartzea.

Teknologia berrien erabilerasustatzen

Proiektuak dituen helburuak lor-tzeko teknologien erabilera gako ga-rrantzitsua izango da. Ez da bide baka-rra izango, noski, baina nabarmenkibultzatzen da teknologia berrien erabi-lera, herritarren arteko zabalkundeaerrazteko eta indartzeko.

Bereziki, web gune interaktiboaklanduko dira, eduki grafiko eta bisua-lak, mapak, ibilbideak, materialak zin-tzilikatuko dira eta abar. Bestalde, CDedo DVD euskarriak ere oso mesede-garriak dira zabalkundean. Askotan, e-duki digitalak ekintza fisikoen osagarrieta laguntzaile izango dira.

Hartzaileek dituzten baliabideakkontuan hartuta teknologia berrienerabilera indartu nahi da:

- Ikastetxeetako informatika euska-rriak.

- Euskaltegietakoak eta elkarteeta-koak.

- Etxeetako ordenagailuak.- Turismo bulegoko ordenagailua,

KZ gunea.- Udalaren web gunea.- Cicerone sistema (informazio tele-

fonoak…).- …Web bertsioan herritarren iritziak

eta iruzkinak jasotzeko aukerak gara-tzearen aldekoak gara. Modu horretan,zuzenketak eta datu berriak jasoko lira-teke, web gunearen edukien kalitateahobetuz. Aukera bereziak jar daitezkeaisialdian, kirol elkarteen eta ikas-tetxeen eskuetan, albisteak eta agen-dako ekitaldiak sartzeko.

Egitasmoa garatzean Emaitzak jendarteratzean

Pertsona gakoakEragileak: ikastetxeak, aisialditaldeak, euskaltegiak, turismobulegoa, udala...

Erabiltzaileak: ikasleak, herritarrak...Eragileak: hezitzaileak, irakasleak,begiraleak, gidak, kultur taldeetakokideak...


Herria ezagutzen, diagnosia

Jasoketa lanaOso desberdina da herri bakoitzak

egin duen kultur ondarearen jasoketalana.

Inoiz bukatzen ez den egitekoa ba-da ere, Hondarribian eta Errenterianlan ugari dago jasoa, jada. Bi herri ho-rietako liburutegiek eta artxibategiekinformazio ugari dute herriko kultura-ko hainbat arlori buruz. Bi liburutegihorietan, herriari eskainitako espazioberezia dute: liburuak, entziklopediak,mapak, ibilbideak, argazkien bildu-mak, bideoak, musika eta ipuin-zin-tak… Horrek guztiak, asko laguntzendu herriari buruz zer ezagutzen den etazer falta den identifikatzeko.

Hiru herrietako diagnosia

Euskararen gorabeherakGure ustez, landutako hiru herrien

kultur ondare nagusia euskara da. Hondarribian bertan hiru hizkera

izan dira: kaletarrena, baserritarrenaeta arrantzaleena. Errenterian, aldiz, bieuskalki mota erabili izan dira: gipuz-kera eta nafarrera, bizitokiaren koka-penaren arabera.

Guztietan, euskararen ezagutzaduten herritarren kopurua goraka ba-doa ere, erabilerak kezka sortzen du.Erabilera normalizatzeko bideak aur-kitu behar dira euskara modu natura-lean erabil dadin.

ToponimiaToponimia lanak eginak dauden

herrietan, horiek nola zabaldu eta jen-darteratu sortzen du kezka. Jasoketa la-nari etekina atera nahi bazaio, herrita-rrengana modu errazean iristeko bide-ak aurkitu behar dira, bestela, gutxi ba-tzuentzako ondare gisa erabiltzekoarriskua baitago.

Herrikoa sentitzen lagunduHerrian eskaintzen diren kultur

proposamenak aztertu behar dira, he-rritarrei bertakoak sentiarazten lagun-tzen dieten edo ez jakiteko. Bertako

ERRENTERIA HONDARRIBIA VILLABONA-AMASA

AZALERA (KM) 31,9 28,8 17,7DENTSITATEA 1.187,2 553,5 324,6BIZTANLEAK 38.224 15.044 5.672EMAKUMEAK 19.501 7.505 2.866GIZONEZKOAK 18.723 7.539 2.8660-19 URTE 5.923 2.838 1.12320-59 URTE 23.920 9.304 3.53560+ URTE 8.381 2.902 1.014ZAHARTZE INDIZEA 141,5 102,3 90,3OKUPATUAK 17.242 6.875 2.4691. SEKTOREA 184 523 31INDUSTRIA 6.467 1.795 1.205ZERBITZUAK 10.591 4.558 1.233HIZTUNAK 2 urte + 37.261 14.632 5.482EUSKALDUNAK 12.096 8.858 3.698IA EUSKALDUNAK 7.701 2.707 933ERDALDUNAK 17.464 3.067 851FAMILIA ETXEBIZITZAK 15.597 8.023 2.380ETXEBIZITZA NAGUSIAK 14.084 5.613 1.866HUTSAK+BIGARRENAK 1.513 2.410 514ALOKAIRUAN 880 596 156

Iturria: Euskal Herria datuen talaiatik 2006. Gaindegia.

Hiru herri landu ditugu. Koadro-an ikus daitekeenez, bat handia da(Errenteria), bestea ertaina (Honda-rribia) eta hirugarrena txikiagoa (Vi-llabona-Amasa).

Lehen helburua,herri bakoitzeanondare kulturalaren gaineko diagno-sia egitea izan da. Horretarako,herrihorretan jasota dagoena ezagutuegin behar da, edozein euskarritanjasota dagoelarik ere. Eta, aldi bere-an, kulturako edozein arlotan ari di-ren herriko pertsona gakoekin hitzegin behar da, haien ustez, zer eginbeharko litzatekeen jasotzeko.

Horiek dira diagnosia egitekoerabili diren bi bide osagarriak.


G A I A Internet eta eskolaGero eta aukera gehiagoG A I A Herrietako kultur ondarea


ohiturak, kantak, jaiak, istorioak, kon-takizunak, esaerak, gertaerak, historia,hizkera, auzoak, etxeak…

Horietan guztietan, herriko ekin-tzetan parte hartzeak asko laguntzendu bertakoagoa sentitzen. Herritarrenarteko errespetuak eta haien arteko ha-rreman fisikoak, hizkuntzazkoak etaafektiboak oso lagungarriak dira egite-ko horretan.

Informazio eta komunikazio tek-nologia dinamikoak eta interaktiboak

Herri gehienek badute beren webgunea. Garrantzitsua da zer erabileraematen zaion. Herritar askok badu, ja-da, ordenagailua etxean eta interneterakonektatuta dago. Herriko Web gunehorrek, irekia, bizia, dinamikoa eta in-formatzeaz gain, parte hartzera gonbi-datzen duena izan beharko luke. Ho-rrek, asko lagun lezake herritarren ko-hesioan.

Proposamen orokorrakProposamen ugari izan daitezkee-

nez, lehentasunak eta euskarriak ze-haztean, ikuspegi integrala eta ahaliketa herritar gehienei eragingo dieneta-tik abiatzea komeni da.

Hiru herri horietan egin diren pro-

posamen batzuk honakoak lirateke:Bilketa lana: toponimia, euskalkia,

adinekoen testigantzak eta abar.Gordetzeko lana: liburutegian leku

zehatz bat egon beharko luke herriariburuzko informazio guztia elkarrekingordetzeko, euskarria edozein delarikere.

Bestalde, herritarrek dituzten he-rriari buruzko objektuak (argazkiak, li-buruak, idatziak, etnografia eta abar)biltzeko leku bat egotea.

Euskararen ezagutzaren eta erabilera-ren sustapena eta hizkeren berreskurapena:plangintza orokorra osatu beharko li-tzake euskararen erabilera sustatzekoeta herrian bereizgarri diren hizkerakbildu eta berreskuratzeko, gal ez daite-zen.

Herri kohesioa:herritarren arteko etaelkarteen arteko ezagutza bultzatu be-harko litzateke, denak herrigintzan aridirenez, eta horrekin batera, auzolana.Gainera, herriarekiko interesa, eta on-dorioz, jakin-mina eta atxikimenduaindartuko lirateke.

Bide batez, hori, herriaren gainekolanen sustapena egiteko sareak sortze-ko modua izan liteke.

Proposamen zehatzagoak- Erabilerari loturik, eta eskoletan

erabilera indartzeko, plangintza zeha-tza egin daiteke: eskolan, kalean, ai-sian... Jolas-garaietan euskaraz jolaste-ko jarduerak antola daitezke eta geroeskolen arteko olinpiadak egin. Uda-lak bultzatutako programa markoenbidez bidera daiteke.

- Prest dauden pertsonak prestatueskoletan, euskaltegian, liburutegianeta abar, bertako hizkeran dakizkite-nak kontatzeko. Udaleko programabaten bidez egin liteke.

- Adineko jendearen testigantzak

ikus-entzunekoetan bildu: euskara, is-torioak, kontakizunak, ohiturak etaabar.

- Bilketa etnografikoa egin beharkolitzateke.

- Kanta zaharrak, ohiturak, festak,kontuak, istorioak eta abar bildu behar-ko lirateke.

- Baserritarren, arrantzaleen eta ka-letarren ogibideak eta bizimodua bildubeharko lirateke.

- Oinetxeak, pertsonaia interesga-rriak.

- Bilduta dagoen ondarea zabaltze-ko eta ezagutarazteko unitate didakti-koak.

- Aldeko giroa sortu herrian irakas-leak motibatzeko eta prestatzeko, he-rria ezagutzeko eta ezagutarazteko, ilu-sionatzeko. Herriarekiko sentiberata-suna izatea lortu beharko litzateke,sentiberatasuna transmititzeko.

- Mapa interaktiboa: toponimia, le-kuak, eraikuntzak, gertaerak eta abarjasoko dituena.

- Azalpen txartelak ipini eraikine-tan, kaleetan, leku esanguratsuenetaneta abar.

- Eraikuntza historikoekin erlazio-natuko dituzten kontakizunak, ipui-nak...

- LHko 3. zikloan (10-12 urte) iraka-tsi fandangoa eta arin-arina, valsa, etaagurra udaleko programa markoarenbarruan.

- Herriko historia komiki gisa, mo-du errazean jaso.

- Herriko ondare kulturala jasokoduen DVDa sortu. Bertako jendeak egi-na eta bertako ohiturak, jaiak, kantak,dantzak, gertaera historikoak, oinetxe-ak, natura, lanbideak eta abar jasoz.

- Urtero, herriko ahalik eta talde etajende gehien bilduko duen ikuskizunaegin.


Herria ezagutzen, eskaintza

Hustuketa lanaHustuketa lanean, Udal liburute-

gian zeuden liburuetako eta bestehainbat lekuetan herriaren ondareariburuz ari ziren liburuetako eta bestela-ko dokumentazio iturrietako informa-zioa hustu zen.

Hustuketa lanetik lortutako infor-mazioa gaika sailkatu zen: historia, kul-tura, bitxikeriak, pertsonaiak, indus-tria, baserria... izan ziren, besteak bes-te, hustuketan lortutako materialaatontzeko atalak.

Gainera, euskarri bakoitzerako ba-liagarria zen materiala bereiztuz joanzen, aldi berean.

Azkenik, hustuketa egindakoan,lortutako informazio guztia atalka bil-tzen zuen hustuketa txostena osatuzen. Bertan, informazio bakoitza bereiturriarekin eta erreferentziarekin jasozen.

Hustuketa txostena gainerako languztietarako, eta sortu beharreko eus-karri guztietarako datu basea da, horre-

Herria ezagutzen, Errenteria

tan oinarrituta burutu baitira hurrengourratsean egin diren eta egingo direneuskarriak.

Toponimia web guneaEsan dugu Udalak toponimia lana

burutua zuela. Lan hori ezagutzeraemateko eta herritarren artean zabal-tzeko sarean atari bat jartzea aukeratuda.

Horretarako, TOPONIMIA WEBGUNEA izeneko orria sortu da. Han,adituek egindako toponimia lana aurkieta kontsulta liteke; ikerketak jasotakoleku izen bakoitza haren erreferentziaeta aipamenekin, alegia.

Bildutako leku izen horiekin osatu-tako toponimia mapa ere, orri horretandago eskuragai.

Toponimia lanaren ohiko atal ho-riez gain, orriak baditu beste hainbatatal leku izenak eta horien ingurukoakerrazago zabaltze aldera, hala nola:

BA AL ZENEKIEN? Atal horretan,hainbat leku izenei dagozkien fitxakeskaintzen dira. Fitxa horietan, leku ho-rri buruz, edo leku horrekin zerikusiaduen informazioa eskaintzen da, hus-tuketa txostenean jatorria duena, ar-gazki batez lagundurik.

EZETZ ASMATU! Atal horretan, be-rriz, hiru balizko erantzun duten hain-bat galdera aurkezten dira, toponimianjasotako izenen (terminoen) inguruko-ak. Galdera bakoitzak ere bere argazkiadu.

ARGAZKIAK. Atal horretan, herri-ko hainbat argazki zahar eskaintzen di-ra.

Halaber, egitasmo guztiak duenezaugarri eta helburu partehartzailearijarraiki, jendeak aukera du aurkeztuta-ko fitxetako informazioa zabaltzeko,zehazteko edo zuzentzeko. Aukera da-go ere norberak bere argazkiak zintzili-katzeko.

Herri horretan, lehen fasea osatuondoren, Udalak bigarren faserapasatzea erabaki zuen. Lehen fasea-ren amaieran, hainbat proposamenluzatu zitzaizkion Udalari bildutazuen ondare kulturalaren gainekotransmisioa egin ahal izateko.

Eskainitako proposamenetiksortu nahi zituzten euskarriak etaepeak adostu ondoren,lanaren lehenzatiari ekin zitzaion,hustuketa lana-ri,hain zuzen ere.


G A I A Internet eta eskolaGero eta aukera gehiagoG A I A Herrietako kultur ondarea


Herria ezagutzen unitate didakti-koak

Herriko ondare kulturala eta topo-nimia lantzeko sei unitate didaktikoprestatzen ari dira. Unitate horiek Le-hen Hezkuntzako ikasleak izango di-tuzte hartzaile gisa, eta Lehen Hezkun-tzako ikasturte bakoitzerako unitatebat proposatzen da.

Hala ere, unitatearen erabilerareneskaintza malgua da, eta ikastetxe ba-koitzaren esku geratu da haien erabile-raren banaketa.

Unitate bakoitzak, herriko ondare-arekin lotutako hainbat kontzeptu es-kaintzeaz gain, herriko pertsonaia batlantzen du eta bitxikeria bat, kontaki-zun edo ipuin bat, abesti bat, bertso bat,ohitura bat eta abar.

Haietan, gainera, unitatean propo-satzen den gaiarekin lotura duen ibilbi-dea proposatzen du, koadernoetanibilbidearen mapa eskaintzen duelarik.

Era berean, HezitzailearentzakoGIDA osatuko da. Horrek, unitateanproposatutako jarduera bakoitzarenazalpenak eskaintzen ditu eta baitabeste hainbat jarduera ere, hezitzaileakegin nahi baditu lagungarri izan ditzan.

Komenigarria ikusi den kasuetan,gaiari buruzko informazioa eskainikoda ere gida horretan.

Lehen unitatearen zirriborroa eginzenean, ikastetxeekin bilera bat eginzen eta unitatea, gida eta ibilbidea aur-keztu zitzaizkien. Unitatea egiterakoanhartu behar izan ziren hainbat erabaki-ren gaineko informazioa eskaini zenere; letra tipoaren erabilera, adibidez.Ondoren, ikastetxe bakoitzeko ordez-kariak bere kideei aurkeztu zien unita-tea eta ekarpenak eta iradokizunak egi-teko aukera izan zuten.

Horiek denak bildu eta behin beti-

ko unitatearen koadernoa osatuko da.Unitatea osatzeko behar diren ilus-

trazio lanak, argazkiak, testuak etaabar, herriko jendeari eskaini zaizkioeta herritarrek egingo dituzte ahal denheinean.

Herria ezagutzen web guneaWeb gune hori, aurreko ataria abe-

rastera etorriko da. Aurrekoak jasotzenzuen toponimiaz gain, orri horrek on-darearekin lotutako beste hainbat in-formazio eskainiko ditu zenbait atale-tan.

Bestalde, orri horrek jasoko ditu ereaurrerago aipatu ditugun unitate didak-tikoak eta Hezitzaileentzako Gida, bai-ta ibilbide pedagogikoak eta mapa bi-sual interaktiboa ere.

Aurrera begiraOraingoz horiek dira sortu ditugun

eta sortzen ari garen produktuak. Au-rrera begira, Udalarekin egindako hi-tzarmen berri batean, herrian zehar in-formazio panelak jarriko dira ondarea-rekin lotura duten hainbat puntuetan.

Gainera, Haur Hezkuntzako ikasle-entzat herrian kokatutako eta herrikopertsonaiekin osatutako ipuinak sortu-ko dira, DBHko ikasleentzat, eta hel-duentzat oro har, herriko historia jaso-ko duen komikia egitea aurreikusi da.

Aurrerantzean, Udalarekin adostuzjoango gara herriko ondare kulturalaikasleen eta herritarren artean ezaguta-razteko beste hainbat bitarteko eta eus-karri. Beti ere, helburua, herritarrak he-rriko ondarea ezagutu eta partehartzai-leak izatea delarik.

Etorkizunak esango du noraino ga-ratuko den Hik Hasik eta ErrenteriakoUdalak Errenteriako ondare kulturalaherritarren artean ezagutarazteko egi-tasmoa.

“Har dezagun ebaluazioa ikastekoaukera gisa

”

Bartzelonako Unibertsitateko irakaslea. Ebaluazioan aditua.

elena canoE L K A R R I Z K E TA



elenacano

E

“Batzuetan,ebaluazioa denbora-

galera gisa hartzen da,baina ebaluazioa

ikasteko jarduera gisahartzen badugu, ez gara

denbora galtzen ari,irabazten baizik.

Ebaluazio tresna, jasonahi dugun horretara

egokitu behar dugu, etaprozedurak doitu egin

behar dituguebaluazioaren

bideragarritasunabermatzeko.

”

Elena Cano Bartzelonako Uni-bertsitateko irakaslea da,Didaktika-ko eta Hezkuntza Antolaketako De-partamentuan aritzen da, eta eba-luazioan aditua da. Gaitasunetan oi-narritutako diseinuak ebaluazioa-ren ikuspegia aldatzera behartzengaitu, nolabait, eta Canok dio ezindugula ebaluazioa bakartutako zer-bait balitz bezala ikusi, diseinuari,metodologiari edota edukiei lotutadagoen zerbait baita. Era berean,ebaluazioa ikasteko aukera gisa,ho-betzeko tresna gisa, hartzeko beha-rra azpimarratzen du. Konpetentzie-tan oinarritutako ikuspegia, begira-da aldaketa da,agian, ez da ezer be-rria,eskolan beti trebatu baitira per-tsona konpetenteak. Bestalde, argiutzi du pertsonak ez direla betiko,le-ku guztietan eta une guztietan edo-zertarako gai, gaitasunak, bizitzakaurrera egin ahala,eguneratzen do-azelako. Euskal Herriko IkastolenKonfederazioak antolatutako XVI.Jardunaldi Pedagogikoetan partehartu zuen Elena Canok, eta orduanizan genuen harekin egoteko auke-ra.

Gaitasunetan oinarritutakodiseinuak ebaluazioa aldatzekobeharra dakar. Zer egin dezakeguebaluazioaz dugun ikuspegiaaldatzeko?

Askotan, ebaluazioa kalifikazioarilotu diogu, eta kalifikazioa ebaluazioa-ren funtzioetako bat izan daiteke, bainaebaluazioak kalifikazioa gainditu egi-ten du. Gaitasunak ez dira kalifikatu be-har, ezinbestean. Ez gaude behartuta“zu gai zara, 4,5” eta “zu ere bai, 4,6”esatera. Hor badugu abantaila bat. Eba-luazioa garrantzitsua den informazioa-ren bilketa gisa ikusten saiatu behar du-gu. Jar dezagun begirada pertsonarengarapenaren gaineko arrastoak ema-ten dizkigun horretan eta informaziohorren balioespenean, ikasleak jakindezan zein diren haren indarguneaketa ahulguneak, eta nola hobe ditzake-en etorkizunean. Pertsona batzuek,ebaluazioaren kultura aldatzeko, de-klinabide atzizkia aldatzea nahikoa de-la diote, eta ikaskuntzaREN ebaluazio-tik ikaskuntzaRAKO ebaluaziora pasa-tu behar dugula. Orain arte, ebalua-zioa, ziurtatze eta hautatze funtzioaduen zerbaiten gisa ikusi dugu, hobe-tzeko aukera gisa baino gehiago.

Beraz, ikaskuntza prozesuakebaluatu behar dira, ez soilik azkenemaitza.

Bai. Gainera, batzuetan, pertsonakepaitu ditugu, ez ikaskuntza proze-suak, eta horrek ere mugak jartzen diz-kie ebaluazio prozesuei. Ikasle batenlana ebaluatzen badugu, ez dugu esanbehar ikasle hori zikina denik, lana ziki-na dela baizik. Ez diogu pertsonari eti-ketarik jarri behar. Denbora tarte jakinbatean izan den aurrerapenaren balio-


espena egiten dugu. Baina ez da per-tsona epaitzen, inoiz ez, baizik eta ikas-kuntza prozesua.

Eta bide horretan, garrantzitsuaizango al litzateke ebaluazioirizpideak zehaztea?

Nahiko arrunta da lan bat zer irizpi-deren arabera balioetsiko den ez jaki-tea. Aldaketa garrantzitsua izango litza-teke ebaluazio irizpideak zehaztea,jende guztiak ezagut ditzan eta kolekti-boak izan daitezen. Gaitasunen eba-luazioa irakasleek egiten dituzten eba-luazioen baturatik haratago doa. Esko-la, proiektu gisa, guztion artean progra-matu behar dugun zerbait da, eta, zen-tzu horretan, irizpide batzuk adostu be-harko ditugu irakasleen artean, eta, du-ten adinaren arabera, baita ikasleekinere. Pertsona batek lan baten ebaluazioirizpideak zehazten baditu, irizpide ho-riek bere egingo ditu ziurrenik, eta ho-rien araberako lana egingo du. Ebalua-zioak ditugun helburuei jarraitzen ba-die eta landu nahi ditugun gaitasun edoedukiekin koherentea bada, ziur askiprozesua ona izango da. Gutxienekokoherentzia badagoela ziurtatu behardugu, eta, horretarako, ebaluazioa, cu-rriculumeko gainerako elementuakplanifikatzen ditugunean planifikatubehar da.

Metodologia eta planifikazioa erealdatu behar dira.

Bai. Ebaluazioak koherentea izanbehar du erabiltzen den metodologia-rekin. Nik ez dut ulertzen pertsona ba-tek ahozko azterketa bat egitea, ikasge-lan ikasleei ahoz adierazteko aukerarikeman ez badie. Eta, ikasleak iritzi kriti-koak ematen badakien ebaluatu nahibadut, ezin dut test erako proba bateginda jakin. Ebaluazio tresnen, meto-dologiaren eta helburuen artean kohe-rentzia egon behar du. Guztiak jarrai-pena du, eta koherentzia hori berma-tzeko dena batera planifikatu behar da.Gaitasunetan oinarrituta lan egiten ba-duzu, hainbat ezagutza eremutan lan-du daitezkeen eta ezagutzaren integra-zioa eta aplikazioa ahalbidetuko duten

aukerak, jarduerak eta lanak bilatzendituzu. Ebaluazioak metodologia be-rriekin zerikusia du.

Batzuetan, ebaluazioa bidegabeadela pentsatzen da. Zer egindezakegu ikuspegi hori aldatzeko?

Ikaslearen konpetentzien edo gai-tasunen gaineko ikuspegi osoagoaemango liguketen ebidentziak eta as-kotariko tresnak izan beharko genituz-ke. Gaitasunen ebaluazioak aniztasunhandiagoko tresnak izatea eskatzendu, ezinbestean. Uste dut proba ida-tziek dagokien funtzioa betetzen dute-la, hainbat maila ebalua ditzaketela,baina egia da badaudela proba idatzie-kin sekula ebaluatu ezingo diren gaita-sunak. Uste dut tresna, toki eta eragileanitz izatea interesgarria dela. Ebalua-zioaren kulturaren aldaketa da. Ebalua-zioak ikasgaiak gainditzeko balio be-har duela, ikaskuntza batzuk frogatze-ko balio behar duela edota hautatzefuntzio hori izateko balio behar duelaikusten badugu, ikasleei hori helarazi-

ko diegu, eta, era horretan, badirudigainditzeko mekanismoa dela, ez ikas-teko mekanismoa. Har dezagun eba-luazioa ikasteko aukera gisa. Beraz,gaitasunen ebaluazioa egiteko lehen-dabiziko gauza, ebaluazioa hobetzekotresna gisa ikustea da. Batzuetan, eba-luazioa denbora-galera gisa hartzen da,baina ebaluazioa ikasteko jarduera gisahartzen badugu, ez gara denbora gal-tzen ari, irabazten baizik. Ebaluaziotresna, jaso nahi dugun horretara ego-kitu behar dugu, eta prozedurak doituegin behar ditugu ebaluazioaren bide-ragarritasuna bermatzeko.

Ezagutzak ebaluatzea erraz samarrada, baina nola ebalua ditzakegugaitasunak?

Gure lana oinarrizko gaitasunetanoinarritu behar dugu. Kontua ez da zati-katutako ezagutzak pilatzea, etorkizu-neko herritarrentzat beharrezkoakizango diren gaitasun eta soslaietanpentsatzea baizik. Eta horrek jakitera,egiten jakitera eta izatera garamatza.

20 •hik hasi • 139. zenbakia. 2009ko ekaina

elena cano

E

“Batzuetan,irakasleok oso era itxiangaldetzen dugu, ez duguaukera berriak sortzekobetarik ematen, aurrez

eskainitako aukerenartean hautatu egin

behar da, eta,batzuetan, lanek ez dute

sormenerako edointegraziorako aukera

handirik ematen.Integrazioa eta ezagutza

horien aplikazioaahalbidetuko duten

ebaluazioproposamenak pentsatu

behar ditugu.

”

Hor, osagai garrantzitsua topatzen du-gu: jarrerazkoa. Gaitasun batzuek kon-tzeptuzko osagaia dute batez ere, etabeste batzuek jarrerazkoa. Edozein ka-sutan, ikasle batek asko jakin dezakegai bati buruz konpetentea izan gabe.Baina, ezin duzu konpetente izan ezbadakizu. Gaitasunaren atzean ezagu-tza dago. Geure buruari galdetu behardiogu zer ezagutza mota den ezinbes-tekoa.

Bestalde, gaitasunetan oinarrituta-ko ikuspegiek lanen ebazpenerakohainbat aukera aurreikusten dituzte. Ezdago lanak ebazteko era bakarra, hain-bat era daude, eta bakoitzak, agian, me-kanismo eta baliabide ezberdinekin lordezake hori. Dagoen testuinguruan a-razoa konpontzen badu, gaitasunaduen pertsona da.

Azkenik, horrek guztiak antolaketaberri batera garamatza, egiturei dago-kienez, espazioei dagokienez, lan ko-lektiboari dagokionez, irakasleen rola-ri dagokionez… Planifikazio handia-goa eskatzen digu, curriculumaren egi-tura berrikustera garamatza eta, jakina,curriculumaren aldaketara garamatza.

Curriculumaren aldaketara.Bai. Curriculumaren aldaketak zer

eduki hautatuko ditugun pentsarazibehar digu, eta metodologiak berrikus-tera eta ebaluazioaren aldaketa egiteraeraman behar gaitu. Gaitasunak zailta-sun maila bat izan behar du, eta hainbatlan hartu behar ditu bere baitan. Gaine-ra, prozedurazko izaera izan behar du,aplikaziozkoa. Metodologiak berrikus-tera garamatza, metodologiek curricu-lumeko hainbat arlotako eduki horiektxertatzeko aukera eman dezaten, ikas-leek bakarrik edo taldean lan egiteko

aukera izan dezaten, eta gaitasun han-diagoa emango dien ezagutza hori erai-kitzen joan daitezen. Horrez gain, eba-luazio irizpideak ere berrikusi behar di-tugu.

Izan ere, kontua ez da soilikgaitasun horiek lantzea, baita etahoriek ebaluatzea ere.

Jakina. Ezagutzak ebaluatzen de-nok dugu abilezia handia. Errazenaikasleak gai bati buruz dakizkien kon-tzeptuak ebaluatzea da. Baina, ikaslebatek egiten dakiena ikusi behar badut,jarrerazko osagaiak dituen zerbait eba-luatu nahi badut, adibidez, ikasle batekingurumenarekiko sentikortasunikduen edo ez jakitea, zailagoa da. Labo-rategiko praktika batean hondakinaknora botatzen dituen, ekipamenduabehar den bezala erabiltzen duen, bir-ziklatzen ote duen… begira dezaket,baina jarrera epe luzera sortzen da,hainbat osagaik osatzen dute. Jarrera-ren ebaluazioa zaila da. Ebalua daiteke,badira horretarako tresnak, baina se-gurtasun eza sentitzen dugu. Tradizio-nalki erabili ez ditugun edo gutxiagoerabili ditugun tresnak erabiltzera be-hartzen gaitu. Nik uste dut irakasleakasko arduratzen garela objektibotasu-naz, zuzenak izateaz, eta horregatik bi-latzen ditugu zuzenak garen sentsazioaematen diguten gauzak, zenbatu dai-tezkeenak eta zuzentzeko objektiboa-goak direnak. Objektiboagoa da testerako proba bat, eta zuzentzeko osoerraza da, baina ez digu jarreraren gai-neko informaziorik ematen. Beraz, ob-jektibotasunari uko egin behar dioguebaluazio objektuei egokitutako estra-tegiak bilatzeko.

