1

ÑÔØI TA

(THE ME I WANT TO BE)

In laàn thöù nhöùt Thaùng 12 naêm 2010

1,000 cuoán

Muïc-sö Phan-thanh-Bình

2

3

Muïc-luïc Lôøi daãn Ñôøi ta – My personal life tr. 5 Daãn-nhaäp Tieåu-söû – Biography tr. 11 Chöông I Ñôøi soáng ta – My personal life - Ñôøi soáng thaân-theå tr. 19 - Ñôøi soáng phaùi tính tr. 36 - Ñôøi soáng taêng-tröôûng tr. 59 - Ñôøi soáng hi-voïng tr. 76 - Ñôøi soáng hoäi-nhaäp tr. 80 Chöông II Coâng-vieäc ta – My business life

- Coâng-vieäc möu sinh tr. 93 - Coâng-vieäc gì ñaây tr. 98 - Coâng-vieäc höõu-ích tr. 104 - Coâng-vieäc taâm-linh tr. 109 - Coâng-vieäc thaønh-coâng tr. 115

Chöông III Gia-ñình ta – My family life

- Ñôøi soáng gia-ñình tr. 129 - Luïc-ñuïc trong gia-ñình tr. 132 - Baûo-veä gia-ñình tr. 146 - Gia-ñình haïnh-phuùc tr. 175

Chöông IV Vui-söôùng ta – My pleasant life - Vui-söôùng rieâng tr. 208 - Vui-söôùng chung tr. 216 - Vui-söôùng trong nieàm tin tr. 221 - Vui-söôùng trong phuïc-vuï tr. 226

4

Chöông V Öôùc-mô ta My dreamy life - Ñaùnh traän toát laønh tr. 240 - Xong söï chaïy tr. 276 - Giöõ ñöôïc ñöùc-tin tr. 281 - Ñöôïc phaàn-thöôûng tr. 292 Taâm-tình tr. 299

5

Lôøi daãn

ÑÔØI TA höõ “TA” trong tieáng Vieät mình hay tuyeät vôøi, khoù coù trong ngoân-ngöõ khaùc. Neáu töïa ñeà cuoán saùch naøy Ñôøi Ngöôøi thì noù phoå-

thoâng. Neáu töïa ñeà laø Ñôøi Toâi thì haún laø rieâng-bieät. Nhöng Ñôøi Ta thì noù vöøa chung laïi vöøa rieâng.

Ñôøi Ngöôøi noùi chung raát phöùc-taïp, ñaày bí-aån, ngöôøi trí-thöùc cao, kinh-nghieäm nhieàu cuõng khoâng daùm voã ngöïc töï haøo – hieåu ñôøi, hieåu heát moïi leõ nhaân sinh. Ngöôøi hieáu hoïc, coù theå hoïc heát tröôøng lôùp, nhöng tröôøng ñôøi thì hoïc chaúng bao giôø heát.

Con ngöôøi soáng bình-thöôøng nhìn ñôøi thay ñoåi theo söï taêng-tröôûng theå-xaùc laãn tri-thöùc. Moãi hoaøn-caûnh con ngöôøi soáng cuõng cho con ngöôøi nhìn ñôøi caùch khaùc-bieät, taïo neân “moãi ngöôøi moät veû” song chaúng ai “möôøi phaân veïn möôøi”.

Ñeán tuoåi tröôûng thaønh, moãi ngöôøi tìm moät loái soáng, höôùng ñi cho mình. Taát-nhieân, loái soáng, höôùng ñi khoâng coù tính caùch saùng-taïo, song “theo goùt” ai ñoù maø mình aûnh-höôûng hay ngöôõng-moä.

Ñôøi Toâi, thöôøng quaù tuoåi 60, hôn nöõa ñôøi ngöôøi môùi cho pheùp ta nhìn laïi cuoäc ñôøi vaø ñoâi khi cuõng mong ngöôøi khaùc nhìn qua ñôøi mình. Coù chuùt chöõ nghóa vaên-chöông thì giaõi-baøy ñôøi mình treân giaáy, in thaønh moät cuoán saùch, coâng-boá Ñôøi Toâi.

C

6

Giaùo-sö Leâ-trí-Vieãn chæ muoán cho thieân-haï bieát ñôøi mình laø Moät Ñôøi Daïy Vaên, Vieát Vaên.

Ngöôøi Lính Tröông-Döôõng chæ coøn nhôù Ñôøi Chieán Binh.

Ngöôøi lính khoâng-quaân Toaøn-Phong raát töï-haøo Ñôøi Phi-Coâng.

Hoïc Giaû Nguyeãn-hieán-Leâ, ai maø chaúng bieát saùch cuûa oâng trong kho-taøng vaên-chöông Vieät raát ñaùng neå, theá maø cuõng phaûi cho thieân-haï bieát Ñôøi Vieát Vaên Cuûa Toâi.

Nhaø baùo Vuõ-Baèng thì khoûi noùi, oâng ñaõ chieám ñöôïc moät choã xöùng-ñaùng trong vaên giôùi. Theá maø nhaø baùo nhìn ñôøi mình, nhaän ra 40 Naêm Noùi Laùo.

Môùi ñaây, Nhaïc-só Toâ-Haûi vöøa cho ra cuoán saùch noùi veà ñôøi mình – Hoài Kyù Moät Thaèng Heøn.

Nhaø vaên Vöông-hoàng-Seån vieát veà ñôøi mình vôùi töïa ñeà: Hôn Nöûa Ñôøi Hö.

Cuï Tröông-theá-Thieäu cuõng vieát Hoài Kyù chæ ñeå keå laïi cho moïi ngöôøi hay, caû cuoäc ñôøi ñöôïc Thaàn Cheát Tha ñeán laàn thöù XIII, vaø cuï ñaõ khoâng ñöôïc tha laàn thöù XIV sau ñoù ít laâu. Duy thi-baù Vuõ-hoaøng-Chöông vieát hoài-kyù döôøng nhö vaãn chöa xaùc-ñònh ñöôïc chuû-ñích ñôøi mình neân môùi ñaët töïa-ñeà: Ta Ñaõ Laøm Chi Ñôøi Ta.

Giaùo-sö Nguyeãn-ngoïc-Huy, moät nhaø tri-thöùc coù baèng Tieán-Só Chính-Trò hoïc, vieän Ñaïi-hoïc Paris. Moät giaùo-sö loãi-laïc – Khoa tröôûng Luaät khoa vaø Khoa-hoïc Xaõ-hoäi vieän Ñaïi hoïc Caàn-thô. Moät nhaø

7

chính-trò loãi laïc – Saùng laäp vieân vaø UÛy Vieân Danh-döï cuûa UÛy ban Quoác-teá Yeåm-trôï Vieät-Nam Töï-do. Giaùo sö cuõng laø nhaø bieân-khaûo vaø nhaø thô vôùi buùt hieäu Ñaèng-Phöông. Theá maø Giaùo-sö caûm thaáy ñôøi mình “troáng-roãng” khi “nhìn göông tranh ñaáu cuûa tieàn nhaân”.

“Vaø nhìn göông tranh-ñaáu cuûa tieàn nhaân Toâi thaáy mình voâ-duïng laáy thô vaên Ghi noãi tuûi moät cuoäc ñôøi troáng-roãng ...” Nhaø thô Traàn-huyeàn-Traân, cuoái ñôøi nhìn laïi chæ

coøn löu-taâm ñeán Nhöõng Caùnh Thô Vaøng cuõng chaúng ra chi

Ñôøi toâi – Em hoûi laøm chi? Ñôøi toâi laø chuyeán taøu ñi khoâng ngöôøi Soâng traàn bao ngaû ngöôïc xuoâi Ñaõ vaéng caùi beán laïi daøi con soâng.

Tình toâi – Em hoûi laøm chi? Tình muoân ngaøn loái toâi ñi moät mình Moät mình doác cheùn hi-sinh Men day-döùt maõi, loøng meânh-moâng buoàn

Duyeân toâi – Em hoûi laøm chi? Maây bay traùi höôùng, gioù ñi sai chieàu Nöôùc beøo naøo ñöôïc bao nhieâu Tuy giaøu gaëp-gôõ nhöng ngheøo yeâu-thöông

Loøng toâi – Em hoûi laøm chi? Loøng roà-daïi aáy coøn gì nöõa ñaâu! Hình nhö noù cheát töø laâu

8

Bôûi thöông, bôûi nhôù, bôûi saàu, bôûi vui Thô toâi – Em hoûi laøm chi? Moät nguoàn höông daïi ñi veà ngaån-ngô Thô ngöôøi laø traùi chín vöøa Thô toâi laø traùi khoâng muøa khoâng teân

Kìa em! – Ñöøng hoûi nöõa em Chim loàng ñaõ vuït, theo leân gioù ngaøn Rung loâng: laø ñoäng chieàu taøn Nhaët ñi, em, “caùnh thô vaøng” ñang rôi!

Nhöõng Danh Nhaân ñöôïc ngöôøi ñôøi tìm hieåu ñôøi soáng khoâng ít ñeå vinh danh. Nhöõng AÙc Nhaân cuõng ñöôïc ngöôøi ñôøi tìm hieåu raát nhieàu ñeå nhuïc-maï. Linh-muïc Nguyeãn-höõu-Leã toán thì-giôø, söùc-löïc vaø tieàn-baïc ñeå hoaøn taát DVD goùp phaàn veà “Söï Thaät Veà Hoà-Chí-Minh”.

Bieát bao ñôøi ai ñoù gaây caûm-höùng cho nhöõng ngöôøi vieát chuyeän, ñeå ngöôøi ñôøi nhìn thaáy thöïc-hö Ñôøi Coâ Löïu hay ñôøi Chuù Tö Caàu v.v.

Chuùng TA, nhöõng con ngöôøi bình-thöôøng mong sao Ñôøi Ta bôùt saàu-khoå, chaúng khoå tu, höôûng ñöôïc moät chuùt vui-söôùng trong cuoäc ñôøi ngaén-nguûi ñaày gian-khoå.

Ñôøi Ta theá naøo? Taát nhieân khoâng theå “vaïn söï nhö yù”, chaúng ai coù theå töï-chuû hoaøn-toaøn veà ñôøi mình, song chính ta coù theå vun-ñaép ñôøi mình moät phaàn naøo theo nhaän-ñònh vaø mong-öôùc. Chính caùi nhaän ñònh vaø mong-öôùc laøm Ñôøi Ta phaán-khôûi khoâng ít.

9

Ñôøi Ta, “khoân nhôø daïi chòu”. Nhöng bieát theá naøo laø “khoân” vôùi “daïi” ôû ñôøi naøy. Thaät ra, Ñôøi Ta muoán khaù phaûi bieát “khoân” coù nôi, vaø “daïi” coù choã laø ñöôïc “nhôø” maø khoûi “chòu”.

Nhaïc-só Vaên-Phuïng, vôùi cuoäc ñôøi, chæ “OÂ meâ-ly ñôøi soáng vôùi caây ñaøn”, vôùi “khuùc ca trieàn-mieân” vaø theâm “bao duyeân tình”. Naøo chuùng ta cuøng “meâ-ly” vôùi nhaïc-só trong khoaûnh-khaéc.

OÂ meâ-ly, meâ-ly OÂ meâ-ly, meâ-ly ñôøi ta OÂ meâ-ly ñôøi soáng vôùi caây ñaøn Tình tính tang daïo phím roài ca vang Chieàu eâm-eâm nhìn phía xa maây ngaøn Giuïc loøng ta daïo khuùc ca vôùi ñaøn. Moät chieàu möa ta haùt vang möa rôi Roài cuøng ta möa ñaùm möa töôi cho ñôøi Moät ngaøy naéng ta haùt vang naéng töôi Ñaøn caàm tay say-söa haùt laø nguoàn vui. Gioù xuaân ñaõ veà cuøng tieáng haùt tieáng cöôøi Thaáp-thoaùng boùng ngöôøi ngoaøi ñaùm laù caét lôøi Thaáy tieáng haùt cöôøi laøn gioù reo ñeán môøi Ngöôøi ôi ñaøn ñi OÂ meâ-ly, meâ-ly OÂ meâ-ly, meâ-ly ñôøi ta.

10

Ñöùng döôùi caùnh ñoàng nhìn aùnh naéng phôùt hoàng Coù tieáng haùt trong töø ñaùm laù löôùt veà Coù tieáng ñaøn vaø coù tieáng cöôøi, ñaøn ta hoøa vang OÂ meâ-ly, meâ-ly OÂ meâ-ly, khuùc ca trieàn mieân OÂ meâ-ly ñôøi soáng bao duyeân tình Trôøi veà tröa ngoài döôùi haøng caây xanh Nhìn bao-la ñoàng luùa xanh môø Ñaøn hoøa ca vang töïa soùng xoâ bôø. Ñöôøng veà thoân em beù vui caâu ca Giuïc hoàn thô tha-thieát yeâu queâ nhaø Ñaøn cuøng ta reo khuùc ca chôi-vôi Nhaïc coøn vang nhòp-nhaøng ñeán ngaøn ñôøi. “Nhaïc coøn vang nhòp-nhaøng ñeán ngaøn ñôøi” nhöng

chaéc-chaén nhaïc-só chaúng theå “oâ meâ-ly, ñôøi ta” suoát ñôøi “khi daây baïc ñöùt” vaø gioïng haùt “haï hôi” (Truyeàn-ñaïo 12:6, 4).

Nhöng Cô-ñoác nhaân chaân-chính coù moät bí quyeát giöõ Ñôøi Ta “troïn söï khoaùi-laïc” vaø “vui-söôùng voâ-cuøng” khi quyeát-ñònh lieân-keát vôùi Chuùa:

“Tröôùc maët Chuùa coù troïn söï khoaùi-laïc, Taïi beân höõu Chuùa coù ñieàu vui-söôùng voâ cuøng.” Thi-Thieân 16:11 Vôùi Chuùa, “OÂ meâ-ly, meâ-ly ñôøi ta” ñeán ñôøi-ñôøi.

11

TIEÅU-SÖÛ höõng ngöôøi khoâng ñöôïc lieät vaøo “anh-huøng voâ danh” ñeàu coù tieåu-söû khi töø giaõ coõi ñôøi. Döï ñaùm tang, ai naáy ñeàu toû ra buoàn vôùi

tang-quyeán, coù chuùt vui chaêng laø khi nghe tieåu-söû ngöôøi vöøa ra ñi. Vui vì coù ít nhieàu ñieàu mình chaúng heà bieát hay chaúng theå ngôø. Haàu heát ngöôøi naèm xuoáng ñeàu ñöôïc “vinh danh” vôùi nhöõng thaønh-tích quyù-baùu töø trong gia-ñình ñeán ngoaøi xaõ-hoäi. Ngöôøi thuoäc “gia-theá” thì lyù-lòch gia-ñình laø phaàn troïng-yeáu neáu söï-nghieäp chaúng coù gì ñaùng noùi. Ngöôøi coù söï-nghieäp khaû-dó maø xuaát thaân khoâng saùng-suûa thì lyù-lòch ñöôïc gaùc qua moät beân, nhö lôøi ngöôøi xöa: “Anh-huøng chaúng luaän nguoàn-goác” ñeå chæ coøn thaáy söï-nghieäp. Vôï choàng con-caùi cuõng ñöôïc ñeà-caäp, sao cho thieân-haï thaáy “phöôùc-haïnh” ñeå toû-baøy luyeán-tieác. Vôï tieác-thöông choàng noùi trong ngheïn-ngaøo, nöôùc maét gioït ngaén gioït daøi:

- ... ñôøi em thieáu anh laø keå nhö chaúng coøn chi ñaùng giaù treân coõi ñôøi. Anh ôi, anh laø nhaát. Vaøi baïn thaân ngaïc-nhieân:

- UÛa, sao “noù” thöôøng noùi vôùi mình. Choàng noù laø thöù ñaøn oâng: “khoâng ñaùng xaùch deùp cho tao”.

Choàng tieác-thöông vôï vôùi noãi xuùc-caûm daâng ñaày, bao nhieâu vaên hay chöõ toát tuoân ra nhö nhöõng boâng hoa ñeïp phuû kín chieác quan-taøi baát ñoäng.

N

12

- ... Em laø nhaát. Em ôi, suoát ñôøi anh, anh thöông em voâ-cuøng. Khoâng coù em, laøm sao anh soáng noåi nhöõng ngaøy coøn laïi ....

Ai cuõng bieát anh naøy raát “ngoan ñaïo”, khoâng bao giôø bieát “sôï vôï”, nhöng bieát thöïc-thi lôøi Kinh-Thaùnh: “Tình yeâu-thöông hay nhòn-nhuïc” vaø “nín chòu moïi söï” (I Coâ-rinh-toâ 13:4, 7) vôùi vôï.

Con-caùi thì “ôn-nghóa sinh thaønh” sao maø nhôù dai theá, keå leå nghe ñeán meät maø “khuùc noâi” vaãn co-giaõn baát thöôøng.

Ngöôøi con trai ñaàu coù cha giaø naèm xuoáng, ñeå caû thaùng môùi cöû-haønh tang-leã. Lyù do chôø ñöùa con trai ñaàu loøng ra tröôøng vôùi vaên-baèng Baùc-só Y-khoa, ñeå trong tieåu-söû ngöôøi naèm xuoáng “coù chaùu noäi ñích toân laø Baùc-só”.

Neáu ngöôøi naèm xuoáng coù chuùt danh-tieáng, ñòa-vò thì baïn-höõu tôùi tieãn-ñöa ñeàu toû ra caùi thôøi “thaân-thieát” qua lôøi taâm-söï ñeå moïi ngöôøi coù theå bieát chuùt ít ñôøi ta cuõng coù giaù naøo ñoù vôùi ngöôøi, maø moïi ngöôøi ñang tieác thöông.

Caùc “ñaày-tôù Chuùa” khi naèm xuoáng, phaàn nhieàu tieåu-söû cuõng saùng-ngôøi vôùi lôøi keát-thuùc: Baây giôø, nhìn laïi cuoäc ñôøi, “ñaày-tôù Chuùa” coù theå noùi nhö Phao-loâ: “Ta ñaõ ñaùnh traän toát laønh, ñaõ xong söï chaïy, ñaõ giöõ ñöôïc ñöùc-tin” (II Ti-moâ-theâ 4:7). Moät vaøi ngöôøi bieát roõ, thôû daøi, neáu phaûi noùi cho ñuùng thì: “Ta ñaõ ñaùnh laän toát laønh, ñaõ xong söï thôû, ñaõ giöõ ñöôïc

13

ñöùc-tin”, neân chaéc “ñöôïc cöùu, song döôøng nhö qua löûa vaäy” (I Coâ-rinh-toâ 3:15).

Ai naáy nghe “tieåu-söû” ñeàu vui, thoâng-caûm, vì luùc “tang gia boái-roái” neân noùi naêng cuõng bôûi ñoù maø “roái” vôùi “doái”. Raát may, ngöôøi naèm ñoù baát ñoäng khoâng coøn nghe ñöôïc neân chaúng buoàn, chaúng tuûi cho thöù tình ñôøi ñeán cheát vaãn coøn vöôùng-baän.

Coù ngöôøi sau khi döï nhieàu ñaùm tang, ñaõ noùi vôùi toâi:

- Muïc-sö aï, nhöõng ngaøy coøn laïi cuûa toâi chaúng coøn bao nhieâu, toâi khoâng vieát di-chuùc vì chaúng coù gì ñaùng vieát, nhöng chaéc phaûi vieát tieåu-söû mình, baèng khoâng khi naèm xuoáng “mình chaúng coøn laø mình”. Coù lyù laém.

Nhöõng ngöôøi muoán nhìn roõ mình thì vieát nhaät-kyù ñeå chæ mình ñoïc haàu nghieäm nhöõng ngaøy qua maø böôùc laàn vaøo nhöõng ngaøy tôùi. Ngöôøi vieát hoài-kyù thöôøng ôû thôøi quaù nöûa ñôøi ngöôøi, mong ngöôøi ñôøi hieåu mình ñoâi chuùt veà gia-theá, taâm-tình, söï-nghieäp. Ñoïc hoài kyù choã naøo khoâng thaät, bò “mang tieáng”, choã naøo sai-traät, bò “pheâ-phaùn”. Vieát tieåu-söû chính mình thì chaân-thaät, coù maøu-meø chuùt ñænh cuõng khoâng daùm quaù loá, neân thöôøng khoâ-khan, khoù haáp-daãn ngöôøi ñoïc, ngöôøi nghe. Muoán tieåu-söû mình haáp-daãn neân tieåu-thuyeát hoùa tieåu-söû cuûa mình. Cöù xöng “toâi” maø chaúng phaûi toâi, “hö-caáu” laø ñaëc-tính cuûa tieåu-thuyeát neân khoâng theå laáy truùng-traät maø pheâ-phaùn. Taâm-söï ta ñöôïc giaõi-baøy, con ngöôøi ta phaûng-phaát hình-

14

boùng, söï-nghieäp ta ai coâng-nhaän hay töø-choái tuøy moãi ngöôøi “hieåu” ta. Ai gaïn hoûi, thaéc-maéc, chæ caàn traû lôøi: OÂi, tieåu-thuyeát maø.

Coù leõ ta khoâng vieát nhaät-kyù, cuõng chaúng vieát hoài-kyù, tieåu-söû cuõng chöa caàn vieát, coøn tieåu-thuyeát thì vieát chi cho meät. Nhöng thöû nhìn laïi Ñôøi Ta, ghi laïi vaøi trang laøm taøi-lieäu löu-giöõ cho con-chaùu khi caàn ñeán. Mong raèng Ñôøi Ta ít nhaát cuõng khoâng ñeán noãi teä. Neáu teä quaù, vieát ñôn-giaûn ñeå khoûi maát maët gia-ñình. Kha-khaù moät chuùt, vieát ra coù phaàn deã, ngöôøi ñoïc, ngöôøi nghe cuõng deã, cöù “suy buïng ta ra buïng ngöôøi” vaø thaønh-thaät thöông-tieác ngöôøi “nhö ta” ñaõ ra ñi. Neáu toát moät chuùt ñuû tuyeät vôøi, vieát ra khoâng hoå-theïn, coù khieám-khuyeát chaúng qua “löïc baát tuøng taâm”. Ñôøi Ta chæ coù vaäy.

Vieát tieåu-söû chính mình thì khoù vieát daøi. Nhöng nhìn Ñôøi Ta thì caû moät tieåu-söû khaù daøi ôû nhieàu phöông-dieän. Môøi quí vò nhìn Ñôøi Ta qua cuoán saùch naøy. Coù theå coù moät chuùt hoå-theïn, ngôõ-ngaøng hay vui-thoûa khi nhìn vaøo “tieåu-söû” cuûa Ñôøi TA. Moät ñieàu khaù vui laø TA coøn thì-giôø ñeå söûa-chöõa, tu-boå, trang-trí quaõng ñôøi coøn laïi, ñeå coù moät tieåu-söû trung-thöïc khaù hay.

15

Chöông I

ÑÔØI SOÁNG TA (My personal life)

16

17

ÑÔØI SOÁNG oït ra khoûi loøng meï, caát tieáng khoùc chaøo ñôøi, giaõ-töø thai-nhi ñeå trôû thaønh haøi-nhi, theâm moät ngöôøi hieän-dieän trong nhaân-

theá. Caùi khôûi ñaàu Ñôøi Ta raát quan-troïng trong doøng thôøi-gian, ñöôïc ghi roõ giôø phuùt, ngaøy, thaùng, naêm khi Ta baét ñaàu Ñôøi Ta. Ñieàu quan-troïng nhaát cuûa Ñôøi Ta laø söï soáng. Maát söï soáng laø coi nhö Ñôøi Ta chaám döùt.

Chuùng ta coù söï soáng ngay khi coøn laø caùi phoâi-thai trong loøng meï. Chuùng ta ñang soáng vaø suoát caû cuoäc ñôøi treân ñaát chuùng ta “möu sinh”, lo baûo-veä vaø duy-trì söï soáng cuûa chuùng ta. Moät tít-taéc tröôùc khi cheát, chuùng ta vaãn soáng. Nhö vaäy, chæ coù söï cheát môùi laøm cho chuùng ta heát soáng. Khi heát soáng thì ñeán löông-y ñaïi taøi cuõng boù tay. Cha meï daãu coù thöông ñöùa con heát soáng cuõng chaúng theå ñem söï soáng cuûa mình chia-xeû cho con. Moät vò Nöõ Hoaøng Anh Quoác ñaõ thoát leân thaûm-thieát luùc gaàn laâm chung: “Haõy laáy ngoâi baùu ta, ñaát nöôùc ta vaø taát caû nhöõng gì quyù-baùu ta coù. Haõy cho ta moät chuùt söï soáng”.

Söï soáng laø gì nhæ? Romain Rolland ñaõ vieát: “Söï soáng khoâng phaûi laø caùi gì lyù-trí laïnh-leõo hay caùi gì con maét ta thaáy ñöôïc. Nhöng söï soáng laø caùi gì chuùng ta mô-töôûng”. Chöa coù nhaø khoa-hoïc naøo giaûi-nghóa ñöôïc söï soáng. Ngöôøi ta chæ nhaän bieát söï soáng chöù chöa theå giaûi-nghóa söï soáng. Vôùi neàn khoa-hoïc taân-tieán ngaøy nay, ngöôøi ta coù theå giaûi-thích söï caáu-taïo

L

18

caùc vaät theå, nhöng veà söï soáng thì baát khaû thuyeát minh.

Ngöôøi ta coù theå laøm moät hoät gioáng nhaân-taïo ñuùng phaåm-chaát, hình-theå vaø maøu-saéc nhö moät haït gioáng. Ñem phaân-tích vaø quan-saùt, chaúng coù caùch naøo phaân-bieät haït gioáng naøo laø haït gioáng nhaân taïo. Chæ caàn ñem boû xuoáng ñaát, vaøi ngaøy, haït gioáng naøo ñoù naûy leân moät caùi maàm, bieåu-loä söï soáng thì chaéc-chaén haït gioáng ñoù khoâng phaûi laø haït gioáng nhaân taïo.

Trong moät cuoäc trieån-laõm veà ñieâu-khaéc, moät nhaø ñieâu-khaéc ñaõ maát nguû ba ñeâm lieàn vì lôøi noùi cuûa nhaø pheâ-bình tröù-danh khi oâng ngaém pho töôïng kieät-taùc:

- Tieác quaù, chæ coøn thieáu moät ñieàu. Cuoái cuøng ngöôøi ngheä-só taøi-ba xin gaëp nhaø pheâ-

bình ñeå hoûi cho ra caùi “thieáu moät ñieàu” ñoù. Ngöôøi ngheä-só ngaån ngöôøi khi nghe nhaø pheâ-bình cho bieát caùi “thieáu moät ñieàu” ñoù laø:

- Chæ coøn thieáu söï soáng thoâi thì thaät troïn-veïn. Soáng – Ai cuõng nhaän-thöùc ñöôïc, nhöng khoâng ai

hieåu ñöôïc. Ñoù laø leõ ñöông-nhieân, vì söï soáng khoâng thuoäc veà traàn-giôùi maø thuoäc veà linh-giôùi. Soáng khoâng phaùt-sinh töø vaät-chaát song ñeán töø thaàn linh, töø Ñöùc Chuùa Trôøi haèng soáng. Saùch Saùng-theá kyù cho chuùng ta bieát Ñöùc Chuùa Trôøi taïo-döïng caû vuõ-truï vaø taát caû caùc sinh-vaät ñeå “sanh-ñoäng” vaø toàn-taïi. Duy söï soáng con ngöôøi laø khaùc bieät. Kinh-Thaùnh ghi roõ theå naøo Ñöùc Chuùa Trôøi döïng neân loaøi ngöôøi: “Gieâ-hoâ-va Ñöùc Chuùa Trôøi beøn laáy buïi ñaát naén neân hình ngöôøi,

19

haø sinh-khí vaøo loã muõi; thì loaøi ngöôøi trôû neân moät loaøi sanh-linh” (Saùng-theá kyù 2:7). Nhö vaäy, söï soáng cuûa con ngöôøi laø “sanh-khí cuûa Ñöùc Chuùa Trôøi”, laø söï soáng toaøn-bích lieân-keát vôùi Ñöùc Chuùa Trôøi. Caùc sinh-vaät khaùc ñeàu coù söï soáng, song khoâng ñoàng moät söï soáng cuûa con ngöôøi. Chæ söï soáng cuûa con ngöôøi laø “sanh-khí cuûa Ñöùc Chuùa Trôøi”. Phaät Giaùo keå söï soáng cuûa con ngöôøi ñoàng loaïi vôùi caùc sinh-vaät laø khoâng ñuùng. Caùi khoâng ñuùng naøy laø söï hieåu-bieát nguyeân-tri, ngoaïi tröø khi quyeát taâm choái-boû söï hieän-dieän cuûa Ñöùc Chuùa Trôøi, ñeå ñöa con ngöôøi vaøo “chuùng sinh” nhö moät sinh vaät trong moïi sinh vaät.

Nhö vaäy, “Soáng” laø sanh-khí cuûa Ñöùc Chuùa Trôøi. Sanh-khí cuûa Ñöùc Chuùa Trôøi ñaõ ñöôïc truyeàn vaøo thaân-xaùc con ngöôøi qua ñöôøng hoâ-haáp – “loã-muõi”. Vaäy neân, heát thôû laø heát soáng. Con ngöôøi coøn thôû, coøn soáng, laø coøn quan-heä ñeán Ñöùc Chuùa Trôøi Haèng Soáng.

Söï lieân-heä vôùi ñôøi soáng con ngöôøi phaûi noùi ñeán thaân-theå. Khoâng coù thaân-theå, ñôøi soáng khoâng hieän höõu. Ñôøi soáng thaân-theå

Thaân-theå con ngöôøi vaãn laø moät kyø-quan trong theá giôùi. Vôùi neàn khoa-hoïc taân-tieán nhö ngaøy nay, ngöôøi ta cuõng chöa theå khaùm-phaù heát söï tuyeät-dieäu cuûa thaân-theå con ngöôøi.

20

Söï tuyeät-dieäu cuûa thaân-theå con ngöôøi naèm trong lôøi phaùn cuûa Ñöùc Chuùa Trôøi khi Ngaøi döïng neân con ngöôøi. “Ñöùc Chuùa Trôøi phaùn raèng: Chuùng ta haõy laøm neân loaøi ngöôøi theo hình ta vaø theo töôïng ta, ñaëng quaûn-trò loaøi caù bieån, loaøi chim trôøi, loaøi suùc vaät, loaøi coân-truøng boø treân maët ñaát, vaø khaép caû ñaát. Ñöùc Chuùa Trôøi döïng neân loaøi ngöôøi nhö hình Ngaøi; Ngaøi döïng neân loaøi ngöôøi gioáng nhö hình Ñöùc Chuùa Trôøi; Ngaøi döïng neân ngöôøi nam vaø ngöôøi nöõ” (Saùng-theá kyù 1:26-27).

Kinh-Thaùnh cuõng cho ta bieát “Ngaøi döïng neân ngöôøi nam vaø ngöôøi nöõ” khaùc nhau. Sau khi Ngaøi döïng neân muoân loaøi, vaïn vaät treân traùi ñaát, Ngaøi môùi döïng neân loaøi ngöôøi – baét ñaàu laø “ngöôøi nam”. Kinh-Thaùnh ghi söï vieäc naøy nhö vaày: “Gieâ-hoâ-va Ñöùc Chuùa Trôøi beøn laáy buïi ñaát naén neân hình ngöôøi, haø sanh-khí vaøo loã muõi thì ngöôøi trôû neân moät loaøi sanh-linh” (Saùng-theá kyù 2:7).

Taát caû caùc sinh-vaät trong theá-gian ñöôïc döïng neân bôûi lôøi phaùn cuûa Ñöùc Chuùa Trôøi thì lieàn coù nhö vaäy. Duy con ngöôøi, Ngaøi khoâng “phaùn”, Ngaøi “naén” – Ngaøi “laáy buïi ñaát naén neân hình ngöôøi”. Con ngöôøi laø moät “taùc phaåm” do tay quyeàn-naêng vaø trí khoân-saùng cuûa Ñöùc Chuùa Trôøi, neân thaân-theå con ngöôøi laø moät tuyeät taùc phaåm cuûa Ñöùc Chuùa Trôøi. Con ngöôøi - “tuyeät taùc-phaåm” laïi ñöôïc sanh ñoäng baèng chính hôi thôû cuûa Ngaøi. “Ngaøi haø sanh-khí vaøo loã muõi; thì ngöôøi trôû neân moät loaøi sanh-linh”.

21

Phaät Giaùo khoâng tin coù Ñöùc Chuùa Trôøi, neân khoâng tin con ngöôøi laø “taùc-phaåm tuyeät-dieäu” cuûa Ñöùc Chuùa Trôøi. Theo thuyeát luaân-hoài, con ngöôøi chæ laø moät trong nhöõng “sinh vaät” thuoäc caû vaøo haøng “chuùng sinh”. Nhöõng sinh-vaät, sinh vaät naøo coù nhieàu coâng-ñöùc ôû nhieàu kieáp, nhöõng gioáng vaät “aên chay tröôøng” khoâng saùt haïi caùc sinh vaät khaùc deã ñuû coâng ñöùc chuyeån hoùa laøm ngöôøi. Nhö vaäy, coâng ñöùc cuûa con ngöôøi phaûi cao laém, theá maø thöïc teá, loaøi ngöôøi laïi aùc hôn caû aùc thuù.

Theo thuyeát tieán-hoùa cuûa nhaø duy-vaät Darwin cho raèng sinh vaät phaùt sinh töø teá-baøo ñôn, daàn-daàn töï thaønh khoù-khaên, raéc-roái, coù toå-chöùc hôn vaø phuø-hôïp laàn-laàn vôùi nhöõng nhu-caàu caù-nhaân vaø caùc loaøi gioáng. Darwin ñaõ xaùc-nhaän söï-kieän theo öùc-ñoaùn vaø ñi ñeán keát-luaän: Con ngöôøi laø con vaät sieâu-ñaúng ñöôïc bieán-hoùa töø con vaät thöôïng ñaúng, moät ngöôøi anh em thuoäc haøng keùm hôn, aáy laø gioáng khæ. Theo luaän cöù nhö vaäy, con ngöôøi chæ laø moät thöù khæ tieán-boä, ñaõ ñöôïc bieán-hoùa, moät thöù khæ bieát noùi, bieát hoïc, bieát suy-luaän, bieát caûm-nghó vaø daàn-daàn nghó veà caùi tham-voïng ñi tìm söï thaät veà nguoàn-goác cuûa ... con ngöôøi.

Ñöùng veà phöông-dieän cô-theå hoïc, caùc nhaø duy vaät ñang coá tìm moät “maéc xích” lieân-laïc giöõa khæ vaø ngöôøi. Nhöng tìm maõi vaãn chöa coù “maéc xích” ñoù. Thaät ra laøm gì coù maø tìm cho maát coâng, chæ vì ngöôøi laø ngöôøi vaø khæ laø khæ. Ngaøy nay moân di-truyeàn hoïc

22

(genesis) ñaõ chöùng-minh roõ-raøng con ngöôøi taêng-tröôûng sinh-thaønh theo ñònh luaät di-truyeàn ñaëc-thuø khaùc haún vôùi loaøi vaät.

Thuyeát tieán-hoùa ñaõ neâu leân nhieàu caâu hoûi hôn laø caâu traû-lôøi, vaø ñaët ra nhieàu vaán-ñeà hôn laø söï giaûi-quyeát. Trong quyeån The Ascent of Man – Loaøi Ngöôøi Tieán-boä cuûa Giaùo-sö Drummond ñaõ vieát: “Thay vì choái boû Baøn-Tay-Saùng-Taïo, thuyeát tieán-hoùa ñoøi-hoûi Baøn Tay aáy. Thay vì choáng laïi coâng-trình saùng-taïo, moïi lyù-thuyeát môû ñaàu baèng caùch giaû-ñònh coù coâng-trình aáy”.

Nhìn vaøo thaân-xaùc con ngöôøi, Pascal thaáy: “Con ngöôøi laø caây-saäy coù tö-töôûng”. Con ngöôøi yeáu nhö “caây saäy”, nhöng coù söùc maïnh nhôø “tö-töôûng”.

Nhaø thô Huy-Caän nhìn noù, chæ laø “Bình thòt-xöông ñeå chöùa linh hoàn”.

Thaày Purna, moät ñeä-töû cuûa Ñöùc Phaät nhìn noù, chæ laø moät thöù “nhaø nguïc giam-haõm phaàn tinh-anh cuûa con ngöôøi”.

Theo truyeàn-thuyeát, thaày Purna laø moät ngöôøi ñaïo-ñöùc vaø bieän taøi. Moät hoâm thaày ñeán xin Ñöùc Phaät cho qua xöù Ironaparanta ñeå haønh-ñaïo. Ñöùc Phaät hoûi: Neáu hoï gieát thaày, thaày nghó sao? Purna traû-lôøi: Con vaãn töï baûo hoï laø ngöôøi toát vaø hieàn vì hoï ñaõ giaûi-thoaùt con khoûi taám thaân oâ-tröôïc naøy. Ñöùc Phaät ñoàng yù cho Purna ñi.

Theo Taïng Kinh giaûi-thích con ngöôøi coù 6 thöù theøm muoán – aùi: Theøm muoán hình-daùng vaät-chaát,

23

theøm muoán aâm thanh, theøm muoán ngöûi ñöôïc, neám ñuôïc, sôø ñöôïc. Theøm muoán traøn-ngaäp taâm hoàn, maø thaân xaùc coù 6 ñöôøng giaùc quan ñeå ñaùp-öùng – luïc nhaäp laø: Maét, tai, muõi, löôõi, thaân vaø yù. Cuõng goïi laø luïc caên.

Thaày Purna ñaõ coi thaân-xaùc laø cöûa ngoõ hoäi nhaäp nhöõng duïc voïng, vaø cuõng laø “nhaø nguïc giam-haõm phaàn tinh-anh cuûa con ngöôøi”. Neáu ñöôïc ngöôøi Ironaparanta gieát cheát thaân-xaùc ñeå tinh-anh ñöôïc giaûi-thoaùt thì thaät hoï laø ngöôøi ôn, ngöôøi toát, chôù sao coi laø ñoäc aùc, saùt nhaân ñöôïc. Ngaøy nay, chaéc caùc “thaày” khoâng coøn yù-nieäm naøy. Neân thaân-xaùc bò nguy-cô laø caùc “thaày” tìm caùch xin tî-naïn toân-giaùo.

Nhìn vaøo thaân xaùc con ngöôøi noùi chung cuõng coù söï khaùc bieät dieäu-kyø, vì Ñöùc Chuùa Trôøi döïng neân ngöôøi nam tröôùc, sau ñoù Ñöùc Chuùa Trôøi môùi döïng neân ngöôøi nöõ.

Qua Kinh-Thaùnh, Saùng-theá kyù 2:18-25 coù ngöôøi ñaõ töôûng-töôïng caûnh A-ñam coâ-ñôn, leû boùng nhö vaäy:

Sau khi Ngaøi ñem taát caû sinh-vaät “ñeán tröôùc maët A-ñam ñaëng thöû xem ngöôøi ñaët teân chuùng noù laøm sao, haàu cho teân naøo A-ñam ñaët cho moãi vaät soáng, ñeàu thaønh teân rieâng cuûa noù”. Cuøng moät caëp troáng maùi, cuøng moät caëp ñöïc caùi, A-ñam coù khi ñaët moãi con moät teân. Ñeán caëp khæ, nhìn caëp khæ hao-hao gioáng mình, song “chaúng tìm ñöôïc moät ai giuùp-ñôõ

24

gioáng nhö mình heát”. Coù leõ A-ñam ñaõ thöa vôùi Chuùa:

- Chuùa ôi, sao sinh vaät naøo cuõng coù caëp, coù ñoâi, rieâng con “chaúng coù ai giuùp-ñôõ gioáng mình heát”. “Giuùp-ñôõ” maø A-ñam duøng ñaây noùi leân söï lieân-heä maät-thieát giöõa con ngöôøi vôùi con ngöôøi.

- Ngöôi caàn moät ngöôøi “gioáng mình” phaûi khoâng? - Daï phaûi. - “Gioáng mình” theá naøo? - Coù theå moàm mieäng, maét muõi, tay chaân gioáng

con, coøn nhöõng phaàn khaùc con khoâng bieát phaûi noùi sao trong trí töôûng-töôïng cuûa con, maø taâm-hoàn con caûm thaáy coù caùi gì khaùc nôi con ñeå con öa-thích, theøm-khaùt. Nghóa laø moät ngöôøi gioáng con maø laïi khaùc con.

- Nghóa laø con caûm thaáy “thieáu” caùc ñieàu naøo ñoù thì khoâng “toát” phaûi khoâng? Ñuùng, ta ñaõ nghó caùi “khoâng toát” ñoù roài.

Theá roài, “Gieâ-hoâ-va Ñöùc Chuùa Trôøi laøm cho A-ñam nguû meâ, beøn laáy moät xöông söôøn, roài laép thòt theá vaøo. Gieâ-hoâ-va Ñöùc Chuùa Trôøi duøng xöông söôøn ñaõ laáy nôi A-ñam laøm neân moät ngöôøi nöõ, ñöa ñeán cuøng A-ñam”.

- A-ñam, trôû daäy, trôû daäy. A-ñam môû maét ra, ngoài ngay daäy, tröôùc maët

mình moät ngöôøi “gioáng mình” maø raát khaùc mình. Vôùi söï caûm nhaän ñaëc-bieät, A-ñam thöa vôùi Chuùa:

- “Ngöôøi naøy laø xöông bôûi xöông toâi, thòt bôûi thòt toâi maø ra. Ngöôøi naøy seõ ñöôïc goïi laø ngöôøi nöõ, vì noù

25

do nôi ngöôi nam maø coù”. Caûm ôn Chuùa ñaõ taïo cho con moät ngöôøi “giuùp-ñôõ”. Tieáng Vieät mình hay, goïi ngöôøi naøy laø “Phuï-Nöõ” – ngöôøi nöõ phuï giuùp.

Tuy “xöông bôûi xöông toâi, thòt bôûi thòt toâi” nhöng khaùc laém.

Chaúng bieát A-ñam sau khi noùi vôùi Chuùa: “Ngöôøi naøy laø xöông bôûi xöông toâi, thòt bôûi thòt toâi maø ra”, chaéc ñaõ ñeán rôø thöû thaân hình EÂ-va. “Xöông” thì khoâng bieát coù khaùc khoâng, chôù “thòt bôûi thòt toâi” thì roõ-raøng coù khaùc. OÀ, sao laïi khaùc mình caùch kyø-dieäu.

Laøn da mòn-maøng hôn, nhö coù ñieän löïc laøm tay A-ñam hôi run, chöa heát, laøn da döôøng nhö phaûng phaát moät muøi höông naøo ñoù, khoâng gioáng muøi höông cuûa bao boâng hoa toûa ra trong khoâng-khí. Ngaøy nay, khoa-hoïc cho chuùng ta bieát muøi höông ñoù do chaát pheromones tieát ra, coù khaû-naêng gôïi tình, qua caùc haïch moà-hoâi ôû moät soá vuøng treân cô-theå nhö naùch, ñaàu vuù, quanh boä phaän sinh-duïc ... Laøn da ñoù, höông saéc ñoù ñaõ ñöôïc ca-ngôïi traûi qua caùc ñôøi.

Da em traéng anh chaúng caàn aùnh saùng Toùc em meàm anh chaúng tieác muøa xuaân Treân cuoäc ñôøi seõ chaúng coù giai nhaân Vì anh goïi teân em laø nhan-saéc.

Nguyeân-Sa EÂ-va böôùc tôùi böùt moät boâng hoa nôi bôø suoái. UÛa,

laï chöa, “da” ñaõ laï, maø “daùng” cuõng laï luoân, moãi böôùc chaân EÂ-va laøm caû thaân-hình naøng uoán-eùo, ñaåy ñöa

26

caùch laï luøng. Coù leõ luùc naøy, A-ñam coù ñoàng taâm-traïng nhö cuï Nguyeãn-Du nhaø ta khi nhìn EÂ-va:

Roõ-raøng trong ngoïc traéng ngaø Raøy-raøy saün ñuùc moät toøa thieân-nhieân.

Naøng tôùi moät caây coù traùi troøn mòn, giô tay haùi moät traùi, caàm maân-meâ, ñöa maét ngoù. A-ñam nhìn traùi caây nôi tay naøng vaø thaáy theâm hai traùi caây nôi ngöïc naøng. Chuùa ôi, A-ñam thaàm keâu leân. Naøng coù caùi ngöïc khoâng gioáng mình. A-ñam lieàn chaïy tôùi, ñöa hai tay maân-meâ boä ngöïc nhö EÂ-va ñang maân-meâ traùi caây.

Chôi vôi Raïo-röïc Chôi vôi Phaäp-phoàng naéng thôû vaøo nôi chöùa tình.

Quang-Döông Chuùa mæm cöôøi: “Nguyeän nöông-long (vuù) naøng

laøm thoûa loøng con luoân-luoân” (Chaâm-ngoân 5:19). Phaùi nöõ raát haõnh-dieän veà boä ngöïc. Nhaõ-Ca ñaõ phaûi:

Caûm-ôn Thöôïng-Ñeá ñaõ cho toâi ñoâi vuù cho toâi da mòn vaø toùc daøi cho toâi röïc-rôõ nhö maët trôøi Ñeå cho toâi laøm ra aùi-tình vaø röôïu ngoït traøn treân traùi ñaát.

Taïi caùc nöôùc vaên-minh, caëp vuù cuûa phaùi nöõ ñöôïc chuù-yù ñeán nhieàu trong laõnh-vöïc ngheä-thuaät vaø duïc tính. Nhôù laïi thôøi xa-xöa, ngöôøi phuï-nöõ Vieät che hôø caëp vuù vôùi caùi yeám. Caùi yeám – maûnh vaûi vuoâng, goùc

27

vuoâng treân khoeùt troøn coù hai daây buoäc vaøo coå, hai goùc keá coù hai daây buoäc ra sau löng, coøn goùc kia buoâng thoõng xuoáng. Caùi yeám aáy nhö coù buøa laøm “cho daï sö saàu, cho ruoät sö heùo nhö baàu ñöùt daây”. Caùi yeám nhoû-nhaén cuõng ñuû aám cho chaøng trai.

Trôøi möa gioù reùt kìn-kìn Ñaép ñoâi daûi yeám hôn nghìn chaên boâng. Caùi yeám cuõng ñuû naêng-löïc ruû “chaøng sang chôi” Öôùc gì soâng roäng moät gang Baéc caàu daûi yeám cho chaøng sang chôi. EÂ-va vôùi boä ngöïc traàn, A-ñam, maét nhìn, tay

maân-meâ. Boãng A-ñam thaáy boä-phaän giöõa hai chaân ñoäng-ñaäy, moät söï-kieän chöa heà xaûy ra tröôùc ñoù. A-ñam nhìn sang EÂ-va vaø khaùm phaù theâm moät choã trong cô-theå ngöôøi nöõ khoâng gioáng mình. Chaøng ñònh giô tay “thaùm-hieåm”. Boãng nghe Chuùa phaùn:

- A-ñam, töø raøy veà sau “ngöôøi nam seõ lìa cha-meï mình maø dính-díu vôùi vôï mình, vaø caû hai seõ neân moät thòt”. Theá laø A-ñam theo baûn naêng thieân-phuù vaâng theo lôøi Chuùa, oâm chaët vôï mình, “dính-díu vôùi vôï mình” tröôùc söï chöùng-kieán cuûa Ñöùc Chuùa Trôøi. Keå töø ñoù, “A-ñam vaø vôï, caû hai ñeàu traàn-truoàng, maø chaúng hoå-theïn”, traùi laïi coøn sung-söôùng vaø thoûa-maõn vì söï khaùc nhau cuûa hai thaân-theå. Cuõng töø ñoù, hai thaân-theå khaùc laï “dính-díu”.

Em hoang-daïi coàn daâng vuøng reâu coû Anh ngöïa ñieân tung voù daáy phong ba Trôøi quanh-hiu noåi baõo-toá phaán hoa

28

Khe suoái nhoû aám noàng höông daõ thuù. Hoaøng-anh-Tuaán

Haõy nhôù lôøi Chuùa: chæ “dính-díu vôùi vôï mình”. “Dính-díu vôùi” ngöôøi nöõ khoâng phaûi laø “vôï mình” laø phaïm toäi, laø taø-daâm.

Hai thaân-theå gioáng nhau “dính-díu” laø nghòch lyù, “töï laøm nhuïc thaân-theå mình” (Roâ-ma 1:24)

Sau khi A-ñam vaø EÂ-va nghe theo lôøi Ma-quæ, traùi maïng lònh Ñöùc Chuùa Trôøi haùi traùi caám aên, phaïm toäi, Thaân-theå con ngöôøi chòu thieät-thoøi tröôùc tieân. A-ñam vaø EÂ-va nhìn nhau thaáy mình “loõa-loà, beøn laáy laù caây vaû ñoùng khoá che thaân” (Saùng-theá kyù 3:7). “Loõa-loà” vì “thieáu maát söï vinh-hieån cuûa Ñöùc Chuùa Trôøi” (Roâ-ma 3:23), beân trong thaân-theå naûy sanh “taät-nguyeàn, ñau-oám” (I Coâ-rinh-toâ 11:30). Töø ñoù, con ngöôøi raát meät vôùi thaân-theå mình. Lo laøm ñeïp thaân-theå vaø lo laønh maïnh thaân-theå.

Laøm ñeïp Treû sô-sinh böôùc vaøo ñôøi ñöôïc söï chaøo-ñoùn hình-

haøi traàn-truïi qua aùnh maét naåy sao, qua nuï cöôøi thoûa-maõn cuûa thaân baèng quyeán thuoäc. – Troâng khaùu quaù! Xem ngoä gheâ! Xinh-xinh laø! Cuõng coù luùc maây môø vöông maét, vaän-ñoäng maõi môùi thoát neân lôøi: Troâng chaúng gioáng ai! Laïi theâm moät quaùi thai trong nhaân-theá.

Daãu khaùu, daãu ngoä, daãu xinh ñöôïc ngöôøi khen-ngôïi, nhöng chæ ñöôïc vaøi thaùng laø cha meï baét ñaàu trang-ñieåm cho haøi nhi. Khi ñöùa treû khoân lôùn, töï bieát

29

mình thì khoâng moät ai thoûa-maõn caùi khaùu, caùi ngoä, caùi xinh cuûa mình maø phaûi töï “trang-ñieåm” troâng sao cho ñöôïc hôn, cho maùt maét. Trai thì coù chuùt huøng-duõng, gaùi coù theâm chuùt nhan-saéc.

Thôøi chöa coù myõ-phaåm, coâ gaùi muoán ñeïp, chæ caàn:

Coù traàu cho mieäng ñoû moâi Coù röôïu cho cheùn theâm töôi maù hoàng.

Ñeán thôøi coù myõ-phaåm, Tuù Môõ coù baøi thô nhaïo moät coâ gaùi vöøa xaáu, vöøa giaø nhöng quyeát laøm cho ñeïp vôùi myõ-phaåm.

Coâ kia vöøa xaáu laïi vöøa giaø Coâ coøn laøm doûm thaät laø theâm dô Maët thì caïo nhaün trô-trô Loâng maøy ñaùnh tít lôø-môø sôïi daây Kem boâi da maët luïa-laøy Phaán treùt thaät daøy nhö theå queùt voâi Vaøng ñeo luïa ñaép ai ôi Caøng trang-ñieåm laém, caøng loøi xaáu ra.

Chöa coù moät sinh vaät naøo treân traùi ñaát laïi khoâng thoûa loøng veà nhan-saéc cuûa mình. Chæ coù con ngöôøi laø chaêm-chuù che-ñaäy söï “loõa-loà” vaø trau-doài, söûa-ñoåi theo yù mình hay yù phaàn ñoâng ngöôøi cho laø “ñeïp”.

Laøm ñeïp toái thieåu laø khoâng ñaàu buø toùc roái, maët muõi khoâng lem-luoác, quaàn aùo khoâng xoác-xeách loâi-thoâi.

Ít ai thoûa-maõn saéc ñeïp cuûa mình, yeân taâm trong söï vinh-hieån cuûa mình. Caùi ñeïp, caùi vinh-hieån mình

30

coù vaãn ôû trong tình-traïng thieáu-huït, ngheøo-naøn. Thoâi ñaønh ñi vay möôïn ñeå coá laáp cho ñaày khoaûng-troáng. Con ngöôøi ñaõ ñi tìm saéc ñeïp nôi ngöôøi khaùc ñeå ñam-meâ, daãu bieát saéc ñeïp khoâng saâu quaù laøn da. Moät Caåm-Nhung ñaõ bò taøn-phaù nhan-saéc bôûi moät chai aùt-xít, laøm tröôùc kia bao ngöôøi say ñaém con ngöôøi coâ qua höông-saéc ñaõ ñaønh xa-laùnh. Thaûm hoïa saéc ñeïp cuûa Taây-Thi, cuûa Cleùopatre do nhöõng ngöôøi ñam-meâ gaây ra khoâng phaûi laø nhoû. Coù ngöôøi noùi raèng: Neáu caùi muõi cuûa Cleùopatre ngaén ñi moät chuùt thì cuïc-dieän theá-giôùi thôøi ñoù ñaõ thay-ñoåi. Caû nam vaø nöõ ñeàu ñam-meâ saéc-ñeïp nôi thaân xaùc, maø bao tranh-chaáp, thuø-haän xaûy ra giöõa caù-nhaân, gia-ñình vaø xaõ-hoäi.

Ngaém saéc ñeïp, söï vinh-hieån cuûa mình, neáu quaù teä thì sanh tuûi-hoå, Neáu khaù hôn thì sanh kieâu-ngaïo, hôïm mình.

Ngaém saéc ñeïp, söï vinh-hieån cuûa ngöôøi, naåy sanh ganh-tò, ích-kyû, muoán chieám ñoaït, coù khi baát chaáp caû luaân-thöôøng, ñaïo lyù.

Thaân-theå con ngöôøi “thieáu maát söï vinh-hieån cuûa Ñöùc Chuùa Trôøi” neân laâm vaøo tình-traïng khao-khaùt saéc-ñeïp cuûa thaân-xaùc.

Caøng tieán-boä, caøng vaên-minh, ngaønh “thaåm-myõ” laøm ñeïp thaân-xaùc caøng phaùt trieån caùch maïnh-meõ.

Ñeå che-ñaäy söï “loõa-loà”, “Gieâ-hoâ-va Ñöùc Chuùa Trôøi laáy da thuù keát thaønh aùo daøi cho vôï choàng A-ñam, vaø maëc laáy cho” (Saùng-theá kyù 3:21). Con ngöôøi maëc aùo quaàn töø ñoù. AÙo-quaàn chaúng nhöõng che-ñaäy

31

“loõa-loà” maø coøn taïo moät chuùt vinh-hieån cho thaân-theå.

Caùch ñaây hôn 50 naêm, toâi coù theo hoïc hoäi-hoïa vôùi hoïa-só Vöông-quoác-Ñaït. Coù laàn toâi ñang veõ moät böùc tranh loõa theå. Moät muïc-sö tôùi thaêm, vöøa chôït thaáy böùc tranh ñaõ buoâng ngay lôøi pheâ-bình:

- Sao veõ tuïc-tóu vaäy? - Tuïc-tóu choã naøo? - Choã khoâng quaàn, khoâng aùo, loà-loä heát trôn. Trong laõnh-vöïc ngheä-thuaät, ngöôøi ta chöa khaùm-

phaù ra heát caùi veû ñeïp nôi thaân-xaùc con ngöôøi, daãu thaân-xaùc ñoù ñaõ “thieáu maát söï vinh-hieån cuûa Ñöùc Chuùa Trôøi”. Moãi phaàn treân cô-theå ñeàu coù veû ñeïp rieâng maø caùc hoïa-só, caùc ñieâu-khaéc gia, caùc nhaø nhieáp aûnh vaø caû ñeán vaên thi só nöõa ñeàu khoaùi caûm nhaän thaáy roài gaéng söùc ghi laïi baèng buùt, baèng maøu, baèng goã, baèng ñaù, baèng aùnh-saùng, baèng thi-töù, baèng chöõ-nghóa. Töø toùc maây ñeán goùt haøi; naøo bôø vai, caùnh tay, maûng löng, boä ngöïc v.v. Veû ñeïp khi ngoài, khi ñöùng, khi naèm. Khi röïc-rôõ trong aùnh naéng, khi môø-môø trong söông khuya. Luùc treû – ñeïp nhö traêng raèm, nhö luùa non ngaäm söõa. Veà giaø – ñeïp laõo nhö tuøng baùch treân nuùi cao, nhö hoaøng-hoân nôi bieån caû.

Cuõng thaân-xaùc traàn-truïi ñoù, ñöôïc thu vaøo oáng kính cuûa maáy oâng baø laøm baùo tình-duïc, thì ngöôøi xem hoaëc ngöôïng-nguøng, hoaëc nôû moät nuï cöôøi ñó-thoõa, lôûn-vôûn moät vaøi yù-töôûng haéc-aùm, tuïc-tóu.

Thaân-xaùc con ngöôøi thaät ñeïp caàn phoâ-tröông, nhöng cuõng “loõa-loà”, tuïc-tóu caàn che laïi. Ñeå ñaùp-

32

öùng nhu-caàu naøy, Ñöùc Chuùa Trôøi ñaõ ban cho con ngöôøi quaàn-aùo.

Moãi daân-toäc ñeàu coù caùch aên-maëc khaùc nhau noùi leân “caùi ñeïp” ñaëc thuø ñöôïc phoâ-tröông theo taâm, sinh-lyù cuûa moãi daân-toäc vaø luoân ñöôïc thay-ñoåi theo “thôøi-trang” do oùc myõ-thuaät saùng-taïo.

Caùi hay cuûa quaàn-aùo, khoâng chæ laø che-ñaäy “loõa-loà”, laøm ñeïp thaân-xaùc, maø coøn baøy-toû nhaân-caùch ngöôøi maëc noù.

Nhöng neáu caên-cöù vaøo y-phuïc ñeå thaåm-ñònh nhaân-caùch e laàm. “Caùi aùo khoâng laøm neân thaày tu”. Cuõng coù khi ruûa thaàm:

Cha ñôøi caùi aùo raùch naøy Maát chuùng, maát baïn vì maày aùo ôi.

Cuõng coù luùc taùn-thöôûng: AÙo ôi! tao caûm ôn maøy Vì maøy danh-giaù coù ngaøy hoâm qua, Rieâng ta, ta bieát cuøng ta, Chaúng hay baùc thôï coù taø thuaät chi, Giaáu trong ñöôøng chæ pheùp gì, Laøm cho theâm neå, theâm vì aùo ôi.

Beà ngoaøi thaân-theå laøm sao cho “ñeïp”, vaø “ñeïp, xaáu tuøy theo ngöôøi ñoái dieän”. Vôï choàng naøo nhìn nhau maø:

Côm traéng aên vôùi chaû chim Choàng ñeïp vôï ñeïp nhöõng nhìn maø no.

Nhöng beà trong thaân-theå, öôùc mong duy-nhöùt laø laønh maïnh.

33

Laønh maïnh Sau khi loaøi ngöôøi phaïm toäi cuøng Ñöùc Chuùa Trôøi,

con ngöôøi bò Ñöùc Chuùa Trôøi ñoaùn phaït. Ñoaùn ngöõ ñöôïc Kinh-Thaùnh ghi roõ-raøng: “Ngaøi phaùn cuøng ngöôøi nöõ raèng: Ta seõ theâm ñieàu cöïc-khoå boäi-phaàn trong côn thai-ngheùn; ngöôi seõ chòu ñau-ñôùn moãi khi sanh con; söï duïc-voïng ngöôi phaûi xu-höôùng veà choàng, vaø choàng seõ cai-trò ngöôi. Ngaøi laïi phaùn cuøng A-ñam raèng: Vì ngöôi nghe theo lôøi vôï maø aên traùi caây ta ñaõ daën khoâng neân aên, vaäy ñaát seõ bò ruûa-saû vì ngöôi, troïn ñôøi ngöôi phaûi chòu khoù nhoïc môùi coù vaät ñaát sanh ra maø aên” (Saùng-theá kyù 3:16-17). Thaân-theå chòu “cöïc-khoå”, ñaát-ñai bò “ruûa-saû” neân hö-hoûng, naåy sanh nhieàu thöù laøm haïi ñeán thaân-theå con ngöôøi. Töø ñoù, thaân-theå con ngöôøi töï phaùt sinh bònh-taät do “cöïc-khoå” vaø bò nhieàu thöù xaâm-nhaäp töø ngoaøi vaøo thaân-theå gaây bònh-taät.

Con ngöôøi caøng vaên-minh, ngaønh baûo-trì nuoâi-döôõng thaân-theå, ngaønh y-teá choáng traû bònh-taät caøng ñöôïc löu-yù phaùt-trieån gia-taêng.

Baûo-trì, nuoâi-döôõng thaân-theå phaûi chuù yù ñeán “laønh”. Tieáng Vieät mình hay – Laønh coù nhieàu nghóa laém.

Laønh – tröôùc heát phaûi nghó ñeán “laønh-laën” laø khoâng bò söùt-meû hö-hoûng. Nhöõng ñieàu laøm cho thaân-theå khoâng “laønh-laën” keå ra cuõng nhieàu laém, vaøi ñieàu Kinh-Thaùnh khuyeân chuùng ta: “Phaûi boû khoûi anh em nhöõng söï cay-ñaéng, buoàn-giaän, töùc-mình, keâu-reâu,

34

maéng-nhieác, cuøng moïi ñieàu hung-aùc” (EÂ-pheâ-soâ 4:31). Khoâng boû nhöõng thöù naøy, daàu coù “caêng da” cuõng khoù loaïi heát veát “nhaên” treân neùt maët, daãu coù duøng bao nhieâu myõ phaåm ñeå phuû leân maët cuõng khoâng theå “daàu no daàu ñoùi maët maøy cho töôi”.

Thöùc aên nuoâi-döôõng thaân-theå quan-troïng laém, “AÊn ñeå soáng” thì khoâng ñuû yeáu-toá keùn choïn, nhöng “soáng ñeå aên” thì khoâng phaûi caùi gì ngon cuõng coù theå aên, nhöng phaûi “ngon laønh” môùi neân aên. Toâi coù anh baïn thaân hình quaù taûi, aên-uoáng chaúng kieâng-cöõ. AÊn phôû phaûi coù cheùn nöôùc beùo môùi ngon. Nhieàu baïn khuyeân anh neân giaûm bôùt chaát beùo ñeå thaân-theå bôùt gia-taêng vaø nguy-cô veà tim maïch coù theå xaûy ra. Anh cöôøi:

- Ngöôøi xöa ñaõ noùi: “Ñaïp gai laáy gai maø leå, laáy ñoäc trò ñoäc”. Toâi cuõng theo phöông caùch naøy laáy môõ trò beùo. Anh cöôøi, noùi tieáp: Thaät ra aên môõ khoâng toát, nhöng khoâng coù môõ aên maát ngon. Thoâi thì ngon tröôùc ñaõ, haäu xeùt. - Môõ “ngon” maø khoâng “laønh” cho ngöôøi nhö anh baïn toâi.

Sau “ngon laønh” coøn phaûi “toát laønh”. ÔÛ ñôøi coù nhieàu ñieàu “toát mình haïi ngöôøi” thì chaéc-chaén laø khoâng “toát laønh”. Vui raát toát cho cô-theå nhöng vui treân ñau khoå cuûa ngöôøi khaùc laø vui khoâng “toát laønh”.

Thaân-theå ñöôïc baûo-veä vaø nuoâi naáng baèng nhöõng thöù “ngon laønh” vaø “toát laønh” thì theá naøo cuõng “laønh maïnh”.

35

Ñôøi soáng “laønh-laën” thöôøng theå-hieän “lôøi laønh”. Chuùa Jeâsus khaúng-ñònh: “Bôûi vì do söï ñaày-daãy trong loøng maø mieäng môùi noùi ra. Ngöôøi laønh do nôi ñaõ chöùa ñieàu thieän maø phaùt ra ñieàu thieän; nhöng keû döõ do nôi ñaõ chöùa ñieàu döõ maø phaùt ra ñieàu aùc” (Ma-thi-ô 12:34-35). Tröôøng-hôïp “khaåu Phaät taâm xaø” thuoäc loaïi gian-manh thöôïng-thöøa. Lôøi Kinh-Thaùnh nhaéc-nhôû Cô-ñoác nhaân, nhöõng con ngöôøi “laønh-laën” bôûi söï cöùu-chuoäc cuûa Cöùu Chuùa Jeâsus-Christ: “Chôù coù moät lôøi döõ naøo ra töø mieäng anh em; nhöng khi ñaùng noùi haõy noùi moät vaøi lôøi laønh giuùp ôn cho vaø coù ích-lôïi cho ngöôøi nghe ñeán” (EÂ-pheâ-soâ 4:29).

“Lôøi laønh” chæ phaûn-aûnh moät nöûa ñôøi soáng thaân-theå “laønh laën”, nöûa kia laø “vieäc laønh”. Kinh-Thaùnh khaúng-ñònh veà Cô-ñoác nhaân nhö vaày: “Vì chuùng ta laø vieäc Ngaøi laøm ra, ñaõ ñöôïc döïng neân trong Ñöùc Chuùa Jeâsus-Christ (laønh-laën) ñeå laøm vieäc laønh maø Ñöùc Chuùa Trôøi ñaõ saém-saün tröôùc cho chuùng ta laøm theo” (EÂ-pheâ-soâ 2:10).

Taát caû ñieàu “laønh” ñeàu hoäi nhaäp vaøo thaân-theå Cô-ñoác nhaân vì “Tin-Laønh ... laø quyeàn-pheùp cuûa Ñöùc Chuùa Trôøi ñeå cöùu moïi ngöôøi tin” (Roâ-ma 1:16). Cô-ñoác nhaân laø ngöôøi “laønh-laën” – “laø ngöôøi thaùnh vaø raát yeâu-daáu cuûa Ñöùc Chuùa Trôøi” (Coâ-loâ-se 3:12), neân thaân-theå cuûa Cô-ñoác nhaân laø “ñeàn thôø cuûa Ñöùc Chuùa Trôøi” (I Coâ-rinh-toâ 3:16). Cô-ñoác nhaân ñoái vôùi thaân-theå mình phaûi nhö lôøi Kinh-Thaùnh daïy: “Anh em haù chaúng bieát raèng thaân-theå mình laø ñeàn thôø cuûa Ñöùc

36

Thaùnh-Linh ñang ngöï trong anh em, laø Ñaáng maø anh em ñaõ nhaän bôûi Ñöùc Chuùa Trôøi, vaø anh em chaúng phaûi thuoäc veà chính mình sao? Vì chöng anh em ñaõ ñöôïc chuoäc baèng giaù cao roài. Vaäy, haõy laáy thaân-theå mình laøm saùng danh Ñöùc Chuùa Trôøi” (I Coâ-rinh-toâ 6:19-20).

Ñôøi soáng thaân-theå cuûa Cô-ñoác nhaân coøn moät phöôùc-haïnh tuyeät-vôøi, aáy laø khi Chuùa Jeâsus töø trôøi trôû laïi, “Ngaøi seõ bieán-hoùa thaân-theå heøn maït chuùng ta ra gioáng nhö thaân-theå vinh-hieån Ngaøi” (Phi-líp 3:21). Trong khi chôø-ñôïi ngaøy aáy, Cô-ñoác nhaân haõy “daâng thaân-theå mình laøm cuûa leã soáng vaø thaùnh, ñeïp loøng Ñöùc Chuùa Trôøi, aáy laø söï thôø-phöôïng phaûi leõ cuûa anh em” (Roâ-ma 12:1). “Daâng thaân-theå mình” ñeå Chuùa söû-duïng haàu “yù Cha ñöôïc neân, ôû ñaát nhö trôøi” (Ma-thi-ô 6:10). Nhö vaäy laø Cô-ñoác nhaân coù thaân-theå laønh maïnh.

Ñôøi soáng phaùi tính

Söï khaùc nhau veà nam nöõ toâi ñaõ luaän ñeán trong cuoán Nghó Cho Nhau vaø Soáng Cho Nhau töø trang 33 ñeán trang 38 caùch toång-quaùt.

Söï khaùc nhau veà nam-nöõ ñöôïc caùc nhaø khoa-hoïc minh ñònh ôû 4 ñòa haït khaùc nhau:

1. Sinh-lyù khaùc nhau (Biological differences) 2. Hooïc-moân khaùc nhau (Hormonal differences) 3. Tình-duïc khaùc nhau (Sexual differences) 4. Keát-caáu cô-theå khaùc nhau (Anatomical

differences)

37

Vieát ñeán ñaây, toâi chôït nhôù ñeán Baùc-só Nguyeãn-yù-Ñöùc, Baùc-só ñaõ vieát vaø xuaát baûn:

Thuoác Myõ Chöõa Beänh Ta (1977) An-Höôûng Tuoåi Vaøng (2000 vaø taùi baûn 2001) Söùc-Khoûe & Ñôøi Soáng (2002) Baùc-só coøn vieát cho baùo Y-teá vaø nhieàu tôø baùo

khaùc. Haàu heát nhöõng tôø baùo coù muïc Y-Teá ñeàu coù baøi cuûa Baùc-só. Baùc-só khoâng xa-laï vôùi ngöôøi Vieät, nhaát laø ngöôøi Vieät cao nieân. Toâi cuõng laø moät ñoäc-giaû trung-thaønh cuûa Baùc-só. Tuy chöa gaëp maët, nhöng ñaõ nhieàu laàn ñöôïc troø-chuyeän vôùi Baùc-só qua ñieän thoaïi vaø loøng raát caûm-phuïc veà kieán-thöùc y-khoa cuøng caùch giaõi-baøy raát “vaên-chöông” khieán baø con mình deã hieåu nhöõng vaán-ñeà khoù hieåu. Theá laø toâi ñieän-thoaïi nhôø Baùc-só giuùp toâi phaàn naøy. Baùc-só vui-veû nhaän lôøi. Chæ trong hai tuaàn, Baùc-só ñaõ gôûi ñeán toâi baøi naøy vôùi lôøi môû ñaàu:

Xin Muïc-sö Phan-thanh-Bình cho pheùp ñöôïc “quaù giang” saùch quyù “ÑÔØI TA” ñeå cuï-theå neâu ra moät soá khaùc-bieät nam-nöõ.

Caûm ôn Baùc-só ñaõ cho chuùng ta bieát nhöõng söï khaùc-bieät Nam Nöõ sau ñaây:

Caùi khaùc nhau roõ-raøng laø hình-daùng beà ngoaøi. Khoâng ai coù theå nhaàm-laãn moät ngöôøi nam vôùi

moät ngöôøi nöõ. Taát nhieân khoâng theå sau khi hoùa-trang hoaëc khi moät trong hai ñaõ ñöôïc baøn tay kinh-nghieäm cuûa caùc nhaø giaûi phaãu chuyeån gioáng, beà ngoaøi nom vaäy maø beân trong laïi khaùc.

38

Khaùc bieät quan-troïng nhaát laø phuï-nöõ môùi coù caùi vinh-döï ñöôïc “mang naëng ñeû ñau”. Moät thieân-chöùc maø muoân ñôøi nam giôùi chaúng bao giôø coù ñöôïc. Ñoù laø coù töû-cung ñeå quyù baø öu-tieân moät mình bao-boïc thai nhi trong chín thaùng möôøi ngaøy, moät mình chaêm-soùc, nhoû to chuyeän troø vôùi con khieán ñöùc lang quaân troâng thaáy maø theøm. Nhöng ngaøy nay, vôùi test tube baby, vôùi giaûi-phaãu chuyeån gioáng tính thì chaúng hieåu thieân-chöùc naøy coù bò xao-nhaõng ñi khoâng.

Roài ñeán taám thaân “lieãu yeáu ñaøo tô”, maûnh-mai thanh-lòch cuaû quyù baø, quyù coâ.

Thöïc ra ngay töø khi loït loøng meï, nöõ giôùi ñaõ coù khoái xöông töông-ñoái nhoû hôn cuûa nam giôùi. Tôùi tuoåi “gaùi maù hoàng”, tuoåi maø xöông maïnh vaø ñaëc nhaát, khoái xöông cuûa caùc coâ cuõng thaáp ñoái-töôïng “trai tröùng caù” tôùi 30%.

Roài khi tuoåi ñôøi ngaøy moät taêng thì khoái xöông nam-nöõ ñeàu giaûm, nhöng söï tieâu-hao ôû caùc baø cuõng mau vaø nhieàu hôn. Naêm naêm sau khi heát kinh-kyø, thoâi sanh ñeû, xöông caùc baø giaûm tôùi 2% moãi naêm; sau ñoù cöù moãi naêm, 1% xöông giaõ-töø.

Trong suoát cuoäc ñôøi, nam giôùi chæ maát khoaûng 25% khoái xöông thì nöõ giôùi maát haàu nhö gaáp ñoâi.

Tôùi chieàu cao thì nam-nöõ cuõng khaùc nhau. Khi môùi sinh, nöõ thöôøng thaáp hôn nam khoaûng

moät phaân. Trung-bình nam 5 f 10, nöõ 5 f 5. Khi “röôùc ñeøn”, nam nhi mình cao hôn ngöôøi nöõ ñeïp laø caùi chaéc, tröø phi mình quaù luøn. Cao nhaát vaøo tuoåi 15 tôùi

39

25, roài thaáp daàn; tôùi tuoåi 50 thì ñaàu gaàn ñaát hôn coù khi ñeán ba boán phaân. Ngöôøi ñaøn baø thaáp nhaát laø Madge Bester, quoác gia Nam Myõ cao coù 65 phaân; cao nhaát laø Sandy Allen ôû tieåu bang Indiana 7,7f. Di-truyeàn cha meï nhaát laø dinh-döôõng coù nhieàu aûnh-höôûng ñeán chieàu cao.

Cao lôùn cuõng coù lôïi cuûa noù. Ngoài cuoái haøng gheá cuõng nhìn thaáy ca-só ñeïp treân saân khaáu vì khoâng ai vöôùng maét; ñoái thoaïi vôùi ngöôøi thaáp hôn laø ñöông söï phaûi ngaång coå ngöôõng-moä mình; ñoái-thuû e-deø mình hôn ... Ngoaøi ra, coù nghieân-cöùu noùi raèng to cao (nhöng khoâng phaûi maäp môõ) ít nguy-cô bò kích tim.

Moät khaùc bieät “baét maét” nhaát laø caëp nhuõ hoa. Caëp nhuõ-hoa “moät ngaøy ba baän treøo ñeøo, vì ai vuù

xeách, löng eo hôõi chaøng” hoaëc “vuù ñaøn baø, quaø ñaøn oâng”.

Töø khi ôû trong buïng meï cho ñeán khi sanh ra, baét ñaàu tuoåi aáu thô, vuù ngöôøi nam vaø nöõ gioáng nhau. Chæ goûn-loûn coù moät caùi nuùm nom nhö caùi nuùm cuûa quaû cau non, vôùi moät voøng moâ maøu hoàng hoaëc naâu nhaït phaúng deïp.

AÁy vaäy maø khi tôùi tuoåi daäy thì ñoâi beân khaùc nhau roõ-reät. Nhieàu teá-baøo môõ tuï hoïp nhau döôùi ngöïc ñaåy cao nhuõ hoa leân. Theâm vaøo ñoù laø nhöõng tuyeán vuù cuõng baét ñaàu naåy-nôû. Caùc tuyeán naøy laø moät phaàn phuï cuûa cô-quan sinh-saûn coù nhieäm-vuï cung-caáp söõa cho con. Ñöôïc taïo ra töø tuoåi daäy-thì nhöng caùc tuyeán naøy chæ baét ñaàu hoaït-ñoäng vaøo thôøi-gian cuoái cuûa

40

thai-ngheùn. Teá-baøo caùc tuyeán tieát ra söõa döôùi taùc-duïng cuûa kích-thích toá Prolactin tieát ra töø phaàn tröôùc cuûa naõo-thuøy.

Söõa meï laø nguoàn dinh-döôõng toát nhaát cho con thô vì an-toaøn, coù saün, boå-döôõng raát thích-hôïp vôùi treû thô vaø cuõng giuùp treû thô choáng laïi moät vaøi taùc nhaân gaäy beänh.

Nhuõ-hoa to nhoû laø tuøy-thuoäc vaøo soá löôïng caùc moâ môõ chöù tuyeán vuù thì phuï-nöõ naøo cuõng nhö nhau. Cho neân môùi coù nhöõng caëp nhuõ-hoa no troøn, nhöõng caëp nhuõ-hoa giaûnh, vuù xeách, vuù söøng cöùng nhoïn ñaàu veânh leân cao; vuù son cuûa ngöôøi con gaùi môùi coù choàng hoaëc phaûi hôi trai (nuùm ñoû nhö son); vuù nô-nô noåi cao leân ñeå traàn; vuù söõa caêng ñaày chaát dinh-döôõng. Taát caû caùc vuù to nhoû naøy ñeàu do taùc-duïng kích-thích toá nöõ estrogen.

Treû em nam ôû tuoåi daäy-thì thì cuõng coù theå coù taêng-tröôûng vuù nhöng raát ngaén haïn vaø khi veà giaø thì vuù caùc cuï cuõng ñaày teá-baøo môõ.

Nhöng vôùi thôøi-gian, khi estrogen giaûm ñi thì cuõng laø luùc nhieàu ngöôøi nöõ khoâng vui vì coù nhöõng vuù to vaø thoøng xuoáng buïng goïi laø vuù bò, hoaëc vuù da, vuù nhaên-nheo chæ coøn da khi sanh ñeû nhieàu laàn; vuù leùp, vuù möôùp daøi thoøng xuoáng.

Ñoâi khi ngöôøi nam cuõng coù caëp vuù to maø tieáng Anh goïi laø gynecomastia vôùi raát nhieàu teá-baøo môõ nhöng khoâng coù tuyeán söõa. Vuù môõ naøy khoâng phaûi coù töï-nhieân maø gaây ra do nhieàu nguyeân-nhaân:

41

- do moät söï maát thaêng-baèng kích-thích toá trong cô-theå;

- do maäp-phì; - döôùi taùc-duïng cuûa moät soá hoùa-chaát vaø döôïc

phaåm; - beänh gan cuõng gaây ra chöùng vuù môõ naøy. Vuù môõ coù theå thaáy ôû moät beân hay caû hai beân.

Caùc vuù môõ naày thöôøng heát khi ngöng döôïc-phaåm hoaëc khi chöõa nguyeân-nhaân. Ñoâi khi giaûi-phaãu huùt môõ cuõng ñöôïc duøng chöõa vuù môõ.

Loâng toùc nam vaø nöõ cuõng coù khaùc-bieät. Ngoân-ngöõ ta phaân-bieät toân-ti traät-töï: Moïc treân

ñaàu thì goïi laø toùc, ôû giöõa maët laø raâu laø ria, vaø ôû caùc nôi khaùc laïi goïi laø loâng. Duø loâng, raâu, hay toùc, cuõng chæ laø moät môù teá-baøo keratin ñaõ cheát.

Coù loâng maøy, loâng nheo, loâng buïng, loâng ngöïc, loâng mu, loâng chaân. “quaân-töû loâng chaân, tieåu nhaân loâng buïng”.

Veà toùc thì coù toùc mai, toùc maây, toùc reã tre, toùc söông, toùc maùu ...

Raâu thì nhö ñoäc quyeàn ôû ñaøn oâng vaø cuõng nhieàu thöù nhö raâu deâ, raâu quaëp, raâu reã tre, raâu caù choát, raâu quai noùn, raâu ghi-ñoâng, raâu ba choøm ...

Tuøy theo laø nam hoaëc nöõ maø loâng moïc ôû nhöõng vò-trí khaùc nhau vaø thöôøng-thöôøng nam giôùi coù nhieàu loâng toùc hôn nöõ giôùi.

Ngöôøi AÙ chaâu coù ít loâng toùc hôn caùc chaâu khaùc.

42

Nhieàu ít laø do soá kích-thích toá sinh-duïc testosterone vaø estrogene trong cô theå.

Khi kích-thích toá nam coù nhieàu thì maët coù raâu quai haøm, loâng ngöïc raäm-raïp, loâng mu coù hình thoi. Ngöôïc laïi khi kích-thích toá nöõ nhieàu thì maët muõi nhaün-nhuïi, ngöïc lô-thô vaøi sôïi loâng treân nuùm vuù vaø loâng ôû “chôï mu” coù hình tam-giaùc ngöôïc.

Ñeán khi veà giaø thì testostrone giaûm ôû nam nhaân vaø nöõ cuõng ít estrogen neân nhieàu baø coù tí ria meùp, nhieàu oâng raâu caèm thöa ñi, ñoàng thôøi caùc cuï cuõng thaáy loâng mu vaø naùch cuûa mình khoâng ai nhoå maø ruïng ñi ñaøng naøo maát. Khoå moät noãi laø nhöõng vuøng maø loâng gaây haáp-daãn tình-duïc thì laïi thöa ñi nhieàu hôn, neân nhieàu ñoái-töôïng nghó maø buoàn.

Noùi ñeán ruïng toùc thì phaûi nghó ñeán hoùi ñaàu. Toùc moãi ngaøy ruïng ñi khoaûng treân moät traêm

chieác nhöng ñeàu ñöôïc thay theá. Vôùi thôøi-gian, toùc thöa daàn ôû caû nam laãn nöõ vaø coù theå ñöa ñeán hoùi töøng maûng. Nhöng hoùi kieåu ñaøn oâng ôû traùn, ôû ñaàu haàu nhö chæ thaáy ôû ngöôøi nam. Hoùi tuøy-thuoäc moät phaàn vaøo kích-thích toá testosterone: nhieàu hormon thì hoùi nhieàu hôn. Do ñoù, Aristote ñöa ra nhaän xeùt laø treû em, phuï-nöõ, hoaïn nhaân khoâng hoùi. Coù nhieàu kieåu hoùi ôû nam giôùi nhöng ít khi hoùi sau ñaàu.

Roát laïi coøn toùc baïc maø theo moät soá nghieân-cöùu thì nam-nöõ ñeàu baïc toùc nhö nhau, vaø baïc moät phaàn do di-truyeàn, keùm dinh-döôõng, cuõng nhö nhieàu ngöôøi cho raèng do traàm caûm, suy-tö maø ra.

