C:\Fakepath\Munduko Biztanleria Rg
-
Upload
ies-fjz-bhi -
Category
Education
-
view
7.155 -
download
0
Transcript of C:\Fakepath\Munduko Biztanleria Rg
MUNDUKO BIZTANLERIA Munduko biztanleria2.m – 14. gaia
IES Fray Juan Zumarraga-Durango BHI
Munduko biztanleria
GAIAGAIA
14
MUNDUKO BIZTANLERIA Munduko biztanleria2.m – 14. gaia
IES Fray Juan Zumarraga-Durango BHI
Munduko biztanleria eskualdeka
MUNDUKO BIZTANLERIA Munduko biztanleria2.m – 14. gaia
IES Fray Juan Zumarraga-Durango BHI
Munduko herrialde populatuenak
MUNDUKO BIZTANLERIA Munduko biztanleria2.m – 14. gaia
IES Fray Juan Zumarraga-Durango BHI
Bilakaera
MUNDUKO BIZTANLERIA Munduko biztanleria2.m – 14. gaia
IES Fray Juan Zumarraga-Durango BHI
-1.000.000
Duela milioi bat urte, Behe Paleolito garaian, munduan 125.000 gizaki bizi zirela uste da, denok Afrikan.
0,125
Bilakaera - Behe Paleolitoan
MUNDUKO BIZTANLERIA Munduko biztanleria2.m – 14. gaia
IES Fray Juan Zumarraga-Durango BHI
Duela 300.000 urte …Erdi Paleolito garaian, 1.000.000 pertsona bizi zirela. Eurasian ere hedatu ziren.
-1.000.000
0,125
-300.000
1
Bilakaera - Erdi Paleolitoan
MUNDUKO BIZTANLERIA Munduko biztanleria2.m – 14. gaia
IES Fray Juan Zumarraga-Durango BHI
Duela 10.000 urte… Neolitoa hasi baino lehentxoago, 5.000.000 pertsona inguru. Mundu osoa okupatzen zuten.
-1.000.000
0,125
-300.000
1
5
-10.000
Bilakaera - Neolitoan
MUNDUKO BIZTANLERIA Munduko biztanleria2.m – 14. gaia
IES Fray Juan Zumarraga-Durango BHI
1.000
Ati
la
Isla
mar
en h
edap
ena
Gur
utza
dak
Mar
co P
olo
Eur
opar
rak
Am
erik
ara
.
-500 750
Ger
ra P
unik
oak
Ale
jand
ro M
agno
1.250 1.5001.0005002500-250
Err
omat
ar I
nper
ioa
200400600
1.750
Indu
stri
Irau
ltza
800
150.000.000 biztanle inguru, 50.000.000 Mediterraneoaren inguruan, 50.000.000 Txina eta enparauak munduan zehar sakabanatuta.
Bilakaera – Erromatarren garaian
MUNDUKO BIZTANLERIA Munduko biztanleria2.m – 14. gaia
IES Fray Juan Zumarraga-Durango BHI
1.000
Ati
la
Isla
mar
en h
edap
ena
Gur
utza
dak
Mar
co P
olo
Eur
opar
rak
Am
erik
ara
.
-500 750
Ger
ra P
unik
oak
Ale
jand
ro M
agno
1.250 1.5001.0005002500-250
Err
omat
ar I
nper
ioa
200400600
1.750
Indu
stri
Irau
ltza
800
Populazioa bikoizteko pare bat mende behar dira.XVI. mendean 500.000.000 biztanlera igotzen da.
Bilakaera - XVI. mendean
MUNDUKO BIZTANLERIA Munduko biztanleria2.m – 14. gaia
IES Fray Juan Zumarraga-Durango BHI
1.000
Ati
la
Isla
mar
en h
edap
ena
Gur
utza
dak
Mar
co P
olo
Eur
opar
rak
Am
erik
ara
-500 750
Ger
ra P
unik
oak
Ale
jand
ro M
agno
1.250 1.5001.0005002500-250
Err
omat
ar I
nper
ioa
200400600
1.750
Indu
stri
Ira
ultz
a
800
Gero hazkundea azkoz ere azkarrago doa, populazioa bikoizteko 200 urte baino ez dira behar.1900ean 1.60.000.000 biztanle daude munduan.
Bilakaera - XX. mende hasieran
MUNDUKO BIZTANLERIA Munduko biztanleria2.m – 14. gaia
IES Fray Juan Zumarraga-Durango BHI
1.000
Ati
la
Isla
mar
en h
edap
ena
Gur
utza
dak
Mar
co P
olo
Eur
opar
ral A
mer
ikar
a
-500 750
Ger
ra P
unik
oak
Ale
jand
ro M
agno
1.250 1.5001.0005002500-250
Err
omat
ar I
nper
ioa
200400600
1.750
Indu
stri
aIr
ault
za
800
2.0002.000
3.0003.000 Beatles
XX. mendean bikoizteko denbora gutxiago behar du.
1960–70 hamarkadan 3.000.000.000 ra iristen da.
Bilakaera - 1960–70 hamarkadan
MUNDUKO BIZTANLERIA Munduko biztanleria2.m – 14. gaia
IES Fray Juan Zumarraga-Durango BHI
1.000
Ati
la
Isla
mar
en h
edap
ena
Gur
utza
dak
Mar
co P
olo
Eur
opar
rak
Am
erik
ara
-500 750
Ger
ra P
unik
oak
Ale
jand
ro M
agno
1.250 1.5001.0005002500-250
Err
omat
ar I
nper
ioa
200400600
1.750
Indu
stri
Ira
ultz
a
800
1999an 6.000.000.000tik gora geundelarik
2.0002.000
3.0003.000 Beatles
4.000
5.000
6.000
4.000
5.000
6.000 Bilakaera - XX. mende amaieran
MUNDUKO BIZTANLERIA Munduko biztanleria2.m – 14. gaia
IES Fray Juan Zumarraga-Durango BHI
1.000
Ati
la
Isla
mar
en h
edap
ena
Gur
utza
dak
Mar
co P
olo
Eur
opar
rak
Am
erik
ara
-500 750
Ger
ra P
unik
oak
Ale
jand
ro M
agno
1.250 1.5001.0005002500-250
Err
omat
ar I
nper
ioa
200400600
1.750
Indu
stri
Ira
ultz
a
800
2.0002.000
3.0003.000
4.000
5.000
6.000
4.000
5.000
6.000
2.000
Chayanne
Beatles
Bilakaera - 2010ean
MUNDUKO BIZTANLERIA Munduko biztanleria2.m – 14. gaia
IES Fray Juan Zumarraga-Durango BHI
XVII. mendera arte, hazkunte geldoa. Jaiotze eta hilkortasun-tasa handiak baina ondoren hazkunde txikia . Fase honi Antzinako ziklo demografikoa esaten zaio.
XVIIII. mendearen erditik aurrera polulazioak gora egiten du:- Nekazaritzan eta industrian teknika hobeak soberakinak elikadura hobea- Aurrerakuntza medukuntzan- Transizio ziklo demografikoa
XX. mendean, hazkunde handia ematen da: leherketa demografikoa.Populazioa 3,5 aldiz biderkatzen da,
- 1900ean – 1.700 milioi - 1999ean – 6.000 milioi
Heldutasun demografikoaren zikloa
Gaur egungo hazkundea: urtean 80 milioi pertsona.
Bilakaera - Laburpena
MUNDUKO BIZTANLERIA Munduko biztanleria2.m – 14. gaia
IES Fray Juan Zumarraga-Durango BHI
Munduko biztanleriaren bilakaerari buruzko eskema
XXI. MENDERAKO AURREIKUSPENAK
XIX. ETA XX. MENDEAKXIX. MENDERA ARTE
Heriotza-tasa
handia
Jaiotza-tasa
handia
ANTZINAKO ERREGIMEN
DEMOGRAFIKOA
Hazkunde demografiko motela
Jaiotza-tasa
handia
LEHERKETA DEMOGRAFIKOA
Hazkunde demografikoaren
azkartzea
Nekazaritzako
hobekuntzak
Osasun aurrerape
nak
Higiene handiagoa
Heriotza-tasa
txikia
Jaiotza-tasaren jaitsiera
HAZKUNDEARENMOTELTZEA
Munduko biztanleriaren
zahartzea
Hirugarren Munduaren hazkunde handiagoa
Heriotza-tasaren jaitsiera
MUNDUKO BIZTANLERIA Munduko biztanleria2.m – 14. gaia
IES Fray Juan Zumarraga-Durango BHI
Trantsizio demografikoaren ereduari buruzko laburpen koadroa
MUNDUKO BIZTANLERIA Munduko biztanleria2.m – 14. gaia
IES Fray Juan Zumarraga-Durango BHI
1. Klima epela2. Erliebearen onura:
haranak, lautadak, ibaiertzak...
3. Ura ugari 4. Energia iturriak
Non bizi gara?
FAKTORE FISIKOAK
MUNDUKO BIZTANLERIA Munduko biztanleria2.m – 14. gaia
IES Fray Juan Zumarraga-Durango BHI
Non bizi gara?
1. Populazio tradizio historikoa
2. Jarduera ekonomikoen garapena.
GIZA FAKTOREAK
MUNDUKO BIZTANLERIA Munduko biztanleria2.m – 14. gaia
IES Fray Juan Zumarraga-Durango BHI
Non bizi gara?
MUNDUKO BIZTANLERIA Munduko biztanleria2.m – 14. gaia
IES Fray Juan Zumarraga-Durango BHI
Munduko biztanleriaren mapa
• Dentsitate handiena duten eremuak ipar hemisferioan daude; % 90.• Gehienak zona epeletan bizi gara, 20º eta 50º arteko ipar latitudean.• Kontinente jendetsuena Asia da. 4.000.000.000 pertsona bizi dira. • Munduko bi herrialde jendetsuenak Txina eta India dira. 2.500.000.000 pertsona bizi dira.
MUNDUKO BIZTANLERIA Munduko biztanleria2.m – 14. gaia
IES Fray Juan Zumarraga-Durango BHI
Aldagai demografiko nagusiak kontinenteka
MUNDUKO BIZTANLERIA Munduko biztanleria2.m – 14. gaia
IES Fray Juan Zumarraga-Durango BHI
Biztanleriaren banaketa adierazten duten faktore fisikoak
MUNDUKO BIZTANLERIA Munduko biztanleria2.m – 14. gaia
IES Fray Juan Zumarraga-Durango BHI
Iturri demografikoak
Leku batean zenbat jende bizi den eta biztanle horiek nolakoak diren jakiteko, hainbat erregistro egiten dira. Biztanleria aztertzeko oinarrizko iturriak dira. Espainian, garrantzitsuenak ondorengo hirurak dira:
Errolda orokorra Udal errolda Erregistro zibila
Herrialde osoko biztanleei egiten zaien inkesta da, datu demografiko, ekonomiko sozial eta kulturalak eskuratzeko. Espainian Instituto Nacional de Estadística (INE) izenekoak egiten du 10 urtean behin; 1981etik 1ez bukatutako urteetan egiten da.
Udalerri bateko biztanleriaren datuak jasotzen dituen erregistroa da: izen-deiturak, sexua, helbidea, jaiotza-data eta lekua, nazionalitatea, ikasketa-maila,… Espainian bizi diren pertsona guztiak bizi diren udalerriko erroldan izena emanda egon behar dute. Gaur egun eta informatikari esker, udal erroldaren datuak egunero eguneratzen dira.
Hainbat liburu dira, eta bertan pertsonen jaiotzak, heriotzak eta egoera zibilaren aldaketak (ezkontzak, dibortzioak,…) jasotzen dira. Liburu hauek herri handietako epaitegietan edo herri txikietako udaletxeetan gordetzen dira.
MUNDUKO BIZTANLERIA Munduko biztanleria2.m – 14. gaia
IES Fray Juan Zumarraga-Durango BHI
Biztanleri hazkundearen faktoreei buruzko eskema
ADIERAZLEAK• Jaiotza-tasa
• Ugalkortasun-tasa
ADIERAZLEAK• Heriotza-tasa
• Umeen heriotza-tasa
JAIOTZA-TASA
HERIOTZA-TASA
HAZKUNDENATURALA
BENETAKOHAZKUNDEA
MIGRAZIO MUGIMENDUAK
IMMIGRAZIOA
EMIGRAZIOA
MUNDUKO BIZTANLERIA Munduko biztanleria2.m – 14. gaia
IES Fray Juan Zumarraga-Durango BHI
Biztanleria aztertzeko formulak - KONTZEPTUAK
MUNDUKO BIZTANLERIA Munduko biztanleria2.m – 14. gaia
IES Fray Juan Zumarraga-Durango BHI
A CB
KONTZEPTUAK
Biztanleria dentsitatea : Biztanle kopurua / km2
Zeinek dauka dentsitate handiagoa?
Durangok 28.229 biztanle ditu eta 10,91 km2ko hedadura. Zenbatekoa da dentsitatea?
91,10
28229Bd
= 2.587,44 biztanle / km2
Durangoko dentsitatea 2.587,44koa da, hau da, 2.587,44 pertsona bizi dira km2ko
MUNDUKO BIZTANLERIA Munduko biztanleria2.m – 14. gaia
IES Fray Juan Zumarraga-Durango BHI
KONTZEPTUAKJaiotze-tasa gordina : leku batean, urtebetean 1.000 pertsonako jaiotzen direnen kopurua.
Durangok 28.229 biztanle ditu. Urte baten 234 ume jaio dira.
Zenbatekoa da jaiotze-tasa?
= 8,2100028229
234xJtg
Durangoko jaiotze-tasa 8,2ekoa da. Hau da, 1.000 pertsonako 8,2 jaio dira.
MUNDUKO BIZTANLERIA Munduko biztanleria2.m – 14. gaia
IES Fray Juan Zumarraga-Durango BHI
Munduko jaiotza-tasen mapa
MUNDUKO BIZTANLERIA Munduko biztanleria2.m – 14. gaia
IES Fray Juan Zumarraga-Durango BHI
Testua: Indiako jaiotza-tasa
India da 1.000 milioi biztanleko kopurua gainditu duen bigarren herrialdea. NBEren arabera, Txinako biztanleria gaindituko du 2045ean
Indiako jaiotza-tasa % 1,9 da, Txinakoaren bikoitza. Urtean 16 milioi indiar jaiotzen dira; 42.000 egunean. Bizi-itxaropenaren (62 urte) eta umeen heriotza-tasaren (72 0/00 ) hobekuntzek eta goseteak desagerrarazi izanak gauzak korapilatu egin dituzte. 2025ean 1.330 milioi indiar egongo dira. Erdiak, hirietan.
Indiar emakumeen laurden batek ezin du antisorgailurik eskuratu. Soilik % 43k erabiltzen dituzte.
Estatu batzuetako landa-eremuetan, familiak saiatuko dira umea jaio ez dadin, neskatoek etekin ekonomikorik ez dakartelako eta, gainera, ezkontza eta honi lotutako ezkonsaria familiak zorretan sartu eta kateatu egiten dituen arazoa direlako.
Bakarrik emakumeen % 35ek daki irakurtzen eta idazten (gizonezkoen % 64k), eta horrexegatik seme-alaben zaintzan kale egiten dute.
1.000 jaioberritatik, 97 neskato eta 82 mutiko 5 urte bete aurretik hiltzen dira. El País, 2000ko maiatzaren 12.
MUNDUKO BIZTANLERIA Munduko biztanleria2.m – 14. gaia
IES Fray Juan Zumarraga-Durango BHI
Hezkuntza eta jaiotza-tasaren kontrola
MUNDUKO BIZTANLERIA Munduko biztanleria2.m – 14. gaia
IES Fray Juan Zumarraga-Durango BHI
KONTZEPTUAHeriotza-tasa gordina : leku batean, urtebetean 1.000 pertsonako hiltzen direnen kopurua.
Durangok 28.229 biztanle ditu. Aurton 425 pertsona hil dira. Zenbatekoa da heriotza-tasa?
100028229
425xHtg
= 15,05
Durangoko heriotza-tasa 15,05koa da. Hau da, 1.000 pertsonako 15,05 hil dira.
MUNDUKO BIZTANLERIA Munduko biztanleria2.m – 14. gaia
IES Fray Juan Zumarraga-Durango BHI
Munduko heriotza-tasaren mapa
MUNDUKO BIZTANLERIA Munduko biztanleria2.m – 14. gaia
IES Fray Juan Zumarraga-Durango BHI
• Heriotza-tasak behera egiten du XIX. mendetik aurrera herrialde garatuetan elikadura eta medikuntzaren aurrerapenak direla eta.
– Garauetan tasa baxua: %o 10
– Ez garatuetan altuak
• Haurren heriotza-tasa ere gutxitzen doa. Herrialde bateko ekonomiaren garapen-mailaren adierazlea da.
Heriotza-tasaren eboluzioa
MUNDUKO BIZTANLERIA Munduko biztanleria2.m – 14. gaia
IES Fray Juan Zumarraga-Durango BHI
Mundu mailako bizi-itxaropenaren bilakaeraren grafikoa
MUNDUKO BIZTANLERIA Munduko biztanleria2.m – 14. gaia
IES Fray Juan Zumarraga-Durango BHI
KONTZEPTUAKHaurren heriotza-tasa : (Urtebete baino gutxiagokoen heriotza-tasa)
urtebetean urtebete baino gutxiagorekin hildakoen kopurua, bizirik jaiotako mila haurreko.
Durangon 234 ume jaio dira eta urtebete baino lehenago 8 hil dira. Zenbatekoa da haurren heriotza-tasa?
1000223
8xHht
= 2,05
Durangoko haurren heriotza-tasa 2,05koa da. Hau da, urtebete barruan 1.000 umeko 2,05 hil dira.
MUNDUKO BIZTANLERIA Munduko biztanleria2.m – 14. gaia
IES Fray Juan Zumarraga-Durango BHI
Haurren heriotza-tasa
MUNDUKO BIZTANLERIA Munduko biztanleria2.m – 14. gaia
IES Fray Juan Zumarraga-Durango BHI
Haurren heriotza-tasa
MUNDUKO BIZTANLERIA Munduko biztanleria2.m – 14. gaia
IES Fray Juan Zumarraga-Durango BHI
KONTZEPTUAKBerezko hazkundearen-tasa : urtebetean jaiotakoen eta hildakoen kopuruaren arteko erlazioa 100 biztanleko
Durangok 28.229 biztanle ditu. Urte baten 234 ume jaio dira eta 625 pertsona hil dira.
Zenbatekoa da Berezko hazkundearen-tasa?
1000229.28
625234xBht
= - 13,8
Durangoko Berezko hazkuntzaren-tasa, negatiboa da, -13,8 koa.Hau da, 1.000 pertsonako 13,8 pertsonatan gutxitzen da berezko
biztanleria
MUNDUKO BIZTANLERIA Munduko biztanleria2.m – 14. gaia
IES Fray Juan Zumarraga-Durango BHI
Berezko hazkundea: jaiotzen eta hilen arteko diferentzia da. Munduko batez besteko hazkunde naturala 0/00 1,2koa da. Herrialde garatuak• Jaiotze-tasa txikia, hazkunde txikia, 0/00 0,3 .• Biztanleria zahartua dago, % 15ak 65 urte baino gehiago dauka eta bizi-itxaropena handia da. Herrialde pobre eta azpi-garatuak• Jaiotze altuak eta hilkortasunaren gutxitzeak hazkunde natural handia eragiten dute, % 2 edo 3 ingurukoa.• Biztanle gehienak gazteak dira. Ia herena 15 urtetik beherakoa da. Nagusien kopurua txikia da eta bizi-itxaropena ere.
Berezko hazkundea
MUNDUKO BIZTANLERIA Munduko biztanleria2.m – 14. gaia
IES Fray Juan Zumarraga-Durango BHI
Munduko biztanleriaren hazkunde naturala
MUNDUKO BIZTANLERIA Munduko biztanleria2.m – 14. gaia
IES Fray Juan Zumarraga-Durango BHI
Biztanleria adinen arabera munduko hiru herrialdetan
MUNDUKO BIZTANLERIA Munduko biztanleria2.m – 14. gaia
IES Fray Juan Zumarraga-Durango BHI
KONTZEPTUAKUgalkortasun-tasa : ugaltzeko adinean dagoen emakume bakoitzak (15-49 urte) batez beste duen haur kopurua.
MUNDUKO BIZTANLERIA Munduko biztanleria2.m – 14. gaia
IES Fray Juan Zumarraga-Durango BHI
Ugalkortasuna - Emakumeko seme-alaben kopurua
MUNDUKO BIZTANLERIA Munduko biztanleria2.m – 14. gaia
IES Fray Juan Zumarraga-Durango BHI
Ugalkortasunean eragina duten faktoreak
SOZIOEKONOMIKOAK
- Herrialde pobreetan seme-alabak lan egiten dute, gurasoak, nagusiak zaintzen dituzte, horregatik gurasoak seme-alaba asko izatea nahi dute. - Herrialde garatuetan, seme-alabak zama ekonomikoa dira, ezin dute 16 urtera arte lan egin eta hasteko kostuak handiak dira.
MUNDUKO BIZTANLERIA Munduko biztanleria2.m – 14. gaia
IES Fray Juan Zumarraga-Durango BHI
Ugalkortasunean eragina duten faktoreak
KULTURALAK - Emakumeen kultura maila handitu ahala seme-alaba kopurua murriztu: antisorgailuak.- Erlijioak seme-alaba ugari izatearen aldekoak. