DORSIÈR Nòrd-Occitan RESCONTRE Julian Pochelon 3QA · PDF fileABONATZ -VOS A 1...

DORSIÈRNòrd-Occitan

RESCONTREJulian Pochelon

3QAMalika Verlaguet

# 41

- G

eniè

r / F

ebriè

r de

2018

- 5€

EditoSébastien PUGIN Cap Redactor

DIRECTEUR DEPUBLICATIONPierre Loubère

RÉDACTEUR EN CHEFSébastien Pugin

RÉDACTEURSSilvan ChabaudCaroline Dufau

MAQUETTISTEElodie Saulnier

IMPRESSION & ROUTAGEP.R.D., Millau

Remerciements à nos partenaires, relecteurs,contributeurs et collaborateursLise Gros, Sylvan Carrère, Lili Pinçon, Miquèu Pujol,Tristan Gahùs,Cathy Lacroix Jacme Taupiac, La Galipòta, Sonia Labat, Joan-Peire Lacombe et Cécila Chapduelh.

Lo Diari et lodiari.com sont des publications de l’IEO Midi-Pyrénées, association sise 11 rue Malcousinat 31000 Toulouse

ISSN : 2427–5735

© Pixabay - Andrew Martin

Aqueth avertiment qu’ei valeder tà tots e notament tau Diari. A fòrça de voler desvolopar eth noste modèl de magazine generalista dedicat a la cultura occitana, qu’avem avut tendéncia a desbrembar drin eth contèxte actuau.

Qu’an cambiat eths usatges de la prensa. Dus supòrts que son a coabitar e complementà’s. La prensa papèr, l’objècte jornau o revista, qu’ei sinonime d’enveja de profitar, de volentat de préner eth temps, de tot deishar un momentòt entà hè’s gòi. L’objècte, eth sué tocat, eth sué aspècte que participa hèra de la satisfaccion deu lector.

A costat, e despuish quauque temps dejà, eths mèdias tradicionaus que’s desvolopan tots per internet. Entà seguir eth ritme de l’informacion, anar mes luenh que çò qui permet la version papèr (imatges, sons, videos) e adaptà’s tostemps mes a l’usatge d’un public de qui càmbia, a l’encòp zapaire e exigent quan un subjècte e l’interèssa.

Entà pegar ad aquera evolucion e estar un mèdia modèrne, Lo Diari, que hè la jòga de perpausar a comptar deu permèr de mars un vertadèr magazine online. Que i poderatz trobar las cronicas tradicionaus (pas eths articles presents sonque sus la version paganta), l’agenda de referéncia de la cultura en occitan, ua actualizacion regulara e complements (articles d’apregondiment, cançons e extrèits de libes).

Tanben, ne pas pèrder eth Nòrd que deuré estar ua preocupacion hòrta de l’occitanisme. A còps eth “noste centre occitanista » que s’autreja eth dret de pensar per tot l’occitanisme e notament las zonas geograficament perifericas. Dab aqueth numèro, Lo Diari que vòu portar tà la lutz ua partida deu riquèr de l’Occitania septentrionau (istòria, literatura, iniciativas culturaus e actors culturaus.)

Ne pas pèrder eth Nòrd

ABONATZ -VOS A

1 AN6 NUMEROS

Vos cal decopar e tornar amb vòstre pagament a :

IEO MP - Lo Diari 11, rue Malcousinat

31000 Toulouse

LO DIARI

abonatz - vos en linha 1 www.lodiari.com/le-magazine

M. Mme.

Nom - Structure :

Prénom - Contact :

Adresse :

Code Postal :

Pays :

N° Tél : E-mail :

Ville : Date et signature :

Souhaite souscrire abonnement(s) à 24€ l’un, servi en zone2 soit € de port, soit un total de € réglés par chèque à l’ordre de « IEO MP »

Les informations recueillies à partir de ce formulaire font l’objet d’un traitement informatique destiné à l’IEO Midi-Pyrénées – Lo Diari. Conformément à la loi « informatique et libertés » du 6 janvier 1978 modifiée, vous disposez d’un droit d’accès et de rectification aux informations qui vous concernent.L’abonnement est valable pour six numéros à compter de la réception du paiement. Tout nouvel abonnement reçu immédiatement avant ou après le bouclage du numéro en cours pourra être reporté en conséquence. 1 - Abonnements Zone 1 uniquement (paiement par carte bancaire)2 - Zone 1 : France Métropolitaine, frais de port inclus ; Zone 2 : DOM-TOM, Union Européenne et Suisse, 4 € de frais de port par an ; Zone 3 : Reste du Monde (hors Union européenne et Suisse), 6 € de port par an.

8PAGE

DORSIÈR NÒRD-OCCITAN

MALIKA VERLAGUET

6 NUMÈROS24 €

21 A

N

Somari

25 • BarrutlatgesAl país de la bèstia

26 • Tresaur en lum

28 • RescontreNina Roth

30 • Tòca Maneta

31 • TV

32 • Edicions

33 • Diariscòpi

34 • Agenda

6 • Fotomatòn

7 • Novèlas • Mon volontariat

8 • Dorsièr- L'espaci Nòrd-Occitan- N.V. Gògol- Julian Pochelon

14 • MusicaPatwa

15 • Critica Literària

16 • Lo Scopitòne

17 • Per la veirina entredubèrta

18 • Libe Joens • L'occitan blos

19 • D'escart e de talvera

20 • De l'estèir estantPremèira minuta

22 • 3QAMalika Verlaguet

23 • Tecn'Òc

24 • Clic & Scrol

La lenga e la cultura occitanas son plan sovent consideradas coma quicòm del miègjorn, del sud, del solelh. [...] Es oblidar que sèm longtemps estats un nòrd de Mediterranèa e de Pirenèus, e qu’o sèm encara !

Contairitz que mescla francés e lenga d’òc per mièlhs far sonar sos racontes universals.

© N

icol

as M

artin

22PAGE

3QA

6 – Lo Diari Lo Diari – 7

Fotomatòn Novèlas

Mon volontariat :Sonia Labat

FASÈM DE BRUSH

TOM

ÀSBA

UDO

IN

En 2015, obtenguèri lo Màster deus mestièrs de la Cultura e deu patrimòni en país d’òc a Tolosa. Coneguèri fòrça esitacions a prepaus de mon percors professionau. Decidiguèri de partir en Itàlia ont descobriguèri l’italian e la granda diversitat culturala d’aqueste país. Tornèri a Tolosa dambe la volontat de trabalhar a l’entorn de l’identitat occitana, de la sua lenga e d’ajudar a mostrar las riquesas que pòt portar una cultura viva en ligam dambe son territòri.

Qu’èi causit de m’implicar coma volontària en servici civic a la Topina pr’amor que pensi qu’avèm besonh d’aqueste tipe d’endreit ende hèr viure e utilizar la lenga au quotidian. La Topina es un cafè-restaurant culturau que promòu l’occitan. Es un luòc de rescontre, de partatge e de discutida ont se pòt tanben participar a diferents talhièrs ligats a l’occitan o assistir a d’espectacles vius.

La mia mission es de montar un talhièr de cosina dambe produits locaus en occitan. Qu’organizam aqueste talhièr un còp per mes dumpèi lo mes d’octòbre. Le prumèr talhièr permetèc a un desenat de personas d’elaborar e de tastar de recèptas deu territòri a l’entorn d’una iniciacion a l’occitan e d’una descobèrta de produccions localas. Qu’èra un moment fòrça conviviau d’escambis entre occitanofòns e los que descobrissèvan la lenga, entre monde originari de diferentas parts deu territòri linguistic occitan e catalan. Adara pensam a difusar aqueste talhièr en defòra de la Topina.

A la fin d’aqueste servici civic que m’agradarèi de continuar de trabalhar au desvolopament de la Topina o autres projèctes culturaus d’aqueste tipe. Senon, m’agradarèi de trabalhar dins l’ensenhament de l’occitan.

Sonia Labat

Antan, coma lo Pascal Bodin de l’IEO Lemosin, encontreram, a Bel-Luéc, en Corrèsa, lo Dr Eva Martha Eckkramer, professora de lenguistica a Mannheim. Fagueram una entrevista que se tròba sus YouTube. E, a la debuta del mes-mòrt, eram convidats per Dòna Eckkramer e l’universitat d’a Mannheim per parlar de Lemosin d’a los estudiants de Romania Minor, un cursus qu’estudia lengas romanas minorisadas e creòles a basa lexicala romana. Lo Pascal presentet lo Lemosin, parlet del trabalh de l’IEO e del siti de colectages « La Biaça ». Ieu faguei

descrubir los mila ans de literatura lemosina, un pauc de lenga, e. c. a.

Lonh del mespres o de l’indiferéncia de costum, agueram mas plaser d’aquestes jòunes atentius e curós de çò que li contavam. I aguet d’emocion, mai, quante los estudiants me fagueron tornar dire La lauseta del Bernart de Ventadorn, dins la lenga.

E lo ser, lo Pascal nos botet a l’òbra per far un pastis de pomas de terra e una flaunharda, que sigueron arrosats de vins de Corrèsa e del Palatinat. E lo sopar s’achabet emb lo « Se chanta » !

A la prima, los estudiants vendrán en Lemosin per descrubir l’occitan pel país de Lemosin.

E Dòna Eckkramer nos aprenguet que lo 20 de belier, a Roma, i seriá remes, per lo Ministèri del Patrimòni Cultural, lo Prèmi Tacita-Mufa. Aqueste prèmi internacional, autres còps decernat per l’Unesco, recompensará l’accion de Dòna Eckkramer per las lengas minorisadas. Accion que la jurada descrubiguet e a primada mercés al filme que lo Pascal e ieu faguèram a Bel-Luèc !

Joan-Peire Lacomba

Eschamnhes entreBaden-Wurtemberg e Corrèsa

amassa, dab los membres deu grop. Qu’èi creat e compausat tanben tà las poesias de Bernard Manciet, de Rodin. Que jogui hèra de musica improvisada tà companhar los contes de Sèrgi Mauhourat, David Bordes, Daniel Cabarry.

Quin basteishes aqueths univèrs musicaus sonòrs, tà companhar un raconte ? En mei de la flabuta e deu tamborin, de la boha e de la votz, los instruments qui m’agradan de har soar ne son pas forçadament instruments vertadèrs. Ua placa de metau, un canèth... Que son sustot elements de percussions, qui hèn un son particular.

Aquò qu’ac as aportat tanben en Artús, D’en Haut, Aronde...Quiòc. Aronde, l’encontre enter D’en Haut e Les Poufs à cordes, qu’ei un grop qui a hèit un tribalh deus bons suus instruments a còrdas, dab los vriulons, vriuloncèla e contrabaisha. Jo que participi dab la mea votz e las percussions qui son tanben en D’en Haut. Qu’èm los quate a crear amassa. Que m’avisi qu’ei quasi tostemps atau, en los projèctes aus quaus e preni part. La creacion b’ei collectiu.