43

Vì nhöõng vuøng da coù loâng, coù toùc laø nhöõng vuøng da nhaïy caûm vôùi nhieàu daây thaàn-kinh, da laïi moûng neân mang laïi nhieàu caûm-giaùc deã chòu khi sôø ñuïng vaøo. Khi caïo raâu hôùt toùc maø ñöôïc moùng tay ngöôøi ñeïp caøo thoa da ñaàu laø khoaùi laém cuõng nhö luùc coøn beù ñöôïc boá meï xoa ñaàu khen ngoan khen gioûi laø caûm ñoäng ñeán ruïng roán.

Veà khaû-naêng trí tueä nhö ñoïc vaø noùi, ngöôøøi nöõ duøng caû hai vuøng cuûa naõo boä chuyeân-traùch veà ñoäng-taùc naøy, thay vì moät beân nhö ngöôøi nam.

Cô-theå hoïc cho hay naõo-boä cuûa ngöôøi tröôûng-thaønh naëng khoaûng 1,2 kí-loâ vôùi khoaûng 10 tyû teá baøo thaàn-kinh. Naõo ngöôøi nöõ thöôøng nheï hôn ngöôøi nam 10% nhöng soá teá-baøo thaàn kinh laïi nhieàu hôn tôùi 11%

Khoa-hoïc gia Sandra Witelson, Ñaïi hoïc McMaster beân Gia-naõ-ñaïi ñaõ boû thì-giôø ngoài ñeám töøng teá-baøo thaàn-kinh cuûa naêm töû-thi ngöôøi nam vaø boán töû-thi ngöôøi nöõ. Theo taùc-giaû, caùi caàu noái giöõa hai baùn-caàu naõo ngöôøi nöõ lôùn hôn. Caàu naøy lieân-keát caùc trung-taâm phaùt-ngoân vaø suy-nghó ôû hai baùn-caàu naõo. Coù theå nhôø ñoù maø phuï-nöõ mau phuïc-hoài chöùc-naêng thaàn-kinh sau khi bò tai-bieán maïch maùu naõo. Vaø coù leõ ñoù cuõng laø lyù-do phuï-nöõ thöôøng dieãn-taû ngoân-töø nhieàu, mau leï hôn ñaøn oâng.

Ngoaøi ra, theo kinh-nghieäm, con gaùi thöôøng bieát noùi sôùm hôn con trai vì caùc baø meï thöôøng nöïng vôùi beù thô nöõ nhieàu hôn nam. Caùc beù thô nöõ ñaùp-öùng mau vaø giöõ thoùi-quen ñoù trong suoát cuoäc ñôøi.

44

Nöõ-giôùi cuõng coù theå duøng nhieàu gioïng ñieäu ñeå trình-baøy maáy ñeà-taøi khaùc nhau trong moät buoåi gaëp-gôõ hoäi-thaûo. Caùc baø vôï coù theå thuyeát-phaùp oâng choàng huyeân-thuyeân veà moïi vaán-ñeà sau khi tham-döï moät buoåi taùn-gaãu vôùi nhoùm baïn nöõ löu. Laïi coù nhieàu phuï-nöõ vöøa laøm vieäc treân maùy vi-tính, vöøa huyeân-thuyeân noùi chuyeän vôùi baïn trong ñieän-thoaïi.

Trong khi ñoù thì naõo ngöôøi nam döôøng nhö ñöôïc saép ñaët ñeå hoaøn-thaønh moät vieäc vaøo moät thôøi-gian naøo ñoù. Khi ñang say-meâ coi moät ñoä football haáp-daãn, thì oâng choàng chaúng theå nghe baø vôï khoe shopping, mua ñöôïc hoät xoaøn giaù hôøi. Hoï cuõng “chaäm hieåu”, khoâng laõnh-hoäi ñöôïc nhieàu aâm gioïng khaùc nhau khi caùc baø daøi doøng taû oaùn veà chuyeän gia-ñình, con-caùi. Nhaát laø khi saéc beùn keå toäi caùc oâng thì ñöùc lang-quaân ngoài im, “nín nhö thoùc”, beõn-leõn göôïng cöôøi.

Veà caûm-xuùc thì nöõ-giôùi vaãn ñöôïc coi nhö nhieàu caûm tính, ñaàm-aám vaø khoan-dung, bôùt “leäch-laïc” hôn nam giôùi. Ngöôøi meï bao giôø cuõng gaàn-guõi caùc con hôn cha; ngöôøi vôï thöôøng laø ngöôøi gìn-giöõ giao-teá toát-ñeïp cho lieân-heä cuûa choàng vôùi baïn-beø; chaêm-soùc cha-meï thì cuõng thöôøng laø baøn tay con gaùi. Vì hoï nheï-nhaøng hôn.

Trong tình yeâu trai-gaùi, ngöôøi ñaøn baø cuõng say-meâ hôn. Vaø khi “anh ñöôøng anh, toâi ñöôøng toâi”, thì hoï laïi cuõng laø ngöôøi chòu-ñöïng nhieàu saàu-muoän leû-loi. Nhöng theo moät nghieân-cöùu môùi ñaây, thì cuõng

45

chính phuï-nöõ coù khaû-naêng ñoái-phoù vôùi caùc caêng-thaúng taâm-thaàn nhieàu hôn ñaøn oâng. Ñoù laø nhôø thieân chöùc chín thaùng möôøi ngaøy mang naëng ñeû ñau, buù môùm nuoâi con, khieán hoï quen vôùi chòu-ñöïng.

Nghieân-cöùu chuïp hoaït-ñoäng ñieän cuûa naõo-boä cho thaáy naõo phuï-nöõ nhaäm leï hôn nam vôùi caùc kích-thích taâm-lyù tôùi töø ngoaïi caûnh. Hoï deã-daøng nhaän ra neùt buoàn xuaát hieän treân moïi giôùi tính, trong khi ñoù ñaøn oâng khoù nhaän ra veû saàu-thaûm cuûa phaùi nöõ. Nhöng trong nieàm vui thì caû hai ñeàu thaáy ngay.

Roài ñeán tuoåi thoï. nöõ giôùi soáng laâu hôn nam giôùi. Beân Myõ, tuoåi thoï trung-bình cuûa ngöôøi nam chæ

coù 70, trong khi ñoù thì ngöôøi nöõ soáng laâu hôn, khoaûng 77 tuoåi. Tuoåi thoï cuûa ngöôøi Vieät mình cuõng cao hôn caùch ñaây ba boán chuïc naêm.

Thaønh ra caùi “thaát thaäp coå laïi hy” maø caùc cuïï beân Ta, beân Taøu vaãn noùi ñeán döôøng nhö khoâng coøn hieám nöõa.

Lyù-do ñöôïc neâu ra laø caùc baø soáng voâ-tö hôn, deã cöôøi hôn, ít phaûi laøm vieäc naëng nhoïc, ít phaûi ñöông ñaàu vôùi khoù-khaên “kieám côm” cho gia-ñình. Nhaát laø chaúng muoán mau giaø neân quyù baø luoân-luoân giöõ quan-nieäm “Laïc giaû tröôøng thoï. öu giaû dò yeåu” – vui-veû soáng laâu, u-saàu giaûm thoï.

Thöa: chuyeän khaùc bieät nam-nöõ coøn nhieàu ñieàu vui-vui, ñaùng keå.

46

Chaúng haïn vaên-chöông bình daân mình coù noùi: “Ñaøn oâng roäng mieäng thì sang. Ñaøn baø roäng mieäng tan-hoang cöûa nhaø”.

Hoaëc: “Gaùi moät con troâng moøn con maét; Gaùi hai con, con maét lieác ngang; Ba con coå ngaång raêng vaøng; Boán con quaàn aùo ñi ngang kheùt muøi; Naêm con toùc roái toå cu; Saùu con yeám truït, vaùy duø vaën ngang”.

Vaø ngöôøi vieát thích yù-kieán: “Thaâm ñoâng thì möa, thaâm döa thì khuù; thaâm vuù thì chöûa, thaâm cöûa thì giaø”.

Ngöôøi vieát khoâng thaáu hieåu yù-nghó nhöõng khaùc bieät naøy, Xin quí vò thöùc giaû vui loøng chæ giaùo cho.

Cuoán saùch Ñôøi Ta ñöôïc haân-haïnh “chuyeån-taûi” nhöõng doøng chöõ cuûa Baùc-só Nguyeãn-yù-Ñöùc.

Veà nam-nöõ giôùi tuy coù nhieàu ñieàu khaùc bieät nhöng caùc nhaø khoa-hoïc vaø taâm-lyù hoïc cuõng ñang laàn-moø khaùm-phaù ôû nhieàu phöông-dieän, haàu mong giaõi-baøy moät soá ñieàu khoù-khaên vaø tìm vaøi chieâu-thöùc khaû-dó giuùp nam-nöõ giôùi hieåu nhau, thoâng-caûm nhau vaø soáng chung hoøa-bình.

Nam giôùi Nam giôùi ñöôïc vinh danh laø phaùi maïnh ñoái

nghòch vôùi nöõ giôùi laø phaùi yeáu. Nöõ giôùi ñöôïc vinh danh laø phaùi ñeïp nhöng khoâng ñoái nghòch vôùi nam giôùi laø phaùi xaáu.

Tinh-thaàn troïng nam khinh nöõ vaãn coøn ôû moät vaøi quoác-gia chaäm tieán. Nhöõng quoác gia theo Hoài giaùo

47

cuõng ñaõ baét ñaàu noi theo caùc nöôùc taân-tieán chaáp-nhaän nam-nöõ bình ñaúng, bình quyeàn.

Ngoaøi xaõ-hoäi, theo luaät ñònh nam-nöõ bình-ñaúng, bình-quyeàn, song treân thöïc-teá vaãn coù söï cheânh-leäch giöõa nam-nöõ trong tình-caûm vaø sanh-ñoäng.

Veà phaùi tính, coù theå noùi duïc tính nôi ngöôøi nam laø yeáu-toá quan-troïng. Chaû theá maø Xuaân-Dieäu caûm thaáy:

Ñôøi khoâng aân-aùi, ñôøi voâ-vò Kieáp soáng khoâng yeâu, kieáp soáng thöøa. Vì theá, nam giôùi sôï nhaát “phaàn ñoù” trong cô-theå

baát ñoäng, laø “baát löïc” (impotence). Nhöng nay ngöôøi ta khoâng duøng “baát löïc” ñeå chæ tình-traïng ñoù, vì “baát löïc” aùm chæ caû nam laãn nöõ trong tình-traïng thieáu söùc maïnh hay sinh-löïc. Töø naêm 1992, y giôùi duøng danh töø Loaïn Cöông Döông (Erectile Dysfunction) laø “döông cuï” khoâng “cöông” ñuû ñeå giao-hoan. Neân töø nay, khi nghe nhöõng baøi dieãn vaên chaøo möøng môû ñaàu: Kính thöa “Lieät vò” cuõng khoâng sao.

Duïc-tính cuûa nam giôùi cuõng laø haøng ñaàu trong vieäc laäp gia-ñình. Ngaøy xöa choïn choàng cho con, baäc cha meï cuõng bieát choïn:

Mua thòt thì choïn mieáng moâng, Laáy choàng thì choïn con toâng nhaø noøi.

“Con toâng nhaø noøi” laø coù khaû naêng sanh con-caùi. Nhôù laïi cöïu thuû-töôùng Vieät-Coäng, cuï Voõ-vaên-

Kieät cöôùi coâ Caåm. Nhaân-gian nhìn vaøo caëp choàng

48

giaø vôï treû ñaõ coù caâu: “Caùi coâ Caåm caàn, cuï Kieät coùc coù. Caùi cuï Kieät coù, coâ Caåm coùc caàn”.

Duïc tính cuõng laø moät nguy-cô maø ngöôøi nam caàn ñöôïc daïy-doã, hoïc-hoûi ñeå giöõ ñôøi soáng an-laønh, khoâng bò “myõ nhaân” chi-phoái hay “myõ nhaân keá” haõm-haïi.

Nam giôùi bò “löûa tình un-ñoát” (I Coâ-rinh-toâ 7:9) vaø deã-daøng chieàu theo söï ñoøi hoûi. Caùc nhaø taâm-lyù cho raèng, nam giôùi coi boä-phaän sinh-duïc chæ laø moät duïng-cuï giuùp mình thoûa-maõn loøng ham-muoán. Ngöôøi Vieät mình xa-xöa ñaõ ví boä-phaän sinh-duïc cuûa ngöôøi nam laø “caây gaäy thaèng muø” ñuïng ñaâu choïc ñoù.

ÔÛ xöù naøy, chöa duøng ñeán “caây gaäy” maø chæ caàn lôøi noùi “choïc” ñaâu ñoù cuõng laõnh ñuû. Toäi “saùch-nhieãu tình-duïc” (sexual harassment) raát ña-daïng.

Tröôùc giôø ra chôi, moät nöõ sinh ôû tuoåi “teen” leân noäp baøi cho thaày giaùo. Coâ nhìn buïng böï cuûa thaày roài noùi:

- Caùi buïng cuûa thaày nhoû hôn moät chuùt thì troâng ñöôïc hôn. OÂng thaày cöôøi, nhìn coâ nöõ sinh roài noùi:

- Caùi ngöïc cuûa coâ lôùn hôn moät chuùt thì troâng ñöôïc hôn. Sau ñoù, oâng thaày bò truy-toá veà toäi saùch nhieãu tình-duïc.

Moät baøi nhaïc ñoàng queâ Myõ coù lôøi nhö vaày” Roses are red Violets are blue Sugar is sweet But not as sweet as you.

49

Hoa hoàng thì ñoû Hoa ñoàng thaûo thì xanh Ñöôøng thì ngoït Nhöng vaãn khoâng ngoït baèng em.

Caäu hoïc sinh 11 tuoåi ñöùng gaàn coâ gaùi cuøng lôùp haùt baøi treân vôùi lôøi ñoåi chuùt ñænh

Roses ave red Violets are black Your chest is as flat as your back.

Hoa hoàng thì ñoû Hoa ñoàng thaûo thì ñen Ngöïc em thì phaúng nhö löng.

Tuy môùi 11 tuoåi, caâu haùt choïc baïn gaùi ñuû cho caäu bò nhaø tröôøng leân aùn quaáy nhieãu tình duïc.

Ñeå phoøng ngöøa “voâ-tình” phaïm toäi quaáy nhieãu tình-duïc, nhieàu lôùp thaûo-luaän (seminar) ñaõ ñöôïc môû ra giuùp ñôõ nam giôùi hoïc bieát “tình-duïc nghieâm-chænh” (sexual integrity). Ñaây laø moät trong nhöõng chieán-ñaáu (battle) ñoái vôùi ñôøi soáng phaùi tính cuûa nam giôùi.

Thieáu hoïc bieát chieán-ñaáu ôû laõnh-vöïc naøy, bieát bao ngöôøi taøi-gioûi ñaõ thaát-baïi trong cuoäc ñôøi. Vaøi vò toång-thoáng, cuøng vaøi chính khaùch Myõ cuõng ñieân-ñaûo trong cuoäc chieán naøy, vaãn coøn “löu danh” ñeán ngaøy nay.

Toång-thoáng John F. Kennedy sau khi qua ñôøi môùi bò phanh-phui moái tình vôùi ngoâi sao gôïi caûm Marilyn Monroe.

50

Toång-thoáng Bill Clinton laêng-nhaêng vôùi coâ sinh-vieân noäi-truù Monica Lewinsky taïi toøa Baïch-oác ñöôïc baùo chí ñöa tin-töùc leân trang ñaàu baùo chí laøm chieác gheá Toång-Thoáng rung chuyeån nhö trong traän ñoäng ñaát cöïc maïnh.

Gary Hart ñöôïc coi laø öùng cöû vieân haøng ñaàu vaøo chöùc-vuï Toång-thoáng cuûa ñaûng Daân Chuû vaøo naêm 1988, ñaønh ruùt lui khi bò baùo-chí khaùm-phaù coù quan-heä vôùi Donna Rice.

Nghò-só David Vitter 6 naêm trong haï vieän, saép ñöôïc leân Thöôïng vieän, song bò “tuù baø Washington DC” laø Deborah Jeane Palfrey trình danh saùch nhöõng ngöôøi ñöôïc baø cung-caáp gaùi maõi-daâm, coù teân nghò só trong ñoù. Theá laø böôùc ñöôøng thaêng-tieán bò chaän.

Thoáng-ñoác Eliot Spizer cuõng bò buoäc töø-chöùc khi bò phaùt-hieän löøa-doái vôï vì quan-heä tình-aùi vôùi ngöôøi ñeïp Ashley Alexandra Dupre.

Ñöùc Chuùa Trôøi caám lieân-heä tình-duïc ngoaøi vôï choàng. Lieân-heä tình-duïc ngoaøi vôï choàng laø phaïm toäi taø-daâm (adultery). Ñöùc Chuùa Trôøi ban 10 ñieàu raên cho daân-söï Ngaøi, ñieàu thöù 7 laø: “Ngöôi chôù phaïm toäi taø-daâm” (Xuaát EÂ-díp-toâ kyù 20:14). Nhieàu daân-toäc khoâng bieát ñeán ñieàu-raên cuûa Chuùa vaãn coi “taø-daâm” laø toäi. “Taø-daâm” nôi ngöôøi nam maïnh hôn ngöôøi nöõ, neân ngöôøi nam phaûi ñaët vaán-ñeà “taø-daâm” leân haøng ñaàu trong cuoäc soáng ñeà phoøng phaïm toäi. Nhaø thô Tuù Xuyeân nghó ñeán “ba caùi laêng-nhaêng” noù quaáy ta. AÁy laø:

51

Moät traø, moät röôïu, moät ñaøn baø Ba caùi laêng-nhaêng noù quaáy ta Chöøa ñöôïc caùi naøo hay caùi naáy Coù chaêng chöøa röôïu, vôùi chöøa traø.

Muoán traùnh “taø-daâm” phaûi nhö “moät ngöôøi teân laø Gioùp; ngöôøi aáy voán troïn-veïn vaø ngay-thaúng, kính-sôï Ñöùc Chuùa Trôøi, vaø laùnh khoûi ñieàu aùc” (Gioùp 1:1). Gioùp quyeát ñònh ñoái vôùi phaùi nöõ:

“Toâi ñaõ coù laäp öôùc vôùi maét toâi; Vaäy, laøm sao toâi coøn daùm nhìn ngöôøi nöõ ñoàng

trinh” (Gioùp 31:1). “Nhìn” vôùi yù-ñònh “taø-daâm”. nhö lôøi Chuùa Jeâsus phaùn: “Song ta phaùn cho caùc ngöôi bieát: Heã ai ngoù ñaøn baø maø ñoäng tình tham muoán, thì trong loøng ñaõ phaïm toäi taø-daâm cuøng ngöôøi roài” (Ma-thi-ô 5:28). Chæ coù söï kính-sôï Chuùa môùi loaïi chuùng ta ra khoûi ñaùm ñoâng “caëp maét chuùng noù ñaày söï gian-daâm” (II Phi-e-rô 2:14).

Gioùp nghó ñeán vôï thaân yeâu cuûa mình, mình khoâng theå phaïm toäi vôùi vôï ngöôøi neáu mình khoâng muoán ngöôøi phaïm toäi vôùi vôï mình.

“Neáu loøng toâi bò ngöôøi nöõ quyeán-duï, Neáu toâi rình-raäp ôû nôi cöûa cuûa laân-caän toâi, Nguyeän vôï toâi xaây coái cho ngöôøi khaùc, Vaø coù keû khaùc naèm cuøng naøng”. (Gioùp 31:9). Ñeå giuùp cho nam phaùi bôùt meät-nhoïc chieán-ñaáu

veà ham-muoán taø-daâm. Phao-loâ khuyeân phaùi nöõ: “Ta muoán nhöõng ngöôøi ñaøn baø aên maëc moät caùch goïn-gheõ” (I Ti-moâ-theâ 2:9). Toâi thöôøng ñöôïc môøi tôùi

52

giaûng nhieàu nôi. Tôùi nôi naøo toâi cuõng tìm dòp ñi thaêm caùc vò laõnh-ñaïo toân-giaùo trong vuøng. Moät laàn toâi ñònh gheù laïi chuøa, vò höôùng-daãn cho bieát “thaày” môùi ra ñi vaøi thaùng nay, vì “ñoäng loøng” vôùi nöõ Phaät töû. Vò ñoù noùi theâm:

- Ñaâu phaûi loãi taïi “thaày”. Ai laïi ñaøn baø, con gaùi leân chuøa, maëc aùo roäng thuøng-thình, coå aùo quaù roäng, chaép tay, khom löng: Laïy thaày aï. Thaày thaáy heát trôn, hoûi sao thaày khoâng ñoäng loøng.

Laøm sao chuùng ta coù theå thaéng ñöôïc loøng duïc baát chaùnh? Chuùng ta chaúng coù naêng-löïc naøo caám con chim bay qua ñaàu chuùng ta, nhöng chuùng ta coù ñuû naêng-löïc khoâng cho chim ñaäu treân ñaàu vaø laøm toå treân ñoù. YÙ-töôûng “taø-daâm” coù theå ñeán trong taâm-trí chuùng ta, nhöng chuùng ta coù quyeàn khoâng löu-giöõ, suy-nghó, mô-töôûng. Cô-ñoác nhaân haõy nhôù lôøi Kinh-Thaùnh nghieâm daïy: “Thaân-theå chaúng phaûi vì söï daâm-duïc ñaâu, beøn laø vì Chuùa vaø Chuùa vì thaân-theå” (I Coâ-rinh-toâ 6:13). Ngöôøi ta coù theå cheát ñoùi, cheát khaùt, nhöng chaúng ai cheát vì daâm-duïc. Chæ coù daâm-duïc baát chaùnh laøm “cheát” cuoäc ñôøi.

Cô-ñoác nhaân ñeå loøng tin-caäy vaø kính-sôï Chuùa seõ höôûng ñöôïc lôøi höùa naøy: “Quyeàn-pheùp cuûa Ñöùc Chuùa Trôøi ñaõ ban cho chuùng ta moïi ñieàu thuoäc veà söï soáng vaø söï tin-kính, khieán chuùng ta bieát Ñaáng laáy vinh-hieån vaø nhôn-ñöùc maø goïi chuùng ta,- vaø bôûi vinh-hieån nhôn-ñöùc aáy, Ngaøi laïi ban lôøi höùa raát quí raát lôùn cho chuùng ta, haàu cho nhôø ñoù anh em ñöôïc laùnh khoûi söï

53

hö-naùt cuûa theá-gian bôûi tö-duïc ñeán, maø trôû neân ngöôøi döï phaàn boån-taùnh Ñöùc Chuùa Trôøi” (II Phi-e-rô 1:3-4). Cô-ñoác nhaân coù ñuû naêng-löïc ñaéc-thaéng söï daâm-duïc baát chính nhö lôøi Kinh-Thaùnh daïy: “Vaäy anh em cuõng haõy coi mình nhö cheát veà toäi-loãi vaø nhö soáng cho Ñöùc Chuùa Trôøi trong Ñöùc Chuùa Jeâsus-Christ.

Vaäy, chôù ñeå toäi-loãi cai-trò trong xaùc hay cheát cuûa anh em, vaø chôù chieàu theo tö-duïc noù. Chôù noäp chi-theå mình cho toäi-loãi, nhö laø ñoà duøng gian-aùc, nhöng haõy phoù chính mình anh em cho Ñöùc Chuùa Trôøi, döôøng nhö ñaõ cheát maø nay trôû neân soáng, vaø daâng chi-theå mình cho Ñöùc Chuùa Trôøi nhö laø ñoà duøng veà söï coâng-chính” (Roâ-ma 6:11-13).

Kinh-Thaùnh ghi laïi chuyeän Gioâ-seùp ñaõ thaéng tình-duïc caùch dieäu-kyø. Gioâ-seùp bò caùc anh baùn qua Ai-caäp. Vò quan trong xöù teân Phoâ-ti-pha mua chaøng veà laøm noâ-leä. Gioâ-seùp ñeïp trai, khoûe-maïnh, coù taøi, thaùo-vaùt neân chaúng bao laâu ñöôïc chuû cho laøm quaûn-gia. Vôï Phoâ-ti-pha nhìn chaøng noâ-leä ñeïp trai, maïnh-khoûe, loøng duïc noåi leân, muoán chaøng laøm “boà nhí”. Maëc daàu bieát ñöôïc baø chuû thöông laø ñôøi leân höông, sinh löïc ñang ñaày laïi coù nôi “xaû” mieãn phí thì laên vaøo maø höôûng. Nhöng Gioâ-seùp khoâng theo caùch thöôøng-tình nhö vaäy. Chaøng kính-sôï Ñöùc Chuùa Trôøi neân khoâng theå phaïm toäi “taø-daâm”. Chaøng tìm ñuû caùch traùnh-neù vaø noùi thaúng vôùi vôï Phoâ-ri-pha khi naøng duï: “Haõy laïi naèm cuøng ta. Chaøng töø choái vaø ñaùp raèng: Chuû ñaõ giao nôi tay toâi moïi vaät cuûa ngöôøi, vaø naày, chuû chaúng lo bieát ñeán vieäc chi trong nhaø nöõa,

54

trong nhaø naøy chaúng ai lôùn hôn toâi, vaø chuû cuõng chaúng caám chi toâi, tröø ra moät mình ngöôi, vì laø vôï cuûa chuû toâi. Theá naøo toâi daùm laøm ñieàu ñaïi aùc döôøng aáy, maø phaïm toäi cuøng Ñöùc Chuùa Trôøi sao?”. Cho ñeán “moät ngaøy kia, Gioâ-seùp vaøo nhaø ñaëng laøm coâng-vieäc; vaø chaúng coù ngöôøi nhaø naøo ôû ñoù, thì ngöôøi beøn naém aùo chaøng maø raèng: Haõy naèm cuøng ta! Nhöng chaøng lieàn tuoät aùo ñeå laïi trong tay ngöôøi maø chaïy troán ra ngoaøi” (Saùng-theá kyù 39:7-12). Sau ñoù, Gioâ-seùp bò cho vaøo tuø vì vôï Phoâ-ti-pha toá ngöôïc Gioâ-seùp tính haõm-hieáp naøng. Chaïy troán khoûi daâm phuï cuõng laø moät phöông-caùch ñaéc-thaéng tuyeät-vôøi, daàu phaûi traû giaù nhöõng ngaøy tuø toäi.

Môøi quí vò môû Kinh-Thaùnh, saùch Chaâm-Ngoân, vua khoân-ngoan Sa-loâ-moân ñaõ khuyeân nam giôùi traùnh söï caùm-doã cuûa caùc daâm phuï, ñöôïc ghi trong Chaâm-ngoân 5; 6:20-35 vaø chöông 7.

Vôï giuùp choàng choáng-traû söï taø-daâm baèng chính mình. – Haõy laøm moät ngöôøi vôï quyeán-ruõ (captivating wife), thoûa-maõn tình-duïc choàng baèng tình-yeâu vaø ngheä-thuaät. “Ngheä-thuaät” chaân-chính naøy ñöôïc giaûi-baøy caùch ñöùng-ñaén vôùi töïa ñeà – The Art of Sexual Intimacy – Ngheä-Thuaät Yeâu-Ñöông Thaân-Maät. Vì coøn laém “nhaø ñaïo-ñöùc” toân-giaùo trong coäng-ñoàng Vieät, neân toâi chöa daùm vieát vaán-ñeà naøy caùch roäng-raõi, chi-tieát. Vò Linh-muïc Ksawery Knotz, ngöôøi Ba-lan vöøa cho ra cuoán saùch vôùi töïa ñeà: Sex you don’t know it: for married couples who love God. Trong cuoán saùch, vò Linh-muïc naøy moâ-taû chi-

55

tieát baèng hình-aûnh veà chuû-ñeà maø phaàn nhieàu ngöôøi Coâng-giaùo La-maõ coi laø caám-kî. Linh-muïc cho raèng: “Caùc caëp vôï choàng cuõng ñang hieán-daâng loøng thaønh vôùi Chuùa khi quan-heä tình-duïc. Lôøi naøy chæ gaây soác cho nhöõng ai nhìn chuyeän tình-duïc theo moät caùch xaáu-xa. Thaät khoù ñeå nhöõng ngöôøi naøy hieåu ñöôïc raèng Chuùa cuõng raát vui-möøng vôùi cuoäc soáng tình-duïc haïnh-phuùc cuûa nhaân-loaïi”. Trong khi chôø coù ngöôøi dòch cuoán saùch naøy ra tieáng Vieät, môøi quí vò ñoïc The Language of Sex – Ngoân-Ngöõ Tình-Duïc cuûa Dr. Gary Smalley vieát chung vôùi Muïc-sö Ted Cunningham cuõng thuù-vò laém.

Nöõ giôùi Nöõ giôùi khoâng bò duïc tính haønh-haï nhö nam giôùi.

Caùc nhaø taâm-lyù cho raèng, nöõ giôùi coi boä-phaän sinh-duïc laø chính mình. Phaïm ñeán noù laø phaïm ñeán chính mình, neân giöõ-gìn caùch thaän-troïng. Noãi lo sôï cuûa ngöôøi nöõ laø bò haõm-hieáp (rape), vaø coù khi bò haõm-hieáp bôûi chính choàng mình.

Nöõ giôùi khoâng bò duïc tính haønh-haï nhö nam giôùi, nhöng bò haønh-haï moãi laàn “coù kinh” hay “coù thaùng” (monthly period). Ngöôøi Vieät mình coøn goïi laø thôøi kyø treo “côø ñoû”. Tröôùc khi coù kinh, thaân-theå coù söï xaùo-troän gaây neân böïc-boäi, gaét-goûng, boàn-choàn, ñau nhöùc mình maåy, nhöùt ñaàu, ñaày buïng. Hieän töôïng naøy coù ngöôøi naëng, coù ngöôøi nheï, y-hoïc goïi laø Chöùng Loaïn Tieàn Kinh (Premenstrual Syndrome) goïi taét laø PMS. Ngöôøi Vieät mình, goïi thôøi kyø PMS cuûa caùc baø

56

laø thôøi Phaùi Maïnh Sôï. Ngöôøi khoâng bieát veà y-hoïc thì goïi nhöõng ngaøy ñoù laø “day of the witch” dòch ra tieáng Vieät laø “ngaøy cuûa baø chaèng”. Giôùi laõnh-ñaïo phaùi nöõ cuõng thaän-troïng, khoâng daùm quyeát-ñònh nhöõng vaán-ñeà quan-troïng trong nhöõng ngaøy naøy.

Theo luaät cuûa daân Do-Thaùi, ngöôøi nöõ trong “kinh-kyø” bò keå laø oâ-ueá – “Khi naøo moät ngöôøi nöõ coù kinh-nguyeät, phaûi chòu oâ-ueá trong baûy ngaøy” (Leâ-vi kyù 15:19).

Phaùi nöõ ñeán tuoåi daäy-thì thì ngöïc baét ñaàu nôû, coù kinh vaø thaân-theå cuõng raïo-röïc coù caùi gì ñoù vöøa muoán, laïi vöøa khoâng. Nhaát laø nhöõng caùi nhìn, nhöõng lôøi noùi cuûa baïn khaùc phaùi, nhöõng caùi ñuïng chaïm voâ-tình hay coá-yù cuõng laøm cho coâ gaùi ôû tuoåi daäy-thì suy-nghó nhöõng caûm-giaùc laï-luøng mình nhaän ñöôïc.

Haàu heát caùc coâ gaùi bình-thöôøng ñeàu bieát quyù giaù söï trinh-khieát cuûa thaân-theå ñoái vôùi tình-duïc. Caùi bieát naøy do nguyeân-tri cuõng coù, maø do taäp-tuïc cuõng coù. Con gaùi Vieät luoân ñöôïc nhaéc nhôû: “Chöõ trinh ñaùng giaù ngaøn vaøng”. Tính sô moät löôïng vaøng 500 Myõ kim, thì chöõ “trinh” ñaùng giaù nöûa trieäu. Taïi Myõ cuõng coù nhöõng vuï ñaêng baùo baùn ñaáu giaù “trinh” cuûa nöõ sinh thieáu tieàn aên hoïc. Nhöng vôùi phong-traøo “töï-do luyeán-aùi”, coi “trinh” chæ ñaùng moät “trinh” (xu) neân deã-daøng “tình cho khoâng, bieáu khoâng”.

Thôøi xa-xöa, “khoâng choàng maø chöûa” laø moät söï sæ-nhuïc lôùn cho caû gia-ñình. Ngöôøi con gaùi “choùt daïi” naøy chæ coù nöôùc boû laøng, boû xöù ra ñi ñeå khoûi nghe

57

nhöõng lôøi deø-bóu, cheâ-cöôøi cuûa haøng-xoùm laùng gieàng. Thôøi phong-kieán, ngöôøi con gaùi chöûa hoang coøn bò goït toùc boâi voâi, ñaùnh ñoøn giöõa chôï, bò gia-ñình töø-boû, laøng nöôùc xua ñuoåi nhö moät thöù oân-dòch.

ÔÛ xöù naøy, “khoâng choàng maø chöûa” laø chuyeän thöôøng tình. Nhieàu ngöôøi chæ muoán coù con maø khoâng muoán coù choàng, neân “khoâng choàng maø chöûa” vaø raát haõnh-dieän thuoäc loaïi “unmarried mother”.

ÔÛ xöù naøy, trong lôùp hoïc, khoâng thieáu nhöõng coâ gaùi “ngoan” quaù sôùm, “ngoan” theo ca-dao Vieät: “Khoâng choàng maø chöûa môùi ngoan, coù choàng maø chöûa theá-gian söï thöôøng”.

Caùc nöõ sinh “khoâng choàng maø chöûa” ñöôïc chính-phuû chu-caáp moïi thöù caàn duøng. Caùc coâ beá con ñi hoïc, beân phoøng hoïc laø phoøng cho caùc coâ gôûi con, coù ngöôøi chaêm soùc. Ñeán giôø cho con buù, caùc nöõ sinh raát “voâ-tö” ñi qua phoøng giöõ treû cho con buù, roài trôû veà lôùp hoïc. Theo thoáng keâ, taïi Myõ 34% hoïc sinh lôùp 9 (tuoåi 15, 16) ñaõ maát trinh. Tyû leä naøy taêng leân 60% ôû lôùp 12. Theo söï ñieàu-tra cuûa nhöõng nhaø xaõ-hoäi hoïc, nhöõng coâ gaùi gaàn-guõi vôùi meï ít “ngoan” hôn. Chæ coù ngöôøi meï môùi ñuû naêng-löïc daïy con giöõ giaù-trò cuûa thaân-theå mình – “Chöõ trinh ñaùng giaù ngaøn vaøng”.

Vaøo naêm 2000, nhieàu quoác gia ñaõ coù phong-traøo True Love Waits – khuyeán-khích caùc coâ chôø ñeán khi laáy choàng haõy ... maát trinh. Ngay trong naêm ñaàu ñaõ coù treân 3 trieäu coâ ghi teân vaøo chieán dòch giöõ thaân mình.

58

Nöõ giôùi vaãn laø moät theá-giôùi huyeàn-bí thaùch-thöùc caùc nhaø taâm-lyù hoïc. Nhaø taâm-lyù hoïc Sigmund Freud sau ba möôi naêm nghieân-cöùu veà phaùi nöõ ñaõ thuù nhaän: Toâi coù ba ngöôøi nöõ raát thaân-caän laø meï toâi, vôï toâi vaø con gaùi toâi. Theá maø toâi chaúng hieåu hoï ñöôïc bao nhieâu. Caâu hoûi lôùn nhaát maø toâi chöa tìm ra ñaùp soá laø: Ñaøn baø muoán gì? Ngöôøi naøo tuyeân-boá hieåu raønh-reõ phaùi nöõ thì nhaát ñònh laø “xaïo”.

Qua lôøi noùi vaø haønh-ñoäng, chuùng ta hieåu ñöôïc phaàn naøo veà con ngöôøi. Vôùi phaùi nöõ, lôøi noùi vaø haønh-ñoäng phöùc-taïp hôn phaùi nam.

Theo moät khaùm-phaù môùi cuûa tröôøng y-khoa Indiana taïi Indianapolis, thì ñaøn oâng chæ duøng coù moät nöûa boä naõo ñeå nghe, phaàn beân traùi. phaàn coù teân laø temporal lobe, khu-vöïc ñöôïc coi laø lieân-heä tôùi nghe vaø noùi. Cuoäc thí-nghieäm cuûa ñaïi hoïc duøng 10 ngöôøi ñaøn oâng vaø 10 ngöôøi ñaøn baø, taát caû ñeàu ñöôïc cho nghe vaøi ba ñoaïn cuûa moät cuoán tieåu-thuyeát. Nhöõng hình chuïp quang-tuyeán cho thaáy ôû nhöõng ngöôøi ñaøn oâng chæ coù khu-vöïc temporal lobe hoaït-ñoäng, Trong khi nôi caùc phuï-nöõ caû hai phía cuûa naõo boä ñeàu coù nhöõng hoaït-ñoäng. Söï vieäc naøy cho thaáy söï tieáp thu ngoân-ngöõ cuûa ñaøn oâng vaø ñaøn baø khaùc nhau, vaø phaùt ra cuõng khaùc nhau.

Vì khoù hieåu, khoâng coù phöông-thöùc, ñieàu-kieän naøo nhöùt-ñònh. Neân Kinh-Thaùnh khuyeân ngöôøi choàng: “Hôõi ngöôøi laøm choàng, haõy toû ñieàu khoân-ngoan ra trong söï aên-ôû vôùi vôï mình” (I Phi-e-rô 3:7).

59

“Khoân-ngoan” khaùc haún vôùi “tri-thöùc”. “Tri-thöùc” - nguyeân-taéc, “khoân-ngoan” – tuøy cô öùng bieán.

Trong taâm-trí ngöôøi nam, söùc huùt cuûa nöõ giôùi laøm taâm-trí leäch-laïc. Nhìn ngöôøi nöõ mình löu taâm laø thaáy taát caû nhöõng gì toát-ñeïp vaø mô-öôùc theå-hieän.

Ñôøi soáng phaùi tính raát quan-heä trong ñôøi soáng vôï choàng. Theo thoáng-keâ veà lyù-do ly-dò, hôn 50% ly-dò laø veà vaán ñeà tình-duïc.

Ñoâi khi caùch cö-xöû giöõa vôï choàng thieáu baûn-chaát phaùi tính. Ngöôøi choàng sôï coù nöõ tính, hay haønh-xöû nhö nöõ giôùi laø bò cheâ: Ñaøn oâng gì maø cöù nhö ñaøn baø! Trong khi ngöôøi vôï laïi coá-gaéng coù chuùt nam tính, vaø haønh-xöû nhö ñaøn oâng trong nieàm töï-haøo: Khoâng phaûi laø ñaøn baø ñaâu nheù! Loän-xoän quaù, neân coù lôøi moät baøi haùt nhö vaày:

... OÂi ñaøn baø laø nhöõng nieàm ñau Hay ñaøn baø laø ngoïc-ngaø traêng sao OÂi ñaøn baø laø ngaøn con dao laøm tim nhoû maùu OÂi ñaøn baø röôïu ngoït ñeâm qua OÂi ñaøn baø laïnh-luøng ñeâm nay OÂi ñaøn baø laø vaàn thô say Khuùc nhaïc chua cay ...

Chuùng ta phaûi chaáp nhaän söï-kieän naøy, vì trong EÂ-va coù caùi xöông söôøn cuûa A-ñam.

Ñôøi soáng taêng-tröôûng

Ñôøi soáng con ngöôøi khoâng bao giôø ñöùng yeân moät choã, coù thôøi taêng-tröôûng, coù thôøi suy-thoaùi.

60

Ñôøi soáng taêng-tröôûng nôi con ngöôøi goàm ba laõnh-vöïc: Thaân-theå, taâm-trí vaø taâm-linh.

Thaân-theå Tieán-trình taêng-tröôûng thaân-theå vaät lyù deã nhaän-

ñònh nhaát. Thaân-theå taêng-tröôûng bình-thöôøng ñoøi hoûi vaán-ñeà dinh-döôõng ñaày-ñuû vaø bònh-taät ñöôïc kieåm-soaùt ñeå thaân-theå coù moät söùc-khoûe taêng-tröôûng caùch töï-nhieân theo luaät Taïo-Hoùa. Thaân-theå taêng-tröôûng baát bình thöôøng khi chaát dinh-döôõng thaëng-dö moät soá hoùa chaát laøm roái-loaïn cô-theå, sanh ra bònh-taät. Daân Myõ ñang lo chöùng bònh “maäp-phì” töø treû em ñeán ngöôøi lôùn.

Nhöõng nöôùc ngheøo ñoùi, thaân-theå suy-yeáu vì thieáu chaát dinh-döôõng caàn thieát cho vieäc taêng tröôûng. Nhu yeáu phaåm cho thaân-theå con ngöôøi ñang laø moái quan taâm cuûa caû theá-giôùi loaøi ngöôøi.

Söï taêng-tröôûng thaân-theå caû nam laãn nöõ ñöôïc keå laø ñeán tuoåi “thaønh nhaân” khi duïc-tính taêng-tröôûng ñaày-ñuû.

Söï taêng-tröôûng tình-duïc phaùi nam khoâng coù daáu-hieäu roõ-raøng, nhöng ôû phaùi nöõ, daáu-hieäu laø “thaáy kinh”. Thaân-theå taêng-tröôûng ñuû ñeå mang thai.

Theo caùc nhaø thaân-theå hoïc cho bieát söï taêng-tröôûng thaân-theå ôû tuoåi 40 laø ñaày-ñuû vaø baét ñaàu suy-yeáu theo ngaøy thaùng sau ñoù. Ñôøi ngöôøi trung-bình hieän nay laø 80 naêm. 40 tuoåi laø leân ñeán ñænh ñoài, 41 laø baét ñaàu ñi xuoáng cho ñeán chaân ñoài ôû tuoåi 80.

61

Caâu hoûi ñöôïc ñaët ra: Thaân-theå chuùng ta ñöôïc taêng-tröôûng ñeå laøm gì? Taát nhieân caâu traû lôøi deã nhaát laø theo luaät thieân-nhieân “ba thaùng bieát laät, baûy thaùng bieát boø, chín thaùng loø doø böôùc ñi”. Sau ñoù, thaân-theå phaùt trieån theo thôøi-gian ôû thôøi treû nít – töø môùi sanh ñeán 11 tuoåi. Thaân-theå phaùt-trieån qua thôøi treû nít böôùc vaøo thôøi vò thaønh nieân – töø 12 ñeán 17 tuoåi. Böôùc vaøo tuoåi 18, thaân-theå phaùt trieån ñeán tröôûng thaønh cho tôùi tuoåi 40. Töø 41 ñeán 64, thaân-theå ngöng phaùt-trieån nhöng vaãn ñuû söùc bình-thöôøng ñöông ñaàu vôùi nhöõng khoù-khaên trong cuoäc soáng. Nhöõng quoác gia taân-tieán cho haïng tuoåi 65 trôû leân ñöôïc veà höu, an-höôûng tuoåi giaø.

Thaân-theå phaùt-trieån ôû tuoåi naøo, chuùng ta phaûi taän-duïng thaân-theå chuùng ta trong tình-traïng ñoù môùi laøm cho ñôøi soáng coù yù-nghóa vaø phong-phuù. Thaân-theå taêng-tröôûng ñeán möùc ñoä “daøi löng toán vaûi, aên no laïi naèm” thì coøn gì lyù-thuù cho caùi “daøi löng” do taêng-tröôûng maø coù. Caùi “daøi löng” naøy phaûi ñöôïc xöû-duïng caùch naøo cho thích-hôïp, chôù khoâng theå “aên no laïi naèm” – toán côm, toán choã.

Caùi thaân-theå ñöôïc taän-duïng nhôø vaøo taâm-trí taêng-tröôûng.

Taâm-trí Thaân-theå vaø taâm-trí ñi ñoâi – “beù daïi, lôùn khoân”. Caùi

möùc-ñoä taêng-tröôûng “khoân” khoù ño-löôøng. Coù ngöôøi “khoân” tröôùc tuoåi – Taêng-tröôûng “khoân” mau hôn taêng-

62

tröôûng theå xaùc. Coù ngöôøi “khoân” taêng-tröôûng chaäm hôn theå-xaùc – “To ñaàu maø daïi”.

“Khoân” cuõng tuøy thuoäc moät phaàn vaøo trí-thöùc. Trí thöùc taêng-tröôûng coù theå khieán khoân-ngoan taêng-tröôûng. Nhôù baøi hoïc thuoäc loøng khuyeân caùc caäu beù con muoán khoân phaûi hoïc.

Hôõi caùc caäu beù con Trong luùc tuoåi coøn non Caùc caäu phaûi chaêm hoïc Coù hoïc môùi neân khoân.

Xaõ-hoäi vaãn coøn daønh nhieàu öu-ñaõi cho ngöôøi “coù hoïc”. Ngöôøi “coù hoïc” ñöôïc xeáp vaøo haøng trí-thöùc. Thôøi xa xöa, keû só (ngöôøi coù hoïc) vaãn ñöôïc xeáp haøng ñaàu trong taàng lôùp xaõ-hoäi: Só, noâng, coâng, thöông, binh. Xaõ-hoäi loaøi ngöôøi ñaõ taïo ra baèng caáp ñeå ñònh möùc trí-thöùc cao-thaáp cuûa con ngöôøi. Daàn-daàn, baèng-caáp trôû thaønh baèng-chöùng cuûa trí-thöùc, giaù-trò cuûa trí-thöùc, vaø tinh-thaàn troïng baèng caáp, coi baèng caáp laø nhöõng chaân giaù-trò trí-thöùc ôû ñôøi ñaõ bò ngoä-nhaän.

Thaät ra treân thöïc-teá, baèng-caáp raát caàn ñeå baûo-ñaûm trình-ñoä hoïc-thöùc vaø khaû-naêng haønh-söï toái-thieåu cho moät soá coâng-vieäc lieân-quan ñeán sanh-maïng con ngöôøi trong caùc ngaønh y-khoa, döôïc khoa, kieán-truùc, vaän-taûi v.v. Moät söï laàm-laãn gaây ra tai-naïn trong ngheà-nghieäp, vò y-só khoâng theå ñem baèng-caáp Baùc-Só Y-Khoa cuûa mình ñeå baøo-chöõa loãi-laàm tröôùc coâng-lyù. Giaù-trò baèng-caáp chæ coù theá thoâi. Chuùng ta

63

khoâng phuû nhaän nhöõng ngöôøi taøi-ba xuaát chuùng ñeàu coù nhöõng baèng-caáp cao. Nhöng khoâng cöù coù baèng caáp cao laø nhöõng ngöôøi taøi-ba, loãi-laïc, tri-thöùc cuøng mình.

Taïi Myõ, khoâng thieáu gì “tröôøng” baèng loøng caáp baèng “tieán-só” vôùi giaù ba, boán ngaøn ñoàng ñeå ngöôøi “trí-thöùc” ñem veà treo ñaâu ñoù trong nhaø.

Taïi Vieät-Nam cuõng coù haïng trí-thöùc vôùi baèng mua, baèng thueâ vaø baèng leänh. Ai coù chöùc-vò maø theá-löïc yeáu thì “baèng mua” giaù caû coù “coø” laøm trung-gian maëc-caû. Khoâng “mua” thì ghi danh, ñeán ngaøy thi “thueâ” ai ñoù thi duøm. Ngöôøi coù chöùc-quyeàn thì chæ vieäc ra “leänh” laø baèng gì cuõng coù ñem tôùi taän vaên-phoøng. Thi-só Tuù-Xöông laõnh baèng Tuù-Taøi ñaõ laøm moät baøi thô

Vieát vaøo giaáy daùn ngay leân coät Hoûi meï maøy coù doát hay hay “Raèng hay thì thöïc laø hay Chaúng hay sao laïi ñoã ngay Tuù-Taøi Xöa nay em vaãn chòu Ngaøi”.

Nhaø thô Töôøng-Löu nhaïi theo Laõnh baèng caáp, ñoùng ngay leân coät Hoûi meï maøy raèng doát hay hay “Raèng hay thì thöïc laø hay Chaúng hay sao laïi toán ngay ... maáy ngaøn Xöa nay em vaãn chòu chaøng”.

64

Toång-thoáng Eisenhower ñaõ toû yù nghi-ngôø giôùi trí-thöùc trong baøi dieãn-vaên ñoïc taïi Los Angeles, CA vaøo naêm 1954. “Tri-thöùc laø ngöôøi duøng raát nhieàu chöõ ñeå noùi nhöõng ñieàu maø hoï bieát raát ít”. Cuoán töï-ñieån trieát-hoïc ôû Maïc-tö-khoa ñònh-nghó trí-thöùc: “Trí-thöùc laø thaønh phaàn khoâng hoïp thaønh giai-caáp vaø khoâng tham-gia vaøo heä-thoáng saûn-xuaát trong xaõ-hoäi”. Coù moät thôøi ngöôøi Phaùp cho raèng: “Trí-thöùc laø nhöõng ngöôøi baát löïc vì khoâng ñi lính vaø cuõng khoâng laøm thôï ñöôïc”. Haïng trí-thöùc naøy ñuùng laø: “Trí-thöùc ñeán, trí-thöùc ñi, baèng-caáp ôû laïi”.

Nhôø hoïc maø trí-oùc môû-mang, hieåu bieát roäng-raõi vaø chaáp-nhaän nhöõng quy-luaät maø ngöôøi ñôøi ñaõ khaùm-phaù, nghieân-cöùu, traéc-nghieäm ñeå ñöa ñeán moät thaønh-quaû khaû-dó chaáp-nhaän ñöôïc. “Khoân” laø naém-baét thaønh-quaû ñeå öùng-duïng vaø khai-trieån trong cuoäc soáng. Bôûi caùi “khoân” naøy, noù baét toâi ñoïc saùch hôi nhieàu vôùi öôùc-voïng “khoân” theâm chuùt ñænh.

Coù ngöôøi hoïc nhieàu maø khoâng “khoân”, ñöôïc xeáp vaøo haïng “tuïc-hoïc”.

Tuïc hoïc laø ngöôøi coù thaâu-thaäp söï hieåu bieát cuûa ngöôøi khaùc qua saùch vôû, qua lôøi giaûng-daïy cuûa thaày laøm kieán-thöùc cho mình. Trí naõo hoï laø moät keä saùch, vôùi nhöõng pho saùch bìa da maï vaøng xeáp ngay haøng thaúng loái “tröng” nôi phoøng khaùch cho moïi ngöôøi laùc maét veà caùi “kieán vaên”. Haïng ngöôøi naøy coù ñoâi maét ngaïo-maïn ta ñaây, coù nhöõng lôøi noùi loøe ñôøi, coù loái soáng hiu-hiu töï ñaéc, töï maõn. Hoï chæ muoán laáy baèng-

65

caáp ñoùng khung mình, coát sao cho moïi ngöôøi nhaän ra caùi hoïc cuûa mình tröôùc tieân. Luùc naøo cuõng sôï ngöôøi ta thaåm ñònh mình laø hoïc-giaû ... giaû. Hoï coù bieát ñaâu, caùi voán hieåu-bieát cuûa con ngöôøi chæ laø ñoám löûa trong ñeâm toái meânh-moâng. Hoï coù bieát ñaâu: “Ñieàu ta bieát chæ laø moät gioït nöôùc, ñieàu ta khoâng bieát meânh-moâng nhö ñaïi döông” (Einstein).

Thöïc hoïc laø ngöôøi coá thu-thaäp söï hieåu-bieát cuûa ngöôøi qua saùch vôû, qua lôøi giaûng-daïy cuûa thaày, roài luaän coå suy kim khai-trieån tri-thöùc, nhö taèm aên daâu xanh maø nhaû ra tô vaøng, chôù khoâng nhaû ra daâu xanh nhö phöôøng tuïc hoïc. Ngöôøi thöïc hoïc mong ñem caùi kyù-öùc trong saùch-vôû coäng vôùi kho-taøng kinh-nghieäm. Suy-luaän ñem caùi hoïc, caùi bieát ñeå laøm cho ra söï thaät, khoâng buoâng lôøi voïng ngoân, coá cö-xöû vôùi moïi ngöôøi sao cho phaûi. Laáy caùi hieåu-bieát laøm sôû toàn, laáy caùi haønh-ñoäng laøm sôû-duïng. Khoâng chuoäng caùi hoïc vuï danh, vò lôïi, caàu hö vaên nhaûm-nhí, maø ruùt ra ñöôïc thöïc chaát “chaân-lyù” ñeå saün-saøng phuïc-vuï. Neân ngöôøi thöïc hoïc ít thì höõu-duïng cho xaõ-hoäi, hoïc nhieàu thì höõu-duïng cho quoác gia, cho thieân-haï. Tieác thay, keû hoïc thì nhieàu, maø ngöôøi höõu-duïng thì ít.

Hoïc taát bieát. Nhöng bieát phaûi cho ra bieát. Ngaùn nhaát laø ngöôøi khoâng bieát, laïi khoâng bieát

mình khoâng bieát. Hoï hueânh-hoang nhaän-ñònh nhö “eách ngoài ñaùy gieáng coi trôøi baèng vung”. Haêng say “muùa gaäy vöôøn hoang”, can-ñaûm kieåu “ñieác khoâng sôï suùng”.

66

Thöông nhöùt laø ngöôøi khoâng bieát laïi bieát mình khoâng bieát. Hoï laø ngöôøi chaân-thaät aáu-tró, hoï caàn ñöôïc daïy-doã, hoï seõ chòu hoïc ñeå bieát.

Meät nhöùt laø ngöôøi bieát maø laïi khoâng bieát mình bieát. Ñaây laø haïng trí-thöùc nguû. Hoûi anh, anh chæ aãm-ôø. Chaúng troâng-caäy ñöôïc gì nôi hoï. Chæ coøn bieát chôø-ñôïi caùi ngaøy giôø hoï ra khoûi côn meâ.

Kính nhöùt laø ngöôøi bieát laïi bieát mình bieát. Quaû laø ngöôøi “khoân”.

Daàu trí-thöùc döï phaàn vaøo söï khoân-ngoan, nhöng daïi khoân coøn tuøy theo quan-nieäm cuûa moãi ngöôøi. Thi-nhaân Traàn-keá-Xöông luaän veà Daïi Khoân nhö vaày:

Theá söï ñua nhau noùi daïi khoân Bieát ai laø daïi, bieát ai khoân? Khoân ngheà côø-baïc laø khoân daïi. Daïi choán vaên-chöông aáy daïi khoân. Maáy keû neân khoân ñeàu coù daïi, Laøm ngöôøi coù daïi môùi neân khoân. Caùi khoân ai cuõng khoân laø theá, Môùi bieát traàn-gian keû daïi khoân.

Thaät söï khoù pheâ-phaùn “Bieát ai daïi, bieát ai khoân?” Khoân nhö Laõo-Töû vaãn bò hoïc giaû Laâm-ngöõ-Ñöôøng cheâ laø daïi. OÂng vieát trong cuoán Importance De La Vie coù caâu: “Lao Tsen est un sacreù idiot” – Laõo-Töû laø moät oâng thaùnh chí ngu. OÂng cho Laõo-Töû ngu daïi vò khoâng bieát höôûng-thuï cuoäc ñôøi. Khoâng bieát coù

67

saùch naøo noùi veà caùi ngu cuûa hoïc-giaû hoï Laâm khi cheâ Laõo-Töû ngu khoâng?

Chuùng ta thöôøng bò ngöôøi khaùc sæ-vaû laø ngu laø daïi. Laâu-laâu chuùng ta cuõng aâm thaàm töï nhaän: Mình thaät laø ngu, mình thaät laø daïi. Nhöng chuùng ta cuõng thöôøng cho mình laø khoân vaø veânh-vaùo vôùi caùi khoân cuûa mình, daàu laø thöù khoân vaët. Nhaø thoâng-thaùi J. Michel vaãn deø-daët veà caùi khoân cuûa mình. OÂng noùi: “Khoân-ngoan chính laø bieát nghi-ngôø söï khoân-ngoan cuûa mình”. YÙ naøy hieäp vôùi lôøi Kinh-Thaùnh: “Chôù cho mình laø khoân-ngoan” (Roâ-ma 12:18).

Thaät ra khoân-ngoan cuûa loaøi ngöôøi raát ít, vöøa ñuû chöùa trong caùi tuùi, caùi bò. Neân ngöôøi ta thöôøng goïi “tuùi khoân cuûa nhaân-loaïi”. Caùi khoân ít-oi nhö vaäy, taát caùi daïi phaûi nhieàu. Caùi daïi khôûi ñaàu cho nhöõng caùi daïi ñaõ ñöôïc vua Ña-vít noùi tôùi: “Keû ngu-daïi noùi trong loøng raèng: Chaúng coù Ñöùc Chuùa Trôøi. Chuùng noù ñeàu baïi-hoaïi, ñaõ laøm nhöõng vieäc gôùm-ghieác” (Thi-Thieân 14:1). Caùi daïi lôùn nhöùt cuûa con ngöôøi laø choái-boû Ñöùc Chuùa Trôøi, laø nguoàn cuûa söï khoân-ngoan. Neân con ngöôøi “cöù laàm-laïc trong yù-töôûng hö-khoâng” (Roâ-ma 1:12) ñeå roài trieàn-mieân heát caùi daïi naøy ñeán caùi daïi khaùc.

Khôûi ñaàu söï khoân-ngoan ñöôïc vua Sa-loâ-moân noùi tôùi: “Kính-sôï Ñöùc Gieâ-hoâ-va, aáy laø khôûi ñaàu söï khoân-ngoan” (Chaâm-ngoân 9:10). Moät loaïi khoân-ngoan chính-ñaùng.

68

Kinh-Thaùnh cuõng noùi ñeán moät thöù khoân-ngoan baát chính “thuoäc veà ñaát, veà xaùc-thòt, veà ma-quæ” nhö trong Kinh-Thaùnh phaân ñònh hai loaïi khoân-ngoan: “Trong anh em coù ngöôøi naøo khoân-ngoan thoâng-saùng chaêng? Haõy laáy caùch aên-ôû toát cuûa mình vaø baøy-toû vieäc mình laøm bôûi khoân-ngoan nhu-mì maø ra. Nhöng neáu anh em coù söï ganh-töông, cay-ñaéng vaø söï tranh-caïnh trong loøng mình, thì chôù khoe mình vaø noùi ñoái-nghòch cuøng chaân-lyù. Söï khoân-ngoan ñoù chaúng phaûi töø treân xuoáng ñaâu; traùi laïi noù thuoäc veà ñaát, veà xaùc-thòt, veà ma-quæ. Vì ôû ñaâu coù nhöõng ñieàu ghen-töông, tranh-caïnh aáy, thì ôû ñoù coù söï loän-laïo vaø ñuû moïi thöù aùc. Nhöng söï khoân-ngoan töø treân maø xuoáng thì tröôùc heát laø thanh-saïch, sau laïi hoøa-thuaän, tieát-ñoä, nhu-mì, ñaày-daãy loøng thöông-xoùt vaø boâng-traùi laønh, khoâng coù hai loøng vaø giaû-hình” (Gia-cô 3:13-17).

Chuùng ta chôù daïi taêng-tröôûng tri-thöùc cuøng khoân-ngoan “thuoäc veà ñaát, veà xaùc-thòt, veà ma-quæ”.

Khoân-ngoan “thuoäc veà ñaát” laø thöù khoân-ngoan “lôïi mình haïi ngöôøi”. Kinh-Thaùnh daïy raèng: “Moãi ngöôøi trong anh em chôù chaêm veà lôïi rieâng mình, nhöng phaûi chaêm veà lôïi keû khaùc nöõa” (Phi-líp 2:4).

Khoân-ngoan “veà xaùc-thòt” laø khoân-ngoan tìm thoûa-maõn duïc-voïng mình. Laø ngöôøi “laáy buïng mình laøm chuùa mình, vaø laáy söï xaáu-hoå cuûa mình laøm vinh-hieån, chæ tö-töôûng veà caùc vieäc theá-gian maø thoâi” (Phi-líp 3:19). Moät loaïi khoân-ngoan “laøm troïn söï ham-meâ cuûa xaùc-thòt” (EÂ-pheâ-soâ 2:3). “AÁy laø gian-daâm, oâ-ueá,

69

luoâng-tuoàng, thôø hình-töôïng, phuø-pheùp, thuø-oaùn, tranh-ñaáu, ghen-gheùt, buoàn-giaän, caõi-laãy, baát-bình, beø-ñaûng, ganh-goå, say-söa, meâ aên-uoáng, cuøng caùc söï khaùc gioáng nhö vaäy” (Ga-la-ti 5:19-20).

Khoân-ngoan thuoäc “veà ma-quæ” ñeå choáng laïi Ñöùc Chuùa Trôøi vaø laøm cho yù Ñöùc Chuùa Trôøi khoâng ñöôïc theå-hieän trong con-caùi Ngaøi. Loaïi khoân-ngoan “veà ma-quæ” chính Phi-e-rô cuõng coù. Khi Chuùa “toû cho moân-ñoà bieát raèng mình phaûi ñi ñeán thaønh Gieâ-ru-sa-lem, phaûi chòu taïi ñoù nhieàu söï khoán-khoå bôûi nhöõng ngöôøi tröôûng-laõo, thaày teá-leã caû, cuøng thaày thoâng-giaùo, vaø phaûi bò gieát, ñeán ngaøy thöù ba phaûi soáng laïi. Phi-e-rô beøn ñem Ngaøi rieâng ra, maø can raèng: Hôõi Chuùa, Ñöùc Chuùa Trôøi naøo nôõ vaäy! Nhöng Ngaøi xaây laïi phaùn cuøng Phi-e-rô raèng: ÔÙ Sa-tan, haõy lui ra ñaøng sau ta; vì ngöôi chaúng nghó ñeán vieäc Ñöùc Chuùa Trôøi, song nghó ñeán vieäc ngöôøi ta” (Ma-thi-ô 16:21-23). Phi-e-rô ñaõ duøng söï khoân-ngoan “veà ma-quæ” ñeå can-ngaên Chuùa Jeâsus vaø giaùn tieáp cho nhöõng lôøi Chuùa phaùn khoâng bao giôø thaønh söï thaät. Chuùa Jeâsus thaáy roõ söï khoân-ngoan “veà ma-quæ” maø Phi-e-rô ñaõ duøng. Chuùa phaùn vôùi Phi-e-rô: “ÔÙ Sa-tan, haõy lui ra ñaøng sau ta”. YÙ Chuùa muoán noùi vôùi Phi-e-rô, ñöøng duøng khoân-ngoan ngöôi coù ñeå daãn-daét ta, nhöng “haõy lui ra ñaøng sau ta” ñeå “theo ta”. Khoân-ngoan thuoäc “veà ma-quæ” laïi ñöôïc con-caùi Chuùa xöû-duïng. Coù muïc-sö khoân-ngoan loaïi naøy, “laáy nhöõng lôøi ngoït-ngaøo dua-nònh doã-daønh loøng keû thaät-thaø” theo mình, thay vì theo Chuùa (Roâ-ma 16:18). Khoân-

70

ngoan loaïi naøy ñeå giaûng “moät tin-laønh naøo khaùc vôùi Tin-Laønh maø anh em ñaõ nhaän” (Ga-la-ti 1:9) ñeå ngöôøi ta deã tin Chuùa. Khoân-ngoan loaïi naøy taïo ñöôïc “khaûi-töôïng” Chuùa cho ñeå coå-ñoäng quyeân-tieàn “caát nhaø mình treân caùt” (Ma-thi-ô 7:26).

Moät loaïi khoân-ngoan chæ daønh cho Cô-ñoác nhaân, aáy laø “khoân-ngoan töø treân maø xuoáng”.

“Tröôùc heát laø thanh-saïch” – “Thanh-saïch” caên-baûn bôûi söï tin-nhaän Ñöùc Chuùa Jeâsus laøm Cöùu Chuùa cuûa mình, ñeå ñöôïc Ñöùc Chuùa Trôøi tha moïi toäi-loãi, trôû neân “ngöôøi thaùnh vaø raát yeâu-daáu cuûa Ngaøi” (Coâ-loâ-se 3:12). Sau ñoù khoân-ngoan “böôùc ñi theo Thaùnh-Linh” (Ga-la-ti 5:16) ñeå coù ñôøi soáng khoân-ngoan vôùi “loøng yeâu-thöông, söï vui-möøng, bình-an, nhòn-nhuïc, nhôn-töø, hieàn-laønh, trung-tín, meàm-maïi, tieát-ñoä” (Ga-la-ti 5:22). Vôùi khoân-ngoan loaïi naøy, Cô-ñoác nhaân môùi laøm cho “YÙ Cha ñöôïc neân, ôû ñaát nhö trôøi” (Ma-thi-ô 6:10).

Cô-ñoác nhaân – “Ngöôøi khoân-ngoan (loaïi naøy) coù taøi ñöôïc linh-hoàn ngöôøi ta” (Chaâm-ngoân 11:30). “Ñöôïc linh-hoàn ngöôøi ta” – Giuùp ngöôøi ta tieáp nhaän Chuùa Jeâsus laøm Cöùu Chuùa ñeå linh-hoàn hoï ñöôïc cöùu-roãi. Giuùp con-caùi Chuùa lieân-keát vôùi Chuùa ñeå “linh-hoàn caùc ngöôi seõ ñöôïc yeân-nghæ” (Ma-thi-ô 11:29).

Taâm-linh Phaàn ñoâng trong chuùng ta quaù nöûa ñôøi ngöôøi môùi

ñeå taâm ñeán taâm-linh, thaønh ra taâm-linh laø phaàn keùm taêng-tröôûng nhaát trong ñôøi soáng con ngöôøi.

71

Taâm-linh môùi ñích thöïc con ngöôøi mình. Taâm-linh khoâng phaûi laø vaät-chaát maø laø linh chaát. Laø chaát cuûa Ñöùc Chuùa Trôøi. Kinh-Thaùnh cheùp: “Gieâ-hoâ-va Ñöùc Chuùa Trôøi beøn laáy buïi-ñaát naén neân hình ngöôøi, haø sanh-khi vaøo loã muõi; thì ngöôøi trôû neân moät loaøi sanh linh” (Saùng-theá kyù 2:7). Taâm-linh khieán cho con ngöôøi nhaän bieát Ñöùc Chuùa Trôøi, Ñaáng Taïo-Hoùa moät caùch nguyeân-tri. Laø ñoäng-cô thuùc-ñaåy con ngöôøi taàm ñaïo, ñöa con ngöôøi vaøo söï thôø-phöôïng, leã-baùi. Nhôø taâm-linh, con ngöôøi coù öôùc-voïng töông-giao vôùi Ñaáng Taïo-Hoùa, vôùi thaàn-linh, caûm-thoâng vôùi vuõ-truï vaø töông-giao vôùi ñoàng-loaïi.

Sau khi toå-phuï A-ñam vaø EÂ-va traùi maïng lònh Ñöùc Chuùa Trôøi aên traùi caây Ñöùc Chuùa Trôøi caám aên nhö aùn-lònh Ngaøi phaùn daën: “Ngöôi ñöôïc töï-do aên hoa-quaû caùc thöù caây trong vöôøn; nhöng veà caây bieát ñieàu thieän vaø ñieàu aùc thì chôù heà aên ñeán; vì moät mai ngöôøi aên chaéc seõ cheát” (Saùng-theá kyù 2:16). Sau khi aên, A-ñam vaø EÂ-va khoâng cheát veà theå-xaùc, nhöng “cheát” veà taâm-linh. “Cheát” laø caét ñöùt söï lieân-heä maät-thieát vôùi Ñöùc Chuùa Trôøi, Ñaáng Taïo-Hoùa cuûa mình. Söï “cheát” naøy theå hieän qua lôøi noùi cuûa A-ñam khi Chuùa phaùn: “A-ñam, ngöôi ôû ñaâu? A-ñam thöa raèng: Toâi coù nghe tieáng Chuùa trong vöôøn, beøn sôï, bôûi vì toâi loõa-loà, neân ñi aån mình” (Saùng-theá kyù 3:9-10). “Cheát” taâm-linh neân “sôï”, khoâng daùm gaëp Ñöùc Chuùa Trôøi.

72

Töø ñoù, con ngöôøi luoân thao-thöùc tìm moät chaân giaù-trò naøo ñoù nôi con ngöôøi mình. Chính caùi chaân giaù-trò ñoù môùi thaät laø con ngöôøi mình.

Nhaø thô Toâ-thuøy-Yeân nhìn mình: Ta nhìn ta, laï-luøng thay Taû tôi, ñaâu chæ hình-haøi thaáy ñaây.

Chuùng ta cuõng thöôøng töï hoûi: Toâi laø ai ñaây? – Who am I? – Ai ñaây phaûi tìm cho ra.

Nhaø thô Toâ-thuøy-Yeân muoán bieát roõ chính mình, beøn:

Luïc laïi thôøi-gian kieám chính mình. Thi-nhaân Mai-taát-Ñaéc cuõng vöôùng-maéc taâm-

traïng: Roài toâi cöù maõi tìm toâi, Roài toâi vaãn maõi con moài toâi saên.

Baùc-só Traàn-vaên-Khang, cuõng laø nhaïc-só Khanh-Phöông gôûi taâm-tình quyeát tìm cho ñöôïc caùi chaân giaù-trò ñoù nôi mình qua baøi haùt Vaãn Maõi Ñi Tìm

Toâi ñi leân nuùi cao, ñi tìm ñi tìm moät loaøi hoa quyù. Ñi tìm hoaøi khoâng thaáy. Toâi trôû veà ... tay khoâng. Toâi ñi voâ röøng saâu, ñi tìm ñi tìm moät con thuù môùi. Khoâng coù loaøi thuù aáy. Toâi trôû veà vôùi toâi. Roài toâi ñi ra bieån-khôi, ñi tìm ñi tìm moät kình-ngö

hieám. Soùng to laøm laïc loái. Toâi laïi veà tay khoâng. Toâi ñi vaøo hang ñaù, ñi tìm ñi tìm moät vieân ñaù laï. Hang toái tìm khoâng ra. Toâi laïi veà vôùi toâi.

73

Toâi saép laïc maát toâi, vaø toâi vaãn maõi, vaãn maõi ñi tìm chính toâi.

Khoâng moät ngöôøi naøo tìm ñöôïc nhöõng ñieàu môùi laï, traân-quí veà taâm-linh mình khi taâm-linh ñaõ “cheát” töø thuûy-toå loaøi ngöôøi A-ñam vaø EÂ-va.

Taâm-linh trong daïng “cheát” neân khoâng coù taêng-tröôûng. Taát caû nhöõng sanh-hoaït taâm-linh chæ laø hình thöùc: “Hoa trong loï saép taøn coøn raùng nôû” (Nam-xuyeân Phan-Quaûng-Nam).

Ñöùc Chuùa Jeâsus ñaõ ñeán theá-gian ñeå ñem söï soáng cho taâm-linh. Ngaøi phaùn: “Vì Ñöùc Chuùa Trôøi yeâu-thöông theá-gian, ñeán noãi ñaõ ban Con moät cuûa Ngaøi, haàu cho heã ai tin Con aáy khoâng bò hö-maát maø ñöôïc söï soáng ñôøi-ñôøi” (Giaêng 3:16). Chính “söï soáng ñôøi-ñôøi” naøy taùi taïo taâm-linh, vaø taâm-linh trôû neân moät “ngöôøi môùi” nhö lôøi Kinh-Thaùnh khaúng-ñònh: “Vaäy, neáu ai ôû trong Ñaáng Christ ( “ai” tin Ngaøi laø Cöùu Chuùa cuûa mình), thì naáy laø ngöôøi döïng neân môùi; nhöõng söï cuõ ñaõ qua ñi (taâm-linh cheát “qua ñi”), naày moïi söï (taâm-linh) ñeàu trôû neân môùi (taâm-linh soáng noái keát vôùi Ñöùc Chuùa Trôøi)” (I Coâ-rinh-toâ 5:17).

Cô-ñoác nhaân coù theå tìm thaáy “toâi” môùi laï nhö nhaø thô Töôøng-Löu ñaõ “Toâi Tìm Toâi” vaø ñaõ thaáy

“Toâi”.

Toâi tìm toâi, toâi tìm toâi trong toâi Toâi tìm toâi, toâi khoâng nhaän ra toâi Toâi nhìn toâi, khoâng phaûi toâi, ngöôøi laï

74

Taïi sao toâi laø ngöôøi khoâng phaûi toâi? Toâi voán laø toâi, laø toâi, laø toâi Trong toâi coù hôi thôû Ñöùc Chuùa Trôøi Khoâng phaûi toâi, laø toâi, ngöôøi toäi-loãi Toâi voán laø toâi, laø toâi tuyeät-vôøi.

Toâi tìm toâi, tìm toâi, toâi gaëp toâi Toâi gaëp toâi taïi thaäp-giaù treân ñoài Toâi möøng vui, toâi möøng vui khoân xieát Toâi gaëp toâi trong tình Chuùa saùng ngôøi.

Chæ coù taâm-linh Cô-ñoác nhaân môùi coù khaû-naêng taêng-tröôûng. Söï taêng-tröôûng naøy ñöôïc ghi trong I Giaêng 2:12-14. Theo phaân-ñoaïn Kinh-Thaùnh naøy, ñôøi soáng taâm-linh ñöôïc chia ra laøm 3 giai-ñoaïn: Giai-ñoaïn “con-caùi beù moïn”; giai-ñoaïn “treû tuoåi” vaø giai-ñoaïn “phuï-laõo”. Nhöõng giai-ñoaïn naøy khoâng caên-cöù theo thôøi-gian maø laø caên-cöù vaøo söï taêng-tröôûng taâm-linh – ñôøi soáng thuoäc-linh. Nhöõng ngöôøi ôû giai-ñoaïn “con-caùi beù-moïn” laø ngöôøi môùi tin-nhaän Chuùa Jeâsus laøm Cöùu Chuùa cuûa mình, ñöôïc taùi-sanh – “trôû neân con-caùi Ñöùc Chuùa Trôøi” (Giaêng 1:12). Nhöõng Cô-ñoác nhaân chæ bieát mình ñöôïc cöùu, ñöôïc tha toäi, “vì toäi-loãi caùc con ñaõ nhôø danh Chuùa ñöôïc tha cho”. Cô-ñoác nhaân ôû trong giai-ñoaïn naøy chæ bieát Ñöùc Chuùa Trôøi laø Cha, xöng tuïng Ngaøi: “A-ba, Cha” (Ga-la-ti 4:6). Vui höôûng caùc ôn laønh töø Ñöùc Chuùa Cha, ngoaøi ra khoâng bieát gì hôn, thì daàu tin Chuùa laâu naêm vaãn laø “con-caùi beù-moïn”, thieáu taêng-tröôûng.

75

Taâm-linh taêng-tröôûng laø khi Cô-ñoác nhaân ôû giai-ñoaïn “con-caùi beù-moïn” bieát hoïc Kinh-Thaùnh thì töø-töø taêng-tröôûng vaøo giai-ñoaïn “treû tuoåi”. Taâm-linh taêng-tröôûng ôû tuoåi naøy laø Cô-ñoác nhaân coù yù-chí maïnh-meõ soáng theo lôøi Chuùa ñeå coù söï ñaéc-thaéng – “Caùc ngöôi ñaõ thaéng ñöôïc ma-quæ ... caùc ngöôi laø maïnh-meõ, lôøi Ñöùc Chuùa Trôøi ôû trong caùc ngöôi vaø caùc ngöôi ñaõ thaéng ñöôïc ma-quæ”. Ngöôøi “treû tuoåi” laø ngöôøi ham hoïc Kinh-Thaùnh, bieát aùp-duïng lôøi Chuùa trong cuoäc soáng haøng ngaøy ñeå “taäp-taønh söï tin-kính” (I Ti-moâ-theâ 4:7).

Taâm-linh tieáp-tuïc taêng-tröôûng, ngöôøi Cô-ñoác ñaït ñeán giai-ñoaïn “phuï-laõo”, khoâng phaûi “giaø nua” maø laø “giaø daën”. Cô-ñoác nhaân ñaït ñeán “phuï laõo” laø ngöôøi “ñaõ bieát Ñaáng coù töø luùc ban ñaàu”, ñaõ hieåu-bieát Ñöùc Chuùa Trôøi cuøng yù-ñònh vaø chöông-trình cuûa Ngaøi. – “Ngaøi muoán cho moïi ngöôøi ñöôïc cöùu vaø hieåu-bieát chaân-lyù” (I Ti-moâ-theâ 2:4), neân lo truyeàn-baù Tin-Laønh cho ngöôøi chöa bieát Chuùa vaø daïy Kinh-Thaùnh cho ngöôøi tin Chuùa. Laø ngöôøi luùc naøo cuõng mong bieát theâm veà Chuùa Jeâsus-Christ. Mong sao “ñöôïc bieát Ngaøi, vaø quyeàn-pheùp söï soáng laïi cuûa Ngaøi, laøm cho toâi neân gioáng nhö Ngaøi trong söï cheát Ngaøi, mong cho toâi ñöôïc ñeán söï soáng laïi töø trong keû cheát” (Phi-líp 3:10). Laø ngöôøi ñaõ coù kinh-nghieäm soáng vôùi Chuùa vaø böôùc ñi trong aùnh-saùng cuûa Ngaøi.

Mong raèng taát caû Cô-ñoác nhaân coù loøng mong-muoán taâm-linh taêng-tröôûng haàu “YÙ Cha ñöôïc neân, ôû ñaát nhö trôøi” (Ma-thi-ô 6:10). Toâi ñaõ soaïn 35 saùch

76

Baøi-Hoïc Kinh-Thaùnh ñeå giuùp con-caùi Chuùa taêng-tröôûng taâm-linh.

Ngöôøi coù ñôøi soáng taêng-tröôûng luoân coù hi-voïng naøo ñoù trong ñôøi soáng chôù khoâng theå an taâm “moät ngaøy nhö moïi ngaøy”.

Ñôøi soáng hi-voïng

Caùi buoàn chaùn, caùi lo-laéng cuûa con ngöôøi laø khoâng bieát töông-lai mình ra theå naøo. Nhöng caùi töông-lai muø-mòt aáy laïi laøm cho con ngöôøi coù hi-voïng ñeå soáng.

Ngöôøi ta seõ khoâng thieát soáng khi khoâng coøn moät hi-voïng naøo trong töông-lai. Ngöôøi ta chòu chaáp-nhaän moïi thieät-thoøi, khoå-nhuïc, ñau-ñôùn trong hieän-taïi caùch deã-daøng hôn khi coù hi-voïng maõnh-lieät veà töông-lai röïc-rôõ. Thaäm chí coù ngöôøi daùm cheát vôùi hi-voïng ñoù.

Hi-voïng laø caùi phao cho con ngöôøi baùm laáy giöõa doøng ñôøi ñen baïc ñaày khoå-aûi. Hi-voïng theâm naêng-löïc cho con ngöôøi tieán tôùi, quyeát-taâm khaéc-phuïc moïi trôû-ngaïi giaõi-baøy tröôùc maët.

Moãi ngöôøi tuøy theo nhu-caàu, tri-thöùc, muïc-ñích maø ñaët hi-voïng vaøo töông-lai. Hình-dung phoâ-dieãn töôûng-töôïng bao giôø cuõng toát hôn, saùng-suûa hôn hoaëc coù töông-lai hôn.

Nhôù laïi thaùng tö ñen naêm 1975. Moät soá ngöôøi Vieät ñaõ boû nöôùc ra ñi baèng nhieàu caùch tröôùc vaø sau

77

thaùng tö. Moät soá ngöôøi Vieät tò-naïn ñaõ ñöôïc ñònh-cö taïi Myõ.

Nhôù laïi teát Trung-Thu ñaàu tieân taïi Myõ, khi ñoù taïi San Diego coù ñoä 3 ngaøn ngöôøi Vieät, toâi ñaõ vieát thö ñeán caùc nhaø thôø baûo-trôï ngöôøi Vieät, nhôø hoï chôû ngöôøi Vieät ñeán nhaø thôø Meridian Southern Baptist Church, laø nhaø thôø ñaõ baûo-trôï gia-ñình chuùng toâi, ñeå döï teát Trung-Thu ñaàu tieân treân xöù ngöôøi, coù dòp hoäi-hieäp vôùi nhau.

Chieàu hoâm ñoù, gaàn 200 ngöôøi Vieät tham-döï. Ngöôøi baûo-trôï chuùng toâi laøm moät chieác baùnh lôùn hình “laù côø vaøng ba soïc ñoû”. Chuùng toâi nhìn baùnh “chaøo côø”. Sau ñoù, nhieàu ngöôøi leân töï giôùi thieäu mình vaø baøy-toû taâm-tình cuøng öôùc-voïng veà töông-lai cuûa daân Vieät tò-naïn. Toâi ñaõ ñaët lôøi ca theo ñieäu baøi Teát Trung-Thu ñeå cuøng nhau haùt.

Teát Trung Thu nhôù nhaø laøm sao, Bao thaùng ngaøy xa caùch queâ nhaø. Loøng laâng-laâng nhôù veà queâ cha, Mong Chuùa cho queâ-höông an-hoøa. Ngaøy hoâm nay soáng ñôøi löõ khaùch. Nhôø sponsor khoâng heà ñoùi raùch. Ta höôùng veà ngaøy thaùng töông-lai. Hoïc cho chaêm, noùi raønh tieáng Myõ, Laøm cho sieâng, kieám tieàn, tieâu kyõ. Luoân nhôù mình Vieät duõng (caûm), kieân-trì.

Hi-voïng veà töông-lai nhöõng ngaøy ñoù raát ñôn-giaûn, taàm-thöôøng nhöng thieát-yeáu – “noùi raønh tieáng

78

Myõ” vaø coù vieäc laøm ñeå soáng. Kieám ñöôïc tieàn, nhôù “tieâu kyõ” chôù khoâng theå “xaøi nhö Myõ”. Gaëp khoù-khaên, trôû-ngaïi mình coù theå vöôït qua nhôø taùnh “duõng-caûm” vaø “kieân-trì” trong doøng maùu Vieät.

Baøi haùt ñöôïc haùt ñi haùt laïi nhieàu laàn vôùi nhöõng doøng leä öùa ra töø ñoâi maét cuûa nhöõng ngöôøi lôùn tuoåi, chaáp-nhaän hieän-taïi vaø nhìn veà töông-lai vôùi hi-voïng.

