C:\Fakepath\Munduko Biztanleria Rg

79
MUNDUKO BIZTANLERIA Munduko biztanleria 2.m – 14. gaia IES Fray Juan Zumarraga-Durango Munduko biztanleria GAIA GAIA 14

Transcript of C:\Fakepath\Munduko Biztanleria Rg

Page 1: C:\Fakepath\Munduko Biztanleria   Rg

MUNDUKO BIZTANLERIA Munduko biztanleria2.m – 14. gaia

IES Fray Juan Zumarraga-Durango BHI

Munduko biztanleria

GAIAGAIA

14

Page 2: C:\Fakepath\Munduko Biztanleria   Rg

MUNDUKO BIZTANLERIA Munduko biztanleria2.m – 14. gaia

IES Fray Juan Zumarraga-Durango BHI

Munduko biztanleria eskualdeka

Page 3: C:\Fakepath\Munduko Biztanleria   Rg

MUNDUKO BIZTANLERIA Munduko biztanleria2.m – 14. gaia

IES Fray Juan Zumarraga-Durango BHI

Munduko herrialde populatuenak

Page 4: C:\Fakepath\Munduko Biztanleria   Rg

MUNDUKO BIZTANLERIA Munduko biztanleria2.m – 14. gaia

IES Fray Juan Zumarraga-Durango BHI

Bilakaera

Page 5: C:\Fakepath\Munduko Biztanleria   Rg

MUNDUKO BIZTANLERIA Munduko biztanleria2.m – 14. gaia

IES Fray Juan Zumarraga-Durango BHI

-1.000.000

Duela milioi bat urte, Behe Paleolito garaian, munduan 125.000 gizaki bizi zirela uste da, denok Afrikan.

0,125

Bilakaera - Behe Paleolitoan

Page 6: C:\Fakepath\Munduko Biztanleria   Rg

MUNDUKO BIZTANLERIA Munduko biztanleria2.m – 14. gaia

IES Fray Juan Zumarraga-Durango BHI

Duela 300.000 urte …Erdi Paleolito garaian, 1.000.000 pertsona bizi zirela. Eurasian ere hedatu ziren.

-1.000.000

0,125

-300.000

1

Bilakaera - Erdi Paleolitoan

Page 7: C:\Fakepath\Munduko Biztanleria   Rg

MUNDUKO BIZTANLERIA Munduko biztanleria2.m – 14. gaia

IES Fray Juan Zumarraga-Durango BHI

Duela 10.000 urte… Neolitoa hasi baino lehentxoago, 5.000.000 pertsona inguru. Mundu osoa okupatzen zuten.

-1.000.000

0,125

-300.000

1

5

-10.000

Bilakaera - Neolitoan

Page 8: C:\Fakepath\Munduko Biztanleria   Rg

MUNDUKO BIZTANLERIA Munduko biztanleria2.m – 14. gaia

IES Fray Juan Zumarraga-Durango BHI

1.000

Ati

la

Isla

mar

en h

edap

ena

Gur

utza

dak

Mar

co P

olo

Eur

opar

rak

Am

erik

ara

.

-500 750

Ger

ra P

unik

oak

Ale

jand

ro M

agno

1.250 1.5001.0005002500-250

Err

omat

ar I

nper

ioa

200400600

1.750

Indu

stri

Irau

ltza

800

150.000.000 biztanle inguru, 50.000.000 Mediterraneoaren inguruan, 50.000.000 Txina eta enparauak munduan zehar sakabanatuta.

Bilakaera – Erromatarren garaian

Page 9: C:\Fakepath\Munduko Biztanleria   Rg

MUNDUKO BIZTANLERIA Munduko biztanleria2.m – 14. gaia

IES Fray Juan Zumarraga-Durango BHI

1.000

Ati

la

Isla

mar

en h

edap

ena

Gur

utza

dak

Mar

co P

olo

Eur

opar

rak

Am

erik

ara

.

-500 750

Ger

ra P

unik

oak

Ale

jand

ro M

agno

1.250 1.5001.0005002500-250

Err

omat

ar I

nper

ioa

200400600

1.750

Indu

stri

Irau

ltza

800

Populazioa bikoizteko pare bat mende behar dira.XVI. mendean 500.000.000 biztanlera igotzen da.

Bilakaera - XVI. mendean

Page 10: C:\Fakepath\Munduko Biztanleria   Rg

MUNDUKO BIZTANLERIA Munduko biztanleria2.m – 14. gaia

IES Fray Juan Zumarraga-Durango BHI

1.000

Ati

la

Isla

mar

en h

edap

ena

Gur

utza

dak

Mar

co P

olo

Eur

opar

rak

Am

erik

ara

-500 750

Ger

ra P

unik

oak

Ale

jand

ro M

agno

1.250 1.5001.0005002500-250

Err

omat

ar I

nper

ioa

200400600

1.750

Indu

stri

Ira

ultz

a

800

Gero hazkundea azkoz ere azkarrago doa, populazioa bikoizteko 200 urte baino ez dira behar.1900ean 1.60.000.000 biztanle daude munduan.

Bilakaera - XX. mende hasieran

Page 11: C:\Fakepath\Munduko Biztanleria   Rg

MUNDUKO BIZTANLERIA Munduko biztanleria2.m – 14. gaia

IES Fray Juan Zumarraga-Durango BHI

1.000

Ati

la

Isla

mar

en h

edap

ena

Gur

utza

dak

Mar

co P

olo

Eur

opar

ral A

mer

ikar

a

-500 750

Ger

ra P

unik

oak

Ale

jand

ro M

agno

1.250 1.5001.0005002500-250

Err

omat

ar I

nper

ioa

200400600

1.750

Indu

stri

aIr

ault

za

800

2.0002.000

3.0003.000 Beatles

XX. mendean bikoizteko denbora gutxiago behar du.

1960–70 hamarkadan 3.000.000.000 ra iristen da.

