71TANTAK, 25 (2), 2013, 71-95 orr.

Donostialdeko gizarte eta hezkuntza arloko zerbitzuetako profesionalen laneko asegabetasuna

Pello Aramendi JauregiAmando Vega Fuente

Segundo Garín CasaresKarmele Bujan Vidales

Didaktika eta Eskola Antolakuntza SailaFilosofia eta Hezkuntza Zientzien Fakultatea

Euskal Herriko Unibertsitatea

GAKO-HITZAK: Gizarte hezkuntza, gizarte lana, zerbitzu soziohe-zitzaileak, lanarekiko asegabetasuna, neke emozionala, estresa.

1. SARRERA

Norberaren garapenak lotura handia du bizimodua garatzen den giroa-rekin. Ingurunean ezaugarriak aldeko izanik, subjektuak gaitasun fisiko, in-telektual eta harremanetarakoak garatzeko aukera gehiago izango ditu. Eta giro horretan gabezia asko metatzen badira, norbanakoaren eskubideak eta bizi-proiektu duina gauzatzeko aukerak murriztuta gera daitezke.

Gizarteratze-printzipioa zera da, herritarrek gizarte-sistemaren onura, eskubide eta betebeharrak eskuratzeko ahalmena izatea. Gaur egungo gi-zarteetan kohesio-maila handia lortzen da gizarte hori osatzen duten kideek lanpostu bat baldin badute, bizimodu duina izateko adina ondasun eskura-tzen badituzte eta eguneroko bizitzaren arriskuen aurrean behar besteko ba-besa lortzen badute. Gizarte-baliabide horiek hainbat modutara egituratzen dira, eremu hauetan: lan produktiboren eremuan, kontsumo-ondasunak es-kuratzearen eremuan, babes publikoaren eremuan eta gizarte-inguruneare-kiko harreman-sarearen eremuan.

Herritarrak bere bizi-prozesu osoan igarotzen dituen eremu eta egoere-tan gertatzen da gizarte-baztertzea. Arriskuan dauden kolektiboen prozesu baztertzaileetan eragin handia dute inguruneko elementu edo dimentsioek, hala nola, espazio fisikoak (demografia, auzoen alderdi behartsuak, pilake-

72 TANTAK, 25 (2), 2013, 71-95 orr.

ta-fenomenoak dituzten etxebizitzak —familia-ekipamenduak, gabeziadun habitatak osasunean eragiten dituen ondorioak—, garapen psikologikoak), familia-espazioak (familiaren tamaina, familia-gaixotasunak, familiaren egitura, familia-harremanak), eskolako giroak (ikastetxearen eta gizarte-jatorriaren arteko harremanak, ikastetxeak gizarte-arloko egokitu ezinean duen eragina, haurra-arazoa eta familiaren harremana eskola-inguruneare-kin) eta lan-egoerak (lana eta gizarteratzea, enplegua eta abar).

Gizarte-erakundeen funtsezko zereginetako bat bazterketa eragiten du-ten faktoreei aurre egitea da; marjinazio iraunkorrak bazterketa eragiten du. Gizarte-bazterketari aurre egiteko erronka gizartean parte hartzen duten instantzia guztiei dagokie nahiz eta erantzukizunak maila eta zeregin des-berdinen arabera eratzen diren.

Egun bizi dugun krisialdi honetan herritarren bizitza-ereduak errotik aldatzen ari dira eta gizarte-zerbitzuen sektoreko profesionalek laguntza, prestakuntza, babesa eta baliabideak eskaini behar dizkiete herritarrei be-netan gizartera daitezen. Dena den, zeregin konplexu horren kostuak ere ez dira hutsaren hurrengoa. Lan hori nekeza bezain liluragarria da eta eragiten duen neke fisiko eta psikikoak gizarte-langileei kalte egin diezaieke.

Kasu askotan, nekeak, estresak eta akidura emozionalak gizarte-zerbi-tzuetako profesionalengan estresa eta laneko asegabetasuna eragin ditza-kete. Artikulu honen helburua, hain zuzen ere, hauxe da: gizarte zerbitzue-tako langileen asegabetasuna neurtzea. Horretarako gizarte zerbitzuetako profesionalek lanean dituzten arazoak deskribatzen dira, asegabetasun fe-nomenoan eragiten duten faktoreen balorazioa egiten da, egoera zailen au-rrean profesionalek islatzen dituzten jarrerak eta erreakzioak deskribatzen dira eta, azkenik, gizarte arloko zerbitzuetan asegabetasun gehien pairatzen duten sektore profesionalak identifikatzen dira. Krisi ekonomikoak eta ba-liabide ezak marjinazio arriskuan dauden sektoreen egoera larritu egin du, eta ondorioz, gizarte langileen lana gero eta konplexuagoa bihurtzen ari da.

2. BAZTERKETA ARRISKUAN DAUDEN SEKTOREAK: GIZARTE LANGILE ETA HEZITZAILEEN ERRONKA

Krisialdiak ez du berdin eragiten gizartearen estamentu eta kolektibo guztietan. Zenbait herritar eta taldek hein handiagoan pairatzen ditu gizar-te-bazterketaren eta marjinazioaren ziztadak. Gizarte-arloan, pertsonen eta taldeen bizi-espazioa hiru eremutan eratzen dela esan ohi da: kohesio-ere-mua (pertsona erabat gizarteratuta dago), urrakortasun-eremua (bazterke-ta-arriskuan dago) eta gizarte-bazterketaren eremua (sistemaren eta gizar-te-baliabideak lortzearen mugan dago). Eremu bakoitza hiru erreferente garrantzitsurekiko loturaren arabera definitzen da: lana, gizarte-harrema-nak eta bizitzari zentzua ematen dioten sinesmenak (Ayerbe eta Aramendi, 2000).

73TANTAK, 25 (2), 2013, 71-95 orr.

Gaur egun, honako kolektibo hauek pairatzen dute gehien ekonomiaren eta gizartearen arloko krisialdia (Aramendi, 2006):

— Adingabeak eta nerabeak: familia-babesik ez izatea, tratu txarren arazoak, afekturik gabeko haurtzaroa, gurasoen identifikaziorik, fa-milia-erreferente positiborik ez izatea erabakigarria baita haurren etorkizunerako.

— Osasunaren eta mendetasunen sektorea: drogekin loturiko arazoak, kasu askotan, alderdi immunologikoekin, gabezia pertsonalekin, in-gurune eta lagun desegokiekin, frustrazioekin eta abarrekin loturik egoten dira.

— Etorkinak: migrazioak eragiten dituzten arrazoiak hainbat faktore-ren interakzioan oinarritzen dira: alde batetik, norbanakoaren mo-tibazioetan (bizi-baldintza hobeagoak bilatzea, enplegu-aukerak...); bestetik egiturazko faktoreetan, hala nola, migrazio-prozesuak hasi dituzten gizarte-sareak (lagunak, senitartekoak, ezagunak, auzoki-deak...), haien bizipenen eta esperientziaren berri eta informazioa ematen dietela kolektibo horiei; eta azkenik, eskariarekin loturiko faktoreetan (etorkinak herrialde industrializatuetara erakartzen di-tuzten faktoreak).

— Espetxeratuak: justiziarekin arazoak dituztenak. Delitu egin duen horren atzean, askotan, egokitu ezinaren arazoak eta gizarte-arauak eta -aginduak ez betetzearekin loturiko arazoak egoten dira.

— Desgaitasunak dituztenak: desgaituen bizi-baldintzak aztertu egin behar dira. Espainian, desgaituen laneratzea Europar Batasuneko txikienetako bat da.

— Emakumearen sektorea: aukera-berdintasuna, genero-indarkeria eta emakumeen erabateko integrazioa lortu beharrekoa.

— Langabeak: inpaktu ekonomikoaz gain, langabeziaren ondorio psi-kologikoak askotarikoak dira. Buruko gaixotasunak (hala nola, on-doeza, estresa, autoestimua galtzea, kontzentratzeko arazoak, subs-tantzien kontsumoa areagotzea) langabeziarekin loturiko sintomak eta efektuak izaten dira askotan.