Çò que t’apòrta a tu, aquera aventura d’Artús e lo son foncionament collectiu ? Que’m neureish lo vente e l’esperit ! Tau com los autes musicaires d’Artús, qu’ei lo men projècte artistic professionau màger. Qu’èi l’enveja de portà’u lo mei luenh possible. E qu’ei atau de la debuta enlà, dempuish la creacion d’Artús en 2000. Tribalhar amassa dempuish tant de temps n’ei pas a la portada de tots. Peu moment, ne sèi pas çò que herí shens aquò. Drin de dessenh, dilhèu... (arrísers)

Que pareish as un navèth projècte qui ei a vàder ? Quiòc, un duò de cant dab Lutxi Achiary, qui s’apèra Aèdes. Un projècte intimista acompanhat d’un instrumentarium leugèr. Qu’i cantam a ua o duas votz, cantas deu repertòri orau gascon. Quauques tròç que son ja en escota sus internet*.

Caroline Dufau

* soundcloud.com/hartbrut/sets/aedes-demo

Quau percors t’a miat au mestièr de musicaire ? La musica, que’n hèi dempuish l’atge de 12 ans. Que soi grafista de formacion professionau. Mes la mea purmèra formacion vertadèra qu’estó de musiquejar dab flabuta e tamborin de còrdas, en eveniments de la vita populara en Biarn. Qu’èi aprés dab los Menestrèrs Gascons puish dab lo men oncle Joan Baudoin. Que toquèi en Pastoralas, animacions de mercats... Tot çò qui’s pòt har dab ua flabuta e un tamborin quan ès mainatge. La canta qu’ei vienuda mei tard, de cap a 18 ans. Uei que soi membre deu grop Artús, deu duò D’en Haut format dab Roman « Pairbon » Colautti membre d’Artús tanben, d’Aronde, d’espectacles de conte, e que transmeti la canta tradicionau gascona.

Coma musician de l’oralitat, qué son los tons encastres d’escritura, d’expression e de creacion ?Vertat que foncioni dab l’oralitat permèr, l’escritura de la musica suu papèr n’ei pas le men utís. En los mens projèctes, qu’adobam ua mestior musicau tradicionau ja existenta. Tot que’s hè a l’aurelha. En darrèras, que i a avut « Ors » lo disc d’Artús, entau quau avem escriut tèxtes e compausat musicas

Lo Diari – 15 14 – Lo Diari

Critica LiteràriaMusica

ArondeArondePagans, 2017

La benda dessenhada en occitan a son istòria : podèm, de segur, evocar l’escòla nissarda e lo jornau « La Ratapinhata » qu’empurèt la creacion dins leis annadas setanta, pasmens demòra un art minor, pauc representat en generau dins lei letras d’òc. Dempuèi quauqueis annadas lei reviradas son a l’onor ambé lei versions occitanas d’òbras conegudas coma Asterix, Tintin, Titeuf, Gaston Lagaffe o Aimé Lacapelle. Es ben sovent lo joine public qu’es visat : l’enjuec es, evidentament, de faire passar lo gost de la lenga mercés ais imatges. Una benda dessenhada pòt èstre una aisina pedagogica de tria per leis ensenhaires. Alòrs quand pareisse una BD novèla en òc es totjorn un eveniment marcant, estent la demanda e la raretat de la produccion.

Aquest an ven de sortir Murtre a l’Avescat ais edicions Y.I.L, una bèla revirada per Jean Louis Courtial de Rodez, in vino veritas, dessenhat e colorizat per Jean Claude Vergne sus un scenari de Daniel Faribeault. L’istòria se debana dins lo Rodés dau sègle catòrze e nos fa dintrar dins tota la complexitat politica e religiosa dau Roèrgue medievau. Lei dessenhs, menimoses e realistas, pausan un ambient frei e tibat coma la capitala rutèna traversada per una paret que dessepara la vila de l’Avesque de la vila de la Comtessa… Paret de Rodés, paret de Berlin, paret de Jerusalèm : l’Istòria quequeja tròp sovent. Lo Papa es alòrs en Avinhon, lo Rei de França en conflicte dobèrt amb lei Templièrs e lei dangièrs son d’en pertot. Es dins aquèu contèxte qu’un òme de passatge a Rodés, lo nebot

dau Papa, es retrobat assassinat au còr de l’Avescat. Lo scenari nos fa viatjar entre París e Rodés amb lo sénher Rogièr de la Tronquièra que, mandat per lo quite Rei de França Felip lo Bèl, assaja de far tota la lutz sus l’afaire. Es ajudat per un niston trobat per carrièra que serà seis uèlhs e seis aurelhas dins lei trecimacis d’una vila de Rodés rosigada per lei rivalitats politicas. La BD s’adreiça puslèu ais adultes o ais adolescents, es clafida de referéncias istoricas e transcriu ben l’univèrs de l’Edat Mejana dins un país avaironés integrat au Reiaume francés dempuèi gaire. L’oposicion entre lo poder religiós de Roma e lo poder comunau de la Comtessa Cecília, mentre que de son costat lo Rei fa plegar l’esquina dei Templièrs, illustra perfièchament lei tensions dau sègle. Lo murtre es lo nos centrau, tot vira a l’entorn : l’equilibri precari qu’amaga una crisi latenta es a mand de s’afondrar. Nòstre eròi, enquistaire en capa, vestit de chivalièr, deu far pròva d’una paciéncia e d’una determinacion fòra nòrma per destriar lo verai dau faus. Es bensai la joinessa, incarnada per l’enfant trobat que l’acompanha, que sauprà lo tirar d’aqueu nis de sèrps ?

Esperam d’autreis iniciativas coma aquesta e quitament de creacions ! L’Istòria occitana es un tresaur inestimable que pòt inspirar d’autors en occitan. La BD occitana es encara un mond nòu, dobèrt, ont tot es de faire e de dessenhar… En esperant, Murtre a l’Avescat dona lo ton e dobrís la pòrta, mercés a Jean Louis Courtial que se prestèt a l’exercici difficile de la revirada.

Silvan Chabaud

Murtrea l’Avescat

Edicions Y.I.L

Murtre a l'AvescatJ-C VergneD. FARIBEAULTCOURTIALEdicions Y.I.L48 p. / 21,5 x 29,215,00€

PATWA, sortit en 2017, qu’ei lo dusau disc deus Doctors de Trobar. Mercés a un finançament participatiu generós, los quate rapaires basats a Montpelhièr que pòrtan pèiras a l’edifici de la planeta hip-hòp en occitan, truversada d’influéncias americanas, assegurament mediterraneana, pas jamei provinciau. La recèpta que sembla simpla : quate poètas hablaires a la lenga plan penuda, barrejant paraulas suus instrumentaus escopits peu sound system. Mes avisatz-ve, lo trobar qu’ei un art, lo flow, ua cadéncia de víver.

« Quatre camins, quatre biais de faire, cadun son latin, quatre flow mon fraire ». Atau lo repic deu permèr tròç. Drac, Chab, Inti, tres deus membres de Mauresca Fracas Dub, qu’encontran au Camille Martel alias Yellow. Joen montpelheran eth tanben, que s’a causit l’escritura e la musica coma expressions. Que publicà la permèra biografia deu grop famós Massilia Sound System, La façon de Marseille1. Puish la votz, lo micro e l’empont. Dab eth, un flow provençau que’s vien mesclar au parlar de Montpelhièr, a l’espanhòu e au francés, dejà presents en la discografia de Mauresca. Lo DJ Kayalik - membre deu Massilia Sound System e deu Oai Star - qu’assegura la pròd, a saber la composicion de la basas instrumentaus, supòrt e empara de las desbondadas vocaus. La recèpta deu sound system qu’ei d’ataca entà arcuélher l’expression poetica, barrejant e adaptant quauques mots anglés en referéncia au hip-hòp nòrd american. Tau com ac descriven los Doctors aquestes, « lo trobar que designa l’art de trobar la rima, lo son, lo ritme, los mots, qui trucan en çò deus trobadors de l’Edat Mejana enti’au rapaires de uei. »

En la via deu Massilia Sound System e de l’experiéncia Mauresca Fracas Dub, que saben estar hestius e canhós, autant com raujós e hissants. Que’s cèrcan lo biaish, l’anar, la faiçon, qui entinoa lo flow a l’occitana, en tot cultivar quate personalitats vocaus desparièras. Repics que son hèits tà estar cantats a plen de cap en ua hòssa de sala de concèrt, tà M’en bati per exemple. En un aute ambient, la suavitat deu tròç Chila - de l’anglés to chill - que’s pren lo temps. En har l’apologia deu hèit de’s « pausar lo cuól », los Doctors de Trobar que contan quin graseishen la creativitat, la recèrca de la rima, lo plaser de gahar lo bon mot. Tot açò entà parlar de sii-medish, entà crear lo son pròpi personatge de MC (mèste de ceremonia), entà pleitejar lo monde simple, o simplament lo monde, d’ua realitat populara, a laudar o a denonciar.

« On chante en patois parce qu’en français c’est trop facile, on écrit notre histoire à coup de phrases indélébiles »2. En escríver PATWA a la mòda creòla, que hèn referéncia a l’idiòma jamaican gessit de la mesclanha enter mots anglés e africans, e a tot l’imaginari musicau e mostres sacrats deus riddims. Atorejats d’influéncias de tota part, conscients de l’istuèra millenària e deus atges d’aur de l’escritura occitana, de tant engatjats que siin, que’s menshidan deus drapèus e de las assimilacions. Que hèn rampèu aus qui harén maishant usatge de la lenga nosta en la « patoisant », justament. Libres e provocators, shens complèxe e com ac clama en lo títol « Bomba », que s’ancoran en ua identitat causida.

Caroline Dufau

PARAULAS EXPLICITAS EN

1 - Massilia Sound System, la façon de Marseille, per Camille Martel, edicions Le Mot et le Reste.2 - Que cantam en patoès pr’amor en francés qu’ei tròp aisit, qu’escribem la nosta istòria a còps de frases indelebilas.

Monica SarrasinD’entre tant, quauques unsedicions lo chamin de Sent Jaumecolleccion nòstre monde (8), 201613.00€


Per la veirina entredubèrtaLo Scopitòne

Que podetz arretrobar las cronicas de Silvan Carrère sus Ràdio País : radiopais.fr

Cresetz-me se voletz !Aprep una lonja terapia, sei fiera de pus me sentir oblijada d’anar far acte de preséncia chasque còp que se fai quauqua res d’occitan dins mon ranvers e laidonc daus còps que i a aver lo sentiment de perdre dau temps. Liberada de queu sentiment de culpabilitat, quo es pasmens emb un sentiment de dever pedagogic que compause queu present article uei, en aprenent la tematica dau Diari.

