ELEFANTEA

Ainara LarrañetaMaitane Perez de Heredia

Daniel Weyndling

1

AURKIBIDEA:

➢ Sarrera ............................ 3

➢ Ezaugarriak ..................... 4

➢ Elikadura .......................... 7

➢ Ugalketa ........................... 8

➢ Bizitokia/bizimodua ....... 9

➢ Bitxikeriak ....................... 11

2

SARRERA

Elefanteak lehorrean dauden animaliarik handienak dira. Proboscidio ordenaren Elephantido familiakoak dira.

Bi espezi desberdin daude: Asiakoa eta Afrikakoa. Lehenengoaren izen zientifikoa “Elephas maximus” da eta Afrikakoarena “Lodotonda”.

Biak Lur planetan bizi izan ziren antzineko animalien ondorengoak dira, orain dela 36 milioi urte bizi omen ziren bere jatorrikoak.

Asiako elefantea Afrikako elefantea

3

EZAUGARRIAK

Elefanteen bi espeziek oso ezaugarri bereziak dituzte, animalien artean haiek bakarrik dituztenak. Hala nola:

Letaginak: Defentsa bezala erabiltzen ohi dituzte, eta berez bi hortz luze-luzeak dira. 3,5 m neur dezakete eta 117 kg pisatu.

Beste hortzak erabiltzen ohi dituzte janaria murtxikatzeko, asko desgastatzen direnez, bizitzan zehar aldatzen joan behar dute.

Tronpa: Animalia hauek duten ezaugarririk ezagunena da. Berez, beren sudurra da, baina eginkizun askotarako erabiltzen ohi dute: belarrak eta hostoak mozteko, dutxatzeko, arnasa hartzeko, edateko, hautsa hartzeko, kumeak lasaitzeko, usaintzeko,.... Badirudi beste elefanteekin komunikatzeko ere erabiltzen duela emititzen dituen soinu batzuei esker.

Belarriak: Oso handiak dira, eta batez ere freskatzeko erabiltzen ohi dute, abaniko bezala mugituz aurrera eta atzerantz. Horrez gain, entzuteko eta seinaleak egiteko erabiltzen omen dute.

4

Gainerako ezaugarrietan bi espezie artean dauden desberdintasunak kontutan hartu behar dira:

Asiako elefantea, belarri txikiak bere buruaren tamainarekin alderatuta dituela bere ezaugarrietako bat da. Baita, bakarrik hazten zaizkie letaginak arrei. 3 metroko altuera du eta 5.000 kiloko pisua.

Afrikako elefantea, altuagoa da, 4 metroko altuera du, eta belarriak ere handiagoak (1,5 m neurtzera irits daitezke). Arrek eta

5

emeek letaginak dituzte. Bere pisua 7.000 kg-koa da.

Bi espezieek aurreko oinetan 5 azazkal dituzte, atzekoetan berriz, asiakoak 4 ditu, eta afrikakoak 3. Ibiltzerakoan, arinak eta isilak dira. Bere hankak loditu dira bere gorputza ongi eusteko eta mugitzeko. Etsai baten kontra aritzen denean edo ihesean dabilenean 40 km/orduko abiadura har dezake. Ibiltzerakoan, aldiz, 6,4 km/ orduko hartzen du. Ezin du salto egin edo korrikatu, baina igerilari bikaina da, ibaiak eta lakuak nekatu gabe zeharkatzen ditu. Bere oinaren azpialdeak 1 m karratu neurtzen du.

Ikusmena ez dute oso garatua eta bere begiak txikiak dira.

6

ELIKADURA

Elefanteak belarjaleak dira, janari hauek jaten ohi ditu: Belarra,hostoak eta txikiak direnean esnea edaten dute.

Ere, esaten dute, gatza jaten dutela. Animalia hauek tronparekin janaria lortzen dute eta gero ahora eramaten dute. Egunean 150 kg jan dezakete eta 100 l ur edan dezakete. Hori dela eta, bere hortzak errez desgastatzen dira eta aldatu egin behar dira. 60-70 urte dituztenean hil egiten dira bere hotzak oso desgastatuak daudenez ezin dutelako jan.

Asiako elefanteari belarra gustatzen zaio batez ere jateko, Afrikakoari berriz, zuhaitzetako hostoak.