— Adinekoak: krisi ekonomikoaren ondorioz adinekoen lasaitasuna murriztu egin da. Gainera, zergak igo egin dira eta adinekoei zuzen-dutako arreta-zerbitzuen tarifak garestitu egin dira gizarte-zerbitzue-tan. Egoera horien guztien ondorioz, erretirodunen bizi-kalitateak behera egin du.

Krisialdiarekin, kolektibo horietako zenbait herritarrek ez dute auke-rarik bizimodu duina izateko. Gizartean kohesioa eta ekitatea lortzen da gizarte hori osatzen duten kide gehienek edo denek lana dutenean, duin-tasunez bizitzeko beharrezkoak diren ondasunak lortzen dituztenean eta bizitzaren arriskuen eta egoeren aurrean behar beste babestuta daude-nean.

74 TANTAK, 25 (2), 2013, 71-95 orr.

Herritarren sektore horiek sistemaren onurak eskuratzeko aukera izan dezaten beharrezkoak diren esku-hartzeak, gizarte- eta hezkuntza-arloko esku-hartzeak diseinatu eta garatzea gizarte-zerbitzuetako erakunde eta profesionalei dagokie. Profesional horien eginkizun garrantzitsuenetako bat gizarte-marjinazioaren arriskuan daudenak gizarteratzea eta gaitzea da. Hala ere, helburu hori lortzeko egin behar den lana oso konplexua da eta arrakastatsua izateko aukera oso urriak ditu. Horrek guztiak eragin handia du gizarte-langileen eta gizarte-hezitzaileen laneko gogobetetze-mailan eta autoestimuan.

Gaur egun, gizarte- eta hezkuntza-arloan lan egiteko lanbide-gaitasun egokiak ez ezik, inplikazio handia izatea ere ezinbestekoa da eta ezaugarri pertsonal eta emozional egokiak (komunikatzeko gaitasuna, asertziotasuna, balioak, oreka emozionala, baikortasuna…) izan behar dira lanbide ho-nek eragiten dituen arrisku eta egoera zailei aurre egiteko (Broeck, Vander Elst, Dikkerst, 2012). Sektore eta kolektibo ahul horietan hezkuntza-arloko esku-har tzea gauzatzeak neke fisiko eta psikikoa eragiten die gizarte-zerbi-tzuetako profesionalei eta haien osasunari ere zuzenean kaltetu diezaioke.

3. GIZARTE ZERBITZUETAKO PROFESIONALEN LANEKO ASEGABETASUNA

Gizarte- eta hezkuntza-arloko zerbitzuetako eta asistentzia-zerbitzue-tako profesionalek testuinguru problematikoetan lan egiten dute. Haur eta nerabe babesgabeei arreta ematea, osasunaren eta mendekotasunen arloa, familia desegituratuekin esku hartzea, genero-indarkeria eta prostituzioa, etorkinekin lan egitea, etxerik ez dutenak, adinekoak, lanerako eta etenga-beko prestakuntza, animazioa, ingurune irekietan eta espetxeetan esku har-tzeak egitea eta abar lan-testuinguru arriskutsuak suerta daitezke, bai aha-legin handia egitea eta buru-belarri aritzea eskatzen dute.

Krisi ekonomikoak murrizketak ekarri ditu eta gizarte-zerbitzuetako eta ongizate-zerbitzuetako sarea egoera oso larrian daude. Gizarte-hezkuntzaren eta gizarte-zerbitzuen kasu zehatzean, gizarte- eta hezkuntza-arloko proiek-tuen finantzaketa gero eta txikiagoa da, krisi ekonomikoaren ondorioak pai-ratzen dituzten kolektiboak gero eta gehiago dira eta problematika eta ga-bezia gero eta konplexuagoak dituzte (askotariko arazoak dituztenak…). Gizarte-arloko politiken eremuan, elkarteak lehian dabiltza proiektuentzat finantzaketa lortzeko, Administrazioa jarduera ikusgarriekin eta kanpaina mediatikoekin itsututa dago, kontuak ematearen eragina nabarmena da, be-rehalako emaitzak eskatzen dituzte eta, bestalde, prebentzio-lana alde batera uzten da, baita profesionalen koordinazioa eta sareko lana sustatzea ere.

Egoera guzti horiek kontuan izanik, langilearen oreka fisikoa eta ani-mikoa zalantzan jartzen da, presionatuta sentitzen baitu bere burua tes-tuinguruaren, bere zentroaren eta erabiltzaileen askotariko eskakizunekin.

75TANTAK, 25 (2), 2013, 71-95 orr.

Gizarte-langileak ere estresaren eta laneko asegabetasunaren eraginpean aurkitzen dira. Eta, askotan, haien osasun fisiko eta emozionala ahuldu egi-ten da. Une jakin batzuetan ziurgabetasuna izaten da nagusi, lan zailak eta zehaztugabeak izaten dituzte, rolak zalantzazkoak izaten dira eta arrakas-ta-tasa txikia lortzen dute (bereziki, gizarte-bazterketaren eremuan); hori horrela izanik, asegabetasuneko, eta segurtasunik eza egoerak eta ezinta-sun-sentimenduak sortzen dira eta, horren ondorioz, gizarte-zerbitzuetako lanbide-autoestimua murriztu egiten da. Hurrengo taulan, gizarte- eta hez-kuntza-arloan laneko asegabetasuna eragiten duten hainbat faktore aurkez-ten ditugu:

1. taulaLaneko asegabetasuna eragiten duten arrazoiak gizarte eta hezkuntza arloko sektorean (Aramendi, 2004:318)

Hezitzailearen eta erabiltzailearen arteko interakzioa

— Zentro eta zerbitzuetan diziplinari eusteko zailtasuna.— Erabiltzaileak hezitzailea proban jartzen du etengabe.— Egindako lana balioesten ez dutenei hezkuntza eta laguntza ematea.— Erasoen, gatazka-egoeren eta abarren lekuko izatea.— Familien, tutoreen babesik ez izatea.— Eraso fi sikoak eta ahozko erasoak erabiltzaileen eta profesionalen artean.

Zentroaren zuzendaritza

— Zuzendaritza autoritarioa.— Parte-hartzerik ez izatea erabakiak hartzeko orduan.— Gatazkak edo desadostasunak izatea hezitzaile taldearen eta zuzendaritzaren ar-

tean.— Zuzendaritzaren babesik ez izatea.— Profesionalen artean komunikazio txikia izatea.— Hezitzaileen artean lehia izatea.

Hezitzaile-hezigai ratioak

— Erabiltzaile gehiegi izatea.— Erabiltzaileek eta euren familiek arazoak eta zailtasunak izatea.

Legedia

— Lege-aldaketak.— Aldaketei buruzko informaziorik eza.

Hezitzaileen ebaluazioa

— Hezitzaileekiko eskakizun-maila handia izatea.— Administrazioaren ebaluazioa, ikuskapena…

76 TANTAK, 25 (2), 2013, 71-95 orr.

Estatusik eta igoerarik eza

— Lanpostuz igotzeko aukerarik ez izatea.— Gizarteak gizarte-langileari eta gizarte-hezitzaileari estimu handirik ez izatea.— Alde handia soldataren eta lanaren bolumen-konplexutasunaren artean.— Erabiltzaileek estimurik ez izatea.

Laneko segurtasunik eza

— Prekarietatea.— Lanpostua galtzeko edo aldatzeko mehatxua.— Segurtasunik ez izatea lanbidean.— Arriskugarritasuna.— Laneko ordutegiak eta txandak (asteburuak, gauez).— Instalazioen eta zentroen segurtasuna, oro har.

Anbiguotasuna irakaskuntzan

— Ziurgabetasuna izatea eginkizunei dagokienez.— Rolen defi nizio-maila txikia.— Arau zehatzak ez izatea.