Zer motatako estrategiak erabilditzakegu ebaluazioan?

Lehenengo, pentsatu behar dugupertsonak gaitasuna duen edo ez ezindugula zuzenean ebaluatu, bizitzan ze-har hainbat testuinguru eta unetan to-patzen dituen arazoei irtenbidea aurki-tzen dien arte. Ezin ditugu gaitasunakzuzenean ebaluatu, baina bai ekintzak.Gaitasunak ekintzen bidez ebaluatu


behar dira, irakasleak beha ditzake,edo ikaskideek, edo ikasleak berak,edo ekintza horien ebidentziak jaso di-tzake irakasleak, hots, lanak, doku-mentazioa, materialak, produktuak…Beraz, gaitasunen ebaluazioan garran-tzia galtzen duten probak daude, etabeste tresna batzuek hartzen dute ga-rrantzia. Administrazioak egiten dituenoinarrizko gaitasunen kanpo probakmementoko argazki baten antzekoakdira, baina gaitasunen ebaluazioak bi-deo baten antzekoa izan behar du, au-rrerapena ikusteko: nola zegoen ikas-lea hasieran eta zer aurrerapen eginduen. Garrantzitsuena ebaluazio diag-nostiko hori da. Aurrerapena ebaluatubehar badugu, abiapuntua zein izanden ikusi beharko dugu.

Garrantzia galtzen duten probakdaude, ebaluazio tresna berriakerabili behar dira, baina azterketaidatziak ez zenituzke alde baterautziko…

Nik ez. Hezkuntza sistemaren hain-bat mailatan, ezagutzak integratu etaaplikatu baino lehen, zenbait gauza ja-kin behar dira, eta gutxieneko horiekikasle guztiek dakizkitela bermatu be-har da, beraz, hainbat proba idatzi egi-teak zentzua du.

Zer mailatan, adibidez?Hezkuntza sistemaren edozein

mailatan. Lehen Hezkuntzako lehen zi-kloan, edota Bigarren Hezkuntzan,ikasleek hainbat gauza ikasi behar di-tuzte eta irakaslea, ikasleek horiek da-kizkiten edo ez jakin behar du. Gaitasu-na izateko ezagutzak, prozedurak etajarrerak izan behar ditugu. Osagaiak di-ra, eta osagai horiekin prestatzen duzujanaria. Ez dut uste osagai horietako batneurtzeko probak alde batera utz dai-tezkeenik. Uste dut proba idatziek ber-tuterik badutela, baina ez dira tresnabakarrak eta beste batzuekin bateratubehar dira. Hezkuntzan, batzuetan,penduluaren legearekin aritzen gara,alde batetik bestera joaten gara: edo de-na azterketak, edo azterketarik ez. Ore-ka bilatu behar da, eta, gainera, askota-riko proba idatziak daude. Azterketabat hainbat eratara plantea dezakegu,adibidez, “Zer urtetan izan zen Fran-tziako Iraultza?” galde dezakegu, edobeste hau: “Zein dira Frantziako Iraul-tzaren ondorio politikoak eta zer eragindute gaur egungo sisteman?”. Azkenhorrekin beste gaitasun batzuk ebalua-tzen ari gara. Uste dut galdetzeko du-gun erak pisu handia duela. Esan nolaebaluatzen duzun eta zer motatako gal-dera egingo duzun, eta zer ikasiko du-

dan esango dizut. Nik uste dut izaeraerreproduzitzaile hutsa duten probakalde batera utzi behar ditugula, askotansegurtasun handia emango digutela-ko, baina ez dutelako luzera begiraikaskuntza adierazgarririk sortzen.Pertsona askok gogoratzen ez dituztengauzetan nota onak dituzte, baina ho-riek ez zuten luzerako ikaskuntza adie-razgarririk edo funtzionalik sortu.

Beraz, zer motatako galderakegiten ditugun eta nola egitenditugun pentsatu behar dugu…

Bai. Gaitasunak ebaluatzeak, eza-gutzak integratzeko gaitasuna ebalua-tzera eta ezagutza horiek aplikatzeragaramatza. Batzuetan, irakasleok osoera itxian galdetzen dugu, ez dugu au-kera berriak sortzeko betarik ematen,aurrez eskainitako aukeren artean hau-tatu egin behar da, eta, batzuetan, lanekez dute sormenerako edo integraziora-ko aukera handirik ematen. Integra-zioa eta ezagutza horien aplikazioaahalbidetuko duten ebaluazio propo-samenak pentsatu behar ditugu.Proiektuak, praktikak, simulazioak,arazoetan oinarritutako ikaskuntza…Metodologia horiek ezagutzen aplika-zioa ahalbidetzen dute, eta erreprodu-zitzaileak diren proposamen horietatikharatago doaz. Hori era jarraituan eginbehar da, gaitasunetan aurrerapenaebaluatzen delako. Beraz, jarraipenaebaluatu dezakeen sistemaren bat to-patu behar dugu.

Zer motatako probak erabildaitezke gaitasunen ebaluazioan?

Lehenago esan dudan moduan,ezin gara paper eta arkatzeko probakegitera mugatu. Oinarrizko gaitasunekegoerak konpontzera eraman behargaituzte, eta, horretarako, ezagutu,aplikatu eta aldatu egin behar dugu,sormena erabiliz. Gaitasuna izatea au-keraketzeko irizpidea izatea da. Ho-rrek, ebaluaziorako arrastoren bateman diezaguke: zer motatako ebalua-zioa egin dezakedan ikasleek irizpide-rik ba ote duten jakiteko. Ziur aski, pa-pera eta arkatza erabiltzen dituen pro-

22 •hik hasi • 139. zenbakia. 2009ko ekaina

elenacano

E

“Ikasle batiautoebaluazioa egitekoeskatzen badiogu, “oso

ongi” egin duelaesango digu.

Kalifikaziora jotzendugu, baina

autoebaluatzea,autokalifikatzea baino

gehiago, egin dugunlanaren gaineko

hausnarketa egitea da;zein izan diren gure

mugak, aurkitu ditugunzailtasunak…

”

ba batean, badira jakin ditzakedan gau-zak, baina beste batzuk ez ditut jasoko.Mota horretako probez gain, behake-tak eta beste mota bateko metodolo-giak eta ebaluaziorako estrategiak erebeharko ditugu. Diagnosia egiteko ba-lio duen ebaluazioa eta ebaluazio hezi-garria behar dugu, eta gaitasunen eba-luazioak jarraitu ditugun prozesuei bu-ruzko hausnarketara eraman behargaitu. Idaztearen garrantzia azpimarra-tu behar da; adibidez, egun batenamaieran-edo aste baten amaieran,ikasleek egun horretan ikasi dutenaidaztea garrantzitsua da. Idazte proze-suak ikasi duenaren gainean jakitunizaten laguntzen dio. Esan dezatela zerikasi duten eta nola ikasi duten. Bainahori galdera zailagoa da. Autoerregula-ziora edo jarraitu diren prozesuen gai-neko hausnarketara eramaten duten,eta bere indargune eta ahulguneakikustarazten dizkioten ikaskuntza etaebaluazio-estrategia guztiak, horiek di-ra ziur aski garrantzitsuenak gaitasune-tan oinarritutako prozesuetan. Gaita-sunak ebaluatzea prozesuak ebalua-tzea da, eta produktuaren eta emaitzenebaluazioa egiten ohituta gaudenarren, prozesuen ebaluaziora pasatubehar dugu. Horrek ebaluazio jarraituaeskatzen du.

Zer esan nahi du ebaluazioajarraitua izateak?

Ez du esan nahi denboran zehar za-titutako ebidentzia asko jaso behar du-gunik. Lan asko eskatzeak bildumazkoebaluazioa ekar dezake, denboran za-tikatua, eta horrek ez du esan nahi eba-luazio horrek izaera hezigarria duenik.Baina, ebaluazio ebidentzia bakarraizan dezaket, proiektu bat, adibidez, e-ta askoz ere eraginkorragoa izan daite-ke. Zergatik? Ikasleekin gainbegiratududalako, feed-backa egon delako, etafeed-back horren eraginez, proiektua-ren bigarren zatia hobetu delako, ahul-guneak hobetu direlako.

Gaitasunak ebaluatzea, alde bate-tik, produktuak ebaluatzea esan nahidu, lan horien ebidentziak jasotzea,baina, batez ere, prozesuak ebaluatze-

ra eraman behar gaitu horrek. Badira la-gun gaitzaketen hiru gauza: lehena, be-haketa, informazioa jasotzeko estrate-gia gisa; bigarrena, autoebaluazioa,norberak ikus dezan zer egiten duenongi eta zer gaizki; eta, azkena, berdi-nen arteko ebaluazioa, ikaskideen ar-tekoa.

Prozesuak ebaluatzeak, hasierakoebaluazioa, ebaluazio hezigarria etabildumazko ebaluazioa egitea dakar.Hasierako ebaluazioak, diagnostikoaegiteko balio duen ebaluazioak, ikasle-ek gai batekiko duten gaitasun mailazein den jakiten lagunduko digu. Biga-rren pausoa, ebaluazio jarraitua izangoda, hezigarria edo prestakuntzarakobalio duena, eta, orduan, informazio-rik garrantzitsuena emango digutenebidentziak jaso behar ditugu. Bistako-ak diren gauza batzuk badira, adibidez,Lehen Hezkuntzako irakasle batek ba-daki haur bat nahikoa autonomoa edolagunkoia den edo ez, baina, badiraprozesuan zehar informazio zehatza ja-sotzea eskatzen duten beste gauza ba-tzuk, ikasleari hobetu dezan feed-backa emateko aukera izateko. Infor-mazioa jasotzeko tresnak izan behar di-tugu prozesuan zehar, ikaslea nola da-goen ikusteko eta hobetzeko eraba-kiak hartzeko. Hobetzeko, garrantzi-tsuena feed-backa da, zeren lanekoebidentzia asko jasotzen baditugu etainolako itzulketarik ez badago, gaitasu-na ez baita hobetuko.

Autoebaluazioaren garrantziaaipatu duzu.

Ikasle bati autoebaluazioa egitekoeskatzen badiogu, “oso ongi” egin due-la esango digu. Kalifikaziora jotzen du-gu, baina autoebaluatzea, autokalifika-tzea baino gehiago, egin dugun lana-ren gaineko hausnarketa egitea da;zein izan diren gure mugak, aurkitu di-tugun zailtasunak... Eta gauza bera ber-dinen arteko ebaluazioari dagokionez.

Gaitasunetan oinarritutakoikaskuntzari buruz, zerbait berriabalitz bezala hitz egiten dugu gauregun, baina, beti hor egon den


Elena Cano kexu da ebalua-zioa,gaur egun oraindik,batzue-tan,zigor edo menderatze tresnagisa erabiltzen delako, ikasleakkontrolatuta izateko tresna gisa.Oraindik badira,ikasleekin hase-rretzen direnean, bat-batean az-terketa jartzen duten irakasleak.Ebaluazioaren ikuspegi horigainditu, eta hobetzeko tresnagisa hartu behar dela uste du Ca-nok.

zerbait da, ezta?Bai. Gaitasunetan oinarritutako

prestakuntza ez da ezer berria, betiprestatu dira pertsona gaituak eta pres-takuntza profesionaleko inguruetanaspaldikoa dira. Beraz, ikuspegia alda-tzea da. Gaitasunei lotutako gauza as-ko egiten ditugu. Eta horrek guztiak“herstura” gutxitzera eraman behargaitu.

Orain arte, curriculumen diseinua-ren logika ezagutzan, curriculumarenarloetan, oinarritzen zen. Ikasgai ba-koitzaren gaineko ezagutzak pilatzenjoaten ziren eta, azkenean, horren guz-tiaren batuketak pertsona gaitua “sor-tzen” zuen. Gaur egun, ezagutza hain-beste hazten da eta hain azkar geratzenda zaharkituta, ezagutza hori guztia pi-latzeak agian ez du zentzurik; ez dugudenbora fisikorik eskolan gauza gehia-go emateko, eta gainera, denborak,gauza horietako batzuen balioa muga-tuko du. Orduan, inoiz baino beharrez-koagoa da bestelako ikuspegia izatea.Horrek, jakina, ezagutzetan oinarritubehar du, ezagutzak hor egoten jarraitu

behar duelako, baina gaitasun handihorien zerbitzura egon beharko luke.Begirada aldaketa da. Ikasgaien zatike-ta gainditzea da, eta diziplinarteko ikas-kuntza guneak eta aukerak ematea, ezsoilik ezagutza bermatzeko, baizik etaikaskuntza adierazgarri gehiago sortu-ko duten ikaskuntza estrategiak ber-matzeko. Horrek, luzera begira, erabil-garritasun handiagoa izango du. Betiprestatu ditugu gaitasuna duten pertso-nak, baina orain beste era batera egindezakegu, ikastetxe askotan egiten di-ren praktikak berreskuratuz eta zabal-duz.

Aldaketa, orain era kontzienteanplanteatzen dela da.

Hori da. Zehaztea da kontua. Egindiren baina, agian, sistematikoki eginez diren zenbait gauzaren irizpideakzehaztea. Zehaztu behar dira eta ezagu-tzaren markoa gaindituz, gainera: ezdaitezela izan soilik matematikak edogizarte zientziak. Ikasleak topatuko di-tuen gauzak era errealean aurkezteakezagutzera garamatza, eta ezagutzen

duzunaren artean gauza bat edo besteaplikatzera, unean komeni denarenarabera. Horrek egiten gaitu pertsonagaitu: irizpide batzuen arabera, gureezagutzen artean egoera bat eraginkor-tasunez konpontzea ahalbidetzen di-guten baliabide eta ezagutzen konbi-nazioa hautatzeko gaitasunak.


e k a r p e n a k

atlasa.net, Euskal Herriko ekono-miaren eta gizartearen atlasa, tresnaberria eta berritzailea da. Irakaskun-tzan erabiltzeko tresna egokia da,Euskal Herriko ekonomiari eta gizar-teari buruzko datu ugari eskaintzenbaititu. Geografia,gizarte zientziekinzerikusia duten gaiak,matematika…hainbat ikasgaitan lantzeko modukoinformazioa biltzen du,datu estatisti-koak eta kartografia bateratua es-kaintzen baititu Atlasak. Gainera,nor-berak bere beharretara egoki dezakeon line dagoen tresna. Gaindegiak,Euskal Herriko ekonomia eta gizartegarapenerako behategiak, sortu duatlasa.net.