Bilakaera - 1960–70 hamarkadan

Page 12: C:\Fakepath\Munduko Biztanleria   Rg

MUNDUKO BIZTANLERIA Munduko biztanleria2.m – 14. gaia

IES Fray Juan Zumarraga-Durango BHI

1.000

Ati

la

Isla

mar

en h

edap

ena

Gur

utza

dak

Mar

co P

olo

Eur

opar

rak

Am

erik

ara

-500 750

Ger

ra P

unik

oak

Ale

jand

ro M

agno

1.250 1.5001.0005002500-250

Err

omat

ar I

nper

ioa

200400600

1.750

Indu

stri

Ira

ultz

a

800

1999an 6.000.000.000tik gora geundelarik

2.0002.000

3.0003.000 Beatles

4.000

5.000

6.000

4.000

5.000

6.000 Bilakaera - XX. mende amaieran

Page 13: C:\Fakepath\Munduko Biztanleria   Rg

MUNDUKO BIZTANLERIA Munduko biztanleria2.m – 14. gaia

IES Fray Juan Zumarraga-Durango BHI

1.000

Ati

la

Isla

mar

en h

edap

ena

Gur

utza

dak

Mar

co P

olo

Eur

opar

rak

Am

erik

ara

-500 750

Ger

ra P

unik

oak

Ale

jand

ro M

agno

1.250 1.5001.0005002500-250

Err

omat

ar I

nper

ioa

200400600

1.750

Indu

stri

Ira

ultz

a

800

2.0002.000

3.0003.000

4.000

5.000

6.000

4.000

5.000

6.000

2.000

Chayanne

Beatles

Bilakaera - 2010ean

Page 14: C:\Fakepath\Munduko Biztanleria   Rg

MUNDUKO BIZTANLERIA Munduko biztanleria2.m – 14. gaia

IES Fray Juan Zumarraga-Durango BHI

XVII. mendera arte, hazkunte geldoa. Jaiotze eta hilkortasun-tasa handiak baina ondoren hazkunde txikia . Fase honi Antzinako ziklo demografikoa esaten zaio.

XVIIII. mendearen erditik aurrera polulazioak gora egiten du:- Nekazaritzan eta industrian teknika hobeak soberakinak elikadura hobea- Aurrerakuntza medukuntzan- Transizio ziklo demografikoa

XX. mendean, hazkunde handia ematen da: leherketa demografikoa.Populazioa 3,5 aldiz biderkatzen da,

- 1900ean – 1.700 milioi - 1999ean – 6.000 milioi

Heldutasun demografikoaren zikloa

Gaur egungo hazkundea: urtean 80 milioi pertsona.

Bilakaera - Laburpena

Page 15: C:\Fakepath\Munduko Biztanleria   Rg

MUNDUKO BIZTANLERIA Munduko biztanleria2.m – 14. gaia

IES Fray Juan Zumarraga-Durango BHI

Munduko biztanleriaren bilakaerari buruzko eskema

XXI. MENDERAKO AURREIKUSPENAK

XIX. ETA XX. MENDEAKXIX. MENDERA ARTE

Heriotza-tasa

handia

Jaiotza-tasa

handia

ANTZINAKO ERREGIMEN

DEMOGRAFIKOA

Hazkunde demografiko motela

Jaiotza-tasa

handia

LEHERKETA DEMOGRAFIKOA

Hazkunde demografikoaren

azkartzea

Nekazaritzako

hobekuntzak

Osasun aurrerape

nak

Higiene handiagoa

Heriotza-tasa

txikia

Jaiotza-tasaren jaitsiera

HAZKUNDEARENMOTELTZEA

Munduko biztanleriaren

zahartzea

Hirugarren Munduaren hazkunde handiagoa

Heriotza-tasaren jaitsiera

Page 16: C:\Fakepath\Munduko Biztanleria   Rg

MUNDUKO BIZTANLERIA Munduko biztanleria2.m – 14. gaia

IES Fray Juan Zumarraga-Durango BHI

Trantsizio demografikoaren ereduari buruzko laburpen koadroa

Page 17: C:\Fakepath\Munduko Biztanleria   Rg

MUNDUKO BIZTANLERIA Munduko biztanleria2.m – 14. gaia

IES Fray Juan Zumarraga-Durango BHI

1. Klima epela2. Erliebearen onura:

haranak, lautadak, ibaiertzak...

3. Ura ugari 4. Energia iturriak

Non bizi gara?

FAKTORE FISIKOAK

Page 18: C:\Fakepath\Munduko Biztanleria   Rg

MUNDUKO BIZTANLERIA Munduko biztanleria2.m – 14. gaia

IES Fray Juan Zumarraga-Durango BHI

Non bizi gara?

1. Populazio tradizio historikoa

2. Jarduera ekonomikoen garapena.

GIZA FAKTOREAK

Page 19: C:\Fakepath\Munduko Biztanleria   Rg

MUNDUKO BIZTANLERIA Munduko biztanleria2.m – 14. gaia

IES Fray Juan Zumarraga-Durango BHI

Non bizi gara?

Page 20: C:\Fakepath\Munduko Biztanleria   Rg

MUNDUKO BIZTANLERIA Munduko biztanleria2.m – 14. gaia

IES Fray Juan Zumarraga-Durango BHI

Munduko biztanleriaren mapa

• Dentsitate handiena duten eremuak ipar hemisferioan daude; % 90.• Gehienak zona epeletan bizi gara, 20º eta 50º arteko ipar latitudean.• Kontinente jendetsuena Asia da. 4.000.000.000 pertsona bizi dira. • Munduko bi herrialde jendetsuenak Txina eta India dira. 2.500.000.000 pertsona bizi dira.

Page 21: C:\Fakepath\Munduko Biztanleria   Rg

MUNDUKO BIZTANLERIA Munduko biztanleria2.m – 14. gaia

IES Fray Juan Zumarraga-Durango BHI

Aldagai demografiko nagusiak kontinenteka

Page 22: C:\Fakepath\Munduko Biztanleria   Rg

MUNDUKO BIZTANLERIA Munduko biztanleria2.m – 14. gaia

IES Fray Juan Zumarraga-Durango BHI

Biztanleriaren banaketa adierazten duten faktore fisikoak

Page 23: C:\Fakepath\Munduko Biztanleria   Rg

MUNDUKO BIZTANLERIA Munduko biztanleria2.m – 14. gaia

IES Fray Juan Zumarraga-Durango BHI

Iturri demografikoak

Leku batean zenbat jende bizi den eta biztanle horiek nolakoak diren jakiteko, hainbat erregistro egiten dira. Biztanleria aztertzeko oinarrizko iturriak dira. Espainian, garrantzitsuenak ondorengo hirurak dira:

Errolda orokorra Udal errolda Erregistro zibila

Herrialde osoko biztanleei egiten zaien inkesta da, datu demografiko, ekonomiko sozial eta kulturalak eskuratzeko. Espainian Instituto Nacional de Estadística (INE) izenekoak egiten du 10 urtean behin; 1981etik 1ez bukatutako urteetan egiten da.

Udalerri bateko biztanleriaren datuak jasotzen dituen erregistroa da: izen-deiturak, sexua, helbidea, jaiotza-data eta lekua, nazionalitatea, ikasketa-maila,… Espainian bizi diren pertsona guztiak bizi diren udalerriko erroldan izena emanda egon behar dute. Gaur egun eta informatikari esker, udal erroldaren datuak egunero eguneratzen dira.

Hainbat liburu dira, eta bertan pertsonen jaiotzak, heriotzak eta egoera zibilaren aldaketak (ezkontzak, dibortzioak,…) jasotzen dira. Liburu hauek herri handietako epaitegietan edo herri txikietako udaletxeetan gordetzen dira.

Page 24: C:\Fakepath\Munduko Biztanleria   Rg

MUNDUKO BIZTANLERIA Munduko biztanleria2.m – 14. gaia

IES Fray Juan Zumarraga-Durango BHI

Biztanleri hazkundearen faktoreei buruzko eskema

ADIERAZLEAK• Jaiotza-tasa

• Ugalkortasun-tasa

ADIERAZLEAK• Heriotza-tasa

• Umeen heriotza-tasa

JAIOTZA-TASA

HERIOTZA-TASA

HAZKUNDENATURALA

BENETAKOHAZKUNDEA

MIGRAZIO MUGIMENDUAK

IMMIGRAZIOA

EMIGRAZIOA

Page 25: C:\Fakepath\Munduko Biztanleria   Rg

MUNDUKO BIZTANLERIA Munduko biztanleria2.m – 14. gaia

IES Fray Juan Zumarraga-Durango BHI

Biztanleria aztertzeko formulak - KONTZEPTUAK

Page 26: C:\Fakepath\Munduko Biztanleria   Rg

MUNDUKO BIZTANLERIA Munduko biztanleria2.m – 14. gaia

IES Fray Juan Zumarraga-Durango BHI

A CB

KONTZEPTUAK

Biztanleria dentsitatea : Biztanle kopurua / km2

Zeinek dauka dentsitate handiagoa?

Durangok 28.229 biztanle ditu eta 10,91 km2ko hedadura. Zenbatekoa da dentsitatea?

91,10

28229Bd

= 2.587,44 biztanle / km2

Durangoko dentsitatea 2.587,44koa da, hau da, 2.587,44 pertsona bizi dira km2ko

Page 27: C:\Fakepath\Munduko Biztanleria   Rg

MUNDUKO BIZTANLERIA Munduko biztanleria2.m – 14. gaia

IES Fray Juan Zumarraga-Durango BHI

KONTZEPTUAKJaiotze-tasa gordina : leku batean, urtebetean 1.000 pertsonako jaiotzen direnen kopurua.

Durangok 28.229 biztanle ditu. Urte baten 234 ume jaio dira.

Zenbatekoa da jaiotze-tasa?

= 8,2100028229

234xJtg

Durangoko jaiotze-tasa 8,2ekoa da. Hau da, 1.000 pertsonako 8,2 jaio dira.

Page 28: C:\Fakepath\Munduko Biztanleria   Rg

MUNDUKO BIZTANLERIA Munduko biztanleria2.m – 14. gaia

IES Fray Juan Zumarraga-Durango BHI

Munduko jaiotza-tasen mapa

Page 29: C:\Fakepath\Munduko Biztanleria   Rg

MUNDUKO BIZTANLERIA Munduko biztanleria2.m – 14. gaia

IES Fray Juan Zumarraga-Durango BHI

Testua: Indiako jaiotza-tasa

India da 1.000 milioi biztanleko kopurua gainditu duen bigarren herrialdea. NBEren arabera, Txinako biztanleria gaindituko du 2045ean

Indiako jaiotza-tasa % 1,9 da, Txinakoaren bikoitza. Urtean 16 milioi indiar jaiotzen dira; 42.000 egunean. Bizi-itxaropenaren (62 urte) eta umeen heriotza-tasaren (72 0/00 ) hobekuntzek eta goseteak desagerrarazi izanak gauzak korapilatu egin dituzte. 2025ean 1.330 milioi indiar egongo dira. Erdiak, hirietan.