Prestakuntza

— Lanposturako prestakuntza-maila txikia.— Berritzeko aukera gutxi izatea.— Prestakuntzarako ordutegi desegokiak.

Administrazioaren laguntza txikia

— Administrazioak ez die kasu egiten euren aldarrikapenei.— Baliabiderik eza.— Babes eta komunikazio txikia.

Denboraren faktorea

— Denbora gutxian gauza asko egin nahi izatea.— Presa eta premia izatea lanak egitean.

Jarrera pertsonalaren faktorea

— Pazientzia txikia, itxaroten ez jakitea.— Antsietatea, agresibitatea, oldar gehiegi.— Arduratsuegia izatea.— Behar baino perfekzionistagoa izatea.

Gizarte- eta hezkuntza-arloko langileek prestakuntza behar izaten dute eguneroko lanean sortzen zaizkien egoerei eta ezbeharrei aurre egiteko eta lanbide zail honek eragiten dituen gorabehera eta ondorioei aurrea har-

77TANTAK, 25 (2), 2013, 71-95 orr.

tzeko, lan-osasuna indartuko duen politika baten bitartez. Hainbat sintoma izaten dituzte: akidura emozionala, despertsonalizazio-jarrerak eta erreali-zazio pertsonalaren maila txikia, eta horrek guztiak, oro har, lanean eragin-kortasuna murriztea dakar. Sintoma horiek estresaren eta laneko asegabeta-sunaren aurrekari dira (Bruna, eta beste, 2012).

Hezkuntzarekin eta gizarte-zerbitzuekin loturiko lanbideetan eta ira-kaskuntzaren eremuan, asegabetasunak maila oso handiak izaten ditu. Es-painiako Estatuan, hezkuntza-arloko profesionalen % 25,7 hartzen du eraginpean eta Portugalen % 14,2 (Longas eta beste, 2012). Laneko ase-gabetasunaren arrazoirik ohikoenen artean, honako hauek aipa ditzakegu: kudeaketa txarra eta zentroko antolamenduarekin eta zuzendaritzarekin in-terakzio negatiboa izatea, laneko giroa, lanaren eskakizun zorrotzak, anbi-guotasuna eta rol-gatazka, erabiltzaile eta lankideekin harreman eskas iza-tea, laneko ordutegiak eta txandak, kontratu eta soldatetako urritasuna, eta helburuen betetze-mailan porrot-tasa handiak pairatzea.

Laneko asegabetasunaren ondorioz, apatiaren eta akidura emozionala-ren sintomak agertzen dira. Figueiredo eta beste autore batzuen (2012) az-terlan baten arabera, gizarte- eta osasun-arloko zerbitzuetako profesionalak despertsonalizazioaren estrategia erabiltzen du akidura emozionalari eta la-neko errealizazio pertsonalaren maila txikiari aurre egiteko. Epe ertainera, estrategia horrek ondorio disfuntzionalak eragiten dizkio langileari. Era-biltzaile bati behar ez bezalako eta/edo behar ez besteko tratua emateak la-neko asegabetasuna eragiten du, lehenago edo beranduago.

Zorionez, laneko asegabetasunaren efektuak leuntzen dituzten faktoreak ere badira, faktore pertsonalak eta antolamenduarekin loturikoak. Umo-reaz, energiaz eta «engagement» delakoaz ari gara, betiere lanean baikor-tasunezko eta konpromisozko egoeratzat hartuta. «Kapital Psikologikoa» (Moreno, eta beste, 2012) kontzeptuaren bitartez, ongizate okupazionaleko prozesuetan nortasunak duen garrantzia nabarmentzen da eta nortasunaren lau ezaugarri positibo proposatzen dira laneko asegabetasunaren arazoei au-rre egiteko: autoeraginkortasuna, baikortasuna, itxaropena eta erresilientzia. Kapital psikologikoa baliabide pertsonala da eta egoera latzei aurre egiteko gaitasuna ez ezik, proaktibitate pertsonala ere areagotzen du; hartara, ongi-zatea eta laneko jardun-maila handiagoak izan daitezke.

Hobfollek (Moreno, eta beste, 2012) baliabideen kontserbazioaren teo-ria garatu zuen eta, horren arabera, profesionalek ahalegin handia egiten dute beren eginbeharrei modu arrakastatsuan aurre egiteko estrategiak sor-tzen. Norberaren baliabide eta gaitasunak askotariko lan-egoerak gaindi-tzeko baliagarri dira. Egoera konplexu eta estresagarriei aurre egiteko ba-liabide pertsonalak galtzen direlarik, orduan sortzen da asegabetasuna. Profesionalek gehien erabiltzen duten lan-estrategietako bat zera da, la-nean egindako esfortzua, ahalegina berreskuratzea (aisialdian, denbora li-brean…). Demerouti, eta beste (2012) autoreek diotenez, lanarekiko kon-promisoaren eguneroko mailak (engagement) lotura handia du lanaldian

78 TANTAK, 25 (2), 2013, 71-95 orr.

sortutako nekea berreskuratzeko mailarekin. Bestela esateko, lanaldi ba-koitzean egindako esfortzua berreskuratuz gero, profesionalen lanarekiko konpromisoa areagotzen da.

«Job Crafting» (Bakker, Rodríguez, Derks, 2012) kontzeptuak ere badu eraginik lanarekiko inplikazioan. Lanpostu bateko zereginen diseinua aldatzeko gaitasuna definitzen du kontzeptu horrek. Profesionalak behar besteko autonomia baldin badu lan-prozesuak eta gauzatze-denborak li-breki kudeatzeko, bere lanpostuari esanahi pertsonala esleituko dio. Alda-keta horiei esker, profesionalak bere gogobetetze-maila hobetu egingo du dela lanarekiko, dela alderdi pertsonalean. Azken finean, langileari kon-fiantza ematen bazaio lan-prozesuak modu sortzailean diseinatu eta kudea-tzeko, horren ondorioz gizarte- eta hezkuntza-arloko zerbitzuetako profe-sionalen gogobetetze-mailak hobekuntza egingo du.

4. METODOA

Jarraian aurkeztuko dugun azterketa 2011-2012 ikasturtean egin ge-nuen, ikerketa zabalago baten esparruan: Donostialdeako bazterketa-arris-kuan dauden sektoreen izaera eta ezaugarrien definizioa eta kolektibo ho-riekin lan egiten duten profesionalen asegabetasuna aztertzea dira. Artikulu honetan, bigarren xede honi helduko diogu.

4.1. Helburuak

Artikulu honen helburu orokorra Donostialdeako gizarte- eta hezkun-tza-arloko zerbitzuetan lan egiten duten profesionalen laneko asegabetasu-naren fenomenoa aztertzea da.

Hona hemen berariazko helburuak:

— Gizarte- eta hezkuntza-arloko zerbitzuetako profesionalek egune-roko lanean izaten dituzten arazo nagusiak identifikatzea.

— Profesional horiek lanean daudenean izaten dituzten portaerak eta jarrerak aztertzea.

— Gizarte- eta hezkuntza-arloko zerbitzuen eremuan laneko asegabeta-sun-mailarik handieneko lanbide-sektoreak identifikatzea.

— Gizarte- eta hezkuntza-arloko zerbitzuetako profesionalen laneko asegabetasunean gehien eragiten duten faktoreak identifikatzea.

4.2. Azterlanaren diseinua eta lagina

Donostiako 30 erakundetan egin dugu ikerketa eta Gipuzkoako Foru Aldundiaren teknikariei kontsulta egin ostean hautatu ditugu erakunde ho-

79TANTAK, 25 (2), 2013, 71-95 orr.

riek. Hona hemen inkestak erantzun dituzten gizarte-zerbitzuetako sekto-reak:

2. taulaKontsultatutako gizarte sektoreak

— Espetxeak.— Immigrazioa.— Generoa: Aukera-berdintasuna.— Droga-mendetasunak komunitate terapeutikoetan.— Adingabeak eta nerabeak— Etxerik ez dutenak.— Gutxiengo etnikoak.— Desgaitasunak (fi sikoak, psikikoak eta zentzumenezkoak).— Enpleguko zentro espezializatuak.— Adinekoak.

Iritzizko laginketa eta nahitako laginketa egin dugu, hau da, Gipuz-koako Foru Aldundiko aditu eta profesional kualifikatuek egin dute hau-taketa. Horretaz gain, lagin ez-probabilistikoak hautatzeko «elur-bolaren» teknika baliatu dugu: sektore adierazgarrienak lokalizatzen dira eta horiek beste batzuetara bideratu gaituzte eta, azken horiek, aldi berean, kolektibo berariazkoetara. Metodo hori askotan erabili izan da ezaugarri bereziak di-tuzten taldeekin (mendetasunak, gazte-delinkuentzia…) loturiko azterketak egiteko.

2012. urteko urtarrilean banatu genuen galdesorta. Donostialdeako gi-zarte- eta hezkuntza-arloko zerbitzuetan lan egiten duten profesionalen 141 galdesorta jaso genituen. Laginak biztanleriaren heren bat, gutxi gora-behera, osatzen du. Kontsultatutako profesionalen % 67,9k 25-42 urte ditu, % 61,1 emakumeak dira eta % 38,9 gizonak; % 14k unibertsitatekoak ez diren ikasketak ditu, % 4,2k irakasle-titulua du eta % 25,2 gizarte-langi-leak dira. Gizarte Hezkuntzako diplomadunak % 9,1 dira eta % 35 Peda-gogiako edo Psikologiako diplomadunak dira. Profesionalen lan-esperien-tzia 4-8 urte (% 51,5), 9-15 urte (% 23,5) eta 15 urtetik gorakoa (% 25) da. Kontsultatutako profesionalek lan egiten duten zentro gehienak itunpekoak dira (% 85).

4.3. Tresnak

Galdesorta bat bidali dugu erakundeetara, gizarte- eta hezkuntza-arloko zerbitzuetako profesionalen, laneko asegabetasunean eragiten duten fakto-

80 TANTAK, 25 (2), 2013, 71-95 orr.

reei buruz, profesionalek zer pentsatzen duten jakiteko. Galdesorta hone-tan Likert motako 120 galdera daude eta lau puntuko eskala baten arabera erantzun behar zuten, adostasun-mailari jarraiki (1: ez nago ados inolaz ere. 4: erabat ados nago) eta kantitatearen arabera (1: gutxi; 4: asko).

Galdesortaren bitartez honako alderdi hauei buruzko informazioa eskatu dugu: identifikazio-datuak, erabiltzailearen hasierako balioes-pena, zerbitzuaren erabiltzailearen ahalmen eta gaitasunak, (kogniti-boak, harremanetarakoak, familiaren egoera, afektiboak, lanekoak…), profesionalak egiten dituen lanak, baliabideak, baldintzak, motibazioak eta lanarekiko gogobetetze-maila, profesionalaren funtzionamendua, zerbitzuaren antolamendua eta zuzendaritza, eta zerbitzua hobetzeko proposamenak. Euskal Herriko Unibertsitateko bi irakaslek eta Gipuz-koako bi Udaletako gizarte-zerbitzuetako hiru arduradunek baliozkotu dute tresna (Delphi teknika erabiliz) eta fidagarritasuna (Cronbachen Alfa) 0,779 da.

Galdesortak zuzentzeko SPSS 19.0 bertsioa erabili dugu eta itemak ITEMAN programarekin aztertu ditugu. Azterketa miatzaile eta deskriba-tzaile unibariatuak (maiztasunak eta ehunekoak) egin ditugu, baita bibaria-tuak ere (Pearson-en korrelazioak).

Azterketaren mugei dagokienez, azterketan parte hartzeko eskatu die-gunean profesionalek eragozpenak jarri dizkigutela aipatu nahi dugu.

5. EMAITZAK

Jarraian, gizarte- eta hezkuntza-arloko eremuetan lan egiten duten pro-fesionalen asegabetasunaren arrazoiak aztertzeko ikerketaren emaitzak azalduko ditugu. Hasteko, gizarte-langileek eta gizarte-hezitzaileek lanean izaten dituzten arazoak aztertuko ditugu. Horretarako, honako gai hauei buruzko adostasun-maila adierazteko eskatu diegu:

3. taulaProfesionalaren eta lanerako arazoak

Zer arazo izaten dituzu lanean zaudela?%

Ez nagoados

%Zertxobait

ados

%Nahiko

ados

%Erabat ados

X DT

Alde handia dago soldataren eta la-naren konplexutasunaren artean 10,2 9,2 28,6 52,0 3,22 0,834

Lan gehiegi dago 4,1 13,4 42,3 40,2 3,18 0,753

Lanpostua galtzeko (langabezian ge-ratzeko) arriskua 8,3 21,6 19,6 50,5 3,12 0,742

81TANTAK, 25 (2), 2013, 71-95 orr.

Zer arazo izaten dituzu lanean zaudela?%

Ez nagoados

%Zertxobait

ados

%Nahiko

ados

%Erabat ados

X DT

Ez dago ideia argirik gure proiek-tuari buruz 12,4 3,1 44,3 40,2 3,12 0,722

Tentsioa denbora ezagatik (presa) 7,1 23,5 26,5 42,9 3,05 0,744

Zuzendaritzarekin desadostasunak izaten ditugu laneko irizpideei da-gokienez 5,2 12,5 55,5 27,1 3,04 0,534

Lanean arriskugarritasuna eta arris-kuak daude 12,2 18,4 28,6 40,8 2,97 0,339

Lan-baldintza txarrak 13,3 11,2 40,8 34,7 2,96 0,378

Arauetan zehaztasunik eza eta/edo araurik eza 11,3 18,6 41,2 28,9 2,87 0,587

Profesionalen arteko koordinazio-rik eza 8,2 27,8 33,1 30,9 2,86 0,686

Segurtasun-neurriak falta dira zen-troan 12,3 20,4 41,8 25,5 2,80 0,663

Gizarte-hezkuntzan lanbidean aurre-ratzeko aukerarik ez izatea 8,2 25,8 45,4 20,6 2,78 0,734

Lan-txanda desegokiak 17,9 10,5 47,4 24,2 2,77 0,799

Lanaren konplexutasuna 7,1 29,6 44,9 18,4 2,74 0,822

Profesionalen rolak gutxi zehaztu-ta egotea 11,2 41,8 26,5 20,5 2,56 0,811

Ez ditut ikusten nire lanaren emai-tzak 14,3 27,6 48,0 10,1 2,54 0,925

Kontsultatu ditugun sektoreetako hezitzaileen arabera, lanean dau-dela izaten dituzten arazo eta zailtasun garrantzitsuenak honako hauek dira: soldataren eta lanaren konplexutasunaren artean alde handia dago, lan gehiegi, langabezian geratzeko arriskua nabaritzen dute, lan egiten du-ten erakundean ez dago argi zein den bere proiektuaren helburuak, denbora ezak sortzen duen tentsioa, zuzendaritzarekin desadostasunak, lanean dau-den arriskuak, lan baldintza desegokiak, araurik ez edo zehaztasunik gabe-koak, profesionalen arteko koordinazio falta, segurtasun neurririk ez dago, promozio aukerarik ez dago bere lanbidean, lan txandak desegokiak dira, lanaren konplexutasuna, profesionalak jokatzen duen rola mugagabea da eta, azkenik, profesionalak ez ditu ikusten bere lanaren emaitzak.

82 TANTAK, 25 (2), 2013, 71-95 orr.

Jarraian, gizarte- eta hezkuntza-arloko zerbitzuetan ohiko moduan iza-ten diren jarraibideak, jarrerak eta portaerak aztertuko ditugu. 3. taulan ha-rremanetarako sistemarekin eta gizarte- eta hezkuntza-arloko zerbitzuetako sektoreen arteko bizikidetzarekin loturiko alderdiak ikusiko ditugu.

4. taulaLaneko portaerak eta jarrerak

Zer nolako portaera-arazoak izaten dira zentroan?

%Ez nago

ados

%Zertxobait

ados

%Nahiko

ados

%Erabat ados

X DT

Zerbitzuaren zenbait erabiltzailek hezitzailea mehatxatzen dute 10,2 4,1 18,4 67,3 3,42 0,945

Hezitzaileen arteko harremana ez da ona 12,2 3,1 24,5 60,2 3,32 0,921

Lanean erasoak ikusi ditut 1,0 14,4 39,2 45,4 3,28 0,884

Zaila da bizikidetzari eustea zerbi-tzu honetan 10,2 9,2 49,0 31,6 3,02 0,777

Komunikazio eskasa hezitzailearen eta erabiltzailearen artean 4,1 20,4 49,0 26,5 2,97 0,834

Profesionalen arteko komunikazio desegokia 6,1 22,4 38,8 32,7 2,97 0,688

Presio psikikoa dago lanean 19,4 11,2 21,4 48,0 2,97 0,712

Erabiltzaileak hezitzailea ez du behar beste errespetatzen 9,2 20,4 35,7 34,7 2,95 0,733

Nire lanean gehiegi eskatzen diot neure buruari eta horrek gogogabe-tu egiten nau 4,1 32,7 54,1 9,1 2,68 0,434

Erabiltzaileak ez ditu balioesten es-kaintzen zaizkion prestakuntza eta heziketa 11,2 28,6 41,8 18,4 2,67 0,355

Batzuetan arduratsuegia naiz lanean 7,2 34,0 46,4 12,4 2,63 0,559

Zerbait gaizki ateratzen denean zeu-re buruarekin haserretzen zara 9,2 50,0 30,6 10,2 2,41 0,678

Zenbait profesionalek ez dituzte zen-troko arauak betetzen 23,7 36,1 26,8 13,4 2,29 0,775

Gizarte-hezitzaile eta gizarte-langileen arabera, zerbitzuaren zen-bait erabiltzailek profesionalak mehatxatzen dituzte, hezitzaileen ar-

83TANTAK, 25 (2), 2013, 71-95 orr.

teko harremana ez da ona, lanean erasoak ikusi dituzte, zaila da bizi-kidetzari eustea gizarte-eremuko sektore jakin batzuetan, komunikazio eskasa dago hezitzailearen eta erabiltzailearen artean, presio psikikoa dago lanean eta hezitzailea ez da behar beste errespetatzen, profesio-nalak gehiegi eskatzen dio bere buruari eta batzuetan gogogabetu egi-ten da, prestakuntza ez da behar beste balioesten eta batzuetan langilea arduratsuegia da lanean. Bi itemen kasuan, babes txikiagoa lortu dute: bere buruarekin haserretzen da zerbait gaizki ateratzen denean eta zen-bait hezitzaileak ez dituzte zentroko arauak betetzen. Badirudi azken item hauekin ez daudela ados.

Gizarte-zerbitzuetako profesionalen laneko asegabetasunaren maila ere aztertu dugu. Hurrengo taulan, lanarekin gustura ez dauden profesionalen ehunekoa aurkeztuko dugu, sektorearen arabera. Portzentajeek, kasu hone-tan, sektore profesional bakoitzaren asegabetasun mailaren ideia orokorra ematen digute.

5. taulaProfesionalaren laneko asegabetasuna, sektorearen arabera

SektoreaAsegabetasuna

(%)

Haurrak eta nerabeak (harrera-etxeak) 50,8Gutxiengo etnikoak (kolektibo minoritarioak…) 50,2Enplegu-sektorea (langabeen prestakuntza…) 46,6Adinekoak (asistentzia ematea egoitzan, etxean…) 42,5Immigrazioa 38,6Emakumea, berdintasuna eta genero-indarkeria 35,2Etxerik ez dutenak 27,3Droga-menpekotasunak, osasuna 25,4Ingurune irekia (espetxeak) 22,0Hezkuntza-premia berezien sektorea (ezgaitasun fi sikoak, psikikoak…) 18,8

Laneko asegabetasun-mailarik handiena duten profesionalek haurren eta nerabeen sektorean jarduten dute, horien atzetik kolektibo minorita-rioekin lan egiten dutenak datoz, langabezia, adinekoak, immigrazioa, ber-dintasunaren eremua, etxe gabekoak, drogak eta osasuna, eta espetxeak. Laneko asegabetasun-mailarik txikiena, aldiz, hezkuntza-premia berezien (ezgaitasunak…) sektorean ikus daiteke.

Azkenik, «Laneko asegabetasuna» konstruktoa azterlaneko gainerako konstruktoekin erlazionatu dugu, Pearsonen korrelazioaren bitartez. Emai-tzak taula honetan ikusiko ditugu:

84 TANTAK, 25 (2), 2013, 71-95 orr.

6. taulaProfesionalen laneko asegabetasuna

Konstruktoa Korrel. Esan.

Lanean jarrera desegokia izatea 0,554 0,000Lanaren ezaugarriak (konplexutasuna, kantitatea) 0,477 0,000Ratio desegokiak, lanean pilaketak egotea 0,421 0,000Erabiltzaileekin harreman txarra izatea 0,405 0,000Lana behar bezala garatzeko denborarik ez izatea (presa) 0,392 0,000Laneko segurtasunik eza (erasoak, irainak, gatazkak…) 0,354 0,001Lanaren anbiguotasuna (proiekturik ez izatea, irizpide zeha-

tzik ez izatea…) 0,224 0,028

Laneko asegabetasunak zerikusi handia du profesionalek lanean jarrera desegokia izatearekin, lanaren ezaugarriekin (lanaren konplexutasuna, kan-titatea…), ratio desegokiak eta lanean pilaketak izatearekin, erabiltzailee-kin harreman txarra izatearekin, laneko segurtasunik ezarekin (erasoak, irainak, gatazkak…) eta lanaren anbiguotasunarekin (proiekturik eta iriz-pide zehatzik ez izatea).

6. EZTABAIDA ETA ONDORIOAK

Azterlanaren helburua Donostialdeako gizarte- eta hezkuntza-arloko zer-bitzuetan lan egiten duten profesionalen laneko asegabetasunaren fenomenoa aztertzea da. Gizarte zerbitzu hauen egoera asko hobetu daitekeela antzematen da. Ikerketaren emaitzak aztertu ondoren, honako ondorioak atera ditzakegu:

a) Kontsultatu ditugun profesionalek lanean daudela izaten dituzten arazo garrantzitsuenak, batez ere, bi faktore hauekin lotuta daude: lan baldintzekin (lanaren konplexutasuna eta soldataren arteko al-dea, lan kopurua handia, denbora ezak, lanean dauden arriskuak eta segurtasunaren falta, lan txanda desegokiak…) eta erakundearen antolamenduarekin (zuzendaritzarekin desadostasunak, proiektu ar-girik ez dago, zehaztasun falta arauetan eta profesionalen roletan). Krisi ekonomiko larri honen aurrean, gizarte zerbitzuen funtzio-namendua, antolaketa eta koordinazioa funtsezkoak dira herrita-rrei erantzun egokia emateko. Administrazioak ikuskaritza neurriak hartu beharko lituzke eskaintzen diren gizarte zerbitzuen kalitatea bermatzeko (Longas eta beste, 2012).

b) Laneko portaera eta jarrerei dagokienez, profesionalek argi eta garbi azaltzen dituzte lan baldintza txarren ondorioak zeintzuk di-ren. Hala nola, tentsio egoerak, presioak, errespetu ezak, meha-

85TANTAK, 25 (2), 2013, 71-95 orr.

txuak, eta abar bizikidetza eta giroa okertzen dute. Eta egoera honek erakundearen funtzionamenduan zuzenki eragiten du (pro-fesionalek arauak ez dituzte errespetatzen, komunikazioa eta harre-manen hondamena…) (Urien eta Osca, 2012).

c) Laneko asegabetasun-mailarik handiena duten profesionalek hau-rren eta nerabeen sektorean jarduten dute. Espero ziren emaitzak dira. Gaur egun, zerbitzu mota hauetan dauden zailtasunak ezagunak dira. Horien atzetik kolektibo minoritarioekin lan egiten dutenak da-toz, langabezia, adinekoak, immigrazioa, berdintasunaren eremua, etxerik ez dutenak, drogak eta osasuna, eta espetxeak. Ikus daitekee-nez, sektore hauek krisi ekonomikoarekin eta prekarietatearekin oso lotuta daude. Laneko asegabetasun-mailarik txikiena, aldiz, hezkun-tza-premia berezien (ezgaitasunak…) sektorean ikus daiteke.

d) Laneko asegabetasunak zerikusi handia du lan baldintza txarrekin (konplexutasuna, segurtasun falta, ratioak, denbora eza) profesio-nalen jarrera desegokiekin (harremanak) eta erakundearen funtzio-namenduarekin (lan prozesuen zehaztasun falta, anbiguoak dira). Joera hauek, adin txikikoentzat eskaintzen diren zerbitzuetan ere ematen dira (Aramendi, 2003, 2004).

Gizarte-zerbitzuekin loturiko lanbideetan estresa eta laneko asegabe-tasuna pairatzeko arrisku handia dagoen ideia oso zabalduta dago. Eta gi-zarte- eta hezkuntza-eremuko langileak horren erakusgarri dira. Gizarte-arloko esku-hartzearekin loturiko jarduerek inplikazio eta energia handia eskatzen dute eta neke emozional garrantzitsua eragiten dute. Laneko ase-gabetasunak eragiten duen kostu potentzialak kalte egin diezaioke langi-leen osasunari, zerbitzuen kalitateari eta, azken batean, gizarte-erakundeen funtzionamenduari.

Gizarte-eremuko langileek laguntzen diete premia biziko egoeran dau-denei eta gizarteko kolektibo eta talde ahulenekin ere haiek esku hartzen dute. Profesionalen neke fisiko eta emozionalak eta laneko asegabetasu-nak zuzenean eragiten dute herritarrei eskaintzen zaizkien zerbitzuen kali-tatean. Horregatik, langile horien osasuna zaindu behar da. Zerbitzu horie-tako profesionalek eta, bereziki, haien arduradunek konturatu behar dute lanarekiko gogobetetzeak eta lan-osasunak zuzenean eragiten dutela zerbi-tzuaren errendimenduan eta eraginkortasunean.

Gizarte- eta hezkuntza-arloko erakundeetan, gizarte-langileen osasu-naren prebentziorako neurriak hartu behar dituzte. Neurri beharrezkoenak aipatzearren, osasun fisiko nahiz emozionalarekin loturiko gaien gaineko prestakuntza sustatzea (Benavides, 2000), empowerment- edo ahal dun tze-prozesuak (hau da, langilearen trebakuntza integrala) sustatzen dituzten an-tolamendu-politikak garatzea (Moreno eta beste, 2012) eta profesionala-ren autonomia indartzea bere lan-prozesuak diseinatu, bete eta ebaluatzeko (job crafting) (Bakker, eta beste, 2012) aipatuko ditugu.

86 TANTAK, 25 (2), 2013, 71-95 orr.

Gizarte- eta hezkuntza-arloko erakunde osasungarriak aztertuko dituz-ten ikerketa-ildoak sustatzen badira, profesionalen osasunarekin eta lana-rekiko gogobetetzearekin loturiko sentsibilizazioa areagotu egingo da. Gi-zarte-langileak eta gizarte-hezitzaileak gure ongizate-sarearen oinarrizko zutabe dira. Kolektibo marjinatuak (zokoratuak) zaintzen dituzte, egoera ahulenean daudenei laguntza ematen diete eta sistematik at daudenekin esku hartzen dute. Baina… nork zaintzen ditu zerbitzu horietan lan egiten duten profesionalak?

Jasotze-data: 2013/07/08 Onartze-data: 2013/10/25

Abstract

Professionals in the socio-educational and welfare services carry out their work in problematic contexts. The activities connected with socio-educational intervention require a great deal of commitment and cause a significant degree of emotional wear and tear. Lack of satisfaction at work affects workers’ health, the quality of the provi-sion of services, and in short, the running of social services. The study presented below was carried out during the 2011-2012 academic year and is part of more wide-ranging research that has aimed to analyse the characteristics of the social sectors at risk of exclusion and of the professionals that work with these groups. The aim of this article is to analyse the causes of this and to reflect on the phenomenon of the lack of job satisfaction among professionals working in the socio-educational services in the San Sebastián area. A questionnaire with 120 questions was given out to workers in the social services and the answers provided by 141 professionals were gathered. The lack of job satisfaction is closely linked to inappropriate conduct at work, the characteristics of the task (complexity, amount of work…), ratios and overcrowding, poor relations with colleagues and users, lack of safety at work (assault, insults, conflicts…) and the ambiguous nature of the task that the professional is carrying out (absence of clear criteria and project).

Keywords: Education and social work, socio-educational servi-ces, lack of job satisfaction, emotional wear and tear and stress.

Los profesionales de los servicios socioeducativos y asistencia-les desarrollan su labor en contextos problemáticos. Las activida-des relacionadas con la intervención socioeducativa exigen mucha implicación y causan un desgaste físico y emocional importante. La

87TANTAK, 25 (2), 2013, 71-95 orr.

insatisfacción en el trabajo influye en la salud de los trabajadores, en la calidad de la prestación de servicios y, en definitiva, en el funcio-namiento de las organizaciones sociales. El estudio que se presenta a continuación se ha realizado durante el curso 2011-2012 y es parte de una investigación más amplia que ha tratado de analizar las ca-racterísticas de los sectores sociales en riesgo de exclusión y de los profesionales que trabajan con estos colectivos. El objetivo de este artículo es analizar las causas y reflexionar en torno al fenómeno de la insatisfacción laboral de los profesionales que trabajan en los servicios socioeducativos de la zona de Donostia. Se ha administrado un cuestionario de 120 preguntas a los trabajadores de los servicios sociales recogiéndose las respuestas de 141 profesionales. La insa-tisfacción laboral está estrechamente relacionada con la conducta inadecuada en el trabajo, las características de la tarea (complejidad, cantidad de trabajo…), ratios y hacinamiento, malas relaciones con los compañeros-as y usuarios-as, inseguridad laboral (agresiones, insultos, conflictos…) y ambigüedad de la tarea que realiza el profe-sional (falta de proyecto y de criterios claros).

Palabras clave: Educación y trabajo social, servicios socioedu-cativos, insatisfacción laboral, desgaste emocional y estrés.

Les professionnels des services socioéducatifs et d’attention à la personne exercent leur métier dans des contextes problématiques. Les activités en rapport avec l’intervention socioéducative exigent une grande dose d’implication et sont la cause d’une usure émotion-nelle importante. L’insatisfaction au travail a des répercussions sur la santé des travailleurs, sur la qualité de la prestation de services et en définitive, sur le fonctionnement des organisations sociales. L’étude présentée ci-après a été réalisée durant l’année scolaire 2011-2012 et s’inscrit dans un projet de recherche plus large qui a tenté d’analyser les caractéristiques des secteurs sociaux menacés d’exclusion et des professionnels qui travaillent avec ces collectifs. Cet article a pour objectif d’analyser les causes et de réfléchir sur le phénomène de l’in-satisfaction professionnelle des employés des services socioéducatifs de la zone de Donostia-San Sebastián. Un questionnaire contenant 120 questions a été distribué et recueilli auprès de 141 salariés des services sociaux. L’insatisfaction au travail est étroitement liée à un comportement inapproprié au travail, aux caractéristiques des tâches (complexité, volume de travail…), aux ratios et à l’entassement, aux mauvaises relations avec les collègues et utilisateurs, à l’insécurité au travail (agressions, insultes, conflits…) et à l’ambigüité de la tâche réalisée par le professionnel (absence de projet et de critères clairs).

Mots clé: Éducation et travail social, services socioéducatifs, in-satisfaction au travail, usure émotionnelle et stress.

88 TANTAK, 25 (2), 2013, 71-95 orr.

BIBLIOGRAFIA

Aramendi, P. (2003). «Los Proyectos Socioeducativos en los Centros de Protec-ción de Menores». In Etxeberria, F. Calidad, Equidad y Educación. Donostia: Erein. 55-68.

Aramendi, P. (2004). Organizaciones socioeducativas y competencias profesiona-les. Donostia: Ibaeta Pedagogía.

Aramendi, P. (2006). Gizarte Hezitzailea eta Helduen Hezkuntza. Donostia: Gakoa.

A.S.P.A (2005). Un congreso, cien propuestas. Una apuesta por la seguridad y sa-lud laboral. Salamanca: Focal.

Ayerbe, P.; Aramendi, P. (2000). La inserción social a debate. Donostia: Erein.Bakker, A.; Rodríguez, A.; Derks, D. (2012). «La emergencia de la psicología de

la salud ocupacional positiva». Psicothema, 24 (1), 66-72.Benavides, F. (2000). Salud Laboral. Conceptos y técnicas para la prevención de

riesgos laborales. Barcelona: Masson.Broeck, A.; Vander Elst, T.; Dikkerst, J. (2012). «¡Tiene gracia! Sobre el rol bene-

ficiosos del humor como afrontamiento y afiliativo en el diseño del trabajo». Psicothema, 24 (1), 87-93.

Bruna, O.; Ros, E.; Cucurella, E.; Signo, S.; Dalmau, C.; Brocal, M. (2012). «El rol del cuidador en la atención a personas con demencia». Aloma, 30 (1), 128-136.

Demerouti, E.; Sanz, A. (2012). «Recuperación diaria y bienestar: una visión ge-neral». Psicothema 24 (1), 73-78.

Figueiredo, H.; Grau, E.; Gil, P.; García, J.A. (2012). «Síndrome de quemarse por el trabajo y satisfacción laboral en profesionales de enfermería». Psicothema, 24 (2), 271-276.

Longas, J.: Chamarro, A.: Riera, J.: Cladellas, R. (2012). «La incidencia del con-texto interno docente en la aparición del síndrome del quemado por el trabajo en profesionales de la enseñanza». Revista de Psicología del Trabajo y de las Organizaciones, 28 (2), 107-118.

Moreno, B.; Garrosa, E.; Corso, S.; Boada, M.; Rodríguez, R. (2012). «Persona-lidad resistente y capital psicológico: las variables personales positivas y los procesos de agotamiento y vigor». Psicothema, 24 (1), 79-86.

Urien, B.; Osca, A. (2012). «Estresores de rol, norma de orientación a la tarea y satisfacción laboral: un estudio longitudinal». Revista de Psicología del Tra-bajo y de las Organizaciones, 28 (3), 171-181.

89TANTAK, 25 (2), 2013, 71-95 orr.

ERANSKINA. GIPUZKOAKO GIZARTE PROFESIONALEN ETA ERABILTZAILEEN IZAERA

Galdera orokorrak

1. Sexua: Gizona Emakumea2. Adina:

25 urte baino gutxiago 25-42 43-59 60 urtetik gora

3. Titulazioa:

Pedagogía Magisterio Psicología Gizarte Hezkuntza Gizarte Lana

Beste. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .4. La esperientzia:

0-3 urte 4-8 urte 9-15 urte 15 urte baino gehiago

5. Zure zerbitzua:

Publikoa da Hitzartua da Pribatua da

6. Zein da zure lan esparrua?

Adineko pertsonak Etniak Enplegua Osasuna, drogak… Behar bereziak, heziketa berezia Inmigrazioa Etxerik gabeko pertsonak Espetxeak Haurtzaroa eta Nerabezaroa Parekidetza

90 TANTAK, 25 (2), 2013, 71-95 orr.

1. PROFESIONALAREN LANA

A jarraian zure zerbitzua erabiltzen duen bezeroaren beharrak ezagutu.

1.1. Bezeroaren arlo kognitiboa

Zure zerbitzua erabiltzen duen bezeroaren beharrak ezagutu nahi di-tugu

(1 = Gutxi, ez ados; 4 = Asko, ados)

A. Arlo kognitiboa

Sarrera egiteko garaian

(beharrak)

7. Irakurketa eta idazketa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1- 2- 3- 4- 8. Matematikako oinarrizko ezagutzak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1- 2- 3- 4- 9. Oinarrizko ezagutza orokorra (kultura orokorra) . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1- 2- 3- 4-10. Gazteleraren ezagutza . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1- 2- 3- 4-11. Euskararen ezagutza . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1- 2- 3- 4-12. Lanbide baten inguruan duen formazioa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1- 2- 3- 4-

13. Autonomia pertsonala (jantzi, jan, mugitu) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1- 2- 3- 4-14. Eguneroko arazoak konpontzeko gaitasuna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1- 2- 3- 4-15. Etorkizuneko helburuak edukitzea (lagunak, familia) . . . . . . . . . . . . . . 1- 2- 3- 4-16. Etorkizuneko lan heburuak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1- 2- 3- 4-17. Helburuak lortzeko ekimena . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1- 2- 3- 4-

18. Bere egoerari buruzko kontzientzia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1- 2- 3- 4-19. Bere egoera pertsonala asumitzea . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1- 2- 3- 4-20. Autoestimu pertsonala . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1- 2- 3- 4-21. Ekimena eduk itzea . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1- 2- 3- 4-22. Informazioa bilatzea eta kudeatzea . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1- 2- 3- 4-

23. Agresibitatea kontrolatzea . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1- 2- 3- 4-24. Depresioaren aurrean oreka izatea . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1- 2- 3- 4-25. Bere bizitzan zerbait lortzeko grina . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1- 2- 3- 4-26. Frustrazioari aurre egitea . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1- 2- 3- 4-

91TANTAK, 25 (2), 2013, 71-95 orr.

1.2. Harreman arloa

Zure zerbitzua erabiltzen duen bezeroaren beharrak ezagutu nahi ditugu

(1 = Gutxi, ez ados; 4 = Asko, ados)

Harreman arloa

Sarrera egiteko garaian

(beharrak)

27. Lagunak izatea . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .28. Besteek onartzea eta estimatzea . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .29. Gatazkak ebazten jakitea . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .30. Besteen kritikak errespetuz onartzea . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .31. Beste kideak errespetatzen jakitea . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .32. Irizpide propioak edukitzea, inork ez manipulatzea . . . . . . . . . . . . . . . .33. Aisialdia era egokian erabiltzea . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

1- 2- 3- 4-1- 2- 3- 4-1- 2- 3- 4-1- 2- 3- 4-1- 2- 3- 4-1- 2- 3- 4-1- 2- 3- 4-

1.3. Osasun arloa

Zure zerbitzua erabiltzen duen bezeroaren beharrak ezagutu nahi ditugu

(1 = Gutxi, ez ados; 4 = Asko, ados)

Osasun arloa

Sarrera egiteko garaian

(beharrak)

34. Gaitasun fi sikoa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .35. Ikusmena . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .36. Entzumena . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .37. Adimena . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .38. Osasun mentala . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

1- 2- 3- 4-1- 2- 3- 4-1- 2- 3- 4-1- 2- 3- 4-1- 2- 3- 4-

39. Ariketa fi sikoa egiteko ohitura . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .40. Sexuari buruzko informazioa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .41. Drogen kontsumo arduratsua . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

1- 2- 3- 4-1- 2- 3- 4-1- 2- 3- 4-

42. Elikadura ohiturak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .43. Sendagileen ohiko azterketaz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .44. Haurdunaldiaren prebentzioa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

1- 2- 3- 4-1- 2- 3- 4-1- 2- 3- 4-

45. Garbitasun ohiturak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .46. Atseden ohiturak (lo egin…) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .47. Jatorduak errespetatzea . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

1- 2- 3- 4-1- 2- 3- 4-1- 2- 3- 4-

92 TANTAK, 25 (2), 2013, 71-95 orr.

1.4. Familia arloa

Zure zerbitzua erabiltzen duen bezeroaren beharrak ezagutu nahi di-tugu

(1 = Gutxi, ez ados; 4 = Asko, ados)

Familia arloa

Sarrera egiteko garaian

(beharrak)

48. Familiko kideen arteko harremanak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .49. Gurasoekiko harremanak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .50. Bikotearekin harremana (heldua bada) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .51. Anai-arrebekin harremanak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .52. Seme-alabekin harremanak (gurasoa bada) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .53. Gurasoekin harremanak (adin txikikoa bada) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .54. Beste kideekin harremanak (izeba-osaba, aiton-amonak…) . . . . . . . . . .