Atlasaren lehen bertsioa da orainbistara daitekeena, eta, bertsio horre-tan, demografiari eta gizarteari buruz-ko datuak zein adierazle makroekono-mikoak ikus daitezke, baina Gainde-giaren asmoa web aplikazioa eta infor-mazioa eguneratzen eta osatzen joateada. Gaindegia 2004. urtean jaio zen, etabere buruari jarri zion lehen erronkaEuskal Herriko egoera ezagutzea izanzen; gizartea eta ekonomia gero eta ho-beto ezagutzea. Hor kokatu behar daAtlasaren proiektua. Hori osatzeko era-bili dituzten tresna grafikoak berritzai-leak dira, eta orain arte eskaintzen ezzen formatuan eskaintzen da EuskalHerriari buruzko informazioa.

Euskal Herria hobeto ezagutzekotresna da Atlasa, eta ikasleekin hainbatmodutara erabil daiteke. Tokiko eta

Euskal Herriko kartografia sortzeko ba-lio du, tokiko mapak eta Euskal Herrikomapak egiteko balio du, Euskal Herri-ko datuak Europakoekin alderatzekoaukera ematen du, hainbat datu estatis-tiko kontsulta daitezke… Atlasak, lu-rralde adierazleak eta gaikako adieraz-leak biltzen ditu. Multzo nagusiak so-ziodemografia, ekonomia, lurrarenerabilera eta enpresa demografia dira.Beraz, hainbat ikasgaitan lantzeko mo-duko informazioa eskaintzen duentresna da. “Euskal curriculumari dago-kionez, orain arte eskura ez zeudenhainbat datu izatea ahalbidetzen duentresna da”, esan digu Irati Azkue egitas-moaren arduradunak. Baina, bestelaere, Euskal Herria dimentsio ekonomi-ko eta sozial nagusietan zertan den eza-gutu nahi duenak, heldulekua izangodu hemendik aurrera.

Ikasgelarako tresna praktikoa

Iratik tresnaren praktikotasuna az-pimarratu du: “Atlasak Euskal Herrikokartografia bateratua jasotzen du lehenaldiz, eta informazioa geoerreferen-tziatua dagoenez, irudiarekin bat, to-kian tokiko datuak erakutsi ditzakegueremuan bertan. Horrek esan nahi du,datuak eta irudiak nahastuta, guk nahidugun infografia sor dezakegula. Atla-sean topa daitekeen informazioa eko-nomiari eta gizarteari buruzkoa da, bai-na aukera ematen du norberak, irakas-leak edota ikasleak, esate baterako, gaibati buruzko datuak sartzeko eta per-tsonalizatzeko. Adibidez, talde lanaegin badugu eta gure eskualdeko ku-tsaduraren gaineko datuak jaso baditu-gu, hori ere txerta dezakegu. Gainera,guk sortu dugun informazioa txertatuondoren, hori irudikatuta ikus dezake-gu”. Horretarako, erabiltzailea erregis-tratzea beharrezkoa da. Era horretan,aldaketak norberarentzat gordeta gera-

Atlasa.netEuskal Herria ezagutzeko tresna on line

Irati Azkue, atlasa.net egitasmoaren arduraduna.

tzen dira, gerora ere erabiltzeko, etaaplikazioa pertsonalizatuta izango du-gu.

Informazioa gure beharren araberamolda dezakegu, Iratik esan digunez:“Bilaketak egin ditzakegu eta ikuspegiorokorra izan dezakegu, edo hori mu-ga dezakegu. Esaterako, Euskal Herri-ko ikuspegi orokorraz gain, beste hirumaila ditu Atlasak: herrialdeena, es-kualdeena eta udalerriena, hain zuzenere. Bestetik, adierazleak aukera ditza-kegu, eta gure lurralde eremuari begirahorien ehunekoak ikusi. Adibidez,Urola Kosta eskualdea hartzen badu-gu, udalerrien arteko aldea zein denikus dezakegu mapa kromatikoan (ko-loretan), baina baita grafiko batean ere;zutabe grafikoan edo gazta eran”. Eta,Atlasak, hondoak hautatzeko aukeraere eskaintzen du. Hau da, definizioz,erliebean ikusten da aukeratutako lu-rralde eremua, baina on line tresna de-nez, hondoak alda daitezke, Internetekeskaintzen dituen baliabideen barne-an, betiere: adibidez, Open Street edoGoogle Terrain erabiliz. Beraz, erliebe-ak ikusteaz gain, errepide mapak ikusditzakegu, esate baterako.

Bestalde, herri bat hartuz gero, An-doain, adibidez, Atlasak jasota dituenherri horri buruzko datu guztiak jaiste-ko aukera izango genuke. Datu horiek,ondoren, hainbat modutara erabil dai-tezke; esaterako, infografia sortzeko,datuak edozein lan edo txostenetarakobaliatzeko...

atlasa.net, irakaskuntzan oso era-bilgarria izan daitekeen tresna, denoneskura dago jadanik. Aurten, irakasle-en atala gehitu nahi diote Atlasari, etablog formatua erabiliz, ideiak, zalan-tzak eta esperientziak trukatzeko auke-ra eskainiko du horrek. Horrez gain,etorkizunean, aplikazioaren erabile-ran oinarritutako ikasmateriala sortunahi dute.



e k a r p e n a k

IES URIBE-KOSTA BHI InstitutuaPlentzian dago, Bizkaiko kostaldean,eta hainbat herritako ikasleak har-tzen dituzte:Lemoiz,Gorliz,Plentzia,Urduliz eta Sopelakoak. Horren ondo-rioz, zailtasunak izan dituzte betiikastetxe-giroa sortzeko eta guztienarteko komunikazioa errazteko.2008. urterako IKTak hedaturik zeu-den instituan,baina administrazio ar-loan, batez ere. Hori ikusita, egoera-ren diagnostikoa egin zuten eta hain-bat helburu zehaztu zituzten. Horieklortzeko behar zuten tresna “GoogleApps Educational Version”izenekoakeskaini die. Tresna horrek web 2.0 no-rabidean gauza asko egiteko aukeraeman die, eta eskola komunitatearenarteko komunikazioa eta elkarlanasendotu dituzte institutuan artikulua-ren egileeen diotenez.

2008rako IKTak oso hedaturik zeu-den institutuan, baina arlo administrati-boan gehienbat, eta "goitik beherako"norabidean, hau da; zuzendaritzak pres-tatzen zuen informazioa irakasleon es-kura jartzen zen, baina behetik gorakoafaltan botatzen genuen. Urte horretanIKT Batzordea sortu zen, eta hori, zuzen-dariak, IKT dinamizatzaileak, Premia ar-duradunak, eta beste hiru irakaslek osa-tzen dute gaur egun. Guztion artean,

egoeraren diagnostikoa egin genuen:* Orain arte diseinuari garrantzi

handiegia eman zaio. Garrantzia edu-kiari eman behar zaio, ordea.

* Adituek (informatikariak, IKTen ar-duradunak, enpresa espezializatuak)egin ohi dituzte web guneak, eta haien“know-how” delakoa erakutsi nahiandiseinatu dituzte. Ondorioz, haiek bainoezin ditzakete gaurkotu. Hori dela eta,ikastetxe eta, orohar, instituzio gehienenweb guneen edukiak zaharkiturik ego-ten dira eta sistema osoak porrot egitendu.

* Hemendik aurrera, edukiak gaur-kotuaegon behar du. Erabiltzaileek ho-ri gaurkotzeko gai izan behar dute, eraerrazean. Erabiltzaileak esaten dugu-nean, zuzendaria, ikasketa burua, admi-nistrazioko langileak, irakasleak, ikasle-ak eta -zergatik ez- gurasoak eta ikasleohiak ere kontuan hartzen ditugu. Nola-bait, demokratizatu egin behar da IKTenerabilera. Arrazoiak begi bistakoak dira:eguneroko erabiltzaileak horiekgaurkotzeko gai badira, web gunearenpartaide sentiaraziko ditugu. Bestetik,erabiltzaileek edukia gaurkotua izatenlagunduko digute.

* Web gunea (eta IKTak orokorrean)adituaren eskuetatik kendu eta jendea-ren esku ipini behar dugu.

* Informazioaren trukea bilatu be-har da. Norabide bakarrekoa izan beha-rrean, hezkuntza-komunitatea sor-tzen lagundu behar du. Horretarako 2.0erremintakerabili behar dira.

Erreminta-kutxaHelburu horiek betetzeko behar ge-

nuen tresna "Google Apps EducationalVersion" izenekoak eskaini digu. Argi

dezagun, bada, zer den Google Apps,zein diren eskaintzen dituen zerbitzuaketa abantailak, eta zergatik aukeratu du-gun geure ikastetxeko IKTen gainekoekimenetarako:

* Googlek sortu zuen 2006an, AEB-tan.

* Web aplikazioak eskaintzen ditu,era integratuan:

- Google Docs: Word-en, Excel-en etaPowerpoint-en antzeko web aplikazio-ak erabil daitezke. Dokumentu horieksarean daude, beraz, Interneteko kone-xioa duen edozein ordenagailutik esku-ra daitezke. Horrez gain, dokumentuakbeste erabiltzaileekin parteka daitezke,irakurtzeko edo nahi izanez gero, mol-datzeko aukera emanez.

- Google Calendar: Egutegiak kude-atzeko aukera ematen du.

- Google Sites: Web guneak sortzekoaukera ematen du, inongo programarikikasi eta erabili gabe. Web guneak insti-tutuko domeinuan antolatuta geratzendira eta irakasleak eskola emateko edoikasleak haien lanak aurkezteko erabilditzakete.

- Google forms: Inkestak egitekoerreminta paregabea dugu. Emaitzakkalkulu-orri batean gordetzen direnez,data kontaketa asko errazten da.

- Google e-mail eta chat: Helbideelektronikoa ikasle eta irakasle guztien-tzat. Gainera, zerrendak erabiliz taldeoso bati e-maila bidaltzea, mementokogauza bihurtzen da.

* Erabiltzaileen kudeaketa zen-tralizaturik dago administratzaile ba-ten (edo batzuen) menpe, baina aldi be-rean malgutasun handia eskaintzen dieerabiltzaileei.

* Erraza da erabiltzeko eta gaurko-

Web 2.0 hezkuntzan Elkarlana eta komunikazioa sustatuz

Enrique UMARAN URIBE KOSTA INSTITUTUKO ZUZENDARIA

Gaizka IRIBAR URIBE KOSTA INSTITUTUKO IKT DINAMIZATZAILEA

tzeko, ikasketa-kurba arina du; ez daadituentzat soilik.

* Edozein ordenagailutan eta progra-ma berezirik gabe erabil daiteke, baiikastetxean, bai norbere etxean, bai zi-ber-kafe batetik abiatzen bagara ere. Na-bigatzailea soilik behar du (cloud com-puting).

* Ikastetxeentzat doakoa da.* Balio anitzekoa da, hainbat gauza

egiteko hainbat pertsonak erabiliko bai-tute.

* Erabiltzaileak, Informazioa norai-no eta norekin partekatu nahi duenerabaki dezake. Edonorentzat, geuredomeinuko erabiltzaileentzat, sortzaile-ak erabakitzen duen pertsona jakin ba-tzuentzat edo erabiltzailearentzat soilikegon daiteke eskuragarri.

Non gaudeAipatutako erreminta-kutxa erabiliz

gauza asko egin daitezke web 2.0 nora-bidean. Izan ere, "informatika adituei"helburu horiek sinpleegiak irudi dakiz-kieke. Baina, proposamen horren berri-tasuna ez da konplexutasuna, guztion-tzat eskuragarri dugula baizik.

Esate baterako, gure azterketen dataguztiak egutegietan jarrita daude, web-gunetik bi klik eginez kontsultagarri.Ehundaka dira hilero ikastetxe bateanegiten diren azterketak, baina gure ka-suan ez ditu adituak edota ikasketa bu-ruak sartu; irakasle bakoitzak sartzen di-tu azterketen datak minutu batean. Aregehiago, edozein ikaslek sar ditzake,horretarako bost minutuko trebakuntzajaso, eta egutegi horretako baimenakbaldin baditu.

Beste lorpen batzuen artean, hauekaipatuko ditugu:

* Ikasturteko lehen egunean irakasleeta ikasle guztiek erabiltzaile-izena etapasahitza dituzte, zerbitzu guztietarasartzeko. Era berean, zuzendaritzak, ad-ministrazioko langileek, atezainek etaGuraso Elkarteko kideek euren pasahi-tzak dituzte.

* Erabiltzaileak taldekaturik egondaitezke: 2B, 2D, Irakasleak, Agenda 21,IKT, Zuzendaritza, Guraso Elkartea, MI-NEUS (Euskara departamentua), Idaz-karitza, Minburuak (Mintegi guztien bu-ruak) edota Eskola Kontseilua dira guretaldeetako batzuk. Talde horiek admi-nistratzaileek sortzen dituzte, eta edo-zein erabiltzailek erabiltzen ditu gero.Horrela, talde oso bati e-mail bat bidaldiezaiokegu, edo egutegi edo site batparteka dezakegu talde oso batekin. 2B-ko ikasle batek [email protected] mezu bat bidaliz gero, taldekoikaskide guztiei helduko zaie.

* Hainbat egutegi osagarri sortu ditu-gu: ikastetxeko egutegia (publikoa, jai-egunekin), irakasleen egutegia (irakas-leentzat soilik: klaustroak, bilerak… ja-sotzen ditu), talde bakoitzeko egutegia(publikoa: lehen aipatutako azterketensistema). Egutegi bakoitzean idaztekobaimenak talde zehatz batzuetara mugadaitezke. Jakina, egutegi pertsonala ereeduki dezakegu, gure hitzordu eta egin-kizun pribatuak gordetzeko, eta nahiizanez gero e-mail edo SMS bidezko abi-suak bidaliko dizkigute, hitzordurik galez dezagun.

* Geure dokumentuak (testuak, kal-kulu-orriak, aurkezpenak, pdf-ak…)nabigatzailearekin sortu eta nahi dugunerabiltzaileekin edo taldeekin partekaditzakegu. Artikulu honen zirriborroa,adibidez, [email protected] talde-arekin partekaturik dago, eta IKT batzor-deko edonork ikus edo alda dezake In-ternet bidez. Hala nola, mintegien eros-ketak eta kontuak, gelen erreserbak,araudi berria sortzeko kudeaketa... egindaitezke.

* Formularioen bidez inkestak, boz-ketak, azterketak, etxeko lanen kontro-lak… egin daitezke, eta emaitzak auto-matikoki gordetzen dira. Azpimarraga-rria da edozein ikaslek plazara dezakee-

la inkesta, eta ezartzen dituen pertsoneksoilik ikus dezaketela.

* Sites erremintaren bidez web gune-ak sor ditzakegu, eta nahi dugun erabil-tzaile edo taldeekin partekatu edo, halanahi badugu, guztiei zabalik utzi. Izanere, institutuaren web gunea horrelaeginda dago. Proiektuek ere site propioadute, eta baita mintegi eta irakasle ba-tzuek ere. Zuzendaritzaren barne-kude-aketa site batean antolaturik dago, etaEskola-Kontseiluak badu berea. Ikasle-ek zein irakasleek web guneak sor ditza-kete HTML edo Javascript ezagutu gabe;eta ez dituzte Frontpage edo Dreamwe-aver instalatu behar, edozein esplora-tzailerekin alda baitaitezke; horretara-ko, "editatu" botoia sakatu, aldaketakegin, eta "gorde" botoia sakatu besterikez da egin behar.

Eta gero,zer?Irudimenak soilik jar diezazkioke

mugak talde-lanari. Geuk, ikasturte ba-karrean etekin handia atera diogu plata-forma horri. Hezkuntza-komunitateakoso zabalak dira, hala ere, eta hurrengoikasturteetan aukera horietan sakondubehar dugu irakasleok eta ikasleok, ko-munitateko beste arloetara hedatuz (gu-rasoak, ikasle-ohiak).

Baikor gaude, aurten zenbait oinarriezartzea lortu dugulako: gela arrunt guz-tietan ordenagailu bat daukagu, eta WI-FI berriaren bidez ikasleak ordenagailueramangarriekin konektatzeko aukeraizango dute gelatik kanpo ere. Hala ere,ez dugu ahaztu behar IKTek pertsonenarteko komunikazioa erraz dezaketenarren, ezerk ezin duela aurrez aurre ego-tearen esperientzia ordezkatu. Horrega-tik bien erabilpena proposatzen dugu;informazio truke eraginkorra bermatze-ko ez ezik, ikastetxearekiko partaidetza-sentimendua sustatzeko.



h e z k i d e t z a z

Hezkidetza eta hezkuntza ez-formalaNola landu hezkidetza aisialdian?

Hezkuntza ez-formaleko aisialdiegitasmoetan hezkidetza oso gutxilantzen da oraindik Edurne Epelde-ren ustez, eta, artikulu honetan, horilantzeko hainbat ideia bildu ditu. Le-hen urratsa, hezitzaileen formazioaeta hausnarketa bultzatzea dela dioEpeldek eta ondoren, helburuen ze-haztapena etorriko dela. Azkenik,egindakoa ebaluatu beharko du he-zitzaileak. Horretarako, ordea, lanpertsonala ezinbestekoa da eta hezi-tzaileak, sexu eta generoez harata-go, haur eta gazteak pertsona gisahezi beharko dituzte.

Edurne EPELDEBILGUNE FEMINISTAKO KIDEA ETA UDALEKUETAN

HEZITZAILE ETA ZUZENDARI GISA ARITUA

Hezkuntza ez-formalean kokatzendiren aisialdi egitasmoetan oraindikorain oso gutxi hartzen da kontuanhezkidetza. Aisialdian garatzen direnhainbat egitasmo, hala nola ludotekak,udaleku irekiak, gaztelekuak edotaudaleku itxiak, pertsonaren garapene-rako bitarteko garrantzitsuak dira.

Aisialdian ez dugu klase magistra-len beharrik izango, hezitzaileen jarre-

jokabideak aztertzeko aukera eskain-tzen dute. Horrela, hezitzaileok zenbaitgaldera egin beharko dizkiogu geureburuari:

- Norberak erantzun beharre-koak: Berdin tratatzen ote ditut nes-kak eta mutilak? Berdin egiten al dieterrieta? Itxura fisikoari buruzko aipa-menak nori egiten dizkiot gehiago?Neska bat edo mutil bat negarrez aribada, zein da gure jarrera? Zein rol be-tetzen ditut nik? Saiatzen ote naiz niregeneroari ez dagozkion rolak, jokabi-deak eta jarrerak praktikatzen?

- Hezitzaileek erantzutekoak:Erabiltzen ditugun txantxek, kontaki-zunek edota ipuinek zein erreferentebultzatzen dituzte? Darabilgun hiz-kuntza parekidea eta ez sexista ote da?Nola antolatzen dugu espazioa? Ba aldago ezberdintasunik espazioarenerabileran? Haurren eta gazteen esku-

ra eta jokabideek, betetzen dituzten ro-lek, jolasari oso lotuak egongo direnekintza gidatuek edota egunerokota-sunaren antolaketak (jatorduak, garbi-ketak, loa...) hartuko dute garrantzia.

Sistemaren antolaketa patriarka-rrak, kapitalismoaren altzoan oso ongiirakatsi digu txiki-txikitatik jaiotako se-xuaren arabera nola jokatu eta nola ezjokatu. Guztiok gara patriarkatuarenproduktuak, haur, gazte, heldu, gura-so, hezitzaile nahiz zaintzaile izan. Eta,nola egin ihes egoera horretatik?

Hezitzaileen formazioaLehenengo urratsa hezitzaileen for-

mazioa eta hausnarketa bultzatzeaizango da. Talde dinamiketan oinarri-tutako formazio saioak beharrezkoakdira. Hezkidetza kontzeptuaren koka-pena egiteaz gain, norbere jarrerak eta


ra jartzen dugun materiala berdinerabiltzen ote dute neskek eta mutilek?Erabiltzen ditugun irudiek sexu batenedo bestearen protagonismoa bultza-tzen al dute? Zein dira taldeko barrega-rriak? Eta astunak? Neska edo mutil bathiztuna denean, balorazio bera egitenote dugu?

- Harremanak:Ba al da ezberdin-tasunik hezitzaile nesken eta mutilenartean? Bileretan eta erabakietan par-tehartzea bera al da? Nola banatzenditugu funtzioak gure artean?

Helburuen zehaztapena eta plani-fikazioa

Norbere lanketa pertsonalari, talde-ko hausnarketari eta egitasmoari jar-tzen dizkiogun helburuen zehaztape-na gehitu behar zaizkio. Batetik, helbu-ruak zehazterakoan, ez da nahikoaizango gure egitasmoa hezkidetzagileadela esatearekin. Helburu zehatzak etalorgarriak planteatu behar ditugu. Geu-re neurrira eginak eta ebaluagarriak.Helburu handiak eta potoloak alde ba-tera utziko ditugu.

Planifikatzerakoan, berriz, batetikekintza gidatuak eta bestetik egunero-kotasuna bera kontutan hartuko ditu-gu. Batez ere udaleku itxietan, egune-rokotasuna markatzen duten une etaguneak ditugu: jatorduak, logela, atse-denaldia, garbitasuna... Horiek berezi-ki garrantzitsuak izango dira guretzat.Egunerokotasunaren antolaketan haureta gazte guztiak etxeko zereginen par-te bihurtzea eta eginbehar horiek unepositibo eta atseginak bihurtzea izangoda gure ahalegina. Esaterako, garbiketaunea zigorrarekin eta zerbait desatsegi-narekin lotzea, ez da egokia. Garbitasu-na, etxearen antolaketa edota jator-duen kudeaketa modu natural eta atse-ginean egiten saiatu beharko dugu.

Ekintza gidatuei dagokienez, zen-bait galdera plantea ditzakegu: Aurreraeraman dugun ekintzak zein gaitasunbultzatzen ditu, zein balio? Zein harrera

izan dezakete nesken eta mutilen arte-an? Adibidez, dantza tailerra egiten ba-dugu, ziurrenik neskek interes gehiagoazalduko dute mutilek baino; olinpia-dak antolatzen baditugu, aldiz, alde-rantziz gertatuko da. Ekintza motakorekatu behar ditugu eta gure helbu-ruen arabera, bat edo beste lehenetsibeharko dugu.

Zoritxarrez, hezkidetzaren gaiare-kin aisialdian ez dira oraindik orain,helburuaren araberako, aldaketarakoestrategia kontziente gehiegi abian jar-tzen. Estrategia batzuk egoera batzue-tarako balio lezakete eta beste batzue-tarako ez. Beharrezkoa da haur edogazte taldea ezagutzea eta horren ara-bera egokitzea. Dena den, hona hemenbaliagarriak izan daitezkeen zenbaitestrategia:

- Tradizionalki emakumezkoenakizan diren zereginetan gizonezkoakjartzea, eta alderantziz.

- Espazioei erabilera berria ematea,espazio zabaletan futbolaz gain bestedinamika batzuk sortuz.

- “Hezkidetzaren behatzailea”. Egu-nero bi pertsona izan daitezke beha-tzaileak eta denen artean adostutako fi-txa bat sortuz behaketa lana egin deza-kete.

- Erabiliko ditugun ipuinak, konta-kizunak... rolen inguruko hausnarketaegiteko aitzakia izan daitezke.

- Emakumezkoen parte hartzea sus-tatzen saiatuko gara. Horrekin lotuta,

nesken erreferenteak sortuko ditugu.

Estrategien eta egindakoaren ba-lorazioa

Egindakoa asko edo gutxi izan, be-harrezkoa da ongi ebaluatzea. Batetik,egitasmoak irauten duen bitartean hez-kidetzaren gaia sistematikoki ebalua-tzeko metodoan pentsatu behar da:adibidez, balorazio bileretan hezkide-tzaren puntua beti sartzea eta irizpidebatzuen arabera ebaluatzea. Azkenik,aisialdiko egitasmoaren amaieran ere,ebaluazio orokorra egin beharko da;hau da, batetik, norberaren jarrerenhausnarketa pertsonala eta bestetik tal-deak ezarritako helburuen eta aplika-tutako estrategien baliagarritasuna az-tertzea.

Hezkidetza aplikatzeak, lan pertso-nala eskatzen du derrigorrez. Hezitzai-leok, jarrera aldatzera bultzatzen gaitu,eta pixkanaka sexu eta generoez gaindipertsona gisa hezten ari garela jabetukogara. Haur eta gazteak hezteko, lehe-nengo gure buruaz ikasi behar baitugu.

Ezin aipatu gabe utzi, gaiaren ingu-ruan oso lan txukuna eta praktikoa eginduen Bizkaiko Urtxintxa eskolakoEmaisia egitasmotik sortu den materia-la. Gaira hurbiltzeko hainbat publika-zio honako helbidean aurkituko ditu-zu: www.emaisia.org. Aipagarria dabaita ere, Euskal Herriko Bilgune Femi-nistak landu duen Hezkidetza Gida.

Nola landu behar dugukonpetentzietan oinarritutako

curriculuma? Zer aldaketa dakartza?Eskola berrasmatu behar al dugu

Konpetentzietan oinarritutako erre-forma mugimendua deitu dena, nire iri-tziz, berandu etorri da, eta nahasia etapresazkoa izan da. Eztabaida eta argibi-deak beharko lituzke. Erreforma hori,gaur egungo hezkuntza sistemekiko da-goen atsekabetik abiatu da. Zer gerta-tzen da gaur egun hezkuntza sisteme-kin? Geldirik geratu direla dirudi eta ezdagoela horien erreforma egiterik. Zeregin behar da erreforma horiek soilik Al-dizkari Ofizialetan egiten diren izen al-daketak izan ez daitezen?

Herrialde gehienak pozik daudehaien hezkuntza sistema populazioarengehiengora, edo populazio osora, za-baltzen delako, baina, zer ari da gerta-tzen hezkuntzaren kalitatearekin?

Atsekabearen adierazle batzuk ba-dira:

1- Eskola porrotaren maila altua daeta ikasle askok uzten dute eskola. He-rritarren herenak ez du DerrigorrezkoHezkuntza amaitzen.

2- Gaur egun, ikasleen errendimen-du akademikoa aurreikusteko aldagai-rik sendoena gurasoen kultur maila etaikasketa maila izaten jarraitzen du. Be-raz, non da eskolaren funtzio orekatzai-lea?

3- Eskolak zailtasunak ditu pentsa-mendu aplikatuaren, ezagutza kritikoa-ren eta herritarren sentitzeko, pentsa-tzeko eta ekiteko moduak antolatzen di-tuen ezagutzaren garapenerako.

Hezkuntza sistemek etengabekoerreformak egin dituzte egoera horrenaurrean. Nazioarteko erakundeek hez-

kuntza sistemen oinarria berriz pentsatubehar dela diote. Erronka, hezkuntzasistema gaur egungo gizartera egokitzeada. Eta aldaketak ezin dira azalekoakizan, eskolaren muina, oinarria, berrizpentsatu behar dute. Aldaketa globalaegin behar da, holistikoa eta osoa HaurHezkuntzatik hasi eta Unibertsitaterai-no. Eta, oinarria, ezagutzak duen zen-tzuaren analisia da. Zein da eskolan lan-du behar dugun ezagutza, eta nola lan-du behar dugu?

Ezagutza, adierazien multzoa da etaadieraziak, gizakiak historian zeharegokitzeko oinarrizko tresna gisa erabilidituen errealitatearen errepresentaziosubjektiboak dira. Errepresentazio sub-jektiboek ezaugarri batzuk dituzte: aro,

historia, egoera eta aukera batzuekin lo-tura dutela. Eta izaera polisemikoa dute:objektua eta beharra adierazten dituzte,baita adierazi hori eraikitzen duen per-tsonaren interesak eta itxaropenak ere.

Gizakiaren ezagutza subjektiboa da,sozialki eraikia, kontingentea eta histori-koa, eta sistema edo metodologia zienti-fikoa sortzen du, adierazien eraikuntzapertsonen, taldeen, boterearen exigen-tzien… joeretatik etengabe babestensaiatzeko. Joerak ezagutzeko prozesuada, zeren joera subjektiboak saihestezi-nak dira gizakiaren ezagutzan. Baina,metodologia zientifikoak, ezagutzaetengabe berrikusten, berreraikitzen,berrazaltzen aritzeko beharra plantea-tzen du, identifikatzeko akatsak saihes-teko eta adierazi berrien zabalkuntza etahorien ahalmen epistemikoa sortzen jo-ateko. Adieraziak zentzu-ardatzetan tal-dekatzen dira eta horiek errealitatea erajakin batean azaltzen dute, eta kulturakeratzen dituzte. Kulturak, belaunaldi be-rriak jaiotzen direneko sare sinbolikoakdira. Kulturak ezinbestekoak dira giza-tiartze prozesuari eusteko, baina zalan-tzan jar daitezke aro, egoera eta historiabatekiko lotura dutelako. Beraz, ezagu-tzak ezin du egiei buruz hitz egin, egian-tzei buruz baizik. Kultura guztiak erres-petagarriak eta eztabaidagarriak dira.

Belaunaldi berriek aurreko belau-naldiek eraikitako adieraziak eskura-tzen dituzten prozesu horretan, bi pro-zesuk eragina dute:

- Sozializazioa. Prozesu horren bidezhaurrak txikitatik komunitatearen tres-

galdeidazue

?Angel PÉREZ GÓMEZ*

MALAGAKO UNIBERTSITATEKO DIDAKTIKA ETA ESKOLAANTOLAKETA KATEDRADUNA



Haurrak pixkanaka kon-petentziak eraiki-tzen joatea nahidugu, baina guk,beti bezala, edu-kiak eta trebeta-sunak programa-tzen ditugu.

?

na eta baliabide sinbolikoak eskuratzenditu; ideiak, ohiturak, jarrerak… Bainakontzientziarik gabe eskuratzen ditu,kritikarik egin gabe, zalantzan jarri gabe.Sozializazio prozesua ezinbestekoa da,baina ez da nahikoa. Komunitatearenahuleziak eta indarguneak errepikatzenditu.