Chæ sau hai, ba naêm, caùi hi-voïng “noùi raønh tieáng Myõ” vaø kieám vieäc sinh soáng khoâng coøn bao nhieâu, maø hi-voïng cuûa daân Vieät tò-naïn moãi naêm moãi khaùc. Tuy vaäy, hi-voïng veà ñôøi naøy thöôøng ngaén haïn trong ... ñôøi ngöôøi. Nhaø thô Töôøng-Löu hi-voïng veà ñôøi naøy neáu ñöôïc nhö nguyeän cuõng khoâng deã:

Moät baàu trôøi söùc khoûe Moät bieån caû tình-thöông Moät ñaïi döông tình baïn Moät ñieäp khuùc tình yeâu Moät ngöôøi yeâu chung-thuûy Moät söï nghieäp saùng-ngôøi Moät gia-ñình thaïnh-vöôïng.

Neáu ñöôïc nhö nguyeän thì: “Khi naép quan-taøi ñaäy laïi, duø giaøu-sang, haø-tieän.

Taám thaân töù ñaïi hoaøn khoâng. Sau ba thöôùc ñaát laáp roài, daãu vöông töôùng, coâng-

haàu, caùi nghóa ba sinh chaúng khaùc.” Khaùnh-Vaân

79

Freud ñaõ noùi moät caâu chí-lyù veà nieàm hi-voïng cuûa con ngöôøi: “Death is the door to a better life, the oldest, strongest and most insistent wish of mankind” – Caùi cheát laø cöûa ngoõ ñi vaøo moät cuoäc ñôøi toát ñeïp hôn, ñoù laø öôùc-voïng xöa cuõ, tha-thieát vaø caáp-baùch nhaát cuûa nhaân-loaïi.

Hi-voïng ngaøy mai toát-ñeïp hôn, nhieàu khi chæ laø moäng-aûo, huoáng chi hi-voïng vaøo ñôøi sau toát-ñeïp hôn. AÁy theá maø ngöôøi ta vaãn hi-voïng. Thaø hi-voïng ñeå thaát-voïng coøn hôn laø khoâng daùm hi-voïng gì caû.

Tín-ngöôõng laøm cho con ngöôøi tin-caäy vaø ngöôõng-voïng. Toân-giaùo naøo cuõng taïo cho ngöôøi tin coù nieàm hi-voïng veà ñôøi sau. Buoàn moät noãi, nhieàu ngöôøi khi phaûi ñöùng ngay ngöôõng cöûa söï cheát vaãn khoâng coù moät chuùt hi-voïng naøo veà caùi muïc-ñích toái-haäu maø caû ñôøi doác loøng tin-caäy.

Ngöôøi cheát tuyeät-voïng! nhöng nhieàu toân-giaùo ñaõ baét ngöôøi soáng noái tieáp hi-voïng cuûa ngöôøi thaân yeâu ñaõ cheát trong tuyeät-voïng. Ngöôøi soáng lo leã laïc, giaùo-hoäi lo caàu-sieâu, caàu hoàn ngöôøi thaân yeâu “sôùm” ñöôïc ... phieâu-dieâu. Chuùng ta chaúng leõ ñaõ haùt “Bieát ra sao ngaøy sau”, nay laïi phaûi haùt: “Bieát ra sao ñôøi sau”.

Ngöôøi Cô-ñoác chaân-chính coù hi-voïng caû ñôøi naøy laãn ñôøi sau caùch chaéc-chaén. ÔÛ ñôøi naøy, trong moïi caûnh-ngoä, trong moïi traïng-huoáng, ngöôøi Cô-ñoác ñeàu hi-voïng: “Moïi söï hieäp laïi laøm ích cho ngöôøi yeâu-meán Ñöùc Chuùa Trôøi, töùc laø cho ngöôøi ñöôïc goïi theo yù-muoán Ngaøi ñaõ ñònh” (Roâ-ma 8:28). ÔÛ ñôøi sau, khi

80

qua ñôøi laø “ñi ôû vôùi Ñaáng Christ” ngay (Phi-líp 1:23). Vôùi hi-voïng naøy, ngöôøi Cô-ñoác coù ñöôïc söï bình-an vaø vui-möøng trong ñôøi soáng.

Mong raèng moãi chuùng ta ñeàu coù ñôøi soáng ñaày hi-voïng. Ñôøi soáng hoäi-nhaäp

Coù ngöôøi cho raèng “moãi ngöôøi laø moät hoøn ñaûo”, moät theá-giôùi rieâng. Nhöng con ngöôøi laø moät sinh-vaät coù xaõ-hoäi tính neân “ôû moät mình thì khoâng toát” (Saùng-theá kyù 2:18), muoán “toát” phaûi hoäi-nhaäp vôùi ngöôøi khaùc.

Hoäi-nhaäp khoâng deã. Caùi khoâng deã thöù nhöùt laø taùnh-tình (character). Caùc nhaø taâm-lyù ñaõ theo taùnh-tình maø chia ra 4 nhoùm vôùi öu-khuyeát ñieåm:

1. Ngöôøi ña-saàu, bi-quan, ña-caûm (the melancholy temperament).

Haïng ngöôøi naøy thích soáng trong boùng toái cuûa cuoäc ñôøi, khoâng thích giao-du hay ñeán choã ñoâng ngöôøi. Hoï laø nhöõng ngöôøi:

- Coù khaû-naêng phaân-taùch vaán-ñeà. - Nhieàu caûm-xuùc, ñau-thöông, öu-tö. - Bieát thöôûng-thöùc ngheä-thuaät. - Traàm-tö maëc töôûng. - Baïn chaân-thaønh, nhöng khoù keát baïn. - Khoâng töï keát baïn, ai muoán chôi thì tôùi. - Taän-taâm laøm ñieàu ngöôøi ta nhôø caäy. - Laäp-dò, khoâng gioáng ai.

81

* Öu-ñieåm - Tìm yù-nghóa cuoäc ñôøi qua söï hi-sinh. - Thích ñau-khoå. * Khuyeát-ñieåm - Coi chính mình quan-troïng. - Deå caûm-xuùc leøo-laùi con ngöôøi mình. - Deã thuø-haèn, hieåm-ñoäc. Nhöõng thi-só, nhaïc-só, trieát-gia, giaùo-duïc ngheä-só

noåi tieáng phaàn nhieàu thuoäc thaønh-phaàn naøy. 2. Ngöôøi traàm-tónh (the phlegmatic

temperament) Haïng ngöôøi naøy traàm-laëng, laïnh-leõo, chaäm-chaïp,

giöõ thaêng-baèng, thích trung-dung. - Vui maø khoâng naùo-ñoäng, buoàn maø khoâng than-

thôû. - YÙ-chí maïnh-meõ, cöông-quyeát. - Ít noùi, thaän-troïng, troâng coù veû ruït-reø, nhuùt-nhaùt,

nhöng khoâng phaûi vaäy. - Coù naêng-löïc tieàm-aån. - Tinh-teá nhaän-xeùt, deã keát-hôïp. - Thích laøm khaùn-giaû. * Öu-ñieåm - Noùi laø laøm. - Ñaõ laøm thì laøm ñeán nôi ñeán choán. * Khuyeát-ñieåm - Quaù thaän-troïng neân deã maát nhieàu cô-hoäi toát. - Laøm bieáng baûo-veä laáy mình, öông-ngaïnh,

ngoan-coá, sôï-haõi.

82

Nhöõng nhaø khoa-hoïc phaàn nhieàu thuoäc haïng ngöôøi naøy. Nhöõng vieäc tæ-mæ neân giao cho haïng ngöôøi naøy nghieân-cöùu.

3. Ngöôøi laïc-quan (the sanguine temperament) Haïng ngöôøi naøy thöôøng vui-töôi, yeâu ñôøi. - Thieän-caûm, vui-veû, hoaït-baùt, haêng-haùi, soáng-

ñoäng. - Deã tieáp öùng, noùi tröôùc nghó sau, oàn-aøo, thaân-

thieän. - Luùc naøo cuõng caûm thaáy thaønh-coâng. * Öu-ñieåm - Chaáp-nhaän nhöõng khoù-khaên trong cuoäc soáng

deã-daøng. - Thaáy ñieàu mình coù hôn laø thaáy ñieàu mình

khoâng coù. * Khuyeát-ñieåm - Döï ñoaùn thieáu chính-xaùc. - YÙ-chí yeáu-ôùt. - Khoâng chòu huaán-luyeän, hoïc-hoûi. - Töï toân, töï ñaïi. - Tình-caûm boäc-loä deã-daøng. Nhöõng ngöôøi coù taùnh laïc-quan raát thích-hôïp cho

ngheà baùn haøng, laøm vieäc taïi nhaø thöông, daïy hoïc, ngheä só.

4. Ngöôøi noùng-naûy (the choleric temperament) Haïng ngöôøi naøy xoâng-xaùo, thöôøng goùp maët vôùi

caùc hoäi-ñoaøn. - Noùng-naûy, nhanh-nheïn.

83

- YÙ-chí maïnh-meõ, töï-laäp, töï-quyeát, nhieàu yù-kieán. - Soáng hoaït-ñoäng, khoâng caàn khích-leä. - Khoâng bò ngöôøi khaùc lung-laïc. * Öu-ñieåm - Deã thaønh-coâng vì “daùm huùc”, chaáp-nhaän khoù-

khaên. - Coù taøi laõnh-ñaïo. *Khuyeát-ñieåm - Khoâng chòu phaân-taùch vaán-ñeà. - Ñaït ñeán muïc-ñích tröôùc ñaõ. - Duøng baát cöù phöông-tieän naøo cuõng ñöôïc mieãn

laø ñaït ñeán cöùu-caùnh. Phaàn nhieàu nhaø laõnh-ñaïo thuoäc haïng ngöôøi naøy,

ñoäc-aùc, khoù caûm-thoâng, khoù thöôûng-thöùc ngheä-thuaät vaø khoâng ñeám xæa ñeán ôn ngöôøi ta laøm cho mình.

Caùc nhaø phaân taâm hoïc chia, xeáp nhö vaäy, nhöng chuùng ta khoù xeùt vaø qui-ñònh ngöôøi quanh ta thuoäc haïng naøo, cuõng chaúng theå theo chöùc-nghieäp maø qui-ñònh hoï thuoäc thaønh phaàn naøo vì con ngöôøi coøn laø moät kòch-só ñaïi taøi, beà ngoaøi vaø beà trong khoâng hôïp nhaát. Nhöng phaân taùch treân cho chuùng ta bieát ai cuõng coù öu, khuyeát ñieåm ñeå chuùng ta chaáp-nhaän, coù theå hoøa maø khoâng ñoàng, hay hoäi-nhaäp ñeå thoâng-caûm.

Caùi khoâng deã thöù hai laø Ñoâng Taây nhö lôøi cuûa R. Kipling noùi tröôùc ñaây moät theá kyû (1907): “Ñoâng laø Ñoâng, Taây laø Taây, caû hai seõ khoâng bao giôø gaëp nhau”. vì coù xu-höôùng chung cho raèng ngöôøi phöông Taây

84

duy lyù, coøn ngöôøi phöông Ñoâng duy caûm. Ngöôøi phöông Taây haønh-söû naëng veà lyù, coøn ngöôøi phöông Ñoâng haønh-söû naëng veà tình. Ngaøy nay, Ñoâng Taây – Tình Lyù giao-hoøa. Ngöôøi Vieät mình (Ñoâng) soáng taïi Myõ (Taây) ñaõ hoäi-nhaäp phaàn naøo, song vaãn coøn vaøi ñieàu leû-teû khoâng “gaëp nhau” . 1. Quan-ñieåm – Ñi thaúng vaøo vaán ñeà (Taây)

Ñi voøng-voøng (Ñoâng) 2. Caùch soáng – Caù-nhaân (Taây) Taäp-theå (Ñoâng) 3. Caùi toâi – Quaù lôùn (Taây) – Nhoû (Ñoâng) 4. Giao-tieáp – Giôùi-haïn (Taây) – Khoâng giôùi-haïn (Ñoâng) 5. Taém – Saùng (Taây) – Toái (Ñoâng) 6. Laøm xeáp – Khoâng ñaùng keå (Taây) – Vó-ñaïi (Ñoâng) 7. Môøi aên – Phaàn ai naáy traû (Taây) – Ai môøi naáy traû (Ñoâng) 8. Thuù tuoåi giaø – Giaø daét choù (Taây) – Giaø daét chaùu (Ñoâng)

Ngöôøi Vieät deã hoäi-nhaäp vì ñaõ coù yù-ñònh “nhaäp gia tuøy tuïc”, neân “ÔÛ baàu thì troøn, ôû oáng thì daøi” chaúng sao.

Taïi caùc quoác gia AÂu-Myõ, coù 4 lôùp theá-heä ñöôïc neâu ra khoù hoäi-nhaäp:

85

- Theá-heä cöïu chieán binh sinh ra töø 1922-1943, toân-troïng truyeàn thoáng vaø thích nghi vôùi haäu-quaû cuûa theá chieán thöù I

- Theá-heä treû buøng phaùt (babyboomers), nhieàu lyù-töôûng sanh töø naêm 1946-1964.

- Theá-heä X, töï laäp, thaønh-thaïo kyõ-thuaät môùi, raát linh-ñoäng sinh töø 1965-1979.

- Theá-heä Y, millennis ra ñôøi trong thôøi-gian 1980-2000 coù thaùi-ñoä laïc quan, töï tin, thöïc-teá, ña-daïng vaø nghó tôùi caù nhaân nhieàu hôn.

Töø naêm 2001 ñeán nay, khoâng bieát coù phaûi laø theá-heä Z khoâng vaø ñaëc-tính cuûa theá-heä naøy theá naøo, quí vò naøo bieát xin cho toâi bieát vôùi.

Danh töø Generation Gap – Khoaûng caùch theá-heä ñöôïc duøng taïi caùc xaõ-hoäi AÂu-Myõ vaøo thaäp nieân 1960. Moãi theá-heä caùch nhau 20 ñeán 30 naêm laø thôøi gian trung bình ñeå treû em lôùn leân vaø thaønh ngöôøi lôùn thöïc thuï.

Töï-ñieån Oxford ñònh nghóa generation gap laø söï khaùc-bieät veà “thaùi-ñoä” (attitude) giöõa nhöõng ngöôøi ôû theá-heä khaùc nhau. Thaùi-ñoä bao-goàm söï suy-nghó vaø thaáy theá naøo veà moät söï vieäc hoaëc moät ngöôøi naøo ñoù nhö laø:

- Söï khaùc nhau trong quan-ñieåm veà neáp soáng hoaëc thieáu söï hieåu bieát laãn nhau giöõa lôùp thanh-nieân vaø lôùp ngöôøi giaø.

- Khaùc bieät tuoåi-taùc, giöõa nhöõng ngöôøi ôû giai-ñoaïn khaùc nhau cuûa cuoäc ñôøi.

86

- Khaùc bieät theá-heä, giöõa nhöõng ngöôøi sinh-tröôûng trong thôøi-gian khaùc nhau, hình-thaønh trong ñieàu-kieän xaõ-hoäi khaùc nhau.

Khoaûng-caùch taïo ra nhöõng khaùc-bieät veà taâm-lyù, haønh-ñoäng vaø ñoái-xöû. Vì hoï khoâng hieåu nhau, coù nhöõng khoâng gioáng nhau veà chính-kieán, kinh-nghieäm vaø baûn-chaát.

Thöïc ra chuyeän naøy cuõng chaúng coù gì môùi laï. Noù ñaõ hieän-dieän trong neáp soáng con ngöôøi töø laâu, nhöng roõ-raøng hôn heát töø khi coù nhöõng tieán-boä veà khoa-hoïc, kyõ-thuaät.

Ngöôøi Vieät chuùng ta cuõng gaëp trôû ngaïi giöõa nhöõng theá-heä khaùc nhau trong gia-ñình. Muoán hoäi-nhaäp caùch deã-daøng, môùi quí vò ñoïc hai cuoán saùch cuûa toâi: Ngheä-Thuaät Soáng Vôùi .... xuaát-baûn thaùng 5 naêm 2007 vaø Haøi-Hoøa Trong Tình Ngöôøi xuaát-baûn thaùng 5 naêm 2008.

Ñôøi soáng Ta vôùi 5 phaàn sao cho ñaày-ñuû laø thaáy ngay ñôøi ñaùng soáng vaø thaät ñaùng soáng vôùi Coâng-Vieäc Ta.

87

Chöông II

COÂNG-VIEÄC TA My business life

88

89

COÂNG-VIEÄC

aøm vieäc laø ñaëc taùnh cuûa con ngöôøi. Ñöùa treû chaøo ñôøi, theo phong-tuïc Vieät aên möøng “ñaày thaùng”, khi vöøa troøn tuoåi, ñaày

naêm aên möøng “thoâi noâi” - ôû Vieät-Nam heát naèm noâi qua naèm giöôøng. Ngay trong nhöõng dòp aên möøng, ñöùa treû ñöôïc cha meï, hoï haøng, thaân-thuoäc coù caâu hoûi vôùi öôùc-voïng - Lôùn leân laøm gì ñaây?

Böôùc vaøo tuoåi thieáu-nieân, roài thanh-nieân, nieàm mô öôùc veà töông-lai cuõng ñöôïc quy-ñònh “laøm gì”.

Giaù trò thöïc-söï cuûa con ngöôøi khoâng phaûi laø tieàn-cuûa, taøi-naêng maø laø vieäc ñang laøm. Gaëp moät ngöôøi khoâi-ngoâ, tuaán-tuù, aên maëc sang-troïng, ñi xe ñaét giaù, chuùng ta khoâng thaéc-maéc veà veû khoâi-ngoâ tuaán-tuù, veà caùch aên maëc sang-troïng, nhöng chuùng ta thaàm hoûi: Khoâng bieát ngöôøi naøy laøm gì nhæ?

Vaên-só Phaùp Albert Camus nhaän-thöùc giaù-trò con ngöôøi laø do coâng-vieäc laøm. “Con ngöôøi phaûi bieát soáng ñaày-ñuû, soáng haønh-ñoäng, soáng hoaït-ñoäng, vì coù hoaït-ñoäng môùi thaáy mình soáng, thaáy mình laø moät thöïc-taïi, moät khaû-naêng”.

Nhö vaäy, ngöôøi khoâng thöïc soáng laø ngöôøi khoâng muoán laøm vieäc. Ngöôøi khoâng muoán laøm vieäc – chuùng ta thöôøng coù nhaän ñònh toång-quaùt laø “löôøi-bieáng”. Theo taâm-lyù hoïc ngöôøi khoâng muoán laøm vieäc thöôøng laø ngöôøi sa-suùt tinh-thaàn, bò chöùng traàm-caûm (depression), roái-loaïn veà giaác nguû (maát nguû hay nguû li-bì), maát ngon mieäng, nhöùc ñaàu vaø roái-loaïn veà suy-

L

90

nghó ... Ngöôøi coù nhöõng trieäu-chöùng naøy thöôøng hay böùt-röùt, khoâng taäp-trung tö-töôûng ñöôïc, roái-loaïn veà trí nhôù, giaûm oùc tröøu-töôïng cuøng vôùi suy-nghó chaäm-chaïp, neân vaän-ñoäng cuõng chaäm-chaïp. Taát nhieân khoâng coøn muoán laøm gì nöõa. Thoâi ñaønh töï an-uûi: “Laøm chi cho meät moät ñôøi”. Theo ngoân-ngöõ Vieät, ngöôøi löôøi-bieáng vaãn phaûi laøm - Laøm bieáng.

Nhieàu ngöôøi khoâng muoán laøm vieäc gì ñoù, coù nhieàu lyù-do ñöôïc neâu ra: - Khi coøn treû thì vieän côù quaù treû - Khi lôùn leân vieän côù quaù baän-roän - Khi ñöùng tuoåi vieän côù quaù lo-laéng - Khi veà giaø vieän côù quaù giaø - Khi ñau yeáu vieän côù quaù bònh - Khi saép cheát thì caûm thaáy quaù treã

Cuoái thaùng 5 naêm 1995, nhaät baùo Washington Post coù laøm moät cuoäc thaêm-doø coù bao nhieâu phaàn traêm hoái-tieác vieäc hoï khoâng laøm trong ñôøi. Trong soá 1,003 ngöôøi ñöôïc thaêm-doø thì coù 21% toû ra aân-haän veà nhöõng ñieàu ñaõ laøm. 61% hoái-tieác vì ñaõ khoâng laøm moät soá chuyeän. 12% thì khoâng aân-haän, khoâng hoái-tieác gì caû. 6% traû lôøi laø khoâng bieát phaûi tieác caùi gì. Nhö vaäy, soá ngöôøi tieác vì khoâng laøm moät soá vieäc trong ñôøi laø con soá ñoâng ñaûo nhaát: 61%.

Taïi sao con ngöôøi ñöôïc ñaùnh giaù cao qua coâng-vieäc hoï laøm? Chæ vì con ngöôøi ñöôïc döïng neân gioáng nhö Ñaáng Taïo-hoùa, Ñöùc Chuùa Trôøi, Ñaáng luoân laøm vieäc.

91

Con ngöôøi khoâng theå laø moät sinh-vaät trong “chuùng sinh”. Ngoaøi con ngöôøi, caùc sinh-vaät trong traàn theá chæ bieát “laøm” theo baûn-naêng nhöùt ñònh ngaøn ñôøi nhö nhau ñeå sinh-toàn. Duy con ngöôøi “laøm” vôùi oùc saùng-taïo, coù keá-hoaïch, coù döï-tính vaø coù mô-öôùc nhö Ñöùc Chuùa Trôøi.

Tröôùc khi Ñöùc Chuùa Trôøi döïng neân loaøi ngöôøi, Ngaøi döïng neân caû vuõ-truï, cuøng caùc sinh-vaät treân ñaát vaø döôùi nöôùc. Khi loaøi ngöôøi ñöôïc döïng neân, Kinh-Thaùnh ghi: “Ñöùc Chuùa Trôøi phaùn raèng: Chuùng ta haõy laøm (make) neân loaøi ngöôøi nhö hình ta vaø theo töôïng ta, ñaëng quaûn-trò loaøi caù bieån, loaøi chim trôøi, loaøi suùc vaät, loaøi coân-truøng boø treân maët ñaát vaø khaép caû ñaát. Ñöùc Chuùa Trôøi döïng neân loaøi ngöôøi nhö hình Ngaøi; Ngaøi döïng neân loaøi ngöôøi gioáng nhö hình Ñöùc Chuùa Trôøi; Ngaøi döïng neân ngöôøi nam vaø ngöôøi nöõ. Ñöùc Chuùa Trôøi ban phöôùc cho loaøi ngöôøi vaø phaùn raèng: Haõy sanh-saûn, theâm nhieàu, laøm cho ñaày-daãy ñaát; haõy laøm cho ñaát phuïc-tuøng (subdue), haõy quaûn-trò (rule over) loaøi caù döôùi bieån, loaøi chim treân trôøi cuøng caùc vaät soáng haønh-ñoäng treân maët ñaát” (Saùng-theá kyù 1:26-28).

“Laøm” vaø “quaûn-trò” laø ñaëc tính cuûa Ñöùc Chuùa Trôøi vaø cuûa loaøi ngöôøi.

Ngaøi döïng neân toå-phuï loaøi ngöôøi laø A-ñam vaø EÂ-va, caëp vôï choàng ñaàu-tieân treân traùi ñaát, ñöôïc Ñöùc Chuùa Trôøi ban cho vöôøn EÂ-ñen ñaày caây traùi. A-ñam vaø EÂ-va soáng trong vöôøn EÂ-ñen khoâng phaûi ñeå ngaøy ngaøy rong chôi, ñoùi haùi traùi caây aên, aên no naèm nghæ

92

hay vui ñuøa nhö caùc sinh-vaät. A-ñam vaø EÂ-va coù coâng-vieäc phaûi laøm: “troàng vaø giöõ vöôøn” (Saùng-theá kyù 2:15). “Troàng vaø giöõ vöôøn” laø “laøm” vôùi chöùc-naêng (function). “Laøm” vôùi taám loøng (heart) öa-thích, “laøm” vôùi ñaàu-oùc (head) suy-nghó, “laøm” vôùi ñoâi tay (hands) kheùo-leùo.

Hai con cuûa A-ñam vaø EÂ-va laø Ca-in vaø A-beân ñaõ “laøm” vôùi chöùc-naêng ngay khi tröôûng thaønh: “A-beân laøm ngheà chaên chieân, coøn Ca-in thì ngheà laøm ruoäng” (Saùng-theá kyù 4:2).

Nhöng sau khi toå-phuï loaøi ngöôøi laø A-ñam vaø EÂ-va phaïm toäi. A-ñam vaø EÂ-va ñaõ nghe lôøi duï-doã cuûa Sa-tan, aên traùi caây Ñöùc Chuùa Trôøi caám khoâng ñöôïc pheùp aên. AÙn-phaït Ñöùc Chuùa Trôøi daønh cho loaøi ngöôøi laø: “Ngöôi seõ laøm ñoå moà-hoâi traùn môùi coù maø aên” (Saùng-theá kyù 3:19). Keå töø ñoù, loaøi ngöôøi “laøm” khoå-sôû. Khoâng coøn “lao-ñoäng laø vinh-quang” maø chæ coøn “lao-ñoäng laø laàm-than”. Töôïng hình caùi khoå-sôû laø töï cho mình “laøm thaân traâu ngöïa”. Coù chaøng trai Vieät khi vaøo daân Myõ ñaõ ñoåi teân Baûo thaønh Buffalo. Chaøng cho bieát lyù-do ñoåi teân vì chaúng coøn caûm thaáy mình laø “gia-baûo” - vaät quyù cuûa gia-ñình, maø chæ coøn moät thöù traâu keùo caøy ñeå coù tieàn traû “bills” cho cuoäc soáng gia-ñình.

Daàu vaäy, coù vieäc laøm vaãn laø ôn-phöôùc cho cuoäc soáng. Caùi lo-laéng trong cuoäc soáng vaãn laø tình-traïng that-nghieäp - khoâng coù vieäc laøm. Ngaøy thaùng daøi giaèng-daëc nhö baõi sa-maïc hoang-vaéng vaø ngöôøi löõ haønh cöù thaát-theåu böôùc cho ñoaïn ngaøy. Hoï laø nhöõng

93

ngöôøi, neáu ñöôïc hoûi: “Sao caùc ngöôi ñöùng ñaây caû ngaøy khoâng laøm chi heát? Hoï traû lôøi raèng: Vì khoâng ai möôùn chuùng toâi” (Ma-thi-ô 20:6-7). Thaät voâ-phöôùc cho hoï. Muoán laøm vieäc nhöng khoâng ai “möôùn”, cho hoï coâng-vieäc ñeå laøm. “Ñöùng ñaây caû ngaøy khoâng laøm chi heát” khoå hôn laø “phaûi laøm ñoå moà-hoâi”.

Coù ngöôøi may-maén, “ngoài maùt aên baùt vaøng” cuõng chaúng sung-söôùng chi neáu chaúng coù vieäc laøm. “Chaúng leõ tieâu löng ba vaïn saùu” (Nguyeãn-coâng-Tröù), khoâng bieát laøm gì ñaây.

Taïi xöù naøy, quyù vò lôùn tuoåi ñaõ höu-haï vaãn thích laøm vieäc. Hoï tình nguyeän laøm vieäc trong beänh-vieän, thö vieän hay caùc hoäi thieïân-nguyeän.

Quyù vò H.O. qua ñaây ôû tuoåi xeá chieàu, höôûng tuoåi giaø qua söï trôï-giuùp cuûa chính-quyeàn, cuûa con chaùu. Theá maø coù dòp hoïp nhau vaãn neâu leân: Chuùng ta phaûi laøm caùi gì chöù? Neáu khoâng laøm “caùi gì” laø coi nhö maát giaù, coi nhö soáng thöøa.

Chuùng ta laøm vaø ham laøm vì chuùng ta, con ngöôøi ñöôïc döïng neân gioáng nhö Ñaáng Taïo-hoùa, Ñöùc Chuùa Trôøi, Ñaáng luoân laøm vieäc. Nhöng chuùng ta laøm gì ñaây?

Tröôùc heát coâng-vieäc con ngöôøi nghó ñeán laø:

Coâng-vieäc möu sinh Ngöôøi Vieät chuùng ta chuû-tröông “nhaát ngheä tinh,

nhaát thaân vinh” – Laøm vieäc gì cöù chuyeân-chuù trau-gioài ngheà-nghieäp cuûa mình thì tröôùc sau gì cuõng khaù. Chöù nay ngheà naøy, mai ngheà khaùc, thì khoù maø khaù.

94

Caøng laém ngheà, caøng khoán-ñoán – “baù ngheä, baù tri thaønh ra baù-laùp” chaúng ñi ñeán ñaâu.

ÔÛ xöù naøy “nhaát ngheä tinh” cuõng khoâng chaéc laém. Lôõ thaát-nghieäp, tìm vieäc laøm ñôõ chôø thôøi thì caùi vieäc mình laøm chaéc khoâng phaûi laø loaïi ngheà, giaù-caû chaúng bao nhieâu. Khoân-ngoan phoøng hôø hoïc theâm “ngheà tay traùi” – löôõng ngheä may ra ñôõ vaát-vaû.

Daân Vieät phaàn ñoâng choïn ngheà naøo coù “só” vôùi “sö” vöøa khaù laïi vöøa danh-giaù. Vôùi “só” thì baùc-só, döôïc-só, nha-só, vaên-só, thi-só, hoïa-só, nhaïc-só, ca-só, voõ-só vaø caû ... giaùo-só. Vaøo thôøi chieán, nhöõng chaøng trai maïnh-khoûe ñeàu trôû thaønh ... chieán-só daàu khoâng choïn binh-nghieäp. Hai thöù “só” chuùng ta ít ham laø ñaïo só vaø thuaät só. Veà “sö” thì giaùo-sö, kyõ-sö, luaät-sö, voõ-sö, vuõ-sö, coù khi caû ... muïc-sö. Coù hai loaïi “sö” khoâng maáy ai ham laø thieàn-sö vaø boác-sö.

Ngheà cuõng ñöôïc chia laøm hai loaïi: Ngheà caàn coù giaáy pheùp haønh ngheà (licence) vaø ngheà khoâng caàn giaáy pheùp haønh-ngheà. Ngheà caàn giaáy pheùp haønh-ngheà laø nhöõng ngheà lieân-can ñeán an-nguy ngöôøi khaùc nhö: Baùc-só, nha-só, kyõ-sö, kieán-truùc sö, luaät-sö, vaø caû ... muïc-sö. Moät soá ngheà khoâng ôû trong “só” vôùi “sö” cuõng caàn coù giaáy pheùp nhö: Phi-coâng, thôï ñieän, thôï oáng nöôùc, nhaø taâm-lyù, thò-chöùng hoân-nhaân. Coù nhöõng ngheà khoâng caàn giaáy pheùp nhö: Nhaø nghieân-cöùu, giaùo-vieân hay giaùo-sö chæ caàn hoïc-vò chuyeân ngaønh caøng cao, caøng toát. Chuyeân-vieân ñieän toaùn. Tyû phuù Bill Gate khoâng caàn vaên-baèng cuõng khoâng

95

caàn giaáy pheùp haønh-ngheà ñieän toaùn. Moät soá ngheà coù “só” vôùi “sö” khoâng caàn giaáy pheùp haønh ngheà nhö: Vaên-só, thi-só, hoïa-só, nhaïc-só, ca-só, ñaïo-só, thuaät-só. Veà “sö” goàm coù giaùo-sö, voõ-sö, vuõ-sö, thieàn-sö vaø boác-sö. Coù nhöõng ngheà coù khi caàn coù khi khoâng nhö thoâng-ngoân vaø dòch-giaû thì khoâng caàn giaáy pheùp. Nhöng muoán laøm thoâng-ngoân ôû toøa-aùn thì phaûi coù giaáy pheùp. Muoán dòch nhöõng giaáy tôø coù caên-baûn phaùp-lyù cuõng phaûi coù licence môùi ñöôïc pheùp dòch.

Moät vò baùc-só daïy trong tröôøng y-khoa khoâng caàn giaáy pheùp. Nhöng vò baùc-só ñoù môû phoøng maïch thì caàn giaáy pheùp.

Laøm ngheà chuyeân-moân caàn giaáy pheùp hay khoâng caàn giaáy pheùp ñeàu phaûi hoäi ñuû: Nguyeân-lyù caên-baûn, yù-nieäm vaø lyù-thuyeát veà ngheà ñoù, ñeå khi thöïc-haønh thì naém vöõng nguyeân-lyù caên-baûn, coù yù-nieäm roõ-reät vaø phöông-caùch theo lyù-thuyeát.

Sau khi toát-nghieäp baùc-só, kyõ-sö, luaät-sö, hay baát cöù ngaønh ngheà naøo, quyù vò coù moät soá voán nguyeân-lyù caên-baûn, yù-nieäm vaø lyù-thuyeát. Theá maø khi laøm ngheà – haønh ngheà laïi khaùc nhau. Söï khaùc nhau naøy döïa vaøo kinh-nghieäm thu-löôïm ñöôïc, tham-döï caùc lôùp trau-doài ngheà-nghieäp, hoaëc lieân ngaønh vôùi oùc saùng-taïo. Ñeå yù ñeán söï giao-taùc giöõa ngöôøi haønh ngheà vôùi nhöõng nhaø nghieân-cöùu vieát ra treân saùch-vôû, taïp-chí chuyeân ngaønh.

Khi Chuùa Jeâsus ñeán theá-gian, Ngaøi laïi laäp theâm moät ngheà raát laï. Moät ngaøy kia, Chuùa Jeâsus ñi doïc

96

theo bôø bieån Ga-li-leâ. Ngaøi gaëp hai anh em Si-moân vaø Anh-reâ laøm ngheà ñaùnh caù ôû bieån Ga-li-leâ laâu naêm, thaønh-thuïc. Tröôùc ñoù, Si-moân vaø Anh-reâ ñaõ tin-nhaän Chuùa Jeâsus laø “Chieân con cuûa Ñöùc Chuùa Trôøi” (Giaêng 1:36). Laàn naøy, “Ngaøi ñi doïc theo bôø bieån Ga-li-leâ, thaáy Si-moân vaø Anh-reâ, em ngöôøi voán laøm ngheà chaøi. Ñöùc Chuùa Jeâsus beøn phaùn cuøng hoï raèng: Haõy theo ta, vaø ta seõ khieán caùc ngöôi trôû neân tay ñaùnh löôùi ngöôøi. Töùc thì hai ngöôøi boû löôùi maø theo Ngaøi” (Maùc 1:16-17). Ngheà “ñaùnh löôùi ngöôøi” baét ñaàu töø ñoù. Si-moân vaø Anh-reâ chuyeån ngheà ñaùnh löôùi caù qua “ñaùnh löôùi ngöôøi”.

* Ñaùnh löôùi caù – duøng löôùi baét caù trong bieån, trong soâng, trong hoà, ñem caù ra khoûi bieån, soâng, hoà baùn cho ngöôøi laøm löông-thöïc.

* “Ñaùnh löôùi ngöôøi” – “duøng Tin-Laønh” (I Coâ-rinh-toâ 4:15) ñöa ngöôøi “töø toái-taêm maø qua saùng-laùng, töø quyeàn-löïc cuûa quæ Sa-tan maø ñeán Ñöùc Chuùa Trôøi” (Coâng-vuï caùc söù-ñoà 26:18). Ngöôøi ñöôïc ñaùnh “trôû neân con-caùi Ñöùc Chuùa Trôøi” (Giaêng 1:12).

* Ñaùnh löôùi caù – baét caù soáng trong nöôùc, ra khoûi nöôùc laø caù cheát.

* “Ñaùnh löôùi ngöôøi” – ñöa ngöôøi “ñaõ cheát vì laàm-loãi vaø toäi-aùc mình” (EÂ-pheâ-soâ 2:1) ra khoûi bieån toäi ñeå “ñöôïc söï soáng ñôøi-ñôøi” (Giaêng 3:16).

* Ñaùnh löôùi caù – baét ñöôïc caù laø coù lôïi-töùc. * “Ñaùnh löôùi ngöôøi” – ñöa ñöôïc ngöôøi ñeán vôùi

Chuùa, hoï “trôû neân con-caùi Ñöùc Chuùa Trôøi”. Ngöôøi “ñaùnh löôùi ngöôøi” coøn phaûi toán theâm söùc-löïc, thì-

97

giôø, tieàn-baïc ñeå “daïy hoï giöõ heát caû moïi ñieàu maø ta ñaõ truyeàn cho caùc ngöôi” (Ma-thi-ô 28:20) trong Kinh-Thaùnh, giuùp hoï “hieåu-bieát chaân-lyù” (I Ti-moâ-theâ 2:4) trong Kinh-Thaùnh, haàu neân ngöôøi höõu-duïng trong Chuùa vaø trôû neân ngöôøi “ñaùnh löôùi ngöôøi” keá-tieáp.

* Ñaùnh löôùi caù – ñöôïc caù laø coù quyeàn söû-duïng caù theo yù mình.

* “Ñaùnh löôùi ngöôøi” – ñöa ñöôïc ngöôøi ñeán vôùi Chuùa, hoï “trôû neân con-caùi Ñöùc Chuùa Trôøi”, khoâng thuoäc veà mình maø thuoäc veà Chuùa. Ngöôøi “ñaùnh löôùi ngöôøi” coøn trôû neân “toâi-tôù cuûa anh em” (II Coâ-rinh-toâ 4:5) ñeå giuùp ngöôøi mình ñaùnh ñöôïc chòu Chuùa söû-duïng trong thaùnh yù Ngaøi.

* Ñaùnh löôùi caù coù theå laø moät ngheà ñeå möu-sinh. * “Ñaùnh löôùi ngöôøi” coù theå khoâng phaûi laø moät

ngheà ñeå coù lôïi-töùc. Ñöùc Chuùa Jeâsus phaùn vôùi caùc moân-ñoà Ngaøi: “Haõy theo ta, vaø ta seõ khieán caùc ngöôi trôû neân tay ñaùnh löôùi ngöôøi”. Ngaøi khoâng phaùn theâm lôøi gì sau ñoù. Khoâng coù giaù-caû, chaúng coù phaåm-traät, vaø cuõng chaúng coù vinh-döï theá-tuïc keøm theo. Daàu vaäy, “ai rao-giaûng Tin-Laønh thì ñöôïc nuoâi mình bôûi Tin-Laønh” (I Coâ-rinh-toâ 9:14).

* “Ñaùnh löôùi ngöôøi” coù theå laø moät “ngheà” rao-giaûng Tin-Laønh Cöùu-Roãi cuûa Ñöùc Chuùa Trôøi cho moïi ngöôøi trong nhaân-theá, ñeå ngöôøi nghe nhaän bieát mình laø ngöôøi coù toäi, nhaän bieát Chuùa Jeâsus laø Ñaáng Cöùu-theá – Ngoâi Hai Ñöùc Chuùa Trôøi giaùng-sinh laøm ngöôøi, chòu cheát treân thaäp-töï giaù ñeàn toäi cho caû

98

nhaân-loaïi, ñaõ bò choân trong moà-maû, ñeán ngaøy thöù ba ñaõ soáng laïi vaø sau boán möôi ngaøy löu laïi traàn-theá, Ngaøi ñaõ thaêng-thieân veà trôøi. Theo lôøi höùa cuûa Chuùa Jeâsus trong Kinh-Thaùnh, moät ngaøy gaàn ñaây, Ngaøi seõ trôû laïi nôi khoâng-trung ñeå tieáp-röôùc heát thaûy con-caùi Ngaøi veà trôøi tröôùc khi ñaïi naïn xaûy ra trong theá-gian. Caùi “löôùi” chuùng toâi tung ra laø: “Vì Ñöùc Chuùa Trôøi yeâu-thöông theá-gian, ñeán noãi ñaõ ban Con moät cuûa Ngaøi, haàu cho heã ai tin Con aáy khoâng bò hö-maát maø ñöôïc söï soáng ñôøi-ñôøi” (Giaêng 3:16). Tôù AÙnh-Saùng haèng thaùng, baøi vieát haøng tuaàn treân baùo Ngöôøi Vieät, treân chín chuïc saùch lôùn nhoû ñöôïc xuaát-baûn trong hôn ba möôi naêm nay nhö “löôùi” ñöôïc tung ra vaø moät soá quyù vò ñaõ “dính” “löôùi”, “trôû neân con-caùi Ñöùc Chuùa Trôøi” vaø ñang ñöôïc Ngaøi söû-duïng.

Toâi luoân coi “ñaùnh löôùi ngöôøi” laø moät “ngheà” neân luoân trau-doài ngheà, hoïc-hoûi caùch duïng “löôùi” vaø caùch thaû “löôùi” höõu-hieäu hôn, daàu ñaõ laøm “ngheà” naøy treân naêm möôi naêm. AÂn-töù “giaûng Tin-Laønh ... laøm muïc-sö” (EÂ-pheâ-soâ 4:11) laø giaáy pheùp haønh-ngheà (licence) cuûa Chuùa Thaùnh-Linh caáp. Laøm ngheà naøy cöù chuyeân ngheà, khoâng caàn lo “ngheà tay traùi” vì chaúng bao giôø thaát-nghieäp.

Coâng-vieäc gì ñaây

Laøm laø ñaëc taùnh cuûa con ngöôøi. Laøm laø giaù-trò cuûa con ngöôøi, laøm laø leõ soáng cuûa con ngöôøi. Bieát

99

vaäy, nhöng nhieàu luùc chuùng ta xeùt laïi nhöõng ñieàu chuùng ta laøm vaø caûm thaáy döôøng nhö ... laøm sao aáy.

Sau khi ñaõ oån-ñònh coâng-vieäc ñeå sinh soáng, chuùng ta thöôøng nghó phaûi laøm moät caùi gì? Moät coâng-vieäc naøo ñoù trong nieàm mô-öôùc vôùi moät muïc-ñích. Laøm gì ñaây?

Quy-trình ñeå tieán tôùi haønh ñoäng phaûi “laøm gì” khôûi ñaàu baèng nhaän-thöùc (perception) moät söï vieäc. Moãi söï vieäc coù theå moät luùc chuùng ta coù ñeán treân hai möôi nhaän-thöùc khaùc nhau. Song moät nhaän-thöùc quan-troïng baét chuùng ta suy-nghó vaø yù-töôûng (thought) naåy sanh - lyù-trí. Con tim döï phaàn vôùi caûm-xuùc (feeling), sau ñoù ñöa ñeán yù-ñònh (intention) vaø keát-cuoäc laø haønh-ñoäng (action) - laøm. Sau khi haønh-ñoäng - laøm, chuùng ta trôû laïi nhaän-thöùc (perception) veà haønh-ñoäng cuûa mình, khôûi ñaàu moät quy-trình tieáp theo. Caùi quy-trình Nhaän-thöùc (perception) - YÙ-töôûng (thought) - Caûm-xuùc (feeling) - YÙ-ñònh (intention) - Haønh-ñoäng (action) giuùp cho vieäc chuùng ta laøm chính-xaùc hôn vaø toát-ñeïp hôn.

Trong cuoán saùch Taâm Buùt cuûa nhaø thô Traàn-trung-Ñaïo, oâng luaän ñeán “laøm gì” nhö vaày: “Chuùng ta thöôøng nghe cuïm töø “laøm moät caùi gì ñoù cho coäng-ñoàng” hay “laøm moät caùi gì ñoù cho queâ-höông” trong nhöõng cuoäc mít-tinh, hoäi-thaûo cuoái tuaàn. Vaâng, “laøm moät caùi gì ñoù” vaãn toát hôn laø khoâng laøm gì, nhöng neáu chuùng ta bieát moät caùch chính-xaùc “caùi gì ñoù” laø gì,

100

vaãn laø toát nhaát. Hai möôi naêm tröôùc, toâi ñaõ gaëp nhieàu ngöôøi oâm aáp giaác-mô “laøm moät caùi gì ñoù cho queâ-höông”, vaø hai möôi naêm sau toâi gaëp laïi chính nhöõng ngöôøi ñoù, ngoaøi vaàng traùn nhaên-nheo vaø maùi toùc ñaõ baïc nhieàu, coøn nguyeân-veïn vaø ñang nguû yeân trong hoï giaác mô “laøm moät caùi gì ñoù” vaãn chöa thöùc daäy. Laøm gì, do ñoù, laø moät caâu hoûi voâ cuøng quan-troïng”.

Trong Hoäi-Thaùnh Chuùa, nhieàu “ñaày-tôù Chuùa”, nhieàu “con-caùi Chuùa” cuõng caûm thaáy caàn phaûi “laøm moät caùi gì ñoù” cho Chuùa, cho Hoäi-Thaùnh. Hoï laøm ñeå coù laøm. Nhöng trong laõnh-vöïc naøy khoâng theå “laøm moät caùi gì ñoù, vaãn toát hôn laø khoâng laøm gì”. Kinh-thaùnh xaùc-ñònh nhöõng ngöôøi chæ mong, chæ bieát “laøm moät caùi gì ñoù” laø “chaïy baù-vô, ... ñaùnh gioù” (I Coâ-rinh-toâ 9:26), chaúng lôïi ích gì cho baûn thaân vaø cho coâng-vieäc Chuùa.

Chuùng ta deã xaùc-ñònh “laøm gì” cho nhu-caàu ñôøi soáng. Hôn ba möôi naêm tröôùc, ngöôøi baûo-trôï hoûi moät chaøng trai khi coøn ôû Vieät-Nam ñaõ laøm gì. Chaøng cho ngöôøi baûo-trôï bieát coù moät thôøi chaøng laøm keá-toaùn cho moät haõng buoân ngöôøi Phaùp. Roài laøm muïc-sö vaø laøm giaùo-sö trung-hoïc cho ñeán ngaøy rôøi nöôùc tî-naïn nôi naøy. Ngöôøi baûo-trôï hoûi chaøng, coøn baây giôø, anh muoán laøm gì? Chaøng chaúng caàn suy-nghó, traû lôøi ngay: Laøm gì cuõng ñöôïc mieãn laø coù ñuû tieàn ñeå soáng caùi ñaõ. Vaø theá laø chaøng nhaän ngay vieäc laøm “röûa cheùn baùt” ôû nhaø haøng. Moät vieäc laøm

101

maø tröôùc kia ñeán caùi ly uoáng caø-pheâ chaøng cuõng chaúng heà röûa. Moät vieäc laøm baát ñaéc dó.

Chuùng ta deã xaùc-ñònh phaûi laøm gì vì boån-phaän, vì traùch-nhieäm ñoái vôùi gia-ñình, xaõ-hoäi.

Ngoaøi ra chuùng ta cuõng bieát “laøm gì” ngoaøi coâng-vieäc coá-ñònh ñeå chöùng-toû khaû-naêng mình coù. Vaø thænh-thoaûng chuùng ta töï-nhieân “höùng-thuù” laøm moät caùi gì ñoù, coù khi gaây ngaïc-nhieân cho mgöôøi vaø cho caû chính mình.

Baát cöù laøm gì chính-ñaùng ñeàu ñöôïc xaõ-hoäi ñaùnh giaù, cho noù moät giaù-trò. Xaõ-hoäi ñaõ ñònh giaù laøm vì lôïi laø thaáp nhaát. Neân sau khi coù lôïi roài, ngöôøi ta tính laøm caùi gì ñeå coù quyeàn. Laøm vì quyeàn, cao hôn moät chuùt. Nhöng muoán cao hôn chuùt nöõa phaûi laøm gì ñeå coù danh -“Phaûi coù danh gì vôùi nuùi soâng”. Cao hôn nöõa phaûi keå ñeán laøm vì tha-nhaân vôùi ñöùc hi-sinh. “Hoïa coù ngöôøi chòu cheát vì ngöôøi nghóa. Deã thöôøng cuõng coù ngöôøi chòu cheát vì ngöôøi laønh” (Roâ-ma 5:7). Nhöõng ngöôøi laøm vì tha-nhaân vôùi ñöùc hi-sinh thöôøng ñöôïc nhaân-theá “phong thaùnh” hay taïc töôïng ñeå ghi ôn.

Nhöng “laøm gì” cho moät lyù-töôûng thì khoù xaùc-ñònh phaûi “laøm gì”.

Coù moät lyù-töôûng maø muoán haønh-ñoäng, ngoài xuoáng suy-nghó, ñôn giaûn cuõng phaûi traû lôøi cho thoûa-ñaùng caùc caâu hoûi sau ñaây: Laøm gì? Laøm theå naøo? Caùi coâng-thöùc “thieân thôøi, ñòa lôïi, nhaân hoøa” thì khi naøo coù theå baét ñaàu laøm? Nôi naøo thuaän-tieän cho vieäc

102

laøm naøy? “Moät con eùn khoâng theå ñem laïi muøa xuaân”; “Ba caây chuïm laïi neân hoøn nuùi cao” thì taát phaûi laøm vôùi ai? Ñeå traùnh söï vieäc “ñaët caùi caøy tröôùc con traâu” neân phaûi laøm theo thöù-töï naøo? Roài töø taän ñaùy loøng hoûi ta: Laøm vì ñoäng-cô naøo thuùc-ñaåy? Laøm döôùi aùnh-saùng cuûa giaù-trò naøo? Coù leõ nhöõng caâu hoûi treân khoâng ñöôïc giaûi-ñaùp thoûa-ñaùng neân “coøn nguyeân-veïn vaø ñang nguû yeân trong hoï giaác mô “laøm moät caùi gì ñoù” vaãn chöa thöùc daäy”. Vaø “moäng khoâng thaønh” laø vieäc ñöông nhieân.

Trong nieàm tin, laøm caùi gì - coù phaàn hôi deã cho nhöõng ngöôøi töï nhaän mình laø ñaïi trí, ñaïi duõng, ñaïi huøng, “töï mình thaép ñuoác maø ñi”, töï mình xaùc-ñònh höôùng ñi cho mình, thì haún nhieân laøm gì cuõng ñöôïc, cuõng “ñuùng”, vôùi yù-töôûng coøn muoân ngaøn kieáp thì lyù-töôûng naøo maø chaúng ñaït ñöôïc.

Trong nieàm tin, ngöôøi Cô-ñoác phaûi laøm gì - vöøa deã vaø vöøa khoù. Deã vì chaúng phaûi tìm vieäc maø laøm. Khoù vì khoâng theå laøm gì cuõng ñöôïc. Caùi lyù-töôûng cuûa Cô-ñoác nhaân naèm goïn trong caâu Kinh-Thaùnh naøy: “Nguyeàn xin Ngaøi bôûi Ñöùc Chuùa Jeâsus Christ khieán anh em neân troïn-veïn trong moïi söï laønh, ñaëng laøm theo yù-muoán Ngaøi; vaø laøm ra söï ñeïp yù Ngaøi trong chuùng ta; söï vinh-hieån ñaùng veà Ngaøi ñôøi-ñôøi voâ-cuøng! A-men” (Heâ-bô-rô 13:21).

“Laøm theo yù-muoán Ngaøi” vöøa deã, vöøa khoù. Deã, vì ngöôøi Cô-ñoác khoâng caàn phaûi tìm “yù-muoán Ngaøi”.

103

“YÙ-muoán Ngaøi” ñaõ ñöôïc giaõi-baøy troïn-veïn trong caû Kinh-Thaùnh.

Khoù, ngöôøi Cô-ñoác khoâng chòu nghe, ñoïc, hoïc, ghi-nhôù vaø suy-gaãm lôøi Kinh-Thaùnh thì chaéc-chaén chaúng theå bieát “yù-muoán Ngaøi” ñeå laøm. Toâi ñaõ vieát vaø xuaát baûn 35 cuoán Baøi Hoïc Kinh-Thaùnh ñeå giuùp con-caùi Chuùa bieát “yù-muoán Ngaøi”.

Deã, ngöôøi Cô-ñoác deã nghe, ñoïc vaø hoïc Kinh-Thaùnh.

Khoù, ngöôøi Cô-ñoác khoù ghi-nhôù vaø suy-gaãm Kinh-Thaùnh. Daàu vaäy, ghi-nhôù vaãn deã hôn suy-gaãm. Chính söï “suy-gaãm ngaøy vaø ñeâm, haàu cho caån-thaän laøm theo moïi ñieàu ñaõ cheùp ôû trong” (Gioâ-sueâ 1:8) môùi thaät laø khoù. Chính luùc chuùng ta “suy-gaãm”, laø “duïng taâm-tö luyeän-taäp maø phaân-bieät ñieàu laønh ñieàu döõ” (Heâ-bô-rô 5:14). Cuõng laø luùc Chuùa Thaùnh-Linh “laøm” nhö lôøi Chuùa Jeâsus phaùn: “Ngaøi seõ daãn caùc ngöôi vaøo moïi chaân-lyù” (Giaêng 16:13) vaø chuùng ta bieát roõ “yù-muoán Ngaøi”.

Quyù vò Cô-ñoác nhaân muoán laøm gì, cöù laøm, nhöng muoán laøm cho “YÙ Cha ñöôïc neân, ôû ñaát nhö trôøi” (Ma-thi-ô 6:10) thì phaûi nghe, ñoïc, hoïc, ghi-nhôù vaø suy-gaãm lôøi Kinh-Thaùnh ñeå bieát “yù-muoán Ngaøi” maø laøm. Quyù vò muoán hoïc Kinh-Thaùnh, xin vieát thö veà, toâi seõ gôûi taëng moät cuoán Baøi Hoïc Kinh-Thaùnh ñeå quyù vò hoïc thöû, “ñeå thöû cho bieát yù-muoán toát laønh, ñeïp loøng vaø troïn-veïn cuûa Ñöùc Chuùa Trôøi laø theå naøo” (Roâ-ma 12:2).

104

Baây giôø quí vò ñaõ bieát phaûi laøm gì roài. Moät coâng-vieäc höõu ích cho mình vaø cho ngöôøi. Coâng-vieäc höõu-ích

Coâng-vieäc coù tính caùch döõ, aùc, haïi mình, haïi ngöôøi thì nhieàu laém. Coâng-vieäc höõu-ích ñöôïc ñònh danh laø coâng-vieäc laønh, coâng-vieäc thieän.

Chöõ “laønh” (good) trong tieáng Vieät mình mang yù-nghóa raát phong-phuù: Muoán maïnh tröôùc heát phaûi “laønh maïnh”; Soáng ngay thaúng laø toát, nhöng phaûi “ngay laønh”. Moùn ngon nhöng coù haïi cho söùc-khoûe thì cuõng khöôùc töø - phaûi “ngon laønh”; Toát laø quyù nhöng quyù hôn thì “toát laønh”; Hieàn laø toát, song hieàn quaù hoùa daïi, vaäy phaûi “hieàn laønh”. Phaùt hieän moät “böôùu” trong thaân-theå, ñi khaùm nghieäm, keát-quaû “böôùu laønh” laø an taâm. Vöôùng phaûi beänh-taät gì, chæ mong ñöôïc “laønh” laø toaïi-nguyeän. Vaø taát caû nhöõng ngöôøi bieát töï-troïng ñeàu caûm-nhaän nhö Phao-loâ: “AÁy khoâng phaûi toâi .... ñaõ ñeán nôi troïn laønh roài ñaâu” (Phi-líp 3:12).

Laï laém, trong nhaân loaïi, coù leõ chæ coù Vieät-Nam môùi coù moät soá “daân laønh voâ toäi”. Thaät ra, caû nhaân loaïi chaúng coù ñeán moät ngöôøi “daân laønh voâ toäi”. “Voâ toäi” ñöôïc keå laø “daân laønh” nhöng naøo ai daùm ngu-muoäi ñeán ñoä daùm nhaän mình laø ngöôøi “voâ-toäi”. Trong cuoäc chieán taïi Vieät-Nam, binh-só cheát laø leõ ñöông nhieân, keû ñoái nghòch luoân-luoân laø keû “coù toäi” vôùi chính mình. Daân bò cheát do cuoäc chieán ñeàu “voâ

105

toäi” vôùi caû hai beân, neân daân ñöôïc keå laø “daân laønh voâ toäi” vôùi nhöõng ngöôøi ñang giao chieán.

Ngöôøi laønh, ngöôøi voâ toäi theo tieâu-chuaån cuûa Ñöùc Chuùa Trôøi chaúng coù moät ai trong traàn theá, “vì moïi ngöôøi ñeàu ñaõ phaïm toäi” (Roâ-ma 3:23). Theo tieâu-chuaån luaät-phaùp, baát cöù ngöôøi naøo chöa bò toøa-aùn ñònh toäi, laø ngöôøi voâ-toäi. Theo tieâu-chuaån löông-taâm thì “keû bieát laøm ñieàu laønh maø chaúng laøm, thì phaïm toäi” (Gia-cô 4:17).

Nhöng “ñieàu laønh” thì khoù xaùc-ñònh. “Ñieàu laønh” chaéc-chaén phaûi phaùt-xuaát töø loøng yeâu-thöông vaø do yeâu-thöông maø haønh-ñoäng môùi ñöôïc keå laø “ñieàu-laønh”. Kinh-Thaùnh minh-ñònh: “Tình yeâu-thöông hay nhòn-nhuïc; tình yeâu-thöông hay nhôn-töø; tình yeâu-thöông chaúng ghen-tò, chaúng khoe mình, chaúng leân mình kieâu-ngaïo, chaúng laøm ñieàu traùi pheùp, chaúng kieám tö-lôïi, chaúng noùng giaän, chaúng nghi-ngôø söï döõ, chaúng vui veà ñieàu khoâng coâng-bình, nhöng vui trong chaân-lyù. Tình yeâu-thöông hay dung-thöù moïi söï, tin moïi söï, troâng-caäy moïi söï, nín chòu moïi söï” (I Coâ-rinh-toâ 13:4-7). Chuùng ta ñaâu coù ngôø “nhòn-nhuïc”, “chaúng ghen-tò, chaúng khoe mình, chaúng leân mình kieâu-ngaïo, chaúng laøm ñieàu traùi pheùp, chaúng kieám tö-lôïi, chaúng noùng giaän, chaúng nghi-ngôø söï döõ, chaúng vui veà ñieàu khoâng coâng-bình” laø ñaõ laøm laønh.

Neáu ngöôøi naøo ñoù baèng loøng “phaân-phaùt gia-taøi ñeå nuoâi keû ngheøo khoù” quaû laø vieäc laønh hieám coù, ñaùng ñöôïc ngöôøi ñôøi ca-tuïng, tuyeân-döông. “Song khoâng coù tình yeâu-thöông thì ñieàu ñoù chaúng ích chi

106

cho toâi” (I Coâ-rinh-toâ 13:3), khoâng ñöôïc keå laø vieäc laønh mình coù.

Daàu con ngöôøi khoâng “voâ toäi” khoâng laø “daân laønh” nhöng trong moãi ngöôøi ñeàu coù chuùt töø taâm, coù chuùt yeâu-thöông ñeán ngöôøi cuøng-khoå hôn mình. Bôûi chuùt yeâu-thöông naøy maø naåy sanh vieäc laønh. Vieäc laønh Nguyeãn-Traõi ñaõ ñöa ra, ghi trong Quoác Vaên Giaùo Khoa Thö: Gia-huaán Ca

Thöông ngöôøi taát-taû ngöôïc xuoâi, Thöông ngöôøi lôõ böôùc, thöông ngöôøi bô-vô. Thöông ngöôøi oâm daét treû thô, Thöông ngöôøi tuoåi-taùc giaø-nua baàn-haøn. Thöông ngöôøi quan-quaû coâ-ñôn, Thöông ngöôøi ñoùi raùch laàm than keâu ñöôøng. Thaáy ai ñoùi raùch thì thöông, Raùch thöôøng cho maëc, ñoùi thöôøng cho aên. Thöông ngöôøi nhö theå thöông thaân.

Ngaøy nay, nhieàu ngöôøi ñaõ lôïi-duïng loøng töø-taâm taïo ra “vieäc laønh” hôi nhieàu ñeå “kieám tö lôïi”. Bôûi moät soá “kieám tö lôïi” trong “vieäc laønh” khieán cho nhöõng ngöôøi thöïc taâm muoán laøm “vieäc laønh” cuõng bò nghi-ngôø. Luaän ñeán “vieäc laønh” theo tính caùch xaõ-hoäi raéc-roái laém.

“Laøm laønh” theo tieâu-chuaån toân-giaùo ñeå “chuoäc toäi”, ñeå “taïo ñöùc”, ñeå “ñöôïc Chuùa traû coâng boäi haäu” laïi caøng khoù xaùc-ñònh. “Caû ñôøi laøm laønh, söï laønh chöa ñuû, moät ngaøy laøm aùc, ñieàu aùc coù dö” thì laøm sao “chuoäc” vôùi “taïo” ñöôïc.

107

Trôû veà con ngöôøi mình, caùi söùc ñeå “laøm laønh” sao maø yeáu theá. Muoán thì raát nhieàu, nhöng söùc chaúng bao nhieâu. Muoán laøm ñieàu laønh, chuùng ta thöôøng hoâ-haøo, keâu goïi ngöôøi khaùc hieäp nhau laøm, moät phöông-thöùc “goùp gioù thaønh baõo”, vì ai cuõng “cuûa ít loøng nhieàu”. Ñuùng, nhö Phao-loâ nhaän-ñònh: “Toâi coù yù-muoán laøm ñieàu laønh, nhöng khoâng quyeàn laøm troïn” (Roâ-ma 7:18). Tình-traïng “löïc baát tuøng taâm”. Teä haïi hôn nöõa: “Khi toâi muoán laøm ñieàu laønh, thì ñieàu döõ dính-daáp theo toâi” (Roâ-ma 7:21). “ñieàu laønh” - “thaû teùp”, “ñieàu döõ” - yù ñoà “caâu toâm”.

Laøm laønh theá naøo cuõng toán keùm chuùt ít, nhöng “Moät lôøi laønh khieán loøng vui-veû” (Chaâm-ngoân 12:25) chaúng toán-keùm gì maø chuùng ta cuõng khoù noùi. Taùm möôi phaàn traêm lôøi chuùng ta noùi haèng ngaøy ñeàu thieáu chaát “laønh”. Chín möôi phaàn traêm gaây neân baát hoøa trong gia-ñình, ngoaøi xaõ-hoäi ñeàu do lôøi noùi thieáu chaát “laønh”. Maáy ai nhaän-ñònh nhö Phao-loâ: “Toâi bieát ñieàu laønh chaúng ôû trong toâi ñaâu” chæ vì “toäi-loãi ôû trong toâi” ñaõ phaù-hoaïi ñieàu “laønh” (Roâ-ma 7:18,20).

“Laøm laønh, laùnh döõ” ñoù laø tieâu-chuaån toát, “laùnh döõ” laø tieâu-cöïc, “laøm laønh” laø tích-cöïc. Tieâu-cöïc ñaõ khoù, laøm sao tích cöïc noåi. Phao-loâ nhaän ra thöïc-teá phuõ-phaøng: “Vì toâi khoâng laøm ñieàu laønh mình muoán, nhöng laøm ñieàu döõ mình khoâng muoán” (Roâ-ma 7:19).

Rieâng Cô-ñoác nhaân, “vì chuùng ta laø vieäc Ngaøi laøm ra (ñöôïc cöùu-roãi), ñaõ ñöôïc döïng neân trong Ñöùc Chuùa Jeâsus-Christ (trôû neân con-caùi Ñöùc Chuùa Trôøi) ñeå laøm

108

vieäc laønh maø Ñöùc Chuùa Trôøi ñaõ saém-söûa tröôùc cho chuùng ta laøm theo” (EÂ-pheâ-soâ 2:10). Cô-ñoác nhaân khoâng laøm laønh ñeå ñöôïc cöùu-roãi, nhöng ñaõ ñöôïc cöùu-roãi, ñaõ “trôû neân con-caùi Ñöùc Chuùa Trôøi” (Giaêng 1:12) thì phaûi “laøm vieäc laønh”. “Vieäc laønh” Cô-ñoác nhaân laøm ñaõ ñöôïc Ñöùc Chuùa Trôøi quy-ñònh ñeå “chuùng ta laøm theo”. Vieäc gì Kinh-Thaùnh daïy phaûi laøm ñeàu laø “vieäc laønh”. “Vieäc laønh” vó-ñaïi nhaát, caàn yeáu nhaát maø Chuùa Jeâsus ñaõ laøm: “Ñöùc Chuùa Jeâsus-Christ ñaõ ñeán trong theá-gian ñeå cöùu-vôùt ngöôøi coù toäi” (I Ti-moâ-theâ 1:15). “Vieäc laønh” Chuùa truyeàn con-caùi Ngaøi phaûi laøm: “Haõy ñi khaép theá-gian giaûng Tin-Laønh cho moïi ngöôøi. Ai tin vaø chòu pheùp baùp-teâm, seõ ñöôïc cöùu-roãi” (Maùc 16:15-16). “Giaûng Tin-Laønh”, giôùi thieäu Cöùu Chuùa Jeâsus ñeán ngöôøi laân-caän cuûa mình laø “vieäc laønh”.

Vua Sa-loâ-moân khoân-ngoan ñaõ noùi: “Vaäy, ta nhaän bieát chaúng coù ñieàu gì toát cho loaøi ngöôøi hôn laø vui-veû, vaø laøm laønh troïn ñôøi mình” (Truyeàn-ñaïo 3:12). Hôõi Cô-ñoác nhaân haõy “vui-möøng trong Chuùa luoân-luoân” (Phi-líp 4:4) vaø “laøm laønh troïn ñôøi mình”.

Kính thöa quí vò chöa phaûi laø Cô-ñoác nhaân, haõy tieáp nhaän Chuùa Jeâsus laøm Cöùu Chuùa cuûa mình, ñoù laø Tin-Laønh cho quyù vò vaø quyù vò seõ “laøm laønh troïn ñôøi mình” theo Lôøi Chuùa daïy, ñem phöôùc-haïnh ñeán moãi ngöôøi chuùng ta coù cô-hoäi tieáp caän.

109

Coâng-vieäc taâm-linh Taâm-linh laø phaàn cao-quyù nhaát trong con ngöôøi,

song cuõng laø phaàn ngöôøi ta ít quan-taâm tôùi trong cuoäc soáng.

Taâm-linh giuùp con ngöôøi hieåu bieát coù Ñaáng thieâng-lieâng cao-caû, moät thöù hieåu bieát nguyeân-tri khoâng caàn ai daïy. Ñaáng ñoù laø Trôøi, Ngöôøi Cô-ñoác toân-kính goïi laø Ñöùc Chuùa Trôøi.

Taâm-linh laø ñoäng-cô thuùc-ñaåy con ngöôøi taàm ñaïo, ñöa con ngöôøi vaøo söï thôø-phöôïng. Nhôø taâm-linh maø con ngöôøi coù khaû-naêng töông-giao vôùi thaàn-linh, caûm-thoâng vôùi vuõ-truï vaø töông-giao vôùi ñoàng loaïi. Nhöng moät soá ngöôøi quyeát gaït-boû taâm-linh, phuû-nhaän Ñaáng thieâng-lieâng cao-caû naøo ñoù ñeå chæ coøn bieát mình.

Taâm-linh ñöôïc ví saùnh laø tinh-thaàn hay taám loøng neân caùc chöùc-saéc toân-giaùo ñöôïc coi laø ngöôøi “laõnh-ñaïo tinh-thaàn”. Ngöôøi tu-haønh chuù vaøo “Vaïn phaùp duy taâm sôû hieän” – muoân phaùp voán xuaát hieän bôûi taâm – bôûi taám loøng. Trong taát caû sinh-vaät, taïi sao chæ con ngöôøi môùi coù taâm-linh, môùi coù toân-giaùo vaø coù nhieàu toân-giaùo ñeå ñaùp-öùng nhu caàu taâm-linh. Ñaây laø laõnh-vöïc raát khoù hieåu vaø cuõng laø laõnh-vöïc gaây ra nhieàu tranh-caõi, gaây ra nhieàu cuoäc chieán ñoå maùu khoâng ít.

Toâi khoâng roõ quí vò nghó theá naøo veà taâm-linh cuûa mình. Noù coù phaûi laø söï keát-hôïp bôûi Thoï-uaån (sensation), töôûng-uaån (perceptions), haønh-uaån (formations mentales) vaø thöùc-uaån (conscience).

110

Hay noù chæ laø moät thöù “ñieån quang” coù khaû-naêng tieáp-xuùc vôùi linh-giôùi.

Qua Kinh-Thaùnh, Cô-ñoác nhaân chuùng toâi hieåu roõ taâm-linh mình laø moät phaàn thuoäc veà Ñöùc Chuùa Trôøi. Kinh-Thaùnh ghi roõ khi Ñöùc Chuùa Trôøi döïng neân loaøi ngöôøi nhö vaày: “Gieâ-hoâ-va Ñöùc Chuùa Trôøi laáy buïi ñaát naén neân hình ngöôøi, haø sanh-khí vaøo loã muõi; thì ngöôøi trôû neân moät loaøi sanh-linh” (Saùng-theá kyù 2:7). “Sanh-linh” laø taâm-linh hay linh-hoàn (soul).

Moãi ngöôøi ñeàu coù coâng-vieäc taâm-linh tuøy theo nieàm tin cuûa mình.

Chuùng ta khoù truy-nguyeân khôûi ñaàu coâng-vieäc taâm-linh nôi con ngöôøi. Nhöng qua moïi thôøi ñaïi, coâng vieäc taâm-linh döôøng nhö chuù taâm ñeán “tu taâm, döôõng taùnh”. Goïi noâm-na laø moân hoïc “Laøm Ngöôøi”.

Thi-só Maãn-Chaâu Nguyeãn-maïnh-Boàng baét chöôùc Tuù-Xöông “Chuùc Nhau”

Baét chöôùc ai ta chuùc maáy lôøi Chuùc cho khaép heát caû treân ñôøi Vua, quan, só, thöù ngöôøi trong nöôùc Sao ñöôïc cho ra caùi gioáng ngöôøi.

Taïi sao thi-nhaân Maãn-Chaâu laïi chuùc, laïi mong moïi ngöôøi trong muoân nöôùc, töø vua, quan, só, thöù, soáng sao cho ra caùi “gioáng ngöôøi”.

Suoát naêm thaùng, coù leõ nhieàu ngöôøi ñaõ queân “laøm ngöôøi”, maø laøm traâu, laøm ngöïa keùo caøy traû nôï nhaø-cöûa, xe-coä, côm-aùo. Laï nöõa, coù ngöôøi laïi nhaän mình laø huøm, laø beo, laø sö-töû coù quyeàn taùc yeâu, taùc quaùi.

111

Coù ngöôøi töï gheùp mình vaøo phe dieàu-haâu. Coù ngöôøi laïi cho mình thuoäc phe boà-caâu. Coù ngöôøi bò ñoàng loaïi coi nhö raén-rít, choù-maù, suùc-vaät. Coù ngöôøi nhìn vaøo laïi thaáy “nöûa ngöôøi, nöûa ngôïm, nöûa ñöôøi-öôi”.

Trong muoân loaøi vaïn vaät, con ngöôøi laø tinh-khoân hôn caû. Theá maø chæ con ngöôøi môùi lo tranh-ñaáu vôùi ñoàng loaïi ñeå baûo-veä “quyeàn laøm ngöôøi” – nhaân quyeàn. Chæ coù con ngöôøi môùi vaän-duïng trí-oùc ñeå “hoïc laøm ngöôøi”, vôùi öôùc-voïng “neân ngöôøi”.

Muoán “neân ngöôøi” ñöùa beù phaûi ñöôïc cha-meï “daïy con töø thuôû coøn thô”. Nhôù thôøi chuùng toâi, khi hoïc ôû tieåu hoïc, hai cuoán saùch “hoïc laøm ngöôøi” caên-baûn laø “Quoác-vaên Giaùo-khoa thö” vaø “Luaân-lyù Giaùo-khoa thö”. Lôùn leân moät chuùt thì ñoïc “Coå Hoïc Tinh-Hoa” laáy ñoù laøm göông ñeå “neân ngöôøi”.

Taát caû haønh-ñoäng ñeå “neân ngöôøi” ñeàu thuoäc veà taâm-linh.

Caùi gì laøm hö-hoûng con ngöôøi ñeå con ngöôøi khoâng coøn laø con ngöôøi chính-ñaùng. Khoa-hoïc vaø toân-giaùo ñöa ra nhieàu lyù-thuyeát, nhöng Kinh-Thaùnh cho bieát con ngöôøi hö-hoûng ngay sau khi phaïm toäi cuøng Ñöùc Chuùa Trôøi, Ñaáng taïo-döïng neân con ngöôøi. Caùi hö-hoûng noøng-coát con ngöôøi sau khi phaïm toäi laø “thieáu maát söï vinh-hieån cuûa Ñöùc Chuùa Trôøi” (Roâ-ma 3:23). laø “thieáu maát” “hình” Ñöùc Chuùa Trôøi vaø “töôïng” Ñöùc Chuùa Trôøi (Saùng-theá kyù 1:26). Khoâng coøn laø sinh-vaät maø “Chuùa laøm ngöôøi keùm Ñöùc Chuùa

112

Trôøi moät chuùt, Ñoäi cho ngöôøi söï vinh-hieån vaø sang-troïng” (Thi-thieân 8:5).

Taâm-linh caûm-nhaän ñöôïc söï “thieáu maát” ñoù maø coá-gaéng duøng moïi caùch ñeå töï-taïo “söï vinh-hieån vaø sang-troïng”. Coù theå noùi taát caû nhöõng vieäc “laønh”, “thieän” chaân-chính ñeàu phaùt-xuaát töø taâm-linh, moät thöù “baûn chaát” thaät cuûa con ngöôøi. Nhöng bieát laøm sao cho ñuû “laønh” ñuû “thieän” ñeå “neân ngöôøi” – “Caû ñôøi laøm laønh, ñieàu laønh khoâng ñuû. Moät ngaøy laøm döõ, ñieàu döõ coù dö”.

Muoán cho ñuû hay dö chuùt ñænh, caùc toân-giaùo ñaët ra nhieàu phöông caùch ñeå con ngöôøi hi-voïng ñaït ñöôïc ñeå “neân ngöôøi”.

Haàu heát caùc toân-giaùo ñeàu coù vieäc laønh, vieäc thieän ñeå ngöôøi theo “haønh ñaïo”. Ngoaøi ñoïc kinh, quyø laïy, teá tuïng coøn nhieàu nghi-thöùc khaùc ñeå taïo “coâng-ñöùc” Phaät Giaùo cuùng döôøng Tam Baûo cuõng laø caùch taïo coâng-ñöùc.

Nguyeän Coâng-ñöùc ñaõ laøm Keát duyeân laønh giaûi-thoaùt Ñoaïn nghieäp chöùng naõo-phieàn Quaû nieát baøn chöùng ñaït Nguyeän Chaùnh Phaùp löu-truyeàn Phoå-caäp khaép theá-gian Chuùng sanh thöôøng tònh laïc Phaät ñaïo choùng vieân thaønh.

113

Thì quaû laø “Coâng-ñöùc ñaõ laøm” quaù lôùn cho taâm-linh.

Sau khi loaøi ngöôøi phaïm toäi, chính Ñöùc Chuùa Trôøi ñaõ hoaïch-ñònh chöông-trình ñeå laøm neân con ngöôøi troïn-veïn – ñuùng nghóa con ngöôøi. Ngaøi ñaõ laøm neân söï cöùu-chuoäc cho loaøi ngöôøi baèng caùch sai Ngoâi Hai Ñöùc Chuùa Trôøi – Ñöùc Chuùa Jeâsus-Christ xuoáng theá, qua loøng trinh-nöõ Ma-ri laøm ngöôøi. Cöùu Chuùa Jeâsus laø Ñaáng voâ-toäi, baèng loøng chòu cheát ñeàn toäi cho caû nhaân loaïi, haàu cho baát cöù ai baèng loøng tin nhaän Ngaøi laø Ñaáng ñaõ chòu cheát ñeàn toäi cho chính mình thì ñöôïc Ñöùc Chuùa Trôøi “ban quyeàn-pheùp trôû neân con-caùi Ñöùc Chuùa Trôøi, laø ban cho nhöõng ngöôøi tin danh Ngaøi” (Giaêng 1:12). “Neân con-caùi Ñöùc Chuùa Trôøi” laø NEÂN NGÖÔØI hoaøn-toaøn trong yù-ñònh cuûa Ñöùc Chuùa Trôøi töø luùc ban-ñaàu nhö lôøi Kinh-Thaùnh khaúng-ñònh: “Nhôø Ngaøi maø anh em ôû trong Ñöùc Chuùa Jeâsus-Christ, laø Ñaáng maø Ñöùc Chuùa Trôøi ñaõ laøm neân söï khoân-ngoan, söï coâng chính, söï neân thaùnh vaø söï cöùu-chuoäc cho chuùng ta” (I Coâ-rinh-toâ 1:30), “laø ngöôøi döïng neân môùi” (II Coâ-rinh-toâ 5:17) Kinh-Thaùnh ñaõ dieãn-taû tieán trình naøy nhö vaày: “Vì anh em bieát ôn cuûa Ñöùc Chuùa Jeâsus-Christ chuùng ta, Ngaøi voán giaøu, vì anh em maø töï laøm neân ngheøo, haàu cho bôûi söï ngheøo cuûa Ngaøi, anh em ñöôïc neân giaøu” (II Coâ-rinh-toâ 8:9). Chuùa Jeâsus - “Ngaøi voán giaøu” voâ toäi, hoaøn-toaøn, song Ngaøi “töï laøm neân ngheøo” nhö moät toäi nhaân, chòu cheát treân thaäp-töï giaù, ñeå roài, chuùng ta nhöõng toäi-nhaân (ngheøo) bôûi tin-nhaän Ngaøi

114

laøm Cöùu Chuùa cuûa mình maø “ñöôïc neân giaøu” – voâ toäi, hoaøn-toaøn trôû neân “ngöôøi thaùnh vaø raát yeâu-daáu cuûa Ngaøi” (Coâ-loâ-se 3:12).

Trong Cô-ñoác giaùo chaân-chính khoâng coù “tu” chæ coù “tin” vaø “taäp-taønh söï tin-kính” (I Ti-moâ-theâ 4:7), ñeå neân ngöôøi “maïnh-daïn trong Chuùa” (EÂ-pheâ-soâ 6:10), laøm “neân böïc thaønh-nhaân, ñöôïc taàm-thöôùc voùc-giaïc troïn-veïn cuûa Ñaáng Christ” (EÂ-pheâ-soâ 4:13).

Caùi maãu-möïc “neân ngöôøi” cuûa Cô-ñoác nhaân laø: “Phaûi laøm theo nhö chính Ngaøi ñaõ laøm” (I Giaêng 2:6), ñeå “Chuùa theå naøo thì chuùng ta cuõng theå aáy trong theá gian naøy” (I Giaêng 4:17).

Cô-ñoác nhaân muoán laøm neân “nhö chính Ngaøi” thì tröôùc heát phaûi coù loøng öôùc mong “ñöôïc bieát Ngaøi” (Phi-líp 3:10). Quí vò muoán “bieát Ngaøi” theâm, môøi quí vò ñoïc boä saùch Jeâsus – Cöùu Chuùa Toâi cuûa Muïc-sö Phan-thanh-Bình.

Muïc-ñích Cô-ñoác nhaân mong “ñöôïc bieát Ngaøi” ñeå “laøm theo nhö chính Chuùa ñaõ laøm” haàu “yù Cha ñöôïc neân, ôû ñaát nhö trôøi” (Ma-thi-ô 6:10) treân moãi ñôøi soáng Cô-ñoác nhaân. Bôûi ñoù Cô-ñoác nhaân laø “söï saùng cuûa theá-gian” (Ma-thi-ô 5:14) nhö Chuùa Jeâsus laø “söï saùng cuûa theá-gian” (Giaêng 8:12).

Coâng vieäc taâm-linh cuûa Cô-ñoác nhaân laø laøm neân “söï saùng cuûa theá-gian” nhö lôøi Chuùa Jeâsus mong: “Söï saùng caùc ngöôi haõy soi tröôùc maët ngöôøi ta nhö

115

vaäy, ñaëng hoï thaáy nhöõng vieäc laønh cuûa caùc ngöôi, vaø ngôïi khen Cha caùc ngöôi ôû treân trôøi’ (Ma-thi-ô 5:16).

Coâng-vieäc thaønh-coâng

Laøm baát cöù vieäc gì, chuùng ta cuõng mong thaønh-coâng. Söï thaønh-coâng khoâng theå ñaët treân may-ruûi. Tröôøng-hôïp “meøo muø vôù ñöôïc caù raùn”. Noù khieám thò nhöng chaéc noù phaûi thính muõi neân môùi “vôù ñöôïc caù raùn”. Tröôøng hôïp “choù nhaûy baøn ñoäc”, noù phaûi xöû-duïng söï leï-laøng, nhaûy leân caùi baøn duy nhöùt tröôùc nhöõng con choù khaùc. Ngöôøi thaønh-coâng chaéc-chaén khoâng theå thuoäc loaïi “haù mieäng chôø sung”. Ngöôøi thaønh-coâng trong coâng-vieäc luoân coù chöông-trình vaø keá-hoaïch.

Göông thaønh-coâng ñöôïc ngöôøi ñôøi ghi laïi treân giaáy traéng möïc ñen raát nhieàu. Ñoïc göông thaønh-coâng cuûa ai ñoù, roài chuùng ta baét chöôùc haønh-ñoäng nhö hoï. Keát-quaû khoâng thaønh-coâng. Thaønh-coâng khoâng phaûi haønh-ñoäng nhö, maø coøn yeáu-toá phaåm-chaát (quality) vaø nhöõng ñaëc-ñieåm (characteristics) caàn coù nöõa. Chuùng ta thaáy ngöôøi ta gieo luùa, gaët luùa. Chuùng ta khoâng coù luùa, chæ coù ñaäu, gieo ñaäu maø mong gaët luùa laøm sao ñöôïc. ÔÛ San Diego, chuùng ta muoán ra bieån maø ñi veà höôùng ñoâng thì laøm sao gaëp bieån. Muoán gaëp bieån phaûi ñi veà höôùng taây.

Thaønh-coâng trong moät vieäc ñoøi hoûi haønh-ñoäng hieäp vôùi phaåm-chaát cuøng vôùi nhöõng ñaëc-ñieåm mình

116

coù, ñoàng thôøi cuõng phaûi coù quy-luaät cuøng ñònh höôùng moät caùch minh baïch.