1- 2- 3- 4-1- 2- 3- 4-1- 2- 3- 4-1- 2- 3- 4-1- 2- 3- 4-1- 2- 3- 4-1- 2- 3- 4-

55. Familiako kideen presentzia (aiton-amonak, izeba-osabak…) . . . . . . . .56. Amaren presentzia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .57. Aitaren presentzia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .58. Familiaren egonkortasuna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

1- 2- 3- 4-1- 2- 3- 4-1- 2- 3- 4-1- 2- 3- 4-

59. Familian dagoen giroa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .60. Familiako kideen arteko elkarlaguntza . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .61. Familiako kideen arteko apoio ekonomikoa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .62. Familian dauden arauak errespetatzen dira . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .63. Familian indarkeria arazoak daude . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

1- 2- 3- 4-1- 2- 3- 4-1- 2- 3- 4-1- 2- 3- 4-1- 2- 3- 4-

64. Familiaren egoera ekonomikoa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .65. Dirua kudeatzeko gaitasuna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .66. Etxebizitzaren garbitasuna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .67. Etxekolanetan ardurak onartzen dira . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .68. Aisialdia arduratsua dago (telebista, kontsumoak, lagunak…) . . . . . . . .

1- 2- 3- 4-1- 2- 3- 4-1- 2- 3- 4-1- 2- 3- 4-1- 2- 3- 4-

69. Seme-alabak eskolara joaten dira egunero . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .70. Familiako kide batek gaixotasun larriren bat badu . . . . . . . . . . . . . . . . .71. Familiako kide batek epaitegiarekin arazoren bat badu . . . . . . . . . . . . .72. Familian dauden elikadura ohiturak egokiak dira . . . . . . . . . . . . . . . . . .73. Familian higiene ohiturak daude . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .74. Familiakideek osasuna zaintzen dute . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

1- 2- 3- 4-1- 2- 3- 4-1- 2- 3- 4-1- 2- 3- 4-1- 2- 3- 4-1- 2- 3- 4-

93TANTAK, 25 (2), 2013, 71-95 orr.

1.5. Lan arloa

Zure zerbitzua erabiltzen duen bezeroaren beharrak ezagutu nahi di-tugu

(1 = Gutxi, ez ados; 4 = Asko, ados)

Lan arloa

Sarrera egiteko garaian

(beharrak)

75. Badaki zertan lan egin nahi duen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .76. Lana bilatzeko gaitasuna badu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .77. Lan merkatuaren aukerak ezagutzen ditu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

1- 2- 3- 4-1- 2- 3- 4-1- 2- 3- 4-

78. Lan egiteko motibatua dago . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .79. Bere lana planifi katzeko gai da . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .80. Taldean lan egiteko gai da . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .81. Laneko gatazkak eta arazoak konpontzeko gaitasuna badu . . . . . . . . . .

1- 2- 3- 4-1- 2- 3- 4-1- 2- 3- 4-1- 2- 3- 4-

82. Lanbide baten oinarrizko ezagutzak baditu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .83. Lan tresnak eta teknologiak erabiltzeko gaitasuna badu . . . . . . . . . . . . .84. Langileen aukeraketarako egiten diren elkarrizketetan nola jokatu be-

har den badaki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .85. Laneko zein tresna erabili behar dituen badaki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .86. Lanean osasuna zaintzen badaki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

1- 2- 3- 4-1- 2- 3- 4-

1- 2- 3- 4-1- 2- 3- 4-1- 2- 3- 4-

87. Laneko arauak errespetatzen badaki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .88. Laneko epeak errespetatzen ditu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .89. Ordutegiak errespetatzen ditu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .90. Lanaren kalitatearekin sensibilizatua dago . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

1- 2- 3- 4-1- 2- 3- 4-1- 2- 3- 4-1- 2- 3- 4-

94 TANTAK, 25 (2), 2013, 71-95 orr.

2. GIZARTE ARLOKO PROFESIONALEN ASEGABETASUNA

Zeintzuk dira zure lanean eragiten duten arazo garrantzitsuenak?

2.1. Zeintzuk dira zure lanean eragiten duten arazo garrantzitsuenak?

Profesionalen arazoak

1:Batere ados

4:Zeharo ados

91. Lan irizpideen inguruan zuzendaritzarekin desadostasunak daude . . . 92. Soldata eta lañaren konplexutasunaren artean alde handia dago . . . . . 93. Nire lañaren emaitzak ez dira ikusten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 94. Langabezian geratzeko arriskua dago . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 95. Laneko txandak desegokiak dira . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 96. Laneko denbora ezak tentsioa eragiten du . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 97. Zerbitzu honetan ziurtasun arauak falta dira . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 98. Lan baldintza prekarioak dira. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 99. Lana konplexua da . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .100. Gure proiektua ez dago garbi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .101. Arauak ez daude garbi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .102. Gizarte lanean ez dago promozio aukerarik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .103. Profesionalen artean koordinazio eza dago . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .104. Profesionalen zereginak zehaztu gabe daude . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .105. Lan gehiegi dago (erratio eskasa) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .106. Lan arriskuak daude . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

1- 2- 3- 4-1- 2- 3- 4-1- 2- 3- 4-1- 2- 3- 4-1- 2- 3- 4-1- 2- 3- 4-1- 2- 3- 4-1- 2- 3- 4-1- 2- 3- 4-1- 2- 3- 4-1- 2- 3- 4-1- 2- 3- 4-1- 2- 3- 4-1- 2- 3- 4-1- 2- 3- 4-1- 2- 3- 4-

95TANTAK, 25 (2), 2013, 71-95 orr.

2.2. Lan portaerak eta jarrerak

1:Batere ados

4:Zeharo ados

107. Bizikidetza mantentzea zaila da . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .108. Profesionalen artean harreman txarrak daude . . . . . . . . . . . . . . . . . . .109. Profesionalen arteko komunikazioa desegokiak dira . . . . . . . . . . . . . .110. Lanean presio psikikoa dago . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .111. Lanarekiko exijentzia gehiegi dut eta desanimatu egiten naiz . . . . . . .112. Batzutan lanean arduratsuegia naiz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .113. Zerbitzu honetako erabiltzaile batzuk profesionala mehatxatzen dute 114. Zerbitzuko erabiltzaileak ez du profesionala errespetatzen . . . . . . . . .115. Zerbitzuko erabiltzaileak ez du gure lana baloratzen . . . . . . . . . . . . . .116. Lanean zerbait gaizki ateratzen zaidanean haserretu egiten naiz . . . . .117. Profesional batzuk zentro honetako arauak ez dituzte errespetatzen . .118. Lanean erasoak ikusi ditut . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .119. Profesionalen eta zerbitzuaren erabiltzaileen arteko komunikazio de-

segokia da . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .120.. Lanean dagoen asegabetasuna handia da . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

1- 2- 3- 4-1- 2- 3- 4-1- 2- 3- 4-1- 2- 3- 4-1- 2- 3- 4-1- 2- 3- 4-1- 2- 3- 4-1- 2- 3- 4-1- 2- 3- 4-1- 2- 3- 4-1- 2- 3- 4-1- 2- 3- 4-1- 2- 3- 4-1- 2- 3- 4-1- 2- 3- 4-

Mila esker