- Heziketa. Haurra, sozializazio pro-zesuan eskuratu duen guztiari buruzkoontasun antropologikoa zalantzan jardezan estimulatzen dugu. Haurra bereadierazien jabe egiten da eta kulturarenhesiak apurtzen ditu. Pertsonak senti-tzeko, pentsatzeko eta egiteko moduakberriz pentsatzen ditu.

Ideia garrantzitsua da ongi hezitakohaurra eta ongi sozializatutako haurra ezdirela gauza bera. Heziketa prozesua,etengabe zalantzan jartzen den eta eten-gabe kritikatzen den prozesua da.

Pertsonak duen adierazi multzoa,zeinak kultura eratzen duen, berriz pen-tsatu behar da eskolan. Zer ari gara egi-ten eskolan? Heziketa? Sozializazioa?Biak batera? Nola egiten ari gara?

Bere adieraziak alderatzen ez dituenpertsona sozializazioaren erreproduk-zio hutsa eraikitzen aritzea erraza da. Ha-ratago doana, ordea, bilaketarako, aur-kikuntzarako, alderaketarako, esperi-mentaziorako, ebaluaziorako, berrizpentsatzeko… prozesu metodologiko-ak txertatzen dituena, ziur aski, nortasunpertsonal kontziente eta zuhurraren sor-kuntzarako hezkuntza prozesu bateragerturatzen ariko da.

Ezagutza ez da objektu bat, prozesubat baizik eta edukiak metodoak bezaingarrantzitsuak dira. Edukien errepro-dukzio hutsa egiten badugu, ezagutzafosilizatzen dugu eta alferrikako bihur-tzen dugu ulerkuntzarako, analisirakoeta birformulazio praktikorako tresnagisa.

Ezagutzak, hainbat etapa eta mailabereiztu behar ditu:

1.- Datuak. Informazioak. Oinarriz-koak dira, horiek gabe ez baitago ezagu-tzarik, baina ez dira ezagutzak, horrenosagaiak baizik.

2.- Kontzeptuak. Datuak hobeto era-biltzeko, elkar ulertzeko egiten dituguntaldekatzeak eta sailkapenak dira.

3.- Errealitatea interpretatzeko eske-mak eta ereduak. Kontzeptu multzo battaldekatzen dugu eta horiekin fenome-no bat, egoera bat… azaltzen saiatzengara. Ereduen taldekatzeak teoriakekartzen ditu.

Zer da ezagutza? Zer lantzen dugueskolan? Errealitatea egonkorra eta erra-za denean, datuak baliagarriak dira

hainbat belaunalditan. Gaur egun da-tuekin gainezka egiten dugu, etengabe.Hainbat ikerketek diotenez, pertsonakegunerokoan erabiltzen duen ezagutzabost urtetik behin bikoizten da. Gurehaurrek datu asko jasotzen dituzte, in-formazio asko, eta euren buruetan gera-tzea ezinezkoa da, eta, gainera, ez da be-harrezkoa, datu horiek erraz kontsultaditzaketelako. Beraz, datu hutsek histo-rikoki izan duten garrantzia gutxitu eginda eta orain, kontzeptuek, ereduek etaeskemek hartzen dute garrantzia. Horieskolara eramatea beharrezkoa da. EtaXIX. mendeko eskola (gaur egun jarrai-tzen duguna) datuen eta informazioenerreprodukzioan oinarritzen da. Beraz,erreforma beharrezkoa da eta baita es-kola berrasmatzea ere.

Kontzeptuen, ereduen eta eske-men eraketa

Pertsonek, errealitatea ulertzeko, el-kar ulertzeko eta errealitatean esku har-tzeko erabiltzen dituzten kontzeptuen,ereduen eta eskemen eraketa bildumazaila da. Ez soilik elementu kognitiboenbilduma, baita motibazioarekin, emo-zioekin, afektibitatearekin eta jarrerekinlotutako elementuena ere. Ereduak gurenortasun pertsonalaren sistema holisti-koan integratzen dira. Ez da nahikoa es-kolan diziplina akademikoak garatzea;pertsonengan, ulerkuntza, sentimendueta ekintzarako eskemak ere garatu be-har dira. Hori da heziketa praktika: per-tsonei, aurrez bizi izan duten eta eskola-rekiko paraleloa izan den denboran sor-tu dituzten eskema horiek azaltzeko au-kera ematea, horiek ezagut ditzaten etaeuren indarguneak eta ahulguneak nondauden ikusten has daitezen. Eta eureneskemak berriz osa ditzaten. Hori da es-kolaren oinarrizko egitekoa: eskola be-rresmatzea. Helburu nagusia, gauregungo eskolan transmisio hutsak etadatuen, edota teorien oroimenezkoerreprodukzioak zentzurik ez duelaulertzea da, baizik eta eskolaren funtzionagusia, ereduen, kontzeptuen, eta per-tsonen pertzepzioa, interpretazioa etajokabideak gidatzen dituzten eskemenberreraikuntza bultzatzen dela. Beraz,beharrezkoa da eraikuntza prozesu ho-rri arreta eskaintzea. Hori da gure egite-ko profesionala: prozesu hori erraztea.

OCDE-k eta DeSeCo-k 2000. urtean“Oinarrizko konpetentzien definizioaeta sailkapena” izeneko dokumentuakaleratu zuten eta oinarrizko hiru kon-petentzia definitzea planteatu zuten:

1.- Gizakiek gaur egun arte sortu di-tuzten baliabide sinbolikoak (hau da,

ezagutza) era interatiboan erabiltzekogaitasuna.

2.- Gero eta hetereogeneoagoak etaezberdinagoak diren taldeetan bizitze-ko eta elkarbizitzeko gaitasuna.

3.- Garapen autonomorako gaitasu-na. Ikasten ikastea.

Espainiako estatuan bost urte beran-duago sartu da konpetentzien kontzep-tua curriculumean, atzeko atetik sartuda, eta inork ez daki zer egin horrekin.Konpetenziak eta gaitasunak gauza be-ra al dira? Prozesua berandu etorri da, na-hasia eta presazkoa izan da. Berandu iri-tsi bagara, ez da ezer gertatzen, egin de-zagun prozesu lasaia eraginkorra izandadin. Horrelako erreformek prozesumantsoak, eztabaidatuak eta lasaiak be-har dituzte.

Konpetentziak interpretazio eta ak-zio sistema konplexuak dira. Egiten jaki-tea, eta egin nahi izatea dira. Gure arreta-ren fokuak dira, gure oinarrizko helbu-ruak. Konpetentzien kontzeptua ezin datrebetasunekin nahastu, horiek konpe-tentzien osagaiak baitira. Geure buruaengaina dezakegu edukiei infinitiboa ja-rrita eta horrela konpetentzia bihurtu di-tugula pentsatuta. Ez. Konpetentziak in-terpretazio eta akzio sistema konple-xuak dira. Ezin dugu programaziorikegin konpetentzietan oinarrituz eta ezinditugu konpetentziak hiruhilero edo hi-lero ebaluatu. Konpetentziak gure arre-taren fokuak dira, erreferentzia marko-ak, gure oinarrizko helburuak. Haurrakpixkanaka konpetentziak eraikitzen jo-atea nahi dugu, baina guk, beti bezala,edukiak eta trebetasunak programatzenditugu. Baina, zer eduki? Zer trebetasun?Beti bezala? Ez. Hori da berria. Eta geureburuari beti galdetu behar diogu: egitenari naizen honek, konpetentzietara hur-biltzen nau edo urrundu egiten nau? Gu-re egiteko guztiari bestelako ikuspegiaematen dion giltzarria da.

Ikaskuntza akademizista tradiziona-lak bi sistema paraleloren eraikuntzabultzatzen du pertsonengan: egunero-


ko bizitzarako erabiltzen duguna eta es-kolarako erabiltzen duguna. Eta, esko-lan, ezagutzak erabilerarako balioa izanbeharrean, aldaketarako balio du, no-tengatik aldatzeko, alegia. Nota batekinordekatzeko ikasten da. Zer motatakoezagutza eskatzen diegu ikasleei egungutxi batzuk irauten badu? Zertarakonahi dugu ezagutza mota hori? Zertara-ko balio du? Errealitaterako balio dutenkontzeptuak, ereduak eta eskemak. Ho-ri da eskolan garatu behar den ezagutza-ren eredua.

Iradokizunak:Eskola curriculumaren diseinurako:1.- Konpetentziak kontuan hartzen

badira, estatuko curriculumak doku-mentu laburra, sinplea eta oinarrizkoaizan behar du. Bertan, etorkizuneko he-rritarrak hezteko estatu horren lehenta-sun politikoak zein diren definituko li-tzateke. Horrela egiten dute Finlandiak,Ingalaterrak, Australiak, Zeelanda Be-rriak…

2.- Curriculuma era lokalean zehaztubehar da. Irakasle taldea da haurren etainguruaren ezagutza duen bakarra. Zer-gatik esan behar digu estatuak nola eginbehar dugun lan? Horrek gure konpe-tentzia profesionala izan behar du. Nor-baitek onartuko al luke, adibidez, Esta-tuko Aldizkari Ofizialak sendagileei gu-txiegitasun koronario baten diagnosti-koa nola egin behar duten eta zer trata-mendu jarri behar dioten esatea?

3.- Eskolan lantzen ditugun arazoakdiziplinarteko hurbilketak izan behar di-ra. Helburua ez da diziplinak transmiti-tzea, baizik eta ereduak lantzea, pertso-nen pentsamendu, sentimendu eta joka-bideei buruzko ereduak lantzea, erreali-tatearen konplexutasuna ulertzeko etahorretan esku hartzeko gai izan daite-zen.

Metodologiak1.- Ekintzak lehenestea. Ikasteko,

prozesu aktiboetan inplikatzea beha-rrezkoa da. Entzuten duguna ahaztuegien dugu, ikusten duguna gogoratzendugu batzuetan eta egiten duguna ikas-ten dugu. Ikaslea eskolara egitera doaeta ez apunteak kopiatzera. Ekintzanparte hartu behar dute, bestela porrotegingo dugu.

2.- Ez du balio edozein ekintzak: be-netako lanak izan behar dute, testuingu-ru eta egoera errealetan.

3.- Kalitatea kopurua baino garran-tzitsuagoa da. Bestela, ikaskuntza azale-koa izango da. Hezkuntzan, gutxiago,gehiago izaten da maiz.

4.- Lehenik bizipenak eta ondorenformalizazioak.

5.- Kooperazioa estrategia pribile-giatu gisa. Kooperazioak entzutea, ezta-baidatzea, ulertzea, proposatzea, kon-pontzea, errespetatzea, elkarlanean ari-tzea, erraztea… dakar. Eta ikasten era-kusten du. Kooperazioak guztia du, bai-na estrategia konplexua da. Koopera-tzen ikasteak lana, sistema, jarrera etapazientzia eskatzen du.

6.- Metakognizioa sustatzea. Hau-rrek euren burua ezagut dezatela, eurenahuleziak eta indarguneak ezagut ditza-tela. Eta autoerregula daitezela. Meta-kognizioa, ezagutza euren burua ezagu-tzeko erabiltzea da.

7.- Konfiantza eta segurtasun afekti-boa eskaintzen duen giroa sortzea. Han-ka gehien sartzen duena da gehien ikasdezakeena. Ez dugu akatsa ikaslea ba-rregarri uzteko erabili behar.

8.- Arazoei lehen agerpenean heldu.Era guztietako arazoak haurrak txikiakdirenean eten behar dira.

Aldaketak ikaskuntzaren testuingu-ruetan:

- Eskolara lan egitera joaten da.- Lanerako espazioak askotarikoak

izan behar dira. Isiltasunerako, ikasketa-rako, eztabaidarako, aurkikuntzara-ko… espazioak egon behar dira.

- Komunitatearen giro kulturalak etaproduktiboak ikaskuntzarako espaziogisa erabil ditzake eskolak.

- Ordutegi itxiek eskolaren transmi-siorako izaerari erantzuten diote. Biga-rren Hezkuntzan eta Unibertsitatean, zerzentzu dute 55 minutuko eskolek? Soiliktransmisiboa den XIX. mendeko meto-dologiari erantzuten diote.

Ebaluaziorako estrategiak eta meto-dologietan aldaketak

Ikasleek irakaslea aztertzen dute etairakasleak ebaluatzeko duen erak ikas-leen ikaskuntza prozesua baldintzatzen

du. Ebaluazioak koherentea izan behardu aurrez erabili den metodologiarekin.Nolakoa izan behar du ebaluazioak?

1.- Kalifikazioa eta ebaluazioa be-reiztu behar dira. Ebaluazioa ikaskuntzahobetzeko egiten den diagnostikoa da,eta ebaluazioak jarraipena eskatzen du.Ebaluazioak jarraia izan behar du. Kalifi-kazioa kategorizazio bat da. Hautaketakzentzua duenean, kalifika dezagun, bai-na bestela ez. Derrigorrrezko Hezkun-tzan ez du zentzurik, baina ondoren bai,hautaketa egin behar delako.

2.- Konpetentzien osagai guztiakhartu behar ditu bere baitan. Ebaluatze-ko, papera eta arkatzarekin egiten direnazterketak baino tresna aberatsagoakerabili behar ditugu. Ikasleen ulerkun-tza sistema aldatu nahi baitugu. Paperaeta arkatza erabiltzen diren proben bi-dez, ikasleak duen ezagutza erabilgarriaezagutu nahi badugu eta ez soilik da-tuak, utz diezaiegun azterketara nahi du-ten material guztia eramaten. Egin ditza-gun azterketak datuak erabiltzen ote da-kiten jakiteko, ez datuen azterketak. Ho-ri egiten du PISAk: hausnarketak galde-tzen ditu.

Aldaketak irakaslearen funtzioanXXI. mendean irakasleon funtzioa

aldatu egin da, benetan ezagutzak trans-mititzera eta errendimenduak ebalua-tzera mugatu nahi ez badugu eta konpe-tentzietan oinarritutako ezagutza bul-tzatu nahi badugu. Irakaslea, ikaskuntzaprozesuan laguntzailea den aditua da,hark diseinatzen ditu prozesuak, harkantolatzen du testuingurua… Irakaslea,ikasleari ezagutza era eraginkorrean no-la lantzen den erakusten dion aditua da.Irakasleok, ikasleekin garatu nahi ditu-gun konpetentziak barneratuak izan be-har ditugu. Irakasleok kontzienteki da-kiguna eta inkontzienteki garena era-kusten dugula esaten da. Beraz, aditu gi-sa ikasleei eskaintzen diegun testigantzaoinarrizkoa da arazoei, egoerei eta tes-tuinguru ezagunei eta arrotzei aurre egi-teko orduan.

Unamunok zioen irakasleok, inte-lektual gisa, dilema etengabean bizi ga-rela, euren interesak, ardurak eta uler-tzeko erak ulertzeko haur bihurtzeareneta orientazioa eta irteerak eskaintzendituzten aditu gisa aritzearen artean.Hark, dilema osagarri hori (konpromi-soa-urruntzea) modu bizian bizitzeaproposatzen zuen aholku hau emanda:altu pentsatu eta sakon sentitu.