Indiar emakumeen laurden batek ezin du antisorgailurik eskuratu. Soilik % 43k erabiltzen dituzte.

Estatu batzuetako landa-eremuetan, familiak saiatuko dira umea jaio ez dadin, neskatoek etekin ekonomikorik ez dakartelako eta, gainera, ezkontza eta honi lotutako ezkonsaria familiak zorretan sartu eta kateatu egiten dituen arazoa direlako.

Bakarrik emakumeen % 35ek daki irakurtzen eta idazten (gizonezkoen % 64k), eta horrexegatik seme-alaben zaintzan kale egiten dute.

1.000 jaioberritatik, 97 neskato eta 82 mutiko 5 urte bete aurretik hiltzen dira. El País, 2000ko maiatzaren 12.

Page 30: C:\Fakepath\Munduko Biztanleria   Rg

MUNDUKO BIZTANLERIA Munduko biztanleria2.m – 14. gaia

IES Fray Juan Zumarraga-Durango BHI

Hezkuntza eta jaiotza-tasaren kontrola

Page 31: C:\Fakepath\Munduko Biztanleria   Rg

MUNDUKO BIZTANLERIA Munduko biztanleria2.m – 14. gaia

IES Fray Juan Zumarraga-Durango BHI

KONTZEPTUAHeriotza-tasa gordina : leku batean, urtebetean 1.000 pertsonako hiltzen direnen kopurua.

Durangok 28.229 biztanle ditu. Aurton 425 pertsona hil dira. Zenbatekoa da heriotza-tasa?

100028229

425xHtg

= 15,05

Durangoko heriotza-tasa 15,05koa da. Hau da, 1.000 pertsonako 15,05 hil dira.

Page 32: C:\Fakepath\Munduko Biztanleria   Rg

MUNDUKO BIZTANLERIA Munduko biztanleria2.m – 14. gaia

IES Fray Juan Zumarraga-Durango BHI

Munduko heriotza-tasaren mapa

Page 33: C:\Fakepath\Munduko Biztanleria   Rg

MUNDUKO BIZTANLERIA Munduko biztanleria2.m – 14. gaia

IES Fray Juan Zumarraga-Durango BHI

• Heriotza-tasak behera egiten du XIX. mendetik aurrera herrialde garatuetan elikadura eta medikuntzaren aurrerapenak direla eta.

– Garauetan tasa baxua: %o 10

– Ez garatuetan altuak

• Haurren heriotza-tasa ere gutxitzen doa. Herrialde bateko ekonomiaren garapen-mailaren adierazlea da.

Heriotza-tasaren eboluzioa

Page 34: C:\Fakepath\Munduko Biztanleria   Rg

MUNDUKO BIZTANLERIA Munduko biztanleria2.m – 14. gaia

IES Fray Juan Zumarraga-Durango BHI

Mundu mailako bizi-itxaropenaren bilakaeraren grafikoa

Page 35: C:\Fakepath\Munduko Biztanleria   Rg

MUNDUKO BIZTANLERIA Munduko biztanleria2.m – 14. gaia

IES Fray Juan Zumarraga-Durango BHI

KONTZEPTUAKHaurren heriotza-tasa : (Urtebete baino gutxiagokoen heriotza-tasa)

urtebetean urtebete baino gutxiagorekin hildakoen kopurua, bizirik jaiotako mila haurreko.

Durangon 234 ume jaio dira eta urtebete baino lehenago 8 hil dira. Zenbatekoa da haurren heriotza-tasa?

1000223

8xHht

= 2,05

Durangoko haurren heriotza-tasa 2,05koa da. Hau da, urtebete barruan 1.000 umeko 2,05 hil dira.

Page 36: C:\Fakepath\Munduko Biztanleria   Rg

MUNDUKO BIZTANLERIA Munduko biztanleria2.m – 14. gaia

IES Fray Juan Zumarraga-Durango BHI

Haurren heriotza-tasa

Page 37: C:\Fakepath\Munduko Biztanleria   Rg

MUNDUKO BIZTANLERIA Munduko biztanleria2.m – 14. gaia

IES Fray Juan Zumarraga-Durango BHI

Haurren heriotza-tasa

Page 38: C:\Fakepath\Munduko Biztanleria   Rg

MUNDUKO BIZTANLERIA Munduko biztanleria2.m – 14. gaia

IES Fray Juan Zumarraga-Durango BHI

KONTZEPTUAKBerezko hazkundearen-tasa : urtebetean jaiotakoen eta hildakoen kopuruaren arteko erlazioa 100 biztanleko

Durangok 28.229 biztanle ditu. Urte baten 234 ume jaio dira eta 625 pertsona hil dira.

Zenbatekoa da Berezko hazkundearen-tasa?

1000229.28

625234xBht

= - 13,8

Durangoko Berezko hazkuntzaren-tasa, negatiboa da, -13,8 koa.Hau da, 1.000 pertsonako 13,8 pertsonatan gutxitzen da berezko

biztanleria

Page 39: C:\Fakepath\Munduko Biztanleria   Rg

MUNDUKO BIZTANLERIA Munduko biztanleria2.m – 14. gaia

IES Fray Juan Zumarraga-Durango BHI

Berezko hazkundea: jaiotzen eta hilen arteko diferentzia da. Munduko batez besteko hazkunde naturala 0/00 1,2koa da. Herrialde garatuak• Jaiotze-tasa txikia, hazkunde txikia, 0/00 0,3 .• Biztanleria zahartua dago, % 15ak 65 urte baino gehiago dauka eta bizi-itxaropena handia da. Herrialde pobre eta azpi-garatuak• Jaiotze altuak eta hilkortasunaren gutxitzeak hazkunde natural handia eragiten dute, % 2 edo 3 ingurukoa.• Biztanle gehienak gazteak dira. Ia herena 15 urtetik beherakoa da. Nagusien kopurua txikia da eta bizi-itxaropena ere.