Trong lôùp, giaùo-sö keát-thuùc luaän veà söï thaønh-coâng: Treân böôùc ñöôøng thaønh-coâng, khoâng coù daáu chaân cuûa nhöõng keû laøm bieáng. Moät hoïc sinh giô tay xin phaùt bieåu:

- Lôøi thaày daïy raát ñuùng. Treân böôùc ñöôøng thaønh-coâng khoâng coù daáu chaân cuûa nhöõng keû laøm bieáng. Vì nhöõng keû laøm bieáng ñi xe hôi treân ñöôøng ñoù. Chuyeän vui thoâi, nhöng cuõng coù nhöõng ngöôøi thaønh-coâng thuoäc loaïi: “Ngoài maùt aên baùt vaøng”.

Haàu heát nhöõng ngöôøi thaønh-coâng ñeàu laøm caät löïc, heát söùc mình vôùi chuû-ñích roõ-raøng, chaúng bao giôø “thöû laøm xem sao roài haõy tính”. Laøm troâi-chaûy, thuaän-lôïi môùi tính laøm tieáp. Ngöôøi thaønh-coâng khoâng mong troâi-chaûy, nhöng mong vöôït moïi trôû-ngaïi. Coù ñöôïc yù-thöùc naøy, chuùng ta ñaõ baét ñaàu treân con ñöôøng thaønh-coâng. Nguyeãn-vaên-Hoïc ñaõ ñeå ñôøi moät caâu raát hay cho nhöõng ngöôøi muoán thaønh-coâng taâm-nieäm: “Ñöôøng ñi khoù, khoâng khoù vì ngaên soâng caùch nuùi, nhöng khoù vì loøng ngöôøi ngaïi nuùi e soâng”. Ngöôøi thaønh-coâng ñeàu bieát chaáp-nhaän thaát-baïi, vaø “thaát-baïi laø meï thaønh-coâng”. Bieát bao ngöôøi ñi ñuùng höôùng, nhöng khoâng thaønh-coâng vì gaëp soâng, nuùi ngaên caùch laø döøng böôùc.

Bieát bao ngöôøi coù yù-ñònh (intention) toát vaø chæ nuoâi yù-ñònh chôø thôøi – khoâng thaønh-coâng. Coù yù-ñònh toát, hieäp-leõ maø khoâng haønh-ñoäng laø boùng-daùng

117

thaønh-coâng mô-hoà. Neân ngöôøi thaønh-coâng khoâng nuoâi yù-ñònh nhöng bieát nghieân-cöùu thi-haønh.

Coù ngöôøi hoûi toâi, bí-quyeát naøo giuùp toâi vieát ñöôïc nhieàu saùch. Raát ñôn-giaûn, khi coù yù-ñònh laø baét ñaàu vieát ngay. Bí – tìm taøi-lieäu, tra-cöùu vieát tieáp, cöù theá laø vaøi thaùng hay moät naêm laø vieát xong cuoán saùch. Nhö vaäy, ñoâi khi khoâng thuaän tieän baét ñaàu, nhöng cöù baét ñaàu laø thaáy thuaän-tieän ngay.

Trong dòp ñaàu naêm, toâi gaëp moät Muïc-sö vaø hoûi thaêm naêm môùi Muïc-sö coù döï-tính gì ñaëc-bieät khoâng? Vò Muïc-sö mæm cöôøi noùi:

- Baây giôø toâi coù ñöùc-tin nhö AÙp-ra-ham vaäy? - Muïc-sö coù theå cho toâi bieát Muïc-sö coù ñöùc-tin

nhö AÙp-ra-ham ôû thôøi-ñieåm naøo khoâng? - Toâi coù ñöùc-tin ôû thôøi-ñieåm: “Ngöôøi ñi maø khoâng

bieát mình ñi ñaâu” (Heâ-bô-rô 11:8). Laøm baát cöù vieäc gì maø khoâng coù chuû-ñích (goal)

khoù ño ñöôïc söï thaønh-coâng cuûa mình. Töø khôûi-ñieåm ñeán muïc-ñích laø lòch-trình tieán töøng böôùc, töøng giai-ñoaïn. Tieán ñöôïc böôùc naøo, laø thaønh-coâng böôùc ñoù. Ngöôøi thaønh-coâng luoân nhaéc-nhôû mình: Laøm ñi, laøm ngay ñi, laøm ngay baây giôø. Chaàn-chôø, löôõng-löï khoù thaønh-coâng. Toâi coá taäp cho thaønh thoùi quen – Tröôùc khi ñi nguû, toâi xeáp ñaët chöông-trình laøm vieäc cho ngaøy hoâm sau. Vieäc gì phaûi laøm cho xong trong ngaøy toâi xeáp gaàn cuoái, vieäc gì coù theå laøm ngaøy mai, toâi xeáp leân haøng ñaàu. Neáu ñeå gaàn choùt, raát deã ñeå sang ngaøy hoâm sau, nhöng vieäc khoâng theå ñeå ngaøy hoâm sau, baét buoäc phaûi laøm xong ngaøy hoâm nay, thì

118

daàu ñeán cuoái ngaøy cuõng phaûi laøm xong. Toâi raát thích lôøi caàu-nguyeän cuûa Chuùa Jeâsus: “Con ñaõ toân-vinh Cha treân ñaát, laøm xong coâng-vieäc Cha giao cho laøm” (Giaêng 17:4) ngaøy hoâm nay.

Haõy nhôù raèng: Tri-thöùc (knowledge) khoâng cho ta naêng-löïc (power). Nhöng khi ta thöïc-hieän (implementation) tri-thöùc ñoù laø ta coù naêng-löïc lieàn.

Trong coâng-vieäc chuùng ta traùnh “tieán nhanh, tieán maïnh” – “chaäm chaéc aên”. Toâi vaãn nhôù caâu ca-dao:

Ñi ñaâu maø voäi maø vaøng Maø vaáp phaûi ñaù, maø quaøng phaûi daây. Thuûng-thænh nhö chuùng anh ñaây Chaúng ñaù naøo vaáp, chaúng daây naøo quaøng. Chaéc chuùng ta vaãn coøn nhôù caâu chuyeän cuûa Ruøa

vaø Thoû chaïy ñua cuûa La Fontaine. Thoû yû vaøo taøi chaïy lanh cuûa mình neân lo chôi hôn lo chaïy. Ruøa bieát chaäm-chaïp cuûa mình neân lo boø. Cuoái cuøng Ruøa ñeán ñích tröôùc Thoû. Chaäm – böôùc böôùc naøo chaéc böôùc ñoù, khoûi maát thì-giôø “xoùa ñi laøm laïi”. Haàu heát ngöôøi thaønh-coâng ñeàu coù taùnh kieân-trì (persistent). Phao-loâ kieân-trì “böôn theo söï ôû ñaèng tröôùc” (Phi-líp 3:14). Kieân-trì “böôn” tôùi laø thaønh-coâng töøng caùi “böôn”.

“Böôn” tôùi, nhöng khoâng phaûi cöù “böôn” tôùi “tröôùc sau nhö moät”. “Böôn” leân doác khaùc, “böôn” xuoáng ñeøo khaùc. Phaûi lieäu theá “böôn” sao cho phuø-hôïp (consistent). Toâi vieát saùch giaûi-nghóa Kinh-Thaùnh khaùc vôùi caùch vieát saùch boài linh. Vieát veà ñôøi

119

soáng Gia-Ñình khaùc vôùi vieát veà ñôøi soáng Tin-Kính. Vieát caùch naøy, ñoäc giaû ñoïc hôi chaùn, phaûi suy-nghó vieát sao ñoäc giaû ñoïc höùng-thuù. “Böôn” caùch naøo cho phuø-hôïp mieãn laø khoâng cheäch ñöôøng laø ñöôïc.

Ngöôøi thaønh-coâng chaúng nhöõng “böôn” tôùi cho phuø-hôïp, nhöng coâng-vieäc phaûi coá-gaéng ñaït ñeán toát hôn. Toâi nhôù caâu traû lôøi cuûa moät nhaø vaên:

- Trong caùc taùc-phaåm oâng vieát, oâng öng-yù taùc-phaåm naøo nhöùt?

- Taùc-phaåm toâi ñang vieát. Caâu traû-lôøi cuûa nhaø vaên chæ coù yù baøy-toû öôùc-voïng

coá-gaéng vieát hay hôn. Ñôøi soáng con ngöôøi taêng-tieán laø nhôø coá-gaéng naøy. Computer phaûi noùi laø thöù vaät duïng quaù quen thuoäc vôùi chuùng ta ngaøy nay. Moãi ngaøy ñöôïc quaûng-caùo “toát hôn, höõu duïng hôn”.

Söï thaønh-coâng cuûa chuùng ta ñoâi khi chaúng ai bieát, nhöng chuùng ta khoâng theå khoâng bieát. Nhìn vaøo coâng-vieäc chuùng ta laøm, noù hieän roõ nhöõng gì chuùng ta duøng taøi-trí, söùc-löïc cuøng yù-chí vôùi thôøi-gian. Nhìn vaøo noù, chuùng ta khoâng “tieác” nhöõng gì mình ñaõ boû ra laø keå nhö thaønh-coâng.

Söï thaønh-coâng ñoâi khi cuõng ñoøi-hoûi söï chaáp-nhaän cuûa ngöôøi khaùc. Moät nhaïc-só thaønh-coâng khi baøi haùt hoï ñaët ra ñöôïc nhieàu ngöôøi öa-chuoäng. Moät dieãn vieân thaønh-coâng khi ñöôïc khaùn-giaû voã tay taùn thöôûng. Chuùng ta coù theå ño ñöôïc söï thaønh-coâng do phaûn-öùng chaáp-nhaän nhieàu hay ít cuûa ngöôøi ñôøi. Trong laõnh-vöïc ngheä-thuaät, nhieàu coâng-trình ñöôïc

120

keå laø thaønh-coâng sau khi ngöôøi ngheä-só ñaõ qua ñôøi. Böùc tranh “Garcon a la Pipe” cuûa Picasso baùn ñaáu giaù ñöôïc ñeán 104.2 trieäu ñoâ-la taïi New York naêm 2004. Vöøa roài, ngaøy 3 thaùng 2 naêm 2010, böùc töôïng ñoàng hình ngöôøi ñang ñi boä, lôùn baèng khích thöôùc ngöôøi thaät cuûa nhaø ñieâu-khaéc Thuïy-só Alberto Glacometti thöïc-hieän naêm 1961 ñaõ ñöôïc baùn ñaáu giaù taïi London tôùi möùc kyû-luïc 65 trieäu baûng Anh (104.3 trieäu Myõ kim). Caû Picasso laãn Alberto Glacometti ñeàu khoâng coù dòp nhaän laõnh söï thaønh-coâng cuûa mình.

Söï thaønh-coâng cuûa Phao-loâ ngöôøi ta khoâng nhaän ra, maø coøn thaáy thaát-baïi naëng-neà, nhöng Phao-loâ nhaän ra söï thaønh-coâng cuûa mình nhö vaày: “Chuùng toâi laø keû ngu-daïi vì côù Ñaáng Christ, nhöng anh em ñöôïc khoân-ngoan trong Ñaáng Christ; chuùng toâi yeáu-ñuoái, anh em maïnh-meõ; anh em quyù-troïng, chuùng toâi khinh-heøn. Cho ñeán baây giôø, chuùng toâi vaãn chòu ñoùi khaùt, traàn mình, bò ngöôøi ta vaû treân maët, löu-laïc raøy ñaây mai ñoù. Chuùng toâi duøng chính tay mình laøm vieäc khoù-nhoïc; khi bò ruûa-saû, chuùng toâi chuùc-phöôùc; khi bò baét-bôù, chuùng toâi nhòn-nhuïc; khi bò vu oan, chuùng toâi khuyeân-doã; chuùng toâi gioáng nhö raùc-reán cuûa theá-gian, caën-baõ cuûa loaøi ngöôøi” (I Coâ-rinh-toâ 4:10-13). Phao-loâ cuøng caùc ñoàng nghieäp “bò” ñuû thöù nhöng vaãn thaáy thaønh-coâng röïc-rôõ trong coâng-vieäc cuûa mình. Phao-loâ gaàn qua ñôøi, nhìn laïi quaõng ñôøi mình, oâng thaáy thaønh-coâng vaø tuyeân-boá: “Ta ñaõ ñaùnh traän toát laønh, ñaõ xong söï chaïy, ñaõ giöõ ñöôïc ñöùc-tin. Hieän nay

121

maõo trieàu-thieân cuûa söï coâng-chính ñaõ ñeå daønh cho ta; Chuùa laø quan-aùn coâng-bình, seõ ban cho ta trong ngaøy ñoù, khoâng nhöõng cho ta maø thoâi, nhöng cuõng cho moïi ngöôøi yeâu meán söï hieän ñeán cuûa Ngaøi” (II Ti-moâ-theâ 4:6-8).

Söï thaønh-coâng cuûa Cô-ñoác nhaân ñoâi khi khoâng theo theá-thöôøng. Söï thaønh-coâng cuûa Cô-ñoác nhaân trong laõnh-vöïc thuoäc-linh cuõng khoâng theo theá-thöôøng. Phao-loâ nhaän bieát söï thaønh-coâng cuûa mình nhö vaày: “Nhöng toâi nay laø ngöôøi theå naøo (thaønh-coâng), laø nhôø ôn Ñöùc Chuùa Trôøi, vaø ôn Ngaøi ban cho toâi cuõng khoâng phaûi laø uoång vaäy. Traùi laïi, toâi ñaõ laøm nhieàu vieäc hôn ngöôøi khaùc (thaønh-coâng), nhöng naøo phaûi toâi, beøn laø ôn Ñöùc Chuùa Trôøi ñaõ ôû cuøng toâi” (I Coâ-rinh-toâ 15:10).

Söï thaønh-coâng cuûa Cô-ñoác nhaân theo theá thöôøng ñöôïc chöùng-toû: “Ta giaøu, ta neân giaøu-coù roài, khoâng caàn chi nöõa”. Nhöng tröôùc nhaõn quan cuûa Chuùa laø thaát-baïi naëng-neà: “Song ngöôi khoâng bieát raèng mình khoå-sôû, khoán-khoù, ngheøo-ngaët, ñui-muø vaø loõa-loà” (Khaûi-huyeàn 3:17).

Söï thaønh-coâng trong coâng-vieäc cuûa Cô-ñoác nhaân coù hai loaïi ñöôïc Kinh-Thaùnh minh-ñònh nhö: “Vaøng, baïc, böûu-thaïch” hay “goã, coû khoâ, rôm-raï” – vaøng thau laãn loän. “Ngaøy ñeán seõ toû-töôøng coâng-vieäc ñoù; noù seõ trình ra trong löûa, vaø coâng-vieäc cuûa moãi ngöôøi ñaùng giaù naøo, löûa seõ chæ ra” (I Coâ-rinh-toâ 3:12-13). Qua “löûa” coâng vieäc naøo nhö “vaøng, baïc, böûu-thaïch” khoâng bò “löûa” thieâu-huûy laø thaønh-coâng.

122

Coâng-vieäc naøo nhö “goã, coû khoâ, rôm-raï” qua “löûa” – “bò thieâu-huûy” laø thaát-baïi.

Nguyeân-taéc thaønh-coâng cuûa Cô-ñoác nhaân ñöôïc Kinh-Thaùnh daïy-doã: “Vaäy anh em hoaëc aên, hoaëc uoáng, hay laø laøm söï chi khaùc, haõy vì söï vinh-hieån Ñöùc Chuùa Trôøi maø laøm” (I Coâ-rinh-toâ 10:31) laø thaønh-coâng. Laøm baát cöù vieäc gì cho ai “nhö haàu-vieäc Chuùa, chaúng phaûi nhö haàu-vieäc ngöôøi ta” (EÂ-pheâ-soâ 6:7) laø thaønh-coâng.

Baát cöù vieäc gì toâi laøm, trong taâm-linh nghe ñöôïc tieáng Chuùa phaùn nhoû-nheï: “Ñöôïc laém” (Ma-thi-ô 25:21) laø caûm thaáy thaønh-coâng ngay.

Ñieàu chuùng ta caàn löu-yù laø ñöøng ñaët naëng veà söï thaønh-coâng trong coâng-vieäc, e raèng voâ-tình chuùng ta laïi thaát-baïi ôû phöông-dieän khaùc.

Vaøo ngaøy thöù Ba, moàng 1 thaùng 6 naêm 2010, Cöïu phoù Toång-Thoáng Al Gore vaø baø Tipper Gore loan baùo quyeát-ñònh ly thaân sau 40 naêm chung soáng. Thoâng-baùo vieát: “Ñaây laø moät quyeát-ñònh chung vaø hoã-töông maø chuùng toâi ñaõ ñoàng yù vôùi nhau qua quaù-trình caân-nhaéc laâu-daøi vaø kyõ-löôõng. Xin toân-troïng söï rieâng-tö cuûa chuùng toâi vaø gia-ñình. Chuùng toâi khoâng döï tính coù ñieàu gì bình-luaän theâm”.

Al Gore vaø Tipper ñaõ quen bieát nhau töø tröôøng ñaïi hoïc coäng-ñoàng. Hoân-leã ñöôïc toå chöùc taïi Thaùnh Ñöôøng Quoác-Gia (National Cathedral) ôû Washington D.C, ngaøy 19 thaùng 5 naêm 1970 khi Al Gore 22 tuoåi vaø Tipper môùi17. Hai ngöôøi coù 4 con,

123

Sau cuoäc tranh-cöû Toång-Thoáng khoâng thaønh-coâng vaøo naêm 2000, Al Gore trôû thaønh nhaø vaän ñoäng choáng laïi söï bieán-chuyeån khí-haäu ñòa-caàu. OÂng ñöôïc giaûi Hoøa-Bình Nobel naêm 2007 vaø giaûi Oscar kyø thöù 79 taïi Hollywood cho boä phim taøi-lieäu “An inconvenient Truth”.

Vaøi ngöôøi baïn thaân cuûa gia-ñình Al Gore, giaáu teân cho bieát tình-traïng ly-thaân ñaõ ngaám-ngaàm töø khi Al Gore thaønh-coâng, vì Al Gore quaù say-meâ vôùi coâng-vieäc maø queân daønh thì-giôø cho ngöôøi vôï yeâu-daáu. Coù leõ Al Gore ñaõ queân danh ngoân cuûa ngöôøi xöa: “Baát cöù ngöôøi ñaøn oâng naøo thaønh-coâng ñeàu coù ngöôøi vôï ñaéc-löïc goùp söùc ôû phía sau mình”.

Ngöôøi Vieät chuùng ta phaûi nhôù khi ñaït ñöôïc thaønh-coâng thì “voõng chaøng ñi tröôùc, voõng naøng theo sau”. Thaønh-coâng naøo maø chaúng “cuûa choàng, coâng vôï”.

Nhöõng ngöôøi chöa daùm keå mình laø thaønh-coâng, luoân ngoù leân – “Ngoù leân mình chaúng baèng ai”. Nhöng khi ñaõ thaønh-coâng thì laïi ngoù xuoáng – “Ngoù xuoáng thì thaät khoù ai baèng mình”. Ngöôøi thaønh-coâng töï-haøo thì ít nhöng kieâu-ngaïo thì nhieàu, neân chaúng laï gì, ngöôøi thaønh-coâng coù nhieàu keû nònh-bôï ñeå lôïi-duïng vaø nhieàu ngöôøi ganh-tò, ghen-gheùt tìm caùch phaù-hoaïi.

Cô-ñoác nhaân chaân-chính, baát cöù thaønh-coâng naøo cuõng caûm nhaän: Tuy ra coâng “troàng ... töôùi, song Ñöùc Chuùa Trôøi laø Ñaáng laøm cho lôùn leân” (I Coâ-rinh-toâ 3:7).

124

Cô-ñoác nhaân chaân-chính, baát cöù thaønh-coâng trong coâng-vieäc naøo ñeàu coù theå töï-haøo, nhöng phaûi luoân khieâm-nhöôøng vì bieát chaéc: “nhöng naøo phaûi toâi, beøn laø ôn Ñöùc Chuùa Trôøi ñaõ ôû cuøng toâi” (I Coâ-rinh-toâ 15:10).

Ngoaïi tröø nhöõng ngöôøi choïn caùch thaønh-coâng baèng phöông-caùch “thaèng choät laøm vua ñaùm muø”, chæ coøn thaáy mình. Haàu heát nhöõng ngöôøi thaønh-coâng ñeàu theo phöông-caùch “ba caây chuïm laïi neân hoøn nuùi cao” – “team work”, neân khi thaønh-coâng ñeàu bieát ôn nhöõng ngöôøi coïng-taùc, chôù khoâng mong ngöôøi coïng-taùc phaûi suy-toân mình.

125

Chöông III

Gia-ñình ta My family life

126

127

GIA-ÑÌNH

aên-haøo Phaùp Hector Malot ñaõ ñoùng goùp vaøo vaên-hoïc chuyeän Sans Famille, ñöôïc xuaát-baûn naêm 1878. Nhaø vaên Haø-mai-

Anh ñaõ dòch ra tieáng Vieät vôùi nhan-ñeà “Voâ Gia-Ñình”. Taùc-phaåm naøy ñaõ ñöôïc giaûi-thöôûng cuûa Vieän Haøn-Laâm Vaên-Hoïc Phaùp. Taùc phaåm ñöôïc dòch ra nhieàu thöù tieáng treân theá-giôùi.

“Voâ Gia-Ñình” noùi veà caäu beù Reùmi ñöôïc oâng baø Barberin nhaët beân ñöôøng ñem veà nuoâi. Caäu lôùn leân, bò oâng Barberin ñem baùn cho moät ngöôøi chuû gaùnh xieäc rong. Töø ñoù caäu lang-thang heát nôi naøy ñeán nôi khaùc, coù chuùt taøi veà aâm-nhaïc ñeå kieám soáng, song thieáu haún tình thöông vaø maùi aám gia-ñình.

Nhaø vaên Hoà-bieåu-Chaùnh phoûng theo taùc phaåm naøy vieát chuyeän “Cay-Ñaéng Muøi Ñôøi”.

“Voâ Gia-Ñình” thì ñuû “Cay-Ñaéng Muøi Ñôøi” theá maø coù moät thôøi ngöôøi coäng-saûn chuû-tröông tam voâ: Voâ gia-ñình, voâ toå-quoác vaø voâ toân-giaùo.

“Voâ gia-ñình” laø noãi baát-haïnh cuûa con ngöôøi. Theá maø bieát bao ngöôøi coù gia-ñình vaãn khoâng traùnh khoûi baát haïnh, maø coøn neám ñuû “cay-ñaéng muøi ñôøi”.

Taïi ñaát nöôùc naøy, tình-traïng gia-ñình ñaõ ñöôïc caùc nhaø xaõ-hoäi hoïc, gia-ñình hoïc leân tieáng baùo-ñoäng veà nhöõng nguy-cô ñang xaûy ra ngaøy caøng theâm traàm-troïng. Ngaønh coá-vaán gia-ñình ôû xöù naøy raát phaùt-ñaït

V

128

vaø caû ngaønh luaät-sö lo veà kieän-tuïng trong gia-ñình vaãn ñaày khaùch haøng.

Gia-ñình laø caên-baûn cuûa xaõ-hoäi loaøi ngöôøi. Ngöôøi xöa ñaõ ñöa ra phöông-chaâm: “Tieân teà gia, haäu trò quoác” hay “teà gia, trò quoác, bình thieân-haï”.

“Teà gia” laø boån-phaän vaø traùch nhieäm cuûa ngöôøi choàng – chuû gia-ñình. Moãi gia-ñình ñeàu coù “gia-phaùp” rieâng theo truyeàn-thoáng gia-ñình hay töï cheá ñeå “ñeøn nhaø ai naáy saùng”. ÔÛ xöù naøy, “gia-phaùp” phaûi traùnh ñuïng chaïm ñeán “luaät phaùp” nôi mình cö-nguï. Ngöôøi trong moät gia-ñình maø cö-xöû ñuïng ñeán ñieàu “luaät-phaùp” caám laø deã bò caûnh-saùt môøi ra khoûi gia-ñình taïm thôøi hay vónh-vieãn.

Soáng trong gia-ñình maø laáy luaät ñoái vôùi nhau thì khoâng gì chaùn baèng. Caên-baûn gia-ñình ôû treân tình-nghóa chôù khoâng phaûi luaät-phaùp.

Hoâm nay chuùng ta haõy hình-dung gia-ñình nhö moät caùi vöôøn nhoû xinh-xaén, trong ñoù cho nhöõng caây lôùn sanh boâng-traùi, coù nhöõng cuïm hoa töôi-toát toûa höông thôm, quyeán-duï ong böôùm ñaùp ñaäu. Coù nhöõng côn gioù nheï laøm caây coái rung ñoäng, coù nhöõng côn baõo laøm caây coái ngaû-nghieâng, boâng hoa bò vuøi daäp. Chuùng ta vaãn coøn cô-hoäi söûa-chöõa, chænh-trang troâng vöôøn ta sao cho ñeïp maét.

Gia-ñình ta, caùi vöôøn ta theá naøo? Nhìn vaøo vöôøn gia-ñình, vöôøn ñeïp vì ñaày tình-

nghóa.

129

Ñôøi soáng gia-ñình Ngöôøi coù gia-ñình khaùc vôùi ngöôøi soáng ñoäc thaân.

Nam hay nöõ laäp gia-ñình laø moät böôùc ngoaëc quan-troïng trong ñôøi soáng.

ÔÛ xöù naøy, con-caùi ñeán 18 tuoåi, tröôûng-thaønh theo luaät quy-ñònh laø muoán ra khoûi gia-ñình ñeå soáng ñôøi ñoäc thaân. Ñôøi soáng thích-thuù ôû choã “töï-do laø quyù nhaát” nhö lôøi “baùc” thöôøng daïy.

Ñôøi soáng vôï choàng thieáu haún caùi töï-do thôøi ñoäc thaân. Cöù nghe lôøi nhaân gian noùi: “Laáy choàng nhö goâng ñeo coå; laáy vôï nhö rôï buoäc chaân” laø phaùt sôï. Cöù nghe lôøi nhaân gian noùi: “muoán neám haïnh-phuùc phaûi coù gia-ñình” maø caùi haïnh-phuùc naøy – “Traêm naêm haïnh-phuùc” thì toäi gì töø-khöôùc.

Nhöng haïnh-phuùc ñaâu coù deã. Haïnh-phuùc ñaâu coù reû. Coù ngöôøi ñaõ ñònh-nghóa haïnh-phuùc gia-ñình laø: “Haïnh-phuùc laø moät thaùi-ñoä tinh-thaàn laønh-maïnh, moät taám loøng bieát ôn, moät löông-taâm trong saùng vaø moät con tim chöùa ñaày tình yeâu”. Theá maø trong gia-ñình “tinh-thaàn” luoân bò khuûng-boá; “taám loøng” chæ bieát traùch-moùc; “löông-taâm” bò vaån-ñuïc bôûi duïc-voïng vaø “con tim” chöùa ñaày cay-ñaéng thì tìm ñaâu ra “haïnh-phuùc”.

Neàn-taûng caên-baûn cuûa gia-ñình laø tình yeâu. Tình yeâu deã-daøng chôït ñeán vaø cuõng deã-daøng chôït ñi. Ngöôøi Vieät mình hay, nhieàu gia-ñình tuy coù thieáu tình yeâu nhöng vaãn duy-trì ñöôïc gia-ñình chæ vì nghó ñeán “tình noàng nghóa naëng”.

130

“Tình” hieän-taïi coù theå nhaït phai, nhöng cöù hoài-töôûng “caùi thuôû ban ñaàu löu-luyeán aáy” thì dö-aâm “noàng” vaãn coøn naêng-löïc laøm roän-raõ con tim. Thieân-haï ñaõ ñaët ra bieát bao ngaøy leã ñeå “haâm” laïi cho “tình noàng”.

“Tình” daàu coù nhaït phai, nhöng “nghóa” vaãn “naëng” thì “noùi thöông maø ôû chaúng thöông” cuõng ñöôïc. Nhö lôøi ngöôøi ta thöôøng noùi: “Vôï choàng nhö hai maët cuûa ñoàng tieàn. Hoï khoâng theå quay maët vaøo nhau ñöôïc nhöng vaãn cöù phaûi dính vaøo nhau”.

Caùi “nghóa” naøy noù ñuïng ñeán lyù-trí nhieàu hôn con tim. Caùi “nghóa” do caùi ôn (obligation) nung-ñuùc bôûi nghóa-vuï (duty) taïo-thaønh maø loøng ghi nhôù.

Vôï choàng môùi, “tình” nhieàu hôn “nghóa”, nhöng soáng vôùi nhau caøng laâu, “nghóa” nhieàu hôn “tình”, vaø “nghóa” laïi boå-sung cho “tình”.

Toâi coù dòp theo hoïc nhieàu lôùp veà gia-ñình vaø döï nhieàu khoùa hoäi-thaûo (seminar) veà gia-ñình. Caøng hoïc, caøng nghieân-cöùu veà gia-ñình môùi nhaän bieát coù moät gia-ñình nhö mình mong muoán quaû quaù khoù.

Chính ñieàu naøy thuùc-giuïc toâi vieát moät soá saùch veà gia-ñình haàu mong ñem laïi phaàn naøo haøn-gaén nhöõng raïn-nöùt hay toâ-ñieåm ñôøi soáng gia-ñình theâm höông-vò.

Taïi sao chuùng ta laâm vaøo tình-traïng “khoù soáng” trong gia-ñình. Moät phaàn lôùn do Sa-tan, keû choáng laïi Ñöùc Chuùa Trôøi muoán huûy-hoaïi gia-ñình laø cô-caáu ñaàu tieân Ñöùc Chuùa Trôøi thieát-laäp ñoái vôùi con ngöôøi.

131

Gia-ñình ñoå-vôõ, chuùng ta thöôøng caûm nhaän “ma sui quyû khieán” vaø chuùng ta ñaõ laøm theo.

Caùc saùch Gia-ñình toâi vieát thöôøng neâu lôøi Kinh-Thaùnh chæ daïy moãi vaán-ñeà lieân-quan ñeán gia-ñình. Raát mong quyù vò tuaân theo lôøi Kinh-Thaùnh daïy laø traùnh ñöôïc “ma xui quyû khieán” ñeå giöõ gia-ñình an toaøn.

Ñaây laø maáy caâu Kinh-Thaùnh caên-baûn daïy chuùng ta ñoái xöû vôùi nhau trong gia-ñình:

Ngöôøi choàng “Hôõi ngöôøi laøm choàng haõy yeâu vôï mình, nhö

Ñaáng Christ ñaõ yeâu Hoäi-Thaùnh, phoù chính mình vì Hoäi-Thaùnh” (EÂ-pheâ-soâ 5:25).

Ngöôøi vôï “Hôõi ngöôøi laøm vôï, phaûi vaâng-phuïc choàng mình

nhö vaâng-phuïc Chuùa, vì choàng laø ñaàu vôï, khaùc naøo Ñaáng Christ laø ñaàu Hoäi-Thaùnh, Hoäi-Thaùnh laø thaân-theå Ngaøi, vaø Ngaøi laø Cöùu Chuùa cuûa Hoäi-Thaùnh. AÁy vaäy, nhö Hoäi-Thaùnh phuïc döôùi Ñaáng Christ, thì ñaøn baø cuõng phaûi phuïc döôùi quyeàn choàng mình trong moïi söï” (EÂ-pheâ-soâ 5:22-24).

Con-caùi “Hôõi keû laøm con-caùi, haõy vaâng-phuïc cha-meï mình

trong Chuùa, vì ñieàu ñoù laø phaûi laém. Haõy toân-kính cha-meï ngöôi” (EÂ-pheâ-soâ 6:1-2).

“Haõy kính-sôï Ñaáng Christ maø vaâng-phuïc nhau” (EÂ-pheâ-soâ 5:21).

132

Qua caùc caâu Kinh-Thaùnh treân, chuùng ta thaáy ngay haàu heát caùc ngöôøi trong gia-ñình ñeàu laøm ngöôïc laïi vôùi lôøi Kinh-Thaùnh daïy thì laøm sao taïo ñöôïc haïnh-phuùc nhö yù Ñöùc Chuùa Trôøi muoán ban cho nhaân-loaïi. Vaø ñaây laø nguyeân-do gaây neân luïc-ñuïc trong gia-ñình.

Luïc-ñuïc trong gia-ñình

Khoâng gia-ñình naøo coù theå traùnh luïc-ñuïc. Tieáng Vieät mình hay: “Chung-ñuïng”. ÔÛ “chung” nhau theá naøo cuõng “ñuïng”. Vôï-choàng, con-caùi “ñuïng” nhau theå-xaùc laø ñieàu khoâng theå thieáu. Vôï-choàng – theo trieát-hoïc Phöông-Ñoâng xa-xöa: Vôï thuoäc aâm, choàng thuoäc döông ñoái nghòch nhau, caøng “ñuïng” caøng gaàn-guõi, caøng thích-thuù, moät loaïi “ñuïng ñaõ ñôøi”.

Ngoùi aâm-döông loà-loä Caûnh gaén boù yeâu ñöông Kín ñaùo nhö ñoà goã Cuõng coù moäng aâm-döông Muoân vaät khoâng xaáu-hoå Laøm nghóa-vuï uyeân-öông Thì em ñöøng giaû-boä Nhö keû aên chay tröôøng Duø em khoâng uûng-hoä Anh cuõng moäng (ñuïng) bình-thöôøng.

Leâ-vónh-Thoï

133

Moät loaïi “ñuïng” khaùc ôû trong yù-töôûng, khoâng hieäp yù laø “ñuïng”. Vôï-choàng khoù hieäp-yù vôùi nhau neân deã “ñuïng”; bieát yù nhau thì bôùt “ñuïng”; hieåu yù nhau thì traùnh “ñuïng”.

Vôï choàng khoù hieäp yù vôùi nhau laø leõ ñöông-nhieân. Trong baûy cuoán saùch veà gia-ñình, moãi saùch toâi ñeàu coù luaän veà söï khaùc nhau giöõa vôï choàng ôû nhieàu phöông-dieän. Bôûi söï khaùc nhau naøy maø coù yù khaùc nhau neân deã “ñuïng”. YÙ phaùi nöõ phaàn nhieàu naèm treân caûm-xuùc, lyù-trí chieám moät phaàn nhoû. YÙ cuûa phaùi nam naèm treân lyù-trí nhieàu hôn laø caûm-xuùc.

Moät soá caùc baø luoân ngöôïc vôùi yù choàng. Caùc nhaø taâm-lyù cho bieát tình-traïng naøy xaûy ra chæ coát toû ra ... mình cuõng coù yù-kieán. Nhieàu oâng choàng bieát vaäy, neân chæ caàn noùi ngöôïc yù mình laø vôï theo yù mình ngay, theá laø bôùt “ñuïng”.

Ñeå giuùp chuùng ta bôùt “ñuïng”, caùc nhaø gia-ñình hoïc ñöa ra 6 ñieàu choàng thöôøng khoâng quan-taâm ñeán ñeán vôï, laø “ñuïng” khieán vôï ñau loøng.

1. Khoâng quan-taâm veà nhan-saéc vaø taùnh-tình Phaùi nöõ thöôøng cho mình laø phaùi ñeïp, coù theå

khoâng ñeïp vôùi ngöôøi khaùc, nhöng ít nhaát phaûi ñeïp vôùi choàng. Coù anh laáy vôï, maët troøn tròa, chò vôï noùi vôùi choàng:

- Ngöôøi ta noùi em maët troøn nhö caùi meït, xaáu laém. Anh choàng lieàn ñaùp:

- Ngöôøi ta thaáy maët em troøn nhö caùi meït, nhöng anh thaáy maët em troøn nhö traêng raèm. Ñeïp laém.

134

Thaät ra chaúng ngöôøi choàng naøo laáy vôï laïi khoâng caûm nhaän caùi ñeïp nôi vôï ñoái vôùi mình. Töï nhieân vôï mình chaúng phaûi laø hoa-haäu hay hoa-khoâi, nhöng nhaát ñònh laø phaûi ñeïp vôùi chính mình, ñuû laøm taâm-hoàn mình xao-ñoäng.

ÔÛ xöù naøy, phaàn nhieàu caùc baø vôï sôï phaùt phì. Nhôù caâu ca-dao – “khuyeân ai chôù laáy vôï uø, ñeâm naèm oâm vôï töôûng oâm lu”. Caùc baø lo “diet”, aên-uoáng kieâng-khem khieán choàng cuõng phaûi “aên theo”; lo ñi “fitness” taäp theå-duïc, taäp saùng tröôùc khi ñi laøm, taäp sau khi ra khoûi sôû. Veà nhaø laïi laáy soå ra ghi thaønh quaû thaân-hình “nheï” ñöôïc bao nhieâu, voøng naøo ra, voøng naøo voâ chæ cho choàng bieát. Anh choàng ngoù lô laø “ñuïng” ñaáy. Cöù nhìn vaøo maø noùi vaøi lôøi nguï yù naøng ñaõ “ñeïp”, chaúng caàn nhoïc coâng, toán söùc, maát thì-giôø vaø tieàn-baïc cho thaân hình voán ñaõ ñeïp.

Ngoaøi ñeïp daùng, coøn ñeïp neát. Nhôù thuôû ban ñaàu, bao nhieâu neát ñeïp laøm anh chuù yù, lôøi anh luoân voïng beân tai em: Em ñeïp caû ngöôøi laãn neát. Theá maø nay caùi neát chaúng coøn ñöôïc anh löu-taâm, chæ coøn thaáy nhöng taùnh khoù thöông nôi em. Hoûi sao khoâng “ñuïng”. “Ñuïng” vì anh bieát “coù taøi coù taät” maø anh chæ coøn thaáy “taät” queân “taøi”.

2. Khoâng quan-taâm veà yù-kieán vaø lôøi noùi Phaàn ñoâng quí vò choàng khi ñöôïc vôï noùi: Em

“baøn” vôùi anh vieäc naøy, laø bieát ngay khoâng coù “baøn” chæ coù gheá maø em ñaõ ngoài saün ñoù roài. Neân phaùn

135

ngay moät caâu: Khoûi “baøn”, em muoán sao cuõng ñöôïc. Theá laø “ñuïng”.

- Khoûi “baøn”, em muoán sao cuõng ñöôïc. Em ñoàng yù, ñoù cuõng laø chuû yù cuûa em. Nhöng anh khoâng “baøn” laø khoâng quan-taâm veà yù-kieán vaø lôøi noùi cuûa em. Haõy nghe ñaõ, roài haõy ñoàng yù sau ñoù. Em anh “baøn” chæ laø côù ñeå em noùi, vaø noùi cho ñaõ maø coù ngöôøi nghe. Sau ñoù anh ñoàng yù laø chöùng-toû yù-kieán vaø lôøi noùi cuûa em coù “chaát löôïng”.

3. Khoâng quan-taâm ñuû veà coâng-vieäc nhaø Phaàn ñoâng ñaøn oâng raát “yeáu” veà coâng vieäc nhaø.

Chaû theá maø ngöôøi vôï luoân ñöôïc coi laø noäi trôï (housewife). Ngöôøi choàng döôøng nhö kieám tieàn lo cho gia-ñình laø caûm thaáy troøn boån-phaän, coøn vieäc nhaø phoù maëc cho “baø nhaø”.

Baø vôï veà thaêm cha meï giaø moät tuaàn. Ngaøy trôû veà, ngöôøi choàng ra phi-tröôøng ñoùn vôï. Hai vôï choàng böôùc vaøo nhaø. Ngöôøi choàng noùi ngay:

- Em veà anh möøng laém. Moät tuaàn vaéng em, caùi nhaø mình ra theå naøy ñaây. Laàn sau coù ñi, chæ neân ñi moät hai ngaøy thoâi. Theá laø “ñuïng”.

- Em laø vôï anh hay laø ngöôøi laøm vieäc nhaø (housekeeper) cho anh. Vieäc nhaø laø vieäc chung chôù khoâng phaûi vieäc cuûa em, anh nghe roõ chöa?

Quyù baø chaéc bieát “traêm hay khoâng baèng tay quen”, quyù vò choàng phaàn nhieàu khoâng “quen” laøm vieäc nhaø neân môùi xaûy ra “vieäc nhaø thì nhaùc, vieäc chuù baùc thì sieâng”. Hieåu ñöôïc nhö vaäy thì bôùt “ñuïng”. Quyù

136

vò choàng laâu-laâu cuõng neân “goùp moät baøn tay” vaøo vieäc nhaø, daàu “ñuïng ñaâu hö ñaáy” ñeå vôï coù dòp leân maët daïy-baûo vôùi ñòa-vò “noäi töôùng”.

Thuù thaät, toâi laø moät ngöôøi choàng raát “hö” trong coâng-vieäc nhaø. Vôï toâi bieát roõ, neân vöøa chôùm ra tay, ñaõ nghe ba tieáng thaân-thöông: Ñeå ñoù em. Nhöng “chôùm ra tay” cuõng laø moät hình-thöùc coù quan-taâm ñeán coâng-vieäc nhaø.

4. Khoâng quan-taâm ñeán nhu-caàu Vôï choàng ñeàu coù nhöõng nhu-caàu chung, nhöng

cuõng coù nhöõng nhu-caàu rieâng. Ñoái vôùi vôï, quan-taâm ñeán nhu-caàu rieâng laø baèng-chöùng cuûa tình yeâu ñoái vôùi vôï. Thieáu quan-taâm naøy, ngöôøi vôï caûm thaáy thieáu tình yeâu. Theá laø “ñuïng”.

Trong cuoán saùch Baûy Ñieàu Caên-Baûn Taïo Gia-Ñình Töôi-Vui toâi coù luaän ñeán 7 ñieàu choàng caàn baøy-toû vôùi vôï caùch chung. Nhöng quan-taâm ñeán nhu-caàu laø tröôøng-hôïp “ñoät xuaát”. Nhu-caàu naøy bieåu hieäu baèng söï “lo”. Thình-lình nghe vôï noùi:

- Ngöôøi ta lo muoán cheát, maø caùi maët cöù tænh bô. - Em lo chuyeän gì thì phaûi noùi ra thì anh môùi bieát

chôù. Anh coøn laï gì taùnh em. Chuyeân lo taøo-lao, “lo trôøi saäp, lo boø traéng raêng” chôù gì? Theá laø “ñuïng”.

Quan taâm ñeán nhu-caàu khaùc vôùi ñaùp-öùng nhu-caàu. Khoâng theå ñaùp-öùng song vaãn coù theå quan-taâm. Thaáy vôï toû veû lo-laéng, ñöøng laøm ngô. Haõy toû ra söï quan-taâm cuûa mình ñoái vôùi vôï, cho vôï coù cô-hoäi noùi leân caûm-xuùc lo-laéng, baên khoaên laø ñaõ traùnh “ñuïng”

137

ñöôïc hai phaàn ba, coøn laïi moät phaàn ba chæ laø caùch goùp yù theo chieàu, giaõi-baøy theo lyù-luaän caùch ñôn-giaûn vaø ñeå vôï quyeát-ñònh söï vieäc.

5. Khoâng quan-taâm ñeán caûm-xuùc Choàng ñang ngoài xem TV, boãng nghe tieáng ñoäng

maïnh nôi garage, chaïy ra xem. Chieác xe vôï laùi vöøa ñuïng beân phaûi caùi baøn ñeå ñoà ôû trong nhaø xe. Baøn gaãy, ñoà rôi, beân phaûi xe moùp-meùo, traày-truïa. Vôï vaãn coøn ngoài trong xe, maët thaãn thôø vì söï vieäc xaûy ra chaúng theå ngôø.

- Laùi xe kieåu gì vaäy, maét ñeå ñaâu? Theá laø “ñuïng”. Choàng khoâng quan-taâm ñeán caûm-xuùc cuûa vôï luùc baáy giôø, maø chæ nghó ñeán caùi xe hö vaø ñoà-vaät gaãy, ñoå vôõ.

Choàng môû cöûa xe, ñöa tay ñôõ vôï ra khoûi xe, oâm vôï vaø noùi:

- Khoâng sao, anh hieåu caûm-xuùc cuûa em baây giôø. Ñöøng ñeå taâm ñeán vieäc vöøa xaûy ra. Ñeå anh lo cho. Naøo anh coù theå laøm gì ñeå em caûm thaáy toát hôn.

Xe “ñuïng” roài, vôï choàng ñöøng “ñuïng” tieáp. Haõy quan-taâm ñeán caûm-xuùc cuûa vôï trong moãi tröôøng-hôïp taïo neân “caûm-thoâng”.

6. YÙ-kieán mình laø nhaát Baát ñoàng yù-kieán giöõa vôï choàng laø chuyeän bình-

thöôøng. Trong tinh-thaàn AÙ-ñoâng, tuy khoâng coøn caûnh “choàng chuùa vôï toâi”, nhöng ngöôøi choàng vaãn luoân cho yù mình laø nhaát vì naëng veà lyù-luaän trong khi vôï naëng veà caûm-xuùc. Ñeå traùnh “ñuïng”, choàng neân ñöa ra yù-

138

kieán theo suy-luaän, vaø ñeå vôï goùp yù theo caûm-xuùc. Ñöøng ñeå tình-traïng:

- Anh gioûi, cöù laøm theo yù-kieán cuûa anh ñi, con naøy khoâng ñuïng vaøo. Theá laø “ñuïng”.

Caùc nhaø gia-ñình hoïc cuõng cho ta bieát 6 ñieàu laøm cho choàng ñau loøng – nguyeân nhaân “ñuïng”:

Ñeå giuùp chuùng ta bôùt “ñuïng”, caùc nhaø gia-ñình hoïc ñöa ra 6 ñieàu vôï thöôøng khoâng quan-taâm ñeán choàngï, laø “ñuïng” khieán choàng ñau loøng.

Trong cuoán saùch Baûy Ñieàu Caên-Baûn Taïo Gia-Ñình Töôi-Vui, toâi laø baøn ñeán 7 ñieàu vôï caàn baøy-boû vôùi choàng caùch chung-chung. Choàng bò chaïm töï-aùi nhieàu nhaát khi vôï coi thöôøng choàng mình.

1. Coi thöôøng Haàu heát luaät-phaùp caùc nöôùc taân-tieán ñeàu quy-

ñònh ngöôøi choàng laø chuû gia-ñình. Nhöng trong thöïc teá, phaàn lôùn gia-ñình ñeàu bò caùc baø vôï chieám-ñoaït chöùc vò chuû, nhaát laø ôû xöù naøy, moät xöù “lady first”.

Trong nhaø vôï laøm chuû cuõng phaûi thoâi – Noäi Töôùng maø, Vieät Coäng thì “quaûn-lyù ñôøi anh”. Laøm chuû, laøm quaûn-lyù, cöù laøm, nhöng ñöøng coi thöôøng choàng.

Trong moät cuoäc “ñuïng” – Vôï lôùn tieáng: - Anh laø moät thaèng toài. - Ñuùng, thaèng toài naøy laø choàng em ñoù. - Anh khoâng coù giaù gì vôùi toâi heát. - Ñuùng, thaèng khoâng giaù gì vaãn laø choàng cuûa em

ñoù.

139

Lôøi Kinh-Thaùnh cho chuùng ta moät nguyeân-taéc trong caùch ñoái-xöû vôï choàng: “Moãi ngöôøi trong anh em phaûi yeâu vôï mình nhö mình, coøn vôï thì phaûi kính choàng” (EÂ-pheâ-soâ 5:33). Trong vaøi tröôøng-hôïp, choàng “yeâu” vôï neân “hay nhòn-nhuïc” vaø “nín chòu moïi söï” (I Coâ-rinh-toâ 13:4, 7). Coù khi bôûi caùi “nhòn-nhuïc” vaø “nín chòu” maø bò vôï coi thöôøng.

Coi thöôøng choàng laø moät haønh-ñoäng thieáu khoân-ngoan. Ngay khi chöng-dieän vôùi “hoät xoaøn” giaû cuõng chaúng daùm toû ra coi thöôøng vaät mình ñang ñeo laø “thöù toài, khoâng giaù gì”.

Choàng ôû thôøi-ñaïi naøy, khoâng mong vôï “kính”, nhöng ít nhaát cuõng khoâng bò vôï coi thöôøng.

2. Pheâ-phaùn Töø choã coi thöôøng ñeán pheâ-phaùn choàng chaúng

bao xa. Pheâ-phaùn vôùi gioïng “baø chuû” laø noãi khoå taâm cuûa choàng phaûi chòu ñöïng. Quaù söùc chòu ñöïng laø “ñuïng” lôùn. Nhieàu baø pheâ-phaùn choàng baèng caùch “than” vôùi baïn-beø, coù khi coøn ngang-taøng pheâ-phaùn choàng giöõa ñaùm ñoâng nhö hình-thöùc “toøa-aùn nhaân-daân”. Toäi nhaát, maáy oâng choàng giaø bò vôï pheâ-phaùn vôùi caùc con. Caùc con thöông meï, veà huøa vôùi meï coi thöôøng boá luoân. Caùc con hieåu-bieát, nhoû-nheï baøo-chöõa cho boá. Meï khoâng nghe vaø cho caùc con “binh” boá. Ñoâi khi caùi “binh” naøy laøm oâng boá leân côn “leõ phaûi veà mình” laøm cho “ñuïng” theâm. Chæ neân laáy caùi “hieåu” cuûa con-caùi laøm nieàm an-uûi trong caùi tình ñôøi.

140

Moät hình-thöùc pheâ-phaùn tröôøng-kyø laø caèn-nhaèn (nagging).

3. Caèn-nhaèn Toâi ñaõ luaän veà caùi bònh “caèn-nhaèn” cuûa caùc baø vôï

trong cuoán Haøi-Hoøa Trong Tình Ngöôøi nhö vaày: Caùc nhaø taâm-lyù hoïc cho bieát caèn-nhaèn laø thöù khí-

giôùi gieát tình yeâu caùch töø-töø. Toâi ñaõ tröng-daãn tröôøng hôïp bò vôï caèn-nhaên ñeán khoán-khoå nhö Hoaøng-Ñeá Napoleùon ñeä tam; Toång-Thoáng löøng danh thöù 16 cuûa Hoa-kyø – Toång-Thoáng Abraham Lincoln. Trong giôùi vaên-hoïc, coù ñaïi vaên haøo Leùon Tolstoi. Trong giôùi toân-giaùo coù Muïc-sö John Wesley – Ngöôøi ñaõ laäp Giaùo Hoäi Tin-Laønh Giaùm-Lyù (Methodist Church). Moät vò baùc-só laõo thaønh ñaõ vieát thö cho toâi sau khi ñoïc cuoán saùch treân;

“Chöông baøn veà “caèn-nhaèn” thaät laø tuyeät dieäu ... Coù nhöõng baø trong gia-ñình nagging all day long, all week, all month, all year long, all four seasons, thì thöû hoûi laøm sao coù haïnh-phuùc trong gia-ñình ñöôïc”.

Caèn-nhaèn coù söùc maïnh vöùt ngöôøi choàng xuoáng soâng. Anh choàng ngöôøi Trung Quoác teân Zhou naøy ñang ñi treân chuyeán phaø qua soâng Tröôøng Giang boãng ñöa hai tay leân bòt kín hai tai vaø heùt lôùn: Toâi khoâng theå chòu ñöôïc hôn nöõa! Nhöõng ngöôøi ñi chung quanh chieác phaø chöa bieát phaûn-öùng ra sao thì baø vôï cuûa anh Zhou chaïy tôùi vaø tieáp-tuïc caèn-nhaèn. Anh choàng laïi bòt tai gaøo leân: Toâi caàn nghæ-ngôi. Vaø lieàn töùc thì anh nhaûy ngay xuoáng doøng nöôùc ñang chaûy

141

xieát. Luùc ñoù trôøi toái, nhaân vieân treân phaø caàm ñeøn soi xuoáng nöôùc ñeå tìm caùch cöùu anh, nhöng chaúng thaáy ñaâu. Sau ñoù, caûnh-saùt ñaõ vôùt ñöôïc anh khi anh ñaõ bôi ñöôïc gaàn hai caây soá. Khi ñöôïc cöùu soáng, anh noùi: Toâi caûm thaáy nhö mình saép cheát. Nhöng nhö vaäy coøn toát hôn nghe tieáng caèn-nhaèn cuûa vôï.

Trieát-gia Socrate coù baø vôï raát khoù chòu, hay caèn-nhaèn, gaét-goûng, chanh-chua ...

Ngaøy noï, moät ngöôøi ñeán hoûi Socrate: Coù neân laáy vôï hay khoâng?

OÂng traû lôøi: Neân! Ngöôøi aáy hoûi: Taïi sao? Socrate noùi: Neân laáy vôï, vì neáu gaëp ngöôøi nhu-

mì, hieàn-dòu, chieàu-chuoäng anh, thì anh seõ raát haïnh-phuùc.

Ngöôøi kia laïi hoûi: Theá coøn ngöôïc laïi? Socrate cöôøi: Coù sao ñaâu! Thì anh seõ thaønh ...

trieát gia. Caùc nhaø taâm-lyù cho raèng: - Caèn-nhaèn vaø pheâ-phaùn taïo neân nhöõng khoù-khaên

trong tình-yeâu, daàn-ñaø gieát cheát tình yeâu - Caèn-nhaèn tuøy theo möùc-ñoä laøm khoù chòu, laøm

böïc mình, laøm ñau-ñôùn vaø ngöôøi bò caèn-nhaèn tìm caùch baûo veä mình (ñuïng) baèng caùch tieâu-cöïc hay tích-cöïc.

- Caèn-nhaèn khoâng bao giôø giaûi-quyeát ñöôïc vaán-ñeà, maø chæ theâm meät-moûi, cay-ñaéng vaø coâ-ñôn.

142

Theá thì, toát nhaát laø neân chaám-döùt caên-nhaèn ñeå khoûi “ñuïng”.

4. Ñoøi hoûi Ñoøi hoûi ñaùp-öùng nhu-caàu caàn-thieát laø chuyeän

bình-thöôøng. Ñoøi hoûi theo öôùc-muoán khieán choàng phaûi ñieâu-ñöùng tìm caùch ñaùp-öùng laø chuyeän baát thöôøng. Ngöôøi vôï ñoøi hoûi kieåu naøy, theo taâm-lyù chæ muoán choàng chöùng-toû yeâu-thöông mình heát söùc baèng taän-löïc ñaùp-öùng. Ñoøi hoûi kieåu naøy khoâng bao giôø bieát döøng laïi, vì “ñöôïc voi ñoøi tieân”, khieán nhieàu vò choàng phaûi duïng ñeán löøa-ñaûo, laïm-duïng, haønh-ñoäng phi-phaùp ñeå thoûa-maõn ñoøi hoûi ngöôøi yeâu.

Ñoøi hoûi quaù ñaùng ít khi “ñuïng” ôû hình-thöùc nhöng “ñuïng” trong loøng ngöôøi choàng raát naëng-neà.

5. Phaûn-ñoái khoâng giaûi-thích Nhö chuùng ta ñaõ bieát phaùi nam maïnh veà lyù-trí,

phaùi nöõ maïnh veà caûm-xuùc. Choàng vöøa ñöa ra yù-kieán, vôï baùc ngay khoâng

ñöôïc. Lyù-do? – khoâng bieát, nhöng khoâng ñöôïc. Caùi phaûn-ñoái naøy cuõng ñöôïc vò baùc-só laõo thaønh cho toâi bieát: “Laïi coù baø khi choàng môùi phaùt-bieåu yù-kieán veà moät vaán-ñeà, lieàn noùi ngöôïc yù-kieán, phuû-nhaän ngay. Döôøng nhö tieáng Myõ goïi laø “passive aggression”. Khoâng ai noùi gì thì thoâi, maø coù ngöôøi noùi laø baùc-boû ngay, noùi ngöôïc laïi ...”. “Passive aggression” laø söï “ñuïng” caùch tieâu-cöïc vôùi duïng yù caïnh-tranh. Soáng theo lôøi Kinh-Thaùnh daïy: “Hôõi ngöôøi laøm vôï, phaûi vaâng-phuïc choàng

143

mình” (EÂ-pheâ-soâ 5:22) thì bôùt phaûn-ñoái theo caùch caïnh-tranh. Theá laø khoûi “ñuïng”.

6. Laøm eo Laøm eo phaûi noùi laø ngheà cuûa phaùi nöõ. Laøm eo

cuõng thieân hình vaïn traïng. Coù caùi laøm eo raát deã thöông chæ mong “ñuïng”, song cuõng caùi laøm eo khieán sôï “ñuïng”.

Laøm eo laø caùch yeâu-saùch raát nheï-nhaøng, coù keá-hoaïch. Sau böõa aên toái, vôï môû lôøi;

- Thoâi maø anh, ñöøng mua caùi aùo maø hoâm noï em chæ cho anh ñoù. AÙo ñoù maéc quaù, maëc vaøo hôi phí, em ñaõ xeùt laïi roài, em khoâng xöùng vôùi aùo ñoù. Anh choàng khuø-khôø, thaät thaø “ñoàng yù” vôùi vôï:

- ÔØ, aùo ñoù hôi maéc ñaáy, maëc vaøo hôi phí. - Sao anh khoâng noùi luoân: Em khoâng xöùng vôùi aùo

ñoù. Anh choàng thaät-thaø voäi noùi theo lôøi vôï: - Em khoâng xöùng vôùi aùo ñoù. - Em khoâng xöùng choã naøo? Anh noùi ra ñi. Theá laø

“ñuïng” ngay. Caùch laøm eo coù hieäu-quaû hôn heát laø “caám phoøng”

khoâng cho “ñuïng”. Laøm eo kieåu naøy maø khoâng lo giaûi-toûa sôùm laø coù khi “ñuïng” tai-haïi khoân-löôøng.

Vôï-choàng coù theå traùnh “ñuïng” neáu bieát phaân chia laõnh-vöïc cuûa vôï, cuûa choàng trong cuoäc soáng. vôï choàng bieát thoâng-caûm nhau, hieåu nhau. Vôï choàng phaûi toân-troïng rieâng-tö ñeå khoûi “giaáu” nhau.

Nhö anh giaáu em nhöõng moäng khoâng ngôø Cuõng nhö em giaáu nhöõng ñieàu quaù thöïc.

144

Xuaân-Dieäu Tình nghóa vôï choàng khoâng ñôn-giaûn, raát raéc-roái,

thay hình ñoåi daïng, höông vò cuõng theo ñoù maø ñoåi thay.

Nhaïc-só Trònh-coâng-Sôn thaät coù lyù khi oâng vieát Tình yeâu nhö traùi phaù Con tim muø-loøa Moät mai thöùc daäy Chôït hoàn nhö ngaát-ngaây Chôït buoàn trong maét nai Roài tình vui trong maét Roài tình meàm trong tay Tình yeâu nhö veát chaùy Treân da thòt ngöôøi Tình xa nhö trôøi Tình gaàn nhö khoùi maây Tình traàm nhö boùng caây Tình reo vui nhö naéng Tình buoàn laøm côn say.

Tình chi thì tình, ngay caû “tình buoàn laøm côn say” cuõng tìm caùch traùnh “ñuïng”. Neáu chaúng-ñaëng-ñöøng khoâng kieàm-cheá ñöôïc, cuõng phaûi tìm caùch “ñuïng” nheï. Neáu cöù “ñuïng” cho thoûa côn, cho ñaït ñeán “lyù cuûa keû maïnh bao giôø cuõng phaûi” thì theá naøo cuõng söùt meû, vaø keát-cuoäc tröôøng kyø “ñuïng” laø tan vôõ.

145

Coù ngöôøi ñaõ laáy 14 ñieàu Phaät daïy, nhaïi ra 14 ñieàu Meï daïy con trai cöù “chòu” chôù ñöøng “ñuïng”.

1. Keû thuø lôùn nhaát cuûa con laø vôï con. 2. Ngu doát lôùn nhaát cuûa ñôøi con laø khoâng hieåu ra

ñöôïc noù. 3. Thaát-baïi lôùn nhaát cuûa ñôøi con laø khoâng boû ñöôïc

noù. 4. Bi-ai lôùn nhaát cuûa ñôøi con laø phaûi soáng vôùi noù. 5. Sai laàm lôùn nhaát cuûa ñôøi con laø quyeát-ñònh laáy

no ù. 6. Toäi-loãi lôùn nhaát cuûa ñôøi con laø nghe lôøi noù. 7. Ñaùng thöông nhaát cuûa ñôøi con laø bò noù sai-khieán. 8. Ñaùng khaâm-phuïc lôùn nhaát cuûa ñôøi con laø vaãn chòu

ñöôïc noù. 9. Phaù saûn lôùn nhaát cuûa ñôøi con laø cuoäc ñôøi con ñaõ

maát trong tay noù. 10. Taøi-saûn lôùn nhaát cuûa ñôøi con laø nhöõng thöù noù

ñang giöõ. 11. Moùn nôï lôùn nhaát cuûa ñôøi con laø tôø giaáy ly-hoân. 12. Leã vaät lôùn nhaát cuûa ñôøi con laø söï heát loøng cuûa

con vôùi no ù. 13. Khieám-khuyeát lôùn nhaát cuûa ñôøi con laø con khoâng

laáy ñöôïc hai vôï. 14. An-uûi lôùn nhaát cuûa ñôøi con laø thaèng con noù ñeû

ra. Baø Meï naøy chaéc raát thöông choàng vaøo cuoái cuoäc

ñôøi neân ñaõ daïy con theo kinh-nghieäm cuûa mình.

146

Baûo-veä gia-ñình Moät nghieân-cöùu môùi ñaây veà 34,500 ngöôøi taïi 15

quoác-gia cho thaáy ngöôøi coù hoân-nhaân thöôøng ít bò suy-traàm, lo-laéng vaø nghieän-ngaäp. Theo lôøi Baùc-só Kate Scott cuûa University of Otago taïi Taân Taây Lan, söùc-khoûe tinh-thaàn raát caàn-thieát cho caû nam laãn nöõ. Nhöõng cuoäc hoân nhaân tan-vôõ thöôøng gaây khuûng hoaûng taâm-lyù, vaø laøm moät soá ngöôøi tôùi choã “roái-loaïn taâm-thaàn”. Trong caùc tröôøng-hôïp ly-thaân, ly-dò, hay cheát ngöôøi phoái-ngaãu, ñaëc-bieät beân nam giôùi deã bò öu-traàm vaø beân nöõ giôùi deã sinh ra nghieän röôïu hay thuoác an-thaàn. Trong khi ñoù, vôùi ngöôøi môùi keát hoân, phuï-nöõ khoâng vöôùng vaøo röôïu hay thuoác gaây nghieän, vì hoï söûa-soaïn cho thai nhi hay vì con coøn nhoû caàn chaêm-soùc.

Trong xaõ-hoäi, chuû-nghóa caù-nhaân caøng maïnh, ly-dò coù cô baønh-tröôùng. Taïi Myõ, theo thoáng-keâ môùi nhaát cuûa CRE – Center for Relationship Enrichment and Barna Institute cho bieát thaønh phaàn ly-dò nhö sau:

Daân Myõ 52% - Moãi naêm, trung bình 1.8 trieäu ñaùm cöôùi thì coù ñeán 1 trieäu ly-dò.

Trong quaân-ñoäi 72% - Lyù-do vaéng nhaø quaù laâu. Trong giôùi “ngöôøi haàu-vieäc Chuùa” 42% - Lyù-do raát

phöùc-taïp. Laï laém, ôû thôøi-ñaïi naøy nhieàu caëp döï ñònh keát-hoân

ñaõ phoøng ly-thaân hay ly-dò. Vôï choàng chæ chung giöôøng coøn tieàn ai naáy giöõ. Tröôùc ngaøy hai ngöôøi noùi

147

“I do” trong leã cöôùi, moät giao-keøo ñaõ minh ñònh: Haøng tuaàn hay haøng thaùng, anh, em boû vaøo chöông-muïc chung moät soá tieàn theo khaû-naêng moãi ngöôøi theo söï thöông-löôïng. Tieàn ñoù laø tieàn xaøi chung. Coøn tieàn anh rieâng, tieàn em rieâng, khoâng ai ñöôïc quyeàn ngoù ñeán hay ñuïng ñeán. Ngoaøi ra coøn nhöõng tieát-muïc phuï, nhaèm duy-trì söï töï-do cuûa moãi ngöôøi treân giaáy traéng möïc ñen roõ-raøng. Caû hai ñoàng kyù öng-thuaän.

Vi-phaïm hieäp-öôùc laø “ñuïng”. Coù khi khoâng vi-phaïm hieäp-öôùc maø vaãn “tan-vôõ”.

Coù caëp vôï choàng tan-vôõ, baïn-beø hoûi nguyeân-nhaân. Chò vôï traû-lôøi:

- Chuùng toâi tan-vôõ, chæ vì yù-thích cuûa moãi ngöôøi khaùc nhau. Anh aáy thích phaùi nöõ, coøn em laïi thích phaùi nam.

Caùi “thích” naøy giôùi ñieän-aûnh cao-caáp khoâng ngaïi chi tieàn cho vôï hay choàng ñeå ñöôïc “thích” thoaûi-maùi.

Saùch baùo ghi laïi theå naøo nhaø soaïn nhaïc vaø ca-só noåi tieáng Neil Diamond ñaõ ñöa cho vôï 190 trieäu ñoâ ñeå ñöôïc ly-dò sau 25 naêm chung soáng. Neil coøn taëng cho vôï hai bieät-thöï, moãi bieät-thöï trò-giaù treân trieäu ñoâ. Nhaø ñaïo-dieãn löøng danh Steven Spielberg ñaõ ñöa cho vôï laø Amy Irving chaün traêm trieäu ñeå ñöôïc ra ñi. Danh ca nhaïc queâ-höông Kenny Rogers trao cho Marianne Rogers 60 trieäu ñeå “good bye” sau khi soáng vôùi nhau 18 naêm. Chi tieàn trieäu ñeå ra ñi coøn nhieàu laém, nhö taøi-töû Harrison Ford traû 90 trieäu cho

148

Melissa Mathison, taøi-töû Kevin Costner chi 80 trieäu cho Cindy Silva, taøi-töû Michael Douglas trao 45 trieäu cho Diandra Douglas.

Chaúng phaûi chæ coù nam chi tieàn ñeå ñöôïc chia ly, nöõ cuõng chaúng thua gì. Nicole Kidman traû töï-do cho Tom Cruise vôùi giaù 85 trieäu ñoâ. Coâ cho baïn beø bieát töø-giaõ Tom Cruise vui laém, vì: Töø nay toâi coù theå mang giaøy cao goùt laïi. Ai cuõng bieát Tom thaáp hôn Nicole ñeán moät taác. Ngoâi sao truyeàn hình duùi tay cho anh choàng thöù hai Tom Arnold 50 trieäu ñeå anh ra khoûi cöûa. Con gaùi cuûa Pablo Picasso, naøng Paloma Picasso ñaõ phaûi mua caùi giaù ñoäc thaân trôû laïi baèng soá tieàn 800 trieäu ñoâ. Nöõ taøi-töû Jennifer Lopez duøng 15 trieäu ñeå môøi anh choàng thöù hai Cris Judd ra khoûi nhaø. Nöõ taøi-töû noåi danh Elizabeth Taylor khoâng bieát ñaõ chi ra bao nhieâu cho nhöõng anh choàng tröôùc, ñeán anh choàng nhí Larry Fortensky ñi choã khaùc chôi, haèng thaùng ñöôïc traû 5,000 ñoâ.

Ñeå traùnh tan-vôõ, chuùng ta phaûi baûo-veä gia-ñình. Baûo-veä laø phaàn tieân quyeâát töø caù-nhaân ñeán moïi toå-chöùc lôùn nhoû trong xaõ-hoäi loaøi ngöôøi. Baûo-veä naøo cuõng phaûi coù ñuû hai phöông-dieän: Choáng ngoaïi xaâm vaø dieät-tröø noäi phaûn. Baûo-veä gia-ñình cuõng khoâng ra khoûi quy-luaät naøy.

Ngoaïi xaâm ñoái vôùi quoác gia ñoâi khi khoù nhaän bieát khi keû thuø xaâm laán baèng ñoâi “tay saét boïc nhung” – “vieän trôï tröôùc laáy nöôùc sau”. Nhöng cuõng coù ngoaïi xaâm ñeå giuùp ñôõ ngöôøi daân ra khoûi moät chính-theå

149

ñoäc-haïi ñang hoaønh-haønh aùp-böùc vaø vôùi thieän taâm “vieän-trôï nhaân-ñaïo”. Daân caùc nöôùc naøy raát hoan-nghinh ngoaïi xaâm vì ngoaïi xaâm chæ ñem lôïi-ích cho ñaát nöôùc, daân-toäc.

Ngaøy nay, ngoaïi xaâm bò choáng traû khi bieát roõ aâm-möu chieám ñoaït. Ngoaïi xaâm ñöôïc hoan-nghinh khi nhaän ra ñoàng minh vôùi mình.

Vieät kieàu veà nöôùc cuõng laø moät hình thöùc ngoaïi xaâm raát ñöôïc hoan-nghinh vì tieàn ñaày tuùi. Nhöng Vieät kieàu veà nöôùc vôùi yù ñònh “choáng coäng” laø bò dieät ngay.

Ngoaïi xaâm treân thò-tröôøng laïi ñöôïc ñoùn nhaän neáu vaät duïng vöøa reû, vöøa ñeïp, vöøa sang. Nhöng haøng-hoùa ngoaïi xaâm laïi mang chaát ñoäc haïi söùc-khoûe ngöôøi daân thì coù reû, ñeïp, sang cuõng bò loaïi ngay.

Baûo-veä gia-ñình cuõng khoâng ngoaøi nguyeân-taéc naøy. Ngoaïi xaâm haïi dieät-tröø, ngoaïi xaâm toát ñoùn nhaän.

Ngoaïi xaâm Nhöõng luùc gia-ñình luïc-ñuïc, baát-an laø cô-hoäi cho

ngoaïi xaâm böôùc vaøo. Ngaøy xöa, laï laém, “trong nhaø chöa roõ, ngoaøi ngoõ ñaõ hay”. Caùi “hay” cuûa ngöôøi ngoaøi chæ ñem laïi tieáng xaàm-xì, baøn taùn, neáu quan-troïng moät chuùt thì theâm tieáng ñoàn. Ngaøy nay, vôùi “seo phoân”, vôùi e-mail baïn-beø xa gaàn bieát heát “noãi khoå” cuûa mình. Neáu caûm thaáy chöa ñuû thì vieát ra gôûi tôùi nhöõng chöông-trình “gôõ roái tô loøng” ñeå xin baø con khaép nôi vui loøng goùp yù. Hoan-nghinh baïn-beø, baø

150

con, ngöôøi xa-laï boán phöông trôøi “ngoaïi xaâm” vaøo gia-ñình.

Thænh-thoaûng toâi coù nghe chöông-trình “gôõ roái tô loøng”. Thính giaû goïi vaøo – noùi vaøo thì ít, noùi ra thì nhieàu. Ñôn cöû moät caâu chuyeän nghe ñöôïc:

- Em coù choàng ñaõ 5 naêm, vaø coù moät con 2 tuoåi. Choàng em chòu khoù ñi laøm 2 gioùp ñeå lo laéng cho vôï cho con ñaày-ñuû. Chæ coù moät ñieàu laøm em khoán-khoå, laø em cöù phaûi ôû nhaø vôùi con. Em xin choàng em cho em hoïc laùi xe vaø ñi hoïc “neo” ñeå ñi laøm. Nhöng choàng em khoâng cho. Em toái ngaøy quanh-quaån trong nhaø nhö ñang ôû tuø vaäy. Xin baø con giuùp em yù-kieán ñeå em bieát phaûi haønh-söû theá naøo?

Gaàn 30 phuùt, hôn 10 ngöôøi goïi vaøo – yù kieán, yù coø ñuû caû. YÙ naøo cuõng theo kinh-nghieäm cuûa baø, cuûa coâ, cuûa oâng, cuûa chuù. Cuoái chöông-trình, moät oâng goïi vaøo cho yù-kieán:

- Em beá con qua ôû vôùi anh, anh seõ taäp em laùi xe vaø cho em ñi hoïc “neo”. Neáu chòu, ñaây soá phoân cuûa anh ....

Gia-ñình Vieät ôû taïi xöù naøy cuõng thöôøng bò cha-meï choàng, cha-meï vôï ôû daïng “ngoaïi xaâm” toát laãn xaáu. Gia-ñình luïc-ñuïc, cha-meï nhaåy vaøo – “phuû beânh phuû, huyeän beânh huyeän”. Con caùi khoâng daùm ñuoåi “ngoaïi xaâm”, chæ van xin: Cha-meï ñeå chuùng con yeân. Ñöøng laøm roái theâm nöõa. Chuùng con bieát phaûi haønh-söû theá naøo, cöù ñeå chuùng con daøn-xeáp töø-töø.

151

Vôï choàng chuùng ñeàu laø con mình heát, daàu con reå hay con daâu, chæ neân goùp yù trung-thöïc, khoâng thieân-vò, ñem ñeán söï hoøa-giaûi toát ñeïp thì haõy “ngoaïi xaâm”, baèng khoâng, neân “aùn binh baát ñoäng”.

Nhieàu gia-ñình trôû neân toài-teä vì naïn “ngoaïi xaâm” cuûa cha-meï, baø-con, baïn-beø. Nhöõng yù-kieán, nhöõng lôøi noùi khaùc naøo “ñoå theâm daàu vaøo löûa”.

Quy-ñònh luaät hoân nhaân cuûa Chuùa ngay töø ban ñaàu laø: “Ngöôøi nam seõ lìa cha-meï maø dính-díu vôùi vôï mình” (Saùng-theá kyù 2:24). “Lìa cha-meï” khoâng phaûi döùt tình, maø cha-meï ñöøng xen vaøo.

Gia-ñình anh X soáng vui-veû vôùi hai con nhoû. Thöông cha meï giaø coøn ôû Vieät-Nam neân tìm caùch baûo-trôï cha-meï qua.

ÔÛ chaúng bao laâu, hình aûnh con trai röûa cheùn trong khi vôï ngoài uoáng nöôùc traø vôùi cha-meï choàng laøm oâng baø ngöùa maét vaø caûm thaáy maát maët. Ngöôøi con nhaän thaáy cha meï khoâng vui beøn giaûi-thích:

- Beân naøy vôï choàng ñeàu ñi laøm, neân vieäc gì cuõng chia ñoâi: Vôï con laõnh phaàn naáu aên, coøn con laõnh phaàn röûa cheùn. Daàu ñöôïc giaûi-thích, oâng baø vaãn caûm thaáy con daâu teä, ñeå choàng röûa cheùn, moät coâng-vieäc maø moät ngöôøi choàng coù chuùt chöùc-vò khoâng heà laøm. Hai oâng baø baét ñaàu “daïy-doã” con daâu, vaø gia-ñình baát an ñeán ñoä coâ vôï ra quyeát ñònh:

- Moät laø anh choïn cha-meï, hai anh choïn em. Gia-ñình Y soáng an vui, cha-meï hai beân thænh-

thoaûng tôùi thaêm. Moãi laàn cha-meï choàng tôùi, chò vôï

152

laøm quaàn-quaät moïi chuyeän, choàng ngoài coi phim boä vôùi cha-meï. Cha-meï ra veà thoûa-loøng thaáy con mình coù phöôùc. Gaëp ai cuõng khen daâu gioûi, chaúng ñeå choàng ñuïng ñeán ngoùn tay vieäc ôû nhaø. Cha-meï vôï tôùi thaêm, anh choàng laøm quaàn-quaät moïi chuyeän, vôï ngoài noùi chuyeän vôùi cha-meï. Cha-meï thoûa-loøng thaáy con mình coù phöôùc. Gaëp ai cuõng khoe reå hieàn, chieàu vôï toái ña. Ñoùng kòch cuûa hai vôï choàng ñaõ ngaên-chaën ñöôïc “ngoaïi xaâm” cuûa cha-meï hai beân.

Moät ngoaïi-xaâm coù söùc phaù-hoaïi ngaàm aáy laø phim aûnh. Phim Haøn quoác, phim Trung-Hoa, phim Vieät-Nam traøn vaøo gia-ñình Vieät tôùi taáp. Phim thuoäc loaïi xaõ-hoäi thì ... tình eùo-le, tình tan-vôõ, tình tay ñoâi tay ba, tình hôø, tình vôùi baïo-löïc, tình vôùi tieàn-taøi v.v. tình naøo cuõng haáp-daãn neân ngöôøi ta môùi chòu xem, vaøi caûnh noùng boûng môùi ñuû söùc giuùp ngöôøi ta thaéng moûi-meät môû maét xem tieáp. Xem rieát nhaäp taâm, söï vieäc xaûy ñeán laø haønh-ñoäng nhö trong ... phim.

Caùi ngoaïi xaâm phaù-hoaïi maïnh nhaát vaãn laø aùi-tình baát chính. “Vaên mình thì hay, vôï ngöôøi thì ñeïp” döôøng nhö vaãn coøn laø moät “chaân-lyù” khoâng thay ñoåi.

Caùi quan-nieäm xa-xöa: “Trai naêm theâ baûy thieáp, gaùi chính-chuyeân moät choàng”. “Trai naêm theâ baûy thieáp” khoâng coøn ñöôïc “vaên-minh” chaáp-nhaän vaø luaät-phaùp cho pheùp. Nhöng taâm-tö nam giôùi vaãn bò thöù “theâ” leû, “thieáp” phuï lôûn-vôûn. Gioáng nhö ngöôøi chôi nhaïc, moät aâm chính, phaûi coù nhöõng aâm phuï “hoøa aâm” nghe môùi söôùng. Caùi “aâm phuï” ngoaïi xaâm naøy gaëp caùi

153

“döông” baát chính laø taïo neân saám-seùt laøm tan-vôõ gia-ñình.

Tay voâ-ñòch chôi golf Tiger Woods da ñen “hoøa aâm” thaàm vôùi treân 18 naøng da traéng. Sau vuï ñuïng xe vaøo oáng nöôùc cöùu hoûa vaø toâng vaøo goác caây vaøo ngaøy 27 thaùng 11 naêm 2009, vuï “hoøa aâm” thaàm vang doäi khieán chaøng khoâng theå tham-döï vaøi cuoäc tranh taøi ñeå coù thì giôø oån-ñònh gia-ñình.

Vôï Tiger Woods laø Elin Nordegren, goác ngöôøi Thuïy-Ñieån baøy-toû thaùi-ñoä ñoái vôùi choàng laø thaùo ngay caùi nhaãn cöôùi ra khoûi tay. Ngoùn tay khoâng nhaãn cöôùi nhö laø moät lôøi tuyeân-boá vôùi moïi ngöôøi veà thaùi-ñoä cuûa naøng ñoái vôùi cuoäc tình naøng vôùi Tiger Woods. Vôùi nhöõng ngöôøi danh tieáng, giaøu coù, ngöôøi ta nghó ngay ñeán tieàn-baïc luùc chia tay. Baùo chí cho bieát caàu-thuû voâ-ñòch golf phaûi toán 400 trieäu Myõ kim cho vuï ly-dò.

Caùi ngoaïi xaâm tình-caûm vöøa toán tieàn, toán tình vaø toán ñuû thöù lieân-heä ñeán moïi ngöôøi trong gia-ñình, theá maø nhieàu ngöôøi vaãn khoâng ñeà-phoøng vaø duõng-caûm choáng laïi, coù khi coøn môøi goïi loaïi ngoaïi xaâm naøy.

Ngoaïi xaâm toát laø nhöõng saùch veà gia-ñình. Saùch Anh ngöõ loaïi naøy raát nhieàu giuùp cho gia-ñình vöôït thaéng nhöõng trôû-ngaïi, san-baèng nhöõng khoù-khaên vaø gaây-döïng moät gia-ñình vui-veû, haïnh-phuùc. Ñoïc nhöõng saùch naøy laø tieáp ngoaïi xaâm toát. Saùch tieáng Vieät chaúng coù bao nhieâu. Vì côù ñoù toâi gaéng söùc tra-cöùu, hoïc-hoûi ñeå coù theå vieát ra ít cuoán haàu giuùp gia-

154

ñình ngöôøi Vieät chuùng ta. Mong quí vò vui loøng ñeå caùc saùch naøy xaâm-nhaäp vaøo gia-ñình. Muøa Giaùng-Sinh naêm 2009, toâi nhaän ñöôïc thieäp Möøng Giaùng-Sinh cuûa oâng Nguyeãn-khaéc-Trònh ôû Montreal, Canada. Nhöõng lôøi oâng vieát trong thieäp toâi ñoïc, toâi nhaän nhö moät moùn quaø Giaùng-Sinh oâng gôûi cho toâi.

“Nhaân dòp Giaùng-Sinh vaø Naêm Môùi saép ñeán. Kính chuùc Muïc-Sö vaø gia-quyeán traøn ñaày hoàng aân Thieân Chuùa vaø moät naêm môùi an-laønh.

Caùch nay hôn moät thaùng, vò Linh-Muïc thaân-höõu ñeán thaêm toâi. Vò Linh-Muïc coù veû chuù-yù ñeán boä saùch ñeà-caäp ñeán nhöõng vaán-ñeà trong gia-ñình cuûa Muïc-Sö. Toâi ñaõ taëng boä saùch naøy cho vò Linh-Muïc.

Vaøi ngaøy sau, vò Linh-Muïc ñaõ goïi ñieän-thoaïi cho toâi, heát loøng ca-ngôïi veà kieán-thöùc vaø quan-ñieåm cuûa Muïc-Sö veà gia-ñình.

Xin Muïc-sö vui loøng göûi tieáp cho boä khaùc, vì gia-ñình toâi khoâng theå thieáu boä saùch quyù naøy trong tuû saùch gia-ñình. Moïi chi-phí xin Muïc-Sö cho pheùp toâi göûi ñeán Muïc-sö. Xin chaân thaønh caûm-ôn Muïc-sö”.

Mong raèng quyù vò vui loøng ñeå boä saùch gia-ñình cuûa toâi ñöôïc “ngoaïi xaâm” vaøo tuû saùch gia-ñình cuûa quí vò.

Noäi thuø Ngöôøi Vieät mình coù caâu: “ÔÛ trong chaên, môùi bieát

chaên coù raän”. YÙ noùi ôû chung vôùi nhau môùi bieát nhöõng taät xaáu cuûa nhau.