7

Elefante bat janaria lortzen. Elefante bat jaten bere kumearekin.

UGALKETA

Elefantea bibiparoak dira, hots, kumeak amaren sabeletik egiten dituzte.

Elefante emeek 10 kume inguru izan ahal dute bizitza osoan. 15 urterekin daukate heldutasuna eta 70 urte bizi ahal dira.

Emeen ernaldia 22 hilabetekoa da, honek esan nahi du 22 hilabete egoten dela amaren sabelean. Elefante kumeak jaiotzen direnean 120kg pisatzen du.

Elefante emea sartzen da araldian urteko edozein urtarotan, orduan emea bereizten da taldetik eta joaten da ar batekin, baina 48 ordu horietan arra eta emea bakarrik daudenean, ar gehiago etorri ahal dira.

Hasteko, arrek borraka egiten dute emea bereganatzeko. Irabazten duenak emearekin kopulatzen du. Emeak ume bat bakarrik izan ahal du baina 2 edo 3 izan daitezke.

Kumea jaiotzen den bitartean taldea borobil batean jartzen da letaginak kanpoan defendatzeko. Jaiotza bukatzen denean matriarkak garbitzen du umea eta elefanteek usaintzen dute.

Kumeek amaren titietatik esnea edoskitzen dute . Errez gaixotzen dira eta bere harrapakariak (leopardoak eta tigreak) aisa ehizatzen dute. Gehienak hil egiten dira urte bat bete baino lehen.

8

BIZITOKIA ETA BIZIMODUA

Elefantea munduko bi lekutan bizi da; bat Afrikan, bi espezietatik handiena eta bestea Asian. Horrez gain, aitzinean, elefanteak Chilen, Indonesian eta Mesopotamian bizi ohi ziren. Afrikako elefantearen letaginak askoz handiago eta zorrotzagoak dira Asiako elefantearenak baino; gainera ugaztun honen belarriak zabalagoak dira eta beroa egiten duenean, freskatzeko, belarriak astinduz nahikoa izaten ohi dute.

9

Elefantearen banaketa munduan gutxitzen ari da mapan ikusten den bezala, gero eta elefante gutxiago gelditzen ari dira.

Elefanteen taldea, beti matriarka batekin osatuta dago, hau da,

familia gidatzen duen emea da. Adin gehien duena da, baina eme bat izan behar du. Bere misioa da, familia leku batetik bestera mugitzea belar freskoaren bila joateko, berak bide berdinetik gidatzen du bere familia eta horrela, urte askotan bere familia, betiko bidea egingo du. Matriarka ezik, emeak, kumeak eta bizpahiru gazte egoten dira familietan. Arrak bakarrik bizi dira eta emeekin aldi bat bakarrik elkartzen dira urtean: ugaltzeko.

10

Elefante arra, bera bakarrik

Elefante talde bat, emeak eta kumeekin

BITXIKERIAK

• Elefantea ugaztun handi eta indartsu bat da, baina horrez gain;saguei, sugeei eta arratoiei diete beldur. Ez dira gai ezta oztopo txikienetik salto egiten eta hain handia izanda ere, zutik egiten dute lo.

• Existitu den elefanterik handiena Angolan ehizatu zen 1956. urtean; 12.000 kg pisatu izan zituen. Elefanterik txikiena, berriz, Kreta uhartean Preixtozenean bizi zen, espezie batekoak izan ziren.

• Elefantea oso handia izanda ere, asko hiltzen dute marfilaren truke. Debekatua egonda ere, urtero, milaka elefante ehizatzen dira. Ehiztari hauek “ isileko ehiztariak” dira eta ez dute elefantea bakarrik ehizatzen, animalien larru azala, tximinoen haragia... Hori oso larria da, ez ba dugu zerbait egiten espezieak desagertuko direlako. Baina egunero isileko ehiztariak handiagotzen dira eta ehiza debekatua gehiago praktikatzen da.

• Animalia polit hauek oso sentiberak dira familiaren kontuetan, hezur batzuk aurkitzen badituzte, usaindu egiten dute eta bere familiako arbaso bat baldin bada, hezurrak lau ertzeetan banandu egiten dute. Gure esku daude animalien hauen iragana.

11