Colibrí #94

4
COLABORAN: CELERINA PATRICIA, S’ANCHEZ,FAUSTO AGUILAR, DELFINO MARCIAL CERQUEDA, FRANCISO JAVIER. GREGORIO MÉNDEZ NAVA, VÍCTOR CATA, MANUEL ESPINOZA SAINOS Y NARCISO CASTILLO No•94 http://elcolibri.webs.com/ “Cuando una lengua muere, el mundo se empobrece” TÍTULO: LOTERÍA NGÍVA/ AUTOR: FAUSTO AGUILAR niu’tē tortilla ndā árbol xrōón papel, libro kutja águila tūch'u nūndē cacahuate tūjndi cebolla jna chile niyān petate chjinde zapote ku’nda zorro kuchitu’ gato kunīngū murciélago xītū tenate chi’ olla chū calabaza jma’ frijol ka’tte’ huarache kutse’ conejo kāndā nopal kutujnō totola nchitja’ comal nchītsjē guaje nda’ agua ndāxrā otate DR. MIGUEL LEÓN PORTILLA

description

Voces de la diversidad

Transcript of Colibrí #94

Page 1: Colibrí #94

COLABORAn: CeLeRinA pAtRiCiA, s’AnChez,FAUstO AGUiLAR, DeLFinO MARCiAL CeRQUeDA, FRAnCisO JAVieR. GReGORiO MÉnDez nAVA, VÍCtOR CAtA, MAnUeL espinOzA sAinOs y nARCisO CAstiLLO

No•94

http://elcolibri .webs.com/

“Cuando una lengua muere, el mundo se empobrece”

título: LOTERÍA NGÍVA/autor: FAUSTO AGUILAR

niu’tē tortilla

ndā árbol

xrōón papel, libro

kutja águila

tūch'u nūndē cacahuate

tūjndi cebolla

jna chile

niyān petate

chjinde zapote

ku’nda zorro

kuchitu’ gato

kunīngū murciélago

xītū tenate

chi’ olla

chū calabaza

jma’ frijol

ka’tte’ huarache

kutse’ conejo

kāndā nopal

kutujnō totola

nchitja’ comal

nchītsjē guaje

nda’ agua

ndāxrā otate

DR. MIGUEL LEÓN PORTILLA

Page 2: Colibrí #94

Periódico Cómo?• Director Editorial: Carlos Gómez Colibrí• Director: Gerardo Pérez Muñoz e-mail [email protected]

•CoNsEjo EDitorial•

•DisEño EDitorial•

•rEsPoNsablE DE la PáGiNa•

Enriqueta lunez Pérez, jaime Chávez Marcos,Esteban ríos Cruz,

Delfino Marcial, tatiana bernaldez, Patricia Celerina sánchez,Kalu

tatyisavi, rené Esteban trinidad

Martha García

Narciso senguino

22 de Febrero de 2013•Pág ii

TliTilhayaTakTayakkiwi

CanTando bajas del árbol

Víctor Cata

Manuel Espinosa Sainos

BINNI ZÁA

TU´TU NAKUJ

libanaLibana xeexhe’ sti’ binniguizii.Luis Sánchez Sánchez.25

dibujo: DELFINO MARCIAL CERQUEDA BINNI ZÁA

Que la despose en la noche,que se levante erecto el muchacho,que afile su molinillo,y bata el chocolate.La muchacha permanece recostada,yace bocarriba,espera el chocolate,que beberá su caracol.

25 Libana recopilado el 24 de julio de 2007. Según el informante esta es una versión tehuana.

Gaca xhaapa lu gueela’,guiasa su badunguiiu,gutuxhu xmoleniu,guchaahui’ dxuladi.Badudxaapa’ ma nexhe’,nexhe’ sa,cabeza dxuladi,gué diti bichu’ sti’.

Libana erótico, versión tehuana.Luis Sánchez Sánchez.

Cantandocantando bajas del árbol,flor de bugambiliade alas extendidas.

Cuerda doradaal compás de los perdones,gota de lluviacolgada bajo la rama.