Berezko hazkundea

Page 40: C:\Fakepath\Munduko Biztanleria   Rg

MUNDUKO BIZTANLERIA Munduko biztanleria2.m – 14. gaia

IES Fray Juan Zumarraga-Durango BHI

Munduko biztanleriaren hazkunde naturala

Page 41: C:\Fakepath\Munduko Biztanleria   Rg

MUNDUKO BIZTANLERIA Munduko biztanleria2.m – 14. gaia

IES Fray Juan Zumarraga-Durango BHI

Biztanleria adinen arabera munduko hiru herrialdetan

Page 42: C:\Fakepath\Munduko Biztanleria   Rg

MUNDUKO BIZTANLERIA Munduko biztanleria2.m – 14. gaia

IES Fray Juan Zumarraga-Durango BHI

KONTZEPTUAKUgalkortasun-tasa : ugaltzeko adinean dagoen emakume bakoitzak (15-49 urte) batez beste duen haur kopurua.

Page 43: C:\Fakepath\Munduko Biztanleria   Rg

MUNDUKO BIZTANLERIA Munduko biztanleria2.m – 14. gaia

IES Fray Juan Zumarraga-Durango BHI

Ugalkortasuna - Emakumeko seme-alaben kopurua

Page 44: C:\Fakepath\Munduko Biztanleria   Rg

MUNDUKO BIZTANLERIA Munduko biztanleria2.m – 14. gaia

IES Fray Juan Zumarraga-Durango BHI

Ugalkortasunean eragina duten faktoreak

SOZIOEKONOMIKOAK

- Herrialde pobreetan seme-alabak lan egiten dute, gurasoak, nagusiak zaintzen dituzte, horregatik gurasoak seme-alaba asko izatea nahi dute. - Herrialde garatuetan, seme-alabak zama ekonomikoa dira, ezin dute 16 urtera arte lan egin eta hasteko kostuak handiak dira.

Page 45: C:\Fakepath\Munduko Biztanleria   Rg

MUNDUKO BIZTANLERIA Munduko biztanleria2.m – 14. gaia

IES Fray Juan Zumarraga-Durango BHI

Ugalkortasunean eragina duten faktoreak

KULTURALAK - Emakumeen kultura maila handitu ahala seme-alaba kopurua murriztu: antisorgailuak.- Erlijioak seme-alaba ugari izatearen aldekoak. Eragina duen lekuetan kopurua handiagoa da eta alderantziz.

DEMOGRAFIKOAK- Herrialde azpigaratu askotan familia-plangintzarako politikak joera geldotzeko. - Garatuetan alderantziz, laguntzak umeak izatearren.

Page 46: C:\Fakepath\Munduko Biztanleria   Rg

MUNDUKO BIZTANLERIA Munduko biztanleria2.m – 14. gaia

IES Fray Juan Zumarraga-Durango BHI

15 urtetik beherakoen biztanleria

Page 47: C:\Fakepath\Munduko Biztanleria   Rg

MUNDUKO BIZTANLERIA Munduko biztanleria2.m – 14. gaia

IES Fray Juan Zumarraga-Durango BHI

Bizi-itxaropena - Jaiotzean eskualdeka (2005)

Page 48: C:\Fakepath\Munduko Biztanleria   Rg

MUNDUKO BIZTANLERIA Munduko biztanleria2.m – 14. gaia

IES Fray Juan Zumarraga-Durango BHI

Bizi-itxaropena

Page 49: C:\Fakepath\Munduko Biztanleria   Rg

MUNDUKO BIZTANLERIA Munduko biztanleria2.m – 14. gaia

IES Fray Juan Zumarraga-Durango BHI

Bizi-itxaropena - Mundu mailako bilakaeraren grafikoa

Page 50: C:\Fakepath\Munduko Biztanleria   Rg

MUNDUKO BIZTANLERIA Munduko biztanleria2.m – 14. gaia

IES Fray Juan Zumarraga-Durango BHI

Herrialde garatu eta azpigaratu baten datu demografikoen konparazioa

Page 51: C:\Fakepath\Munduko Biztanleria   Rg

MUNDUKO BIZTANLERIA Munduko biztanleria2.m – 14. gaia

IES Fray Juan Zumarraga-Durango BHI

Herrialde garatuak• Politika pronatalistak, hau da, haur gutxi

jaiotzen direnez, jaiotza-tasak handitzeko politikak:

– Haurtzaindegiak– Familia ugariei laguntzak– Aitatasun-amatasun baimenak– Gurasoen lanaldia murriztu

• Nagusien kopurua handia izateak gastuak handitzea dakar:

- osasun-zerbitzuetan, - erretiro-pentsioetan, - nagusiak zaintzeko pentsioetan, - nagusientzat egoitzetan...