155

“Nhaân voâ thaäp toaøn” – ai cuõng baát toaøn, taát nhieân coù taät xaáu, khoâng nhieàu thì ít. Baøi thô vui Vôï Toát nhö vaày:

Phaûi ñeïp gaùi Khoâng kieâu-sa Thích ôû nhaø Lo noäi-trôï Khoâng caéc-côù Chöûi choàng con Khoâng phaán son Khoâng nhieàu chuyeän Khoâng haø-tieän Khoâng caøm-raøm Phaûi sieâng-naêng Khoâng löôøi bieáng Noùi nhoû tieáng Bieát chieàu choàng Gioûi nöõ coâng Vaø gia-chaùnh. Bieát laøm baùnh Naáu aên ngon Bieát daïy con ÖÙng-xöû toát Khoâng quaù doát Khoâng quaù khoân Khoâng oâm-ñoàm Khoâng uûy-mò

156

Khoâng thieân-vò Khoâng caàu-kyø Khoâng quaù phì Khoâng quaù oám Khoâng dò hôïm Khoâng chanh-chua Khoâng se-sua Khoâng beûm meùp Khoâng beùp-xeùp Khoâng phaøn-naøn Khoâng coù ñaâu Ñöøng coù kieám

Michelle Ñinh Khoâng bieát coù ai ñaõ laøm baøi thô Choàng Toát chöa

ñeå coù cuøng moät keát luaän: Khoâng coù ñaâu Ñöøng coù kieám

Nhöng choàng côõ naày thì hôi nhieàu. Coù gaõ ñi laøm chaúng höôûng coâng, Ngöôøi ta thöôøng goïi haén laø choàng. Giaët ñoà, röûa cheùn, lo côm nöôùc, Ñi chôï, lau nhaø, heát chaïy rong. Thi-phuù vaên-chöông treo goùc beáp, Buùt nghieân, ñaøn ñòch quaúng ra soâng. Nam nhi chí khí haøm raâu quaëp Coøn bò chuû nhaø baét ... nguû chung.

157

Yeân-Sôn Noäi thuø nguy haïi nhaát laø vôï choàng luoân “vaïch laù

tìm saâu, bôùi loâng tìm veát”. Baét loãi vaø keát aùn nhau. Ñaõ vaäy, khi con-caùi laøm ñieàu gì sai. Meï phaùn moät caâu: “Gioáng thaèng cha maøy”. Cha phaùn moät caâu: “Nhö con meï maøy”. Caû nhaø ñeàu xaáu thì gia-ñình khoâng tan-hoang cuõng khoù laønh-laën.

Muoán dieät loaïi “noäi thuø” naøy? Kinh-Thaùnh daïy: “Haõy ôû vôùi nhau caùch nhaân-töø, ñaày-daãy loøng thöông-xoùt, tha-thöù nhau nhö Ñöùc Chuùa Trôøi tha-thöù anh em trong Ñaáng Christ vaäy” (EÂ-pheâ-soâ 4:32).

Gia-ñình seõ “vöõng nhö kieàng ba chaân” vôùi “nhaân-töø ... thöông-xoùt ... tha-thöù nhau”.

“Nhaân-töø ... thöông-xoùt ... tha-thöù” khoâng theå-hieän ñöôïc, neáu chuùng ta khoâng quyeát taâm nhö lôøi Kinh-Thaùnh daïy: “Phaûi boû khoûi anh em nhöõng söï cay-ñaéng, töùc-mình, keâu-reâu, maéng-nhieác, cuøng moïi söï hung-aùc” (EÂ-pheâ-soâ 4:31).

Cay-ñaéng “Cay-ñaéng tình ñôøi” thì nhieàu voâ-soá keå. Nhaø vaên

Hoà-bieåu-Chaùnh coù vieát cuoán tieåu-thuyeát nhan-ñeà Cay-Ñaéng Muøi Ñôøi. “Cay ñaéng muøi ñôøi” coù ai trong chuùng ta khoâng vöôùng maéc.

Coù ñieàu chuùng ta nhaãn-naïi “ngaäm ñaéng nuoát cay” caùch haøo-huøng hay aâm-thaàm “ngaäm boà-hoøn laøm ngoït”. Theá laø voâ hình chung, chuùng ta chaáp-nhaän cay-ñaéng huûy-phaù ñôøi ta, nhö lôøi moät baøi haùt cuûa nhaïc-só Y-Vaân

158

Ñoâi ta nhö böôùc leân ñænh saàu Maø ñôøi luoân cao ngaát thöông ñau Bao laâu aùi-aân chöa ñaäm maøu Toaøn laø cay-ñaéng gieát thöông yeâu

Caùc nhaø taâm-lyù hoïc veà gia-ñình cho chuùng ta bieát chính nhöõng ngöôøi trong gia-ñình taïo neân söï cay-ñaéng cho nhau. Toâi toùm laïi trong 5 ñieàu ñeå chuùng ta deã nhôù.

1. Thieáu thoâng-caûm (Miscommunication) Bao nhieâu chuyeän xaûy ra trong gia-ñình ngöôøi

Vieät ôû haûi-ngoaïi maø ngöôøi trong gia-ñình cöù thaéc maéc taïi sao. Taïi sao laïi noùi nhöõng lôøi ñoù. Taïi sao laïi haønh-söû nhö vaäy. Taïi sao, taïi sao, chaúng hieåu taïi sao vaø cöù traùch-moùc. Toâi thích hoïc veà khoa taâm-lyù. Chính khoa taâm-lyù giuùp chuùng ta hieåu ñöôïc taïi sao vaø giuùp ta thoâng-caûm nhöõng ñieàu laøm ta khoù chòu, böïc mình.

Khi khoâng thoâng-caûm, chuùng ta coøn suy-dieãn. Ngöôøi choàng vöøa böôùc vaøo nhaø, vôï hoûi ngay: - Vaät em nhôø anh mua ñaâu? Ngöôøi choàng chôït

nhôù vaät vôï daën mua, theá maø queân maát. Voäi noùi: - Sorry, anh queân maát roài, thoâi ñeå mai anh mua. - Bieát maø, anh coù bao giôø quan-taâm ñeán em ñaâu,

ra khoûi nhaø laø queân heát. Thoâi khoûi caàn nöõa. Hôøn doãi ngay sau ñoù vaø suy-dieãn tieáp.

Coù baø thoâng-caûm caùi taät hay queân cuûa choàng, neân muoán nhôø choàng laøm vieäc gì ñeàu vieát leân giaáy

159

vaø ngöôøi choàng caån-thaän ñeå mieáng giaáy nôi mình coù theå thaáy haàu khoûi queân.

Giöõa meï-con deã thoâng-caûm hôn vì tình. Giöõa cha-con khoù thoâng-caûm hôn vì lyù. Muoán thoâng-caûm caùch chính-xaùc khoâng phaûi vì tình hay vì lyù, song vì hieåu-bieát.

Gaëp caùc baø noùi nhö phaùo noå ngaøy xuaân, chuùng ta thoâng-caûm vì phaàn noùi cuûa caùc baø trong boä oùc lôùn gaàn gaáp hai phaàn noùi cuûa caùc oâng. Bieát vaäy, neân thoâng-caûm vôùi ñaøi phaùt thanh vaø chòu khoù laéng nghe ñeå ñöôïc xöôùng ngoân vieân tröôùc khi keát thuùc vôùi lôøi noùi cuoái cuøng: Caûm ôn quyù vò ñaõ laéng nghe. Heïn vôùi quyù vò trong chöông-trình kyø tôùi.

Caùi khoù thoâng-caûm giöõa gia-ñình ngöôøi Vieät chuùng ta laø söï va-chaïm bôûi hai neàn vaên-hoùa Vieät-Myõ. Vôï choàng, con-caùi “lai” heát, neân chòu khoù hoïc-hoûi ñeå coù theå thoâng-caûm nhau môùi traùnh khoûi cay-ñaéng cho mình vaø cho ngöôøi. ÔÛ xöù naøy neân thoâng-caûm vôùi moïi ngöôøi khi hoï baøy-toû yù-kieán, chôù khoâng theå böïc-mình khi hoï “khoâng bieát thì döïa coät maø nghe”.

2. Thieáu hieåu-bieát (Misunderstanding) Ngöôøi Vieät mình coù caâu: “Noùi moät ñaøng hieåu moät

neûo” ñeå chæ ngöôøi nghe khoâng hieåu chính-xaùc hay hieåu laàm lôøi ngöôøi noùi. Chuùng ta cuõng thöôøng toû ra söï hieåu-bieát cuûa mình khoâng bò ngoaïi caûnh chi phoái baèng lôøi khaúng ñònh: “Troâng vaäy maø khoâng phaûi vaäy”. Chuùng ta nhieàu khi cay-ñaéng tröôùc nhöõng lôøi cheâ-

160

bai, hay phieàn-traùch. Nhöng khi chuùng ta nhaän ra nhöõng söï cheâ-bai ñoù chaúng qua laø söï thieáu hieåu-bieát cuûa hoï thì laøm sao cay-ñaéng ñöôïc.

Trong moät kyø hoäi-ñoàng, saùch toâi ñöôïc baøy treân moät baøn ñaët treân loái ñi ñeå giôùi-thieäu ngöôøi ñeán döï hoäi-ñoàng, coù moät ngöôøi tình-nguyeän giuùp-ñôõ giôùi-thieäu saùch cuûa toâi. Toâi ñöùng laûng-vaûng gaàn ñoù ñeå doï xem phaûn-öùng ngöôøi qua keû laïi. Qua lôøi giôùi-thieäu nhieät tình cuûa ngöôøi phuï-traùch, moät vò Muïc-sö döøng laïi, caàm vaøi cuoán saùch xem qua roài noùi vôùi ngöôøi giôùi-thieäu saùch:

- Nhöõng ñieàu Muïc-sö vieát trong saùch naøy, saùch Myõ ngöôøi ta vieát thieáu gì. ÔÛ beân naøy, vieát saùch deã laém, chæ caàn ñoïc vaøi ba cuoán, roài “coùp nhaët” vieát ra, ai laøm maø chaúng ñöôïc.

- Thieät vaäy sao Muïc-sö. Chaéc Muïc-sö ñoïc nhieàu saùch tieáng Myõ laém. Hoâm naøo raûnh, Muïc-sö thöû “coùp nhaët” vieát moät baøi thoâi thì thaáy lieàn. Vò Muïc-sö cöôøi quay ñi. Toâi chaúng coù moät chuùt cay-ñaéng khi bò gaùn cho “coùp nhaët”, vaø chæ mong vò Muïc-sö ñoù thöû “coùp nhaët” ñeå vieát moät baøi thì ... bieát ngay.

Vôï choàng con-caùi thöôøng cay-ñaéng chæ vì thieáu hieåu-bieát nhau. Môøi quyù vò ñoïc caùc saùch veà Gia-Ñình cuûa toâi vieát ñeå hieåu bieát söï khaùc nhau giöõa vôï choàng, söï khaùc nhau cuûa con-caùi tuøy theo soá tuoåi, phaùt-trieån thaân-theå vaø tri-thöùc. Chính söï hieåu-bieát naøy giuùp chuùng ta thoâng-caûm vaø ñoái-xöû vôùi nhau

161

caùch phaûi leõ haàu traùnh ñöôïc cay-ñaéng nôi mình vaø nôi nhöõng ngöôøi thaân yeâu.

3. Thieáu traùch-nhieäm (Irresponsibility) Trong cuoán saùch Soáng Thích-Thuù toâi coù luaän

ñeán Traùch-Nhieäm: Traùch-nhieäm laø caùi taâm-trí yù-thöùc ñöôïc caùi vieäc

aáy laø phaàn cuûa mình, chính mình phaûi gaùnh vaùc laáy, chính mình phaûi chu-toaøn. Nhöng ngöôøi coù traùch-nhieäm khoâng phaûi luùc naøo cuõng coù theå hoaøn-taát caùi phaàn vieäc cuûa mình. Duø laø baäc anh-huøng caùi theá, treân ñöôøng ñôøi muoân vaøn choâng-gai, trôû-löïc, cuõng phaûi gaët laáy nhöõng thaát-baïi naëng-neà vì baát-löïc vôùi hoaøn-caûnh, vì khieám-khuyeát taøi-trí; vì aùc yù, voâ-tình cuûa ngöôøi ñôøi, vì tieân-lieäu trong töông-lai khoâng chính-xaùc. Nhöng ngöôøi coù tinh-thaàn traùch-nhieäm daùm laøm, daùm nhaän söï thaát-baïi cuõng nhö söï thaønh-coâng. Moãi laàn thaát-baïi khoâng ñoå-thöøa: taïi xaõ-hoäi, taïi hoaøn-caûnh, taïi soá-maïng, taïi thôøi-vaän hoaëc coù theå vieän-daãn haèng traêm ngaøn nguyeân-nhaân ngoaïi taïi, ngoaøi ra chính mình. Ñi treân ñöôøng khi bò vaáp teù, ta khoâng baøo-chöõa taïi hoøn ñaù voâ-tri treân ñöôøng khoâng chòu neù traùnh böôùc chaân ta. Ngöôøi bieát traùch-nhieäm ít khi laèm-baèm (complaining) hay than-van (whining).

Ngöôøi bieát traùch-nhieäm ít khi laèm-baèm hay than-van, nhöng ngöôøi trong gia-ñình thöôøng cay-ñaéng vì nghó ngöôøi naøo ñoù thieáu traùch-nhieäm neân söï vieäc khoâng hay môùi xaûy ra.

162

Nhôù laïi sau thaùng 4 naêm 1975, nhieàu gia-ñình vöôït bieân, ñoà-ñaït baùn ñoå baùn thaùo ñeå coù chuùt tieàn lo chuyeän vöôït bieân. Gia-ñình noï, ngöôøi choàng cuõng tính chuyeän vöôït bieân, nhöng ngöôøi vôï khoâng ñoàng yù, phaùn moät caâu: Anh muoán ñi cöù ñi. Toâi vaø caùc con ôû nhaø. Ñoà-ñaït reû reà khoâng lo saém nhöõng thöù mình mô-öôùc. Nay cô-hoäi tôùi, khoâng lo saém cöù lo vöôït bieân. Anh choàng ñaønh ôû laïi, ngaøy ngaøy ñi ra vôùi vôï khuaân veà ñuû thöù, chaát ñaày nhaø.

Hai naêm sau, caûnh nhaø sa-suùt, khoå-naïn ñuû thöù. Chò vôï luoân traùch choàng thieáu traùch-nhieäm: Khoâng lo cho gia-ñình vöôït bieân. Thöù ñaøn oâng gì chæ bieát nghe lôøi vôï. Chò caøng cay-ñaéng vôùi ngöôøi choàng thieáu traùch-nhieäm, khi bieát ñôøi soáng nhöõng ngöôøi vöôït bieân ñeán xöù ngöôøi thoaûi maùi, sung-söôùng theá naøo.

Trong gia-ñình, chuùng ta thöôøng ñoøi-hoûi traùch-nhieäm nôi ngöôøi khaùc theo yù mình. Khoâng thoûa-maõn söï ñoøi hoûi cuûa mình laø quy ngay thieáu traùch-nhieäm ñoái vôùi mình, vôùi gia-ñình laø cay-ñaéng boäc phaùt.

4. Chaán-thöông trong ñôøi soáng (Traumatic events in your life)

Sau thaùng 4 naêm 1975, haàu heát caùc gia-ñình ngöôøi Vieät ôû trong nöôùc hay boû nöôùc ra ñi ñeàu bò chaán-thöông caû theå-xaùc laãn tinh-thaàn. Vaøi chaán-thöông ñaõ ñöôïc chöõa laønh theo thôøi-gian, nhöng cuõng coù nhöõng chaán-thöông “taâm-lyù” vaãn coøn toàn-taïi.

163

Bieát bao ngöôøi Vieät taïi haûi-ngoaïi coù nhöõng haønh-ñoäng nhö laø phuïng-söï moät lyù-töôûng cao-caû ñeïp-ñeõ. Nhöng quaù oàn-aøo, thieáu suy-xeùt, coù khi ñeán hoãn-loaïn. Chæ vì bò “chaán-thöông” taâm-lyù haønh-haïi.

“Chaán-thöông” veà theå-xaùc deã nhaän dieän, nhöng “chaán-thöông” veà tinh-thaàn, taâm-lyù khoù nhaän dieän. “Chaán thöông” veà taâm-lyù naëng nhaát laø bò coi thöôøng, hay khinh-bæ, neân coá vöôn leân baèng baát cöù caùch naøo ñeå chöùng-toû giaù-trò vaãn coøn nguyeân moät thôøi naøo ñoù. Khoâng ñöôïc ngöôøi ñôøi chöùng-nhaän moät “giaù-trò” laø cay-ñaéng boäc phaùt.

Moät haønh-ñoäng, moät lôøi noùi leân: Anh khoâng coøn laø thaàn-töôïng cuûa em. Em khoâng coøn laø ngöôøi anh yeâu suoát ñôøi laø laøm “chaán thöông” laãn nhau.

5. Coù thôøi bò öùc-hieáp (Abuse in your background)

ÔÛ xöù naøy, hoà-sô bònh nhaân ôû vaên-phoøng baùc-só ñöôïc löu-giöõ caån-thaän. Moãi laàn khaùm-bònh, baùc-só thöôøng xem hoà-sô bònh tröôùc khi khaùm.

Caùc luaät-sö binh-vöïc toäi-phaïm thöôøng tra-cöùu quaù-khöù cuûa toäi nhaân ñeå bieát roõ nguyeân-nhaân naøo ñöa ñeán haønh-ñoäng toäi phaïm. Neáu toäi-phaïm laø do nguyeân-nhaân ñöông-söï bò öùc-hieáp ôû phöông-dieän naøo ñoù trong ñôøi soáng ôû quaù-khöù, Toäi phaïm coù theå höôûng aùn nheï hôn hay ñöôïc mieãn toá.

Ai hoïc veà moân coá-vaán gia-ñình (family counselor) theá naøo cuõng phaûi nghieân-cöùu moät soá tröôøng-hôïp toäi phaïm trong gia-ñình. Nhieàu tröôøng-

164

hôïp ngöôøi gaây ra toäi phaïm ñaùng thöông hôn laø ñaùng traùch, vì quaù-khöù cuûa toäi phaïm quaù eâ-cheà, cay-ñaéng traøn-ngaäp neân coù haønh-ñoäng traû thuø ñôøi. Chuùa Jeâsus phaùn: “Vaø ngöôøi ta seõ coù keû thuø-nghòch, laø ngöôøi nhaø mình” (Ma-thi-ô 10:36).

Toâi ñaõ laáy moät soá lôùp veà coá-vaán gia-ñình. Thaät khoâng deã khi giuùp ñôõ nhöõng ngöôøi ñaày cay-ñaéng trong loøng. Khoâng bieát caùch coá-vaán, coù khi cay-ñaéng coøn gia-theâm. Toâi noùi leân söï thaät naøy, ñeå quyù vò öa laøm “thaày ñôøi” caån-thaän khi goùp yù vôùi ngöôøi “cay-ñaéng tình ñôøi”.

Caùc nhaø taâm-lyù hoïc cho chuùng ta bieát tai-haïi cuûa cay-ñaéng nhö laø moät muït nhoït nhöùc-nhoái naèm saâu kín trong taâm-hoàn. Noù naûy sinh bôûi voâ-tình hay coá-yù cuûa ngöôøi naøo ñoù laøm toån thöông töï-aùi, gaây neân noãi baát-bình maø mình khoâng caùch naøo bieän-baïch hay giaõi-toû cuøng ai. Nieàm cay-ñaéng ñoù moät mình mình bieát, moät mình mình hay. Noãi cay-ñaéng ñoù aâm-thaàm phaùt-trieån nhö moät thöù truøm bao aên lan. Noù aâm-æ nhö ngoøi thuoác noå chæ chôø cô-hoäi buøng noå moät caùch maõnh-lieät. Cay-ñaéng trong loøng laøm cho maët-maøy keùm vui, lôøi noùi thieáu ngoït-ngaøo.

Coù nhöõng tröôøng-hôïp cay-ñaéng ñeán voâ-lyù. Chuyeän beân trôøi taây, hai vôï choàng laáy nhau treân boán möôi naêm ñöa ra toøa ly-dò vì söï baïc-ñaõi cuûa ngöôøi choàng. Ngöôøi vôï trình leân toøa söï baïc-ñaõi cuûa ngöôøi choàng trong boán möôi naêm soáng chung. Ngöôøi choàng ñaõ baét baø aên phaàn ñaàu baùnh mì töø ngaøy laáy

165

nhau. Baây giôø giaø roài maø vaãn phaûi nhai phaàn cöùng cuûa baùnh mì moãi ngaøy. Ngöôøi choàng nghe vôï khai veà söï baïc-ñaõi cuûa mình vôùi ñoâi maét môû to heát söùc ngaïc-nhieân. Ngöôøi choàng quay qua vôï vaø noùi vôùi lôøi thaém-thieát yeâu-thöông:

- Em ôi! em nhôù ngaøy môùi laáy nhau, anh noùi anh thích aên phaàn ñaàu baùnh mì. Em noùi em cuõng thích nöõa. Vaø hôn boán möôi naêm, anh ñaõ nhöôøng caùi phaàn anh thích cho em. Anh baèng loøng aên caùi phaàn giöõa baùnh mì ñeán nhaøm chaùn chæ vì anh yeâu em.

Boán möôi naêm, ñeán böõa aên laø caûm thaáy choàng baïc-ñaõi mình maø khoâng heà heù moâi thì thaät khoù töôûng. Chuùng ta cuõng nhieàu luùc ngaäm mieäng cay-ñaéng. Coù theå vì luùc nhoû soáng trong moät gia-ñình quaù nghieâm-khaéc, quen nín chòu. Coù theå vì kieâu-ngaïo, khinh keû laøm phaät loøng mình, neân khoâng theøm noùi. Coù theå vì bi-quan vaø quaù thaän-troïng, theâm vaøo söï nhuùt-nhaùt, ngaäp-ngöøng, bi-thaûm hoùa vaán-ñeà vaø nghi-ngôø coù söï nguy-hieåm neáu vaán-ñeà ñöôïc neâu ra, neân im luoân. Hoaëc giaû chuùng ta chaúng coù theå môû mieäng giaõi-baøy, ñoái chaát hay haønh söï nhö ngöôøi ñaõ laøm cho mình phaät loøng. Theá laø cay-ñaéng phaùt sinh.

Tai-haïi cuûa cay-ñaéng nhieàu laém, toâi toùm laïi trong 5 ñieàu ñeå chuùng ta quyeát naém noù vôùi baøn tay 5 ngoùn hay xoøe baøn tay 5 ngoùn “boû” noù ñi.

Cay-ñaéng ñöôïc gieo vaøo loøng ta 90% baèng lôøi noùi cuûa ngöôøi thaân. Trong gia-ñình cuõng khoâng traùnh ngoaïi-leä.

166

Trong gia-ñình vôï choàng, con-caùi noùi vôùi nhau, ñoâi khi: “Nghe khoâng aên ôùt theá maø cay”.

1. Cay-ñaéùng gieo baát-an (bitterness breeds insecurity). Ai ñoù thaân tình, vì moät chuyeän naøo ñoù ta giaûi-quyeát chöa xong ñaõ phaùt ngoân moät caâu: Ñoà voâ-duïng. Theá laø ta baát-an. “Ñoà voâ-duïng” laø choàng, laø cha, laø vôï, laø meï, laø con yeâu-quyù trong gia-ñình naøy sao? “Voâ-duïng, voâ-duïng” – cay-ñaéng trong loøng, trôû neân “töùc mình”. Môû mieäng noùi laïi. OÂi! cay-ñaéng trong loøng thì lôøi noùi thieáu ngoït-ngaøo nhöng ñaày cay-ñaéng. Cay-ñaéng böôùc theâm moät böôùc.

2. Cay-ñaéng gieo hoãn-loaïn (bitterness breeds turmoil). Chaúng coøn kính treân nhöôøng döôùi khi nhöõng lôøi cay-ñaéng do loøng cay-ñaéng tuoân ra, moät loaïi “keâu-reâu, maéng-nhieác”. Ñöôïc theá xoâng leân böôùc thöù ba.

3. Cay-ñaéng gieo ghen-gheùt (bitterness breeds hatred). “Keâu-reâu, maéng-nhieác” coù theå chaám-döùt, vì “noùi chi laém cho moûi mieäng” chôù khoâng phaûi cay-ñaéng theo lôøi noùi tuoân ra cho bôùt. Cay-ñaéng caøng ñoùng tuï, daãn vaøo böôùc thöù tö

4. Cay-ñaéng gieo sôï-haõi (bitterness breeds fears) cho mình vaø cho ngöôøi. Caû hai ñeàu laâm vaøo tình-traïng khoå-sôû maø khoâng loái thoaùt. Khoâng loái thoaùt neân cöù toàn-taïi vaø baønh-tröôùng ñeå ñaït ñeán böôùc thöù naêm.

5. Cay-ñaéng gieo khinh-mieät (bitterness breeds contempt) laø tình-traïng maát giaù ñoái vôùi nhau. Nhìn

167

nhau chæ thaáy “caùi thöù gì ñaâu”. Nhìn nhau heát thaáy “göông maët” ñaùng thöông, chæ coøn thaày “baûn maët” ñaùng gheùt.

Theá thì toäi gì naém giöõ cay-ñaéng. Xoøe tay ra “boû khoûi anh em nhöõng söï cay-ñaéng” ngay khi khôûi söï ñeå chaän ñöùng tieán trình “töùc-mình, keâu-reâu, maéng-nhieác, cuøng moïi söï hung-aùc.”

“Boû” môùi laø tieâu-cöïc, tích-cöïc phaûi “ôû vôùi nhau caùch nhaân-töø, ñaày-daãy loøng thöông-xoùt, tha-thöù nhau nhö Ñöùc Chuùa Trôøi ñaõ tha-thöù anh em trong Ñaáng Christ vaäy”.

Nhaân-töø (kindness) Döôøng nhö yeâu-thöông vôùi nhaân-töø laø moät. Thaät

khoù phaân-bieät giöõa yeâu-thöông vaø nhaân-töø. Toâi thöôøng duøng caùch naøy ñeå giaûi-nghóa khaùc chuùt ñænh giöõa yeâu-thöông vaø nhaân-töø. Thaáy moät ngöôøi ñoùi maø ta cho aên, aáy laø yeâu-thöông. Nhöng ta cho ngöôøi ñoùi aên moùn ngon, aáy laø nhaân-töø.

Coù moät chöõ ñoàng nghóa vôùi nhaân-töø laø töû-teá. Lôøi Kinh-Thaùnh daïy Cô-ñoác nhaân: “Haõy ôû vôùi nhau caùch nhaân-töø” (EÂ-pheâ-soâ 4:32); “Phaûi ôû töû-teá vôùi moïi ngöôøi” (II Ti-moâ-theâ 2:24).

Nhaân-töø hay töû-teá coù theå ví nhö chaát daàu laøm trôn caùc baùnh xe trong guoàng maùy. Guoàng maùy xaõ-hoäi ngaøy nay, töø trong gia-ñình ra ñeán coäng-ñoàng, con ngöôøi soáng chung vôùi nhau, ñoái vôùi nhau theo lôïi, theo luaät, theo tình-nghóa hôn laø theo nhaân-töø. Töû-teá vôùi nhau thaät laø “töû-teá teä”.

168

Con ngöôøi thieáu nhaân-töø cuõng laø vieäc ñöông nhieân, vì trong chuùng ta “ñaày-daãy moïi söï khoâng coâng-bình, ñoäc-aùc, tham-lam, hung-döõ; chan-chöùa nhöõng ñieàu ghen-gheùt, gieát ngöôøi, caõi-laãy, doái-traù, giaän-döõ; hay maùch, gieøm-cheâ, chaúng tin-kính, xaác-xöôïc, kieâu-ngaïo, khoe-khoang, khoân-kheùo veà söï laøm döõ, khoâng vaâng-lôøi cha-meï; daïi-doät, traùi lôøi giao-öôùc, khoâng coù tình-nghóa töï-nhieân, khoâng coù loøng thöông-xoùt” (Roâ-ma 1:29-31).

Raát ñôn-giaûn trong giao-tieáp laø lôøi noùi, theá maø chuùng ta cuõng laâm vaøo tình-traïng “chaúng coù theå laáy lôøi töû-teá noùi cuøng” (Saùng-theá kyù 37:4).

Nhöng Cô-ñoác nhaân, coù Chuùa Thaùnh-Linh ngöï trong loøng thì phaûi “ôû vôùi nhau caùch nhaân-töø”; “phaûi ôû töû-teá vôùi moïi ngöôøi” thì môùi hieäp caùch laø Cô-ñoác nhaân. Cô-ñoác nhaân soáng nhaân-töø laø hieäp vôùi Ñöùc Chuùa Trôøi laø Cha chuùng ta. “Söï nhaân-töø Ngaøi raát lôùn cho chuùng ta” (Thi-thieân 117:2), “laø Ñöùc Chuùa Trôøi nhaân-töø, thöông-xoùt, chaäm giaän, ñaày-daãy aân-hueä vaø thaønh-thöïc” (Xuaát EÂ-díp-toâ kyù 34:6). Ngaøi truyeàn cho nhöõng ngöôøi thuoäc veà Ngaøi: “Ai naáy khaù laáy söï nhaân-töø, thöông-xoùt ñoái vôùi anh em mình” (Xa-cha-ri 7:9).

Trong gia-ñình maø moïi ngöôøi “aên-ôû vôùi nhau caùch nhaân-töø”, luoân laáy lôøi “töû-teá noùi cuøng nhau” thì söï cay-ñaéng khoâng coøn nôi truù-nguï. “Loøng nhaân-töø cuûa ngöôøi laøm cho ngöôøi ta yeâu-chuoäng mình” (Chaâm-ngoân 19:22). Theá laø heát cay-ñaéng.

169

Thöông-xoùt (compassionate) Yeâu-thöông deã-daøng hôn thöông-xoùt. Nam nöõ

yeâu-thöông ñoâi khi chæ caàn “tieáng seùt aùi-tình” laø xong. Yeâu trôøi, hoa, maây, nöôùc, chæ caàn moät chuùt rung-ñoäng, xao-xuyeán laø thaønh.

Thöông-yeâu thöôøng coù lyù-leõ, thöôøng laø lyù-leõ cuûa con tim. Nhöng “thöông-xoùt” thì khoù coù lyù-leõ. Lyù-leõ chæ theâm ñoaùn-xeùt. “Söï ñoaùn-xeùt khoâng thöông-xoùt” (Gia-cô 2:13). Nhöng muoán thöông-xoùt khoâng deã, phaûi thaáy, phaûi nghe, phaûi hieåu-bieát söï ñau-khoå, khoán cuøng, söï maát-maùt, tuyeät-voïng cuûa con ngöôøi.

Tröôùc thaùng gieâng naêm 2010, caû theá-giôùi ñeàu bieát Haiti laø moät trong nhöõng nöôùc ngheøo nhaát theá-giôùi, nhöng naøo coù ai thöông-xoùt. Sau traän ñoäng ñaát khuûng-khieáp, hai traêm ngaøn ngöôøi thieät maïng, haøng traêm ngaøn ngöôøi thöông-tích traàm-troïng, haøng trieäu ngöôøi voâ gia-cö. Caû theá-giôùi ñeàu thöông-xoùt. Ñoà cöùu-trôï töø nhieàu quoác-gia ñoå vaøo cuøng vôùi nhaân söï tình-nguyeän tôùi cöùu-giuùp. Giôùi truyeàn-thoâng hoaït-ñoäng maïnh-meõ ñeå ñaùnh ñoäng loøng thöông-xoùt cuûa nhaân-loaïi.

Thöông-xoùt khoù vì taám loøng cuûa con ngöôøi ñaõ trôû neân “chai ñaù” nhö lôøi Kinh-Thaùnh khaúng ñònh: “Bôûi loøng ngöôi cöùng-coûi” (Roâ-ma 2:5). Chuùa Jeâsus ñaõ noùi ñeán taám loøng naøy qua thí-duï Ngöôøi nhaø giaøu vaø La-xa-rô ñöôïc ghi trong Lu-ca 16:19-31. Ngöôøi giaøu aên ôû sung-söôùng trong khi La-xa-rô ngheøo-naøn khoán-khoå naèm ngay ngoaøi cöûa nhaø ngöôøi giaøu.

170

“Ngöôøi öôùc-ao ñöôïc aên nhöõng ñoà ôû treân baøn ngöôøi giaøu rôùt xuoáng” cuõng khoâng laøm ngöôøi giaøu ñoäng loøng thöông-xoùt. ÔÛ ñôøi laém ngöôøi “vui treân ñau khoå cuûa ngöôøi khaùc” thì laøm sao thöông-xoùt ñöôïc. Ngöôøi ta coøn nhaãn taâm ñeán ñoä lôïi duïng söï ñau-khoå cuûa ngöôøi khaùc ñeå kieám lôïi - “Soáng cheát maëc bay, tieàn thaày boû tuùi”. Kinh-Thaùnh cho chuùng ta bieát “khoâng coù loøng thöông-xoùt” laø haäu-quaû cuûa taám loøng “ñaày-daãy moïi söï khoâng coâng-bình, ñoäc-aùc, tham-lam, hung-döõ; chan-chöùa nhöõng ñieàu ghen-gheùt, gieát ngöôøi, caõi-laãy, doái-traù, giaän-döõ; hay maùch, gieøm-cheâ, chaúng tin-kính, xaác-xöôïc, kieâu-ngaïo, khoe-khoang, khoân-kheùo veà söï laøm döõ, khoâng vaâng-lôøi cha-meï; daïi-doät, traùi lôøi giao-öôùc, khoâng coù tình-nghóa töï-nhieân, khoâng coù loøng thöông-xoùt” (Roâ-ma 1:29-31). Cô-ñoác nhaân deã “coù loøng thöông-xoùt” hôn vì ñaõ ñöôïc Chuùa “taùi-sanh” – “boû loøng ñaù khoûi xaùc-thòt chuùng noù, vaø seõ cho chuùng noù loøng thòt” (EÂ-xeâ-chi-eân 11:19) – Meàm-maïi – deã “ñoäng loøng thöông-xoùt” nhö Chuùa Jeâsus – “Khi Ngaøi thaáy nhöõng ñaùm daân ñoâng, thì ñoäng loøng thöông-xoùt, vì hoï cuøng khoán, vaø tan-laïc nhö chieân khoâng coù ngöôøi chaên” (Ma-thi-ô 9:36). Ngaøi “ñoäng loøng thöông-xoùt, vì hoï cuøng-khoán”, taát nhieân “cuøng-khoán” khoâng theå-hieän nôi vaät-chaát, nhöng treân ñòa-vò vaø thöïc-chaát taâm-linh. Lôøi Kinh-Thaùnh truyeàn cho Cô-ñoác nhaân: “Ngöôøi thaùnh vaø raát yeâu-daáu cuûa Ngaøi, haõy coù loøng thöông-xoùt” (Coâ-loâ-se 3:12).

171

Trong gia-ñình, chuùng ta deã yeâu-thöông vaø khoù thöông-xoùt. Caùc em nhoû ñöôïc daïy, “Yeâu meï, yeâu cha, yeâu heát caû nhaø”, nhöng chaúng ai ñöôïc daïy thöông-xoùt. Thöông-xoùt coù khi phaûi naøi-næ môùi ñöôïc thöông-xoùt.

Baøi thô Thöông Ngöôøi cuûa Nguyeãn-Traõi: Thöông ngöôøi taát-taû ngöôïc xuoâi Thöông ngöôøi lôõ böôùc, thöông ngöôøi bô-vô Thöông ngöôøi oâm daét treû thô Thöông ngöôøi tuoåi-taùc giaø-nua, baàn-haøn Thöông ngöôøi quan-quaû, coâ-ñôn Thöông ngöôøi ñoùi raùch laàm than keâu ñöôøng Thaáy ai ñoùi raùch thì thöông Raùch thöôøng cho maëc, ñoùi thöôøng cho aên Thöông ngöôøi nhö theå thöông thaân. Thaät ra “thöông” naøy khoâng phaûi thöông-yeâu, maø

laø thöông-xoùt. Trong gia-ñình hay ngoaøi xaõ-hoäi, chuùng ta phaûi

“thöông-xoùt” ngöôøi phaïm loãi-laàm nhö löông y “thöông xoùt” bònh nhaân chôù khoâng “thöông-xoùt” bònh vaø coá-gaéng chöõa laønh bònh cho bònh-nhaân.

Lôøi Kinh-Thaùnh daïy chuùng ta: “Ai naáy khaù laáy söï nhaân-töø, thöông-xoùt ñoái vôùi anh em mình” (Xa-cha-ri 7:9). Bôûi loøng “nhaân-töø” vaø “thöông-xoùt” chuùng ta deã-daøng tha-thöù

Tha-thöù (forgiving) Tha-thöù phaûi noùi laø phaàn khoù nhaát trong cuoäc

soáng gia-ñình. Ngöôøi coù quyeàn-theá deã tha-thöù hôn vì

172

toû ra mình laø ngöôøi ñaïi-löôïng. Choàng deã tha-thöù cho vôï, cha-meï deã tha-thöù cho con-caùi. Vôï coù phaàn khoù tha-thöù cho choàng, con-caùi khoù tha-thöù cho cha-meï, maø coøn haän cha-meï.

Chuùa Jeâsus daïy ngöôøi thuoäc veà Ngaøi bieát caàu-nguyeän veà söï tha-thöù nhö vaày: “Xin tha toäi-loãi cho chuùng toâi, nhö chuùng toâi cuõng tha keû phaïm toäi nghòch cuøng chuùng toâi” (Ma-thi-ô 6:12).

Tha toäi laø haønh-ñoäng cuûa ngöôøi gia aân, laø aân-suûng cuûa ngöôøi thuï-höôûng. Tha toäi nhö söï di-chuyeån cuûa moät thöù dung-dòch aân-suûng, ñeán ñaâu taåy-xoùa nhöõng hoen-oá, haøn-gaén nhöõng raïn-nöùt, hö-hoûng trong thaâm-taâm cuûa con ngöôøi.

Soáng trong gia-ñình hay ngoaøi xaõ-hoäi, chuùng ta khoù vöøa loøng moïi ngöôøi vaø taát nhieân moïi ngöôøi khoù laøm vöøa loøng ta. Soáng trong ñôøi, nhieàu khi mình khoâng muoán ñoäng ñeán ngöôøi, nhöng chaúng theå caám ngöôøi ta ñuïng ñeán mình. Moät loaïi “caây muoán laëng maø gioù chaúng ñöøng”. Chuùng ta chæ caàn khaùc yù-töôûng, khaùc quan-ñieåm laø ñöa nhau vaøo theá “nghòch” nhau.

Thaày Maïnh-Töû xöa kia ñoái vôùi keû nghòch vôùi mình nhö vaày: “Tröôùc nhöõng keû ngang-nghòch, tröôùc heát mình phaûi xeùt mình ñaõ ñuû nhaãn, ñuû leã vôùi ngöôøi chöa. Neáu quaû thaáy mình ñaõ ñuû leã, ñuû nhaãn ñoái vôùi ngöôøi ñeán ba laàn vaø ngöôøi vaãn nghòch vôùi mình, thì ngöôøi ñuû nhaãn, ñuû leã ñoù ñöôïc goïi laø ngöôøi quaân-töû noùi raèng: Haïng naøy laø haïng caøn dôû, ngöôøi maø ñeán nhö vaäy thì khaùc chi thuù vaät. Ñoái vôùi thuù vaät thì ta coøn keå laø gì.

173

Haïng ngöôøi nhö thuù vaät khoâng ñaùng cho chuùng ta lyù ñeán”. Khoâng lyù ñeán, khoâng coù nghóa tha-thöù. Haï ngöôøi nghòch xuoáng haøng thuù vaät laø coi khinh. Coi khinh khoâng coù nghóa laø tha-thöù.

Ngöôøi nghòch vôùi ta keå nhö nôï ta. Tha-thöù laø xoùa nôï. Xoùa nôï chôù khoâng xoùa con ngöôøi.

Chuùa Jeâsus ñaõ phaùn thí-duï veà loøng thöông-xoùt vaø tha-thöù nhö vaày: “Vaäy neân nöôùc thieân-ñaøng gioáng nhö vua kia, muoán tính soå vôùi caùc ñaày-tôù mình. Khi vua khôûi söï soaùt soå, thì coù moät ngöôøi ñem noäp moät teân kia maéc nôï vua moät vaïn ta-laâng. Bôûi vì ngöôøi chaúng coù gì maø traû, thì chuû daïy baùn ngöôøi, vôï con vaø gia-taøi ngöôøi, ñaëng traû nôï. Keû ñaày tôù beøn saáp mình xuoáng nôi chuû maø xin raèng: Thöa chuû, xin giaõn cho toâi, thì toâi seõ traû heát! Chuû beøn ñoäng loøng thöông-xoùt, thaû ngöôøi veà vaø tha nôï cho” (Ma-thi-ô 18:23-27).

Chuû thaáu hieåu noãi khoå cuûa ngöôøi naøy, bieát chaéc coù gia haïn moät thôøi-gian theo lôøi yeâu-caàu cuõng chaúng traû heát ñöôïc. Chuû hieåu roõ söï baát löïc cuûa ngöôøi naøy, beøn “ñoäng loøng thöông-xoùt”. Baøy-toû loøng thöông-xoùt laø “thaû ngöôøi veà vaø tha nôï cho”, khoâng thi-thaønh ñuùng luaät thôøi ñoù laø phaûi “baùn ngöôøi, vôï con vaø gia-taøi ngöôøi, ñaëng traû nôï”.

Caâu chuyeän naøy, Chuùa keå tieáp: “Nhöng khi ñaày-tôù ñoù ra veà, gaëp moät ngöôøi trong baïn laøm vieäc, coù thieáu mình moät traêm ñô-ni-eâ, thì naém baét boùp coå baïn vaø noùi raèng: Haõy traû nôï cho ta. Ngöôøi baïn saáp mình xuoáng vaø naøi xin raèng: Xin giaõn cho toâi, thì toâi seõ traû cho anh. Song ngöôøi naøy chaúng khöùng, cöù vieäc baét boû

174

tuø cho ñeán khi traû heát nôï. Caùc baïn thaáy vaäy, buoàn laém, ñeán thuaät laïi cuøng chuû mình moïi ñieàu ñaõ xaûy ra. Chuû beøn ñoøi ñaày-tôù aáy ñeán maø noùi raèng: Hôõi ñaày-tôù ñoäc-aùc kia, ta ñaõ tha heát nôï cho ngöôi vì ngöôi caàu xin ta; ngöôi haù chaúng neân thöông-xoùt baïn laøm vieäc ngöôi nhö ta ñaõ thöông-xoùt ngöôi sao? Chuû noåi giaän, phuù noù cho keû giöõ nguïc cho ñeán khi traû xong heát nôï”. Keát-thuùc caâu chuyeän, Chuùa Jeâsus phaùn: “Neáu moãi ngöôøi trong caùc ngöôi, khoâng heát loøng tha loãi cho anh em mình, thì Cha caùc ngöôi ôû treân trôøi cuõng seõ xöû vôùi caùc ngöôi nhö vaäy” (Ma-thi-ô 18:28-35).

Chuùng ta coù theå ví-saùnh caùch bieät giöõa hai con nôï nhö vaày: Neáu laáy “moät traêm ñô-ni-eâ” laø ñôn vò 1 yard, thì “moät vaïn ta-laâng” laø 5 miles. Ñem so-saùnh toäi-loãi chuùng ta nhö 5 miles ñaõ ñöôïc Chuùa tha-thöù theo loøng thöông-xoùt cuûa Ngaøi, thì leõ naøo chuùng ta laïi thieáu loøng thöông-xoùt tha-thöù loãi-laàm cho anh em mình, nhieàu laém cuõng chæ 1 yard.

Chuùa Jeâsus bieát ngöôøi thuoäc veà Ngaøi thieáu loøng thöông-xoùt neân khoù tha-thöù, vì vaäy Chuùa nhaéc trong lôøi caàu-nguyeän ñeå nhôù: “Xin tha toäi cho chuùng toâi, nhö chuùng toâi cuõng tha keû phaïm toäi nghòch cuøng chuùng toâi”.

Baát cöù ai coù loãi vôùi mình maø ghi taâm, khaéc coát, sôï queân, soáng giöõ kyõ, cheát mang theo thì thaät voâ phöôùc. Tha loãi cho ai thì chaúng coøn buoàn-phieàn, oaùn-traùch, giaän-hôøn thì thaät phöôùc quaù.

Moãi ngöôøi trong gia-ñình bieát tha-thöù nhau – Phöôùc quaù. Chuùng ta coù theå nghó: Nhöõng ngöôøi trong

175

gia-ñình ñaâu phaûi laø ngöôøi toát nhaát, nhöng hoï laø nhöõng ngöôøi thaân yeâu cuûa chuùng ta. Hoï laøm ñau loøng ta ñaáy, nhöng hoï laø nhöõng ngöôøi baét buoäc ta phaûi quan-taâm. Nghóa laø hoï laø ñoái-töôïng cuûa loøng ta. Neáu khoâng coù hoï, ta coâ-ñôn – “Loaøi ngöôøi ôû moät mình thì khoâng toát” (Saùng-theá kyù 2:18).

Langdon Mitchell caûm-nhaän: Ñôøi soáng hoân-nhaân goàm ba phaàn laø aùi-tình vaø baåy phaàn laø tha-thöù.

Kinh-Thaùnh daïy: “Haõy ôû vôùi nhau caùch nhaân-töø, ñaày daãy loøng thöông-xoùt, tha-thöù nhau nhö Ñöùc Chuùa Trôøi ñaõ tha-thöù anh em trong Ñaáng Christ vaây” (EÂ-pheâ-soâ 4:32).

Choáng ngoaïi xaâm, dieät noäi thuø laø gia-ñình an-toaøn, haïnh-phuùc loù daïng.

Gia-ñình haïnh-phuùc

Lôøi chuùc duy-nhöùt trong ngaøy ñaùm cöôùi coâ daâu chuù reå nhaän ñöôïc laø “Traêm Naêm Haïnh-Phuùc”. Baát cöù ai coù gia-ñình ñeàu mong “haïnh-phuùc”, nhöng maáy ai coù ñöôïc “haïnh-phuùc” thöïc-söï.

Thaät söï chuùng ta chaúng theå hieåu ñích-xaùc theá naøo laø “haïnh-phuùc”, neân nhieàu ñònh-nghóa veà “haïnh-phuùc” raát phöùc-taïp:

Ñònh-nghóa theá naøy thì laøm sao coù ñöôïc “haïnh-Phuùc” – “Haïnh-phuùc laø moät thaùi-ñoä tinh-thaàn laønh-maïnh, moät taám loøng bieát ôn, moät löông-taâm trong-saùng vaø moät con tim chöùa ñaày yeâu-thöông”.

176

Ñònh-nghóa theá naøy thì chæ caàn “bieát” laø coù ngay: - “Bí-quyeát haïnh-phuùc laø bieát chaáp-nhaän nhöõng gì mình baát-löïc, bieát soáng khoâng caàn nhöõng ñieàu thieát-yeáu, vaø bieát chòu-ñöïng nhöõng ñieàu thaät khoù chòu”. Coù leõ nhöõng ngöôøi “voâ gia-cö” coù “haïnh-phuùc”.

Ñònh-nghóa theá naøy thì ai maø chaúng “haïnh-phuùc” – “Caên-baûn haïnh-phuùc laø: Coù gì ñeå laøm, coù gì ñeå yeâu, vaø coù gì ñeå mong”.

“Haïnh-phuùc” moãi thôøi moät khaùc theo ñònh-nghóa naøy – “Ba giai-ñoaïn haïnh-phuùc cuûa ñôøi ngöôøi. Haïnh-phuùc meâ-ly cuûa tuoåi treû môùi lôùn, laàn ñaàu tieân böôùc vaøo theá-giôùi möôït-maø cuûa tình yeâu, luùc cuoäc soáng chöa bò chi-phoái nhieàu bôûi nhöõng öu-tö veà côm aùo.

Haïnh-phuùc bao-la cuûa tuoåi thanh-nieân say-meâ theo ñuoåi moät lyù-töôûng ñaõ löïa-choïn.

Haïnh-phuùc chan-hoøa ôû tuoåi giaø khi taâm-hoàn an-vui tröôùc ñaøn con hieáu-thaûo thaønh-ñaït”.

Khoâng bieát “haïnh-phuùc” theo ñònh-nghóa naøy coù bò xem laø “haïnh-phuùc” voïng töôûng khoâng?

Ñònh-nghóa theá naøy thì nhieàu ngöôøi coù “haïnh-phuùc” quaù – “Nhöõng ai baän taâm quaù khoâng coøn thì-giôø nghó ñeán mình coù haïnh-phuùc hay khoâng, laïi laø nhöõng ngöôøi thaät söï haïnh-phuùc”.

Thoâi thì, ñònh nghóa nhö G. K. Chesterton cho chaéc aên – “Gioáng nhö toân-giaùo, haïnh-phuùc laø moät huyeàn-nhieäm, khoâng bao giôø neân lyù-luaän”.

177

Thoâi thì, ñònh-nghóa nhö Dale Carnegie thì ai cuõng coù haïnh-phuùc heát – “Haïnh-phuùc khoâng tuøy thuoäc vaøo ñòa-vò, cuûa-caûi; haïnh-phuùc chæ thuoäc vaøo yù-nghó maø thoâi”.

Lôøi caûnh-caùo naøy, nghe ra cuõng coù lyù – “Söï tìm-kieám haïnh-phuùc laø moät trong nhöõng lyù-do gaây ra baát haïnh”.

Khoâng bieát chuùng ta coù kinh-nghieäm naøy khoâng –“Haïnh-phuùc thaät raát ít toán tieàn, theá maø nhieàu khi chuùng ta laïi traû giaù quaù maéc cho haïnh-phuùc giaû”.

Haïnh-phuùc moãi chuùng ta ñeàu coù, nhöng giöõ ñöôïc hay khoâng coøn tuøy:

Haïnh-phuùc nhö con löôn Tröôøn khoûi tay ngöôøi baét vuïng-veà (Tchya). Haïnh-phuùc vôï choàng Qua chöông Ñôøi Soáng Phaùi Tính, chuùng ta bieát

moät soá khaùc nhau giöõa vôï choàng. Ñôøi soáng vôï choàng haïnh-phuùc laø bieát duøng caùi khaùc nhau ñoù ñeå hoã-trôï nhau vaø taïo ñöôïc söï hoøa-giaûi nhöõng khaùc bieät cuûa vôï choàng (reconciling differences).

Anh choàng nhaän thaáy nôi vôï coù vaøi taät xaáu laøm anh khoù chòu. Anh caûm thaáy haïnh-phuùc veà nhöõng taät xaáu vôï coù vì neáu vôï anh khoâng coù nhöõng taät xaáu ñoù, chaéc naøng ñaõ coù ngöôøi choàng khaù hôn anh.

Vôï nhaän ra vaøi taät xaáu cuûa choàng, theá maø caûm-thaáy haïnh-phuùc veà nhöõng taät ñoù vì kinh-nghieäm ngöôøi ñôøi cho bieát: “coù taät coù taøi”. Caùi “taät” ñaõ loä ra, caùi “taøi” coøn tieàm-aån ñaâu ñoù, naøng quyeát khaùm-

178

phaù vaø khai-thaùc. “Haïnh-phuùc” cuûa naøng coù gioáng nhö ngöôøi ñang ñi tìm moû vaøng.

Ngöôøi vôï caûm thaáy “haïnh-phuùc” khi bieát ñöôïc choàng “yeâu” mình. Nhöng maáy ngöôøi vôï hieåu ñöôïc tình “yeâu” cuûa choàng daønh cho mình ñeå “haïnh-phuùc”. Haàu heát ngöôøi vôï ñoøi-hoûi choàng “yeâu” laø ñaùp-öùng moïi ñieàu vôï mong-muoán hay ñoøi-hoûi. Hay “yeâu” laø vôï noùi gì cuõng phaûi nghe vaø laøm theo. Ñaây laø hình-thöùc “noâ-leä” chôù khoâng phaûi “yeâu”.

Coù chaøng gaëp naøng laø “yeâu” vaø öôùc ñöôïc “yeâu” naøng suoát ñôøi, neân voäi:

Con quyø laïy Chuùa treân trôøi Sao cho con laáy ñöôïc ngöôøi con yeâu

Nhöng khi ngöôøi ñöôïc “yeâu” bieán ngöôøi “yeâu” mình thaønh noâ-leä, thì:

Con quyø laïy Chuùa treân trôøi Sao cho con troán ñöôïc ngöôøi con yeâu Raèng con thieáu nôï ñaõ nhieàu Naøng coøn mua saém ñuû ñieàu. Chuùa ôi! Con caøy hai dzop huït hôi Ngöôøi con yeâu laïi ñua ñoøi chôi xe Bieåu gì con cuõng phaûi nghe Neáu con caõi laïi laø te-tua ñôøi Tröôùc ñaây con töôûng gaëp thôøi Chuùa ban con ñöôïc tìm ngöôøi con yeâu Giôø ñaây thaân xaùc tieâu-ñieàu Ñôøi con phaûi chòu laém nhieàu ñaéng cay Thaân con chaúng khaùc traâu caøy

179

Nôï naøng con traû daøi daøi chöa xong Con giôø nhö caù loøng tong Suït ba chuïc kyù, oám nhong, raõ-rôøi Theá maø ñaâu heát nôï ñôøi Naáu côm, röûa cheùn, bò ñoøi ... tuø ti Ngöôøi ñaâu gaëp-gôõ laøm chi Ñeå cho khoå theá coøn gì laø xuaân? Chuùa ôi! con khoå voâ ngaàn Chuùa maø khoâng giuùp laø thaân con taøn Con ñang thieáu nôï traêm ngaøn Nhìn ñoà naøng saém hai haøng leä rôi Con quyø laïy Chuùa treân trôøi Giuùp cho con troán ñöôïc ngöôøi con yeâu

Caâu chuyeän vui thoâi, nhöng ñoøi “yeâu” kieåu naøy laø “soáng dôû cheát dôû”.

“Yeâu” chaân-chính ñöôïc Kinh-Thaùnh quy-ñònh nhö vaày:

“Tình yeâu-thöông hay nhòn-nhuïc; tình yeâu-thöông hay nhôn-töø; tình yeâu-thöông chaúng ghen-tò, chaúng khoe mình, chaúng leân mình kieâu-ngaïo, chaúng laøm ñieàu traùi pheùp, chaúng kieám tö-lôïi, chaúng noùng giaän, chaúng nghi-ngôø söï döõ, chaúng vui veà ñieàu khoâng coâng-bình, nhöng vui trong chaân-lyù. Tình yeâu-thöông hay dung-thöù moïi söï, tin moïi söï, troâng-caäy moïi söï, nín chòu moïi söï” (I Coâ-rinh-toâ 13:4-7). Toâi ñaõ luaän 15 ñieàu “yeâu-thöông” naøy trong saùch Xaây-Döïng Gia-Ñình Haïnh-Phuùc, xuaát baûn thaùng 5 naêm 1995 vaø taùi-baûn thaùng 9 naêm 2001 (töø trang 93 ñeán

180

98). Bieát bao ngöôøi vôï khoâng hieåu ñöôïc choàng “yeâu” khi “nhòn-nhuïc” vaø “nín chòu moïi söï” maø laïi cho choàng “heøn”. neân haõnh-dieän vôùi chò em:

Chò raèng: Chò chaúng coù hieàn, Choàng chò, chò nghieán, chò nghieàn nhö chôi. Chòu “nghieán”, chòu “nghieàn” chæ vì “yeâu” neân “nhòn-

nhuïc”. Bieát bao ngöôøi vôï “nghieán”, “nghieàn” choàng baèng

lôøi noùi: “Nghe lôøi em noùi maø ñau-ñôùn loøng” laø “haïnh-phuùc” cho chính mình vaø cho caû choàng mình “tung caùnh chim tìm veà choã khaùc”.

Tröôùc söï “nghieán”, “nghieàn” cuûa vôï, ngöôøi choàng khoân-ngoan thöôøng laøm thinh. Laøm thinh nhö caùc phi-coâng Vieät-Nam Coäng-Hoøa trong traïi tuø coäng-saûn khi nghe caùn ngoä Vieät-Coäng ca-ngôïi phi-coâng mieàn Baéc öu-tuù baén haï maùy bay Myõ-Nguïy nhö laù ruïng muøa thu.

- Phi-coâng ta anh-huøng, möu-trí tuyeät vôøi. Caùc phi-coâng ta laùi maùy bay leân nuùp trong maây, taét maùy, chôø phi cô Myõ-Nguïy bay ra. Khi phi-cô Myõ-Nguïy bay tôùi, phi-coâng ta ôû trong maây baén tæa töøng chieác moät. Sau khi phi-cô ñòch ruïng heát, baáy giôø caùc phi-coâng ta môùi cho noå maùy, bay veà an-toaøn. Cöù nghe naøng “nghieán”, naøng “nghieàn” nhö naøng ñang phoâ-tröông caùi öu-tuù cuûa “chò”. Khoâng caàn lyù-luaän, chaúng caàn cheâ-bai.

Caùc baø “nghieán”, “nghieàn” thaáy choàng im-laëng haõy nghó ñeán tình “yeâu” choàng daønh cho mình.

181

Saùch Chaâm-Ngoân cuûa vua Sa-loâ-moân coù ghi laïi maáy lôøi daønh cho caùc baø hay “nghieán” hay “nghieàn” suy-nghó:

“Ñaøn baø ñieân-cuoàng hay la-loái, naøng laø ngu-muoäi chaúng bieát chi caû” (9:13).

“Ngöôøi ñaøn baø ñeïp-ñeõ maø thieáu deø-ñaët, khaùc naøo moät voøng vaøng ñeo nôi muõi heo” (11:22).

“Ngöôøi nöõ khoân-ngoan xaây-caát nhaø mình; song keû ngu-muoäi laáy tay mình phaù-huûy noù ñi” (14:1).

“Söï tranh-caõi cuûa ngöôøi vôï laø maùng xoái haèng chaûy luoân” (19:13; 27:15)

“Thaø ôû moät xoù noùc nhaø, hôn laø ôû chung vôùi moät ngöôøi ñaøn-baø hay tranh-caïnh” (21:9).

“Thaø ôû moät nôi vaéng-veû, hôn laø ôû chung vôùi moät ngöôøi ñaøn baø hay tranh-caïnh vaø noùng giaän” (21:19).

“Ta tìm thaáy moät ñieàu cay-ñaéng hôn söï cheát, aáy laø moät ngöôøi ñaøn baø coù loøng gioáng nhö löôùi baãy, tay tôï nhö daây toùi (chains)” (Truyeàn-ñaïo 7:26)

Haõy chaám-döùt “Nghieán”, “nghieàn” vaø trôû neân “ngöôøi ñaøn baø nhaân-ñöùc laø maõo trieàu-thieân cho choàng naøng” (12:4) laø coù ngay haïnh-phuùc cho mình vaø cho choàng.

Haïnh-phuùc trong lôøi noùi Lôøi noùi laø hình-aûnh cuûa taâm-hoàn. Chuùa Jeâsus ñaõ

daïy: “Bôûi vì do söï ñaày-daãy trong loøng maø mieäng môùi noùi ra” (Ma-thi-ô 12:34). Vì trong loøng “ñaày-daãy” nhieàu thöù neân caùi mieäng khoâng theå ñeå yeân. Muoán yeân, ñoøi hoûi hieåu-bieát vaø caû nghò-löïc.

182

- Khoâng môû mieäng tranh-caõi vôùi vôï, nhaát ñònh laø ngöôøi khoân.

- Khoâng bieát maø muoán ngöôøi ta khoâng bieát mình khoâng bieát, chæ coù caùch giöõ im-laëng.

- Khoâng bieát maø muoán ngöôøi ta bieát mình khoâng bieát thì ... cöù môû mieäng noùi böøa.

- Chuùng ta thöôøng coù maét maø khoâng thaáy, coù tai maø khoâng nghe, nhöng khoù nhaát coù mieäng maø khoâng noùi.

- Con ngöôøi coù hai tai luoân môû, nhöng mieäng luoân ñoùng.

- Haïnh-phuùc thöôøng bò löôõi beùn laøm hö-haïi. Thoâi thì, Lôøi noùi chaúng maát tieàn mua, Löïa lôøi maø noùi cho vöøa loøng nhau. Lôøi Kinh-Thaùnh cuõng khuyeân ngöôøi choàng ñem

haïnh-phuùc ñeán vôï nhö vaày: * “Hôõi ngöôøi laøm choàng, haõy toû ñieàu khoân-ngoan

ra trong caùch aên-ôû vôùi vôï, nhö laø vôùi gioáng yeáu-ñuoái hôn; vì hoï seõ cuøng anh em höôûng phöôùc söï soáng, neân phaûi kính-neå hoï” (I Phi-e-rô 3:7).

“Khoân-ngoan” khoâng coù quy-luaät, chæ tuøy cô öùng bieán. “Khoân-ngoan” haønh-ñoäng khoâng bôûi loøng duïc ham-muoán xui-khieán, khoâng tính-toaùn thieät hôn. Ngöôøi choàng “khoân-ngoan” coù theå khoâng laøm cho ngöôøi vôï thoûa-maõn, nhöng ít ra khoâng laøm cho ngöôøi vôï ñau loøng. Haõy xem vôï nhö laø “gioáng yeáu-ñuoái” daàu theå-xaùc coù theå maïnh hôn, nhöng “yeáu

183

ñuoái” vì chaúng ñuû söùc ngaên-chaën côn giaän, chaúng ñuû söùc keàm-cheá mieäng löôõi, chaúng ñuû söùc deïp-boû töï-aùi neân haønh-ñoäng thieáu saùng-suoát. “Khoân-ngoan” phaûi nhaän ra caùi “yeáu-ñuoái” tröôùc hình-aûnh naøng ñang phuøng mang trôïn maét phoâ-tröông söùc maïnh cuûa “baø chaèng”. Chaúng nhöõng vaäy thoâi, Kinh-Thaùnh coøn daïy ngöôøi choàng phaûi “kính-neå” vôï nhö laø moät vaät quyù, nhö caùi thôøi, theo phong-tuïc Vieät laø “röôùc naøng veà dinh”. “Röôùc” quyù giaù thì phaûi “kính-neå”. Chính caùi “kính-neå” naøy chaän nhöõng haønh-ñoäng ñoái-phoù tröôùc söï ngang-ngöôïc cuûa ngöôøi vôï. “Kính-neå” khoâng phaûi sôï maø laø quyù-baùu. Ngöôøi vôï naøo nhaän ra söï “kính-neå” naøy laø thaáy haïnh-phuùc ngay. Söï “kính-neå” naøy khoâng phaûi khuùm-nuùm, nhöng aên noùi vôùi vôï ñaøng-hoaøng, ñöùng-ñaén. Söï “kính-neå” naøy giuùp choàng khoâng haøi toäi vôï, maø coù khi coøn nheï-nhaøng nhoû nheï: “Loãi taïi toâi moïi ñaøng”. Quyù baø coù ñöôïc choàng “khoân” côõ naøy ñuû caûm thaáy “haïnh-phuùc”. Vì

Laøm gaùi laáy ñöôïc choàng khoân Xem baèng caù vöôït vuõ moân hoùa roàng. Lôøi Kinh-Thaùnh daïy ngöôøi vôï muoán coù haïnh-

phuùc phaûi: * “Hôõi ngöôøi laøm vôï, phaûi vaâng-phuïc choàng mình

nhö vaâng-phuïc Chuùa” (EÂ-pheâ-soâ 5:22). “Vaâng-phuïc” choàng khoâng nhö caùch “choàng chuùa

vôï toâi’. Ñoái vôùi ngöôøi mình “vaâng-phuïc” thì khoâng theå coù lôøi xaác-laùo, nhöng phaûi caån-troïng lôøi noùi ñoái

184

vôùi ngöôøi “beà treân”. Noùi vôùi choàng laøm sao choàng caûm thaáy: “Buïng ngöôøi seõ ñöôïc no-neâ boâng-traùi cuûa mieäng mình; Hueâ-lôïi moâi-mieäng mình seõ laøm ngöôøi no-neâ” (Chaâm-ngoân 18:20). “No-neâ” – “haïnh-phuùc”. Ñeå roài chaúng may xa-caùch vaøi ngaøy cuõng nhôù:

Anh nhôù tieáng, nhôù hình, anh nhôù aûnh Anh nhôù em, anh nhôù laém em ôi!

Xuaân-Dieäu Phaûi “tieáng” theá naøo môùi “nhôù” döõ vaäy. Chaéc laø

“tieáng” mong ñôïi luoân trong suoát cuoäc ñôøi soáng beân nhau.

... Noùi ñi em, lôøi töï tình thaùnh-thoùt Heïn ngaøn naêm trong moät phuùt eâm-ñeàm Lôøi töï tình, em haõy noùi ñi em Lôøi tình töï cuõng laø lôøi bôõ ngôõ ...

Ñinh-Huøng Caùc baø laøm sao gaây ñöôïc “aán-töôïng” naøy vaøo

choàng laø “haïnh-phuùc” trieàn mieân. Nhaø thô Nguyeãn-ñöùc-Sôn caûm thaáy haïnh-phuùc traøn ñaày khi vôï ñau, chaêm-soùc vôï vôùi caû taâm-tình, giaët aùo cho vôï maø mieân-man nghó:

Troän chuùt tình vaøo trong boät giaët Voø nheï-nhaøng bôûi sôï em ñau Vaûi coøn ñöôïm muøi thòt da em thôm ngaùt Tay buøi-nguøi nhö ñang vuoát-ve nhau. Troâng thau nöôùc ñuïc lôø caùu baån Ta boãng thöông lôùp buïi noåi maøng-maøng

185

Chuùng laø nhöõng nhoïc-nhaèn em gaùnh chòu Nuoâi choàng con daøi naêm thaùng gian-nan.

Muoán coù haïnh-phuùc, caû vôï laãn choàng phaûi caån-thaän lôøi noùi vôùi nhau. Khoâng caàn “tröôùc khi noùi haõy uoán löôõi baûy laàn”, nhöng chæ caàn xeùt lôøi noùi ñoù coù laøm cho vôï hay choàng ñau loøng khoâng. Lôøi Kinh-Thaùnh daïy:

“Lôøi ñaùp eâm nheï laøm nguoâi côn giaän; Coøn lôøi xaúng-xôùm treâu thaïnh-noä theâm” (Chaâm-

ngoân 15:1). “Lôøi voâ-ñoäâ ñaâm-xoi khaùc naøo göôm; nhöng löôõi

ngöôøi khoân-ngoan khaùc naøo phöông thuoác hay” (Chaâm-ngoân 12:18).

“Loøng ngöôøi khoân-ngoan daïy-doã mieäng ngöôøi, Vaø theâm söï hoïc-thöùc nôi moâi cuûa mình” (Chaâm-

ngoân 16:23 “Lôøi laønh gioáng nhö taøng ong, Ngon-ngoït cho taâm-hoàn, khoûe maïnh cho xöông-

coát” (Chaâm-ngoân 16:24). “Loøng ngöôøi coâng-bình suy-nghó lôøi phaûi ñaùp; Nhöng mieäng keû aùc buoâng ra ñieàu döõ” (Chaâm-

ngoân 15:28). “Khôûi ñaàu tranh-caõi, aáy nhö ngöôøi ta môû ñöôøng

nöôùc chaûy; Vaäy, khaù thoâi caõi-laãy tröôùc khi ñaùnh loän”

(Chaâm-ngoân 17:14). “Ngöôøi naøo giöõ mình khoûi tranh-caïnh, aáy laø söï

toân-vinh cuûa ngöôøi;

186

Chæ keû ñieân-cuoàng sa vaøo ñoù maø thoâi” (Chaâm-ngoân 20:3).

Vôï choàng – “Ngöôøi naøo cuõng phaûi mau nghe, chaäm noùi, chaäm giaän” (Gia-cô 1:19) laø “haïnh-phuùc” coù dòp loù daïng.

Haïnh-phuùc trong aùi-aân Haïnh-phuùc vôï choàng khoâng theå thieáu muïc aùi-aân.

Haïnh-phuùc vôï choàng bieåu-loä “aùi-aân maën-noàng”. “AÙi-aân” hieåu caùch ñôn-giaûn laø “laøm tình” (make

love), “giao-hôïp” (sexual intercourse) giöõa vôï choàng nhö laø moät caùch giaûi-quyeát nhu-caàu hay laøm cho thoûa-maõn bieåu-hieän tình yeâu. Buoåi ñaàu khai-tröông “aùi-aân” giöõa vôï choàng vaên-hoa trònh-troïng “Ñoäng Phoøng Hoa Chuùc” – Chaúng caàn hieåu theo ñieån-tích Trung-Hoa chi cho meät, hay theo baøi thô Taân Hoân Haï cuûa Nhöôïc-Thuûy

Ñoäng phoøng hoa chuùc ñòa thieân khuynh, AÂn-aùi phu theâ thaát loä trình. Giao caûnh uyeân-öông song ñaéc yù, Hoøa minh loan phöôïng löôõng meâ tình ...

Leâ-vaên-Laân dòch nhö vaày: Möøng Vôï Choàng Môùi Cöôùi

Ñoäng phoøng ñaát ngaû trôøi nghieâng, Ñöôïc hoa meâ maån laïc mieàn Boàng-Lai. Uyeân öông quaán-quít saùnh vai Saùnh ñoâi loan phöôïng hoøa haøi tình ca.

187

Hieåu theo chöõ nghóa baây giôø – “Phoøng” taân-hoân chaán “ñoäng” bôûi thaân-xaùc vôï-choàng, taâm-hoàn nôû “hoa” heát côõ ñeå “chuùc” möøng nhau. “Baøi hoïc vôõ loøng” thöôøng thieáu “maën-noàng” – vaø phaùi nöõ thöôøng khoâng ñaït ñeán “ñaõ”.

Vôùi ngöôøi Vieät chuùng ta, nhöõng ñeà-taøi trong laõnh-vöïc naøy vaãn coøn trong voøng caám-kî (taboo). Ngöôøi goác AÙ noùi chung, ngöôøi Vieät noùi rieâng luoân kieâng-cöõ baøn veà “haäu-söï” vaø “truïc-traëc aùi-aân” cuûa mình. Cha-meï coù theå truyeàn taát caû kinh-nghieäm mình coù cho con chaùu, ngoaïi tröø kinh-nghieäm aùi-aân. Vì vaäy, haàu heát chuùng ta ñeàu “maát daïy” trong vaán-ñeà naøy, neân raát “ngôø-ngheäch” ôû buoåi ban ñaàu, vaø phaûi “töï hoïc” theo baûn-naêng. Hoïc qua baùo-chí, saùch-vôû thieáu kieåm-chöùng khoa-hoïc, baïn-beø truyeàn kinh-nghieäm “phoùng-ñaïi” hay loaïi phim-aûnh “giaû-töôûng”. Loaïi “töï hoïc” naøy coù khi “taåu hoûa nhaäp ma”.

Vaán-ñeà aân-aùi ñaõ ñöôïc nghieân-cöùu töø thôøi coå Hy-laïp nhö thaày thuoác Hippocrates hay caùc trieát gia nhö Plato, Aristotle. Ñeán nay, caùc tröôøng ñaïi-hoïc vaãn khoâng ngöøng nghieân-cöùu vaø caùc saùch loaïi naøy thì nhieàu voâ-soá.

Daàu vaäy, moät phaàn caùc nhaø “ñaïo-ñöùc” trong loøng thì “aám-öùc” maø maët ngoaøi laïi coi “aân-aùi” laø “haï caáp” trong ñôøi soáng vôï choàng. Caùc saùch veà Gia-Ñình, toâi cuõng deø-daët vieát moät chuùt veà laõnh-vöïc naøy, vaäy maø cuõng khoâng traùnh khoûi lôøi pheâ-phaùn cuûa moät soá Muïc-sö. Ñuïng ñeán “daâm” laø thieáu ñaïo-ñöùc.

188

Theo Kinh-Thaùnh, Ñöùc Chuùa Trôøi döïng neân loaøi ngöôøi vôùi caùi “daâm” raát laï-luøng, phaûi keå ñoù laø moät trong nhöõng “ôn-phöôùc” Ñöùc Chuùa Trôøi ban cho loaøi ngöôøi. Khaû-naêng “daâm” khoâng phaûi chæ ñeå sinh con-caùi nhö taát caû caùc sinh-vaät treân traùi ñaát, nhöng noù coøn laø “höông-vò” cuûa ngaây-ngaát vöôït haún khoâng-gian vaø thôøi-gian trong giôùi thieân-thaàn.

ÔÛ thôøi-ñaïi naøy, sinh-saûn chæ coøn moät phaàn nhoû trong aùi-aân. Vôï choàng baây giôø haïn ñònh moät, hai con chôù khoâng mong “con baày chaùu ñoáng” nhö hoài xa xöa. Chæ moät vaøi laàn aùi-aân laø ñaït ñöôïc tieâu-chuaån sanh con. Vaäy nhöõng laàn aùi-aân khaùc haún coù tieâu-chuaån khaùc. Tính ra trung-bình ñôøi soáng vôï choàng aùi-aân töø 4,500 ñeán 5,000 laàn. – “Keå laøm sao xieát muoân vaøn aùi-aân” (Kieàu). Tröôùc ñaây vaøi chuïc naêm, theo thoáng-keâ nhöng vuï ly-dò phaùt sinh töø aùi-aân khoâng thoûa leân ñeán 65%, nhöng nay con soá naøy ñaõ vöôït ñeán 80%.

AÙi-aân khoâng naèm trong lyù-thuyeát maø phaûi haønh-ñoäng.

Xin ñöøng noùi ñeán aùi-aân AÙi-aân lôøi xuoâng coù nghóa gì.

Höông-Xuaân Trong aùi-aân, söï thoûa-maõn raát quan-troïng. Bieát

bao vôï choàng – “Nieàm aùi-aân chöa ñöôïc bieát bao giôø”. Tình-traïng “toät ñænh” trong khoaùi-caûm khieán heä

thaàn-kinh höng-phaán laøm cho nhòp thôû taêng gaáp ñoâi bình-thöôøng töø 70 nhòp trong moät phuùt leân ñeán 160

189

nhòp. Caùc cô co ruùt vaø giaät leân ñaåy taâm-hoàn leân taän maây xanh, roài töø-töø trôû veà haï giôùi thö-thaùi nheï-nhaøng. Ñoù laø nhöõng giaây phuùt haïnh-phuùc tuyeät-vôøi maø chaúng coù gì treân ñôøi coù theå ví-saùnh.

Vaên Thi Nhaïc só ta ca-tuïng aùi-aân khoâng ít. Nhaïc-só Vaên-Cao ñaõ dieãn-taû giaây-phuùt aáy trong baøi “Thieân-Thai”.

“Thieân-thai aùnh traêng xanh mô lan thaønh suoái traàn gian. AÙi-aân thieân tieân em ngôø phuùt meâ-cuoàng coù moät laàn”.

Nhaïc-só Ñoaøn-Chuaån nghó ñeán giôø phuùt say-ñaém trong aùi-aân nhö vaày.

Moät chieàu aùi aân Say hoàn ta bao laàn Moät trôøi ñaém duyeân tô Cho ñôøi bao phuùt ô-thôø.

Nhaïc-só Ngoïc-Bích khoâng theå queân nieàm caûm-xuùc tuyeät-vôøi aáy.

Moái tình ñaàu xuaân ai thaáu chaêng? Loøng tha-thieát vöông theo tieáng ñaøn, Mô nguoàn aùi-aân, nhöõng ngaøy phong-traàn Soáng trong moäng ñeïp ngaøy mai.

Luùc naøo cuõng mong Anh coøn mong chôø AÙi-aân keûo taøn ngaøy mô.

Nhaïc-só Vaên-Phuïng thì thaät khoù queân. Yeâu laø tình daâng cao, gioù lao-xao ngaõ haøng phi lao. Phuùt aùi-aân ñaém say taâm-hoàn,

190

Nhôù maõi ñeâm naøo beân nhau. Nhaïc-só Lam-Phöông raát soâi-ñoäng trong giôø phuùt

aáy. Ñöôøng naøo vaøo thieân-ñöôøng aùi-aân Laø ñöôøng vaøo nhòp thôû laâng-laâng Muøa xuaân ñang ñi trong lôøi yeâu môùi Coù hoa vaøng phuû ñöôøng moøn goùt chaân meàm. Nhaïc-só Leâ-uyeân-Phöông khoù queân moät thôøi aùi-

aân. Bao ñeâm cuøng nhau ta cuøng theo côn moäng ñaõ tan Bao ñeâm cuøng chaên cuøng goái eâm-ñeàm Côn meâ roài tan ñaâu coøn thaáy moâi hoàng say OÂi aùi-aân ñaâu roài côn tình ngaát buoâng xuoâi. Giôùi y hoïc cho chuùng ta bieát lôïi-ích cuûa aùi-aân

nhö vaày: Neáu phaùi nam “chòu khoù” aùi-aân 3 hay 4 laàn trong tuaàn seõ giaûm ñöôïc 50% bònh ñau tim hay ñoät quî. ÔÛ tuoåi thanh-xuaân, söùc khoûe doài-daøo maø moãi tuaàn 5 laàn laø giaûm ñöôïc nguy cô ung-thö tuyeán tieàn lieät. Phaùi nöõ moãi laàn “phôi-phôùi” laø soá löôïng Hormon oxytocin taêng leân gaáp 5 laàn so vôùi bình-thöôøng, giaûi-toûa chaát endorphines, laøm bôùt ñau ñaàu, vieâm khôùp. Chaát Estrogen taêng leân giuùp giaûm ñau ôû thôøi-kyø tieàn maõn kinh.

Vôï choàng sau khi thoûa-maõn, naèm yeân laéng nghe thaân-theå, bao nhieâu “stress” trong nhöõng tröôøng-hôïp caêng-thaúng ñöôïc “xaû”. Muøi vôï, muøi choàng döôøng nhö “noàng” hôn, aáy laø vì chaát Hormon prolactin saûn-sinh nhieàu hôn giuùp caùc teá-baøo naõo phaùt-trieån nhieàu

191

Neuron môùi ôû caùc daây thaàn-kinh khöùu-giaùc, laøm taêng söï nhaïy-caûm vôùi muøi vò.

Bieát vaäy, nhöng “thuoác boå” cuõng khoâng ñöôïc laïm-duïng. AÙi-aân phaûi phuø-hôïp vôùi söùc-khoûe vaø ñuùng caùch môùi traùnh khoûi “lieät vò”.

AÙi-aân – “daâm” phaûi laø aâm-chuû trong baûn nhaïc tình yeâu. Phaûi quyù meán, toân-troïng vaø giöõ-gìn.

Caùi “daâm” naøy raát maïnh, vöôït ra khoûi quy-ñònh cuûa Ñöùc Chuùa Trôøi ban cho vôï-choàng laø khoâng ñöôïc. Ñöùc Chuùa Trôøi leân aùn haønh-vi “daâm” khoâng phaûi laø vôï choàng laø “taø-daâm” – Ñieàu raên thöù 7: “Ngöôi chôù phaïm toäi taø daâm” (Xuaát EÂ-díp-toâ kyù 20:14).

Ñöùc Chuùa Trôøi cuõng caám söï giao-hôïp nhöõng ngöôøi trong gia-ñình, doøng hoï – loaïn-luaân (incest) (Leâ-vi kyù 18:6-18). Ñöùc Chuùa Trôøi cuõng caám giao-hôïp vôùi ngöôøi ñoàng tính (homosexuallity) (Roâ-ma 1:16-27).

Ñöùc Chuùa Trôøi cuõng caám söï giao-hôïp vôùi loaøi thuù (Phuïc-truyeàn luaät-leä kyù 27:21).

Vôï choàng muoán coù haïnh-phuùc trong aùi-aân phaûi tuaân theo lôøi Kinh-Thaùnh daïy. Traùnh “taø-daâm” laø söû duïng caùi “daâm” baát chaùnh.

Vôï choàng muoán coù haïnh-phuùc trong aùi-aân phaûi tuaân theo lôøi Kinh-Thaùnh daïy môùi ñaït ñeán “maën-noàng”: “Choàng phaûi laøm heát boån-phaän ñoái vôùi vôï, vaø vôï ñoái vôùi choàng cuõng vaäy. Vôï khoâng coù quyeàn töï-chuû veà thaân mình, beøn laø choàng; choàng cuõng vaäy,

192

khoâng coù quyeàn töï chuû veà thaân mình, beøn laø vôï” (I Coâ-rinh-toâ 7:3-4). Chuùng ta cuøng nhau suy-nghó moät chuùt veà “maën” vaø “noàng” trong aùi-aân.

Maën “Choàng phaûi laøm heát boån-phaän mình ñoái vôùi vôï,

vaø vôï ñoái vôùi choàng cuõng vaäy”. Caùi “boån-phaän” naøy khoâng coù nghóa vôï ñoøi laø “traû baøi”, keå nhö xong “boån-phaän”, hay choàng ñoøi laø vôï “cho” lieàn, keå nhö xong “boån-phaän”.

“Boån phaän” cuûa ngöôøi choàng ngöôøi vôï trong gia-ñình ôû nhieàu laõnh-vöïc. Baát cöù laõnh-vöïc naøo muoán “laøm heát boån-phaän” ñeàu phaûi hoïc-hoûi, suy-nghó, saùng-taïo môùi ñaït ñöôïc thaønh-quaû toát. Nhöng trong laõnh-vöïc naøy, “boån-phaän” khoâng maáy ñöôïc löu-taâm, neân “laït-leõo” chi ñaâu.

Toâi vaãn ñi beân caïnh cuoäc ñôøi AÙi-aân laït-leõo cuûa choàng toâi.