Entre las cronicas dau Diari, quo me ‘rieba d’ensenhar l’occitan emai quitament de còps … lo lemosin. Cresetz-me se voletz, degun pus aura damanda çò que diantre pòt èsser l’occitan. Pus d’estereotipe limitant. Per contra quand s’agís de parlar lemosin, ai que lo cuol me fissa ! Avem tots enquera plan de trabalh per ne’n sortir. Quo es donc pedagogicament parlant que vau eissaiar de vos convéncer de legir D’entre tant, quauques uns de Monica Sarrasin. Mas avant, aimariá plan m’assegurar que i a dau monde per legir quelas cronicas. Tanben, los tres prumiers qu’aurán legit queu texte jursinc’aquí, mandatz, vos prege, un pitit messatge a [email protected].

Contunhe en dire que n’i a pro de compartimentar la literatura occitana en diferentas regions. Sus Wikipèdia legiguei quitament un còp un article sus un autor de ma coneissença ente se disiá qu’èra un « escrivan lemosin », sens quitament mencionar qu’èra occitan. Mas si volem balhar son universaliat a l’ocpcitan començam per quitar quelas categorias. Òc es, Monica Sarrasin escriu en occitan e lo seu darrier libre es un recuelh de pitits textes fins que fan pas mau de testa, perça que non, lo lemosin es pas complicat.

Lo Toana, la Liunarda, Jan 12º, aquí los quauques uns personatges que compausan lo recuelh que z’auretz devinhat son daus retrachs de personatges. Monica Sarrasin n’es aquí a son tresesme libre aprep dos libres consacrats au fòrt personatge qu’era sa tantin. Enquera un retrach, tè. Quo es çò que la Monica Sarrasin es contaira. Zo fai per escrich, mas son biais de dire es plan orau. Entau lo perque tanben de la simplicitat clara de son expression. Un argument de mai per legir dau lemosin : daus saborós « filh de loira » que jamai entendretz ni empleiaretz dins la sala de classa.

D’ente venen quilhs monde pintrats ? D’un còp era, l’i a pas tant de temps que quò, daus vilatges, daus borgs, de las bòrias, daus endrechs pas tant larges per que lor memòria s’en aja poguda gardar. Tot es pas ròse dins quelas anecdòtas. Visatz lo Tiston per exemple, que « disiá pas jamai res si n’es « Bojo » per dire bonjorn quand podiá pas far autrament. D’alhors se’n trobava mai d’un que lo cresián mut ». Pasmens queu Tiston quand un jorn conta sa vita, a tot dau pessimisme de Maupassant : mau-aimat dau monde tota sa vita, maumenat per la guerra e per la chança.

Coma fau passar l’ivèrn rufe, veiretz que dins quilhs retrachs i a daus personatge mai risents. Entau lo de la Jana, veuva que sent lo temps que passa e un òme per l’ajudar li fariá plan mestier. Quò tomba ben, lo Fernand a las mesmas ideas en testa. Solament ‘riban pas de se parlar. Lo temps passa, passa… e quand la Jana installa enfin lo Fernand chas ela, « sabiá plan que lo monde parlarián. ‘Laidonc, se’n anet trobar lo curet per li demandar

sa benediccion en li dire que podián pas se maridar perque un daus dos tochariá pus la pensions e que doas pitas pensions valián mielhs qu’una, e que… » legiretz la fin. E diretz : veiquí dau monde que coneisse ! E òc, v’autres maitot auriatz pogut escriure un tau libre. Mas l’engèni d’un autor es pas de dire de las chausas complicadas, mas d’aver agut l’idèa avant los autres de botar lo det sus çò que chascun sabiá, de nos zo revelar en n’aprenent mai sus lo monde. Quo es parier per lo contaire. « Cresetz-me se voletz », entau n’es lo mot de la fin de l’autora : ne’n faretz çò que voldretz : siretz benleu gelós de legir un libre qu’auriatz pogut escriure ? O laidonc vos lançaretz dins l’escritura de retrachs a vòstre torn ? Anem, perque pas ! [email protected]... Mas pasmens, benlèu i aurá un mejan de far daus retrachs riseiós o maitot prigond e fòrts que suerten de la paisanetat ? Me tarda de vos legir, tè !

Cecila Chapduelh

Quan èri mainat, qu’escotàvi plan sovent ua radiocaisheta de Pierre Perret a nosta. Ua radiocaisheta tota poirida, perduda au bèth miei deus discs « 45 torns » de Charles Trenet, Michel Sardou, Henri Genès o enqüèra Marcel Amont.

Com un ase, que demorèi annadas e annadas a escotar la canta Castelsarrasin, sense contextualisar frasas au bèth miei, com « vau al mercat al Sarrasin », « Te vas negar, fas atencion ». Aqueras frasas au bèth miei d’aquera mar de mots en francés que’m tornejavan en cap quauque còp, dab la sensacion de compréner ua lenga estrangèra. Pensavi mèma qu’èra espanhòu, entà díser la vertat.

Non soi hilh d’arrís, non sorteishi pas de Calandreta, e que soi estat a l’escòla deus « despatolhaires » : a nosta, que m’a calut laurar. Laurar entà compréner l’existéncia de l’auta lenga, e que m’a calut temps entà compréner. Compréner qu’aqueras frasas aurén podudas estar ditas per la mair-bona a Labatut. Compréner tanben que los Trenet, Genès, Amont e Perret èran monde de nosta.

Tiò, los senhors de la canta francesa (au despart de Brel e Gainsbourg) que son tots gessits (o assimilats) au territòri occitan (lo vertadèr, pas lo de qui ei adara sosmetut a França) : Marcel Amont de Biarn, Henri Genès de Tarba, Charles Trenet de Narbona, Bobby Lapointe de Pesenàs, Brassens de Sèta e Léo Ferré de Monega.Quin paradòxa, totun...

Las annadas que son passadas : n’escoti pas mes la radiocaisheta de Pierre Perret, e los discs deu provençau Michel Sardou que son tots partits au huec dempuish bèra pausa. Mes los soviers que’t gahan quauque còp, que tornèi a la hont l’aute dia en tot escotar lo disc navèth Au café du canal, en auròst a Pierret Perret, miat peus Ogres de Barback dab lo sosteng deus hòrts deu cantaire tostemps en vita e de qui sembla en bona fòrma. E quina suspresa de tornar escotar aquera famosa canta Castelsarrasin, sense lo cracadís de la radiocaisheta, cantada per Olivia Ruiz, Mouss e Hakim (Zebda), mes tanben dab las e los deu grop Lo Barrut.

Aquera version qu’ei remirabla : au delà de la preséncia hòrta de la lenga nosta, l’interpretacion qu’ei fina, e que i a hèra d’emocion de qui sorteish d’aqueth tèxte de qui hè rebat a la canta de Trenet Mes jeunes années. Felicitacions a Lo Barrut tad aquera prestacion estonabla e de qualitat. Que soi cajut de cuu.

Per contre, la version de Tonton Cristobal signada de Massilia Sound System qu’ei, segond jo, ua catastròfa intersiderau. Dètz ans a, qu’avèn dejà mancat la loa contribucion sus lo best-of de Ludwig Von 88 dab la canta Oui-Oui, mes aquiu los mots que’m mancan... dilhèu que caleré hèr com Tonton Cristobal, e calmar-se sus la marihuana.

De faiçon mes globau, aqueth auròst a Pierre Perret qu’ei de bona tenguda, qu’arretrobam aquiu tota la sensibilitat e l’umor d’aqueth artista de qui, dilhèu a maugrat d’eth, m’a aidat a tornar préner lo hiu de la mia identitat.

Silvan Carrère

VAU AL MERCAT A SARRASINdab Pierre Perret e Lo Barrut

la trib

u de p

ierre

perret


Libe Joens

L'occitan blos

D'escart e de talvera

Lociberatac

I a vint ans ja sortiá lo primièr volum de restitucion del trabalh de collectatge de cançons pels enfants, lo Turlututú editat per La Talvera ; lo que faguèt cantar mantunas generacions de pichons.Aprèp qualques annadas d’espèra, vaquí qu’arriba lo segond volum ! Dins aquel album traparetz 40 cançons de creacion e 24 comptinas, formuletas e mimologismes en occitan ; creadas o adaptadas per respondre melhor a las demandas actualas en matèria de transmission de la lenga e de pedagogia.

Coma dins lo primièr volum las cançons e formulas son ordenadas per tematica en fin d’obratge, e seguisson las sasons de l’annada.

La còla de la celèbra associacion tarnesa a trabalhat per fin de los adaptar a las soscadissas e als besonhs de la vida de uèi ; i trobaretz doncas de cançons sus l’ecologia, sul circ, de cants e formulas per apasimar los enfants... Faguèron tanben una plaça mai granda al mond de l’imaginari amb de cançons escritas sus d’estructuras que se pòdon aisidament completar, o que parlan d’èssers fantastics o estranhs.

La forma a parièr evoluit, daissant mai de plaça pels comentaris e nòtas sul contengut, e mai de versions instrumentalas de las cançons son prepausadas.

De notar egalament que los musicaires trobaràn a la fin de l’obratge totas las particions, e los acòrds per poder aisidament acompanhar eles-meteisses los joves cantaires.

Lili Pinçon

Turlututú2

Per consequent, èra perfièchament normal que sus internèt, dins Lo Jornalet del 15 de mai de 2017, se poguèsse legir aquesta trista novèla : «Una ciberataca mondiala afècta 200 000 usatgièrs de 150 païses.» La vèlha, La Dépêche (lo jornal de Tolosa) portava a la pagina 6 : «Une vague de cyberattaques [...] frappait hier une centaine de pays, affectant le fonctionnement de nombreuses entreprises, dont les hôpitaux britan-niques et le constructeur français Renault.» Mas, es tanben per internèt que lo meteis jorn, podiam aprene qu’en catalan se ditz un ciberatac :

«El ciberatac mundial ja afecta 200 000 usuaris de 150 països.»

Alara, en bon occitan, es que cal dire una ciberataca, a la francesa, o un ciberatac, a la catalana ? Aurem la responsa se sabèm se val mai dire una ataca o un atac.

Un atac, masculin coma en catalan, se tròba dins mai d’un autor : Moriguèt d’un atac. (Cantalausa, Diccionari, 2003, p. 123.)

Lo vèrbe atacar es d’origina italiana (benlèu en passant pel francés attaquer), tant en occitan coma en catalan, castelhan e portugués. E lo substantiu l’atac, benlèu deverbal d’atacar (es a dire « un substantiu

format a partir d’aquel infinitiu») es masculin en italian (l’attaco), catalan (l’atac), castelhan (el ataque) e portugués (o ataque). Per consequent, se disèm en lenga nòstra un atac, parlam coma en catalan :

Feia dies que esperaven l’atac de l’enemic. «Fasiá de jorns qu'esperàvan l'atac de l'enemic.» Un atac d’epilèpsia. «Un atac d'epilepsia.» L’atac d’una nota. «L'atac d'una nòta.» (IEC, Diccionari, 2007, p. 161.)

Cresi qu’avèm de bonas rasons de dire un atac e, de segur, un ciberatac dins un occitan plan codificat.

Jacme Taupiac

Una de las caracteristicas d’una lenga viva es la possibilitat de formar de contunh de neologismes per designar las realitats novèlas.