Biztanleria-politikak

Herrialde azpigaratuak

Politika antinatalistak jaiotza kopurua murrizteko:

- familia-plangintzarako kanpainak

- haur bat baino gehiago izateari

izuna jartzea

Page 52: C:\Fakepath\Munduko Biztanleria   Rg

MUNDUKO BIZTANLERIA Munduko biztanleria2.m – 14. gaia

IES Fray Juan Zumarraga-Durango BHI

Natalismoaren aldeko eta kontrako jarrerak

Page 53: C:\Fakepath\Munduko Biztanleria   Rg

MUNDUKO BIZTANLERIA Munduko biztanleria2.m – 14. gaia

IES Fray Juan Zumarraga-Durango BHI

Erregimen demografiko desberdinen abantailak eta desabantailak

Page 54: C:\Fakepath\Munduko Biztanleria   Rg

MUNDUKO BIZTANLERIA Munduko biztanleria2.m – 14. gaia

IES Fray Juan Zumarraga-Durango BHI

Munduko biztanleriaren kontinenteetako bilakaeraren grafikoa

Page 55: C:\Fakepath\Munduko Biztanleria   Rg

MUNDUKO BIZTANLERIA Munduko biztanleria2.m – 14. gaia

IES Fray Juan Zumarraga-Durango BHI

Munduko biztanleriaren garapenaren araberako bilakaeraren grafikoa

Page 56: C:\Fakepath\Munduko Biztanleria   Rg

MUNDUKO BIZTANLERIA Munduko biztanleria2.m – 14. gaia

IES Fray Juan Zumarraga-Durango BHI

1850 – 2050 arteko hazkunde demografikoaren proiekzioa

Page 57: C:\Fakepath\Munduko Biztanleria   Rg

MUNDUKO BIZTANLERIA Munduko biztanleria2.m – 14. gaia

IES Fray Juan Zumarraga-Durango BHI

Herritarren hazkundearen garapena

Es una teoría que explica

Trantsizio demografikoaren eredua

Page 58: C:\Fakepath\Munduko Biztanleria   Rg

MUNDUKO BIZTANLERIA Munduko biztanleria2.m – 14. gaia

IES Fray Juan Zumarraga-Durango BHI

Jaiotza-tasa altuak

Heriotza-tasa altuak eta gehiegizko

heriotza-tasa garaiak

Herritar kopuruaren igoera motela

EZAUGARRIAK

Eredu demografikoak - Antzinako eredua

Page 59: C:\Fakepath\Munduko Biztanleria   Rg

MUNDUKO BIZTANLERIA Munduko biztanleria2.m – 14. gaia

IES Fray Juan Zumarraga-Durango BHI

Jaiotza-tasa altuak

Heriotza-tasak txikituz

doaz

Herritarren hazkuntza azkarra

Eredu demografikoak - Lehenengo trantsizioa

EZAUGARRIAK

Page 60: C:\Fakepath\Munduko Biztanleria   Rg

MUNDUKO BIZTANLERIA Munduko biztanleria2.m – 14. gaia

IES Fray Juan Zumarraga-Durango BHI

Jaiotza-tasek behera egin

zuten

Heriotza-tasek behera egin

zuten

Herritar hazkundea moteldu zen

Eredu demografikoak - Bigarren trantsizioa

EZAUGARRIAK

Page 61: C:\Fakepath\Munduko Biztanleria   Rg

MUNDUKO BIZTANLERIA Munduko biztanleria2.m – 14. gaia

IES Fray Juan Zumarraga-Durango BHI

Jaiotza-tasa baxuak

Heriotza-tasa baxuak

Herritarren hazkundea motela da

Eredu demografikoak - Gaur egungo eredu demografikoa

EZAUGARRIAK

Page 62: C:\Fakepath\Munduko Biztanleria   Rg

MUNDUKO BIZTANLERIA Munduko biztanleria2.m – 14. gaia

IES Fray Juan Zumarraga-Durango BHI

Herritarren hazkuntza motela

Herritarren hazkuntza azkarra

Herritarren hazkuntza moteldu da

Herritarren hazkuntza motela

Trantsizio demografikoaren eredua. Laburpena

Page 63: C:\Fakepath\Munduko Biztanleria   Rg

MUNDUKO BIZTANLERIA Munduko biztanleria2.m – 14. gaia

IES Fray Juan Zumarraga-Durango BHI

Suediako trantsizio demografikoaren grafikoa

Page 64: C:\Fakepath\Munduko Biztanleria   Rg

MUNDUKO BIZTANLERIA Munduko biztanleria2.m – 14. gaia

IES Fray Juan Zumarraga-Durango BHI

Mexikoko trantsizio demografikoaren grafikoa

Page 65: C:\Fakepath\Munduko Biztanleria   Rg

MUNDUKO BIZTANLERIA Munduko biztanleria2.m – 14. gaia

IES Fray Juan Zumarraga-Durango BHI

Testua: Sexuen arteko desoreka Txinan

Neska jaioberrien hilketa

1998ko bukaeran, Economist aldizkariak adierazi zuen «seme-alaba bakar bateko politikak» eragin duela Txinan neska jaioberriak hiltzeko antzinako ohitura basatiak jarraitzea – legeak debekatzen badu ere -.

Washingtongo Unibertsitateko William Lavely demografoaren arabera 1975 eta 1995 artean sexu femeninoko ume txikien 8,7 milio “galdu” egin ziren.

Gizon eta emakumeen arteko jaiotza-tasa arrunta 105 mutiko 100 neskatoko da, baina Txinan modu dramatikoan aldatu da:

- 1982an, 107 mutiko jaio ziren jaiotako 100 neskatoko;

- 1990ean, 110 mutiko 100 neskatoko; eta

- 1995ean, 118 mutiko 100 neskatoko.

Gizon eta emakumeen arteko desorekak herrialde honi arazo demografiko larriak eragingo dizkio, jakina.