T.T. Kh Chaát “maën” cuûa ngöôøi choàng laø gì nhæ? “Maën” naøy

khoâng phaûi cho mình, maø “ñoái vôùi vôï”. Muoán “laøm heát boån-phaän mình” thì tröôùc heát phaûi lo sao cho “maën” – cho ñuû chaát-löôïng cung-öùng – khaû-naêng laøm tình vôùi “nguoàn maïch cuûa con ñöôïc phöôùc” (Chaâm-ngoân 5:18). Thaät söï caùi “khaû-naêng” naøy khoù thaåm-ñònh chính-xaùc möùc-ñoä “thöông em daøi laâu”. Ngay caû nhöõng taøi-lieäu nghieân-cöùu veà “khaû-naêng” cuûa moãi saéc daân, so-saùnh hôn thua cuõng chaúng bao giôø chính-xaùc ñeå chuùng ta laáy ñoù maø töï-haøo hay maëc-caûm. Muoán

193

“maën”, ngöôøi ta khuyeân neân aên nhieàu thöù nhö: thòt, caù, tröùng, bô, soâ-coâ-la, caàn taây, heï, nhaân hoà ñaøo, theâm moät chuùt röôïu vang 30 phuùt tröôùc khi böôùc vaøo vöôøn ñaøo. Coøn “maën” vôùi thuoác, cöù ñoïc “quaûng-caùo” cuõng ñöôïc laém. Nhöng thöïc-hö theá naøo coù duøng môùi bieát vaø khoâng bieát loaïi “maën” naøy coù gaây phaûn-öùng phuï sau ñoù hay khoâng, neáu chöa ñöôïc kieåm-nhaän bôûi giôùi thaåm-quyeàn y-hoïc, chuùng ta cuõng phaûi deø-daët keûo “vui trong choác laùt maø buoàn theo sau”.

Moãi chuùng ta coù theå laéng nghe cô-theå mình ñeå thaåm ñònh möùc-ñoä “maën” ñeå lieäu beà “theâm maém theâm muoái” sao cho “vöøa mieäng” “ñoái vôùi vôï”. Thöôøng phaàn “theâm” naøy ñöôïc vôï chæ cho, haõy chòu khoù hoïc-hoûi vôùi öôùc-mong “laøm heát boån-phaän mình ñoái vôùi vôï”. Vôï choàng soáng laâu ngaøy, ñoä “maën” bôùt ñi, cuõng ñöøng quay veà dó-vaõng nhôù thuôû vaøng son nhö Hoaøng-Troïng.

Moäng tình aân-aùi luùc ban ñaàu Tìm ñaâu thaáy ñam meâ naøo veà ray-röùt theâm taâm

tö ngaøy noái ngaøy. Maø cöù nhö Nguyeãn-Bính

Ta seõ laø vôï choàng Seõ yeâu nhau maõi-maõi Seõ se sôïi chæ hoàng Seõ haùt caâu aân-aùi

Vôï choàng cuøng “haùt caâu aân-aùi” cuõng ñuû “maën” trong luùc “löïc baát tuøng taâm”.

194

Chaát “maën” cuûa vôï daønh cho choàng cuõng khoâng ñôn-giaûn. Thuôû ban ñaàu, caùi “maën” ngoaïi hình chieám öu-theá – “thaáy maø ham”. Nhöng laàn-laàn veà sau, caùi “maën” naèm trong taâm-tình, nhö lôøi nhaïc cuûa Trònh-nam-Sôn

Em yeâu anh trong giaác mô naøy Em yeâu anh trong nhöõng meâ-say Moät trôøi aùi-aân mình haõy soáng buoâng lôi thôøi-gian. Caùi “maën” cuûa ngöôøi vôï ôû moïi thôøi naèm trong lôøi

noùi. AÙi-aân ngay trong lôøi noùi – “Cho ta nghe tieáng mình; Vì tieáng mình eâm-dòu” (Nhaõ-ca 2:14). Caùi “maën” naøy ñöôïc moâ-taû moät naêng-löïc “mình ñaõ cöôùp laáy loøng ta ... Moâi mình nhoû maät ong xuoáng, Döôùi löôõi mình coù maät ong vaø söõa” (Nhaõ-ca 4:9, 11).

Sau “maën” ñeán “noàng”. Noàng Ngay caû caùi “muoán” cuûa choàng cuûa vôï cuõng

khoâng ñoàng nhaát. Nhôù thuôû ban ñaàu, choàng thöôøng “noåi höùng” khi caùi gì maét thaáy, vôï thöôøng “noåi höùng” bôûi caùi gì caûm-nhaän. Caùi “noåi höùng” ñoù vöøa “maën” laïi vöøa “noàng”. Nhöng sau moät thôøi-gian aân-aùi, ñoä “maën” coù theå duy-trì, nhöng ñoä “noàng” coù theå giaûm-suùt.

Theo caùc nhaø taâm-lyù veà gia-ñình, ñoä “noàng” cuûa vôï choàng ñuôïc beàn-vöõng phaûi hoäi ñuû:

Quyù-troïng (honor), an-toaøn (security) vaø thaân-maät (intimacy).

Quyù-troïng (honor)

195

Giöõ ñöôïc ñoä “noàng” ôû baát cöù thôøi-gian naøo khi vôï choàng bieát “quyù” nhau, khoâng phaûi chæ “quyù” ôû thaân-theå, maø coøn quyù ôû caû con ngöôøi.

Chieác xe môùi chuùng ta mua ñöôïc quyù-troïng, caån-thaän gìn-giöõ, traùnh ñuïng maïnh, sôï traày, sôï dô. Luùc naøo cuõng boùng loaùng, nhìn ngaém cuõng thaáy söôùng, laùi xe vôùi nieàm töï-haøo, vui-thoûa. Sau moät thôøi-gian, caùi söôùng, caùi töï-haøo, vui-thoûa giaûm daàn cho ñeán khi chæ coøn laø phöông-tieän.

Vôï choàng sau vaøi naêm, caùi söôùng, caùi töï-haøo, caùi vui-thoûa cuõng theo thôøi gian maø bôùt “noàng” cho ñeán khi chæ coøn laø phöông-tieän. Töï nhieân, caùi gì bieát quaù thì khoâng coøn “nhö môùi”. Nhöng chính con ngöôøi mình coù bao giôø caûm thaáy cuõ ñaâu, coá níu-keùo thôøi-gian ñeå caûm thaáy nhö xöa. Theá thì, vôï choàng luùc naøo cuõng caûm thaáy ... nhö xöa haún “noàng”, daàu naêng-löïc cuûa thôøi-gian vaãn theå-hieän treân caû hai. “Caùi thuôû ban-ñaàu löu-luyeán aáy” - thôøi-gian chæ laø daáu aán cho söï beàn-vöõng “noàng-naøn”. Coøn “löu-luyeán” laø coøn giaù-trò ñoái vôùi nhau tuy caùi caùch “löu-luyeán” coù khaùc.

AÂu-Myõ coù tuïc “hug” – oâm ngöôøi mình yeâu quyù. Vôï choàng oâm nhau thì ñoäc quyeàn, chaúng ai coù theå thay-theá. Nhöõng caùi oâm naøy thuoäc loaïi “aân-aùi vôùi quaàn-aùo”, noùi leân söï quyù-troïng nhau. Coøn quyù-troïng nhau laø coøn “noàng”. Vôï-choàng oâm nhau maø coøn sôï “con noù thaáy” thì quaû quaù “noàng”. Vôï choàng oâm nhau khoâng bò giôùi-haïn thôøi-gian, tuoåi-taùc vaø caû theå-löïc. OÂm caùch naøo cuõng noùi leân söï quyù-meán nhau. OÂm

196

nhau trong ngoân-ngöõ Vieät laø oâm “mình oâm mình”. Ñöùc Chuùa Trôøi khaúng-ñònh: “Loaøi ngöôøi ôû moät mình khoâng toát” (Saùng-theá kyù 2:18). Chính vôï choàng, aâm döông hoøa-hôïp laø “toát”, laø “noàng”.

Vôï choàng coøn chuùt “sôï” nhau laø coøn “noàng”. “Sôï” em buoàn, “sôï” anh khoâng vöøa yù,

Vôï choàng coøn chuùt “mong” nhau laø coøn “noàng”. “Mong” em vui, “mong” anh haøi loøng.

Vôï choàng coøn chuùt “ghen” nhau vaø moät vaøi chuùt khaùc laø coøn “noàng”. Coù ngöôøi nhaéc chuùng ta nhôù:

- Quaù nhieàu ghen-tuoâng seõ laøm cho tình yeâu cheát trong nghi-ngôø.

- Quaù nhieàu giaän-doãi seõ laøm cho tình yeâu cheát trong meät-moûi.

- Quaù nhieàu nöôùc maét seõ laøm cho tình yeâu cheát trong ñau-khoå.

- Quaù nhieàu laõng-maïn seõ laøm cho tình yeâu cheát trong aûo-aûnh.

- Quaù nhieàu thöïc-teá seõ laøm cho tình yeâu cheát trong toan-tính.

- Quaù nhieàu tình yeâu seõ laøm cho tình yeâu cheát trong moäng-mò.

Vaäy chæ caàn moät chuùt vaø moät chuùt thoâi ... - Moät chuùt giaän-doãi ñeå thaáy mình ñöôïc voã-veà yeâu-

thöông. - Moät chuùt ích-kyû ñeå bieát mình thuoäc veà ai ñoù.

197

- Moät chuùt hôøn ghen ñeå bieát mình ñang yeâu thaät nhieàu ... ñoù môùi laø “noàng”.

Cô-ñoác nhaân bieát chaéc vôï choàng do Chuùa keát-hôïp neân raát quyù-troïng nhau. Vôï choàng phaûi yeâu nhau nhö Chuùa Jeâsus yeâu chuùng ta vaø chuùng ta yeâu Chuùa vaäy. Chuùng ta coù theå noùi: “Ai seõ phaân-reõ chuùng ta ra khoûi söï yeâu-thöông (vôï-choàng) cuûa Ñaáng Christ? Coù phaûi hoaïn-naïn, khoán-cuøng, baét-bôù, ñoùi-khaùt, traàn-truoàng, nguy-hieåm hay laø göôm-giaùo chaêng?” (Roâ-ma 8:35). Vôï choàng daùm thaùch-thöùc laø coøn “noàng”.

An-toaøn (security) Theo caùch nghó an-toaøn ngaøy nay laø khoâng bò

“khuûng-boá”, khoâng bò “ñe-doïa”. Ñieån hình thieáu an-toaøn laø sôï.

AÙi-aân ngoaøi hoân-nhaân laø thieáu an-toaøn. Vôùi phöông-phaùp ngöøa thai ngaøy nay ñaõ giuùp cho aùi-aân ngoaøi hoân nhaân an-toaøn. “An-toaøn” loaïi naøy chæ coù tính caùch khoûi “sôï” haäu quaû. Nhöng veà maët taâm-lyù vaø tinh-thaàn vaãn thieáu an-toaøn vì caùi deã-daøng buoâng lôi, vì caùi coá yù chieám ñoaït, taïo baát-an treân ñöôøng tình aùi. Theá laø “sôï”.

Ñaõ laø vôï choàng: “Sôï” em buoàn, “sôï” anh khoâng vöøa yù laø caùi “sôï” thaùch-thöùc chôù khoâng phaûi laø caùi “sôï” bieåu-loä thieáu an-toaøn.

Vôï choàng giuùp nhau töï tin ñaùp-öùng theá naøo cuõng thoûa-loøng. “Ñaàu toâm naáu vôùi ruoät baàu, choàng chan vôï huùp gaät ñaàu khen ngon” laø an-toaøn. Chæ hoân nhau:

198

“Nguyeän ngöôøi hoân toâi baèng caùi hoân cuûa mieäng ngöôøi.

Vì aùi-tình chaøng ngon hôn röôïu”. (Nhaõ-ca 1:2). Chính caùi “aùi-tình chaøng” taïo an-toaøn “baèng caùi hoân cuûa mieäng ngöôøi” baát cöù caùch naøo.

Vôï choàng chæ bieát coù nhau, khoâng ngoaïi tình, chaúng aân-aùi vôùi ai ngoaøi choàng, ngoaøi vôï neân chaúng coù dòp so-saùnh, ñoù laø söï an-toaøn caû trong haønh-ñoäng laãn tö-töôûng vaø ñoä “noàng” cuûa aùi-aân ñöôïc duy-trì töø thuôû ban ñaàu vôùi tình-nghóa vôï choàng “maën-noàng”.

Chæ bieát coù em, chæ bieát coù anh chính laø voøng ñai an-toaøn. Voøng ñai naøy caøng thaét chaët ñoä “maën-noàng” caøng gia-taêng. Chính söï thaân-thieän ñem vôï choàng gaàn nhau hôn.

Thaân-thieän (intimacy) Ngöôøi ta cho raèng ñôøi soáng thaân-xaùc con ngöôøi

caàn ba ñieàu chính, aáy laø: Khoâng-khí, thöïc-phaåm vaø nöôùc. Thieáu moät trong ba thöù, söï soáng khoâng theå toàn-taïi.

AÙi-aân vôï choàng khoâng phaûi laø ñieàu caàn coù ñeå ñaùp-öùng nhu-caàu ñoøi hoûi, nhöng aùi-aân chính laø ñaït ñeán söï thoûa-maõn (desire) trong tình-nghóa vôï choàng. Söï thoûa-maõn naøy ñoøi hoûi ba ñieàu caên-baûn: Toân-troïng, an-toaøn vaø thaân-thieän. Thieáu moät trong ba laø giaûm “maën-noàng”.

Thaân-thieän bao giôø cuõng khôûi ñaàu “tröôùc laï sau quen”. “Quen” laâu ngaøy, hieåu nhieàu hôn theá laø “quyù-

199

troïng”, “quyù-troïng” trong “an-toaøn” thì laøm sao xa-caùch noåi. Theá laø “thaân-thieän”.

Duy-trì thaân-thieän giöõa hai ngöôøi ñöôïc taïo neân bôûi caùch haønh-xöû haøng ngaøy trong töû-teá (kindness) vôùi nieàm giao-caûm (communication) toát-ñeïp. Töû-teá vaø giao-caûm giöõa vôï choàng ngoaøi lôøi noùi phaûi noùi ñeán caëp maét vaø ñoâi baøn tay.

ÔÛ xöù naøy, toäi “khaáy-roái tình-duïc” (sex harassment) thöôøng nam giôùi laõnh ñuû, caên-cöù vaøo “lôøi noùi” choïc gheïo, “ñoâi maét” nhìn tröøng-tröøng vaøo nhöõng choã ngöôøi nöõ coá tình ñeå loä choïc maét thieân-haï vaø “ñoâi tay” quôø-quaïng, ñuïng chaïm hay naém baét choã naøo ñoù treân thaân nöõ giôùi.

Nhöng vôï choàng bieát duøng “lôøi noùi” laøm luùng-tuùng laãn nhau. Vôï choàng baát chôït baép gaëp “ñoâi maét” hôi laï moät chuùt “queùt” treân thaân-theå nhau, chöa ñaõ laïi coøn duøng “ñoâi tay” laàn moø ñeán nhöõng choã quaù quen thuoäc. Haønh-ñoäng treân khoâng bò keát aùn “khuaáy roái tình-duïc” nhöng laø “khôi ñoäng tình-duïc” ñöa ñeán ñoä “noàng” cho dòp aùi-aân. Loaïi “khôi ñoäng” naøy, Dr. Kevin Leman ñaõ trình baøy raát roõ-raøng, chi-tieát trong cuoán Turn Up the Heat – A couples guide to sexual intimacy. Saùch daøy 300 trang vôùi 25 muïc. Ñoái daân Vieät mình, nhieàu khi “cao löông myõ vò” cuõng khoâng haïp, thoâi cöù “côm, caø, canh, caù” 4 moùn taàm-thöôøng cuõng ñuû reùo goïi daï-daøy troåi daäy.

200

Vôï choàng ñi ngoaøi ñöôøng maø coøn bieát naém tay nhau thì quaû coøn “noàng” khi aùi-aân. Hoaëc choàng luùc naøo cuõng thaáy vôï mình nhö Baùc-só Ñoã-hoàng-Ngoïc.

Daãu theá naøo ñi nöõa Em vaãn coøn treû maêng ... Daãu theâm ngaøn naêm nöõa Em coøn thua tuoåi anh.

laø coøn “noàng”. AÂn-aùi maën-noàng ñaõ ñöôïc vua Sa-loâ-moân moâ-taû

nhö vaày: Tröôùc khi aùi-aân, nhìn naøng maø ham. “Hôõi baïn tình ta, naày mình ñeïp-ñeõ thay! Maét mình trong luùp gioáng nhö maét boà-caâu; Toùc mình khaùc naøo baày deâ naèm nôi trieàn nuùi Ga-

la-aùt. Raêng mình nhö theå baày chieân môùi hôùt loâng, Töø ao taém ñi leân, Thaûy ñeàu sanh ñoâi, khoâng moät con naøo son-seû. Moâi mình tôï sôïi chæ hoàng, Mieäng mình coù duyeân thay; Maù mình trong luùp töïa nhö nöûa quaû löïu. Coå mình nhö thaùp Ña-vít, xaây caát ñeå treo binh-

khí; Ngaøn caùi khieân treo taïi ñoù, laø caùc caùi khieân cuûa

tay anh-huøng. Hai nöông long mình nhö caëp con sanh ñoâi cuûa

hoaøng-döông. Thaû aên giöõa ñaùm hoa hueä.

201

Böôùc vaøo aùi-aân Ta seõ ñi leân nuùi moät-döôïc, Ñeán ñoài nhuõ-höông. ÔÛ cho ñeán khi höøng-ñoâng loá ra, Vaø boùng toái tan ñi. Meâ-man trong aùi-aân Hôõi baïn ta, mình voán xinh-ñeïp moïi beà, Nôi mình chaúng coù tì-vít gì caû. Hôõi taân-phuï ta, haõy cuøng ta ñeán töø Li-ban, Haõy cuøng ta ñeán töø Li-ban; Khaù nhìn xem töø choùt A-ma-na, Töø ñænh Sa-nia vaø Heït-moân, Töø hang sö-töû Töø nuùi con beo. Hôõi em gaùi ta, taân phuï ta ôi, mình ñaõ cöôùp laáy

loøng ta, Vì moät caùi lieác maét, vì moät voøng traân-chaâu nôi coå

mình, mình ñaõ cöôùp laáy loøng ta. Hôõi em gaùi ta, taân phuï ta ôi, aùi-tình mình ñeïp laø

döôøng naøo! AÙi-tình mình ngon hôn röôïu, Vaø muøi thôm cuûa daàu mình toát hôn caùc thöù

höông! Hôõi taân-phuï ta, moâi mình nhoû maät ong xuoáng, Döôùi löôõi mình coù maät ong vaø söõa; Hôi thôm cuûa quaàn aùo mình nhö hôi thôm cuûa Li-

ban. Em gaùi ta, taân-phuï ta laø vöôøn ñoùng kín, Laø nguoàn nöôùc khoùa laïi, laø suoái nieâm-phong.

202

Ñaùm caây mình laø vöôøn ñòa ñaøng, Coù thaïch-löïu vaø traùi ngon, Hoa phuïng-tieân vaø caây cam-toøng; Cam-toøng vaø hoàng-hoa, xöông-boà vaø nhuïc-queá, Cuøng moïi thöù caây coû muøi thôm, Moät-döôïc, lö-hoäi vôùi caùc höông-lieäu coù danh. Mình laø maïch nöôùc trong vöôøn, Laø gieáng nöôùc soáng, laø doøng nöôùc chaûy töø Li-

ban. Sau aùi-aân, thö-giaõn Hôõi gioù baéc, haõy choåi-daäy, hôõi gioù nam, haõy thoåi

ñeán; Haõy thoåi trong vöôøn toâi, haàu cho caùc muøi thôm

noù bay ra! Nguyeän löông-nhaân toâi vaøo trong vöôøn ngöôøi. Vaø aên caùc traùi ngon-ngoït cuûa ngöôøi.”

Nhaõ-ca 4:1-16

203

Chöông IV

Vui-söôùng ñôøi ta My pleasant life

204

205

VUI-SÖÔÙNG

öùc Phaät cho “ñôøi laø beå khoå” vaø Ngaøi ñiõ tìm con ñöôøng giaûi-thoaùt cho chuùng sinh ñeå ñaït ñeán “cöïc laïc” – tuyeät-ñænh cuûa

vui-söôùng. “Cöïc-laïc” vaãn laø theá-giôùi mô-hoà trong giaùo-lyù nhaø Phaät.

Toâi ñaõ vieát cuoán saùch Soáng Thích-Thuù – Exciting Living xuaát-baûn thaùng 3 naêm 2009. Ñieàu gì laøm mình vui laø thích-thuù ngay.

Vui-söôùng ôû möùc-ñoä cao hôn thích-thuù. Vui-söôùng bình-daân ôû moïi löùa tuoåi laø yeâu vaø ñöôïc yeâu.

Nhaïc-só Y-Vaân coù nhieàu baøi raát hay, moät trong nhöng baøi ñoù laø:

60 naêm Cuoäc Ñôøi Em ôi coù bao nhieâu? 60 naêm cuoäc ñôøi 20 naêm ñaàu, sung-söôùng khoâng bao laâu 20 naêm sau, saàâu vöông cao vôøi-vôïi 20 naêm cuoái laø bao ÔÙ laø theá! ñôøi soáng khoâng ñöôïc bao ÔÙ laø bao! ñôøi khoâng laâu laø theá ÔÙ ñöôïc bao nhieâu soáng maø yeâu nhau Em ôi coù bao nhieâu 60 naêm cuoäc ñôøi Khi xa em roài, anh bieát yeâu thöông ai Neân khi yeâu nhau thì yeâu cho troïn ñôøi Em ôi ta soáng ñöôïc laø bao.

Ñ

206

Baûn nhaïc naøy ñöôïc Huøng-Cöôøng vaø Mai-leä-Huyeàn haùt thì nghe ñaõ. Cuoäc ñôøi tuy 60 naêm, thích-thuù nhieàu laém, nhöng vui-söôùng laø bao.

Ñoïc Tình Giaø cuûa Phan-Khoâi: Hai möôi boán naêm xöa, moät ñeâm vöøa gioù laïi vöøa möa Döôùi ngoïn ñeøn môø, trong gian nhaø nhoû, Hai maùi ñaàu xanh, keà nhau than-thôû: OÂi ñoâi ta, tình thöông vaãn naëng, Maø laáy nhau haún laø khoâng ñaëng, Ñeå ñeán noãi tình tröôùc, phuï sau Chi cho baèng sôùm lieäu maø buoâng nhau! Hay! Môùi baïc laøm sao chôù? Buoâng nhau laøm sao nôõ! Thöông ñöôïc chöøng naøo hay chöøng naáy! Chaúng qua oâng Trôøi baét ñoâi ta phaûi vaäy! Ta laø nhaân ngaõi, ñaâu phaûi vôï choàng Maø tính vieäc thuûy-chung! Hai möôi boán naêm sau Tình côø ñaát khaùch gaëp nhau. Ñoâi caùi ñaàu ñeàu baïc, Neáu chaúng quen lung ñoá nhìn ra ñöôïc. OÂn chuyeän cuõ maø thoâi, Lieác ñöa nhau ñi roài, Con maét coøn coù ñuoâi.

207

Caû cuoäc tình, “keà nhau laø than-thôû”, chæ coù vaøi giaây vui-söôùng khi baét gaëp “Con maét coøn coù ñuoâi”.

Nhaø thô Xuaân-Dieäu soáng döôùi thôøi Xaõ-hoäi Chuû-Nghóa ñaõ “vui-söôùng” chæ vì “Mieáng thòt baèng ngoùn tay” ñöôïc ngöôøi yeâu giaän-hôøn “gaép boû” vaøo cheùn cheùn côm mình.

Anh ñang côn ngôø-vöïc Loøng em coù thöông anh Boán hoâm roài daøi-daëc Em troâng nhö voâ-tình.

Bôûi töøng phuùt, töøng giôø Anh kieåm-tra laïi maõi Sôï hao maát moät ly Cuûa bieån trôøi tình-aùi.

Boãng trong böõa aên thöôøng Coù boán naêm ngöôøi nöõa Em gaép boû cho anh Mieáng thòt con nho-nhoû.

Mieáng thòt baèng ngoùn tay Anh chaúng tham aên troäi Nhöng nhôù maõi muoân ngaøy Trong luùc loøng mong ñôïi.

Anh aên nhö mieáng ngoïc Daï vui-söôùng ngheïn-ngaøo Nghó tình em voâ-taän Khi boû vaøo baùt anh.

Moãi luùc anh quaù yeâu

208

Hoùa nghi-ngôø, giaän tuûi Mieáng thòt em nuoâi anh Laïi voã-veà, an-uûi.

Cuoäc ñôøi ta coù nhieàu cô-hoäi “vui”, nhöng “söôùng” thì raát hieám. Caùi vui teä-haïi nhaát laø “vui chôi”. Nhoû “vui chôi” laø chuyeän bình-thöôøng, nhöng lôùn leân vaø vaãn “vui chôi” thì khoâng khaù. Ham vui – coù chuùt tieàn thì “mua vui”; coù thì-giôø thì “vui ñaâu chaàu ñaáy”. Nhöõng buoåi trình-dieãn vaên-ngheä thaønh-coâng ñeàu phaûi hoäi-ñuû nhöõng yeáu-toá laøm khaùn thính giaû “vui tai” nghe ca-só haùt, laãn “vui maét” nhìn ca-só trình-dieãn. Noäi-dung phaûi laøm khaùn thính giaû “vui cöôøi”, keå caû “cöôøi ra nöôùc maét”, ñeå khi ra veà “vui loøng haû daï”, xöùng vôùi ñoàng tieàn boû ra “mua vui”.

Ngöôøi ta öa tieáp-caän vôùi ngöôøi “vui tính”, coù göông maët “vui töôi” vaø haønh-vi “vui-veû”.

Caùi vui traàm-laëng moät chuùt phaûi noùi laø “vui thích”. Loaïi vui naøy cuõng khoù keùo daøi, vì caùi “thích” naøo cuõng bò thôøi-gian laøm “chaùn”.

Caùi vui tai-haïi ñaùng keå laø “vui mieäng” thì hay lôõ lôøi. Duy caùi “vui-söôùng” thì khoù ñaït ñeán. Ñoâi khi ñaït ñöôïc “vui-söôùng” cho mình thì laïi “ñau-khoå” cho ngöôøi.

Vui-söôùng rieâng

Coù khi “vui” maø khoâng “söôùng”. Nhöng khi “söôùng” thì chaéc “vui”. Vui-söôùng ñi ñoâi vôùi nhau, “Vui” ngoaïi hình, “söôùng” noäi taâm.

209

Hai böùc tranh hí-hoïa maø toâi coù dòp xem hoài nieân thieáu. Chính hai böùc tranh naøy ñaõ aûnh-höôûng ñeán toâi raát nhieàu trong yù-thöùc vui-söôùng.

Hai böùc tranh veõ caïnh nhau treân tôø baùo. Moät böùc veõ hai vôï choàng ngoài treân xe hôi. Baø vôï maët nhaên maøy nhoù, coù lôøi ghi chuù noùi vôùi choàng:

- Ngoài treân caùi xe loãi thôøi, thaät maát maët vôùi baø con, baïn-beø, khoå ôi laø khoå.

Böùc tranh kia veõ choàng keùo xe ba-gaùc chaát ñaày ñoà pheá-thaûi. Vôï ñaåy phía sau xe vôùi boä maët vui, mæm cöôøi noùi vôùi choàng, lôøi ghi-chuù:

- Baùnh xe môùi voâ daàu, ñaåy nheï heàu, söôùng gheâ. Caûm thaáy “söôùng” laø “vui” lieàn. Caùi “söôùng” tröôùc,

caùi “vui” sau. Caùi “söôùng” naèm trong caûm-khoaùi cuûa taâm-hoàn.

Nhôù thôøi Vieät Coäng môùi xaâm chieám Mieàn Nam Vieät Nam, ñem theo caùi khoå töø Baéc vaøo Nam. Hai anh Baéc Nam ngoài noùi chuyeän than khoå vôùi nhau. Anh Nam cho bieát “khoå” trong Nam vaãn “söôùng” hôn “khoå” ngoaøi Baéc. Anh Baéc ngôù ngöôøi, chaúng bieát caùi “söôùng” trong caùi “khoå” ôû trong Nam. Anh Nam môùi hoûi anh Baéc:

- Anh ñaùnh vaàn chöõ “khoå” theá naøo? - “Khoå” haû. Khôø (kh) oâ khoâ hoûi khoå. - Thaáy khoâng, ñaõ “khoå” coøn “khôø” nöõa. Trong Nam

chuùng toâi ñaùnh vaàn nhö vaày: Ca (k) haùt (h) oâ khoâ hoûi khoå. Khoå maø vaãn coøn “ca

haùt” ñöôïc laø “söôùng” chôù gì nöõa.

210

Toâi nhôù laïi hoài Toång-Thoáng Gerge W. Bush taïi chöùc. Trong moät cuoäc noùi chuyeän vôùi baùo chí taïi Iraq vaøo ngaøy 14 thaùng 12 naêm 2008, coù Thuû-töôùng Iraq Nouri al-Maliki ñöùng beân caïnh. Toång-thoáng Bush bò moät chaøng phoùng vieân truyeàn-hình Muntadar al-Zaidi neùm chieác giaày vaøo Toång-thoáng Bush vôùi lôøi heùt lôùn:

- Ñaây laø nuï hoân vónh-bieät cuûa daân Iraq. Chieác giaày thöù hai neùm tieáp vôùi lôøi:

- Coøn chieác naøy daønh cho goùa phuï, treû moà-coâi, vaø nhöõng ngöôøi cheát taïi Iraq.

Toång-thoáng Bush ñeàu neù traùnh khoûi hai chieác giaøy bay thaúng veà phía mình. Neù xong, Toång –thoáng mæm cöôøi, chaéc vui-söôùng laém môùi noùi ra ñöôïc caâu naøy:

- Taát caû nhöõng gì toâi coù theå noùi laø: giaày ñoù coù côõ soá 10.

Nieàm vui-söôùng cuûa Toång-Thoáng laø cheá-ngöï ñöôïc quyeàn-uy cuûa moät cöôøng-quoác, coøn boâng-ñuøa moät “söï-coá” maát maët quoác-gia.

Ngaøy 2 thaùng 2 naêm 2009, taïi ñaïi hoïc danh tieáng Cambridge beân Anh. Trong luùc Thuû-töôùng Trung Quoác OÂn-gia-Baûo ñoïc baøi dieãn vaên daøi 3,200 chöõ ñeà-caäp ñeán vai troø Trung-Quoác toaøn-caàu hoùa tröôùc moät cöû toïa ñoä 500 ngöôøi. Moät sinh-vieân 27 tuoåi, baát ngôø ñöùng leân hoâ lôùn:

- Laøm sao chuùng ta coù theå nghe lôøi leõ xaûo-traù cuûa teân ñoäc-taøi naøy. Vaø chieác giaøy theå-thao neùm veà phía Thuû töôùng. Chieác giaày khoâng tôùi ñích, caùch ñích ñeán

211

moät thöôùc laän. Thuû-töôùng OÂn-gia-Baûo nghieâm maët phaùn:

- Haønh-vi ñeâ-tieän naøy khoâng theå coù choã ñöùng giöõa quan-heä höõu-nghò Anh vaø Trung-Quoác.

Cuøng moät söï vieäc, theá maø ngöôøi vui-söôùng, ngöôøi khoå ñau.

Coù ngöôøi ñaõ gaén taám giaáy ôû phía sau xe coù haøng chöõ: One Big Ass Mistake, America. Gheùp maáy chöõ ñaàu laø teân Toång-Thoáng Obama. Ñoäc-ñòa chöõ Ass vöøa laø caùi baøn toïa, vöøa laø con löøa, bieåu töôïng cho ñaûng Daân Chuû. Haún ngöôøi nghó ra haøng chöõ treân vui-söôùng voâ-cuøng vaø ngöôøi nhaän haøng chöõ treân gaén phía sau xe cuõng vui-söôùng khoâng keùm.

Coù oâng Vieät vaøo daân Myõ luoân töï haøo Vieät Myõ trong moät thaân. OÂng hoïc tieáng Myõ vaø nhaän ra moät soá tieáng Myõ-Vieät trong moät aâm. OÂng raát vui-söôùng nhaän ra nhöõng aâm Myõ-Vieät ñoàng baûn chaát Vieät-Myõ cuûa oâng nhö vaày:

To-night – toái nay; Cut – caét; Foist – phoái (hôïp); Curb – khôùp; Bother – bô-thôø; Bark – boùc; Stench – tanh; Slur – lôø; Slash – raïch; Slat – laùt; Shimmer – môø; Scour – coï; Squawk – quang-quaùc; Squeak – coùt-keùt. Chaéc coøn moät soá tieáng nöõa.

Giôùi thi-só thöôøng coù caùi “söôùng mình eân” khi goùi gheùm yù-töôûng doài-daøo cuûa mình baèng vaøi caâu thô ngaén-nguûi ngay trong ñeâm toái, hay ñang daïo böôùc “thö-giaõn” ñaâu ñoù.

212

Moät saùng toâi tôùi vaên-phoøng, thaáy aùnh ñeøn ñieän-thoaïi nhaáp-nhaùy, toâi nhaán nuùt nghe lôøi nhaén. Tieáng cuï Traàn-minh-Xuaân, moät con-caùi Chuùa vöøa troøn 90 xuaân-xanh vui noùi:

- Muïc-sö ôi, môùi laøm ñöôïc baøi thô, söôùng quaù, goïi noùi cho Muïc-sö nghe. Muïc-sö ôi, Toång-Thoáng Obama ngöng chöông-trình leân cung traêng, laïi coù chöông-trình leân Hoûa tinh. Chi vaäy, leân thieân-ñaøng söôùng hôn. Toâi coù maáy caâu thô veà Kieán-Thöùc nhö vaày:

Loaøi ngöôøi leân ñeán maët traêng Ñang döï tính ñi leân sao hoûa Vaø ñaõ laäp ñöôïc traïm khoâng gian Toâi döï tính vöôït leân taát caû Tin Jeâsus, thaúng ñeán thieân-ñaøng.

Muïc sö ôi, kieán-thöùc cuûa nhöõng nhaø khoa-hoïc chæ ñuû leân ñeán maët traêng, sao hoûa. Kieán thöùc cuûa toâi leân ñeán thieân-ñaøng. Kieán-thöùc cuûa nhaân-loaïi chæ ñaït ñeán ôû “traïm khoâng gian”, kieán-thöùc cuûa toâi ñaït ñeán ôû “nhaø Cha” (Giaêng 14:2). Söôùng quaù phaûi khoâng Muïc-sö.

Giôùi ñoïc saùch cuõng coù caùi “söôùng mình eân” khi baét gaëp yù-töôûng hay, moät baøi thô ñaày yù-nghóa mang ñeán nieàm “vui” khoâng ít sau caùi chôït “söôùng”. Caùi “söôùng” naøy vöôït quaù soá tieàn boû ra mua saùch.

Toâi coù caùi “söôùng” khi ñoïc vaø suy-gaãm lôøi Kinh-Thaùnh. Caùi “Söôùng” khi Chuùa “môû maét toâi, ñeå toâi thaáy söï laï-luøng trong luaät-phaùp cuûa Chuùa” (Thi-Thieân 119:18).

213

Trong moät ñeâm, khi toâi vieát cuoán saùch thöù 9 trong boä saùch Jeâsus – Cöùu Chuùa Toâi. Baøi vieát veà Chuùa Jeâsus hieän ra nôi bôø bieån Ti-beâ-ri-aùt. Sau moät ñeâm, baûy moân-ñoà cuûa Chuùa caät löïc ñaùnh caù maø chaúng ñöôïc chi. Chuùa hieän ra vaø chæ caùch cho caùc moân-ñoà ñaùnh ñöôïc nhieàu caù. Sau ñoù caùc moân-ñoà nhaän ra Chuùa vaø vaøo bôø gaëp Chuùa.

“Luùc moân-ñoà ñaõ leân bôø, thaáy taïi ñoù coù löûa than, ôû treân ñeå caù, vaø coù baùnh. Ñöùc Chuùa Jeâsus phaùn raèng: Haõy ñem caù caùc ngöôi môùi ñaùnh ñöôïc ñoù laïi ñaây. Si-moân Phi-e-rô xuoáng thuyeàn, keùo tay löôùi ñaày moät traêm naêm möôi ba con caù lôùn leân bôø ... Ñöùc Chuùa Jeâsus phaùn raèng: Haõy laïi maø aên. Nhöng khoâng moät moân-ñoà naøo daùm hoûi raèng: Ngöôi laø ai? Vì bieát quaû raèng aáy laø Chuùa. Ñöùc Chuùa Jeâsus laïi gaàn, laáy baùnh cho caùc moân-ñoà vaø cho luoân caù nöõa” (Giaêng 21:9-13).

Caùc moân-ñoà leân bôø, Chuùa bieát hoï ñoùi vaø meät. Ngaøi löu taâm ñeán theå-xaùc chuùng ta. Ngaøi döï-bò cho caùc moân-ñoà böõa aên saùng goàm baùnh vaø caù ñang nöôùng treân löûa. Ngaøi ñaõ töøng hoùa baùnh vaø caù cho hôn naêm ngaøn ngöôøi aên (Giaêng 6:11-13). Theá maø trong böõa aên saùng, keå caû Chuùa môùi coù taùm ngöôøi, soá caù khoâng ñuû. Ngaøi baûo caùc moân ñoà: “Haõy ñem caù caùc ngöôi môùi ñaùnh ñöôïc ñoù laïi ñaây”. Phaûi chaêng Chuùa khoâng ñuû quyeàn-naêng cung-caáp moïi söï caàn-duøng cho moân-ñoà Ngaøi? Khoâng, ñaây laø moät chaân-lyù trong coâng-vieäc Chuùa. Chuùa muoán con-caùi Ngaøi “hieäp-taùc” vôùi Ngaøi trong coâng-vieäc Ngaøi. Toâi vaãn

214

thích caâu naøy: Chæ moät mình Ñöùc Chuùa Jeâsus coù theå cöùu caû theá-gian, nhöng Ñöùc Chuùa Jeâsus khoâng theå cöùu caû theá-gian moät mình. Ngaøi caàn söï hieäp-taùc cuûa moãi con-caùi Ngaøi.

Chuùa cho pheùp chuùng ta döï phaàn vôùi Ngaøi. Ñoù laø moät vinh-döï Ngaøi daønh cho chuùng ta. Phao-loâ raát haõnh-dieän tuyeân-boá: “Chuùng toâi laø baïn cuøng laøm vieäc vôùi Ñöùc Chuùa Trôøi” (I Coâ-rinh-toâ 3:9). Baát cöù coâng-vieäc naøo cuûa Chuùa daønh cho ta ñeàu coù ta döï phaàn. Döï phaàn laø moät vinh-döï, chôù daïi-doät laáy ñoù ñeå keå coâng, song phaûi caûm-taï Chuùa nhö taâm-tình cuûa Phao-loâ. “Nhöng toâi nay laø ngöôøi theå naøo, laø nhôø ôn Ñöùc Chuùa Trôøi, vaø ôn Ngaøi ban cho toâi cuõng khoâng phaûi laø uoång vaäy. Traùi laïi, toâi ñaõ laøm nhieàu vieäc hôn ngöôøi khaùc, nhöng naøo phaûi toâi, beøn laø ôn Ñöùc Chuùa Trôøi ñaõ ôû cuøng toâi vaäy” (I Coâ-rinh-toâ 15:10)

Ngaøi cuõng cho pheùp chuùng ta “höôûng coâng-vieäc cuûa tay mình” (Thi-Thieân 128:2). “Ñem caù caùc ngöôi ñaùnh ñöôïc ñoù laïi ñaây” nöôùng aên luoân. AÊn caù mình caâu ñöôïc, ñaùnh ñöôïc bao giôø cuõng “ngon”.

Phao-loâ ñaõ ñöôïc höôûng “coâng vieäc cuûa tay mình”. Caùi “ngon” cuûa Phao-loâ nhieàu laém, Ñôn cöû: “Haõy chaøo Beâ-rit-sin vaø A-qui-la, ngöôøi cuøng laøm vieäc vôùi toâi trong Ñöùc Chuùa Jeâsus-Christ. laø hai ngöôøi lieàu cheát ñeå cöùu söï soáng toâi; aáy chaúng nhöõng moät mình toâi taï-ôn hai ngöôøi, nhöng caû caùc Hoäi-Thaùnh cuûa daân ngoaïi nöõa” (Roâ-ma 16:3).

215

Toâi cuõng höôûng ñöôïc “coâng-vieäc cuûa tay mình”. Caùi “ngon” cuûa toâi cuõng khoâng ít. Ñôn cöû: “Toâi môùi ñoïc ñeán baøi thöù 4 trong cuoán saùch môùi nhaát cuûa Muïc-sö – Jeâsus – Cöùu Chuùa Toâi – Töø Thaäp-Tö Giaù Ñeán Ngoâi Moä Troáng laø phaûi ngöng laïi ñeå vieát thö naøy ñeán Muïc-sö. Tröôùc heát xin Muïc-sö gôûi saùch naøy ñeán ngöôøi baïn treû cuûa toâi ... Trong saùch Muïc-sö cho bieát: Muïc-sö caûm-taï Chuùa ñaõ daïy Muïc-sö nhieàu ñieàu môùi laï ñeå Muïc-sö vieát thaønh cuoán saùch naøy, thì rieâng toâi, toâi cuõng caûm taï Chuùa vì Ngaøi ñaõ duøng Muïc-sö luaän-giaûi nhieàu ñieàu môùi laï trong lôøi Chuùa ñeå nhôø ñoù toâi cuõng nhaän ñöôïc nhieàu ñieàu môùi laï Thaùnh-Linh nhaéc-nhôû ...(trích thö cuûa oâng Nguyeãn-vaên-Phong. Houston, TX).

Mong raèng moãi con-caùi Chuùa ñeàu döï phaàn vôùi Chuùa vaø höôûng ñöôïc “coâng-vieäc cuûa tay mình”.

Toâi vieát xong phaàn naøy “söôùng” chi laï. Vì nhaän ra chaân-lyù trong moïi vieäc cuûa Chuùa, Chuùa muoán ngöôøi thuoäc veà Ngaøi döï phaàn vaø höôûng ñöôïc “coâng-vieäc tay mình laøm”.

ÔÛ ñôøi vui-buoàn laãn-loän, söôùng-khoå khoù phaân, hôn theá nöõa, con ngöôøi laïi laø nhöõng kòch só ñaïi-taøi, nhieàu luùc vui laïi bieåu loä buoàn, nhieàu khi söôùng laïi toû ra khoå hay ngöôïc laïi ñeå baøng-quan thieân-haï “troâng vaäy maø khoâng phaûi vaäy”. Nhöng vôùi chính mình laøm sao löøa-doái noåi.

Ngöôøi nhìn ñôøi laïc-quan haún coù cô vui-söôùng hôn ngöôøi bi-quan. Hai anh caâu caù beân doøng soâng, moät anh caâu ñöôïc con naøo, daàu lôùn daàu nhoû ñeàu toû veû

216

vui boû vaøo gioû. Coøn anh kia, caâu ñöôïc con naøo lôùn laø vöùt xuoáng soâng, con naøo khoâng lôùn laém cuõng caàm ngaém nghía, löôõng-löï roài vöùt xuoáng soâng. Anh kia laáy laøm laï leân tieáng hoûi:

- Sao anh caâu ñöôïc caù laïi cöù vöùt ñi vaäy? - Caù lôùn quaù, khoâng vöøa caùi chaûo chieân ôû nhaø. Caâu chuyeän vui thoâi, nhöng treân thöïc teá, bieát bao

ñieàu ñeán vôùi ta khieán ta vui, theá maø ta khoâng vui vì nghó noù khoâng hieäp vôùi ta ôû ñieåm naøo ñoù.

Xem truyeàn-hình, thænh-thoaûng baét gaëp hình aûnh moät vaøi thöông-pheá binh Vieät-Nam Coäng-Hoøa coøn ôû laïi Vieät-Nam ñöôïc phoûng-vaán, khoâng heà than-thaân traùch phaän, bò ñoàng ñoäi ñang soáng ôû nöôùc ngoaøi sung-söôùng boû queân. Nhöng luoân töï-haøo ñaõ maát moät phaàn thaân-theå vì chính-nghóa, vì quoác-gia daân-toäc. Chính ñieåm töï-haøo phaûn-aûnh nieàm “vui-söôùng” trong loøng. Phao-loâ cuõng “vui-söôùng” töï-haøo ñöôïc ngöôøi ñôøi coi nhö “raùc-reán cuûa theá-gian, caën-baõ cuûa loaøi ngöôøi” (I Coâ-rinh-toâ 4:13).

Vui-söôùng chung

Toâi vieát phaàn naøy trong thôøi-gian saép coù theá vaän hoäi tuùc-caàu ôû Nam Phi naêm 2010 vôùi 32 ñoäi boùng troøn cuûa 32 quoác-gia tham-döï. TV chieáu laïi thaønh-tích cuûa 32 ñoäi banh. Trong traän tranh taøi, ñoäi thaéng vui-söôùng ra maët vaø caû nöôùc vui-söôùng theo . Daân caû nöôùc vui-söôùng chung vôùi ñoäi banh cuûa quoác-gia mình. Nhìn töøng nhoùm ngöôøi trong quaùn caø-pheâ, töøng nhoùm ngöôøi nôi ñöôøng phoá, töøng nhoùm ngöôøi ôû

217

baát cöù nôi naøo ñeàu coù chung boä maët hôùn-hôû, chaân tay muùa may, nhaåy nhoùt, mieäng moàm la heùt nhö ñieân nhö khuøng. Nieàm vui-söôùng ñoâi khi khoâng coøn kieåm-soaùt, neân ñaõ xaûy ra nhöõng cuoäc baïo haønh, taøn-phaù xe coä ngoaøi ñöôøng cho ñaõ nö. Chuùng ta khoâng theå vui-söôùng vaø gaây ñau-khoå cuûa ngöôøi khaùc.

Trong caùc cuoäc hoïp maët, khoâng coù cuoäc hoïp maët naøo vui-söôùng baèng cuoäc hoïp maët nhöõng ngöôøi thaân, cuøng löùa tuoåi ñeå taùn doùc. Höùng ñaâu noùi ñoù, chaúng coù ñeà-taøi, chuyeän noï xoï chuyeän kia, khoâng caàn giöõ yù, giöõ töù, ngoài caùch naøo cuõng ñöôïc, noùi caùch naøo cuõng xong, vung chaân muùa tay thoaûi maùi, chaúng coøn yù-thöùc thôøi-gian, cho ñeán khi chôït tænh, tuyeân-boá chia tay, theá maø vaãn coù ngöôøi noùi vôùt theâm. Vui-söôùng chi laï.

Chuùng ta chung vui hôi nhieàu, nhöng vui-söôùng chung raát hieám hoi. Vui-söôùng chung ñöôïc theå-hieän khi ta laøm cho ai vui-söôùng thì mình cuõng ñöôïc vui-söôùng.

Trong moät cuoäc trieån-laõm tranh, hai vôï choàng ñöùng nhìn moät böùc tranh hôi laâu khieán cho ngöôøi hoïa-só laáy laøm laï lieàn tôùi hoûi:

- Anh chò thaáy böùc tranh naøy theá naøo maø anh chò ngaém laâu nhö vaäy?

- Chuùng toâi khoâng raønh veà hoäi-hoïa, nhöng khoâng hieåu sao böùc tranh naøy ñaõ thu-huùt chuùng toâi, Öôùc gì chuùng toâi coù böùc tranh naøy treo nôi phoøng khaùch. Nhöng nhìn giaù tieàn, chuùng toâi khoâng theå mua ñöôïc.

218

- Toâi khoâng theå baùn böùc tranh naøy döôùi giaù ñaõ ñònh. Vôùi anh chò, giaù böùc tranh naøy phaûi cao hôn giaù ñaõ ñònh. Giaù ñoù laø moät taùch traø cho toâi ñöôïc ngoài uoáng nôi phoøng khaùch nhaø anh chò, nôi treo böùc tranh naøy.

Hai vôï choàng heát söùc ngaïc-nhieân khoâng hieåu yù cuûa ngöôøi hoïa-só. Ngöôøi hoïa só giaûi-ñaùp:

- Chính anh chò ñaõ laøm cho toâi vui-söôùng khi anh chò toû ra “meâ” taùc-phaåm cuûa toâi. Vaø toâi cuõng muoán laøm anh chò vui söôùng coù ñöôïc böùc tranh anh chò öôùc muoán. Giôø phuùt uoáng traø taïi phoøng khaùch nhaø anh chò laø giôø phuùt vui-söôùng cuûa toâi.

- Vaø chuùng toâi raát vui-söôùng ñöôïc ñoùn tieáp hoïa-só ñeán nhaø chuùng toâi uoáng traø.

OÂng Hoaøng-vaên-Thaønh, chuû cô-sôû AllStates Mailing Service Inc. taïi San Diego ñaõ in tôø AÙnh-Saùng vaø chaïy luoân ñòa-chæ theo caùch böu-ñieän ñoøi-hoûi, gaàn hai chuïc naêm nay hoaøn-toaøn mieãn phí. OÂng caûm-meán chuùng toâi vaø muoán döï-phaàn vaøo “coâng-vieäc nhaø thôø”. Moät laàn oâng noùi vôùi toâi:

- Toâi ñi khaùm baùc-só, taïi phoøng baùc-só, toâi thaáy moät xaáp AÙnh-Saùng ñeå treân baøn vaø thaáy bònh nhaân caàm ñoïc. Toâi “söôùng” laém vì toâi coù phaàn trong ñoù.

Nghe lôøi oâng noùi, toâi cuõng “söôùng” luoân. Toâi naém tay oâng vaø hai chuùng toâi cuøng cöôøi.

Tôø AÙnh-Saùng ñöôïc nhieàu ngöôøi yeåm-trôï. Chuùng ta ñeàu vui-söôùng vì bieát raèng: “Ngöôøi troàng keû töôùi ñeàu baèng nhau” (I Coâ-rinh-toâ 3:8).

219

Laï laém, nhieàu khi baét gaëp söï vui-söôùng nôi ngöôøi khaùc, chuùng ta chaúng nhöõng khoâng vui-söôùng maø laïi ganh söï vui-söôùng cuûa ngöôøi. Chuùng ta chæ caûm-nhaän söï vui-söôùng khi chuùng ta laøm ngöôøi khaùc vui-söôùng. Nieàm vui-söôùng chung naøy ít khi bieåu-loä tröïc tieáp. Vui-söôùng chung ñaáy, nhöng moãi ngöôøi caûm-nhaän caùch rieâng.

Hai vôï choàng vöøa böôùc ra khoûi tieäm aên, ñi ñeán baõi ñaäu xe, ngöôøi choàng noùi vôùi vôï:

- Em ñöùng ñaây, anh quay laïi cho baø ñöùng xin tieàn ôû gaàn choã cöûa. Anh coù ñoàng leû ñaây.

- Ñeå ñoù em, anh ra xe ñi. Vaøi phuùt sau, baø vôï leân xe vôùi boä maët vui-söôùng chi laï. OÂng choàng lieàn hoûi:

- Cho tieàn baø giaø ñoù, coù gì maø vui döõ vaäy. - Em caàm tay baø, ñeå tôø giaáy baïc vaøo. Baø voäi môû

tôø giaáy baïc ra, khi thaáy tôø ñoù khoâng phaûi laø moät ñoàng maø laø möôøi ñoàng. Baø nhìn em, chaåy nöôùc maét, coøn oâm em laép-baép “God bless you! God bless you!” Chæ möôøi ñoàng thoâi maø baø söôùng, em cuõng söôùng. Quaù reû.

Phao-loâ baøy-toû söï vui-söôùng cuûa mình khi laøm cho ngöôøi khaùc vui-söôùng nhö vaày: “Chuùng toâi (vui-söôùng) laø keû ngu-daïi vì côù Ñaáng Christ, nhöng anh em (vui-söôùng vì) ñöôïc khoân-ngoan trong Ñaáng Christ; chuùng toâi (vui-söôùng) yeáu-ñuoái, anh em (vui-söôùng ñöôïc) maïnh-meõ, anh em (vui-söôùng ñöôïc) quí-troïng, chuùng toâi (vui-söôùng chòu) khinh-heøn” (I Coâ-

220

rinh-toâ 4:10). Moät ñaøng vui-söôùng chòu ñeå moät ñaøng vui-söôùng ñöôïc.

Chuùa Jeâsus “vì söï vui-möøng ñaõ ñaët tröôùc maët mình, chòu laáy thaäp-töï giaù, khinh ñieàu sæ-nhuïc” (Heâ-bô-rô 12:2). Bôûi ñoù, traûi qua hôn 20 theá-kyû, soá ngöôøi “vui-möøng” ñöôïc “trôû neân con-caùi Ñöùc Chuùa Trôøi” (Giaêng 1:12) khoâng sao keå xieát.

Traûi qua hôn 20 theá-kyû, bieát bao Cô-ñoác nhaân vôùi nieàm vui-söôùng “ñaõ lieàu thaân vì danh Ñöùc Chuùa Jeâsus-Christ laø Chuùa chuùng ta” (Coâng-vuï caùc söù-ñoà 15:26) ñeå bieát bao ngöôøi vui-söôùng höôûng “ñuû moïi thöù phöôùc thieâng-lieâng ôû caùc nôi treân trôøi” (EÂ-pheâ-soâ 1:3).

Vui-söôùng thaät söï khi chuùng ta coù khaû-naêng cuøng vôùi taám-loøng taän-tình giuùp-ñôõ ngöôøi khaùc ñuùng nhu-caàu thieát-yeáu.

Toâi khoâng ngaïi noùi cho quyù vò bieát nieàm vui-söôùng cuûa toâi khi vieát vaø aán-haønh saùch.

Tröôùc heát toâi vui-söôùng trong ôn Chuùa. Vieäc gì toâi laøm ñöôïc – “naøo phaûi toâi, beøn laø ôn Ñöùc Chuùa Trôøi ñaõ ôû cuøng toâi” (I Coâ-rinh-toâ 15:10).

Keá ñeán toâi vui-söôùng vì ôû xöù naøy coù cô-hoäi hoïc hoûi. Söùc hoïc cuûa toâi chæ “bieát ñoïc, bieát vieát”. Vui-söôùng “bieát ñoïc” ñeå thu-nhaän vaø “bieát vieát” ñeå chia-xeû. Thu-nhaän vui-söôùng bao nhieâu, chia-xeû vui-söôùng caøng hôn nöõa. Vui-söôùng chia-xeû thì vui-söôùng thu-nhaän laïi gia-taêng. Thu nhieàu, chia nhieàu môùi höôûng ñöôïc vui-söôùng quaân-bình.

221

AÁn haønh ñöôïc moät cuoán saùch, nhö baø meï vui-söôùng nhìn ñöùa con sau côn ñau quaën thaét.

Coâng-vieäc keá-tieáp laø “goïi” ñeán caùc Muïc-sö, caùc con-caùi Chuùa, caùc thaân-höõu ñeå nhôø quyù vò naøy ñoùn nhaän saùch vaø giôùi-thieäu ñeán con-caùi Chuùa trong Hoäi-Thaùnh hay baïn höõu trong vuøng. Ñaàu daây beân kia, quyù vò “gaät”, coøn toû ra vui-söôùng vì “ñöôïc” Muïc-sö nhôù ñeán nhôø vaû. Sau ñoù “goùi” töø moät, hai cuoán ñeán vaøi chuïc cuoán theo lôøi yeâu-caàu, roài ra böu-ñieän “gôûi”. Soá saùch phaùt haønh 1,000 cuoán moãi kyø. Goïi, goùi, gôûi caû thaùng môùi ñöôïc vaøi traêm cuoán. Nieàm vui-söôùng “gaët” lai-rai sau ñoù. Söï vui-söôùng qua laù thö ñoäc-giaû gôûi veà nhaän ñònh cuoán saùch: Khen-cheâ ñeàu laø nieàm vui-söôùng cuûa taùc-giaû. “Gaët” soá tieàn uûng-hoä aán-phí, söï vui-söôùng cuõng khoâng nhoû vì traû ñöôïc “nôï” nhaø in, traû tieàn böu-phí, ñoàng thôøi ñeå in cuoán keá-tieáp. Ñoàng tieàn cöù theá maø xoay-vaàn, khoâng coù choã ñònh-cö, khoûi maát coâng giöõ – vui-söôùng laø vaäy.

Nhöõng ngöôøi coù nieàm vui-söôùng rieâng, song thieáu nieàm vui-söôùng chung laø caûm thaáy vui-söôùng khoâng ... ñaày troïn.

Vui-söôùng trong nieàm tin

Ngöôøi Vieät chuùng ta coù caâu “an baàn laïc ñaïo”. – “An baàn” laø yeân phaän ngheøo, nhöng “laïc ñaïo” laø vui-söôùng vôùi leõ Trôøi, laø vui-söôùng trong nieàm tin.

Nieàm tin khoù phaân-ñònh chính-xaùc ñuùng hay sai, nhöng nieàm tin luoân taïo ra söùc maïnh ñeå con ngöôøi

222

chòu ñöïng hay vöôn leân. Nieàm tin cho ta yù-nghóa veà cuoäc soáng cuøng höôùng-daãn ta sanh-ñoäng trong cuoäc ñôøi. Maát nieàm tin keå nhö maát taát caû yù-nghóa cuøng vui-söôùng cuûa cuoäc ñôøi.

Thôøi ñaïi vaên-minh naøy, ngöôøi ta ñaët nieàm tin nôi mình hôi nhieàu. Ngöôøi ta tin raèng caùi gì con ngöôøi sôùm hay muoän ñeàu coù theå laøm ñöôïc vaø ngöôøi ta ñang döï tính laøm neân caû “con ngöôøi”. Ngaøy nay con ngöôøi ñaõ coù “thieân lyù nhó” nhôø ñieän thoaïi caàm tay. Con ngöôøi ñaõ coù “thieân-lyù nhaõn” nhôø heä-thoáng truyeàn hình, internet. Vaø baát-cöù vaán-ñeà gì cuõng coù cô giaûi-quyeát. Cöù tin nôi mình nhö lôøi Phaät daïy: “Töï mình thaép ñuoác maø ñi”, Moãi con ngöôøi ñeàu coù theå trôû neân “Ñaáng Toái-Cao”. Nhöng tieác thay, con ngöôøi laïi luoân baát an, taám loøng chaúng bao giôø ñöôïc caûi tieán, luùc naøo cuõng “ñaày-daãy moïi söï khoâng coâng-bình, ñoäc-aùc, tham-lam, hung-döõ; chan-chöùa nhöõng ñieàu ghen-gheùt, gieát ngöôøi, caõi-laãy, doái-traù, giaän-döõ; hay maùch, gieøn-cheâ, chaúng tin-kính, xaác-xöôïc, kieâu-ngaïo, khoe-khoang, khoân-kheùo veà söï laøm döõ, khoâng vaâng-lôøi cha-meï; daïi-doät, traùi lôøi giao-öôùc, chaúng coù tình-nghóa töï-nhieân, khoâng coù loøng thöông-xoùt” (Roâ-ma 1:29-31). Ngöôøi coù chuùt khoân-ngoan khoâng bao giôø daùm ñaët nieàm tin nôi mình. Roài “cöù suy buïng ta ra buïng ngöôøi” neân chaúng daïi ñaët nieàm tin nôi ngöôøi. Vôùi ngöôøi - “nhaân voâ thaäp toaøn”, deø-daët vaãn laø thaùi-ñoä khoân-ngoan. Thoâi thì ñaët nieàm tin vaøo thaàn-thaùnh vaãn hôn. Thaàn thaùnh naøo cuõng ñöôïc, “coù tin coù linh”.

223

Ngöôøi coù nieàm tin vöõng-chaéc haún coù cô vui-söôùng hôn ngöôøi voâ tín. Khoâng bieát trong nieàm tin quyù vò coù ñieåm naøo caên-baûn cho nieàm vui-söôùng.

Nhieàu toân-giaùo, ngöôøi ñaët nieàm tin vaøo chæ thaáy khoå. Quyù vò chöùc-saéc trong toân-giaùo khoâng bieát vui-söôùng nôi naøo, nhöng “khoå tu” vaãn laø thaønh-tích treân ñöôøng ñaïo.

Nöõ tu Teresa, ngöôøi Coâng-Giaùo La-maõ vinh-danh laø Meï Teresa, ngöôøi nöõ tu taän-hieán ñôøi mình vaøo coâng-taùc töø-thieän. Baø ñöôïc trao giaûi Nobel Hoøa-Bình vaøo naêm 1979. Thaønh-quaû coâng-taùc töø-thieän cuûa baø khaù nhieàu. Nhöng naøo ai ngôø gaàn naêm möôi naêm vôùi nhöõng thaønh-quaû hieån-nhieân ngoaøi ñôøi, nöõ tu Teresa chaúng bao giôø caûm thaáy vui-söôùng, baø thaát-baïi hoaøn-toaøn trong nieàm tin. Trong khi Giaùo-hoäi Coâng-Giaùo La-maõ ñang tieán-haønh vieäc phong thaùnh cho baø, thì baùo chí tieát-loä, trong suoát gaàn naêm möôi naêm, nieàm tin cuûa baø khoâng laøm thaønh ñöôïc ñieàu gì trong taâm-hoàn vaø caû trong taâm-linh. Baùo Time ra ngaøy 3 thaùng 9 naêm 2007 ñaêng moät baøi cuûa David Van Biema coù töïa ñeà “Her Agony” – Söï Thoáng-khoå cuûa Baø. David Van Biema ñaõ vieát veà noãi thoáng-khoå cuûa baø do chính baø tieát-loä trong nhöõng böùc thö gôûi cho vò Linh-muïc Michael Van Der Peet, linh-höôùng cuûa baø trong suoát 66 naêm, ñaõ ñöôïc in thaønh saùch Mother Teresa: Come Be My Light – Meï Teresa: Con haõy ñeán laøm AÙnh-Saùng cho ta do Linh-muïc Kolodiejchuk chuû bieân.

224

Tuaàn baùo Newsweek ra ngaøy 10 thaùng 9 naêm 2007 cuõng coù moät baøi noùi veà vò nöõ tu löøng danh naøy vôùi töïa ñeà “The Dogmatic Doubter” – Ngöôøi Nghi-ngôø Giaùo-ñieàu.

Qua caùc taøi-lieäu treân chöùng-toû baø baát an trong söï cöùu-roãi. Nhöõng ngaøy thaùng gaàn qua ñôøi, söï baát an caøng loä roõ khuûng-khieáp. Baø daùm khaúng ñònh söï baát an ñoù ñaõ ñöôïc “nuï cöôøi laø caùi maët naï, hay caùi aùo choaøng nöõ tu che-ñaäy moïi söï ñoù”. Baø thuù nhaän: “Döôùi ñaùy thaúm linh-hoàn, khoâng coù gì heát ngoaøi söï troáng-vaéng vaø toái-taêm ... Neáu coù Chuùa, xin Ngaøi haõy tha toäi cho con ...” Trong moät laù thö khaùc, baø than-thôû: “Toâi lao-löïc ñeå laøm gì? Neáu khoâng coù Chuùa, cuõng chaúng coù linh-hoàn, oâi Chuùa Jeâsus, Ngaøi cuõng chaúng coù nöõa”.

Tuaàn baùo Time ñaõ hoûi yù-kieán nhieàu nhaø taâm-linh vaø taâm-lyù hoïc ñeå bieát nguyeân-nhaân naøo khieán vò nöõ tu danh tieáng cuoái theá-kyû 20, ñaõ ñöôïc Giaùo-Hoaøng John Paul II phong Chaân Phöôùc, sau khi baø qua ñôøi naêm 1997, ñaõ coù noäi-taâm “ñen toái” vaø “troáng-vaéng” trong suoát cuoäc ñôøi nöõ tu. Toøa Thaùnh Vatican chöa leân tieáng veà söï vieäc naøy. OÂng Raymond L Flynn, cöïu ñaïi söù Hoa-kyø taïi Vatican traû lôøi baùo Boston Herald veà söï vieäc naøy laø do Ma-quæ nhaäp vaøo ñeå phaù ñaïo Chuùa.

Rieâng toâi, moät Cô-ñoác nhaân naém vöõng nguyeân-taùc cuûa caâu Kinh-Thaùnh naøy:

“Chuùa chæ cho toâi bieát con ñöôøng söï soáng; Tröôùc maët Chuùa coù troïn söï khoaùi-laïc,

225

Taïi beân höõu Chuùa coù ñieàu vui-söôùng voâ-cuøng.” Thi-Thieân 16:11 Baát-cöù Cô-ñoác nhaân naøo cuõng höôûng ñöôïc “vui-

söôùng” khi quyeát ñònh: “Toâi haèng ñeå Ñöùc Gieâ-hoâ-va ñöùng tröôùc maët toâi; Toâi chaúng heà bò ruùng-ñoäng, vì Ngaøi haèng ôû beân

höõu toâi.” Thi-Thieân 16:8 Ñôn-sô nhö ngöôøi tieàu-phu lôùn tuoåi ôû Queá-Sôn,

Quaûng-Nam raát vui-söôùng trong caên nhaø laù ñôn-sô nôi chaân nuùi. Vui-söôùng vì caûm-nhaän:

Moät caên nhaø laù vaùch löa thöa Chuùa ôû vôùi toâi theá cuõng vöøa Chôù töôûng caùi ngheøo ñeo caùi khoå Hoûi ai giaøu-coù söôùng chi chöa?

Khoâng moät Cô-ñoác nhaân naøo bieát “toân Ñaáng Christ, laø Chuùa, laøm thaùnh trong loøng mình” (I Phi-e-rô 3:15) laïi khoâng neám bieát “vui-söôùng voâ-cuøng”. Caùi ñieàu “vui-söôùng voâ-cuøng” naøy cuõng coù ngay trong hoaøn-caûnh khoán-khoå. Kinh-Thaùnh ghi laïi theå naøo Phao-loâ vaø Si-la “bò” khi ñi giaûng ñaïo: “Ñoaøn daân cuõng noåi leân nghòch cuøng hai ngöôøi, roài khi caùc thöôïng quan khieán xeù aùo hai ngöôøi ra roài, beøn truyeàn ñaùnh ñoøn. Sau khi ngöôøi ta ñaùnh nhieàu ñoøn roài, thì boû vaøo nguïc, daën ngöôøi ñeà-lao phaûi canh-giöõ cho nghieâm-nhaët. Ñöôïc leänh ñoù, ñeà-lao boû hai ngöôøi vaøo nguïc toái, vaø tra chôn vaøo cuøm.”

Trong nguïc toái, “Phao-loâ vaø Si-la caàu-nguyeän, haùt ngôïi-khen Ñöùc Chuùa Trôøi” (Coâng-vuï caùc söù-ñoà

226

16:22-25). Chæ coù söï “vui-söôùng voâ-cuøng” môùi ñuû naêng-löïc khieán “Phao-loâ vaø Si-la caàu-nguyeän” (töông-giao vôùi Chuùa) vaø “haùt ngôïi-khen Ñöùc Chuùa Trôøi” trong hoaøn-caûnh khoán-naïn naøy.

Cô-ñoác nhaân chaân-chính coù söï “vui-söôùng voâ-cuøng” trong moïi caûnh-ngoä vì bieát chaéc moät ñieàu: “Moïi söï (vieäc toát vaø caû vieäc xaáu xaûy ñeán cho ta) hieäp laïi laøm ích cho ngöôøi yeâu-meán Ñöùc Chuùa Trôøi” (Roâ-ma 8:28). Bieát chaéc ñieàu “ích” cho mình töø ñoù maø coù, hoûi sao khoâng “vui-söôùng”. Moät caùi “ích” lôùn hôn nöõa maø Cô-ñoác nhaân “chaøo-möøng nhöõng ñieàu ñoù töø ñaøng xa” (Heâ-bô-rô 11:13). AÁy laø theo lôøi Chuùa Jeâsus phaùn: “Haõy vui-veû vaø nöùc loøng möøng-rôõ (“vui-söôùng”) vì phaàn-thöôûng caùc ngöôi ôû treân trôøi seõ lôùn laém” (Ma-thi-ô 5:12).

Vui-söôùng trong phuïc-vuï

Tieáng Vieät “phuïc-vuï” vaø “phuïc-dòch” dòch qua tieáng Anh chæ moät chöõ “serve”. “Phuïc-vuï” vui-söôùng hôn “phuïc-dòch”. “Phuïc-dòch” laøm vieäc khoù-nhoïc, coù tính-caùch bò sai-khieán hay trong tinh-thaàn haàu-haï. “Phuïc-vuï” laøm chöùc-vuï mình ñöôïc giao-phoù hay töï-nhaän.

Ngöôøi “phuïc-dòch” chæ ñaâu laøm ñoù, khoâng caàn tri-thöùc, chæ caàn khaû-naêng vôùi taùnh sieâng-naêng laø ñöôïc. Nhöng ngöôøi “phuïc-vuï” raát caàn tri-thöùc. Ngöôøi ñöôïc giao nhieäm-vuï taát tri-thöùc phaûi ñuû ñeå thi-haønh vaø hoaøn-taát, ngoaïi tröø nhöõng ngöôøi ñöôïc giao nhieäm-vuï ñeå laøm “boà-nhìn”. Trí-thöùc cuõng phaûi hieäp vôùi nhieäm-

227

vuï. Laøm sao daùm giao nhieäm-vuï quan-saùt cho ngöôøi coù caëp maét môø hay loaïn-thò “troâng gaø hoùa quoác”.

Ngöôøi “phuïc-vuï” chaúng nhöõng caàn tri-thöùc cho coâng-vieäc, song caàn phaûi coù oùc nhaän ñònh saùng-suoát. Bieát bao coâng-vieäc khoâng hoaøn-taát chæ vì thieáu nhaän-ñònh, “ñaët caùi caày tröôùc con traâu”, chöa chòu be bôø ñaõ lo taùt nöôùc. Bieát bao ngöôøi phuïc-vuï ñaát nöôùc, phuïc-vuï ñoàng-baøo, phuïc-vuï giaùo-hoäi vaø caû phuïc-vuï Chuùa vôùi chuû-tröông “laøm ñeán ñaâu hay ñeán ñoù”. Ngöôøi Vieät haûi-ngoaïi laäp khoâng bieát bao nhieâu hoäi-ñoaøn choáng coäng vôùi muïc-ñích “laät-ñoå” cheá-ñoä coäng-saûn ôû queâ nhaø trong töông-lai. Nhöng nhìn vaøo hieän-taïi, nhöõng hoäi-ñoaøn choáng coäng ñang tìm caùch “laät ñoå” nhau.

Ngöôøi “phuïc-vuï” ñaéc-löïc caàn coù trí-thöùc thích-hieäp, caàn nhaän-ñònh saùng-suoát vaø caàn coù tinh-thaàn traùch-nhieäm.

Traùch nhieäm laø taâm-trí yù-thöùc ñöôïc caùi vieäc aáy laø phaàn cuûa mình, chính mình phaûi gaùnh-vaùc laáy, chính mình phaûi chu-toaøn. Nhöng ngöôøi coù traùch-nhieäm khoâng phaûi luùc naøo cuõng hoaøn-taát caùi phaàn vieäc cuûa mình, caùi nhieäm-vuï ñöôïc giao-phoù. Duø laø böïc anh-huøng caùi theá, treân ñöôøng ñôøi muoân vaøn choâng gai, trôû löïc cuõng phaûi gaùnh laáy nhöõng thaát-baïi naëng-neà vì baát löïc vôùi hoaøn-caûnh, vì khieám-khuyeát taøi-trí, vì aùc yù, voâ-tình cuûa ngöôøi ñôøi. Nhöng ngöôøi coù traùch-nhieäm daùm laøm, daùm nhaän söï thaát-baïi cuõng nhö thaønh-coâng. Moãi khi thaát-baïi, khoâng ñoå-thöøa taïi xaõ-

228

hoäi, taïi hoaøn-caûnh, taïi thôøi-vaän, taïi traêm ngaøn nguyeân-nhaân ngoaïi giôùi khaùc ngoaøi ra chính mình. Moãi khi thaønh-coâng, ngöôøi coù tinh-thaàn traùch-nhieäm cuõng khoâng maøu-meø khieâm-nhöôïng töø-choái thaønh-quaû do tri-thöùc, nhaän-ñònh vôùi tinh-thaàn traùch-nhieäm ñaït ñöôïc. Chuùa Jeâsus ñaõ haõnh-dieän tuyeân-boá: “Moïi söï ñaõ ñöôïc troïn” (Giaêng 19:30). Söù-ñoà Phao-loâ haõnh-dieän tuyeân-boá thaønh-quaû ñôøi mình: “Ta ñaõ ñaùnh traän toát laønh, ñaõ xong söï chaïy, ñaõ giöõ ñöôïc ñöùc-tin. Hieän nay maõo trieàu-thieân cuûa söï coâng-bình ñaõ ñeå daønh cho ta” (II Ti-moâ-theâ 4:7-8).

Trong xaõ-hoäi loaøi ngöôøi, coù nhöõng chöùc-vuï cao-troïng trong xaõ-hoäi, trong ñaûng-phaùi, trong hoäi-ñoaøn vaø trong toân-giaùo nöõa. Ngöôøi ta phaûi noã-löïc daønh cho ñöôïc chöùc-vuï ñeå “phuïc-vuï”. Ñeå ñöôïc “phuïc-vuï” bieát bao ngöôøi ñaønh chaáp-nhaän nhöõng haønh-ñoäng ti-tieän, nhöõng ñoøn pheùp haï-ñaúng ñeå loaïi ñoái phöông. Ñeå ñöôïc “phuïc-vuï”, bieát bao ngöôøi ñaõ vung tieàn khoâng tieác haàu ñaït ñöôïc öu-theá. Caùi giaù ñeå ñöôïc “phuïc-vuï” ñoâi khi quaù ñaét ñoái vôùi nhaân-caùch, ñoái vôùi tieàn-taøi. Nhieàu ngöôøi caûm thaáy “vui-söôùng” ñöôïc “phuïc-vuï” vì vöøa coù “tieáng” laïi vöøa coù “mieáng”. Coù “tieáng” vaø coù “mieáng” troäi hôn caùi giaù phaûi traû ñeå “phuïc-vuï” laø coù lôøi.

Cô-ñoác nhaân “phuïc-vuï” cho ai trong thaâm-taâm vaãn coù söï vui-söôùng, vì “Heã laøm vieäc gì, haõy heát loøng maø laøm, nhö laøm cho Chuùa, chôù khoâng phaûi laøm cho ngöôøi ta” (Coâ-loâ-se 3:23). Cô-ñoác nhaân “phuïc-vuï”

229

trong coâng-vieäc Chuùa maø tính “lôøi” theo caùch ñôøi naøy laø traùi vôùi lôøi Kinh-Thaùnh daïy: “Ñöøng laøm theo ñôøi naøy” (Roâ-ma 12:2). Chuùa Jeâsus khaúng-ñònh moät ñieàu laøm cho ngöôøi “phuïc-vuï” – haàu-vieäc Chuùa phaûi “vui-söôùng”, aáy laø: “Neáu ai haàu-vieäc ta, thì Cha ta aét toân-quyù ngöôøi” (Giaêng 12:26).

Ngöôøi taän-löïc “phuïc-vuï” Chuùa vaø ñoàng-baøo, ñoàng loaïi trong ñöôøng loái Chuùa cuõng coù “tieáng” laém. Moät loaïi “tieáng” bò chôù khoâng phaûi “tieáng” ñöôïc. Khi Chuùa Jeâsus taïi theá, Ngaøi vaø caùc moân-ñoà chuyeân-taâm giaûng ñaïo, “ñeán noãi Ngaøi vaø caùc moân-ñoà khoâng aên ñöôïc. Nhöõng baïn-höõu Ngaøi nghe vaäy, beøn ñeán caàm-giöõ Ngaøi, vì ngöôøi ta noùi Ngaøi maát trí-khoân” (Maùc 3:20-21). Ngaøi bò “tieáng” “Maát trí-khoân” laø khuøng.

Naøy nheù, neáu coù ngöôøi ñua xe vaø boû maïng trong tai-naïn ñua xe, chaúng ai cho ngöôøi ñoù “tieáng” “maát trí-khoân” – khuøng. Theá maø coù ngöôøi daùm ñi vaøo choã nguy-hieåm truyeàn-giaûng Tin-Laønh ñeán maát maïng thì chaéc-chaén bò ngöôøi ñôøi cho “tieáng” “maát trí-khoân” – khuøng. Neáu coù ngöôøi laøm hai, ba “gioùp” ñeán phôø ngöôøi, chaúng ai bò “tieáng” “maát trí-khoân” – khuøng. Nhöng neáu ai ñoù laøm “coâng-vieäc Chuùa caùch dö-daät luoân” (I Coâ-rinh-toâ 15:58), ñeán noãi khoâng coù thì-giôø nghæ-ngôi, höôûng-thuï laø bò “tieáng” “maát trí-khoân” – khuøng. Neáu coù ngöôøi vui-chôi suoát ñeâm, chaúng ai cho “tieáng” “maát trí-khoân” – khuøng. Nhöng neáu coù ngöôøi ñöùng suoát ñeâm phaùt truyeàn-ñaïo ñôn, noùi veà Tin-Laønh Cöùu-roãi cho oâng ñi qua, baø ñi laïi thì chaéc

230

bò “tieáng” “maát trí khoân” – khuøng. Ngöôøi ta chaúng bao giôø nghó ngöôøi ñem tieàn vaøo soøng baøi laø “maát trí-khoân” – khuøng. Nhöng ñem tieàn daâng leân Chuùa nhieàu moät chuùt laø bò coi nhö “maát trí-khoân” – khuøng, moät haønh-ñoäng “xaøi phí” (Maùc 14:4). Neáu coù ngöôøi haèng ngaøy boû nhieàu giôø ñoïc chuyeän, xem phim hay mieät-maøi vôùi “maïng löôùi” tröôùc maøn aûnh nhoû. Chaúng ai cho laø “maát trí-khoân” – khuøng. Nhöng ai thöû mieät-maøi vôùi Kinh-thaùnh, “suy-nghó ngaøy vaø ñeâm” (Gioâ-sueâ 1:8), thì chaéc ngöôøi ñoù khoâng bò “maát trí khoân” – khuøng, cuõng baát bình-thöôøng.

Chuùa Jeâsus taän-tuïy trong coâng-vieäc cuûa Ñöùc Chuùa Trôøi giao-phoù bò coi laø “maát trí-khoân” – khuøng. Phao-loâ, moät hoïc-giaû, moät ngöôøi coù ñòa-vò trong xaõ-hoäi, theá maø Phao-loâ “vì Ngaøi maø lieàu-boû moïi ñieàu lôïi ñoù” (Phi-líp 3:8), khoâng bieát thuï-höôûng vôùi ñôøi, laïi coøn “chaúng keå söï soáng mình laø quyù, mieãn chaïy cho xong vieäc ñua toâi, vaø chöùc-vuï toâi laõnh nôi Chuùa Jeâsus ñeå laøm chöùng veà Tin-Laønh cuûa ôn Ñöùc Chuùa Trôøi” (Coâng-vuï caùc söù-ñoà 20:24), thì thaät laø “maát trí-khoân” – khuøng naëng. Phao-loâ ñaõ bò quan lôùn Pheâ-tu cho laø “laõng-trí ... ñieân-cuoàng” (Coâng-vuï caùc söù-ñoà 26:24) khi Phao-loâ giaõi-baøy ôn Cöùu-roãi cho vua AÏc-ríp-ba. Theá maø Phao-loâ “vui-söôùng” nhaän: “Chuùng toâi cuoàng, aáy laø vì Ñöùc Chuùa Trôøi” (II Coâ-rinh-toâ 5:13).

Trong cuoäc ñôøi haàu-vieäc Chuùa cuûa toâi, toâi cuõng ñang ñeo-ñuoåi loaïi “maát trí-khoân”, loaïi “cuoàng”,

231

loaïi “doà-daïi” naøy. Bò “tieáng” naøy khoâng deã, phaûi traû giaù.

Nhöng nhöõng ai haàu-vieäc Chuùa, “phuïc-vuï” Nhaø Chuùa vôùi muïc-ñích kieám tí danh, kieám chuùt lôïi, thì chaéc-chaén chaúng bao giôø bò “tieáng” “Maát trí-khoân”, “cuoàng”, “doà-daïi”. Vì “nhöõng keû ñoù chaúng haàu-vieäc Ñaáng Christ, Chuùa chuùng ta, song haàu-vieäc caùi buïng hoï” (Roâ-ma 16:18). Khoân thaät, chaéc cuõng “vui-söôùng” vì vöøa coù “tieáng” laïi vöøa coù “mieáng”.

232

233

Chöông V

Mô-öôùc ta My dreamy life

234

235

Mô-öôùc

oät vaên-só ñaõ vieát: “Chæ khi naøo thôøi-gian vôùi moät baøn tay khoâng bieát chaùn, xeù heát quaù phaân-nöûa trang saùch cuûa

ñôøi ngöôøi ñeå ñoát trong loø duïc-voïng, thì luùc aáy con ngöôøi môùi baét ñaàu nhaän thaáy nhöõng trang coøn laïi cuûa ñôøi ngöôøi khoâng coøn ñöôïc bao nhieâu”.

Coù ngöôøi cho raèng: “Con ngöôøi ñeán tuoåi naøo ñoù duïc-voïng seõ nguoïâi daàn, vaø naép quan-taøi laø caùnh cöûa kheùp kín ñeå con ngöôøi ra ñi trong hoái-tieác cuûa moät mô-öôùc khoâng troøn”.

Nhieàu trieát-gia, ñaïo-ñöùc gia thaáy con ngöôøi do duïc-voïng maø mô-öôùc quaù nhieàu. Ñeå ñaït ñöôïc mô-öôùc, con ngöôøi ñaõ khoán-khoå lao taâm, lao löïc, löøa-loïc, bon-chen, duøng moïi thuû-ñoaïn ñeå ñaït ñöôïc ñeàu loøng mình mô-öôùc. Quí vò naøy suy-ngöôïc laïi cho raèng duïc-voïng laø nguoàn-coäi cuûa ñau-khoå, roài ñeà ra phöông-phaùp tieát duïc, dieät-duïc ñeå chaúng coøn mô-öôùc haàu thoaùt khoå-ñau. Nhöng thöû hoûi laøm sao tieát-duïc ñöôïc khi thaân-xaùc coøn soáng-ñoäng vôùi ñaày-ñuû caûm-quan: Maét, muõi, tai, löôõi, thaân vaø yù (luïc-duïc). Noäi tham-voïng dieät duïc cuõng laø moät mô-öôùc quaù lôùn. Emile Henriot, moät vaên-só Phaùp chæ coù moät tham-voïng, moät mô-öôùc: “Tham-voïng duy nhöùt cuûa toâi laø chaúng coù tham voïng naøo caû”. Theá maø cuõng mong ñaït ñöôïc mô-öôùc aáy.