*Angel Pérez Gómez Gipuzkoako Hezkuntza Berriz-tapen Proiektuen jardunaldiak. Gaitasunak garatzen ize-neko jardunaldietan izan zen eta testua, han esandakoarentranskripzioa da.

Zer motatako ezagutzaeskatzen diegu

ikasleei egun gutxibatzuk irauten ba-du? (...) Errealita-terako balio dutenkontzeptuak,ere-

duak eta eskemak. Hori daeskolan garatu behar den

ezagutzaren eredua.

?

Bide eginean jarraitzen dugu zuen

ekarpenekin eta parte-hartze

handiagoarekin aberastu nahi dugularik.

Hik Hasi proiektua irekia

den heinean, interesa duen edonoren

parte-hartzea gustu handiz hartzen dugu.

Jar ezazu zure aletxoa euskal

hezkuntzaren

aldeko ekimen honetan.

berriakekaina

Euskal Autonomia Erkidegoan gero eta elebidun gehiago eta gazteagoak daude. 25 urtetan % 15 hazi da elebidunen kopurua;1981ean baino 325.000 elebidun gehiago daude Araban, Bizkaian eta Gipuzkoan. Eusko Jaurlaritzaren IV. mapa soziolinguistiko-ak utzitako datuak dira. Elebidunen hazkunde handiena gazteen artean gertatu da. 15 urtez azpikoen % 75ek euskaraz dakite. Na-farroa Garaia, Nafarroa Beherea, Lapurdi eta Zuberoako datuak gehituta, guztira 873.000 inguru dira elebidunak. 2006ko biztan-leria datuak erabili dituzte mapa osatzeko.

Gero eta elebidun gehiago dago Araban, Bizkaian etaGipuzkoan

Euskal eskola bizirik Iruñean

Arrakastatsua izan zen joan denmaiatzaren 24an Sortzen-Ikasbatuazelkarteak Iruñean antolatu zuen XIV.jaia. Bizi Euskal Eskola! lelopean egindute aurtengo ospakizuna eta aginta-riek jar ditzaketen traben gainetik, eus-kal eskola bultzatzeko eta indartzekoborondatea azaldu zuten bertan bildu-takoek. Festa giroan hainbat aldarrika-pen egin zituzten: Txantreako ArturoKanpion eta Axular ikastetxeetan biziduten egoera larria salatu zuten, EuskalHerrian Euskaraz-ek Nafarroako Go-bernuak euskarazko hezkuntzarekikoduen jarrera salatu zuen, eta Euskal He-rriak Bere Eskola herri ekimenak eus-kal curriculumaren eta Euskal Uniber-tsitatearen aldarrikapenak eraman zi-tuen, Euskal Herrian Hezkuntza Siste-ma propioa eraikitzeko elkarlanerakodeia eginez.


Selektibitatea eta baxoa aztergaiEuskal Herriak Bere Eskolak antolatuta, Selektibitatea eta Baxoa frogen gaineko azterketa pedagogiko eta politikoa egingo da

datorren ekainaren 11n, Bilbon. Ikuspegi politikotik, herri gisa, Hezkuntza Sistema Nazionalaren bidean eman daitezkeen urra-tsetan dituzten ondorioak aztertuko dituzte, bereziki Euskal Curriculumaren aplikazioanzentratuz. Ikuspegi pedagogikotik, berriz, ebaluazio sistema bera izango da azterketarenoinarria. Ikuspegi kritikotik ebaluazio sistema horren gaineko hausnarketa abiatzea daEHBEren nahia, aurrera begira ireki daitezkeen aukerak aztertzeko. Partehartzaileen ar-tean izango dira: Aiora Filarmendi, Euskal Herriak Bere Eskola-ko kidea (dinamizatzai-lea); Aitziber Plazaola, Ikasle Abertzaleak-eko kidea; STEE-EILAS sindikatuko ordezkaribat; LAB sindikatuko ordezkari bat eta irakasle bat. La Bolsa eraikinean izango da mahai-ingurua, 18:00etan.

“El secret de la lluna” filma maiatzaren 10ean estreinatu zen Kata-luniako zazpi zinematan. Horren aurretik, maiatzaren 8an, Hik Ha-sik ekoiztutako “Ilargiaren sekretua” filmaren katalanezko bertsioaBartzelonako Euskal Etxean aurkeztu zen, eta bertan izan ziren bes-teak beste, Pirritx eta Porrotx pailazoak. Dozenaka pertsona elkartuziren eta aurkezpenean, Pirritx eta Porrotx pailazoak, Alicia Garaial-de filmaren zuzendaria, Joxe Mari Auzmendi Hik Hasiko kidea etaGloria Castellví Música Trapellako arduraduna izan ziren. Aurkez-penaren ondoren, filma eskaini zen Euskal Etxean bertan, lehen al-diz katalanez. Pelikularen estreinaldia arrakastatsua izan zen eta as-ko izan ziren Bartzelonako Cinema Alexandrara, Bergako CinemesCatalunyara, La seu d’Urgelleko Cinemes Guiura, Mollerussako Ci-nemes Urgellera, Montblanc-eko Cinemes Casalera, Ripolleko Cine-ma Comtalera, eta Tàrregako Cinemes Majèstic-era gerturatu zirenpertsonak. Aurrerago, “Ilargiaren sekretua” fimarekin batera kalera-tu zen “Begiradaren heziketa” lana ere, katalanez argitaratuko da.


Jende ugarik eman du izena dagoe-

neko X. Hik Hasi Udako Topaketa Pe-

dagogikoetan. Uztailaren 1, 2 eta 3an

izango dira Topaketak Donostian eta

guztira 31 ikastaro eskaini dira. Zenbait

ikastaro itxita daude honezkero, baina

oraindik ere baduzue beste batzuetan

izena emateko aukera, kopuru muga-

tua izanik oraindik bete ez direlako,

edo partehartzaile mugarik ez dutela-

ko. Izena emateko: www.hikhasi.com.

Hik Hasiren X. Topaketa Pedagogikoak

“El secret de la lluna” filma estreinatu da

* Diskalkulia eta “beste arazo” matematiko batzuk Noiz: ekainak 1 Non: Bilbon Antolatzailea: Hezkuntza Ildo

Berriak Fundazioa Izena ematea: [email protected] Informazio gehiago: www.fundacionnce.org

* Eskola Txikietako Topaketak Noiz: ekainak 25 Non: Durangoko institutuan Antolatzailea: Eskola Txikiak Izena

ematea: www.eskolatxikiak.org Informazio gehiago: www.eskolatxikiak.org

* Interneten informazioa non eta nola aurkitu: zure lana xamurtu (Haurreskolak 08/09) Noiz: ekainak 1-24

Non: Luis Briñas ikastetxean, Bilbon Antolatzailea: UEU eta Haurreskolak Izena ematea: www.haurreskolak.net Infor-

mazio gehiago: www.ueu.org


Ikastaroak

Irailetik aurrera, sare publikoko eta

sare kontzertatuko Lehen Hezkuntza-

ko 5. Mailako Arabako, Bizkaiko eta Gi-

puzkoako ikasle guztiek ordenagailu

eramangarri bana izango dute eskolan,

Isabel Celaa, Hezkuntza sailburuak ja-

kinarazi duenez. Guztira, 10.000 ikas-

lek baino gehiagok izango dute esko-

lan lan egiteko ordenagailua, baina

etxera eramateko aukera ere izango

dute. Programa, ikasturtez ikasturte

DBHko 4. mailaraino zabaltzeko as-

moa du Eusko Jaurlaritzako Hezkuntza

Sailak.

LehenHezkuntzakoikasleek orde-nagailu banaizango dute

Ikastoletako hizkuntza sistema, Europaneredugarri

Ikastoletako hizkuntza sistema Europa osoan da eredugarria Leonard Or-ban, Europako Batasuneko Eleaniztasunerako komisarioaren iritziz. EuskalHerrian bisitan izan da Orban eta ikastoletan hizkuntzaren arloan egiten den la-na azpimarratu du. Komisarioaren hitzetan, 23 hizkuntza ofizial daude Europaneta 60 hizkuntza gutxitu. TIL ereduari lotuta berriz, Euskal Herrian “bigarren etahirugarren hizkuntza Europako herrialde askotan egiten den mailan hitz eginahal izateko lan asko egin behar” dela esan du Orbanek.

Kalitate ziurtagiria eman diote IñigoAritza ikastolari

Altsasuko Iñigo Aritza ikastolak Kalitate Egitasmo Integratua (KEI) ziurtagi-ria jaso du. Hezkuntzaren kalitatea neurtzen du Kei-k, eta Horreum fundazioakkudeatzen du. Ikastolako kideek jakinarazi dutenez, “Europako kalitate estan-dar onenen parekoa da” KEI delakoa. Hamasei ikastolatan ezarria dagoen ere-dua da eta hezkuntza alorretik eta soilik hezkuntzarako sortutako kalitate eredubakarra da.

Txikiak handi Okzitanian ere

Nafarroa Oinez Okzitanian aurkeztu dute Txikiak handiproiektuarekin ba-tera. Okzitaniako kulturaren eta okzitanieraren alde lanean ari diren eragileekineta hezkuntza arloko ordezkariekin bildu ziren Nafarroa Oinezeko antolatzai-leak. Aurrez ere, Katalunian eta Aragoin izan dira proiektua aurkezten. Etxarri-Aranatzen iango da aurten Nafarroa Oinez, urriaren 18an. Andra Mari ikastolakantolatu du eta bildutako dirua eraikin berria egiteko erabiliko dute.

Ikasturte honetan bertan Hik Hasik antolatutako psikomotrizitate-

ari buruzko jardunaldian aritu den CARLES FONT kalatana zendu

da. Hura ezagutzeko zoriona izan dugu eta agertu zuen prestutasuna

eta haren esperientzia gurekin partekatu izana eskertu nahi dizkiogu.

Hik Hasiko 134. zenbakiko elkarrizketa nagusian ekarpen handia

egin zuen. Eskerrik handienak utzitako guztiarengatik. Ez adiorik.

Behin-behineko ira-kasleek amatasun bai-menik ezin dutelahartu salatu dute

Unibertsitatez kanpoko behin-

behineko irakasleek salatu dutenez, ez

dute hiru urte baino gutxiagoko seme-

alabak zaintzeko amatasun baimena

hartzeko aukerarik, nahiz eta legez es-

kubide hori langile eta funtzionario

guztiei dagokien. Salaketa jarri dute Es-

painiako Lan Ministerioko Lan Ikuska-

ritzan eta horren arabera, Eusko Jaurla-

ritzak sexu diskriminazioa egiten du,

eta familia kontziliazioaren aurka doa.

Hezkuntza Sailak, ordea, ez du uste

sexu diskriminazioa egiten denik. Esan

dutenez, euren lanpostuak dituen

ezaugarriengatik ezin dute langileek

amatasun baimenik hartu.


Ahalmen urriko haurren eskolatzea bermatzen duten eskola bizirako lagun-tzaileak kexu dira eta botere publikoei lanbidearen ezagutza aitortzeko eskatudiete. Eskola laguntzaile izateko eskatzen den titulazio bakarra Baxoa da eta le-hen urtean 60 orduko prestakuntza jasotzen dute. Kontratua hiru urtekoa izatenda eta behin baino ezin da berritu, beraz, sei urteren buruan lanpostua utzi beharizaten dute. Lanbidearen ezagutza eskatzen dute, baina Frantziako Hezkuntzakez du eskaria onartu Fani Laskubek, Prekarioen Kolektiboko kideak esan due-nez: “lana ez dela lana erran digu Akademia Ikuskariak, funtzio bat baizik”.

Abuztuan langabezian geratuko dira 63 eskola laguntzaile Pirinio Atlantiko-etako departamenduan. Bada beste lanpostu mota bat ordea, EVS izenekoa etahoriek eskola laguntzaileen funtzioa dute baina administrazio lanak ere egitendituzte. Ekaina amaieran lanik gabe geratuko dira horietako 400.

Horren guztiaren aurrean, egoera aldatu arte presioa egitea erabaki dute,ahalmen urriko haurren eskolatzea eskubidea dela gogoraraziz.

Duela bi urte osatu zuten Prekarioen Kolektiboa, eta gizartearen elkartasunalortzeko sinadura bilketa egin dute azken egunotan. Lanbidearen ezagutza ai-tortzea eta lan baldintza duinak lortzea da Prekarioen Kolektiboaren helburu na-gusia eta bide horretan LAB sindikatuaren eta Snuipp sindikatuaren laguntza ja-so dute.2.200 sinadura inguru aurkeztu dituzte Baionako Akademia Ikuskari-tzan.

Borroka indartuko du PrekarioenKolektiboak

Baigorriko kolegioan ikasgela elebiduna irekiko da datorren ikasturtean Bordeleko Akademiako Errektoreak jakinarazi due-

nez. Hiriburuko kolegioa ere, elebiduna izango da irailetik aurrera eta bi horiekin eskaintza indartu dela nabarmendu nahi izan du

Euskararen Erakunde Publikoak. 2004tik Bigarren Hezkuntza elebiduna egiteko aukera % 27 igo dela adierazi du Bordeleko Aka-

demiako Errektoreak eta EEP-k, eskaintzaren indartzea azpimarratu du.

Baigorriko kolegioak ikasgela elebidun berria izango du

CCaarrlleess FFOONNTT ppssiikkoommoottrriizziissttaa ggooggooaann

Zure helbide elektronikoan Hik Hasiri buruzko azken berriak eta hainbat albiste jaso nahi badituzu, gure buletin elektroni-koan harpidetu besterik ez duzu egin behar. www.hikhasi.com web orrian izena eman, eta etxetik mugitu gabe jasoko duzuHik Hasiren berri!

Gure buletin elektronikoa jaso nahi al duzu?

Eskuartean proiektu interesgarriak izango dituzue, ziur. Maiz, apalen batean ahaztuta geratzen dira, ordea, eta guk, hautsakendu eta horiek partekatzera bultzatu nahi zaituztegu. Ikastetxeetan erabiltzen diren proiektuak, materialak, fitxak, irudiak,gidoiak, powerpointak, unitate didaktikoak... partekatzeko aukera duzue gure web gunean. Guztion artean, hezkuntza abe-rasteko aukera dugu. Anima zaitezte besteekin PARTEKATZERA!

Partekatzeko proiektuak

Datorren hilabeteko eztabaidarako galdera...>>> Krisia guztion ahotan dabilen garaiotan, zure inguruan, hezkuntza arloan, nabari al duzu horren eraginik? Zertansumatzen duzu hori?

Hik hasiren web gunean dugun EZTABAIDAGUNEA paperera ekarri dugu. Hilero, web orrian jasoko ditugun iritzienlaburpena izango duzue eta baita hurrengo galdera zein izango den ezagutzeko aukera ere. Hona hemen maia-tzeko eztabaidak utzi diguna...