Turlututú 2 - Cants e Danças d’OccitàniaLibre bilingüe oc/fr + 2 CD

illustr. : Coline TrubertCORDAE - La Talvera

Prètz : 25.00 €

Cants e Danças d’Occitània

Encantat que fu quan òmes e femnas d’Aulus en Coserans me condèren quin avian participat a aquera aventura : ua pèça en gascon escriuta per un curè deth país e jogada per monde deth país ! Etj ase encantatch que s’apèra aquera farcejada, autant díser Eth ase embroishat, o L’asou embroutchat coma l’arrebirèc en 1924 Simin Palay, eth poète bearnés que tant aimava eth teatre, qu’escrivèc e fic jogar tant de pèças, e deras plan bonas, dont era mes coneishuda ei Lou Franchiman qu’agèc « û milè de representacioûs, e lhèu mey, a trabès toute la Gascougne », ça escriu Camelat ena sièva Literature gascoune (1950). Inimaginable uei eth succès d’ua comedia, Lou Bugadè, autrament dit era famusa « farce du cuvier » venguda deth atge miejancèr, e reescriuta per Palay e Pascau Abadie, dab 4 000 espectators en 1925 en « teatre naturau » de Cauterés...

Encantat que’m senteishi quan me representi Ramon Galin en jutge, Guillaume Ané en ussièr, Jòrdi Servat en Pierrou bacheraire proprietari deth ase, Agouau Job JP en Helip de Bernède acusat peth Pierrou d’aver-li embroishat era bèstia e trincat era vaishèra. Eth curè Carcy e un seminariste aulusian qu’avian fèt jogar tot aqueth monde, dab ua sala plea e plan de figurants, en gascon coseranés. Eth autor qu’èra eth abat Jean Castet, rittou (curè) de Balaguè, un felibre de prumèra, e çò que diseriam uei un animator culturau coma non se’n tròba, que s’emportèc era medalha d’argent aths Jòcs florals dera Escolo deras Pireneas, en 1922, e que portava sas pèças en tot eth país, de Balaguè en Castilhonés ath Capitòli de Tolosa -òc!-, en passant per tots eths vilatges qu’ac volian.

Encantat pr’amor n’anetz pas créser que sia literatura de ren, que vos cau anar deseguit ara edicion que firen dera òbra de Jean Castet Yvonne e Jules Ponsolle

pera Escolo deras Pirineos en 1982, Nosti courtious, plan bona edicion, dab nòtas precisas que vos acompanhan coma cau, dab tanben ua introduccion on eth occitanisme ne pren per son grade, mes n’ac a pas panat ! Eras farças de Jean Castet que son d’ua invencion, d’un esperit, d’ua vis comica, que vos espantaràn.

Molière qu’aimava, e que joguèc, aquera fòrma de teatre, o se n’inspirèc tostemps, era dita « farça » qu’agèc eth sièu som ath temps deras catedralas, mes qu’estèc viva duscas aths nostes tempses « modèrnes », e en particulièr en Gasconha. Deisham-nos « encantar », e perqué pas en jogant Etj ase encantatch, mes tanplan Eths caçaires de Balaguè, Caséto mio, Eth brespalh de Flisquet, Eras lissairos, Era toustouno… Istoèras pròishas deth monde, satira viua, portrèts deths ponchuts, un rire franc e pregond, e ua lenga potzada ara sorga, que’s chauta deth epitèt que’s voleria mespresant de « patoisante ».

Miquèu Pujòl

ETJ ASE ENCANTATCH


De l'estèir estant

Los Tolon son aquí quage au mèsma temps. L’arbitre n’a pas augut lo quite leser de shiular. Arriba esbafat puei espèra. Briga de ponh dau reglament ne prevei lo cas. Son aquí los dus packs. Los pilars, de dreit e de gaucha dau miralh, man apojada sus l’espaula. Los talons en flexion. Los dus flankers, dirén de las ròdas saus costats d’un batèu dau Mississipí. Los dus, dus flankers, los roges e negres mei los blus e blancs.

En de ‘queth moment precís, aqueths dus packs concentran non solament 900 quilòs mès los etòs collectius de Bègla mei de Tolon. Los Bègla semblan estar que son tiròlas de Garona. Los damèirs blus e blancs, aquò son las secarias de moluia de l’estèir de Francs, entà capvath Calixte-Camèla, alahòra.

Devath lurs crampons florissen rafles, en paquets, a pachòcs ! De las sentesons daus Capús mei de Sent-Miqu’ los nimban de glòria. An l’accent portugués e comorian, coma a Belcièr. Los pins surfaires de Biscà mei de La Canau cantan dens lo vent de Baiona. Au hons de lurs uelhs, lampèjan los veires dau Bonhat, alà, dens l’estanquet long daus de-seirs d’ivèrn que senten la humada de las fachas de monacas. Tolon carrèja lo Faron, carrèja la Mediterranèa qu’es la mar daus Òmes, la mair daus Òmes. A l’avant de lur pack lusís lo falòt verd d’un batèu que remonta de la Pelosa estant, de Tunís o de Cartagèna avant. An de las umanitats grecò-romanas, daus calelhs d’òli de Canaan, daus papirus de Tebaïda. Lur temp pulsa coma una òli dau molin de Partegau. L’arbitre rauja

de paur. Aquò’s tròp de grandor, tròp de sang, tròp de pes de culturas, de cultura d’ara enlà fèita una e una sola de l’un a l’aute bot de sas 550 bòrnas. Tolon es a las Quinconças, Bègla es a la Santa Bauma, qu’impòrta ? Se’n foten. Nos àimam, nos vam patacar.

Esqu’i a de l’Occitania dens l’aire. Los Beglés son daus manganas, los bus a menhat daus bitons que sòrten de Paludata e dau Daurat. Menaçan, trucan, pègan lo temp. « Jogaràs pas lo match tornar » ce-lançan au capitaine tolonés. Los Provençaus s’i entenden en chacha, egau. Un Beglés es a tèrra e se fèi sonhar. Un Tolonés arriba, rebutís lo sonhaire apuei l’acaba sau sòu. Mès los Beglés an sonat las manas de cent-mila recardèiras de Pòrta-Nèva. Aquí que son, peish en dits. Mèste Verdièr marcha a lur cap. Tolon vai bàter los tambors plombants de guèrra de Provença. Occitania s’espaurís, es bèra.

Comà poirés tu autament dire t’aimi, tu, mon puble descarat ? Comà pòdi-jo fónder ton sang dens

lo men coma dau moment que los packs auràn fusionat, los capilaris, venas e venòtas se nosaràn d’un braç a l’aute, e la bèstia pantacharà d’una vida pròpia ? N’i aurà qu’una Garona, puei arrosarà lo mont Faron. N’i aurà qu’una mar, puei aquestes setzes aquí son bien dens lo cas de prendre d’assaut Gibraltar.

La ganacha a Moscato desjà crebèt l’ecran. L’Indian, Louvet, es crane coma una medalha, totara, quora plantèt son regard dens la lisa de Garona. Lo public tolonés a bona la voatz, canta « enculats de blus ! ». Dens l’immense colisèu latin, pòrta Champ lo pèu rebiglat de glòria, guinha, mira, provòca. Son punh encara es dens l’estuch. Pas per pausa.

Totara, pendent l’escaufament, son passats shens vergonha, portant a dotze o vint daus immenses drapèths, de las ensenhas desplegadas au muguet, tau daus tifos italians. Hasèvan la canilha a barrei los avants beglés, ‘queths suportaires tolonés, e ‘quòra coma quand es fèsta au mas d’Escanin.

Sus la tòca, lo regard blu lagon dau Daní Herrero a donat sa benediccion d’un clinhet aus sons. Esqu’i aurà rudoyance apuei pets e trucs e plagas e bronhas.

Ueitau de finala anar, RC Tolon - CA Bègla-Bordèu-Gironda a Maiòl, 28 d’abriu 1991. Una de las partidas las mei violentas e miticas de l’istòria dau rugbí d’òc. Un drama en dus actas e mila tablèus. Sèt avisadas. L’arbitre quitèt l’arbitratge d’abòrd après lo match, coma l’alèir beglés Max Boucher arrèstèt, per tant qu’ad eth, lo rugbí.

Mès au jorn d’adara, los dus packs son en plaça per la ceremonia, en posicion per l’exercici dau culte, e l’arbitre sap ben de verai pas qué far. Un gèst reganhat d’un Beglés. Lo pet de shiulèt esquiça Maiòl. Penalitat per Tolon. Se relevan los packs. Tederic Ruet - deman jogarà a Bègla - la passa. Tres a zero. Se’n foten. La mei crana mesclanhassa dau monde, la que ne serà pas jamès jogada, es entrada d’abòrd e de tira dens l’Istòria.

La Galipòta

Premèira minuta. A enviat la pauma directament en tòca. Deylaud, l’obraire de Tolon, cèrca la tusta. Los dus packs n’a ponh esperat l’òrdi de l’arbitre. Los Tolonés an balançat en tòca dirècta la pauma de l’engatjòt. Los vaquí que se ronçan au centre dau terren. Los Beglés permèir. Moscato fòu uishant en cap. Arrapa extatic sos pilars.

Premèira minuta

© Dailymotionhttp://www.dailymotion.com/video/x1hlx


3 Questions a... Tecn'Òc

- 1 - - 2 - - 3 -Justament, de qu’es lo vòstre biais de contar, la vòstra musica ?

Podèm dire qu’es la musica de l’occitan emai contèssi mai que mai en francés, amb d’occitan dedins. Comencèri en francés d’alhors : es lo contaire Bob Bourdon, un quebequés d’origina amerindiana, que, dins un estagi, me butèt a utilizar ma lenga. La melodia de las paraulas, lo ritme, subretot aquel de mon occitan avaironés que vòli far sonar : tot aquò fa sens. Tòrni prene de contes de la tradicion universala, de contes que traversèron lo temps e l’espaci e i pausi ma votz, lo fau a mon biais per far passar las emocions e far passar la lenga d’òc, qu’es un tresaur, al mitan del francés.

Silvan Chabaud

Malika Verlaguet

Contairitz que mescla francés e lenga d’òc per mièlhs far sonar sos racontes universals.

paroluapude

Seguissètz Malika Verlaguet :malika.verlaguet.over-blog.com

Retrobatz Malika : lo 26 de genièr al Puèg de Velai (43)

lo 24 de febrièr a Brioude (43)

Malika Verlaguet, d’ont ven lo vòstre estacament a la lenga d’òc ?

Es pas ma lenga mairala, pasmens es la lenga mairala de mos grands, qu’èran d’Avairon e de Losera. Aviái un estacament afectiu a las expressions risolièras de mas mametas, aimavi los vinils vièlhs de mos parents (Mans de Breish, Mont-Jòia, Martí, etc...), mas cresiái que fasiá partida d’un autre monde, vist que çò que m’èra donat de veire de la cultura occitana èra pas que la musica vielhòta e poscosa de la fèsta del vilatge. Es en arribant a l’Universitat, a Montpelhièr, que las causas cambièron. Faguèri d’occitan en opcion descobèrta. I retrobèri de causas prigondas. Descobriguèri benlèu una part de ma persona que coneissiái pas.