M

236

Thaät söï duïc-voïng chính laø thöù tình-caûm cao-quí cuûa con ngöôøi. Muoán - Mô-öôùc laø ñieàu khaùc-bieät cuûa con ngöôøi vôùi muoân loaïi vaïn vaät.

Mô-öôùc ôû tuoåi hoïc-troø khaùc vôùi mô-öôùc cuûa ngöôøi böôùc chaân vaøo guoàng maùy xaõ-hoäi. Mô-öôùc cuûa ngöôøi ñoäc-thaân khaùc vôùi mô-öôùc cuûa ngöôøi ñaõ coù gia-ñình. Mô-öôùc cuûa ngöôøi treû khaùc vôùi mô-öôùc cuûa ngöôøi giaø vaø noùi sao heát noãi vui-söôùng khi ñaït ñöôïc ñieàu mình mô-öôùc – “dream comes true”.

Baùc-só Vaên-vaên-Cuûa coù leõ laø ngöôøi ñaït ñöôïc nhieàu mô-öôùc. Keå ra moät loaït mô-öôùc cuûa oâng thaønh-töïu, chaéc cuõng laøm nhieàu ngöôøi theøm nhöõng mô-öôùc aáy: Tieán-só Y-khoa 1969; Cao-hoïc Y-teá coâng-coäâng 1970; Y-só Ñaïi taù nhaûy duø (tröø-bò); Ñoâ-tröôûng Saøi-goøn – Chôï lôùn (1965-1968); Vieän tröôûng Vieän Quoác-Gia Y-Teá Coâng-coäng (1973-1975). Ngoaøi ra coøn ñöôïc vinh-danh bôûi moät loaït huy-chöông: Ñeä Töù Ñaúng Baûo Quoác Huaân Chöông. Ñeä Nhaát Ñaúng Chöông Myõ Boäi Tinh, 9 Anh-Duõng Boäi Tinh vaø Chieán Thöông Boäi Tinh. Theá maø ngöôøi ñaït ñöôïc mô-öôùc laïi vieát cuoán saùch Moäng Khoâng Thaønh – Vieát ñeå laïi cho con chaùu vaø haäu-theá.

Thi-só Töôøng-Löu ra taäp thô thöù nhöùt vôùi tieâu-ñeà Khoùi Maây Tan (1996) noùi leân mô-öôùc khoâng thaønh. Daàu mô-öôùc khoâng thaønh, nhöng khoâng theå boû mô-öôùc, neân taäp thô thöù hai hoài-töôûng ñeå baét ñaàu vôùi tieâu-ñeà Moäng Ban Ñaàu. Moäng Ban Ñaàu coøn ñaáy, nhöng chuyeån-hoùa qua mô-öôùc Taâm-Linh vaø Thi-só

237

ñaõ cho xuaát-baûn 16 Taâm-Linh Thi-Taäp goàm 1,600 baøi thô Ca-Ngôïi Chuùa vaãn chöa troøn mô-öôùc. Luùc naøo thi-só cuõng nhuû loøng: Haõy Mô Ñi

Soáng khoâng mô, ñôøi khoâng coøn thuù-vò Soáng phaûi mô, ñôøi môùi ñeïp, môùi vui Neáu moät ngaøy nhö moïi ngaøy ... vaát-vaû Soáng khoâng mô, sao coù ñöôïc tieáng cöôøi? Ñöøng e-ngaïi ta mô, roài thaát baïi Ta cöù vui, cöù oâm-aáp ... moäng vaøng Giaû thöû raèng ... moäng vaøng khoâng ñaït ñöôïc Ta cuõng vui cho ñeán luùc ... mô taøn. Loøng naëng-neà, saàu vöông treân moïi loái Haõy mô ñi, mô treân ñaùm maây ñen Ñöøng döøng laïi ... duø chæ laø moät phuùt Mô ... aùnh trôøi röïc-rôõ ñang böøng leân! Ñöôøng traàn theá ta ñi, chaân ñaõ moûi Haõy mô ñi, vaø daán böôùc ... quan-san Thaønh Thaùnh kia, cuoái ñöôøng traàn ta ñeán Ngaøy vinh-quang, ngaøy haùt khuùc khaûi-hoaøn. ÖÙng-cöû vieân Toång-Thoáng thöù 49 cuûa Hoa-Kyø,

Barack Obama ñaõ ñaéc-cöû. Chuû-ñeà tranh-cöû cuûa Obama laø “Change” – Thay-ñoåi, ñaùp-öùng ñöôïc phaàn naøo mô-öôùc cuûa daân chuùng Hoa-Kyø. Chaúng rieâng gì daân Hoa-kyø, daân toaøn theá-giôùi ñeàu mô-öôùc moät söï thay-ñoåi quy-moâ haàu ra khoûi tình-traïng suy-suïp ôû nhieàu laõnh-vöïc treân toaøn-caàu.

238

Gaàn moät naêm qua, Toång-Thoáng Obama chöa “thay-ñoåi” ñöôïc gì, daàu mô-öôùc “thay-ñoåi” qua nhieàu keá-hoaïch ñang ñöôïc nghieân-cöùu, quaûng-baù.

Thi-só Nguyeãn-khaéc-Hieáu mô-öôùc chi nôi theá-haï cuõng chaúng ñöôïc, neân chaùn quaù. Chaùn thì chaùn, nhöng vaãn phaûi mô-öôùc, moät loaïi mô-öôùc chaéc chaúng ñaït ñöôïc.

Ñeâm thu buoàn laém chò Haèng ôi! Traàn-theá em nay chaùn nöûa roài. Cung Queá coù ai ngoài ñoù chöûa? Caønh ña xin chò nhaéc leân chôi. Coù baàu, coù baïn, can chi tuûi; Cuøng gioù, cuøng maây, theá cuõng vui. Roài cöù moãi naêm raèm thaùng taùm, Töïa nhau troâng xuoáng theá-gian cöôøi.

Haøn-maïc-Töû, thaân-xaùc daàu ñau-ñôùn vôùi caên-beänh ngaët-ngheøo cuõng mô-öôùc:

Ta bay leân! Ta bay leân Gioù tieãn ñöa ta ñeán nguyeät theàm Ta ôû treân cao nhìn trôû xuoáng Laâng-laâng maây khoùi quyeän höông ñeâm.

Con ngöôøi: Mô-öôùc laém, noùi sao cho heát, Caû cuoäc ñôøi, ñeán cheát môùi thoâi. Theo kinh-nghieäm ngöôøi ñôøi cho bieát: “Ngöôøi ñaït

ñöôïc mô-öôùc laø ngöôøi bieát laøm chuû ñöôïc mô-öôùc cuûa mình”.

239

Toâi khoâng bieát mô-öôùc cuûa quyù vò theá naøo? vaø coù hi-voïng ñaït ñöôïc khoâng? Nhöng ñoái vôùi chuùng toâi, nhöõng Cô-ñoác nhaân chaân-chính ñeàu coù mô-öôùc duy-nhöùt laø gioáng Chuùa Jeâsus, vì Lôøi Kinh-Thaùnh daïy: “Chuùa theå naøo thì chuùng ta cuõng theå aáy trong theá-gian naøy” (I Giaêng 4:17). Chính Phao-loâ ñaõ mô-öôùc gioáng Chuùa, chính Phao-loâ ñaõ töï chöùng: “Chính mình toâi baét-chöôùc Ñaáng Christ” (I Coâ-rinh-toâ 11:1). Sau ñoù, Phao-loâ muoán moïi ngöôøi cuøng mô-öôùc vôùi mình neân oâng keâu goïi: “Haõy baét chöôùc toâi” (I Coâ-rinh-toâ 4:16) vaø nhaán maïnh: “Haõy baét chöôùc toâi, cuõng nhö chính mình toâi baét-chöôùc Ñaáng Christ vaäy” (I Coâ-rinh-toâ 11:1).

Chính caùi mô-öôùc gioáng nhö Chuùa, Phao-loâ ñaõ ñaït ñöôïc qua lôøi tuyeân-boá luùc gaàn qua ñôøi: “Ta ñaõ ñaùnh traän toát laønh, ñaõ xong söï chaïy, ñaõ giöõ ñöôïc ñöùc-tin. Hieän nay maõo trieàu-thieân cuûa söï coâng-bình ñaõ ñeå daønh cho ta; Chuùa laø quan-aùn coâng-bình, seõ ban maõo aáy cho ta trong ngaøy ñoù, khoâng nhöõng cho ta maø thoâi, nhöng cuõng cho moïi ngöôøi yeâu-meán söï hieän ñeán cuûa Ngaøi” (II Ti-moâ-theâ 4:7-8).

Toâi ñaõ döï nhieàu ñaùm tang cuûa Muïc-sö vaø caùc con caùi Chuùa. Laï laém, sau khi ñoïc tieåu-söû cuûa ngöôøi qua ñôøi, neâu leân vaøi thaønh-tích laøm coâng-vieäc Chuùa. Keát-luaän luoân möôïn lôøi cuûa Phao-loâ ñeà-cao ngöôøi vöøa naèm xuoáng. Muïc-sö X, oâng Y hay baø Z coù theå noùi nhö Phao-loâ: “Ta ñaõ ñaùnh traän toát laønh, ñaõ xong söï chaïy, ñaõ giöõ ñöôïc ñöùc-tin”. Soáng chaúng bieát theá naøo, nhöng cheát ñeàu mô-öôùc thaønh Phao-loâ.

240

Thaät söï, toâi vaø quyù Cô-ñoác nhaân chaân-chính ñeàu mô-öôùc gioáng Chuùa Jeâsus, gioáng nhö Phao-loâ, vaø mong sao mô-öôùc ñaït ñöôïc tröôùc khi töø-giaõi coõi ñôøi. Chaéc-chaén chuùng ta ñaït ñöôïc neáu chuùng ta bieát chuû-ñoäng vôùi mô-öôùc.

Naøo chuùng ta cuøng mô-öôùc “ñaùnh traän toát laønh”.

Ñaùnh traän toát laønh Jean Aicard noùi: “Cuoäc soáng chính noù ñaõ laø chieán-

tröôøng roài – La vie elle-meâme est un vrai champ de bataille”. Ñuùng quaù. Ñôøi ngöôøi thaønh-coâng hay thaát-baïi laø do “ñaùnh traän toát laønh” hay “toài-teä”.

Chuùng ta chaúng theå “ñaùnh traän” khi khoâng xaùc-ñònh ñöôïc keû thuø. Chuùng ta chaúng theå “ñaùnh traän” neáu khoâng mô-öôùc moät söï chieán-thaéng. Chuùng ta chaúng theå “ñaùnh traän” vôùi mô-öôùc chieán-thaéng neáu thieáu kieán-thöùc “baøy binh boá traän”. Vaø chuùng ta chaúng theå “ñaùnh traän” vôùi thaân xaùc yeáu-ñuoái, tinh-thaàn suy-nhöôïc.

Vaäy chuùng ta phaûi “ñaùnh traän” vôùi mình tröôùc nhöùt, “ñaùnh” cho tan nhöõng yeáu-ñuoái, baát-toaøn trong con ngöôøi mình ñeå trôû neân “ngöôøi lính gioûi” (II Ti-moâ-theâ 2:3).

Laïi coù caâu: “Thaéng ngöôøi môùi laø cöôøng, thaéng mình môùi laø duõng”. Mô-öôùc chieán-thaéng thì phaûi thaéng caùi “thaèng toâi” tröôùc nhöùt.

Toâi vuøng leân, toaøn thaân ran côn soát, Sôï laø gì, chua-xoùt ngheïn trong tim

241

Hai baøn tay coøn giöõ chaët noãi nieàm Caû söùc soáng trinh-nguyeân ñang khao-khaùt Toâi ñöùng daäy trong boùng ñeâm doïa-naït Giô naém tay maït-saùt caùi “thaèng toâi” Cho con ngöôøi phaûn-tænh trôû laïi ñôøi Vaø hieân-ngang böôùc leân ngoâi ngöï-trò Caû sôï-haõi, caû öôùc-mô vò-kyû Cheát hay coøn, thaàn-trí vaãn cao sieâu ...

Traàn-ngoïc-Toaûn Naøo chuùng ta thöû “ñaùnh traän” cuøng “thaèng toâi”

vôùi mô-öôùc thaéng. Ñaùnh traän vôùi mình Ñaùnh traän vôùi mình khoâng theå coi mình laø keû thuø

nhö ñieàu thöù nhöùt trong möôøi boán ñieàu Ñöùc Phaät daïy: 1/ “Keû thuø lôùn nhaát cuûa ñôøi ngöôøi laø chính mình”. Chuùng ta ñoâi khi caûm-nhaän nhö Pascal: “Caùi toâi ñaùng gheùt”, song haàu heát chuùng ta ñeàu thöông-yeâu mình hôn ai heát – Töï AÙi. Nhöõng ngöôøi töï-hoaïi thaân-theå mình, ñôøi soáng mình chæ vì “chaùn” chôù khoâng vì “thuø” hay “gheùt”.

Chuùng ta “ñaùnh traän” vôùi mình laø trau-doài ñieàu laønh vaø loaïi boû ñieàu döõ trong mình. Ñieàu döõ trong chuùng ta chaúng nhöõng nhieàu maø coøn “ñaày-daãy moïi söï khoâng coâng-bình, ñoäc-aùc, tham-lam, hung-döõ; chan-chöùa nhöõng ñieàu ghen-gheùt, gieát ngöôøi, caõi-laãy, doái-traù, giaän-döõ; hay maùch, gieøm-cheâ, chaúng tin-kinh, xaác-xöôïc, kieâu-ngaïo, khoe-khoang, khoân-kheùo veà söï laøm döõ, khoâng vaâng-lôøi cha-meï, daïi-doät, traùi

242

lôøi giao-öôùc, khoâng coù tình-nghóa töï-nhieân, khoâng coù loøng thöông-xoùt” (Roâ-ma 1:29-31). “Gian-daâm, oâ-ueá, luoâng-tuoàng, thôø hình-töôïng, phuø-pheùp, thuø-oaùn, tranh-daáu, ghen-gheùt, buoàn-giaän, caõi-laãy, baát-bình, beø-ñaûng, ganh-goå, say-söa, meâ aên-uoáng, cuøng caùc söï khaùc gioáng nhö vaäy” (Ga-la-ti 5:19-21).

Chaúng ai trong chuùng ta thieáu nhöõng “keû thuø” treân. Chuùng ta thöôøng “gheùt” loaïi “keû thuø” naøy trong ngöôøi khaùc vaø ñoâi khi “ñaùnh” ngöôøi, neáu moät vaøi “keû thuø” trong ngöôøi ñoù ñuïng ñeán chuùng ta. Nhöng ñoái vôùi nhöõng “keû thuø” ñoù ôû trong chuùng ta, thay vì chuùng ta “ñaùnh”, chuùng ta laïi thoûa-hieäp – “laøm ñieàu mình gheùt” (Roâ-ma 7:15). Coù leõ chuùng ta cuõng ñaõ thöû “ñaùnh”, vaø gaët ñöôïc keát-quaû: “ñaùnh nhoû thua nhoû, ñaùnh lôùn thua lôùn”.

Quyù vò ñang “ñaùnh traän” baèng phöông-thöùc “tu” ñeå “dieät ngaõ”. Phao-loâ cuõng ñaõ theo phöông-thöùc naøy, song chöa “dieät” ñöôïc gì thì ñaõ “ngaõ”, hoaûng-hoát keâu leân “Khoán-naïn cho toâi! Ai coù theå cöùu toâi thoaùt khoûi thaân-theå hay cheát naøy” (Roâ-ma 7:24).

Neáu quyù vò ñaõ “ngaõ”, ñaõ thaát-baïi treân ñöôøng “tu”, môøi quyù vò ñaët nieàm tin vaøo Chuùa Cöùu-theá Jeâsus. Tröôùc heát tin-nhaän Chuùa Jeâsus – Ñaáng “ñaõ ñeán trong theá-gian ñeå cöùu-vôùt ngöôøi coù toäi” (I Ti-moâ-theâ 1:15). Ngaøi chæ cöùu chuùng ta ra khoûi ñòa-vò toäi nhaân tröôùc maët Ñöùc Chuùa Trôøi, chuùng ta ra khoûi söï ñoaùn-phaït cuûa Ngaøi nhö lôøi Kinh-Thaùnh minh-ñònh: “Cho neân hieän nay chaúng coøn coù söï ñoaùn-phaït naøo cho nhöõng

243

ngöôøi ôû trong Ñaáng Christ” (Roâ-ma 8:1). Nhöng trong Cô-ñoác nhaân vaãn coøn ñaày-ñuû “keû thuø” vaø phaûi “ñaùnh traän” cuøng chuùng. Cô-ñoác nhaân coù Chuùa Jeâsus ngöï trò trong loøng, vaãn phaûi “ñaùnh traän” cuøng chuùng, chôù khoâng phaûi coù Chuùa laø Chuùa dieät “keû thuø” hoâï chuùng ta nhö caùch nghó cuûa moät soá ngöôøi, trong ñoù coù vò Muïc-sö Giaùo-sö vieát treân tôø baùo cuûa Vieän Thaàn-Hoïc mình trong ñeà-taøi Söù-Ñieäp Phuïc-Sinh nhö vaày: “Söù-ñieäp cuûa Chuùa cho chuùng ta rao-giaûng khoâng nhaèm haøi toäi, leân aùn, ñaäp cho toäi-nhaân tan-taønh, khoâng phaûi ñi tìm toäi nôi ngöôøi ta moi ra cho heát vaø baét ngöôøi ta phaûi nhìn-nhaän aên-naên vaø töø-boû. Vì chaúng bao giôø moi ra ñöôïc heát toäi ñeå maø laøm cho saïch hoaøn-toaøn. Toäi noù nhö vi-truøng baùm ñaày mình moïi ngöôøi, khoâng moät ai hoaøn-toaøn khoâng coù chuùt toäi naøo. Chuùng ta khoâng caàn phaûi ñi quanh moi-moùc toäi ngöôøi khaùc ra hay tìm nôi naøo coù quæ ñeå ñuoåi. Toäi-loãi vaø ma-quæ vaây quanh moïi ngöôøi, moïi nôi, moïi luùc khoâng tröø ai caû. Chuùng ta khoâng thaáy Chuùa Jeâsus haøi toäi ai caû, ngoaïi tröø nhöõng ngöôøi Pha-ri-si laø nhöõng ngöôøi cho mình thaùnh-thieän hôn ngöôøi khaùc. Coøn nhöõng ngöôøi coù toäi khi ñeán vôùi Chuùa thì Ngaøi tha-thöù roài taùi-sinh hoï, ban cho söï soáng môùi.

Khi moät ngöôøi thaät söï tieáp-nhaän ñöôïc söï soáng cuûa Chuùa thì töï-nhieân toäi-loãi seõ bò tröø boû, nhö khi môû cöûa moät phoøng kín toái ñeå aùnh-saùng roïi vaøo thì töï-nhieân boùng toái bieán maát. Khi söï soáng Chuùa trong con ngöôøi

244

caøng sung-maõn thì “beänh toäi” töï nhieân caøng thuyeân-giaûm, loaïi tröø ra khoûi chuùng ta. Tin-Laønh laø söù-ñieäp Phuïc-sinh, laø söù-ñieäp tích-cöïc, truyeàn-ñaït söï soáng ñeán cho con ngöôøi ñang cheát trong toäi-loãi”. Cô-ñoác nhaân ñöøng mô “baát chieán töï nhieân thaønh”.

Nhöng khi Cô-ñoác nhaân nhaän ñònh “keû thuø” vaø quyeát “ñaùnh traän” thì, “chuùng ta nhôø Ñaáng yeâu-thöông mình maø thaéng hôn boäi phaàn” (Roâ-ma 8:37). Cô-ñoác nhaân chaân-chính, bieát nhôø Chuùa Jeâsus, Ñaáng luoân ngöï trong Cô-ñoác nhaân qua Ñöùc Thaùnh-Linh seõ giuùp chuùng ta “ñaùnh nhoû thaéng nhoû, ñaùnh lôùn thaéng lôùn”. Nhieàu Cô-ñoác nhaân khoâng neám bieát “thaéng” vì khoâng chòu “ñaùnh”. Nhieàu Cô-ñoác nhaân môùi baét ñaàu “ñaùnh” ñaõ töø-choái “ñaõi thaân-theå toâi caùch nghieâm-khaéc, baét noù phaûi phuïc” (I Coâ-rinh-toâ 9:27), khoâng quyeát-lieät töø-choái caùch “soáng theo tö-duïc xaùc-thòt mình, laøm troïn caùc söï ham-meâ cuûa xaùc-thòt vaø yù-töôûng chuùng ta” (EÂ-pheâ-soâ 2:3) thì chöa “ñaùnh” ñaõ baïi thaáy roõ.

“Ñaùnh” – vôùi chieán-thuaät “loaïi boû” nhö lôøi Kinh-Thaùnh daïy: “Moãi ngöôøi trong anh em phaûi chöøa söï noùi doái, haõy noùi thaät vôùi ngöôøi laân-caän mình ... Ví baèng anh em ñöông côn giaän, thì chôù phaïm toäi; chôù caêm giaän cho ñeán khi maët trôøi laën, vaø ñöøng cho ma-quæ nhôn dòp. Keû voán troäm-caép, chôù troäm-caép nöõa; nhöng thaø chòu khoù, chính tay mình laøm ngheà löông-thieän, ñaëng coù vaät chi giuùp keû thieáu-thoán thì hôn. Chôù coù moät lôøi döõ naøo ra töø mieäng anh em; nhöng khi

245

ñaùng noùi haõy noùi moät vaøi lôøi laønh giuùp ôn cho vaø coù ích cho ngöôøi nghe ñeán .... Phaûi boû khoûi anh em nhöng söï cay-ñaéng, buoàn-giaän, töùc-mình, keâu-reâu, maéng-nhieác, cuøng moïi ñieàu hung-aùc” (EÂ-pheâ-soâ 4:25-29,31). “Vaäy, chôù ñeå toäi-loãi cai-trò trong xaùc hay cheát cuûa anh em, vaø chôù chieàu theo tö-duïc noù. Chôù noäp chi-theå mình cho toäi-loãi, nhö laø ñoà duøng gian-aùc, nhöng haõy phoù chính mình anh em cho Ñöùc Chuùa Trôøi, döôøng nhö ñaõ cheát, maø nay trôû neân soáng, vaø daâng chi-theå mình cho Ñöùc Chuùa Trôøi, nhö laø ñoà duøng veà söï coâng-bình” (Roâ-ma 6:12-23). “Ñaùnh” laø “chöøa”, laø “chôù”, laø “boû”, laø “nhö cheát” nhöõng ñieàu khoâng xöng-hieäp. Phaûi Töï Giöõ Laáy Mình

Toâi quan-nieäm ... moät khi mình tin Chuùa Thì ... taát-nhieân mình ñöôïc Chuùa “quan-phoøng” Mình yeân taâm duø thaát-baïi, thaønh-coâng Vì ... moïi söï mình thuaän theo yù Chuùa.

Toâi quan-nieäm ... moät khi mình tin Chuùa Thì ... töông-lai, hieän-taïi thuoäc veà Ngaøi Mình cöù vui, cöù thoûa-nguyeän haèng ngaøy Chuùa nuoâi-naáng, Chuùa ban ôn rôøi-roäng.

Toâi quan-nieäm ... moät khi mình tin Chuùa Ma-quæ naøo coù theå haïi mình chaêng? Chuùa luoân-luoân che-chôû, Chuùa baûo-toaøn Toâi khoâng sôï ... ma-quæ naøo laøm haïi. ***

Phi-e-rô ñaõ ba laàn choái Chuùa

246

Hoûi taïi sao coù chuyeän aáy xaûy ra? Ma-quæ naøo daùm ñuïng Phi-e-rô? Vaäy maø noù ... “haï” Phi-e-rô ... ño vaùn!

*** Nhöõng quan-nieäm cuûa toâi laø ... raát toát Nhöng ñöøng queân: Phaûi töï giöõ laáy mình Ma-quæ tìm nhöõng sô-hôû thuoäc linh Ñeå ... “nuoát chöûng”, neáu ta khoâng töï giöõ.

Töôøng-Löu Chuùng ta phaûi töï giöõ, ñoàng thôøi phaûi gaây-döïng

nhöõng ñieàu toát trong chuùng ta. Chính nhöõng ñieàu toát laø “ñoàng ñoäi” cuûa chuùng ta ñeå “ñaùnh” tieáp. Nhöõng taùnh ñoù laø: “Loøng yeâu-thöông, söï vui-möøng, bình-an, nhòn-nhuïc, nhôn-töø, hieàn-laønh, trung-tín, meàm-maïi, tieát-ñoä” (Ga-la-ti 5:22). Laø “Haõy ôû vôùi nhau caùch nhaân-töø, ñaày-daãy loøng thöông-xoùt, tha-thöù nhau nhö Ñöùc Chuùa Trôøi ñaõ tha-thöù anh em trong Ñaáng Christ vaäy” (EÂ-pheâ-soâ 4:32).

Môøi quyù vò ñoïc cuoán Ñôøi Soáng Môùi xuaát baûn thaùng 11 naêm 1997. Toâi ñaõ luaän 89 baøi caùch “ñaùnh” theå naøo vôùi nhöõng taùnh xaáu vaø trau-doài theå naøo nhöõng taùnh toát nhö lôøi Kinh-Thaùnh daïy ñeå chuùng ta “ñaùnh traän toát laønh” vôùi chính mình.

Quyù vò baèng loøng tuaân theo lôøi Kinh-Thaùnh daïy: “Vaäy, hôõi anh em, toâi laáy söï thöông-xoùt cuûa Ñöùc Chuùa Trôøi khuyeân anh em daâng thaân-theå mình laøm cuûa leã soáng vaø thaùnh, ñeïp loøng Ñöùc Chuùa Trôøi, aáy laø

247

söï thôø-phöôïng phaûi-leõ cuûa anh em” (Roâ-ma 12:1) laø chuùng ta “ñaùnh” “traêm traän traêm thaéng”.

Ñaùnh traän vôùi Sa-tan Chuùntg ta bieát Ma, bieát Quyû, bieát Taø-Thaàn vì

nhöõng vò naøy tieáp-caän vôùi chuùng ta. Nhöng chuùng ta khoâng bieát maáy veà Sa-tan vì Sa-tan laø “vua-chuùa cuûa theá-gian môø-toái naøy, cuøng caùc thaàn döõ ôû caùc mieàn treân trôøi vaäy” (EÂ-pheâ-soâ 6:13).

Nguoàn-goác vaø lyù-lòch cuûa Sa-tan ñaõ ñöôïc Kinh-Thaùnh noùi ñeán. Sa-tan chính laø “Cheâ-ru-bin ñöôïc xöùc daàu (Lucifer) ñöông che-phuû; Ta (Ñöùc Chuùa Trôøi) ñaõ laäp ngöôi leân treân hoøn nuùi thaùnh cuûa Ñöùc Chuùa Trôøi; ngöôi ñaõ ñi daïo giöõa caùc hoøn ngoïc saùng nhö löûa. Ñöôøng loái ngöôi troïn-veïn töø ngaøy ngöôi ñöôïc döïng neân cho ñeán luùc thaáy söï aùc trong loøng ngöôi” (EÂ-xeâ-chi-eân 28:14-15)

Vò “Cheâ-ru-bin” naøy thaáy quyeàn-naêng mình gaàn baèng Ñöùc Chuùa Trôøi, neân naûy sanh yù “ñaûo chaùnh” Ñöùc Chuùa Trôøi. Kinh-Thaùnh ghi loøng-daï cuûa vò “Cheâ-ru-bin” naøy: “Buïng baûo daï raèng: Ta seõ leân trôøi, seõ nhaéc ngai ta leân caùc ngoâi sao cuûa Ñöùc Chuùa Trôøi. Ta seõ ngoài treân nuùi hoäi veà cuoái cuøng cuûa phöông baéc. Ta seõ leân treân cao nhöõng ñaùm maây, laøm ra mình baèng Ñaáng Chí Cao” (EÂ-sai 14:13-14). Luùc “Cheâ-ru-bin” cao-caû, quyeàn-uy nhöùt coù yù-töôûng “ta seõ leân” thì naåy sanh “söï aùc” trong loøng - khôûi ñaàu cuûa toäi-loãi. Ñöùc Chuùa Trôøi beøn ñuoåi “Cheâ-ru-bin” vaø caùc thieân-söù theo noù ra khoûi laõnh-vöïc cuûa Ñöùc Chuùa Trôøi vaø “Cheâ-ru-bin” trôû thaønh Sa-tan (keû

248

choáng-nghòch), caùc thieân-söù theo noù trôû thaønh ma-quæ. Sa-tan laõnh-ñaïo khoái thieân-söù ñoâng-ñaûo naøy choáng-nghòch vôùi Ñöùc Chuùa Trôøi.

Ñöùc Chuùa Trôøi luoân toû mình ra cho loaøi ngöôøi bieát vì Ngaøi muoán töông-giao vôùi loaøi ngöôøi. Nhöng Sa-tan vaø ma-quæ luoân giaáu mình ñi, tìm caùch phaù yù-ñònh vaø keá-hoaïch cuûa Ñöùc Chuùa Trôøi ñoái vôùi loaøi ngöôøi. Kinh-Thaùnh ñaõ ñaët teân cho Sa-tan ñeå bieåu-loä taùnh-tình vaø möu-chöôùc cuûa noù, haàu chuùng ta coù theå yù-thöùc ñöôïc Sa-tan vaø ma-quæ theá naøo. Toâi xin neâu ra moät soá teân cuûa chuùng ñaõ ñöôïc Kinh-Thaùnh goïi

* Keû thuø-nghòch – “Keû thuø-nghòch anh em laø ma-quæ” (I Phi-e-rô 5:8)

* Chuùa cuûa ñôøi naøy – “Chuùa cuûa ñôøi naøy ñaõ laøm muø loøng hoï, haàu cho hoï khoâng troâng thaáy söï vinh-hieån choùi-loùi cuûa Tin-Laønh Ñaáng Christ” (II Coâ-rinh-toâ 4:4).

* Keû kieän-caùo Cô-ñoác nhaân – “Keû kieän-caùo anh em chuùng ta” (Khaûi-huyeàn 12:10).

* Con Roàng – “Ngöôøi baét con roàng, töùc laø con raén ñôøi xöa, laø ma-quæ, laø Sa-tan” (Khaûi-huyeàn 20:2). Chaúng lyù naøo daân Vieät laïi töï-haøo doøng-doõi “con roàng” – Sa-tan.

* Cha söï noùi doái – “Noù voán laø keû noùi doái vaø laø cha söï noùi doái” (Giaêng 8:44).

* Vua-chuùa cuûa theá-gian môø-toái – “Vì chuùng ta ñaùnh traän chaúng phaûi cuøng thòt vaø huyeát, beøn laø cuøng chuû-quyeàn, cuøng theá-löïc, cuøng vua-chuùa cuûa theá-

249

gian môø toái naøy, cuøng caùc thaàn-döõ ôû caùc mieàn treân trôøi vaäy” (EÂ-pheâ-soâ 6:12).

* Sö-töû roáng – “Keû thuø-nghòch cuûa anh em laø ma-quæ nhö sö-töû roáng, ñi rình-moø chung quanh anh em, tìm-kieám ngöôøi naøo noù coù theå nuoát ñöôïc” (I Phi-e-rô 5:8).

Sa-tan coøn nhieàu teân nöõa. Caùi tham-voïng toät ñænh cuûa Sa-tan laø laøm sao cho ngöôøi ta khoâng thôø-laïy Ñöùc Chuùa Trôøi maø thôø-laïy chính Sa-tan. Sa-tan khoâng ngaïi caùm-doã Chuùa Jeâsus thôø-laïy noù vôùi lôøi höùa ñaày quyeán-ruõ: “Ma-quæ beøn ñem Ngaøi leân nuùi raát cao, chæ cho Ngaøi caùc nöôùc theá-gian, cuøng söï vinh-hieån cuûa caùc nöôùc aáy; maø raèng: Ví baèng ngöôi saáp mình tröôùc maët ta maø thôø-laïy, thì ta seõ cho ngöôi heát thaûy moïi söï naøy. Ñöùc Chuùa Jeâsus beøn phaùn raèng: Hôõi quæ Sa-tan, ngöôi haõy lui ra! vì coù lôøi cheùp raèng: Ngöôi phaûi thôø-phöôïng Chuùa laø Ñöùc Chuùa Trôøi ngöôi, vaø chæ haàu-vieäc moät mình Ngaøi maø thoâi” (Ma-thi-ô 4:8-10).

“Ñaùnh” Sa-tan ôû nhieàu laõnh-vöïc, nhöng laõnh-vöïc quan-troïng nhöùt laø “kieâu-ngaïo”, vì ñaây laø laõnh-vöïc Sa-tan muoán giuùp chuùng ta gioáng Sa-tan choáng nghòch Ñöùc Chuùa Trôøi.

“Ñaùnh” kieâu-ngaïo Sa-tan ñaõ ñem mình leân – “kieâu-ngaïo” vaø noù muoán

moïi ngöôøi treân theá-giôùi ñeàu “kieâu-ngaïo” nhö noù. Khôûi ñaàu noù caùm-doã-toå-phuï loaøi ngöôøi laø A-ñam vaø EÂ-va vôùi phöông-thöùc nhöû moài: Neáu aên traùi caây Ñöùc Chuùa

250

Trôøi caám seõ ñaït ñeán trình-ñoä “nhö Ñöùc Chuùa Trôøi” (Saùng-theá kyù 3:5). A-ñam vaø EÂ-va ñaõ aên traùi caám, ñaõ phaïm toäi. A-ñam vaø EÂ-va khoâng “nhö Ñöùc Chuùa Trôøi” maø “nhö Sa-tan”, bò Ñöùc Chuùa Trôøi ñuoåi ra khoûi vöôøn EÂ-ñen phöôùc-haïnh. Töø ñoù loaøi ngöôøi laø gioáng “kieâu-ngaïo” nhö Sa-tan.

“Kieâu-ngaïo” khoâng phaûi laø thaùi-ñoä nghieâm-nghò xöùng-ñaùng cuûa moät ngöôøi töï-troïng, töï-aùi. Maø laø thaùi-ñoä moät keû töï cao, töï ñaïi thaùi quaù, laø söï bieåu-loä cuûa moät keû coù loøng cuoàng-voïng töï toân caùch xaác-xöôïc.

Con ngöôøi “kieâu-ngaïo” trong nhieàu laõnh-vöïc, nhöng thieát nghó taát-caû goàm toùm trong boán laõnh-vöïc, tính töø thaáp leân cao: Kieâu-ngaïo trong laõnh-vöïc vaät-chaát, chuûng-toäc, trí-naêng vaø taâm-linh.

Bieát bao ngöôøi môùi mua ñöôïc caên nhaø khang-trang, môùi saém ñöôïc chieác xe ñaét giaù, môùi tìm ñöôïc vieäc laøm löông cao laø ñaõ “loái” roài. “Chuùng noù nhôø-caäy taøi-saûn mình, phoâ-tröông cuûa-caûi dö-daät mình” (Thi-Thieân 49:9). Hoï coá laøm ra veû baát caàn ai, cuõng chaúng caàn caû Ñöùc Chuùa Trôøi, phaùch-loái tuyeân-boá: “Coù tieàn mua tieân cuõng ñöôïc”. Hoï hiu-hiu töï ñaéc “noùi vôùi linh-hoàn mình raèng: Linh-hoàn ôi, maøy ñaõ ñöôïc nhieàu cuûa ñeå daønh laâu naêm; thoâi, haõy nghæ, aên-uoáng vaø vui-veû. Song Ñöùc Chuùa Trôøi phaùn cuøng ngöôøi raèng: Hôõi keû daïi! chính ñeâm nay linh-hoàn ngöôi seõ bò ñoøi laïi; vaäy nhöõng cuûa-caûi ngöôi ñaõ saém-saün seõ thuoäc veà ai” (Lu-ca 12:19-20). Thaät, Chuùa Jeâsus phaùn: “Nhöõng keû caäy söï giaøu-coù vaøo nöôùc Ñöùc Chuùa Trôøi khoù laø döôøng

251

naøo” (Maùc 10:24). Hoï ñaâu coù bieát “söï soáng cuûa ngöôøi ta khoâng phaûi coát taïi cuûa-caûi mình dö-daät ñaâu” (Lu-ca 12:5). Cô-ñoác nhaân phaûi “ñaùnh” söï “kieâu-ngaïo” naøy vì Kinh-Thaùnh cho chuùng ta bieát: “Neáu toâi ñeå loøng tin-caäy nôi vaøng, vaø noùi vôùi vaøng roøng raèng: Ngöôi laø söï nöông-nhôø cuûa ta; neáu toâi vui-möøng veà taøi-vaät toâi nhieàu, vaø vì tay toâi ñaõ ñöôïc laém cuûa ... Neáu loøng toâi coù thaàm meâ-hoaëc, vaø mieäng toâi hoân gôûi tay toâi; ñieàu ñoù cuõng laø moät toäi-aùc ñaùng bò quan-xeùt phaït; Vì neáu laøm vaäy, toâi ñaõ töø-choái Ñöùc Chuùa Trôøi treân cao kia” (Gioùp 31:24-25, 27-28). “Haõy nhôù laïi Gieâ-hoâ-va Ñöùc Chuùa Trôøi ngöôi, vì aáy laø Ngaøi ban cho ngöôi söùc-löïc ñoaït ñöôïc nhöõng saûn-nghieäp” (Phuïc-truyeàn Luaät-leä kyù 8:18).

Con ngöôøi laø con vaät xaõ-hoäi vaø söï “kieâu-ngaïo” coù ngay trong xaõ-hoäi tính. Laø söï ngaïo-maïn veà chuûng-toäc, veà giai-caáp. Ñöùc Chuùa Trôøi döïng neân loaøi ngöôøi, vaø loaøi ngöôøi döïng neân giai-caáp. Cöù moät cuoäc ñaáu-tranh thaønh-coâng laø coù ngay moät soá ngöôøi ngöôùc maët, voã ngöïc, xeáp mình vaøo moät giai-caáp môùi. Roài kieâu-ngaïo veà maàu da, veà ñeá-quoác, veà vaên-minh, vaên-hieán, veà ba ñôøi baàn-coá-noâng. Tính “kieâu-ngaïo” veà chuûng-toäc ñaõ khieán Hitler coá taïo cho mình moät chuûng-toäc sieâu caáp, khieán cho theá-giôùi ñaày ñau-thöông tang toùc vaø laøm cho Ñöùc quoác suy-yeáu. Ngöôøi Vieät chuùng ta cuõng “kieâu-ngaïo” khoâng keùm. Toå-tieân Vieät ñaõ döïng leân huyeàn-thoaïi “Con Roàng Chaùu Tieân”, moät loaïi daân “sieâu nhaân” ñeå coi caùc daân

252

toäc khaùc chaúng ra gì. Ngöôøi Trung-Hoa ñoâ-hoä daân Vieät ñeán ngaøn naêm, nhöng ngöôøi Vieät goïi ngöôøi Trung-hoa laø “chuù ba taøu”. thöù ñaøn em cha mình. Ngöôøi AÁn tuy giaøu-coù ñaáy cuõng chæ ñaùng em uùt trong gia-ñình neân goïi “chuù baûy chaø”. Ñoù laø vôùi daân AÙ. Coøn daân AÂu-Myõ, thì Taây hay Myõ ñeàu ñöôïc goïi baèng “thaèng”. Ngöôøi Vieät mình tuy chaúng baèng ai, nhöng taùnh kieâu-ngaïo ñaõ chaúng coi ai ra gì. Chaúng leõ ngöôøi Vieät töï cho mình laø “con Roàng” – con cuûa Sa-tan.

Cô-ñoác nhaân phaûi “ñaùnh” loaïi “kieâu-ngaïo” naøy. Phaûi nhôù raèng: Cöùu Chuùa chuùng ta laø Ñöùc Chuùa Jeâsus-Christ, “Ngaøi voán coù hình Ñöùc Chuùa Trôøi, song chaúng coi söï bình-ñaúng mình vôùi Ñöùc Chuùa Trôøi laø söï neân naém-giöõ; chính Ngaøi ñaõ töï boû mình ñi, laáy hình toâi-tôù vaø trôû neân gioáng nhö loaøi ngöôøi, töï haï mình xuoáng ...” (Phi-líp 2:6-7).

Cô-ñoác nhaân “ñaùnh” vaø thaéng laø coù ngay tinh-thaàn “coi ngöôøi khaùc nhö toân-troïng hôn mình” (Phi-líp 2:3).

Pascal noùi: “Con ngöôøi laø caây saäy coù tö-töôûng”. Ñöùc Chuùa Trôøi ban cho con ngöôøi coù boä oùc bieát suy-ñoaùn, coù keá-hoaïch cuøng moät naêng-löïc phaùt-huy khaû-naêng tieàm-taøng caùch khoâng giôùi-haïn. Con ngöôøi coù theå hieåu-bieát theá-giôùi vaät-chaát vaø thaàn-linh. Vaø “söï hay bieát sanh kieâu-caêng” (I Coâ-rinh-toâ 8:1).

Söï hieåu-bieát cuûa con ngöôøi ñuùng nhö lôøi töï thuù cuûa nhaø baùc-hoïc Einstein: “Ñieàu ta bieát nhö gioït

253

nöôùc, ñieàu ta khoâng bieát nhö ñaïi döông”. Theá maø vì “kieâu-ngaïo” maø caûm thaáy “bieát heát”. Coù khi khoâng bieát cuõng laøm ra veû bieát – moät loaïi “baù tri” thaønh “baù laùp”. Ngöôøi “kieâu-ngaïo” trong trí-naêng thöôøng phuû-nhaän Ñöùc Chuùa Trôøi, choái-boû ñöùc-tin. Caùi gì cuõng phaûi “luaän-lyù”. Hoï muoán laáy oáng-nghieäm chöùng-minh Ñöùc Chuùa Trôøi. Bôûi söï “kieâu-ngaïo” naøy, maø Hoäi-Thaùnh Ñöùc Chuùa Trôøi “khoâng coù nhieàu ngöôøi khoân-ngoan theo xaùc-thòt, chaúng nhieàu keû quyeàn-theá, chaúng nhieàu keû sang-troïng” (I Coâ-rinh-toâ 1:26).

Cô-ñoác nhaân phaûi “ñaùnh” söï “kieâu-ngaïo” naøy, vì bieát raèng: “Söï kính-sôï Ñöùc Gieâ-hoâ-va laø khôûi ñaàu söï khoân-ngoan, phaøm ngöôøi naøo giöõ ñieàu-raên Ngaøi coù tri-thöùc” (Thi-Thieân 111:10). Chính vò vua khoân-ngoan Sa-loâ-moân cuõng khuyeân moïi ngöôøi: “Haõy heát loøng tin-caäy Ñöùc Gieâ-hoâ-va, chôù nöông-caäy nôi söï thoâng-saùng cuûa con” (Chaâm-ngoân 3:5). Cô-ñoác nhaân luùc naøo cuõng taâm-nieäm: “Ngaøy nay toâi bieát chöa heát” (I Coâ-rinh-toâ 13:12) laø “ñaùnh” guïc “kieâu-ngaïo” naøy.

Con ngöôøi goàm coù theå-xaùc, taâm-trí vaø taâm-linh. Caùi kieâu-ngaïo toät ñænh cuûa con ngöôøi naèm trong taâm-linh. Ngöôøi ngheøo, ngöôøi dôû vaãn “kieâu-ngaïo”, myõ-töø goïi laø caùi ñieàu töï-haøo “an baàn laïc ñaïo” cuûa mình. Nhieàu vò “chaân tu” maø tay laøm bieát bao ñieàu ngang-traùi. Haàu heát caùc toân-giaùo trong theá-gian naøy laø moâi-tröôøng toát cho taâm-linh kieâu-ngaïo. Chaúng bieát ñaïo vaø ñöùc cuûa caùc vò tu-haønh ra sao, nhöng vaãn töï-haøo laø “ñaïi-ñöùc”. Baùo Hoàn-Vieät San Diego soá

254

21, trong baøi Ñaïo Phaät Trong Ñôøi Soáng, taùc-giaû Thieän-Phuùc vieát: “Nhieàu toân-giaùo thôø thaàn-thaùnh cuõng coù khuyeân con ngöôøi höôùng thieän, laïi cuõng vöøa duøng loøng tin (muø-quaùng) nhö laøm moät thöù thuoác phieän ru nguû loøng ngöôøi. Ñöùc Phaät khoâng töï xöng laø Thaàn-Thaùnh hoaêïc Thaàn-Thaùnh nhaäp theå trong nhöõng hình-haøi khaùc nhau. Ngaøi noùi raèng: Ngaøi chæ laø moät ngöôøi nhö bao nhieâu con ngöôøi, chæ khaùc coù ñieàu laø Ngaøi ñaõ hoaøn-toaøn giaùc-ngoä vaø giaûi-thoaùt. Ngaøi muoán ñem nhöõng yeáu-lyù maø Ngaøi ñaõ chöùng ñöôïc ñeå giaûng-daïy cho moïi ngöôøi, ñeå hoï cuõng ñöôïc giaùc-ngoä nhö Ngaøi, theá thoâi. Ngaøi tuyeân-boá taát caû nhöõng gì Ngaøi ñaõ thöïc-hieän ñeàu hoaøn-toaøn do noã-löïc vaø trí-tueä cuûa mình, cuûa con ngöôøi, chôù khoâng do thieân-khaûi töø baát-cöù vò thaàn-linh hay moät quyeàn-naêng naøo khaùc”.

Chaúng cöù Phaät Giaùo, ngay trong nhieàu giaùo-phaùi Cô-ñoác Giaùo, bieát bao vò töï-haøo – “kieâu-ngaïo” veà “noã-löïc trí-tueä cuûa mình” ñeå ñöôïc ngoài cao – “thöôïng toïa” trong haøng giaùo-phaåm.

Cô-ñoác nhaân “ñöôïc ôn”, ñöôïc nhieàu ngöôøi “kính-neå” laø deã “kieâu-ngaïo”. Chuùng ta chæ “ñaùnh” guïc noù khi taâm-nieäm: “Nhöng toâi nay laø ngöôøi theå naøo, laø nhôø ôn Ñöùc Chuùa Trôøi” (I Coâ-rinh-toâ 15:10). Laøm ñöôïc coâng vieäc naøo “vó-ñaïi” trong giaùo-hoäi, cuõng luoân nhôù: “Toâi laøm ñöôïc moïi söï nhôø Ñaáng ban theâm söùc cho toâi” (Phi-líp 4:13).

255

Cô-ñoác nhaân chôù daïi “kieâu-ngaïo” ôû baát-cöù laõnh-vöïc naøo. “Kieâu-ngaïo” laø töï ñöa mình vaøo coâng-thöùc: “Söï kieâu-ngaïo ñi tröôùc, söï baïi-hoaïi theo sau. Vaø taùnh töï-cao ñi tröôùc söï sa-ngaõ” (Chaâm-ngoân 16:18). Neáu chuùng ta khoâng “ñaùnh” noù, thì chuùng ta bò Ñöùc Chuùa Trôøi “ñaùnh”, vì “Ñöùc Chuùa Trôøi choáng-cöï keû kieâu-ngaïo” (Gia-cô 4:16).

“Ñaùnh” kieâu-ngaïo roài chuùng ta phaûi “ñaùnh” söï “löøa-doái” cuûa Sa-tan.

“Ñaùnh” doái-traù Con ngöôøi coù nhieàu caùi caù-bieät, khoâng ai gioáng

ai, nhöng coù moät ñieåm chung laø “doái-traù” nhö nhau. Lôøi Kinh-Thaùnh khaúng-ñònh: “Loøng ngöôøi ta laø doái-traù hôn moïi vaät, vaø raát xaáu-xa: Ai bieát ñöôïc?” (Gieâ-reâ-mi 17:9).

Khoâng moät ngöôøi naøo daùm ngang-nhieân ca-tuïng “doái-traù”, haõnh-dieän khoe veà söï “doái-traù” ñieâu-luyeän tinh-vi cuûa mình. Nhöng trong thaâm taâm laïi ñaët “doái-traù” leân haøng ñaàu. “Thaät-thaø laø cha keû daïi” neân ñaõ coi “doái-traù” nhö moät ngheä-thuaät soáng. “Doái-traù” sao ñeå moïi ngöôøi khoâng theå nhaän ra “doái-traù” maø coøn tin-töôûng vaøo “doái-traù” laø moät söï thaät hieån-nhieân, thì ñaõ ñaït ñeán tuyeät-ñænh cuûa “doái-traù”. Laém ngöôøi coøn luyeän “doái-traù” ñeán möùc thaønh-coâng nhö vaày: “Mieäng noù trôn-laùng nhö môõ söõa, nhöng trong loøng coù söï giaëc-giaõ. Caùc lôøi noù dòu-daøng hôn daàu, nhöng thaät laø nhöõng thanh göôm traàn” (Thi-Thieân 55:21).

256

Chuùng ta an-taâm trong söï “doái-traù”, vì bieát chaéc “doái-traù” chaúng rieâng chi mình. Chuùng ta chaáp-nhaän söï “doái-traù” vôùi myõ-töø “lòch-söï”.

Nhieàu luùc chuùng ta khoâng noùi ra, nhöng raát töï-haøo veà söï thoâng-minh cuûa mình, thaàm nhaén vôùi keû “doái-traù”, ñöøng hoøng “laáy vaûi thöa che maét thaùnh” vì ñaõ thaáy roõ söï “doái-traù”.

Taát caû chuùng ta ñeàu “doái-traù”, nhöng laïi öa “loät maët naï” nhau, coá-gaéng phôi-baøy “söï thaät ñau loøng”.

Chuùng ta leân aùn “doái-traù” nhöng laïi coi “doái-traù” laø ñieàu caàn-thieát ñeå soáng coøn. Baèng loøng “doái-traù” vôùi ngöôøi, laïi sôï ngöôøi “doái-traù” vôùi mình. Coá-gaéng nhaän-thöùc söï “doái-traù” cuûa ngöôøi, song laïi ñieâu-luyeän söï “doái-traù” cuûa mình. Chuùng ta coù caùi taâm-lyù kyø-quaëc naøy chæ vì caû nhaân-loaïi ñang ôû döôùi söï teå-trò cuûa Sa-tan “doái-traù”. Chuùa Jeâsus noùi veà Sa-tan nhö vaày: “Khi noù noùi doái, thì noùi theo taùnh rieâng mình, vì noù voán laø keû noùi doái vaø laø cha söï noùi doái” (Giaêng 8:44).

Sau khi toå-phuï loaøi ngöôøi laø A-ñam vaø EÂ-va nghe theo lôøi duï-doã “doái-traù” cuûa Sa-tan, traùi maïng-lònh Ñöùc Chuùa Trôøi, aên traùi Ñöùc Chuùa Trôøi caám. Töø ñoù, con ngöôøi trôû neân “doái-traù” gioáng nhö Sa-tan.

Cô-ñoác nhaân muoán “ñaùnh” “doái-traù” phaûi tuyeân-boá: “Toâi gheùt, toâi gheâ doái-traù” (Thi-Thieân 119:163).

Ngaønh quaûng-caùo ngaøy caøng phaùt-trieån noùi leân “doái-traù” ñaõ trôû thaønh nghieäp-vuï. Ngaønh tuyeân-

257

truyeàn ngaøy caøng phaùt-trieån, “doái-traù” ñaõ trôû neân chieán-löôïc trong nhieàu laõnh-vöïc.

Söï “doái-traù” cuûa thaèng “bôïm” chæ laøm cho ta “tin bôïm maát traâu”. Söï “doái-traù” cuûa nhieàu ngöôøi danh tieáng khieán chuùng ta “choïn maët gôûi vaøng”, nhöng naøo ngôø “trao tröùng cho aùc”. Nhöng söï “doái-traù” cuûa Sa-tan laø laøm cho nhaân-loaïi phaûi hö-maát ñôøi-ñôøi trong hoûa-nguïc. Ñaây laø söï “doái-traù” tai-haïi nhaát ñoái vôùi nhaân-loaïi.

Chaân-lyù ñaùnh doái-traù Chuùa Jeâsus ñaõ ñeán theá-gian, Ngaøi töï-nhaän mình:

“Ta laø ... chaân-lyù” (Giaêng 14:6) – “Chaân-lyù” – söï thaät (the truth) – nghòch vôùi “doái-traù”.

Tröôùc toøa Phi-laùt, “Phi-laùt beøn noùi raèng: Theá ngöôi laø vua sao? Ñöùc Chuùa Jeâsus ñaùp raèng: Thaät nhö lôøi, ta laø vua. Naày, vì sao ta ñaõ sanh vaø vì sao ta ñaõ giaùng-theá: aáy laø ñeå laøm chöùng cho chaân-lyù. Heã ai thuoäc veà chaân-lyù thì nghe laáy tieáng ta. Phi-laùt hoûi raèng: Chaân-lyù laø gì” (Giaêng 18:37).

“Chaân-lyù laø gì” maø bao nhaø hieàn-trieát, ñaïo-ñöùc, giaùo-chuû ñaõ vaø ñang coá-coâng tìm ra cho baèng ñöôïc. Coù ngöôøi ñaõ tìm ra ñöôïc hieäu-naêng cuûa chaân-lyù maø cöù ngôõ laø chaân-lyù. Chaân-lyù khoâng phaûi laø caùi höõu-lyù ñaõ ñöôïc chöùng-minh. Ngay caû nhöõng luaät baát di baát dòch trong vuõ-truï cuõng khoâng phaûi laø chaân-lyù. Laøm sao chuùng ta coù theå goïi ñeøn ñieän, caùi nuùt ñieän, sôïi daây ñieän laø ñieän ñöôïc. Noù coù ñieän, noù chöùa ñieän, noù

258

haønh-ñoäng bôûi ñieän, nhöng chaéc-chaén noù khoâng phaûi laø ñieän.

Chuùng ta tìm ñöôïc nhöng ñònh-luaät baát di baát dòch trong vuõ-truï laø vuõ-truï chöùa ñöïng chaân-lyù. Chuùng ta coù leõ phaûi, coù caùi höõu-lyù laø chuùng ta ñaõ ñöôïc chaân-lyù chi-phoái. Nhö vaäy, chaân-lyù khoâng phaûi laø moät söï-kieän maø laø moät baûn-theå, khoâng phaûi laø moät yù-nieäm maø laø moät Ñaáng.

Ñaáng Chaân-lyù laø Ñaáng Taïo-Hoùa, laø Ñöùc Chuùa Trôøi, laø Ñaáng phaùn: “Ta laø Ñaáng Töï-Höõu vaø Haèng-Höõu” (Xuaát EÂ-díp-toâ kyù 3:14). Laø Ñaáng tröôùc ñaây hôn hai ngaøn naêm “ñaõ trôû neân xaùc-thòt ôû giöõa chuùng ta ñaày ôn vaø chaân-lyù” (Giaêng 1:14). Ñaáng ñoù chính laø Chuùa Jeâsus. Ñaáng töï chöùng: “Ta laø ... chaân-lyù”. Ngaøi laø hình-aûnh, cuøng söï saùng-toû chaân-lyù ñôøi-ñôøi cuûa Ñöùc Chuùa Trôøi nhö lôøi Kinh-Thaùnh xaùc-ñònh: “AÁy laø trong Ñaáng Christ, chuùng ta ñöôïc cöùu-chuoäc bôûi huyeát Ngaøi, ñöôïc tha toäi theo söï dö-daät cuûa aân-suûng Ngaøi, maø Ngaøi ñaõ raûi ra ñaày-daãy treân chuùng ta cuøng vôùi moïi thöù khoân-ngoan thoâng-saùng, theo yù-ñònh maø Ngaøi ñaõ töï laäp thaønh tröôùc trong loøng nhôn-töø Ngaøi – ñeå laøm söï ñònh tröôùc ñoù trong caùc kyø maõn – hoäi-hieäp muoân vaät trong Ñaáng Christ, caû vaät ôû treân trôøi vaø döôùi ñaát” (EÂ-pheâ-soâ 1:7-10).

Ñöùc Chuùa Jeâsus laø “chaân-lyù”. Lòch-söû ñaõ ghi nhaän söï hieän-höõu cuûa Ngaøi taïi theá. Nhaân-loaïi coù Ngaøi, khoâng coù nghóa nhaân-loaïi coù “chaân-lyù”. Chuùng ta chæ tìm ñöôïc “chaân-lyù” khi chuùng ta tìm bieát Ngaøi laø Ñaáng Cöùu-Theá. Chuùng ta chæ coù “chaân-

259

lyù” khi chuùng ta tin-nhaän Ngaøi laøm Cöùu Chuùa cuûa mình. Vaø chuùng ta chæ höôûng ñöôïc quyeàn-löïc cuûa “chaân-lyù” khi chuùng ta “toân Ñaáng Christ, laø Chuùa, laøm thaùnh trong loøng mình” (I Phi-e-rô 3:15) vaø ñeå Ngaøi haønh-ñoäng trong chuùng ta. Chuùng ta khoâng caàn noã-löïc laøm theo “chaân-lyù” maø chæ caàn bieát ñeán “chaân-lyù”, chaáp-nhaän “chaân-lyù”ù, tin chaéc “chaân-lyù”. Roài chính “chaân-lyù” haønh-ñoäng trong chuùng ta bôûi chính naêng-löïc cuûa “chaân-lyù” ñeå buoâng-tha chuùng ta khoûi moïi ñieàu “doái-traù” cuûa Sa-tan nhö lôøi Chuùa Jeâsus khaúng-ñònh: “Caùc ngöôi seõ bieát chaân-lyù vaø chaân-lyù seõ buoâng-tha caùc ngöôi” (Giaêng 8:32). Trong Cô-ñoác nhaân coù “Thaàn Chaân-lyù” laø Ñöùc Thaùnh-Linh. Khi Cô-ñoác nhaân quyeát-ñònh “böôùc theo Thaùnh-Linh” (Ga-la-ti 5:16) thì “Ngaøi daãn chuùng ta vaøo moïi chaân-lyù” (Giaêng 16:13).

Cô-ñoác nhaân chæ coù theå duøng “chaân-lyù” ñeå “ñaùnh” söï “doái-traù” cuûa Sa-tan.

Chuùng ta thöôøng toân-troïng nieàm tin cuûa ngöôøi khaùc. Ñuïng ñeán nieàm tin cuûa ngöôøi khaùc laø thieáu khoân-ngoan, coù khi coøn röôùc hoïa vaøo thaân. Nhöng khi bieát Sa-tan löøa-doái trong nieàm tin thì phaûi “ñaùnh”, khoâng theå ñeå cho Sa-tan taïo söï “doái-traù” trong nieàm tin. Nhieàu ngöôøi tin ñieàu “doái-traù” vì Sa-tan “Chuùa cuûa ñôøi naøy ñaõ laøm muø loøng hoï” (II Coâ-rinh-toâ 4:4). Bôûi ñoù, hoï “laàm-laïc trong lyù-töôûng hö-khoâng, vaø loøng ngu-doát ñaày nhöõng söï toái-taêm. Hoï töï xöng mình laø khoân-ngoan maø trôû neân ñieân-daïi; Hoï

260

ñaõ ñoåi Ñöùc Chuùa Trôøi khoâng heà hö-naùt laáy hình-aûnh cuûa loaïi ngöôøi hay hö-naùt, hoaëc cuûa ñieåu, thuù, coân-truøng” (Roâ-ma 1:21-23).

Doái-traù taïo hình-töôïng Bôûi söï “doái-traù” cuûa Sa-tan nhieàu toân-giaùo ñöôïc

thaønh-laäp vôùi “ñaày-daãy thaàn töôïng” (Coâng-vuï caùc söù-ñoà 17:16) ñeå ngöôøi ta tin. Khi ngöôøi ta “cuùng-teá laø cuùng teá caùc quæ” (I Coâ-rinh-toâ 10:20). Ñöùc Chuùa Trôøi caám taïc töôïng vaø thôø hình-töôïng laø “ñaùnh” vaøo söï “doái-traù” cuûa Sa-tan: “Ngöôi chôù laøm töôïng chaïm cho mình, cuõng chôù laøm töôïng naøo gioáng nhöõng vaät treân trôøi cao kia, hoaëc nôi ñaát thaáp naøy, hoaëc trong nöôùc döôùi ñaát. Ngöôi chôù quyø laïy tröôùc caùc hình töôïng ñoù, vaø cuõng ñöøng haàu-vieäc chuùng noù” (Xuaát EÂ-díp-toâ kyù 20:4-5). Thôø-phöôïng Ñöùc Chuùa Trôøi theo lôøi Kinh-Thaùnh daïy: “Khi nhöõng ngöôøi thôø-phöôïng laáy taâm-thaàn vaø chaân-lyù maø thôø-phöôïng Cha; aáy ñoù laø nhöõng ngöôøi thôø-phöôïng maø Cha öa thích vaäy. Ñöùc Chuùa Trôøi laø Thaàn, neân ai thôø-laïy Ngaøi phaûi laáy taâm-thaàn vaø chaân-lyù maø thôø laïy” (Giaêng 4:23-24). Theá maø nhieàu nhaø thôø “thôø laïy Ngaøi” vaãn coù “hình-töôïng” – Hình-töôïng Chuùa Jeâsus, hình-töôïng baø Ma-ri, hình-töôïng caùc thaùnh thì ñaày-daãy. – Hoï vaãn ôû trong söï “doái-traù” cuûa Sa-tan.

Kinh-Thaùnh ñaõ moâ-taû caùch laøm töôïng ñeå thôø: “Thôï reøn laáy moät thoûi saét nöôùng treân than löûa; duøng buùa maø ñaäp, duøng caùnh tay maïnh maø laøm; maëc daàu ñoùi vaø keùm söùc; khoâng uoáng nöôùc vaø lieät caû ngöôøi.

261

Thôï moäc giaêng daây; duøng phaán maø gaïch; ñeõo baèng caùi chaøng, ño baèng caùi nhíp; laøm neân töôïng ngöôøi, gioáng hình ngöôøi toát ñeïp ñeå ôû trong moät caùi nhaø. Laïi ñi ñoán caây baùch; laáy caây laät, caây deû, maø mình ñaõ choïn trong caùc thöù caây treân röøng; troàng caây thoâng, möa xuoáng laøm cho noù lôùn leân. Goã aáy ngöôøi ta duøng maø chuïm, laáy veà maø söôûi. Cuõng duøng ñeå ñun löûa haáp baùnh; laïi cuõng laáy maø laøm moät vò thaàn, roài thôø laïy noù, laøm noù neân moät töôïng chaïm maø quyø laïy tröôùc maët noù. Hoï chuïm ñi phaân nöûa trong löûa, coøn phaân nöûa thì duøng maø nöôùng thòt, aên cho no; hoaëc söôûi cho aám, vaø noùi raèng: Haø! naày ta söôûi ñaây; ta thaáy ngoïn löûa! Ñoaïn, goã coøn thöøa laïi, laøm moät vò thaàn, töùc laø töôïng chaïm mình; cuùi mình tröôùc maët noù maø thôø laïy, caàu-nguyeän noù maø raèng: Xin giaûi-cöùu toâi, vì ngaøi laø thaàn cuûa toâi!” (EÂ-sai 44:12-17).

“Hình-töôïng chuùng noù baèng baïc, baèng vaøng (môùi ñaây laïi coù töôïng “Phaät Ngoïc”), laø coâng-vieäc tay ngöôøi laøm ra. Hình-töôïng coù mieäng maø khoâng noùi; coù maét maø chaúng thaáy (daàu ngöôøi ta ñaõ baøy ñaët “khai quang ñieåm nhaõn” hi-voïng thaàn-töôïng thaáy ñöôïc). Coù tai maø khoâng nghe; coù muõi maø chaúng ngöûi; coù tay nhöng khoâng rôø-raãm; coù chaân naøo bieát böôùc ñi; cuoáng hoïng noù chaúng ra tieáng naøo” (Thi-Thieân 115:4-7).

Cô-ñoác nhaân “ñaùnh” söï “doái-traù” cuûa Sa-tan veà hình-töôïng laø coá-gaéng giuùp cho moïi ngöôøi “boû hình-töôïng ñaëng thôø Ñöùc Chuùa Trôøi haèng soáng vaø chaân-thaät” (I Teâ-sa-loâ-ni-ca 1:9). Cô-ñoác nhaân chaân-chính

262

phaûi bieát “giöõ mình veà hình-töôïng” (I Giaêng 5:21). Nhöõng ai coøn caàu-nguyeän tröôùc töôïng Chuùa Jeâsus hay töôïng thaùnh giaù laø vaãn coøn ôû trong söï “doái-traù” cuûa Sa-tan.

Moät sieâu “doái-traù” cuûa Sa-tan maø ít khi chuùng ta daùm “ñaùnh” laïi coøn thoûa-hieäp. AÁy laø söû-duïng lôøi Chuùa caùch “doái-traù”.

Doái-traù söû-duïng lôøi Kinh-Thaùnh Trong baøi hoïc Anh ngöõ, coù nhöõng chuyeän vui

cuøng moät caâu maø chæ ñaùnh daáu phaåy (,) khaùc choã laø coù nghóa khaùc.

The headmaster said the teacher is stupid. – OÂng hieäu-tröôûng noùi oâng thaày thieáu thoâng minh. Cuõng caâu treân, theâm hai daáu phaåy – The headmaster, said the teacher, is stupid. – OÂng hieäu-tröôûng, oâng thaày noùi, (oâng ta) thieáu thoâng mình.

Woman, without her man, is nothing – Ngöôøi ñaøn baø, khoâng coù ngöôøi ñaøn oâng cuûa mình, thì khoâng laø gì caû. Chæ caàn dôøi moät daáu phaåy – Woman, without her, man is nothing – Ñaøn baø, khoâng coù naøng, ñaøn oâng khoâng laø gì caû.

Sa-tan raát raønh Kinh-Thaùnh, noù khoâng “söûa” Kinh-Thaùnh nhöng chæ trích ñoaïn töøng phaàn Kinh-Thaùnh ñeå laøm thaønh “doái-traù” khieán ngöôøi thuoäc veà Chuùa haønh-ñoäng sai-laàm.

Khi Sa-tan caùm-doã Chuùa Jeâsus, noù cuõng duøng Kinh-Thaùnh. “Ma-quæ ñem Ngaøi vaøo nôi thaønh thaùnh, ñaët Ngaøi treân noùc ñeàn thôø, vaø noùi raèng: Neáu ngöôi

263

phaûi laø Con Ñöùc Chuùa Trôøi, thì haõy gieo mình xuoáng ñi; vì coù lôøi cheùp raèng:

Chuùa seõ truyeàn caùc thieân-söù gìn-giöõ ngöôi, thì Caùc ñaáng aáy seõ naâng ngöôi trong tay, Keûo chaân ngöôi vaáp nhaèm ñaù chaêng” (Ma-thi-ô

4:5-6). Caâu naøy Ma-quæ trích trong Thi-Thieân 91:11-12). Noù khoâng daùm ñoïc caâu 13 laø lôøi noùi veà ñaéc-thaéng cuûa Chuùa ñoái vôùi Ma-quæ:

“Ngöôi seõ böôùc ñi treân sö-töû vaø raén hoå-mang; Coøn sö-töû tô vaø con raén, ngöôi seõ daøy ñaïp döôùi

chaân”. (“Sö-töû vaø raén” chæ veà Ma-quæ). Chuùa Jeâsus ñaõ duøng lôøi Kinh-Thaùnh ñeå “ñaùnh”

vaøo söï “doái-traù” cuûa Ma-quæ. “Ñöùc Chuùa Jeâsus phaùn: Cuõng coù lôøi cheùp raèng: Ngöôi ñöøng thöû Chuùa laø Ñöùc Chuùa Trôøi ngöôi” (Ma-thi-ô 4:7). Lôøi naøy Chuùa trích trong Phuïc-truyeàn Luaät-leä kyù 6:16.

Ñaïi meänh-leänh Chuùa Jeâsus truyeàn tröôùc khi Ngaøi thaêng-thieân veà trôøi: “Nhöng khi Ñöùc Thaùnh-Linh giaùng treân caùc ngöôi, thì caùc ngöôi seõ nhaän laáy quyeàn-pheùp, vaø laøm chöùng veà ta taïi thaønh Gieâ-ru-sa-lem, caû xöù Giu-ñeâ, xöù Sa-ma-ri, cho ñeán cuøng traùi ñaát” (Coâng-vuï caùc söù-ñoà 1:8).

Cô-ñoác nhaân chaân-chính coù Ñöùc Thaùnh-Linh ngöï trong loøng ñeàu coù theå “laøm chöùng veà ta” veà Tin-Laønh Cöùu-Roãi cho moïi ngöôøi. Nhöng ngöôøi ta laøm sao caûm-nhaän mình coù “quyeàn-pheùp” cuûa Ñöùc Thaùnh-Linh. “Quyeàn-pheùp” phaûi laø caùi gì xuaát chuùng, sieâu-nhieân. Ñaây roài, lôøi Kinh-Thaùnh daïy: “Vaäy nhöõng ngöôøi tin seõ ñöôïc daáu laï naøy: laáy danh ta

264

maø tröø quæ; duøng tieáng môùi maø noùi; baét raén trong tay; neáu uoáng gioáng chi ñoäc, cuõng chaúng haïi gì; heã ñaët tay treân keû ñau, thì keû ñau ñöôïc laønh” (Maùc 16:17).

Sa-tan ñaõ duøng caâu Kinh-Thaùnh naøy ñöa ra moät giaù-trò “doái-traù” ñeå moät soá Cô-ñoác nhaân coá gaéng taïo giaù-trò cho mình, chöùng toû “quyeàn-pheùp” Ñöùc Thaùnh-Linh mình coù. “Quyeàn pheùp” “tröø-quæ”, “ñaët tay treân keû ñau, thì keû ñau ñöôïc laønh” deã noåi tieáng vaø ñöôïc troïng-voïng.

Trong thaân-phaän laøm ñaày-tôù Chuùa, nhieàu ngöôøi cuõng nhö chính toâi ñaõ töøng nhôn danh Chuùa maø ñuoåi quæ, quæ ra; ñaõ töøng ñaët tay treân ngöôøi beänh caàu-nguyeän vaø ngöôøi beänh ñöôïc Chuùa chöõa laønh. Nhöng nhöõng ñaày-tôù Chuùa chaân-chính chaúng bao giôø laáy ñoù ñeå chöùng-minh mình coù “thaàn quyeàn” hay duøng nhöõng vieäc phi-thöôøng ñoù ñeå quaûng-caùo cho mình. ÔÛ xöù naøy, khoâng thieáu nhöõng vò “muïc-sö” quaûng-caùo veà naêng-quyeàn “tröø quæ; duøng tieáng môùi maø noùi” (chaúng ai hieåu, roài thoâng-giaûi nhö moät thoâng-ñieäp töø trôøi) ... vaø “ñaët tay treân keû ñau, thì keû ñau ñöôïc laønh”. Rieâng veà muïc “baét raén trong tay; neáu uoáng gioáng chi ñoäc thì chaúng haïi” thì ít ai chòu thöïc-haønh. Gaàn hai chuïc naêm veà tröôùc, chæ coù hai vò muïc-sö toâi khoâng nhôù thuoäc giaùo-phaùi naøo ñaõ coù “ñöùc-tin lieàu maïng” bieåu-dieãn tröôùc moät soá ñoâng ngöôøi hieáu-kyø. Hai vò muïc-sö baét nhöõng con raén ñoäc baèng tay khoâng, chuyeàn qua chuyeàn laïi, laéc-lö theo tieáng

265

nhaïc nhö caùc tay phuø-thuûy AÁn-ñoä. Hai vò muïc-sö ñöôïc an-toaøn trong troø chôi vôùi raén. Ñeán maøn thöù hai, hai vò moãi ngöôøi caàm moät ly nhoû chaát cöôøng-toan, ñöa leân mieäng uoáng caïn. Chæ trong ít phuùt, hai vò vaät-vaõ, lìa traàn. Trong tang leã, thaân xaùc hai bò ñöôïc ñaët trong quan-taøi, naép quan-taøi môû ra, treân buïng hai vò, cuoán Kinh-Thaùnh môû ra vaø ngoùn tay troû ñöôïc ñaët vaøo caâu 18 chöông 16 cuûa Maùc. Neáu hai vò muïc-sö naøy chòu khoù hoïc Kinh-Thaùnh vaø suy-gaãm thì bieát lôøi Chuùa phaùn chæ coù yù-nghóa Chuùa baûo-veä con-caùi Ngaøi,

“Baét raén trong tay” – “Raén” chæ veà nghòch caûnh, khoù-khaên cuûa ngöôøi laøm vieäc Chuùa. “Baét raén” laø laøm chuû ñöôïc moïi hoaøn-caûnh khoù-khaên aáy. “Uoáng gioáng chi ñoäc cuõng chaúng haïi”. Ngöôøi laøm vieäc Chuùa luoân bò “nghe” “ngöôøi ta maéng-nhieác, baét-bôù, vaø laáy moïi ñieàu döõ noùi vu cho caùc ngöôi” (Ma-thi-ô 5:11). Nhöõng lôøi ñoù “ñaày-daãy nhöõng chaát ñoäc gieát cheát” (Gia-cô 3:8). Theá maø “chaát ñoäc” ñoù chaúng theå taùc-haïi ñeán ngöôøi nghe – “uoáng”. Treân 50 naêm haàu vieäc Chuùa, toâi thaät söï ñaõ höôûng ñöôïc söï baûo-veä cuûa Chuùa nhö lôøi Chuùa caäy tieân-tri EÂ-sai noùi: “Khi caùc ngöôi vöôït qua caùc doøng nöôùc, ta seõ ôû cuøng; khi ngöôi loäi qua soâng, seõ chaúng che-laáp. Khi ngöôi böôùc qua löûa, seõ chaúng bò chaùy, ngoïn löûa chaúng ñoát ngöôi” (EÂ-sai 43:2). Hai vò muïc-sö kia neáu hieåu ñöôïc yù-nghóa ñuùng lôøi Chuùa phaùn, thì ñaâu coù maát maïng vaø ngöôøi ñôøi coù cô cheá-dieãu lôøi Chuùa phaùn.

266

Söï “doái-traù” cuûa Sa-tan laø laøm cho ngöôøi ta tin vaøo “quyeàn-pheùp” chôù khoâng tin vaøo Chuùa.

Kinh-Thaùnh minh-ñònh roõ-raøng: “Ñöùc Chuùa Jeâsus-Christ ñaõ ñeán trong theá-gian ñeå cöùu-vôùt ngöôøi coù toäi” (I Ti-moâ-theâ 1:15). Söï “doái-traù” cuûa Sa-tan laø laøm sao cho ngöôøi ta ñöøng tin “Ñöùc Chuùa Jeâsus-Christ ñaõ ñeán trong theá-gian ñeå cöùu-vôùt ngöôøi coù toäi”, nhöng tin “Ñöùc Chuùa Jeâsus-Christ ñaõ ñeán trong theá-gian ñeå cöùu-vôùt” ngöôøi saàu-khoå, keû beänh-taät. Moät soá muïc-sö ñaõ giuùp söï “doái-traù” cuûa Sa-tan theå-hieän. Moät baøi haùt ñang ñöôïc duøng raát nhieàu trong caùc cuoäc truyeàn-giaûng ôû trong nöôùc vaø caû ôû haûi-ngoaïi. Ñoù laø baøi “Chaïm Loøng Con, Chuùa Ôi”.

Quí vò muïc-sö naøy, khoâng keâu goïi ngöôøi ta “aên-naên vaø tin Tin-Laønh” (Maùc 1:15) nhöng môøi ngöôøi ta xin Chuùa “Chaïm loøng con, Chuùa ôi”.

Lôøi baøi ca nhö vaày: “Chaïm loøng con, Chuùa ôi ngay giôø naøy. Chaïm loøng con, ñeå con khoâng xa Ngaøi. Chaïm loøng con, Chuùa ôi ngay giôø naøy. Chaïm loøng con ñeå con say meâ Ngaøi. Vöïc con vöôn leân khoûi choán toái-taêm tuyeät-voïng. Vöïc con vöôn leân khoûi nghi-ngôø vaø saàu-naõo. Thì con seõ haùt, chuùc taùn ngôïi-khen danh Chuùa. Xin Thaàn-Linh ñeán. Chaïm vaøo taâm con Chuùa oâi”. Trong Kinh-Thaùnh khoâng choã naøo daïy Chuùa “chaïm loøng” ngöôøi caàu xin. Muïc-ñích xin Chuùa “chaïm loøng” ñeå ... “khoâng xa Ngaøi ... say-meâ Ngaøi” haàu “khoûi choán toái-taêm tuyeät-voïng ... khoûi nghi-ngôø, saàu naõo”. Ngay con-caùi

267

Chuùa cuõng khoâng laâm vaøo traïng thaùi “say-meâ Ngaøi” maø chæ “ôû trong söï yeâu-thöông ta” caùch saùng-suoát ñeå “vaâng-giöõ caùc ñieàu raên cuûa ta” (Giaêng 15:10).

Doái-traù veà Ñöùc Thaùnh-Linh Tröôùc khi Chuùa Jeâsus thaêng-thieân veà trôøi, Ngaøi

phaùn vôùi ngöôøi thuoäc veà Ngaøi raèng: “Ta thöôøng ôû cuøng caùc ngöôi luoân cho ñeán taän-theá” (Ma-thi-ô 28:20). Trong ngaøy Leã Nguõ-tuaàn, Ñöùc Thaùnh-Linh giaùng laâm vaø ôû vôùi ngöôøi thuoäc veà Ngaøi. Thôøi-ñieåm Ñöùc Thaùnh-Linh giaùng-laâm ôû vôùi Cô-ñoác nhaân cho ñeán luùc Chuùa Jeâsus töø trôøi trôû laïi laø thôøi-kyø cuûa Ñöùc Thaùnh-Linh. Chuùa Jeâsus “thöôøng ôû” vôùi Cô-ñoác nhaân laø tình-traïng Chuùa Jeâsus vaø Ñöùc Thaùnh laø moät.

Ñöùc Thaùnh-Linh laø “Thaàn cuûa Ñöùc Chuùa Trôøi” neân chuùng ta cuõng khoù hieåu veà Ñöùc Thaùnh-Linh neáu khoâng nghieân-cöùu Kinh-Thaùnh caùch kyõ-caøng. Chuùa Jeâsus noùi veà Ñöùc Thaùnh-Linh nhö vaày: “Luùc naøo Thaàn Chaân-lyù seõ ñeán, thì Ngaøi daãn caùc ngöôi vaøo chaân-lyù; vì Ngaøi khoâng noùi töï mình, nhöng noùi moïi ñieàu mình ñaõ nghe, vaø toû baøy cho caùc ngöôi nhöõng söï seõ ñeán. AÁy chính Ngaøi seõ laøm saùng danh ta, vì Ngaøi seõ laáy moïi ñieàu thuoäc veà ta maø rao-baûo cho caùc ngöôi. Moïi söï Cha coù ñeàu laø cuûa ta, neân ta noùi raèng Ngaøi seõ laáy ñieàu thuoäc veà ta maø rao-baûo cho caùc ngöôi vaäy” (Giaêng 16:13-15).

Chuùa Jeâsus phaùn: “Chieân ta quen tieáng ta” – “Tieáng ta” –Thôøi-kyø naøy chính laø “tieáng” “Ñöùc Thaùnh-Linh ñaõ daïy” (I Coâ-rinh-toâ 2:13). “Chieân theo

268

sau” ngöôøi chaên laø Chuùa Jeâsus. Thôøi kyø naøy, Cô-ñoác nhaân “böôùc ñi theo Thaùnh-Linh” (Ga-la-ti 5:16).

Chuùa Jeâsus giaùng-sinh taïi Beát-leâ-hem, Nhöng Ñöùc Thaùnh-Linh giaùng-laâm taïi Gieâ-ru-sa-lem, laø nôi “lôøi Ñöùc Gieâ-hoâ-va seõ ra töø Gieâ-ru-sa-lem” (EÂ-sai 2:3)

Khi Chuùa Jeâsus giaùng-sinh – khoâng oàn-aøo, naùo ñoäng. “Ngöôøi sanh con trai ñaàu loøng, laày khaên boïc con mình, ñaët naèm trong maùng coû, vì nhaø quaùn khoâng coù ñuû choã ôû” (Lu-ca 2:7).

Khi Ñöùc Thaùnh-Linh giaùng-laâm – raát naùo-ñoäng. “Thình-lình coù tieáng töø trôøi ñeán nhö tieáng gioù thoåi aøo-aøo, ñaày khaép nhaø moân-ñoà ngoài. Caùc moân-ñoà thaáy löôõi rôøi-raïc töøng caùi moät, nhö löôõi baèng löûa hieän ra, ñaäu treân moãi ngöôøi trong boïn mình. Heát thaûy ñeàu ñöôïc ñaày-daãy Ñöùc Thaùnh-Linh, khôûi söï noùi caùc thöù tieáng khaùc, theo nhö Ñöùc Thaùnh-Linh cho mình noùi” (Coâng-vuï caùc söù-ñoà 2:2-4).

Khi Ñöùc Thaùnh-Linh giaùng-laâm “coù tieáng töø trôøi ñeán nhö gioù thoåi aøo-aøo”. Ñöùc Thaùnh-Linh khoâng phaûi laø “gioù”, cuõng nhö khi Ñöùc Chuùa Trôøi giaùng-laâm, Ngaøi giaùng vôùi “truï maây” (Xuaát EÂ-díp-toâ kyù 33:9), nhöng Ngaøi khoâng phaûi laø “maây”.

Khi Chuùa Jeâsus chòu pheùp baùp-teâm taïi soâng Gioâ-ñanh. “Vöøa khi chòu pheùp baùp-teâm roài, Ñöùc Chuùa Jeâsus ra khoûi nöôùc; boãng chuùc caùc töøng trôøi môû ra, Ngaøi thaáy Thaùnh-Linh cuûa Ñöùc Chuùa Trôøi ngöï xuoáng nhö chim boà-caâu, ñaäu treân Ngaøi” (Ma-thi-ô 3:16). “Ñöùc Thaùnh-Linh ngöï xuoáng nhö chim boà-caâu, ñaäu

269

treân Ngaøi” – baøy-toû Ñöùc Chuùa Jeâsus taïi theá “ñôn-sô nhö chim boà-caâu” (Ma-thi-ô 10:16).