>>> Administrazioak etorkinen eskolatzean esku hartzen du batzuetan. Zenbait herritan, adibidez, eskola jakinetarabideratzen dituzte. Bide egokia ote da hori?

> Administrazioak esku hartu behar du, nola ez. Batez ere, herriko udalek, etorkinei harrera eginez, egoera ezagutaraziz eta nor-malizatzen lagunduz eta hezkuntza aukerak eskainiz. Eskolatzeko orduan ere, etorkinek ezagutu behar dituzte herriko eskolak, zereskaintzen duten, dituzten hezkuntza priektuak, zer baldintzetan eskolatuko liratekeen eta abar. Udalek eskaintzen dutena kontuanhartzea ona izango litzateke etorkinentzat, non eskolatu azken erabakia haiek hartzen badute behintzat. Zentzu horretan, herrikoikastetxeen artean elkarlana egotea eta planifikazio komuna bideratzea etorkizunerako osasuntsua izango litzateke. Animo eta lane-ra! Mikel

> Gaur egungo antolaketa administratiboekin posible al da baldintza berdinetan jardutea? Langileek eta ikastetxeek administra-ziotik jasotzen duten tratua desberdina bada, nekez joka liteke berdintasunaren parametroan. (…) Herri bereko bi eskola. Betebeharberdintsua eskatzen bazaie, eskainiko zaizkien bitarteko ekonomiko, material eta pertsonala bertsuak izan beharko lirateke, ezta?Gaurko antolaketak, aldiz, hori guztia ukatu egiten du. Gure herritik kanpo erabakitako parametro diskriminatorio eta zapaltzaileaklegez jartzen ditu. Bitartean gu, bidean galdurik, errudunen bila. Noiz piztuko dugu argia, behingoz! Mila

> Herriko administrazioan dago gakoa, Udalean. Baina ba al du Udalak eskumenik eta bitartekorik etorkinen gaia bere egiteko?Duela gutxi irakurri nuen Hernanin, hiru ikastola publiko eta moja ikastetxe bat daudela Haur Hezkuntzan eta Lehen Hezkuntzan.Ikasle etorkin gehienak mojetara joaten omen dira eta 20 estatutako 80 bat ikaslerentzat hizkuntza laguntzaile bakarra omen dute. Ho-ri ez al da herriarentzat porrota? Baldintza horietan, nola lagun liteke etorkinen integrazioa eta normalizazioa? Nola lor lezakete besteherritarrekiko berdintasunaren eskubidea? Manu

> Ez al dira administrazioekin batera herriko eragileak egon behar? Horrela ez bada, herriko bizitza ez badago, zaila izango da he-rritarren arteko gertutasuna egotea eta elkarri entzutea. Miren

> Lurralde bereko ikasleak ikastetxe desberdinetan jartzeak ba al du zentzurik? Pentsa dezagun, bi familietako bi euskaldun Ale-maniako herri berean, ba al du zentzurik bi ikastetxetan banatzeak? Nola laguntzen zaie gehiago, banatuta ala elkarrekin jarrita? Ara-biarrekin, errumaniarrekin edo ekuatoriarrekin ez al da gauza bera? Hizkuntza eta kultura bertsuak baldin badituzte behintzat, nik el-karrekin jarriko nituzke, eta hortik aurrera nola jokatu, ongi aztertuko nuke. Maria


argitalpenak

Zuberoako literaturazJean-Louis Davant

EUSKALTZAINDIAEuskaltzaindiak argitaratzen duen

“Euskaltzainak” bildumaren bederatzi-

garren zenbakia da. Zuberoako litera-

turaren antologia eskaintzen digu idaz-

leak XV. mendetik hasieta XX. mendera

arte. Zuberoako literaturaren antolo-

gian zegoen hutsunea bete nahi izan du

Davantek •

TantakEHU

Bost artikulu bildu dituzten Tantakaldizkariaren azken alean, horien arte-an: “Hizkuntzen kudeaketa eskolan”,“Espainiko Bigarren Errepublikarengaraia hezkuntza berrikuntzari begira”,“EHU-ko orientazio psikopedagogia-ko practicumetik orientatzailearen lan-bide konpetentzien ikasketa”, eta “Ka-litatea hezkuntza: ikerketa baten ondo-rioak”•

Fauna exotiko inbaditzaileaEuskal Autonomia Erkidegoan

EUSKO JAURLARITZA Biodibertsitatea zaintzeko eta be-

rreskuratzeko egin beharreko ekintzenplangintza egokia diseinatzeko lagun-garri izan nahi du liburuak. Espezie exo-tiko inbaditzaileak zorrotz kontrolatze-ak eta errotik desagerrarazteak gureekosisteman berezko dibertsitatea be-rreskuratzen lagunduko dutela azpima-rratu dute egileek •

Malanjel pirataJ.M. Olaizola Lazkano “Txiliku”

ELKARHitzen bilduma egiten du Ainge-

ruk: aingeru, pirata, katagorri grisa...eta zerrenda horretako beste hitz batalzheimer da. Izan ere, Malanjelek,Aingeruren aitonak, alzheimer gaixo-tasuna du. Literatura eta bizitzari bu-ruzko lezioa uztartu ditu idazleak. Ei-der Eibarrek egn ditu irudiak. 8 urtetikgorakoentzat •

Jon eta zaldiakJabier Muguruza

EREINAinhoa aitarekin bizi da eta egun

batez, aita triste aurkitu du. Ainhoarenaitak zaldiak zaintzen ditu eta zaldi ba-tek ihes egin duelako dago triste. Ain-hoa zaldiaren bila aterako da basora,baina aitak egia esango dio azkenean:bizitzeko dirua behar zutelako saldu duzaldia. Mari Mar Agirrerenak dira iru-diak•

Bat. Soziolinguistika aldizkaria70. zenbakia

SOZIOLINGUISTIKA KLUSTERRA“Euskararen legeak” dosierra eta

hainbat artikulu txertatu dituzte: “Eus-kararen araubide juridikoa Euskal Au-tonomia Erkidegoan, Nafarroan etaIpar Euskal Herrian”, “Euskara eta lege-dia Ipar Euskal Herrian: Gizarte elebi-dun baterantz aukerak eta mugak”,“Milaka urraketa Euskararen legeen ba-bespean” eta “Hizkuntzak enpresan,legetik haratago”, besteak beste•


... nora joangogara?

BKZ abenturaNafarroa Garaiko Narbarten eta Nafarroa Behereko Bidarrain

Kirola eta abentura bateratzen di-ren gunea da BKZ abentura. Ikasle tal-deak urte guztian zehar hartzen dituzte,eta udalekuak ere egiten dira bertan.1993.an jarri zuten abian proiektua hirulagunek, naturarekin harremanetan,kirol eskaintza egiteko asmoz, eta 16urteotan ehundaka pertsona izan dira

bai Narbarten eta baita Bidarrain ere.

Bidarraiko ur baseaBidarrain (Nafarroa Beherea) BKZ

Nafarroa Abenturak Errobi errekarenbazterrean urbizietako basea du. Alda-

gelak, komunak eta otordutxoak egite-ko mahaiak daude.

Autobus eskaintzaIkastetxeetatik joan-etorria egiteko

56 plazako autobusa ren zerbitzua du.


Bertizko jaurerritik kilometro ba-tera topatuko dugu BKZ abentura,Narbarten. Natur giroaz gozatuz,hainbat kirol jarduera egiteko aukeraematen du inguruak: raftinga,ur lera,piragua, kanoraft, zintzur jaitsiera,soka zirkuituak, tirolina, paintball,BTT… Eta horietako batzuk oso ger-tu gainera, izan ere, Lakoizketakohariztian adin guztietako soka zirkui-tuak, tirolinak eta paintball egitekoaukera baitago.


- Jarduera guztiak egiteko arropa eta oinetako erosoak eramatea kome-ni da.

- Jarduerak egiteko behar den materiala BKZ abenturako arduradunekuzten dute.

- Aterpetxeak 84 lagunentzako tokia du.

iBertiz aterpetxeaTelleria Etxea 31793 NARBARTE (Nafarroa) [email protected]: 948 592 322 Faxa: 948 592 102

Oharrak:

Rafting: gidari profesional batek gidatutako baltsa baten bidez, Errobieta Bidasoa ibaien II eta III mailako jeitsiera. 2 orduko iraupena. Igeri egitenjakin behar da.

Ur lera: ur lera batez eta aleta batzuekin, errekako ur bizien indarra na-barituko duzu. Edonorentzat egokia (I-II-III mailak). 2 orduko iraupena.Igeri egiten jakin behar da. 10 urtetik gora.

Piragua: piraguan, eta gidari profesional baten eskutik Bidasoa edoErrobi ibaiko zati batzuen jeitsiera (I-II-III mailakoak). 2 orduko iraupena.Igeri egiten jakin behar da.

Kanoraft: biko untzi bereziak dira, egonkorrak eta erosoak. II-III. mai-lako ibaiak jeisteko aukera ematen du.

Zintzur jaitsiera: urak mendez mende egindako zirrikitu ikusgarrietatikibiltzeko aukera ematen du, rappel teknika erabiliz.

Soka zirkuituak: lehenik ikasketa zirkuitoan (urdina) aritzen dira etaondoren, besteetara pasatu daiteke:

Haur zirkuitoa (horia):4 urtetik gorako haurrentzat. Haurrek esku-erabi-lera, arreta eta hausnarketa lantzen dituzte. Arduradun batek egon behar duhaiekin.

Erdiko zirkuitoa (gorria): 9-10 urtetik aurrera. Joko erakargarriak eskain-tzen ditu: zubi tibetarra, pasarelak, sarea, tirolina. Norberak egiten du ibilbidea.

Zirkuito luzea (beltza): fisikoki ongi prestatuta daudenentzat. Erresis-tentzia eta ausardia proban jartzen dituen ibilbidea.

Tirolina: zirkuitu bakoitza tirolina batekin amaitzen da (lurreratzeko).Adin guztientzat aproposa den 30 metroko tirolina dago.

Paintball: jarduerarako beharrezkoa den materiala arduradunek uztendute: maskara, buzoa eta 200 bola dituen markadora.

BTT: bizikletaz egiteko hainbat ibilbide daude: Bertizko Natur Parkea,Bidasoako Trenbidea... nahi izanez gero gida profesional baten laguntzaere eskaintzen dute.

Jarduerak:

BBKKZZ AABBEENNTTUURRAA


atzeko atetik

Facebook-en irakurria:

Atzo, 11 urteko ume batzuekin izandako elkarrizketa. “Daukazu Messenger?”“Ez”. “EtaTuenti?”“Ez”. “Eta XXX?”(ez nuen ulertu zer esan zidaten) “Ez”. “Eta internet?”“Bai”. “Jo-de,y para qué lo usas?”.

Iturria: Sustatu,2009-05-20.*

Ikasle denbora

Ez naiz inoiz ikasle lar fina izan.Txikitan ez nien garrantzi handirikematen nota onei, eta bost batekingainditzearekin konformatzen zire-netakoa nintzen, gutxiago estudiatze-ak kalean ibiltzeko denbora gehiagoizatea suposatzen baitzuen, eta ni osokalezalea bainintzen. Gurasoak nolaedo hala kontsolatzen ziren, mutikoazkarra baina pixka bat alferra nintze-la esanez.

Denbora aurrera joan ahala, ikasleeredugarria izatetik aldenduko nin-duen beste zerbait gertatu zen: txule-ten munduaren aurkikuntza. Bereha-la zaletu nintzen haiekin. Hasieran,estudiatu gabe gainditzearren egiten

nituen, baina une jakin batetik aurre-ra, txuletak egitearen beraren plaze-rraz jabetu nintzen, eta pixkanaka, ni-retzat bizio bihurtu zen. Izan ere, txu-leta polit bat prestatzea, txikitxoa, on-do aprobetxatua, plastifikatua... arte-lan txiki bat zen nire begietan. Eta az-terketan poltsikotik mahaira atera-tzea, irakasleari poker aurpegiaz so,urduritasuna kontrolatzeko ahalegi-nak eginez, puenting egitearen antze-ko esperientzia kilikagarria begitan-tzen zitzaidan.

Nire estudiante bizitza luzean au-rrera joanda, Euskal Filologia amaituondoren, IVEF-SHEEri ekin nion, etagero Ingeles Filologiari. Une jakin ba-tean, aldi berean fakultate batekoikaslea eta beste bateko irakaslea iza-tea suertatu zitzaidan, eta kontraesa-nez eta sentsazio kontrajarriz beteta-ko bolada izan zen. Ikasle jardutennuenean, artean azterketa bat edobestetan kopiatu egiten nuen; eta ira-kaslearena egitea suertatzen zitzaida-nean, nire azterketetan inork kopia ez

zezan ahalegin guztiak egiten nituen.Txuletadunak ulertzen nituen, identi-fikatuta sentitzen bainintzen haiekin,baina nire rola, halakoetan, poliziare-na egitea izaten zen, eta horrek hain-bat kezka eta buruhauste sorrarazizizkidan.

Erabaki bat hartu beharra zegoen:bietako bati utzi behar nion, ikasleaizateari edo irakasle izateari, eta ira-kaslea izateari utzi nion, hileroko sol-data edukitzeak ematen zidan larregi-ko erosotasunari muzin eginda. Ha-rrezkero –hamar bat urte pasatu dira-,idaztetik bizi naiz. Eta ikaslea izatenjarraitzen dut, Ingeles Filologian, Gas-teizko fakultatean. Ez dakit noiz arteiraungo dudan horrela, nire helburuaez da errekorrik haustea, baina gustu-ra nago eta ez daukat batere presarikfakultatea behin betiko utzeko. Horibai, txuletak egiteari utzi diot, zerenlotsa handiegia pasatuko nuke nireadinarekin irakasleren batek kopia-tzen harrapatuko banindu, lehenen-go aldiz, harrapatu ere.

Jon ARRETXEIDAZLEA

UUrrttxxiinnttxxaa eesskkoollaa

sorginen etxea

Ipuinetan eta jolasetan oinarritutako egonaldia egin ahal izango duzueSorginen Etxean. Sorginak edo aztiak bizitzeko era askea, alaia etajostagarria zuten sendagileak eta pertsona arruntak zirela ezagutuko duzue.Mundu fantastikora bidaia egiteko aukeraizango duzue, adimen emozionala landuz etanortasuna eraikitzen duten jarduerak eginaz. Biedo hiru egunez, sorginez mozorrotuko zarete,abestu, jolastu, leizeak bisitatu... Sorginenbizimodua ezagutuko duzue!

ZU GAR R A M URDI

EEGGOONNAALLDDIIAAKK IIKKAASSTTEETTXXEEEENNTTZZAATT::

MMAATTRRIIKKUULLAA ZZAABBAALLIIKK!!

ELKARRIZKETA: ELENA CANO• EKARPENAK: ATLASA.NET .... alea.pdf · aurkibidea 8 gaia HERRIETAKO...

Documents

Transcript of ELKARRIZKETA: ELENA CANO• EKARPENAK: ATLASA.NET .... alea.pdf · aurkibidea 8 gaia HERRIETAKO...