E quitèretz pas pus l’occitan, venguèt quitament una causida professionala ?

Òc contunhèri mos estudis, passèri una licéncia, un màster e venguèri puèi regenta a Calandreta, pendent cinc ans. Èri ja dins lo conte d’alhors, contavi a costat de mon mestièr, e cantèri tanben dins un grop de musica Cap aicí, un bal a la votz en polifonia e en occitan. Tot se faguèt doçamenet, lo conte me prenguèt de mai en mai de temps, foguèri ajudada per de contaires professionals. Faguèri d’estagis, comencèri de contar a drecha, a gaucha, puèi dins de festenals e venguèt mon activitat principala.

Dos esperantistas, Chuck Smith e Richard Delamore an agut l’idèa de crear una aplicacion que permetèsse de trobar de locutors de las lengas que parlam (o qu’aprenèm) a l’entorn de se, gràcias a un sistèma de “pin’s” (cada utilizaire senhala sa posicion abituala, d’un biais mai o mens precís). Se parli francés e qu’arribi en vacanças a Tallinn. Pòdi cercar un francofòn que me poirà far visitar la vila en escambi de la possibilitat de practicar la lenga francesa.

Amikumu es una aplicacion per IOS e Android qu’ajuda a trobar de monde del país o natius que parlan la lenga que volètz. Permet als aprenents d’una lenga de se retrobar d’un biais simplòt.

L’aplicacion s’adreça principalament a tres publics :

los poliglòtas e los que s’aprenon una lenga estrangièra rara, e qu’an pas totjorn gaire de possibilitats de practicar ;

los sords que patisson de còps de solitud perque rencontran pas aisidament d’autres “locutors” de la lenga dels signes locala ;

los esperantistas que fòrman una diaspòra escampilhada e qu’an pas totjorn l’ocasion de practicar, en particular quand visitan una vila estrangièra.

Aquela tecnologia es gratuita, segura e accessibla a totes.

L’occitan fa partida de la nombrosas lengas que ne podèm recercar los locutors enregistrats ; ont que siatz dins lo monde, poiretz recercar qual parla occitan dins lo parçan que vos i trobatz. Dins la version venenta, l’interfàcia serà disponibla en lenga nòstra.

Per tota demanda informacion, contactatz :[email protected]

Cédric Valmary

UNA APLICACION PER PRACTICAR LAS LENGAS

24 – Lo Diari

Clic & Scroll

Lo Diari – 25

Barrutlatges

Lo Gavaudan auriá donat son nom als gavaches, los ancians gabales, un pòble cèlta citat per Cesar dins sa Guèrra de las Gaulas. L’etimologia es somesa al debat mas de las aroinas de l’antica ciutat gabala de Javòls (anciana Anderitum) se pòt mesurar los sègles passats sus las nautors de Losera e sentir un vent cargat d’istòria. Aquí sèm plan dins un mond nòrd-occitan, entre causses grands e pendisses del massís central, ròcas sedimentàrias de las mars primalas o barena nascuda de las entralhas terrèstras.

De Javòls pojam sul morre longarut de Margerida, una montanha que s’enauça fins a 1552m al Truc de Fortuniá. Es, excusatz del pauc, lo planestèl de barena (granit) lo mai vast d’Euròpa ! Las pèiras escultadas per la pluèja e la fugida lenta del temps pòblan sas immensitats de figuras fantasmaticas… Margerida, un nom eiretat d’una senhoriá perduda que teniá sas tèrras pròche Vedrinas-Sant-Lop, mai al nòrd, benlèu una rasiga celta encara, una paraula desrivada de « morgarita » : la confinha del ga. Una confinha, justament, atravèrsa aquela esquina cubèrta de brugas : la linha de partatge de las aigas. D’un costat los rius s’en van noirir Garona e de l’autre s’en van noirir Lèira. Sèm, d’alhors, als quatres cantons, al crosament entre Losera, Cantal, Nauta-Lèira e Ardecha. Un còp de mai los limits administratius trocejan un espandi geografic coerent. Una ribièra d’importància, Alèir (Allier en francés), i pren sa sòrga, al Morre de la Gardilha (1503m), non luènh de la vila de Langonha ; es lo refugi dels darrièrs salmons salvatges d’Euròpa occidentala.

Mas es un tot autre animal que marquèt prigondament aquel país : la famosa bèstia del Gavaudan que terrorizèt la populacion locala dins la segonda mitat del sègle 18. Coneissètz l’istòria que faguèt rajar tant de tencha e inspirèt tant d’emissions e de filmes… Ara, lo lop seriá de retorn, ges d’atac suls òmes e ges de panica ! Mai de problèmas novèls pels pastres que devon trobar un mejan d’aparar sas bedigas. Per observar aquel animal majestuós que patís tròp sovent de sa marrida reputacion, podètz visitar lo pargue dels lops del Gavaudan, en tota patz, a Sant-Legièr-de-Pèira. Margerida es una tèrra d’escorreguda, mai d’un GR i passa, coma lo torn de Margerida o lo plan mai conegut camin de Stevenson que, del Puèi-de-Velai cap a Alès en Cevena, s’engulha al sud del massís. Es un camin que repren lo barrutlage de l’escrivan viatjaire Robert Louis Stevenson, autor de Viatge amb un aze dins las Cevenas, una narracion al ritme de la marcha, dins la Losera de 1878.

De l’autre costat de Margerida, a Sant-Alban-de-Limanhòla, foguèt inventat lo concèpte de psicoterapia institucionala per François Tosquelles, un exil iat catalan a las idèas avantgardistas. Tèrra de resisténcia e de libertat, Margerida es tanben lo luòc de la batalha del Mont Mochet, qu’en junh de 1944 opausèt la Resisténcia francesa a la Wehrmacht. Aquel buf de libertat lo sentiretz, sus aquelas nautas tèrras gavachas que tutejan lo cèl, a pè, segur, al ritme del còr e de las cambas.

Silvan Chabaud

AL PAÍS LENGA, E-COMÈRCIE MESTIÈRS DE BOCA

DE LA BÈSTIA…

© F

reep

ik

Crompar en dus clics de mirgueta un pastèr bigordan, navetas de Marselha, trip e pomas deu Biarn, guitalha gascona, ceths e castanhas de Losèra, hromatge roergàs... la diasporà occitana que’n sauneja. Que’s pòt trobar per l’internet boticas en linha de las mèrcas e maisons emblematicas deu noste terrador gustatiu occitan. Quant d’entreprenaires e mesuran la valor ajustada d’ua comunicacion en lenga nosta ? Los produits que prenen noms occitans, mei anar mei. Mes e i a un e-comèrci pro desvolopat en occitan ?

Vesiada peu hialat de la venta en linha, la mòda de las « box » - cofret de produits seleccionats dab abonaments - qu’a avut mei d’un assai ben·hasents tà valorar la produccion de noste. En Occitania, gessida de l’especieria La primeur des saveurs basada a Aubanha, la Caissada que’n perpausèva ua compilacion interessanta, qui s’ei escaduda a tocar un public pro variat. Per exemple, ua de las caissadas mesadèras que contienèva trip de pòrc negue de Bigòrra, greisherons de guits, pastèr de greisherons, ratafià la Cambade e... Chocoteria de l’ensenha Bipertagia, pasta de tartinar chocolat e piper d’Espeleta. Meilèu basco. Vam, que sembla a ua caissada « sud de França ».

Costat basco justament, l’euskara que sembla present suus sites deus artesans. Lo hialat d’enterpresas de l’agro-alimentari en País basco Uztartzu que perpausa ua bòx eth tanben - dita « la Basque box » - en la

quau ueit productors e’s hèn conéisher. Tres d’enter eths qu’an un site multilingua en francés e en basco, e a còps en espanhòu e en anglés. Que son la Cava d’Iroleguí, Bipia los condiments bascos e la pomada Eztigar. Los autes qu’utilizan los còdis identificats com visuaument bascos, tau com la crotz pirenenca, las colors verda, arroja, blanca.

Los Bretons que son sovent citats en exemple en mestior de socializacion de lenga, dab un esperit d’enterpresa qui sap jogar la carta bretonanta. La start up Penn Ar Box que surfa suu succès e-comerciau d’aqueths abonaments a cofrets mesadèrs. Que s’i hè entà regalar la diasporà bretona, dab ua caisha de produits seleccionats au demiei d’ua auhèrta locau. Lo site web bilingua disponible en breton que permet a l’internauta de’s causir la formula : sii la Plij box mesadèra entà descobrir sabors navèras, sii la Buhez box dab produits mei classics, qui incarna la Bretanha en l’imaginari collectiu, descriut com un « kit de subervita deus bretons deu monde ». Se lo site ei disponible en version bretona, lo blòg que mantien ua actualitat dab recèptas culinàrias redigidas... en francés.

Vam ! Chic a chic, lo medià web de la globalizacion que saurà relaiar e valorar los enjòcs locaus. Los entreprenaires que gaharàn lo plec e qu’i vederàn l’interès de tots. Mes lhèu pas shens ua aida politica, e l’accion deus consomators.

Caroline Dufau

B’ei causa sabuda, ua lenga viva qu’ei ua lenga socializada. Aquera socializacion que passa per tot çò qui ns’atoreja. Que mèrca auprès deus

locaus e visitors de passatge quin aqueth territòri e’s viu. Lenga parlada e minjar, dus ahars de boca, qui son sovent religats. Los

territòris qui an sabut téisher e valorar lo ligam lenga - minjar e son en passa de ganhar la jòga de la socializacion de la lenga. E nosauts, en Occitania ?

Aquí ua surfada sus quauques sites bretons, bascos e occitans.

Colleccion CIRDÒC

Tresaurs en lum amb lo CIRDÒC - Mediatèca occitana

Los jornals de trencadas representan un tipe de publicacion ligat a l’evolucion de la guèrra de 1914-1918. Apareisson tre que lo front s’estabiliza e que comença la guèrra de trencadas, concebuts pels soldats e pels oficièrs al front. Enterrats dins las trencadas, de soldats redigisson, d’un biais manuscrit primièr, puèi jos la forma de pichòtas fuèlhas roneotipadas o estampadas, de jornals destinats a amusar lors camaradas. Jògan un ròtle essencial per lo moral de las tropas : emplenan l’abséncia de novèlas e ajudan, amb umor, a véncer lo lagui emai lo desesper. Mantuns jornals de trencadas son estats redigits complètament en occitan. La màger part d’eles son creats per las societats felibrencas constituidas al Front.

Títols recensats : Ecò dóu Bousquetoun. Escolo dóu Boumbardamen, 1915-1919 ; Buletin de l’Escolo dóu Boumbardamen. Escolo dóu Boumbardamen, 1916 ; Lou Boulet rouge [dóu Lio-Tenènt Teissier 12e Cie dóu 416e S.P. 198], 1917-1919.