Khi Ñöùc Thaùnh-Linh giaùng treân caùc moân-ñoà – “Caùc moân-ñoà thaáy löôõi rôøi-raïc töøng caùi moät, nhö löôõi baèng löûa hieän ra, ñaäu treân moãi ngöôøi trong boïn mình. Heát thaûy ñeàu ñöôïc ñaày-daãy Ñöùc Thaùnh-Linh, khôûi söï noùi caùc thöù tieáng khaùc nhau, theo nhö Ñöùc Thaùnh-Linh cho mình noùi” (Coâng-vuï caùc söù-ñoà 2:3-4). “Nhö löôõi baèng löûa (khoâng phaûi löûa) ... ñaäu treân moãi ngöôøi (khoâng laøm chaùy toùc)”. Baøy-toû naêng-quyeàn “noùi” caùch noùng-naûy, soát-saéng “laøm chöùng veà ta”. “Noùi nhöõng söï cao-troïng veà Ñöùc Chuùa Trôøi” (Coâng-vuï caùc söù-ñoà 2:11).

Kinh-Thaùnh cho chuùng ta bieát coâng-vieäc cuûa Chuùa Thaùnh-Linh:

1. Ngaøi daïy – “Ñaáng aáy seõ daïy-doã caùc ngöôi moïi söï” (Giaêng 14:26).

2. Ngaøi laøm chöùng – “Chính Ngaøi seõ laøm chöùng veà ta” (Giaêng 15:26).

3. Ngaøi daãn-daét – “Ñöôïc Ñöùc Thaùnh-Linh cuûa Ñöùc Chuùa Trôøi daãn-daét” (Roâ-ma 8:14).

4. Ngaøi noùi – “Maø Ñöùc Thaùnh-Linh ñaõ noùi” (I Coâ-rinh-toâ 2:13).

5. Ngaøi rao-baûo – “Ngaøi seõ laáy ñieàu thuoäc veà ta rao-baûo cho caùc ngöôi” (Giaêng 16:14).

6. Ngaøi truyeàn – “Ñöùc Thaùnh-Linh phaùn cuøng Phi-líp raèng: Haõy laïi gaàn vaø theo kòp xe ñoù” (Coâng-vuï caùc söù-ñoà 8:29).

270

7. Ngaøi quyeát-ñònh laøm – “Ñöùc Thaùnh-Linh cuûa Chuùa ñem Phi-líp ñi” (Coâng-vuï caùc söù-ñoà 8:39).

8. Ngaøi sai ngöôøi ñi – “Vaäy, Sau-lô vaø Ba-na-ba ñaõ chòu Ñöùc Thaùnh-Linh sai ñi” (Coâng-vuï caùc söù-ñoà 13:4).

9. Ngaøi goïi – “Thaùnh-Linh vaø vôï môùi cuøng goïi: Haõy ñeán” (Khaûi-huyeàn 22:17)

10. Ngaøi vuøa-giuùp – “Nhôø Ñöùc Thaùnh-Linh vuøa-giuùp, thì soá cuûa hoäi ñöôïc taêng leân” (Coâng-vuï caùc söù-ñoà 9:31).

11. Ngaøi tröø quæ – “Ta caäy Thaùnh-Linh cuûa Ñöùc Chuùa Trôøi maø tröø quæ” (Ma-thi-ô 12:28).

12. Ngaøi buoàn – “Chôù laøm buoàn cho Ñöùc Thaùnh-Linh cuûa Ñöùc Chuùa Trôøi” (EÂ-pheâ-soâ 4:30).

13. Ngaøi laøm cho baïo-daïn – “Loøng baïo-daïn bôûi Thaàn cuûa Ñöùc Gieâ-hoâ-va” (Mi-cheâ 3:8).

14. Ngaøi laøm cho vui-veû – “Vui-veû bôûi Ñöùc Thaùnh-Linh” (Roâ-ma 14:17).

15. Ngaøi laøm neân thaùnh – “Neân thaùnh bôûi Ñöùc Thaùnh-Linh” (Roâ-ma 15:16).

16. Ngaøi caùo-traùch toäi-loãi – “Khi Ngaøi ñeán thì seõ khieán theá-gian töï caùo veà toäi-loãi” (Giaêng 16:8).

17. Ngaøi ôû vôùi Cô-ñoác nhaân – “Vì anh em laø con, neân Ñöùc Chuùa Trôøi ñaõ sai Thaùnh-Linh cuûa Con Ngaøi vaøo loøng chuùng ta” (Ga-la-ti 4:6).

18. Ngaøi taùi-sanh ngöôøi tin Chuùa – “Heã chi sanh bôûi Thaùnh-Linh laø thaàn” (Giaêng 3:6).

19. Ngaøi doø-xeùt – “Ñöùc Thaùnh-Linh doø-xeùt moïi söï” (I Coâ-rinh-toâ 2:10).

271

Ñöùc Thaùnh-Linh haønh-ñoäng nhö vaäy trong con-caùi Chuùa, trong Hoäi-Thaùnh. Sa-tan “doái-traù” trong laõnh-vöïc naøy raát maïnh. Khieán cho nhieàu ngöôøi cöù töôûng mình “ñaày-daãy Ñöùc Thaùnh-Linh” maø thaät ra “ñaày-daãy doái-traù veà Ñöùc Thaùnh-Linh” do Sa-tan taïo ra.

Doái-traù ñaày-daãy Ñöùc Thaùnh-Linh Ngaøy nay maãu ngöôøi “ñaày-daãy Ñöùc Thaùnh-Linh”

laø maãu ngöôøi lyù-töôûng, töï-haøo trong coäng-ñoàng Cô-ñoác giaùo. Daáu-hieäu ngöôøi “ñaày-daãy Ñöùc Thaùnh-Linh” phaûi bieát noùi tieáng laï, phaûi bieát laøm vieäc phi-thöôøng nhö caàu-nguyeän caùch ngaây-ngaát nhö thaàn nhaäp, cao hôn nöõa laø caàu-nguyeän ñaët tay leân ngöôøi beänh thì ngöôøi beänh ñöôïc laønh.

Muïc-sö “ñöôïc ñaày-daãy Ñöùc Thaùnh-Linh” giaûng-daïy Kinh-Thaùnh khoâng caàn tra-cöùu Kinh-Thaùnh. Khi giaûng, chæ caàn caàu nguyeän: Laïy Chuùa giôø ñaây, xin Chuùa duøng moâi mieäng con noùi ra yù-muoán Ngaøi. Roài noùi gì, cuõng laø “Chuùa noùi”. Nhöõng Muïc-sö “ñöôïc ñaày-daãy Ñöùc Thaùnh-Linh” tin vaøo lôøi Chuùa Jeâsus phaùn: “Chôù lo veà caùch noùi laøm sao, hoaëc noùi lôøi gì; vì nhöõng lôøi ñaùng noùi seõ chæ cho caùc ngöôi chính trong giôø ñoù. AÁy chaúng phaûi töï caùc ngöôi noùi ñaâu, song laø Thaùnh-Linh cuûa Cha caùc ngöôi seõ töø trong loøng caùc ngöôi noùi ra” (Ma-thi-ô 10:19-20). Quí vò “ñöôïc ñaày-daãõy Ñöùc Thaùnh-Linh” loaïi naøy ñaõ boû khuùc ñaàu, laø tröôøng-hôïp Chuùa noùi lôøi naøy: “Haõy coi chöøng ngöôøi ta; vì hoï seõ noäp caùc ngöôi tröôùc toøa-aùn, ñaùnh

272

ñoøn caùc ngöôi trong nhaø hoäi; laïi vì côù ta maø caùc ngöôi seõ bò giaûi ñeán tröôùc maët caùc quan toång-ñoác, vaø caùc vua, ñeå laøm chöùng tröôùc maët hoï vaø caùc daân ngoaïi. Song khi hoï seõ noäp caùc ngöôi thì chôù lo veà caùch noùi laøm sao, hoaëc noùi lôøi gì; vì nhöõng lôøi ñaùng noùi seõ chæ cho caùc ngöôi chính giôø ñoù...” (Ma-thi-ô 10:16-19). Trong hoaïn-naïn, khoán-cuøng, luùc boái-roái, ñaày lo-laéng thì “Thaùnh-Linh cuûa Cha caùc ngöôi seõ töø trong caùc ngöôi noùi ra”. Chôù khoâng phaûi luùc ñöùng nôi toøa-giaûng duøng lôøi Kinh-Thaùnh ñeå “daïy-doã, beû-traùch, söûa-trò, daïy ngöôøi trong söï coâng-bình, haàu cho ngöôøi thuoäc veà Ñöùc Chuùa Trôøi ñöôïc troïn-veïn vaø saém-saün ñeå laøm moïi vieäc laønh” (II Ti-moâ-theâ 3:16-17), maø khoâng lo tra-cöùu, söûa-soaïn baøi giaûng, baøi daïy caùch chu-ñaùo, ñoàng thôøi phaûi caàu-nguyeän xin Ñöùc Thaùnh-Linh, soi-saùng, “daãn caùc ngöôi vaøo moïi chaân-lyù” (Giaêng 16:13) vaø caån-troïng: “Xin Chuùa môû maét toâi, ñeå toâi thaáy söï laï-luøng trong luaät-phaùp cuûa Chuùa” (Thi-Thieân 119:18). Toâi ñaõ vieát hai cuoán saùch baèng Vieät & Anh ngöõ: 13 Böôùc Soaïn Baøi Hoïc Kinh-Thaùnh – 13 – Steps Method Of Bible Study Lesson Preparation vaø Daïy Kinh-Thaùnh – Teach The Bible.

Chaéc moät soá quyù vò “ñaày-daãy Ñöùc Thaùnh-Linh” khoâng ñoàng yù vôùi toâi. Quyù vò coù lyù. Naøy, luùc moïi ngöôøi “Ñaày-daãyÑöùc Thaùnh-Linh” thì Phi-e-rô ñöùng ra giaûng, Phi-e-rô ñaâu coù soaïn baøi giaûng theá maø sau khi oâng giaûng, “coù ñoä ba ngaøn ngöôøi theâm vaøo Hoäi-Thaùnh” (Coâng-vuï caùc söù-ñoà 2:41). Chaéc moãi chuùng

273

ta ñuû khoân-ngoan khoâng daùm ví saùnh mình vôùi Phi-e-rô. Hôn theá nöõa, thôøi-ñieåm naøy laø luùc “bôûi Ñöùc Thaùnh-Linh caûm-ñoäng maø ngöôøi ta ñaõ noùi ra lôøi Ñöùc Chuùa Trôøi” (II Phi-e-rô 1:21). Sau khi Kinh-Thaùnh hoaøn-taát, Ñöùc Thaùnh-Linh khoâng coøn “caûm-ñoäng” caùch naøy ñeå lôøi giaûng-daïy trôû neân “lôøi Ñöùc Chuùa Trôøi”. Neân khoâng coù tình-traïng “Chuùa” noùi qua “moâi mieäng” cuûa ngöôøi giaûng-daïy Tin-Laønh.

Hôn hai möôi naêm veà tröôùc, toâi ñöôïc môøi giaûng cho traïi heø cuûa vaøi Hoäi-Thaùnh cuøng nhau toå-chöùc. Toâi giaûng cho lôùp lôùn tuoåi, vaø moät vò Muïc-sö treû giaûng cho lôùp treû. Toâi coù dòp nghe vò Muïc-sö treû naøy giaûng vaø thaáy vaøi ñieåm khoâng ñuùng yù-nghóa ñích-thöïc cuûa Kinh-Thaùnh. Toâi caàu-nguyeän vaø xin Chuùa giuùp-ñôõ toâi noùi caùch naøo cho kheùo ñeå vò Muïc-sö vui loøng hoïc Kinh-Thaùnh caùch kyõ hôn. Tröôùc ngaøy baõi traïi, toâi coù dòp-tieän ngoài noùi chuyeän rieâng vôùi vò Muïc-sö. Toâi neâu vaán-ñeà maø Muïc-sö giaûng-giaûi, ñeå xin Muïc-sö “xeùt laïi”. Nhöng, Muïc-sö ñaõ ñaùp-öùng moät caùch maïnh-meõ:

- Xin loãi Muïc-sö, Ñöùc Thaùnh-Linh daïy moãi ngöôøi moãi khaùc.

Nhieàu vò raát haõnh-dieän chæ hoïc Kinh-Thaùnh vôùi Ñöùc Thaùnh-Linh, moät vò thaày cao hôn taát caû nhöõng vò thaày ôû döôùi theá-gian naøy. Chæ tieác moät ñieàu, Ñöùc Thaùnh-Linh khoâng ra baøi taäp, khoâng ra baøi thi ñeå ngöôøi hoïc löôïng möùc hieåu-bieát cuûa mình ñuùng phaàn naøo vaø ñaït ñeán ñaâu.

274

Kinh-Thaùnh khoâng cho chuùng ta bieát ñieàu gì chöùng-toû “ngöôøi ñöôïc ñaày-daãy Thaùnh-Linh”. Chaéc-chaén “noùi tieáng laï”, caàu-nguyeän “chöõa beänh”, “ñuoåi quyû” hay laøm vieäc gì phi-thöôøng khoâng phaûi laø daáu-hieäu “ngöôøi ñöôïc ñaày-daãy Thaùnh-Linh”.

“Ngöôøi ñöôïc ñaày-daãy Ñöùc Thaùnh-Linh” laø ngöôøi chòu ñeå Ñöùc Thaùnh-Linh “doø-xeùt moïi söï” (I Coâ-rinh-toâ 2:10), bieát “töï caùo veà toäi-loãi” (Giaêng 16:8) chôù khoâng baøo-chöõa; baøy-toû söï quyù-troïng nhöõng ñieàu nhö “loøng yeâu-thöông, söï vui-möøng, bình-an, nhòn-nhuïc, nhaân-töø, hieàn-laønh, trung-tín, meàm-maïi, tieát-ñoä” (Ga-la-ti 5:22). Ñoïc, hoïc Kinh-Thaùnh, choã naøo khoâng hieåu haõy taän-löïc nghieân-cöùu, vaãn chöa ñaït ñeán yù-nguyeän, thì chính luùc ñoù “Ñaáng aáy seõ daïy-doã caùc ngöôi moïi söï” (Giaêng 14:26). Trong moïi söï, luoân tin-caäy “Ñöùc Thaùnh-Linh cuûa Ñöùc Chuùa Trôøi daãn-daét” (Roâ-ma 8:14) vaø quyeát ñònh “böôùc theo Thaùnh-Linh. chôù heà laøm troïn nhöõng ñieàu öa-muoán cuûa xaùc-thòt” (Ga-la-ti 5:16).

Coù leõ caùi daáu hieäu khôûi ñaàu cuûa ngöôøi “ñöôïc ñaày-daãy Ñöùc Thaùnh-Linh” laø quyeát ñònh “Toâi maéc-nôï (moïi ngöôøi), caû ngöôøi thoâng-thaùi laãn ngöôøi ngu-doát. AÁy vaäy, heã thuoäc veà toâi (ngöôøi toâi coù cô-hoäi giao-tieáp), thì toâi cuõng saün loøng rao-giaûng Tin-Laønh cho anh em” (Roâ-ma 1:14-15) baèng moïi caùch. Trong tröôøng-hôïp naøo ñoù, toâi khoâng theå “laøm chöùng”, “rao giaûng” thì caûm thaáy baát an. Xöa cuõng nhö nay: “Neáu toâi noùi: Toâi seõ chaúng noùi ñeán Ngaøi nöõa; toâi seõ chaúng nhôn danh Ngaøi maø noùi nöõa, thì trong loøng toâi nhö

275

löûa ñoát chaùy, boïc kín trong xöông toâi, vaø toâi meät-moûi, nín-laëng, khoâng chòu ñöôïc nöõa” (Gieâ-reâ-mi 1:9). “Ví baèng toâi ... khoâng rao-giaûng Tin-Laønh, thì khoán-khoù cho toâi thay” (I Coâ-rinh-toâ 9:16).

Coù leõ caùi hieåu-bieát khôûi ñaàu cuûa ngöôøi “ñöôïc ñaày-daãy Ñöùc Thaùnh-Linh” laø bieát aân-töù Thaùnh-Linh naøo mình coù vaø ñang taän-duïng aân-töù ñoù. “Ôn Ngaøi ban cho toâi cuõng khoâng phaûi laø uoång vaäy” (I Coâ-rinh-toâ 15:10).

Coù leõ nhöõng ñaëc-taùnh khôûi-ñaàu cuûa ngöôøi “ñöôïc ñaày-daãy Ñöùc Thaùnh-Linh” lo löu-taâm trau-doài, aáy laø: “loøng yeâu-thöông, söï vui-möøng, bình-an, nhòn-nhuïc, nhôn-töø, hieàn-laønh, trung-tín, meàm-maïi, tieát-ñoä” (Ga-la-ti 5:22).

Coù leõ söï ñaén-ño suy-nghó cuûa ngöôøi “ñöôïc ñaày-daãy Ñöùc Thaùnh-Linh” laø “xeùt ñieàu chi vöøa loøng Chuùa” (EÂ-pheâ-soâ 5:10).

Coù leõ ñieàu chuyeân-taâm ñeo-ñuoåi cuûa ngöôøi “ñöôïc ñaày-daãy Ñöùc Thaùnh-Linh” laø: “Ñieàu chi chaân-thaät, ñieàu chi ñaùng toân, ñieàu chi coâng-bình, ñieàu chi thanh-saïch, ñieàu chi ñaùng yeâu-chuoäng, ñieàu chi coù tieáng toát, ñieàu cho coù nhaân-ñöùc ñaùng khen, thì anh em phaûi nghó ñeán” (Phi-líp 4:8).

Coù ñieàu quyù vò chaéc ngaïc-nhieân, nhieàu Cô-ñoác nhaân “ñöôïc ñaày-daãy Ñöùc Thaùnh-Linh” chaúng bao giôø “khoe” hay toû ra mình “ñöôïc ñaày-daãy Ñöùc Thaùnh-Linh”, nhöng luùc naøo cuõng caûm thaáy chöa ñaït ñeán “ñaày-daãy” – chöa ñeán “troïn-laønh” (Phi-líp 3:12).

276

Coù ñieàu quyù vò chaéc ngaïc-nhieân, nhieàu Cô-ñoác nhaân “ñöôïc ñaày-daãy Ñöùc Thaùnh-Linh” laïi bò anh em ñoàng-lao, con-caùi Chuùa coi laø “... ngu-daïi, ... yeáu-ñuoái ... khinh-heøn ... chòu ñoùi-khaùt, traàn mình, bò ngöôøi ta vaû treân maët, löu-laïc raøy ñaây mai ñoù ... bò ruûa-saû ... bò baét-bôù ... bò vu-oan ... chuùng toâi gioáng nhö raùc-reán cuûa theá-gian, caën-baõ cuûa loaøi ngöôøi” (I Coâ-rinh-toâ 4:10-13).

Coù ñieàu chaéc-chaén, quí Cô-ñoác nhaân “ñöôïc ñaày-daãy Ñöùc Thaùnh-Linh” caûm nhaän ñöôïc nieàm “vui-veû bôûi Ñöùc Thaùnh-Linh” (Roâ-ma 14:17) vaø öôùc-mong cöù luoân “ñöôïc ñaày-daãy Ñöùc Thaùnh-Linh”.

Ai “ñöôïc ñaày-daãy Ñöùc Thaùnh-Linh” chính ngöôøi ñoù bieát vaø saün-saøng ñeå “Ñöùc Thaùnh-Linh cuûa Ñöùc Chuùa Trôøi daãn-daét” (Roâ-ma 8:14) troïn ñôøi trong coâng-vieäc Ngaøi.

Môøi quí vò ñoïc cuoán saùch Nghó Sao Soáng Vaäy xuaát-baûn thaùng 3 naêm 2006 ñeå bieát theâm nhieàu söï “doái-traù” cuûa Sa-tan maø “ñaùnh” chôù khoâng thoûa-hieäp. “Ñöøng ñeå quæ Sa-tan thaéng chuùng ta, vì chuùng ta chaúng phaûi laø khoâng bieát möu-chöôùc cuûa noù” (II Coâ-rinh-toâ 2:11).

Haõy cuøng nhau mô-öôùc “ñaùnh traän toát laønh”. Xong söï chaïy Moãi chuùng ta ñeàu hieän-dieän ôû treân “ñöôøng ñôøi”.

Moãi chuùng ta ñeàu böôùc treân “ñöôøng ñôøi” moät chieàu, “Ñöôøng ñôøi” daøi ngaén theo tieáng thôøi-gian quy-ñònh.

277

Treân “ñöôøng ñôøi” chaúng ai mong “chaïy” ñeå ñeán cuoái “ñöôøng ñôøi” cho leï. Traùi laïi, daãu bieát ñöôøng coøn daøi cuõng chaúng daïi raûo böôùc, song ...

Coøn daøi – Nhöng haõy taïm döøng chaân. Theá-Löõ

Treân “ñöôøng ñôøi” nhieàu khi mình khoâng “chaïy”, nhöng thôøi-gian laïi “chaïy”.

Nhaát laø thôøi-gian trong buoåi xeá chieàu cuûa cuoäc ñôøi ñi quaù nhanh, “nhö laù” ruïng vaøo muøa thu, “nhö maây” troâi theo laøn gioù.

“Nhöõng ngaøy nhö laù, thaùng nhö maây” (Thanh-Nam). Thaáy thôøi-gian “chaïy”, con ngöôøi cuõng raùng

“chaïy” ... chôi, vì bieát Chaúng aên, chaúng maëc, chaúng chôi Bo bo giöõ laáy cuûa Trôøi laøm chi? Baûy möôi choáng gaäy ra ñi Than thaân raèng thuôû ñöông thì chaúng chôi?

Chaúng nhöõng “chaïy” maø coøn heø nhau “chaïy” Ai ôi chôi laáy keûo giaø Maêng moïc coù löùa, ngöôøi ta coù thì Chôi xuaân keûo heát xuaân ñi Caùi giaø xoàng-xoäc noù thì theo sau.

Khoâng bieát trong chuùng ta coù ai quyeát-ñònh nhö Taûn-Ñaø:

Tôù muoán chôi cho thaät maõn ñôøi Ñôøi chöa thaät maõn tôù chöa thoâi Chaúng hay ñôøi tôù laâu hay choùng

278

Duø choùng hay laâu tôù cuõng chôi. Taûn-Ñaø cho raèng chæ coù “chôi” môùi “thaät maõn

ñôøi”. Moät soá trong chuùng ta chaéc-chaén khoâng “chaïy” ... “chôi” treân “ñöôøng ñôøi”, nhöng “chaïy” vôùi mô-öôùc naøo ñoù môùi “thaät maõn ñôøi” – thoûa loøng. Chính caùi mô-öôùc laø caùi ñích ñeå ta “chaïy” tôùi.

Coù ñích ñeå chaïy Khoâng ít trong chuùng ta thaéc-maéc: Muïc-ñích cuûa

ñôøi ngöôøi laø gì? Chaúng leõ chung-chung ba thöù Danh, Lôïi, Quyeàn. Muïc-ñích ñôøi ta theo söï taêng-tröôûng cuûa theå-xaùc, tri-thöùc vaø nhaân-sinh quan maø luoân thay ñoåi. Thay-ñoåi muïc-ñích do söï nhaän-bieát giaù-trò mô-öôùc ñoù.

Cöùu Chuùa Jeâsus coù muïc-ñích roõ-raøng khi Ngaøi ñeán theá-gian ñaõ ñöôïc Kinh-Thaùnh minh-ñònh: “Ñöùc Chuùa Jeâsus-Christ ñaõ ñeán trong theá-gian ñeå cöùu-vôùt ngöôøi coù toäi” (I Ti-moâ-theâ 1:15). Cuoäc ñôøi Ngaøi, ba möôi ba naêm taïi theá, Ngaøi chæ “nhaém muïc-ñích maø chaïy”. Gaàn cuoái ñôøi Ngaøi, Ngaøi haõnh-dieän thöa cuøng Cha: “Con ñaõ toân-vinh Cha treân ñaát, laøm xong coâng-vieäc Cha giao cho laøm” (Giaêng 17:4). Treân thaäp-töï giaù, Ngaøi chòu ñau-ñôùn vaø nhuïc-nhaõ, xong ñích Ngaøi ñaõ tôùi, mô-öôùc Ngaøi ñaõ troïn – Ngaøi tuyeân-boá: “Moïi söï ñaõ ñöôïc troïn” (Giaêng 19:30).

Caùi “ñích” cuûa Phao-loâ tröôùc khi tin Chuùa laø “taøn-haïi Hoäi-Thaùnh” (Coâng-vuï caùc söù-ñoà 8:3). Nhöng sau khi tin Chuùa, caùi “ñích” Phao-loâ khoâng töï choïn nhöng ñöôïc Chuùa ñaët: “Ta ñaõ choïn ngöôøi naày laøm ñoà duøng

279

ta, ñeå ñem danh ta ñoàn ra tröôùc maët caùc daân ngoaïi, caùc vua, caùc con-caùi Y-sô-ra-eân; ta laïi seõ toû ra cho ngöôøi bieát phaûi chòu ñau-ñôùn vì danh ta laø bao naû” (Coâng-vuï caùc söù-ñoà 9:15-16). Theá laø Phao-loâ cöù theá maø “chaïy”. “Chaïy” ñuùng ñöôøng, khoâng neù traùnh “ñau-ñôùn”. Neù traùnh “ñau-ñôùn” laø “chaïy baù-vô” (I Coâ-rinh-toâ 9:26).

Cô-ñoác nhaân chaân-chính coù saün “ñích” Chuùa ñaët cho moãi ngöôøi. “Ñích” ñoù laø aân-töù Thaùnh-Linh Chuùa ban cho moãi ngöôøi. Quí vò Cô-ñoác nhaân bieát aân-töù mình coù laø bieát “ñích” cuûa mình. Muoán bieát aân-töù mình coù, môøi quí vò ñoïc cuoán AÂn-Töù Thaùnh-Linh xuaát-baûn thaùng 9 naêm 1992.

Nguyeãn-baù-Hoïc noùi moät caâu ñeå ñôøi: “Ñöôøng ñi khoù, khoâng khoù vì ngaên soâng caùch nuùi, nhöng khoù vì loøng ngöôøi ngaïi nuùi e soâng”. Bieát bao ngöôøi ñaõ ngöng chaïy, ñaõ boû cuoäc vì “ngaên soâng caùch nuùi”. Theo moät baûn khaûo-saùt môùi nhaát cho bieát: Moãi thaùng taïi Hoa-Kyø coù chöøng 1,500 Muïc-sö rôøi chöùc-vuï “loøng ngöôøi ngaïi” - naûn loøng vôùi nhöõng khoù-khaên töø trong gia-ñình ñeán Hoäi-Thaùnh, ngoaøi xaõ-hoäi.

Bieát bao Cô-ñoác nhaân thích keå chuyeän “ngaøy tröôùc toâi haàu-vieäc Chuùa”. Nhöng baây giôø, coù vò coøn haøo-huøng: “nhöôøng” cho ngöôøi khaùc haàu-vieäc Chuùa, chôù khoâng daùm nhaän mình laøm khoâng xong coâng-vieäc Chuùa giao.

Phaàn ñoâng ngöôøi boû cuoäc chaïy vì thieáu söùc vaø thieáu kieân-trì.

280

Coù söùc ñeå chaïy Ngöôøi Vieät mình caån-thaän nhìn mô-öôùc vôùi chieâu

thöùc “lieäu côm gaép maém, lieäu söùc laøm quan”. Vieäc gì quaù söùc mình, quaù khaû-naêng mình keå nhö caát böôùc laø teù, laø thaát-baïi.

Coù söùc – Ngöôøi Vieät mình coù huyeàn-thoaïi “Phuø-Ñoång Thieân-Vöông”. Moät caäu beù ôû laøng Phuø-ñoång chæ ba tuoåi, theá maø khi giaëc AÂn beân Trung-Quoác sang ñaùnh, caäu chæ caàn vöôn vai moät caùi laø trôû thaønh duõng töôùng, dö söùc ñaùnh tan quaân thuø. Phim hoaït-hoïa chaøng “Popeye” cuûa Myõ, maûnh-khaûnh, yeáu-ñuoái, theá maø chæ caàn aên moät naém rau deàn laø söùc-maïnh cuoàn cuoän noåi leân, laøm gì cuõng ñöôïc, ñaùnh ñaâu thaéng ñoù, chaïy ñaâu cuõng tôùi. Nhieàu Cô-ñoác nhaân cuõng mô-öôùc “Thieân Löïc” cuûa Ñöùc Thaùnh-Linh ñeå laøm troøn coâng-vieäc Chuùa giao, “chaïy” ñeán ñích khoûe re, chaúng caàn toán coâng luyeän-söùc, duøi maøi kinh saùch chi cho meät. Kinh-Thaùnh khoâng daïy nhö vaäy.

Ngöôøi laøm vieäc Chuùa caàn söùc-khoûe theå-xaùc laãn tinh-thaàn. Muïc-sö treû tuoåi Ti-moâ-theâ caàn söùc-khoûe neân Phao-loâ khuyeân: “Ñöøng chæ uoáng nöôùc luoân, nhöng phaûi uoáng moät ít röôïu, vì côù tì-vò con, vaø con hay khoù ôû” (I Ti-moâ-theâ 5:23). Qua khoûi tuoåi 75, toâi caûm thaáy söùc-khoûe coù phaàn suy-giaûm, toâi khoâng theå naèm ñoù, ngoài ì ñoù caàu-xin Chuùa theâm söùc ñeå tieáp-tuïc “chaïy” hoaøn-taát vieäc Chuùa giao. Muoán duy-trì söùc-khoûe, toâi phaûi ñi boä moãi ngaøy moät tieáng, aên-uoáng caån-thaän, uoáng thuoác boå ñeàu ñaën vaø “Ngaøi ban

281

söùc maïnh cho ngöôøi nhoïc-nhaèn, theâm löïc-löôïng cho ngöôøi chaúng coù söùc” ñeå “chaïy maø khoâng meät-nhoïc” (EÂ-sai 40:29,31). Phao-loâ “chaïy” vôùi söùc mình coù haïn, quaù söùc mình, Chuùa theâm söùc, neân Phao-loâ noùi veà söùc mình coù nhö vaày: “Toâi laøm ñöôïc moïi söï nhôø Ñaáng ban theâm söùc cho toâi” (Phi-líp 4:13). Phaûi taän-duïng söùc mình tröôùc. “Haõy duøng söùc ngöôi vaãn coù” (Caùc Quan-xeùt 6:14), khi thieáu Chuùa seõ “theâm”. Ñöøng bao giôø troâng-mong Chuùa ban ñuû söùc môùi “chaïy”, môùi laøm vieäc Chuùa.

Laøm xong baát-cöù vieäc gì Chuùa giao, ñöøng bao giôø cho mình ñaõ chaïy ñeán “ñích” – “khoâng phaûi toâi ñaõ giöït giaûi”, chæ môùi laø “böôn tôùi nhöõng söï ôû ñaøng tröôùc” vì ñöôøng coøn xa, vaãn coøn “ñích” ñeå “nhaém”. Taï-ôn Chuùa, suoát nhöõng naêm haàu-vieäc Chuùa, chöa bao giôø toâi thaáy thieáu vieäc ñeå laøm, traùi laïi, vieäc naøy chöa xong ñaõ coù vieäc khaùc phaûi laøm, neân chæ lo “chaïy” chôù khoâng coù dòp “döøng chaân ñöùng laïi” thöôûng-thöùc “trôøi, non, nöôùc”. Mô-öôùc “chaïy” hoaøi cho ñeán ngaøy “höu” thaúng.

Giöõ ñöôïc ñöùc-tin

Trong ñôøi chuùng ta nhieàu thöù khoâng muoán “giöõ” maø sao noù cöù baùm vaøo ta, röùt ra khoâng noåi. Trong ñôøi chuùng ta nhieàu thöù muoán “giöõ” maø sao noù cöù ra ñi, khoâng moät lôøi töø-giaõ. Ta chæ “giöõ” nhöõng ñieàu gì quí giaù, caøng quí giaù, caøng “giöõ” kyõ.

282

Baát cöù ñieàu gì quí giaù cuõng coù thôøi cuûa noù. Hieäp thôøi thì quí, loãi thôøi maát giaù. Sau thaùng 4 naêm 1975, daân mieàn Nam Vieät-Nam xuoáng giaù kinh-khuûng. Bao nhieâu nhöõng ñieàu quí-giaù tröôùc ñaây, naâng-niu, gìn-giöõ, ñaõ vöùt ñi khoâng chuùt luyeán-tieác chæ vì muoán “giöõ” taám thaân vaø maïng soáng bình-an. Vöôït bieân chæ lo “giöõ” maïng soáng.

Soáng taïi haûi-ngoaïi, ngöôøi Vieät chuùng ta luùc naøo cuõng nhaéc-nhôû nhau “giöõ” vaên-hoùa Vieät – “Giaáy raùch phaûi giöõ laáy leà”.

Veà maët tinh-thaàn, nhieàu luùc chuùng ta cuõng khoù nhaän-ñònh ñieàu giaù-trò ñeå chuùng ta “giöõ”. Nhaân-caùch ö? “Ñoùi cho saïch, raùch cho thôm” – Saïch ö? thôm ö?

Veà maët taâm-linh, nhieàu luùc chuùng ta cuõng khoù nhaän-ñònh ñieàu giaù-trò ñeå chuùng ta “giöõ”. – Chaúng leõ “giöõ truyeàn-thoáng giaùo-hoäi” hay “giöõ ñaïo doøng”. Truyeàn-thoáng naøo cuõng thay-ñoåi, doøng naøo cuõng lai.

Laõnh-vöïc taâm-linh, ñoái-töôïng nieàm tin quan-troïng nhaát. Nieàm tin naøo hieäp vôùi ñònh-nghóa naøy thì neân “giöõ” – “Vaû, ñöùc-tin laø söï bieát chaéc vöõng-vaøng cuûa nhöõng ñieàu mình ñöông troâng-mong (mô-öôùc), laø baèng-côù nhöõng ñieàu mình chaúng xem thaáy” (Heâ-bô-rô 11:1).

Khoâng bieát nieàm tin cuûa quí vò theå naøo, nhöng ñoái vôùi Cô-ñoác nhaân chaân-chính, nieàm tin chuùng toâi “laø söï bieát chaéc vöõng-vaøng cuûa nhöõng ñieàu mình ñang troâng-mong, laø baèng-côù nhöõng ñieàu mình chaúng xem thaáy”, vì nieàm tin chuùng toâi ñaët vaøo Ñöùc Chuùa

283

Trôøi, Ñöùc Chuùa Jeâsus-Christ cuøng Lôøi cuûa Ngaøi laø Kinh-Thaùnh, nhö lôøi Chuùa Jeâsus keâu goïi: “Loøng caùc ngöôi chôù heà boái-roái, haõy tin Ñöùc Chuùa Trôøi, cuõng haõy tin ta nöõa” Giaêng 14:1). Chuùng toâi, nhöõng Muïc-sö phaûi “giöõ” maïng-lònh cuûa Chuùa Jeâsus – “Daïy hoï giöõ heát caû moïi ñieàu ta truyeàn cho caùc ngöôi (trong Kinh-Thaùnh)” (Ma-thi-ô 28:20).

Nhöng laøm sao “giöõ ñöôïc ñöùc-tin” ñaây? vaø “giöõ” ñeå laøm gì?

“Giöõ” ñeå soáng Nieàm tin coù nhieàu loaïi: Tin baâng-quô, tin muø-

quaùng, tin haõo-huyeàn, tin ñaïi, tin theo. Taát caû loaïi tin naøy ñeàu khoâng beàn, thì chaúng caàn ra coâng, gaéng söùc “giöõ” laøm chi.

Cô-ñoác nhaân tin Chuùa Jeâsus ñeå ñöôïc cöùu thì cuõng chaúng phaûi “giöõ” nieàm tin naøy. Tin moät laàn laø ñuû ñeå ñöôïc cöùu-roãi, söï cöùu-roãi naøy laø “söï ban cho cuûa Ñöùc Chuùa Trôøi” (EÂ-pheâ-soâ 2:8), Ngaøi chaúng bao giôø laáy laïi. Loaïi ñöùc-tin naøy ñuû ñeå “ñöôïc cöùu, song döôøng nhö qua löûa vaäy” (I Coâ-rinh-toâ 3:15).

Muïc-ñích cuûa Ngaøi khoâng phaûi chæ cöùu-roãi chuùng ta, nhöng sau khi ñöôïc cöùu, chuùng ta phaûi hieåu bieát chaân-lyù nhö lôøi Kinh-Thaùnh baøy-toû: “Ngaøi muoán cho moïi ngöôøi ñöôïc cöùu vaø hieåu-bieát chaân-lyù” (I Ti-moâ-theâ 2:4). “Hieåu bieát chaân-lyù” ñeå tin, ñeå sanh-ñoäng trong nieàm tin haàu “YÙ Cha ñöôïc neân, ôû ñaát nhö trôøi” (Ma-thi-ô 6:10) treân moãi ñôøi soáng chuùng ta.

284

Loaïi ñöùc-tin naøy – “Ñöùc-tin ñeán bôûi söï ngöôøi ta nghe, maø ngöôøi ta nghe, laø khi lôøi cuûa Ñaáng Christ ñöôïc rao-giaûng” (Roâ-ma 10:17). Loaïi “nghe” naøy cuõng ñaëc-bieät laém, nhö lôøi Chuùa Jeâsus phaùn: “Ai coù tai maø nghe, haõy nghe” (11:15). Cô-ñoác nhaân chaân-chính coù ít hay nhieàu ñöùc-tin laø do ñoïc, hoïc, suy-gaãm lôøi Kinh-Thaùnh. Coù ngöôøi ñoïc Kinh-Thaùnh, bieát Kinh-Thaùnh vaãn khoâng coù ñöùc-tin vì hoï chæ duïng trí. Nhöng “tin bôûi trong loøng” (Roâ-ma 10:10) môùi coù ñöùc-tin.

Cô-ñoác nhaân chaân-chính coù ít hay nhieàu ñöùc-tin laø do hieåu-bieát Chuùa Jeâsus nhieàu hay ít qua Kinh-Thaùnh. “Nhöng caùc vieäc naày ñaõ cheùp, ñeå cho caùc ngöôi tin raèng Ñöùc Chuùa Jeâsus laø Ñaáng Christ, töùc laø Con Ñöùc Chuùa Trôøi, vaø ñeå khi caùc ngöôi tin, thì nhôø danh Ngaøi maø ñöôïc söï soáng” (Giaêng 20:31). Vì côù ñoù, mô-öôùc cuûa Phao-loâ laø “Toâi ñöôïc bieát Ngaøi, vaø quyeàn-pheùp söï soáng laïi cuûa Ngaøi, vaø söï thoâng-coâng thöông-khoù cuûa Ngaøi, laøm cho toâi neân gioáng nhö Ngaøi trong söï cheát Ngaøi, mong cho toâi ñöôïc ñeán söï soáng laïi töø trong keû cheát” (Phi-líp 3:10-11). Nhôø “bieát” maø Phao-loâ “soáng trong ñöùc-tin Con Ñöùc Chuùa Trôøi, laø Ñaáng ñaõ yeâu toâi, vaø ñaõ phoù chính mình Ngaøi vì toâi” (Ga-la-ti 2:20).

Môøi quí vò ñoïc boä saùch Jeâsus- Cöùu Chuùa Toâi, 8 cuoán ñeå bieát theâm veà Cöùu Chuùa Jeâsus haàu ñöùc-tin ñöôïc theâm leân.

Nieàm tin quí laém, phaûi “caàm giöõ ñöùc-tin vaø löông-taâm toát ” ñeå

285

* “Vöõng-vaøng trong ñöùc-tin” (I Coâ-rinh-toâ 16:13). * “Beàn-ñoã trong ñöùc-tin” (Coâng-vuï caùc söù-ñoà

14:22). * “Caøng maïnh-meõ trong ñöùc-tin, vaø ngôïi-khen

Ñöùc Chuùa Trôøi” (Roâ-ma 4:20). Nhôø ñoù: * “Tin Chuùa caùch vöõng-vaøng khoâng nuùng, chaúng

heà rôøi khoûi söï troâng-caäy ñaõ truyeàn ra bôûi Tin-Laønh maø anh em ñaõ nghe, laø ñaïo ñöôïc giaûng ra giöõa moïi vaät döïng neân ôû döôùi trôøi” (Coâ-loâ-se 1:23).

* “Ngöôøi coâng-chính seõ soáng bôûi ñöùc-tin” (Roâ-ma 1:17).

* “Trong khi caàu-nguyeän caùc ngöôi laáy ñöùc-tin xin vieäc gì baát kyø, thaûy ñeàu ñöôïc caû” (Ma-thi-ô 21:22).

* “Laáy theâm ñöùc-tin laøm thuaãn, nhôø ñoù anh em coù theå daäp taét caùc teân löûa cuûa keû döõ” (EÂ-pheâ-soâ 6:16).

Chuùng ta quyeát ñònh: * “Laáy loøng tin vaø yeâu trong Ñöùc Chuùa Jeâsus-

Christ vaø giöõ laáy maãu-möïc cuûa caùc söï daïy-doã coù ích” (II Ti-moâ-theâ 1:13).

Ñeå nhöõng ngöôøi khaùc * “Noi theo daáu ñöùc-tin” (Roâ-ma 4:12) Vaø cuoái cuøng * “Ñaõ tin Ñaáng naøo, chaéc raèng Ñaáng aáy coù

quyeàn-pheùp giöõ söï ta ñaõ phoù-thaùc cho ñeán ngaøy ñoù” (II Ti-moâ-theâ 1:12). Ñeå roài

* “Cheát trong ñöùc-tin” (Heâ-bô-rô 11:13)

286

Ñöùc-tin coù moät naêng-löïc phi-thöôøng, laïi chöùa trong loøng thì phaûi theo ñònh-luaät: “Ñaày-daãy trong loøng maø mieäng môùi noùi ra” (Ma-thi-ô 12:34).

“Giöõ” ñeå noùi Lôøi noùi laø hình-aûnh cuûa taâm-hoàn, neân “ngöôøi laøm

sao, noùi naêng laøm vaäy”. Trong caùc cuoäc hoïp, ñeå traùnh tình-traïng “yeân-laëng laø vaøng”, nhieàu khi ngöôøi ñieàu-khieån chöông-trình phaûi hoûi:

- Quí vò coù gì ñeå noùi khoâng? hay - Quí vò coøn gì ñeå noùi khoâng? “Coù” vôùi “Coøn” môùi noùi ñöôïc. Baèng khoâng bieát gì

maø noùi. Trong caùc cuoäc hoïp, ñeå traùnh tình traïng “noùi daøi,

noùi dai, noùi dôû”. Ngöôøi ñieàu-khieån ñöa ra quy-luaät: giôùi-haïn thì-giôø noùi vaø laàn noùi. Coù ngöôøi ñaõ noùi vaø noùi ñuû soá laàn ñöôïc noùi, laïi coá-gaéng, naøi-næ xin ñöôïc noùi theâm. Khoâng noùi khoâng chòu ñöôïc.

- Noùi laø caùch “baøy-toû” ñieàu mình suy-nghó. - Noùi laø caùch “giaûi-toûa” aám-öùc trong loøng. - Noùi laø caùch “khoe” ñieàu mình coù. Vaø - Noùi laø caùch laøm cho “söôùng mieäng”. Ngöôøi “giöõ ñöôïc ñöùc-tin” khoù nín laëng. Coù khi

noùi ngöôøi ta khoâng theøm nghe maø vaãn cöù phaûi noùi. Noùi cuûa ngöôøi “giöõ ñöôïc ñöùc-tin” khoâng naèm vaøo

boán caùch noùi treân. Noùi chæ vì: “Ta ñaõ tin, cho neân môùi noùi” (II Coâ-rinh-toâ 4:13).

Vieát ñeán ñaây, toâi nhôù baø Ngheø Ñaïm, daân Quaûng-Nam. Baø laø Cô-ñoác nhaân, baø raát öa noùi veà ñöùc-tin

287

cuûa mình nôi Chuùa Jeâsus. OÂng Ngheø Ñaïm laø baïn thaân vôùi coá Toång-Thoáng Ngoâ-ñình-Dieäm, luùc hai ngöôøi ôû trong phong-traøo choáng Phaùp. OÂng Ngheø-Ñaïm ñaõ hi-sinh maïng soáng mình trong cuoäc chieán. Nghó tình baïn xöa, baø Ngheø-Ñaïm ñaõ xin dieän-kieán Toång-Thoáng Ngoâ-ñình-Dieäm. Toång-Thoáng vui tieáp, tröôùc ra veà, Toång-Thoáng hoûi baø coù caàn Toång-Thoáng giuùp-ñôõ gì chaêng. Baø chæ xin Toång-Thoáng vieát giaáy giôùi thieäu baø vôùi Tænh-Tröôûng vaø Quaän-Tröôûng ñeå khi caàn baø coù theå gaëp caùc vò naøy. Toång-Thoáng chaáp-nhaän vaø cho nhaân vieân ñaùnh ngay moät thö giôùi-thieäu baø vôùi chính-quyeàn vaø cuõng yeâu-caàu chính-quyeàn giuùp ñôõ baø trong khaû-naêng vaø hôïp lyù.

Caàm trong tay thô cuûa Toång-Thoáng, baø xin gaëp Tænh-Tröôûng, Quaän-Tröôûng chæ naêm, möôøi phuùt. Tænh-Tröôûng, Quaän-Tröôûng vui loøng tieáp baø. Töôûng phaûi giuùp-ñôõ baø ñieàu chi quan-troïng, ai ngôø baø xin gaëp chæ ñeå noùi moät ít veà Cöùu Chuùa Jeâsus vaø trao tôø Truyeàn-Ñaïo Ñôn. Coù vò ñaõ noùi vôùi baø:

- Chæ coù chuùt vieäc naøy, maø baø phaûi caàn ñeán thô giôùi-thieäu cuûa Toång-Thoáng sao?

- Chuùa yeâu-thöông quí vò, muoán cöùu quí vò, khoâng coù thô cuûa Toång-Thoáng, ai coù theå gaëp quí vò ñeå noùi ñeàu caàn-thieát naøy.

Moät baø Myõ gaëp toâi vaøo moät saùng Chuùa Nhöït taïi nhaø thôø khoe ngay:

- Muïc-sö ôi, chæ trong hôn moät thaùng, toâi môùi môû ñöôïc moät lôùp Kinh-Thaùnh taïi nhaø toâi.

288

- Laøm sao baø laøm ñöôïc vaäy. Vôùi veû maët haân-hoan, baø keå cho toâi nghe.

- Toâi ñoïc Kinh-Thaùnh, toâi hoïc Kinh-Thaùnh, Chuùa daïy-doã toâi raát nhieàu ñieàu, toâi muoán noùi nhöõng ñieàu ñoù vôùi caùc ngöôøi laân-caän cuûa toâi. Toâi caàu-nguyeän xin Chuùa giuùp toâi laøm caùch naøo ñeå coù theå noùi ñöôïc.

Sau nhieàu ngaøy caàu-nguyeän, Chuùa cho toâi nghó ra vaø toâi laøm lieàn.

Chieàu thöù baûy, toâi hoïc laøm ñöôïc moät thöù baùnh ñaëc bieät. Toâi goïi ñieän thoaïi qua nhaø laân-caän, noùi cho baø ta bieát veà baùnh toâi môùi laøm, môøi baø qua aên thöû vaø uoáng nöôùc traø, baø nhaän lôøi.

Baø qua aên baùnh vaø uoáng nöôùc traø, chuùng toâi troø chuyeän ñoä 15 phuùt, tröôùc khi baø veà toâi noùi: Saùng hoâm nay toâi coù ñoïc moät caâu Kinh-Thaùnh nhö vaày, baø ñoïc Giaêng 3:16 vaø noùi “Söï soáng ñôøi-ñôøi” laø moät ôn lôùn nhaát Chuùa muoán ban cho moïi ngöôøi. Coù dòp toâi seõ noùi cho baø roõ.

Thöù Baûy tuaàn tôùi, baø laïi laøm moät baùnh khaùc vaø môøi baø haøng xoùm qua nhö laàn tröôùc. Laàn naøy baø khaùch ñeà-nghò xin cho choàng baø qua luoân. Baø chaáp-nhaän. Ba ngöôøi vöøa uoáng traø, vöøa noùi chuyeän. Roài baø laøm nhö chôït nhôù “söï soáng ñôøi-ñôøi” baø höùa seõ coù dòp trình-baøy, nhôn dòp naøy, baø xin pheùp trình-baøy. Hai oâng baø haøng xoùm vui nghe.

Tröôùc khi tieãn khaùch ra veà, baø noùi coøn nhieàu ñieàu baø muoán chia-xeû, neáu ñöôïc môøi oâng baø thöù baûy tôùi qua aên baùnh uoáng traø. OÂng baø khaùch vui-veû hoûi baø:

289

- Taïi sao baø chæ môøi chuùng toâi, sao khoâng môøi nhöõng nhaø xung quanh. Coù thì giôø ngoài noùi chuyeän nhö vaày quyù quaù. Neáu baø ngaïi, ñeå chuùng toâi môøi cho. Vaø thöù baûy tuaàn sau coù theâm caëp nöõa vaø cöù moãi thöù baûy laïi theâm vaøi caëp. Baây giôø chuùng toâi coù treân 10 ngöôøi hoïc Kinh-Thaùnh vôùi toâi.

Muoán noùi ñieàu mình tin, cuõng phaûi tìm caùch noùi theá naøo ñeå ngöôøi ta nghe. Noùi ñöôïc laø vui khoâng theå taû, daàu ñoâi khi phaûi “chòu cöïc-khoå laøm vieäc cuûa ngöôøi giaûng Tin-Laønh” (II Ti-moâ-theâ 4:5). “Giaûng Tin-Laønh” laø noùi ñieàu mình tin.

“Giöõ ñöôïc ñöùc-tin” nhieàu, maø khoâng noùi thì theá naøo cuõng laâm vaøo tình-traïng nhö Phao-loâ: “Khoâng rao-truyeàn Tin-Laønh thì khoán-khoù cho toâi thay” (Roâ-ma 9:16).

Coù ngöôøi “giöõ ñöôïc ñöùc-tin” khoâng “noùi” baèng lôøi, nhöng “noùi” baèng haønh-ñoäng nhö lôøi Chuùa Jeâsus phaùn: “Ngöôøi naøo tin ta, cuõng seõ laøm vieäc ta laøm” (Giaêng 14:12). “Vieäc” chính cuûa Chuùa Jeâsus laø “tìm vaø cöùu keû bò hö-maát” (Lu-ca 19:10). Ñaõ laâu laém, toâi ñoïc moät chuyeän vaø chuyeän naøy cuõng nhaéc-nhôû toâi raát nhieàu. Chuyeän thaät trong thôøi ngöôøi da ñen coøn laøm noâ-leä. Moät ngöôøi ñaøn baø da ñen laøm coâng-vieäc trong nhaø moät ngöôøi da traéng. Baø laøm taän-tuïy vaø luùc naøo cuõng vui-veû ñeán noãi baø chuû phaûi ngaïc-nhieân hoûi duyeân-côù naøo baø coù taâm-hoàn vui-veû vaø coù thieän-chí laøm vieäc khoâng quaûn khoù-nhoïc. Baø cho bieát, baø laø Cô-ñoác nhaân, baø vaâng theo lôøi Kinh-Thaùnh daïy: “Heã laøm vieäc gì, haõy heát loøng maø laøm, nhö laøm cho Chuùa,

290

chôù khoâng phaûi laøm cho ngöôøi ta” (Coâ-loâ-se 3:23). Toâi heát söùc laøm vieäc vaø caûm nhaän Chuùa ñeïp loøng laø toâi vui. Chuû hoûi veà Chuùa cuûa baø, baø noùi vôùi loøng tin. Sau moät thôøi-gian nghe ngöôøi toâi-moïi noùi veà Chuùa, baø quyeát ñònh tin Chuùa. Baø xin ngöôøi noâ-leä giuùp baø tin-nhaän Chuùa Jeâsus laøm Cöùu Chuùa cuûa mình. Baø noâ-leä noùi:

- Chuùa Jeâsus phaùn: “Ai seõ xöng ta tröôùc maët thieân-haï, thì Con ngöôøi cuõng seõ xöng hoï tröôùc maët thieân-söù cuûa Ñöùc Chuùa Trôøi” (Lu-ca 12:8). Baø haõy ñeán moät nhaø thôø Tin-Laønh gaàn ñaây vaø tuyeân-xöng ñöùc-tin baø tröôùc nhieàu ngöôøi. Baø ñoàng yù. Ngaøy Chuùa Nhöït keá ñoù, baø ñi ñeán moät nhaø thôø gaàn ñoù. Sau baøi giaûng, Muïc-sö môøi ai muoán tin-nhaän Chuùa Jeâsus laøm Cöùu Chuùa cuûa mình thì tieán leân tröôùc toøa giaûng vaø Muïc-sö seõ giuùp ngöôøi ñoù tin-nhaän Chuùa. Baø tieán leân. Vò Muïc-sö hoûi baø:

- Baø nghe toâi giaûng, vaø hieåu theá naøo ñaõ khieán baø quyeát ñònh tin nhaän Chuùa hoâm nay.

- Baøi giaûng cuûa Muïc-sö, toâi chæ nghe, nhöng khoâng ñeå yù nhieàu.

- Chaéc baø ñeå yù moät phaàn naøo ñoù trong baøi giaûng, vaø phaàn baøi giaûng ñoù ñuû naêng-löïc laøm baø quyeát-ñònh quan-troïng hoâm nay.

- Söï quyeát-ñònh cuûa toâi khoâng dính-daùng gì ñeán baøi giaûng cuûa Muïc-sö caû.

- Nhö vaäy, ñoäng löïc naøo khieán baø quyeát-ñònh tin Chuùa. Baø coù theå cho toaøn-theå Hoäi-Thaùnh bieát ñöôïc khoâng? Baø quay xuoáng, chaäm raõi keå laïi chuyeän baø

291

noâ-leä da ñen trong nhaø baø ñaõ cho baø thaáy Chuùa qua vieäc laøm cuûa baø. Baø muoán tin nhaän Chuùa taïi nhaø, nhöng baø noâ-leä khuyeân toâi neân tuyeân-xöng ñöùc-tin tröôùc maët nhieàu ngöôøi nhö lôøi Chuùa phaùn. Vaø ñoù laø lyù-do toâi coù maët taïi ñaây hoâm nay ñeå tuyeân-xöng ñöùc-tin cuûa toâi tieáp nhaän Chuùa Jeâsus laøm Cöùu Chuùa cuûa toâi.

Lôøi baø noùi veà ñöùc-tin cuûa mình ñaõ caûm-ñoäng caû Muïc-sö vaø Hoäi-Thaùnh. Sau khi Muïc-sö giuùp baø tin-nhaän Chuùa. Muïc-sö ñaõ noùi vôùi baø:

- Baø ñaõ giaûng cho Hoäi-Thaùnh chuùng toâi moät baøi giaûng ñaëc-bieät, soáng-ñoäng qua ñôøi soáng moät con-caùi Chuùa noâ-leä da ñen.

Cô-ñoác nhaân chaân-chính naøo cuõng coù theå “giöõ ñöôïc ñöùc-tin” vaø “noùi” veà Chuùa qua vieäc laøm cuûa mình. Chuùa Jeâsus phaùn: “Söï saùng caùc ngöôi haõy soi tröôùc maët ngöôøi ta nhö vaäy, ñaëng hoï thaáy vieäc laønh cuûa caùc ngöôi, vaø ngôïi khen Cha caùc ngöôi ôû treân trôøi” (Ma-thi-ô 5:16).

Chuùng ta mô-öôùc “ñaùnh traän toát laønh”. Chuùng ta mô-öôùc “xong söï chaïy”. Chuùa ta mô-öôùc “giöõ ñöôïc ñöùc-tin” vaø chuùng ta mô-öôùc tieáp: “Maõo trieàu-thieân cuûa söï coâng-bình” seõ ñöôïc ban cho. Ñöôïc phaàn-thöôûng

Laøm vieäc gì chæ coát “khoe” vôùi “khen” thì vieäc ñoù chaúng ñaùng “khen” roài, noùi chi ñeán phaàn-thöôûng. Nhö vaäy, Phao-loâ khi “ñaùnh traän”, khi “chaïy”, khi “giöõ

292

ñöôïc ñöùc-tin” ñeàu nghó ñeán “maõo trieàu-thieân” seõ ñöôïc Chuùa ban cho nhö moät phaàn thöôûng sao? Chaúng heà nhö vaäy. Phao-loâ bieát chaéc seõ ñöôïc laõnh “maõo trieàu thieân cuûa söï coâng-chính” (the crown of rightousness).

Kinh-Thaùnh ñeà-caäp ñeán vaøi loaïi “maõo trieàu-thieân”:

Heã ñieàu gì laøm vinh-hieån ngöôøi, aáy laø “maõo trieàu-thieân”.

* “Ngöôøi ñaøn-baø nhaân-ñöùc laø maõo trieàu-thieân cho choàng naøng” (Chaâm-ngoân 12:4).

* “Toùc baïc laø maõo trieàu thieân vinh-hieån” (Chaâm-ngoân 16:31).

* “Maõo trieàu-thieân cuûa oâng giaø, aáy laø con chaùu” (Chaâm-ngoân 17:6).

Heã ñieàu gì giaù-trò ñöôïc coâng-nhaän, aáy laø “maõo trieàu-thieân”.

* “Maõo trieàu-thieân vui-möøng” (I Teâ-sa-loâ-ni-ca 2:9).

* “Maõo trieàu-thieân cuûa söï coâng-chính” (II Ti-moâ-theâ 4:8).

* “Maõo trieàu-thieân cuûa söï soáng” (Gia-cô 1:12). * “Maõo trieàu-thieân vinh-hieån” (I Phi-e-rô 5:4). Taát caû vieäc laøm cuûa Phao-loâ ñöôïc keå laø giaù-trò.

Bieåu-hieäu laø “maõo trieàu-thieân cuûa söï coâng-chính”. Löôïng giaù coâng-lao thuoäc-linh khoù laém. Löôïng-

giaù coâng-lao thuoäc linh khoâng theå theo caùch ñôøi naøy, neân “Ñöøng laøm theo ñôøi naøy” (Roâ-ma 12:2) töôûng nhö laø coù giaù-trò, nhöng vôùi Chuùa thì chaúng ra gì.

293

Phao-loâ raát saâu-nhieäm trong ñieàu naøy. Hoäi-Thaùnh Lao-ñi-seâ thaønh-coâng vöôït böïc, raát töï haøo: “Ta giaøu, ta neân giaøu coù roài, khoâng caàn chi nöõa” – ñaùng laõnh “maõo trieàu-thieân”. Nhöng Chuùa thaáy: “ngöôi khoâng bieát mình khoå-sôû, khoán-khoù, ngheøo-ngaët, ñui-muø, vaø loõa-loà” (Khaûi-huyeàn 3:17) – Ñaùng xin söï thöông-xoùt cuûa Chuùa.

Muoán laõnh “maõo trieàu-thieân”, coâng-lao chuùng ta laøm trong laõnh-vöïc thuoäc-linh phaûi nhö “vaøng, baïc, böûu-thaïch”. Coøn nhö coâng-lao chuùng ta nhö : “goã, coû khoâ, rôm-raï” (I Coâ-rinhh-toâ 3:12), chaéc cuõng laõnh ñöôïc “maõo trieàu-thieân”, moät loaïi “maõo trieàu-thieân hay hö-naùt” (I Coâ-rinh-toâ 9:25) cuûa ñôøi daønh cho, moät loaïi “hö vinh” (Phi-líp 2:3).

Cô-ñoác nhaân chaân-chính raát sôï caùi “hö-vinh” naøy. Caùi “hö-vinh” naøy Sa-tan ñang coá môøi goïi chuùng ta nhö noù ñaõ môøi goïi Chuùa Jeâsus. “Ma-quæ ñem Ngaøi leân treân nuùi raát cao, chæ cho Ngaøi caùc nöôùc theá-gian, cuøng söï vinh-hieån caùc nöôùc aáy; maø noùi raèng: Ví baèng ngöôi saáp mình tröôùc maët ta maø thôø laïy, thì ta seõ cho ngöôi heát thaûy moïi söï naøy” (Ma-thi-ô 4:8-9). Chæ “saáp mình ... thôø laïy” moät caùi maø ñöôïc “caùc nöôùc theá-gian, cuøng söï vinh-hieån caùc nöôùc aáy” thì quaù reû. “Saáp mình ... thôø laïy” – chæ moät mình Sa-tan bieát. Ñöôïc “caùc nöôùc theá-gian, cuøng söï vinh-hieån caùc nöôùc aáy” – muoân daân ñeàu bieát. Ñuùng laø “boû teùp riu maø caâu ñöôïc toâm huøm”. Ñöùc Chuùa Jeâsus ñaõ phaûn-öùng theá naøo tröôùc moài ngon cuûa Sa-tan. Ngaøi phaùn: “Hôõi quæ Sa-tan, ngöôi haõy lui ra! Vì coù lôøi cheùp

294

raèng: Ngöôi phaûi thôø-phöôïng Chuùa laø Ñöùc Chuùa Trôøi ngöôi, vaø chæ haàu vieäc moät mình Ngaøi maø thoâi” (Ma-thi-ô 4:10).

Moài “hö-vinh” Sa-tan luoân ñem ra nhöû taát caû Cô-ñoác nhaân chaân-chính. Chæ caàn chaáp-nhaän moät ñeà-nghò naøo ñoù cuûa noù laø coù ngay “maõo trieàu-thieân hay hö-naùt”.

Hôn hai möôi naêm veà tröôùc, toâi ñöôïc môøi giaûng boài-linh vaø boá-ñaïo taïi moät thaønh-phoá raát ñoâng ngöôøi Vieät. Ñeâm boá-ñaïo coù treân 300 ngöôøi tham-döï. Vò Muïc-sö taïi ñòa-phöông ñaõ duøng treân möôøi phuùt ñeå “giôùi-thieäu Dieãn-giaû”. OÂng ñaõ ñöa toâi leân taän maây xanh. Toâi ngoài nghe maø “söôùng” laøm sao, mieäng luoân mæm cöôøi. Chôït moät tieáng phaùt ra töø trong loøng: Con ñeán ñaây ñeå toân-vinh ta hay ñeå ngöôøi ta toân-vinh con. Theá laø nöôùc maét toâi chaûy roøng, toâi voäi thöa vôùi Chuùa: Xin Chuùa tha toäi cho anh baïn con, cuõng tha toäi cho con nöõa, vì con ñaõ daïi-doät “söôùng”. Xin cho con toân-vinh Ngaøi toái nay. Toâi böôùc leân toøa giaûng, caûm ôn vò Muïc-sö ñaõ giôùi-thieäu toâi, vaø toâi xin thính-giaû queân heát nhöõng ñieàu veà toâi vaø cho pheùp toâi ñöôïc toân-vinh Chuùa toâi baèng caùch baøy-toû Chuùa toâi vôùi quí vò vaø mong quí vò toân-vinh Chuùa toâi vaø ñoùn nhaän Ngaøi. Bôûi kinh-nghieäm naøy, moãi laàn toâi ñöôïc môøi giaûng, toâi ñeàu xin ñöôïc giôùi-thieäu caùch ñôn-sô – Moät ngöôøi ñöôïc Chuùa duøng ñeå rao-giaûng Tin-Laønh Cöùu-Roãi ñeán ñoàng-baøo.

295

Cô-ñoác nhaân chaân-chính phaûi mô-öôùc gioáng Chuùa Jeâsus: “Ta chaúng caàu vinh-hieån bôûi ngöôøi ta maø ñeán” (Giaêng 5:41). Cô-ñoác nhaân chaân-chính cuõng khaúng-ñònh nhö Phao-loâ: “Chaúng caàu vinh-hieån ñeán töø loaøi ngöôøi” (I Teâ-sa-loâ-ni-ca 2:6). Nhöng quyeát-ñònh tuaân theo lôøi Kinh-Thaùnh daïy: “Vaäy, anh em hoaëc aên hoaëc uoáng, hay laø laøm söï chi khaùc, haõy vì söï vinh-hieån Ñöùc Chuùa Trôøi maø laøm” (I Coâ-rinh-toâ 10:31).

Coâng-vieäc Cô-ñoác nhaân laøm trong laõnh-vöïc thuoäc-linh coù khi vó-ñaïi, hoaønh-traùng, “moät ñoáng” ñaäp vaøo maét moïi ngöôøi. Chôù voäi möøng, caàn xeùt kyõ, xem thöïc-chaát, coù ñieàu khoaûn naøo ta chaáp-nhaän daàu ñaõ coù laàn nghe tieáng Thaùnh-Linh caùo-traùch maø ta vaãn boû qua, cöù thöû vôùi lôøi tuyeân-boá: Neáu khoâng phaûi yù Chuùa thì xin Chuùa ngaên-trôû, neáu phaûi yù Chuùa, xin Chuùa cho thaønh-töïu huy-hoaøng. Ñem caùi “thaønh-töïu huy-hoaøng” xaùc-ñònh “laøm theo yù Chuùa”. Lôøi Kinh-Thaùnh caûnh-caùo: “Löûa seõ chæ ra”. Haõy nghó ñeán “löûa” maø caån-thaän trong coâng-trình thuoäc linh.

Coâng-vieäc thuoäc linh ñöôïc coi nhö “vaøng, baïc, böûu-thaïch” thì khoù coù hình-thöùc “moät ñoáng”.

Phao-loâ daùm chaéc coâng-lao thuoäc linh cuûa mình ñöôïc ñònh giaù ngay-thaúng, coâng-chính vaø ñaùng ñöôïc “maõo trieàu thieân cuûa söï coâng-chính”. Ñieàu naøy töï trong loøng Phao-loâ bieát maø thoâi.

Con ngöôøi Phao-loâ chaúng taïo ñöôïc moät theá ñöùng vöõng maïnh giöõa coäng-ñoàng Cô-ñoác nhaân. Vieát thö

296

cho anh em thì “naøi xin (urge) anh em daâng thaân-theå mình laøm cuûa leã soáng vaø thaùnh, ñeïp loøng Ñöùc Chuùa Trôøi, aáy laø söï thôø-phöôïng phaûi leõ cuûa anh em” (Roâ-ma 12:1). Caû ñôøi Phao-loâ chæ bieát “giaûng veà thaäp-töï giaù” (I Coâ-rinh-toâ 1:18), theá maø thaáy anh em mình, “laém ngöôøi coù caùch aên-ôû nhö laø keû thuø-nghòch vôùi thaäp-töï giaù cuûa Ñaáng Christ”, thì chæ bieát “khoùc” (Phi-líp 3:18), chôù chaúng ñuû uy-quyeàn “caát chöùc” ai ñoù.

Laøm coâng-vieäc Chuùa nhö “vaøng, baïc, böûu-thaïch” theá maø coâ-ñôn – “toâi khoâng coù ai nhö ngöôøi ñoàng tình vôùi toâi”. Coù chaêng, laø soùt laïi “EÙp-ba-phoâ-ñích, anh em toâi, baïn cuøng laøm vieäc, cuøng chieán-traän vôùi toâi” (Phi-líp 2:20, 25). Coù khi ngöôøi “ñoàng tình” ñöôïc ñeán ba ngöôøi, aáy laø “A-ri-taïc ... Maùc ... Gieâ-su goïi laø Giuùc-tu ... chæ coù ba ngöôøi ñoù cuøng toâi vì nöôùc Ñöùc Chuùa Trôøi maø laøm vieäc, vaø caùc ngöôøi aáy laø moät söï yeân-uûi loøng toâi” (Coâ-loâ-se 4:10-11). Vaø cuõng coù khi “heát thaûy ñeàu lìa boû ta ... Nhöng Chuùa ñaõ giuùp-ñôõ ta vaø theâm söùc cho ta, haàu cho Tin-Laønh bôûi ta ñöôïc rao-truyeàn ñaày-daãy, ñeå heát thaûy daân ngoaïi ñeàu nghe” (II Ti-moâ-theâ 4:16-17).

Laøm coâng-vieäc thuoäc-linh nhö “vaøng, baïc, böûu-thaïch” vaãn “bò eùp ñuû caùch ... bò tuùng theá ... bò baét-bôù ... bò ñaùnh ñaäp” (II Coâ-rinh-toâ 4:8).

Laøm coâng-vieäc thuoäc-linh nhö “vaøng, baïc, böûu-thaïch” theá maø bò coi laø “keû ngu-daïi ... yeáu-ñuoái ... khinh-heøn ... chòu ñoùi-khaùt, traàn mình, löu-laïc raøy ñaây mai ñoù ... bò ruûa-saû ... bò vu-oan ... chuùng toâi

297

gioáng nhö raùc-reán cuûa theá-gian, caën-baõ cuûa loaøi ngöôøi” (I Coâ-rinh-toâ 4:10-13).

Khoâng sao, chaáp nhaän “nhö raùc-reán cuûa theá-gian, caën-baõ cuûa loaøi ngöôøi” laø nhöõng thöù chaúng coù giaù-trò maø coøn ñaùng gheâ-tôûm. Nhöõng nghó ñeán “löûa seõ chæ ra” laø “vui-söôùng” – Nhöõng thöù “raùc-reán cuûa theá-gian, caën-baõ cuûa loaøi ngöôøi” trôû thaønh “vaøng, baïc, böûu-thaïch” – ñaùng ñöôïc “maõo trieàu-thieân cuûa söï coâng chính”.

Keát-thuùc ñôøi ta khoâng phaûi laø mô-öôùc “ngaäm cöôøi nôi chín suoái” maø laø “ñaùnh traän toát-laønh, ... giöõ vöõng ñöùc-tin”, song chöa “xong söï chaïy” vì “ngöôøi aáy nghæ-ngôi khoûi söï khoù-nhoïc vaø vieäc laøm mình theo sau” (Khaûi-huyeàn 14:13). “Ñi ôû vôùi Ñaáng Christ” (Phi-líp 1:23) maø “mô-öôùc” vaãn coøn trong “vieäc laøm mình theo sau”. Ñôøi Ta vaäy ñoù – The Me I want to be.

Vieát xong luùc 10 giôø saùng Ngaøy 1 thaùng 7 naêm 2010

298

299

Taâm-Tình Toâi khôûi söï vieát cuoán saùch naøy vaøo luùc 3 giôø 30

chieàu Thöù Saùu, ngaøy 8 thaùng 5 naêm 2009 vaø döï ñònh vieát xong vaøo thaùng 3 naêm 2011.

Tuoåi ñôøi ñaõ quaù 75, söùc-khoûe coù phaàn suy-giaûm, ngaøy thaùng coøn laïi chaúng laø bao, maø sao nhöõng ñieàu Chuùa daïy-doã muoán chia-xeû ñeán ngöôøi thaân yeâu vaãn coøn ñaày aép. Toâi luoân ví mình laø löïc-só chaïy ñua, möùc gaàn ñeán, phaûi chaïy nöôùc ruùt, chôù khoâng theå nhaøn-haï “an-höôûng tuoåi giaø”. Ngaøy thaùng coøn laïi trong cuoäc ñôøi voâ cuøng quyù giaù nhö nhöõng ñoàng tieàn coøn soùt laïi phaûi xaøi cho kyõ, cho ñaùng giaù, phaûi “lôïi-duïng thì giôø” (EÂ-pheâ-soâ 5:16).

Cuoán saùch naày vieát xong vaøo ñaàu thaùng 7 naêm 2010, tröôùc döï tính 9 thaùng. Toâi chæ bieát cuùi ñaàu taï-ôn Chuùa ñaõ theâm ôn, theâm söùc cho toâi, khoâng khieán toâi chaïy “leï” ñeán ñích, song giuùp toâi “chaêm-chæ” laøm coâng-vieäc Chuùa giao “trong khi coøn ban ngaøy” (Giaêng 9:4).

Toâi ñang vieát 6 cuoán saùch trong thôøi-gian 5 naêm tôùi. Coù cuoán ñaõ vieát ñöôïc treân traêm trang, coù cuoán vaøi chuïc trang. Mong quí vò caàu-nguyeän cho toâi nheù. Caùc cuoán ñoù laø:

1. Hoäi-Thaùnh – Church 2. Jeâsus – Cöùu Chuùa Toâi – Jeâsus – My Savior -

Töø Ñaát Veà Trôøi vaø Trôû Laïi – From The Earth to Heaven and Return

3. Naêng-Löïc Lôøi Noùi – The Power Of Words

300

4. Toå AÁm – The Family Checkup 5. Taäp-Taønh Söï Tin-Kính – Execise Godlyness 6. Muïc-sö – Laõnh-Ñaïo – Vò theá Ngöôøi Chaên-

Chieân – Pastor – Shepherd Leadership Bieát chaéc:

Moãi naêm, moãi tuoåi, moãi giaø Song

Cöù tin, cöù vieát, aét laø ñöôïc thoâi! Mong 6 cuoán saùch treân seõ töø-töø ñeán tay quí vò.

301

t BAØI HOÏC KINH THAÙNH 1. Ñöùc Thaùnh Linh vaø Hoäi Thaùnh (heát) 2. Coâng cuoäc truyeàn giaùo (heát) 3. Tin-laønh Lu-ca (Phaàn I) (heát) 4. Tin-laønh Lu-ca (Phaàn II) (heát) 5. Saùch Ha-ba-cuùc * Gieâ-reâ-mi * Ca-thöông (heát) 6. Saùch EÂ-xeâ-chi-eân * Ña-ni-eân (heát) 7. Thö I & II Ti-moâ-theâ * Tít 8. Saùch EÂ-xô-ra * Neâ-heâ-mi * EÂ-xô-teâ (heát) 9. Saùch Gioâ-eân * AÙp-ñia * Na-hum * Soâ-phoâ-ni * A-gheâ * A-cha-ri * Ma-la-chi (heát) 10. Tin-laønh Giaêng (Phaàn I) (heát) 11. Tin-laønh Giaêng (Phaàn II) (heát) 12. Saùch Gioâ-sueâ * Caùc Quan-xeùt * Ru-tô (heát) 13. Saùch Khaûi-huyeàn 14. Saùch Saùng-theá-kyù (Phaàn I) 15. Saùch Saùng-theá-kyù (Phaàn II) 16. Tin-laønh Ma-thi-ô (Phaàn I) 17. Tin-laønh Ma-thi-ô (Phaàn II) 18. Saùch Coâng-vuï caùc Söù-ñoà (Phaàn I) 19. Saùch Coâng-vuï caùc Söù ñoà (Phaàn II) 20. Saùch Thi-thieân (Phaàn I)

302

21. Saùch Thi-thieân (Phaàn II) 22. Thö I & II Phi-e-rô 23. Saùch Thi-thieân (Phaàn III) 24. Saùch Thi-thieân (Phaàn IV) 25. Thö I, II, III Giaêng & Giu-ñe 26. Thö Phi-líp 27. Thö Coâ-loâ-se & Phi-leâ-moân 28. Saùch Thi-thieân (Phaàn V) 29. Saùch Thi-thieân (Phaàn VI) 30. Saùch Tin-laønh Maùc (Phaàn I) 31. Saùch Tin-laønh Maùc (Phaàn II) 32. Saùch Tin-laønh Maùc (Phaàn III) 33. Saùch Tin-laønh Maùc (Phaàn IV) 34. Saùch Tin-laønh Maùc (Phaàn V) 35. Saùch Tin-laønh Maùc (Phaàn VI)

* Giaù 7$00 moät cuoán

SAÙCH CHÖÙNG ÑAÏO SONG NGÖÕ VIEÄT-ANH 1. ÑAÏO NAØO CUÕNG TOÁT (in laàn thöù 8)

All Religions Are Equally Good 2. CON NGÖÔØI (heát)

Man 3. CON NGÖÔØI * NHU-CAÀU THAÂN XAÙC (heát)

Man - Physical Need 4. YEÂU AI (heát)

Who To Love 5. GHEÙT AI (heát)

Who To Hate 6. THIEÂN-ÑAØNG HAY HOÛA-NGUÏC (heát)

Heaven or Hell 7. TRI-THÖÙC (heát)

The Intellectuals 8. AI DEÃ BIEÁT AI

Who’s Who. Who Knows 9. CON NGÖÔØI THAÄT

The True Man

303

10. THÖÔÏNG ÑEÁ God * Giaù 2$00 moät cuoán

SAÙCH CHÖÙNG ÑAÏO VIEÄT NGÖÕ 1. MAÏNH-KHOÛE 2. TÌM ÑAÂU TÌNH-YEÂU 3. GIAÙ-TRÒ

* Giaù 2$00 moät cuoán SAÙCH BOÀI LINH 1. AÂN-TÖÙ THAÙNH-LINH Giaù 8$00 2. HUAÁN LUYEÄN ÑÔØI LINH Giaù 10$00 3. NIEÀM SUY-TÖ Giaù 15$00 4. HIEÅU BIEÁT CHAÂN-LYÙ I Giaù 10$00 5. HIEÅU-BIEÁT CHAÂN-LYÙ II Giaù 15$00 6 . ÑÔØI SOÁNG MÔÙI Giaù 15$00 7. VÖÕNG NIEÀM TIN Giaù 15$00 8. NGHÓ SAO SOÁNG VAÄY Giaù 15$00 9. QUA KINH-THAÙNH CHUNG TA HIEÅU ROÕ NHÖÕNG VAÁN-ÑEÀ CAÀN-THIEÁT Giaù 10$00 10. CHUÙNG TA ÑANG LAØM GÌ Giaù 15$00 SAÙCH HUAÁN-LUYEÄN 1. 13 BÖÔÙC SOAÏN BAØI HOÏC KINH-THAÙNH Giaù 15$00

(Vieät-Anh) 2. DAÏY KINH-THAÙNH (Vieät) Giaù 10$00

DAÏY KINH-THAÙNH (Anh) Giaù 10$00 3. OVERCOMING CULTURAL CONFLICT TO STRENGTHEN VIETNAMESE MINISTRY (Luaän-AÙn Tieán-Só) Giaù 40$00 4. BOÁ-CUÏC BAØI GIAÛNG I Giaù 10$00

(27 tapes baøi giaûng theo saùch) Giaù 90$00

304

5. BOÁ-CUÏC BAØI GIAÛNG II Giaù 10$00 (27 tapes baøi giaûng theo saùch) Giaù 90$00 6. BOÁ-CUÏC BAØI GIAÛNG III Giaù 10$00 (27 tapes baøi giaûng theo saùch) Giaù 90$00 7. BOÁ-CUÏC BAØI GIAÛNG IV Giaù 10$00 (27 tapes baøi giaûng theo saùch) Giaù 90$00 8. BOÁ-CUÏC BAØI GIAÛNG V Giaù 10$00 (27 tapes baøi giaûng theo saùch) Giaù 90$00 9. BOÁ-CUÏC BAØI GIAÛNG VI Giaù 10$00 (27 tapes baøi giaûng theo saùch) Giaù 90$00 10. BOÁ-CUÏC BAØI GIAÛNG VII Giaù 10$00 (27 tapes baøi giaûng theo saùch) Giaù 90$00 11. BOÁ-CUÏC BAØI GIAÛNG VIII Giaù 10$00 (27 tapes baøi giaûng theo saùch) Giaù 90$00 12. BOÁ-CUÏC BAØI GIAÛNG IX Giaù 10$00 (27 tapes baøi giaûng theo saùch) Giaù 90$00 13. BOÁ-CUÏC BAØI GIAÛNG X Giaù 10$00 (27 tapes baøi giaûng theo saùch) Giaù 90$00 14. BOÁ-CUÏC BAØI GIAÛNG XI Giaù 10$00 (27 tapes baøi giaûng theo saùch) Giaù 90$00 15. BOÁ-CUÏC BAØI GIAÛNG XII Giaù 10$00 (27 tapes baøi giaûng theo saùch) Giaù 90$00 16. BOÁ-CUÏC BAØI GIAÛNG XIII Giaù 10$00 (27 tapes baøi giaûng theo saùch) Giaù 90$00 17. BAN TIEÁP-TAÂN CUÛA HOÄI-THAÙNH (caû tape) Giaù 5$00 18. NGÖÔØI LAØM VIEÄC CHUÙA Giaù 5$00 (Boä tapes) Giaù 25$00 SAÙCH VEÀ CHUÙA JEÂSUS 1. CHUÙA JEÂSUS PHAÙN: TA LAØ .... Giaù 10$00

305

2. JESUS CÖÙU CHUÙA TOÂI I Giaù 15$00 (Töø Beát-leâ-hem tôùi Na-xa-reùt) 3. JESUS CÖÙU CHUÙA TOÂI II Giaù 15$00 (Töø Giaêng Baùp-tít ñeán Ni-coâ-ñem) 4. JESUS CÖÙU CHUÙA TOÂI III Giaù 15$00 (Töø Soâng Gioâ-ñanh ñeán nuùi Phöôùc-Laønh) 5. JESUS CÖÙU CHUÙA TOÂI IV Giaù 15$00 (Lôøi Chuùa Daïy) 6. JESUS CÖÙU CHUÙA TOÂI V Giaù 15$00 (Lôøi Ngaøi Hoûi) 7. JESUS CÖÙU CHUÙA TOÂI VI Giaù 15$00 (Thí-Duï Ngaøi Noùi) 8. JESUS CÖÙU CHUÙA TOÂI VII Giaù 15$00 (Pheùp-Laï Ngaøi Laøm) 9. JESUS CÖÙU CHUÙA TOÂI VIII Giaù 15$00 (Töø Thaäp-Töï Giaù Ñeán Ngoâi Moä Troáng) SAÙCH VEÀ GIA-ÑÌNH 1. XAÂY-DÖÏNG GIA-ÑÌNH HAÏNH-PHUÙC Giaù 15$00 2. NGHÓ CHO NHAU VAØ SOÁNG CHO NHAU Giaù 15$00 3. BAÛY ÑIEÀU CAÊN-BAÛN TAÏO GIA-ÑÌNH TÖÔI-VUI Giaù 15$00 4. TÌNH ... GIAØ Giaù 15$00 5. NGHEÄ-THUAÄT SOÁNG VÔÙI Giaù 15$00 6. HAØI-HOØA TRONG TÌNH NGÖÔØI Giaù 15$00 7. SOÁNG THÍCH-THUÙ Giaù 15$00 8. ÑÔØI TA Giaù 15$00

306

Ñòa-chæ lieân-laïc: REV. PHAN-THANH-BÌNH 660 S. Third Street El Cajon, CA 92019 Ñieän thoaïi: (619) 444-1106

307