Desciendes del árbolhoja que cubre la tierra,de una colina vienescantando a la vida.

Tlitilhayatlitilhayataktayakkiwiwixxaxanatkapsnatxanatstlantapakgastonkgnita’.

Litakgalhchokgoylatapatitxatapusiwtsiyuwatasín,akganuwakakxakgankiwixastanatsen.

Tlitilhayataktayakkiwilimatsitsiwiyatiyatmintawán,tlitilhayakkakiwínlitlitilhayalatamat.

Page 3: Colibrí #94

22 de Febrero de 2013•Pág iii

CihuanaCayo

Cuerpo de mujer

Narciso Castillo

autor: FRANCISO JAVIER “PUGA” REGALADO / BINNI ZÁA

Cada dos semanas muere una lengua indígena

Amo onca ocachiacan zan cihuanacayo in yohualpan ¿quezquin tlazohtlaliztli in yohualli quipia? quemanian nechtetlahtolana ¿in yohualli ce tenahuatequiliztli amotlamini?

Auh zan ihcon axcan nimitztlachianomatzopazhuan tlapouhqui ica in itlachializtli netemachicayotl in nantli ica in ipaquiliz in conetontli ica in ollin citlalmina

Melahuac, nehuatl nimitztlazotla cenca huahui nitlaihtoa

Nehuatl nitlacain ahuel ciahuic, in tiyacauhtli , in chicahuac

¿quenin ninenemi in cemanahuatl nitlaihtoa nimitztlazotla? ¿tlen ayequilhua Juan, ihuan Pedro?

Tel axcan amo ihuani nican in yohualpan nicempaqui nimitztlaihtoa: nimitztlazohtla.

NAHUATLATO

No hay mássólo cuerpo de mujer en la penumbra ¿cuánto amor tiene la oscuridad?a veces me pregunto,¿es acaso la noche un abrazo interminable?

Y hoy así, te mirocon los brazos abiertos con la mirada esperanzada de una madrecon la alegría de un niñocon el movimiento de un cometa

Es verdad, te amoque tan difícil resulta decirlo

Uno es el hombreel incansable, el valiente, el inquebrantable¿cómo voy a andar por el mundo diciendo que te amo?¿qué pensará Juan o Pedro de mí?

Pero hoy eso no importacobijado por el abrazo de la nochese me antoja decirte: Te amo

El Vuelo del Colibrí VOCES DE LA DIVERSIDAD

Un espacio para la reflexión, el debate, las letras, la música, las culturas y las artes

viernesde 5 a 7 de la Tarde

se transmite por movimiento.tv

Todos los

Page 4: Colibrí #94

22 de Febrero de 2013•Pág iV

título: JAGUARautor: GREGORIO MÉNDEZ NAVA/NAHUA

Celerina Patricia Sánchez SantiagoÑUU SAVI

ndàndùkú

iChí

búsqueda Camino

nà tsíka nuú yukútakua ná tsíníyu yààñànà tsíka nuú yuchámanchya ná kuaí ndusuñà núúná tsíka nuú ndeé kue yutunà tsínìyu tu’ínnà tsíká nuú ichi kànimanchya ná ndane’é me’e

ni ti’ín ichi káá kue itanuu ntsáí kue ña’á xinàkue ña’á ñàà skakui nivinuu tsa’án tuyutsañàà nà tsíká nuù yiví kue ña’á ñàà kúnu tu’ún k’aína ñàà kitsíñá’a ndákání nuú kue ñàà kitsààkue ña’á ñàà sa’á kue ndiítuuso yivi kue ña’á sa’á ná kúu kòo kue yòòtakua màà sàná ininò ñàà mitu’un kúugo ichi

caminaré por la montañapara conocer su músicacaminaré por el ríopara que me dé su sonidocaminaré entre los árbolespara conocer su palabracaminaré muy lejos hasta encontrarme

veredas de floresseñales de las primeras mujeres que paren rostroscon olores de ocotales caminan por el universo mujeres que tejen palabras de colores para los que vendrá mujeres hacedoras de mundos infinitos que provocan existencia de lunaspara no olvidar que sólo somos camino