A la diferéncia dels jornals de trencadas, los jornals de guèrra son elaborats a l’arrièr, e per çò que tòca a l’espaci occitanofòn, fòrça luènh del Front. Pasmens, son d’unes còps en contacte dirècte amb los combatents, siá per la correspondéncia, siá perque lor redactor, coma Pèire Azema, per Lou Gal de Montpelhièr, a fach l’experiéncia del combat abans d’èsser reformat après una nafradura grèva. Pòdon tanben èsser un ligam entre los combatents, coma dins lo cas de la Gazeto Loubetenco, ont lo redactor Joseph Loubet, que se definís coma un « grafiè de tóuti », s’encarga de reculhir las nòvas que recep del Front e de las faire circular alprèp de sos lectors-informators. Çaquelà per capitar a la publicacion calguèt per totes passar l’òsca de las condicions materialas impausadas per la realitat dels combats e la susvelhança aumentada de la censura que portava son atencion sus totes los escambis de correspondéncia amb lo Front.

Títols recensats : Lou delubre : Santo Ventùri ! [Le Mont de la Victoire] : buletin di felibre de la grando guerro. Aix-en-Provence, 1915-1916 ; Lou Gal. Mount-Peliè, 1915-1920 ; Cacalaca. Alès, 1916-1936 ; Lou Secrèt. Le Cailar (Gard), 1918-1919.

Lo còrpus d’aqueles jornals es en accès liure sus Occitanica.eu

Pendent la Primièra guèrra mondiala, la premsa en occitan se fa lo resson de la crisi que travèrsa l’ensems de la societat francesa. Aquel periòde es tanben ric en creacion de títols de premsa occitana novèls, mai que mai en causa del besonh de crear de ligam amb l’arrièr, mena a la creacion de jornals de trencadas e de jornals de guèrra.

Lo Diari – 27

Illustracions

Lou Boulet rouge, n°3, 27 octobre 1917 - Fonds Jouveau (JOU 19-6), Coll. CIRDÒC

Affiche publicitaire pour le journal Lou Gal, coll. CIRDÒC (Aff. 685)

JORNALS DE TRENCADASE JORNALS DE GUÈRRA

EN OCCITAN


Rescontre

ENTREVISTA

NINA ROTH

•Cors de lenga siulada, miat per Felip Biu e ubèrt a tots lo diluns (1 còp sus 2) a 6 òras deu ser a la Calandreta de Biost

•Cors a l'Universitat de Pau

•Siti internet deu collègi de Laruntz - Les Cinq Monts/rubrica especificitats/lengatge siulat/

Pagina facebook "lo Siular d'Aas"

Qu’ès professora d’occitan e d’istòria-geografía en occitan au collègi de Laruntz, en vath d’Aussau, tà la seccion bilingüa. Qu’as bastit un encastre tà la transmission de la lenga shiulada d’Aas. Quin s’ei hargat aquò ?

Qu’ei partit de la Calandreta de Biost, de Sabrina Cepeda de l’associacion « Lo Siular d’Aas ». Que n’èi entenuda a transméter las basas d’aqueth parlar-siulat, e qu’èi trobat açò extraordinari. Que n’èi sentit lo potenciau : qu’avem ua lenga qui’s parla, qui’s canta, e

adara qui’s siula. Tres modulacions, quin astre ! Que demandèi au Felip Viu, qui ac ensenha eth a l’universitat de Pau, d’interviéner auprès deus mens collegians. Atau l’experimentacion qu’a començat, au mes de genèr de 2015. Augan, lo Felip Viu qu’intervien en l’encastre deus cors de la seccion bilingüa tot diluns matin, a setmana passada. Jo qu’apreni au medish nivèu com los mainats. Que soi aquiu entà coordinar e animar la classa, entà apitar los projèctes.

Quin e’s passa concrètament, un cors de lenga siulada ?

Purmèr, los collegians que pausan los cartables en lo correder. Que s’asseden en classa. Lo Felip que hè l’aperet en lenga siulada. Cadun que respon en siulant. Quan Felip n’i ei pas, los mei adaise qu’apèran aus camaradas. Un còp aquò hèit, que hèm lo torn deus progrès. Que’ns desplaçam hèra, pr’amor entà siular de plan que cau estar de pè. Que pausi objèctes sus ua taula, lo Felip que ditz « Tè Adèla, pòrta la botelha d’aiga a Marcò ». Que cau qu’Adèla e reconeishe l’accion, l’objècte e lo destinatari. Que i a tanben jòcs de desplaçaments. Quan la meteò ac permet, que hèm talhèrs dehòra. Que ns’entrainam a la portada deu siular. Los mei autonòmes que tribalhan la compreneson en escotar documents sonòrs . D’autes que tr ibalhan l’emission dab Felip, la finessa deu son. E que viram atau d’un talhèr a l’aute. N’an pas l’impression de tribalhar, mes que tribalhan hèra.

Qu’ei ua transmission hòrt actiu de la lenga. Quin ei recebut per l’equipa pedagogica ?

L’experiéncia qu’estó reconeishuda com « innovacion pedagogica » per l’Educacion Nacionau. Mes n’entram pas hens las casas, ne’ns balhan pas los mejans. Au collègi de Laruntz, qu’avem lo projècte « Trescatge de la lengas ». Qu’aprenem ua lenga e las palancas dab las autas lengas ensenhadas. Esfaçar las termièras que facilita l’aprentissatge. Atau que bastim un projècte plurilingüe dab tots los professors, e la lenga siulada per supòrt. De mei, tà plan siular, que cau parlar occitan : mainats qui ne hèn pas occitan a la debuta de l’annada, que s’ac gahan per la lenga siulada.

E los còishes justament, quin arcuelhen aquera lenga siulada e la metòda d’ensenhament ?

Que’n son hòrt ahuecats. En siulant, que hèm tribalhar l’emocion corporau. Que mobiliza d’autas competén- cias lingüisticas e sociaus. Qu’avem vist a escolans metamorfòsa’s, cambiar de postura de cap a l’escòla, e motivà’s tà apréner la lenga. En classa, autant qu’an dificultats a

préner la paraula, autant siular, que’s hè shens nat complèxe. Qu’an un espiar bravolent, que s’encoratjan a cada progrès. Que s’i escaden a aver ua concentracion de las granas. Aquò qu’ei positiu tà l’aprentissatge de las autas disciplinas. Tad èths que’s sarra deu còdi secret, deu jòc. Que saben qu’an un quauquarren mei. Au rugbi, que comunican en siulant suu terrenh ! Tanben que son sensibles au patrimòni, au hèit d’arreviscolar ua lenga perduda, en saber que daubuns an los grans-pairs qui siulavan.

E lo hèit que n’i agi pas evaluacion dab nòtas, qu’imagini e contribueish a l’interés deus joens...

Segur, ne soi pas tà las nòtas chifradas de tota mòda. Totun, quan son en demostracion a la Hèra deu hromatge a Laruntz, que’t poish díser la confrontacion e la reaccion deu public e son ua hèra bona evaluacion ! Que son meilèu los pairs e mairs qui son en demanda de nòtas, qu’ei ua securitat. Que coneishi los mens aprenents, n’èi pas besonh de’us notar. Que validam competéncias.

E aqueth escambi dab la Gomerà, quin e’s prepara ?

L’an passat qu’escambièm dab los joens omològues, en occitan, en espanhòu, en francés. Au mes d’abriu, qu’i vam, dab lo cinquantenat de collegians, en classa de quatau e tresau. Que vam préner l’avion a Tolosa, puish lo ferrí. Tota ua aventura ! Que’n saunejam desempuish 3 ans. Que van encontrar un aute pòple siulaire, imagina’t ! Qu’èm ajudats per la Region e lo Conselh Departamentau, l’associacion deus pairs d’eslhèves e las comunas. Los de la Gomerà que van viéner aqueste ivèrn, o l’an qui vien. Los joens de noste que’us van har descobrir la nèu.

On e’s pòt apréner, aqueth parlar-siulat, en dehòra deu collègi e de l’universitat ?

Lo Felip Viu que va obrir lo cors de lenga siulada aus adultes augan : a Laruntz tot diluns de 17h-18h, a la Calandreta de Biost. Que vien au collègi lo diluns matin, que demorarà sus plaça entà ensenhar aus adultes en fin de jornada.

Caroline Dufau

L’occitan qui’s parla, canta e siula

Quau seré lo punt comun enter l’isla de la Gomera en las Canarias, lo nòrd-est de la Turquia e Laruntz en las Pireneas ? Que son tres endrets on s’i ensenha la lenga shiulada (o siulada). En Aussau, aqueth idiòma qu’ei sortit deu vilatge d’Aas, e que serviva sustot entà comunicar en montanha. Tres ans a, Nina Roth, ensenhanta au collègi de Laruntz, aidada preu Felip Viu professor a l’universitat de Pau, qu’introdusishó aquera lenga en cors d’occitan. Que’ns conta quin a permetut d’enriquir los contienuts d’ensenhaments, de har palancas dab las autas lengas, e a còps, de reconciliar joens dab lo mitan escolar. Adara, la mitat deu collègi deus « cinq monts » que s’aprèsta un viatge a las Canarias tà encontrar d’autes joens siulaires.

Quin aquera lenga siulada ei ligada a l’occitan ?

Qu’ei ua modulacion de la paraula, e la lenga originau estructuranta qu’ei l’occitan en la soa varianta biarnesa. A la Canarias que’s hè dab l’espanhòu, dab la medisha tecnica. Quate vocaus que’s pòden siular – i, e, a, o – e quate consonantas, lo contèxte que va har la diferéncia. Après, que cau tribalhar l’aurelha dab exercicis d’emission e de recepcion.


Tòca-Maneta

© 2017 Freepik.com

Chaspaires de maneta, picanhaires de botons, balhaires de jòia a stick e esportius de canapè, adiussiatz !

Vos vau far una confidéncia, que risca de ne susprene qualques uns : Mariò m’agrada pas. Atencion, parli pas aquí dels jòcs Mariò, que son estrechament ligats, per lor qualitat tecnica, a l’industria videoludica dins son ensemble, fins a ne venir l’imatge lo mai conegut dins lo monde. Non, vòli dire Mariò en tant que personatge, en tant qu’eròi. Dempuèi trenta ans son enjòc es lo meteis : anar desliurar sa princessa ben-aimada, sens que foguèssem segurs qu’aquesta benaimança siá plan recipròca.

Après es un pauc de ma fauta a ieu, que jògui mai que mai per d’univèrs, de scenari, de personatges folhats, amb una istòria pròpia, d’enjòcs personals de complir en parallèl de salvar lo monde. Parlatz-me de Geralt de Riv (The Witcher), d’Ezio Auditore (Assassin’s Creed), de Niko Bellic (GTA IV), de Joel o Ellie (The Last of Us), aquí òc, son de personatges principals umans, amb de feblesas, qu’evoluisson en mèma temps que nosautres jogaires. Parlatz-me quitament de Shepard, que seguissèm del primièr al darrièr numèro de la seria Mass Effect, çò que nos buta a nos i estacar, quitament s’es nosautres que l’avèm creat, que li avèm donat sos traches, que li avèm definit son compòrtament... La magia del videojòc.