NBEren Kazeta, 1998ko abenduaren 31

Page 66: C:\Fakepath\Munduko Biztanleria   Rg

MUNDUKO BIZTANLERIA Munduko biztanleria2.m – 14. gaia

IES Fray Juan Zumarraga-Durango BHI

Testua: Hirugarren Munduko jaiotza-tasa handia

Zergatik dira Hirugarren Munduko herrialdeetan jaiotza-tasak hain handiak?

Jaiotza-tasa jaisteak bizitza baldintzen hobekuntza islatzen du.

Afrikan, Asian eta Latinoamerikan bilakaera sozial eta psikologiko hori oraindik ez da gertatu biztanle gehienei dagokienez: oraindik ere ume asko langile dira, ez doaz eskolara eta nekazaritza lanetan hartzen dute parte eta hirietan, batzuetan zapata-garbitzaile, egunkariak, litxarreriak edota salgai txikiak saltzen, mandatari edo eskale aritzen dira.

Nolabaiteko erregulartasuna daukaten jarduera hauek modu miserablean bizitzea ahalbidetzen diete; gurasoek, askotan lanik ez daukatenek, etekin horiek ondo estimatzen dituzte.

Familia oso txiro horiek ez daukate oinordeko ugariren artean ondasunak banatzeko arazorik; seme-alabak ez dira zama bat, nolabaiteko ondasuna baizik, eta, hortaz, ez daukate ia-ia arrazoirik eta ez dute ikusten beharrizanik seme-alaben kopurua murrizteko.

Y. LACOSTE, Geografía general

Page 67: C:\Fakepath\Munduko Biztanleria   Rg

MUNDUKO BIZTANLERIA Munduko biztanleria2.m – 14. gaia

IES Fray Juan Zumarraga-Durango BHI

Espainiako biztanleriaren bilakaera 1900etik

• 2010eko apirilaren 30eko datuen arabera, 46.951.532 bizi gara Espainian.• 5.708.940 atzerritarrak dira, % 12,1.• Gizonezkoak 23.195.504 / Emakumezkoak 23.756.028 • 1970ra arte asko hazi zen, jaiotza-tasa altua eta heriotza-tasa baxua zelako.

Page 68: C:\Fakepath\Munduko Biztanleria   Rg

MUNDUKO BIZTANLERIA Munduko biztanleria2.m – 14. gaia

IES Fray Juan Zumarraga-Durango BHI

Jaiotza eta heriotza-tasen bilakaera eta biztanleriaren banaketa adinen arabera

1980tik aurrera berezko hazkuntza asko murriztu da, gaur egun % 0,2 baino gutxiago delarik.

Zergatik?-Jaiotza eta ugalkortasun-tasen murrizketa: emakume asko lan-merkatuan sartu, antisorgailuen hedapena, ezkontza eta amatasuna 30 urtera arte atzeratu... -- Jaiotzean duten bizi-itxaropena luzatzea: munduko altuenetarikoa heriotza tasaren murritzeagatik

Page 69: C:\Fakepath\Munduko Biztanleria   Rg

MUNDUKO BIZTANLERIA Munduko biztanleria2.m – 14. gaia

IES Fray Juan Zumarraga-Durango BHI

ESPAINIA - Biztanleriaren banaketa

Modu desorekatuan banatuta.Periferiako komunitateak populatuagoak, erdigunea gutxiago.

Desorekaren 3 maila:1.- Autonomia erkidegoen artean: biztanleriaren %60 Katalunia, Valentzia eta Andaluziak dute.2.- Probintzien artean: batzuek, Soria, Terual, <10 biztanle/km2. Beste batzuk, Madril, Bartzelona, 670 biztanle/ km2.

3.- Probintziaren barruan: gehienak hirietan edo hiriburuan, Zaragozan esate baterako probintziako % 71a bizi da.

Page 70: C:\Fakepath\Munduko Biztanleria   Rg

MUNDUKO BIZTANLERIA Munduko biztanleria2.m – 14. gaia

IES Fray Juan Zumarraga-Durango BHI

ESPAINIA

Isodentsoen mapa

Iso = berdin

Dentso= dentsitatea

Isodensa-mapak biztanleria dentsitate bereko puntuak lotzen dituzten lerroez osatzen dira.

Balio bakoitza kolore batez adierazten da.

Zenbat eta kolore ilunagoa, dentsitate handiagoa.

Page 71: C:\Fakepath\Munduko Biztanleria   Rg

MUNDUKO BIZTANLERIA Munduko biztanleria2.m – 14. gaia

IES Fray Juan Zumarraga-Durango BHI

Testua: Espainiako jaiotza-tasaHerrialde gehienetan adinekoen taldean sartzeko adina erretiroa hartzekoa izaten da. Egia da biziraupena luzatu izanak adin altuagoak ezartzea ekarri duela eta kasu horretan zahartzaroaren zahartzaroaz hitz egiten dela. Hori dela-eta, Espainian 65 urte dira adin hori.

Espainiako biztanleriaren zahartzearen arrazoiak hauek dira: lehenik ugalkortasun-tasaren jaitsiera handia, gure herrialdean 70ko hamarkadan hasi zena, eta bigarren faktorea heriotza-tasaren jaitsiera da.

Migrazioari dagokionez, lehen ez zuen eragin handirik ez biztanlerian, ez adinen araberako honen banaketan.

64 urtetik gorakoen biztanlerian emakumeen kopura beti gizonena baino handiagoa da. Badaude datu honetan eragiten duten faktoreak, esate baterako Espainiako Guda Zibila eta emigrazioa, baina batez ere gizonezkoen heriotza-tasa handiagoa da honen arrazoia, hots, gizonezko gehiago hiltzen direla emakumezkoen aldean

- 2000n Espainia Europar Batasuna osatzen zuten hamabost herrialdeetatik sei zaharkituenen

artean zegoen, Italia, Suedia eta Greziaren atzetik.

- 2000n 65 urtetik gorakoak 6,8 milioi ziren, eta

- 2020an 8,6 milioi izango direla kalkulatzen da.

- 2050ean 12,8 milioi izango lirateke. Kasu horretan, 65 urtetik gorakoen portzentaia egungo % 17tik

% 31ra arte igaroko litzateke.

MARGARITA CANTALAPIEDRA, El envejecimiento demográfico en España. Egokitua

Page 72: C:\Fakepath\Munduko Biztanleria   Rg

MUNDUKO BIZTANLERIA Munduko biztanleria2.m – 14. gaia

IES Fray Juan Zumarraga-Durango BHI

Euskal Herriko - 2009

2.172.175

2.808.213

1.152.658705.698

313.819313.819

219.000

30.00015.000

2.072.213

Page 73: C:\Fakepath\Munduko Biztanleria   Rg

MUNDUKO BIZTANLERIA Munduko biztanleria2.m – 14. gaia

IES Fray Juan Zumarraga-Durango BHI

Euskal Herriko - 2009

2.172.175

2.808.213

1.152.658

705.698

313.819313.819

219.000

30.00015.000

2.072.213

Page 74: C:\Fakepath\Munduko Biztanleria   Rg

MUNDUKO BIZTANLERIA Munduko biztanleria2.m – 14. gaia

IES Fray Juan Zumarraga-Durango BHI

EUSKADIKO BIZTANLERIAREN EBOLUZIOA

1857 1900 1910 1920 1930 1940 1950 1960 1970 1981 1991 1996 2001 2007

413.470

603.596673.788

766.775

891.710955.764

1.061.240

1.371.654

1.878.636

2.109.009 2.133.6842.141.8602.101.4782.134.763

0

500000

1000000

1500000

2000000

2500000

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14

Hazten ari da baina oso astiro.

1.- 1950-1980, hazkunde izugarria: inmigrazioa, heriotza-tasa jaitsi, jaiotza-tasa altua.

2.- 1980-2002, hazkunde negatiboa: 100.000 pertsonak Euskadi utzi, jaiotza-tasa murriztu, emakumeak lanean hasi, ama-adina atzeratu, herotza-tasa hazi.

Euskadiko biztanleriaren eboluzioa - 1

Page 75: C:\Fakepath\Munduko Biztanleria   Rg

MUNDUKO BIZTANLERIA Munduko biztanleria2.m – 14. gaia

IES Fray Juan Zumarraga-Durango BHI

EUSKADIKO BIZTANLERIAREN EBOLUZIOA

1857 1900 1910 1920 1930 1940 1950 1960 1970 1981 1991 1996 2001 2007

413.470

603.596673.788

766.775

891.710955.764

1.061.240

1.371.654

1.878.636

2.109.009 2.133.6842.141.8602.101.4782.134.763

0

500000

1000000

1500000

2000000

2500000

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14

3.- Gaur egun biztanleria hazten ari da, baina oso astiro.

a) Biztanleri atzerritarra dator, nahiz eta beste erkidego batzuetara baino gutxiago. 2010ean 139.229 daude (% 6,4).

b) Jaiotza-tasa pixtak handitzea. (2006an 0/00 9,56).

c) Heriotza-tasa egonkor mantentzea (2006an 0/00 8,68).

Euskadi biztanleriaren eboluzioa - 2

Page 76: C:\Fakepath\Munduko Biztanleria   Rg

MUNDUKO BIZTANLERIA Munduko biztanleria2.m – 14. gaia

IES Fray Juan Zumarraga-Durango BHI

BIZKAIKO BIZTANLERIAREN EBOLUZIOA

1857 1900 1910 1920 1930 1940 1950 1960 1970 1981 1991 1996 2001 2006

160.579

311.361349.923

409.550

485.205511.135569.188

754.383

1.043.310

1.156.245 1.132.6161.139.8631.140.0261.181.401

0

200000

400000

600000

800000

1000000

1200000

1400000

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14

Bizkaia

Page 77: C:\Fakepath\Munduko Biztanleria   Rg

MUNDUKO BIZTANLERIA Munduko biztanleria2.m – 14. gaia

IES Fray Juan Zumarraga-Durango BHI

Bilbo – Biztanleriaren eboluzioa

Page 78: C:\Fakepath\Munduko Biztanleria   Rg

MUNDUKO BIZTANLERIA Munduko biztanleria2.m – 14. gaia

IES Fray Juan Zumarraga-Durango BHI

Euskadi - Biztanleriaren piramidea - 2004

20.000 15.000 10.000 5.000 0 5.000 10.000 15.000 20.000

0

5

10

15

20

25

30

35

40

45

50

55

60

65

70

75

80

85

90

95

100 y más

Gizonezkoak Emakumezkoak

Iturria: INE: INEBASE: Padroia 2001 - 01 - 01

• 65 urtetik gorakoak % 19,10.

• <15koak % 13,05.

Arrazoi nagusia: Bizi-itxaropena gero eta luzeagoa izatea:

- 1981an 74,97 urtekoa

- 2007an 80,75 urtekoa

Euskadi

% 13,05.

% 19,10

Page 79: C:\Fakepath\Munduko Biztanleria   Rg

MUNDUKO BIZTANLERIA Munduko biztanleria2.m – 14. gaia

IES Fray Juan Zumarraga-Durango BHI

Natalismoaren aldeko eta kontrako jarrerak