Mas es que l’eròi, en tant qu’eròi, es relativament recent dins lo mèdia, e apareguèt segurament al moment que lo videojòc se botèt d’engolir lo cinèma, la literatura, e d’autres mèdias. Abans aquò, los eròis èran pas que de mascòtas. Òc-ben, Super Mariò èra la mascòta de Nintendò, son eraud, son pòrtabandièra, coma Sonic per Segà, puèi plan d’autres : Kirby, Crash Bandicoot, Alex Kidd, o encara Pikachu.

Lor ròtle èra plan diferent, al moment qu’apareguèron, d’aquel d’un personatge de film, d’exemple : èra un argument « publicitari », colorat, simpatic, cartoonesc, e forçadament un pauc superficial. Una pelucha virtuala. E fin finala en granda majoritat aquelas mascòtas intemporalas, an vielhit, amb lo public qu’avián capitat de far entrar dins lor monde. E aquel public, en aprofechant de las evolucions tecnicas, n’a volgut mai, mai de realisme, es aquí qu’apareguèron de caras mai umanas, e, en partissent d’aquò, lors falhas, lors istòrias, lor umanitat...

Puèi n’i a quitament qu’an fach de progrèsses : quand vesèm lo personatge d’Aloy, dins lo recent Horizon Zero Dawn, una femna, liura, fòrta, independenta, pas brica representada coma un objècte de fantasma (una anti Lara Croft en soma), amb sa quista personala, intima, familiala, ligada a una epopèa mai globala, aquò es un referent cultural que farà data, al qual de milions de jogaires e jogairas se podràn restacar, per plan d’annadas encara.

D’aquel temps, las vièlhas mascòtas començan de rejónher e crosar lo camin dels novèls eròis, e de nosautres : Mariò es sortit del Reiaume Campairòl per se passejar a Nòva Yòrk, Sonic es a mand de sortir un filme, Pikachu s’es botat de parlar, e repàpia pas pus son nom per mostrar sas emocions...

Mas i a encara de camin de far, e l’umanizacion de nòstras vièlhas peluchas es pas tant simpla. Avètz que de véser l’èrsa levada a l’aparicion, dins la benda anóncia de Super Mario Odyssey, d’un Mariò en vestit de banh e... teton vesedor ! Mais se las reaccions foguèron mai de suspresa mesclada de segon gra que d’intolerància, sembla qu’aquò siá totjorn un pauc riscat de representar d’unas icònas !

Tristan Gahús

TV

Lisa Gròs Presidenta de Tè Vé Òc

E la Romèca sortiguèt de son potz e Estivada sul Losera per D Lemaître.

Ne podètz encara mandar d’autrei ! Veire site http://teveoc.com

SORTIR DAU BOCAL !Organizar un festenau occitan de corts metratges es una bona iniciativa, e fasèm tanben « de pichòts » aquest’an, que siam demandats per n’animar d’autrei, coma a Gajan (30) lo 18 /11. Mas nos sembla que seriá necite de « sortir dau bocal », de pas demorar entre occitanistas e de veire programats de filmòts occitans dins lei festenaus nombroses sostenguts per la Region Occitània. Aimariam d’i veire programats de corts metratges occitans, dau mème nivèu que leis estrangièrs qu’i vesèm.

Rendètz-vos a Marguerittes lo 10 de febrièr de 2018 brave monde !

RESCONTRE - Qu’es aquò ?Lo festenau de vidèo amators Rescontre nasquèt en 2009 a Sant Gervasi (30) a l’iniciativa de Miquèu Gravier, sòci de l’associacion Raions d’Òc e tanben de Tè Vé Òc tre sa creacion en 2012. Èra organizat en partenariat amb TV Mistral, Tè Vé Òc e la comuna de St Gervasi. Aculhiguèt per un temps fòrt lo realizator e productor Jean Fléchet (L’orsalhèr, primièr long metratge en occitan).

Se debanèt sèt còps au fogau dau vilatge sus dos jorns, la primièra dimenjada de febrièr, e menèt cada annada mai d’espectators. I èran projectats de corts metratges vidèo de 15 mn maximum, en occitan (part màger) e francés, e rodats en Occitània granda tota.

L’amira de RESCONTREL’idèa deis organizators èra mai que mai de faire ausir la lenga occitana e de valorizar la creacion vidèo en occitan, en alargant la coneissença de la cultura d’Òc. Èra tanben la necessitat de faire prene consciéncia d’una intercompreneson entre lei diferents parlars. Coneissètz ben la remarca : « O ! Parlatz pas coma ieu ! Compreni pas ! » Aquí, amb lo sosten de l’imatge, la compreneson èra facilitada. La presa de consciéncia de nòstra riquesa èra vertadièira. Sovent d’espectators venguèron demandar, après la

serada, onte se podiá, ara, aprene la lenga. Èra un temps de convivialitat agradiva e d’escambis entre lo public e leis realizators dei filmòts que presentavan seis òbras.

RESCONTRE de 2018 càmbia de luòc !Es a la Mediatèca Simone Veil de Marguerittes (30320) tot pròche Nimes, que se tendrà lo 8en Festenau RESCONTRE, organizat ara per Tè Vé Òc en partenariat amb Raions d’Òc e TV Mistral. La mediatèca aculhirà un public nombrós, lo dissabte 10 de febrièr, a 13 oras 45 e lei films seràn projetats juscas a 18 oras amb un entracte de 15 mn. La comuna de Marguerittes que reçaupèt fòrça favorablament nòstra demanda, ofrirà un aperitiu après lei projeccions.

Au programa, pas encara clavat (e sota resèrva d’apondon o cambiament) : Shens papèrs (Philippe Espinasse e Eva Cassagnet. Art’Oc) ; La louange du cyprès (CREDDO) ; Abelhas negras (Ass L’arbre aux abeilles) ; Pèira romana : Nimes (Amy Cros) ; La vinha (P Laurent) ; La Diada a Barcelona 2017 (Miquèu Gravier), Dynamogène (Marc Carteyrade); Reinié Raybaud, poèta vinhairon (Philippe Reig de TV Mistral) ; Anglas, una torre, una civilizacion (Olivier Callerizza) ; Au pays des ânes heureux, (Alain Boyer); A la vòta d’Aigas Mòrtas (Lisa Gròs) :

Un festenau de sostenai corts metratges vidèo occitans

RESCONTREVièlhas mascòtase eròis novèls


Edicions Diariscòpi

Rencontre amb Miquèla Stenta a l’entorn de son obratge sus una autora màger de la literatura occitana: Marcèla Delpastre. Lo libre presenta “la Marcèla”: la femna, la païsana e sa vida, la poetessa e son òbra. De citacions, amb un reportatge fotografic subrebèl, permeton de comprene melhor sa personalitat e d’aprochar sos escrichs.

L’associacion Rayons d’Oc e Tè Vé Òc vos convidan a la Mediatèca de Marguerittes per la 8ena edicion de Rescontre, festenal de corts metratges vidèo e de longs metratges cinèma en país e lenga d’òc. Un festenal vidèo dubèrt a totes, debutants e videastas confirmats.

Entresenhas : rayons-doc.space-blogs.net

L’associacion Trad en 4d prepausa un concèrt d’Arnaud Cance, qu’anima tanben los talhièrs de cants a Sebasac-Concorès. Mesclant francés e occitan, guitarra, percussion e loop station, Arnaud Cance, es tanben una votz calorosa e embreissanta, que sap tan plan transmetre una emocion coma desrevelhar l’enveja de dançar!

Entresenhas: traden4d.over-blog.com

FESTENAL RESCONTRELo 10 de febrièr

a Marguerittes (30)

ARNAUD CANCE Lo 21 de genièr a La Dolina (12)

MARCELLE DELPASTRE, À FLEUR DE L’ÂME

Lo 21 de febrièr a Clarmont (63)

Los ensenhaments de M. Lapluma Aqueste libre recampa una garba de cronicas d'Andrieu Lagarda dedicadas a la lenga occitana, paregudas pel primièr còp dins la revista Gai Saber. D'un biais risolièr e umoristic, l'autor balha conselhs e ensenhaments a totes los que vòlon escriure en lenga occitana. Los que vòlon melhorar la qualitat de lor expression en lenga nòstra i traparàn tot un fum de conselhs, las enganadas las mai comunas d’evitar, las viradas sintaxicas pròpias a l’occitan, de nòtas de vocabulari… Se volètz aprendre en sorisent, seguissètz donc las aventuras de M. Lapluma e de son doble… - http://www.letrasdoc.org

Andrieu Lagarda Editor : Letras d’Òc, 2017 20.00€

Jean Petejean – Le monde surréaliste du folklore enfantin en Provence Jòcs suls mots, invocacions a la natura, formuletas, sautairas, breçairòlas, JAN PETEJAN nos mena suls camins d’una tradicion viva, la del folclòre pels mainatges que, en Provença, es bilingüe : Provençal/ Francés. La cultura infantila qu'i es presentada es pas anecdotica : fa l'objècte de collòquis scientifics, o d’observacions literàrias. Es tanben un biais de vos prene per la man suls camins de vòstra pròpria enfança. - http://editions.cantarloupais.com

Particions de Marlène Nabeth-Hosan e de Florian Mesureux Illustracions de Michaël Crosa - Prefaci d'Alain Barthélemy-Vigouroux Volum 9 de la colleccion « Contes et chansons populaires de la Provence » Libre Brocat + CD Lenga Francés + Occitan Provençau 464 paginas 34.00€

Folies électorales - Le manuscrit Codersac - David Escarpit Edicion critica d'un tèxt gascon del sègle XIX contant las vicissituds d'una eleccion organizada a la prima de 1860, dins lo canton de Codersac, apuèi le decès del conselhièr general. Alara una foliá electorala s'apodèra dels diferents candidats, prèstes a totas las bassessas per èstre elegits a aquel pòst. Corrupcion, duèls, falsas promessas e traïsons alimentan la campanha. www.leslibraires.fr/editeur/pu-bordeaux/collection/saber/

Francés + occitan Colleccion Saler 549 paginas 26.00€

Pèire Miremont, 1901-1979, escrivan oblidat del Perigòrd negre Brigita Miremont-Orazio, autora occitana, que hè sortir un recuèlh sus l’òbra deu son oncle, Pèire Miremont, majorau deu Felibritge sarladés. D’autas personas qu’an participat a l’obratge : diferents tèxtes lejuts per Monica Burg e Daniel Chavaroche que son presents en CD, e l’abansdíser qu’ei de Joan Rigosta.

Brigita Miremont-Orazio Editor : ASCO Sarlat, 2017 Libe - CD Occitan lemosin Tà'n saber mei

Letras de Mogador « Un cant luenchenc de pastre marmoneja dins la nuèit de gregau que negreja ; te dirai lo malur de te saupre dolenta endacòm per l’escur la cara dins tas man lo cap entre las cambas, l’èime en delà las mars »

Miquel DECOR Editor : Troba Vox 40 paginas 15.00€


Fins al 17/03 Concors dels Calams Bearnés« Magie, herbes et sorcellerie » [email protected]

Fins al 16/02Concors de novèlasen francés o en occitan05.61.00.51.16www.lecteurduval.org

Del 1èr fins al 31/01Mòstra: « Auguste Fourès e Prospèr Estieu : los grilhs del Lauragués »Lo CIRDÒC28, car. Ròcaguda Albi (81)CCOA 05.63.46.21.43

05/01 a 18ha l’Espaci Occitan Carcinòl - Saint-Céré (46) Talhèr discutidas

05/01 a 18h Los Reis de 2018 Ostal Sirventés Carcassona (11)IEO Aude [email protected]

09/01 a 18hConferéncia «Dom Vaissète et Rochegude, le géographe et le marin», Gilbert Roumec, a l’UPT28, car. Ròcaguda Albi (81)CCOA 05.63.46.21.43

12/01 a 20hConferéncia de «Maxou» HeintzenConferéncia illustrada :« Chanter le crime. Canards sanglants et complaintes tragiques, à Limoges & alentours, XIXe – XXe siècle »Dins l’encastre de la Setmana Occitana organizat pel CRRe la Trad’BandeAuditorium del ConservatòriLemòtges (87)

13/01Difusion del DVD sul viatge « Nice et son arrière pays »IEO Tarn/Centre Occitan del País Castrés05 63 72 40 [email protected]

13/01 a 17hEstrena de la mòstra « Auguste Fourès e Prospèr Estieu : los grilhs del Lauragués » ambe la conferéncia d’Aurélien Bertrand (Lo CIRDÒC)« Un dialòg Coran-occitanismeal sègle XX : las faulas deProspèr Estieu »28, car. Ròcaguda Albi (81)CCOA 05.63.46.21.43

13/01 a 21hGoulamas’kLes 10 ans de Kartier LibreLabeja 31

13/01Tralhaires (Joan Francés Tisnèr)Saliás deth Bearn (64)www.joanfrancestisner.com

13/01La Mal CoifféeLe Chai, Capendú (11)IEO Aude [email protected]

17/01 a 20h30Cafè-lectura occitan Les Augustes 5 Rue sous les AugustinsClarmont-Ferrand (63)06 08 21 45 [email protected]

17/01Mediatèca de Somièras (30) Conferéncia Borlèsca d’Interès Occitan «PCI qu’es aquò?»dins l’encastre de las Trad’Hivernales

Del 18/01/2018 a 18h al 21/01 a 18hLe Kedez – Somièras (30) Trad’hivernales 19e

Rescontres Musica & DançasBalètis, concèrts, talhièrs, conferéncias...

18/01 a 14hLa chapelle - Oloron Ste Marie (64) Spectacle Peire petit – La rampe Tio

18/01 a 19h Cultura «De l’Aubrac à la Bresse, itinéraire d’enquêtes»Conservatòri Hector Berlioz1 av des Alpes - Bourgoin-Jallieu (38)[email protected] 74 93 54 05

19/01Rescontre inter talhièrs de lengae de cantsCentre Occitan del País Castrés05 63 72 40 61 - [email protected]

19/01Festenal Trad’hivernales – Sommières (30)Lou Dalfin

19/01 a 18h30Conferéncia « Les loups dans le Midi » Eric Fabre (Universitat d’Aix-Marseille)Espaci occitan de Pàmias (09)Manja-dreit après la conferéncia. Dintrada liura.IEO Arièja 05 61 69 60 96

20/01 a 21hSala de las festas, Sent-Paul (87) Concert Pèire Boissière Solo – Bale Desbrecha topin + Couleur chabrette + Duo Kretsch-Mage

20/01 a 20h30Sala de las festas Blom (87) « Gent qu’espleitas », chançons de Jan Dau Melhau

21/01 a 15h30Concèrt Arnaud Cance en soloLa Doline - Sebasac - Concorès (12)traden4d.over-blog.com

21/01Conferéncia Quina amb Lo Capial28, car. Ròcaguda Albi (81)CCOA 05.63.46.21.43

21/01 a 15hFoyer Municipal - Pépieux (11) Espectacle en occitan per André Lacube : Las aventuras de Guston e concèrt d’Aqueles

21/01 a 14h30Espectacle d'André Lacube,puèi lo grop Aquelesaperitiu e minjar (portatz çò que volètz) seguit de discutida sus la situacion de la lenga nòstracinèma/fogal de Pépieux (11)Contacte : 06 31 93 98 88

22/01Rescontre inter talhièrs de danças tradicionalasParticipacion dels talhièrs a Navés : Aguts, Cap-del-Pont-de-Larn, Castras, Graulhet, La Garriga, Los Salvatges, Navés e Vièlhmur. Reservat solament als dançaires d’aquestes talhièrs.Centre Occitan del País Castrés05 63 72 40 [email protected]

26/01 a 18hGalerie Municipale - Carbonne (31)Mòstra “50 ans de Cercle Occitan”

26/01 a 18h30Quesaquò e MascomprésNa Loba - Puègnautièr (11) IEO Aude [email protected]

26/01DictadaApevada sus las faulas de Prospèr Estieu28, car. Ròcaguda Albi (81)CCOA 05.63.46.21.43

26/01Djé BalètiPuy en velai (43)

26/01La Mal CoifféeLe Palace - Montataire (60)

26/01Papa GahúsCeltic Pub - Tarba (65)

26/01 a 20h30Teatre de la Grange, Rivet - Briva (19) « Omes e femnas dau landés »Cie Nordack

27/01Salle Centre Pierre CardinalPuy en Velay (43)Tifa-Tafa ! Malika Verlaguet en duo06 60 84 22 [email protected]

27/01Dictada occitanaAlbi (81) • Arle (13) • Aurenja (84) Barcelona (Païses Catalans) • Besièrs (34) Carbona (31) Carnolas (83) • Castras (81) Charreç (16) • Coarasa (06) • Fois (09) Gap (05) • Gramat (46) • L'Escarea (06) La Trinitat (06) • La Vercantièra (46)La Vila Dieu del Temple (82) • Mende (48) • Menton (06) • i aurà doas dictadas a Niça (06) • Montalban (82) • Narbona (11) • Nimes (30) • Orlhac (15) • Palma (Malhòrca, PAÏSES CATALANS) • País del Lavedan (65)París (75) • Pelhon (06) Peçac (33) • Pòrtas de Valença (26) Puèi-de-Velai (43) • Rodés (12) • San Ponç de Tomièras (34) • Seilhac (19) • Senta-Gabela (31) • Seteme-dei-Valons (13)Tença (43) • Valéncia (Païs Valencian)La Vau Dieu (43) • Ventuèjols (43) • Vic de Fesensac (32) • Vilafranca de Roèrgue (12)Centre Occitan del País Castré[email protected]

27/01 a 19hL’Occitanie pour les nulsamb Florian MercadièrNa Loba - Puègnautièr (11) IEO Aude [email protected]

28/01Ampelofolias de Cabardésa Mossolens (11)IEO Aude [email protected]

29/01 a 20hCafè occitan– Pub O’Brien TavernLimòtges – Limoges (87)

31/01 La literatura occitana d’uèiEscambis amb S.Viaule Espaci cultural de Puèg-AbonCentre del vilatge [email protected]

FEBRIÈR Del 01/02 al 31/03

« La guèrra vista per Dantoine »Mòstra de l’IEO d’Arièja

02/02 a 21hConcèrt Les Zéoles Av. de l’Europe Caves du ChâteauParking Coopérative - Pinhan (34)

02/02Cocanha - 1èra partida de KALAKANMoissac (82)

03/02 a 17hEstrena mòstra « La guèrra vista per Dantoine » - conferéncia de Roger Lassaque sul libre de Jules Cubaynes « Camins de guèrra »28, car. Ròcaguda Albi (81)CCOA 05.63.46.21.43

06/02 a 14hPueg Gerjant – Mont Gargan (87) Omenatge a Marcela Delpastre

07/02 a 15hMediateca - Isla (87) Clément Bouscarel « Bon sens paysan »

07, 08 e 09/02 CocanhaTeatre Auditorium TAP - Peitieus (86)

08 e 11/02 a 20hChapiteau Quartier du Hédas – Pau (65)Carnaval Biarnes 2018

09 e 10/02Concas en òc (cinèma, concèrt)Concas d’Orbièl (11) IEO Aude [email protected]

10/02 a 21h NadauPontonx/Adour (40)

10/02 a 14hFestenau RescontreVidèo, corts metratges amators occitans A la mediatèca de Marguerittes (30)

10/02 a 14h30 Conferéncia « Dom Vaissette et Rochegude, le géographe et le marin »Sala Jeanne Cabrol de l’Ostal de las Associacions, plaça del Primièr de Mai Castras (81)Centre Occitan del País Castrés05 63 72 40 61 - [email protected]

11/02 Arredalh en concèrtPau (65)

13/02 a 20h30Concèrt Recuerdos (G Lopes)Le Family - Landernau (29)

15/02 a 20h30La Mal Coiffée - E los leonsCentre Cultural Amzer Nevez2, Chemin du ConservatoirePloemeur (56)

16/02 a 21 h Quina de Fasètz la Lenga en Cabardés Vilagalhenc (11)IEO Aude [email protected]

17/02 a 20hLa cartonnerie Friche de la Belle de Mai Marseille (13)AMOR (ambe Manu Theron)

17/02 a 17hDescobèrta dels Ligams entre las lengas occitana e catalana28, car. Ròcaguda Albi (81)CCOA 05.63.46.21.43

17/02 a 21h00Rescontre de musicians del conservatòri d’ Avairon e de Tarnsala Beregovoy a Caramauç (81)

18/02La Mal CoifféeCiutat de la musica - Marselha (13)

18/02 a 15hChâteau de Tarascon - Bvd Roi René Tarascon (13)Lo còr de la plana

21/02 a 20h30Rescontre amb Miquèla Stenta a l’entorn de « Marcelle Delpastre,à fleur de l’âme »5 Rue sous les AugustinsClarmont-Ferrand (63)

23/02Papa Gahús dab ArtúsBernac Devath (65)

23/02Cafe Pluche Comberanche-et-Epeluche (24)Conferença « Au temps de Troubedours »De reservar : lecafepluche.fr

24/02 a 16h30Médiathèque - Brioude (43)Malika Verlaguet en duo 06 60 84 22 [email protected]

AGENDA

Que voletz figurar dens Lo Diari ?

N'esitetz pas a nos comunicar las datas e las informacions relativas aus

vòstes eveniments dab l'adreça :

[email protected]

GENIÈR

DORSIÈR Nòrd-Occitan RESCONTRE Julian Pochelon 3QA · PDF fileABONATZ -VOS A 1...

Documents

Transcript of DORSIÈR Nòrd-Occitan RESCONTRE Julian Pochelon 3QA · PDF fileABONATZ -VOS A 1...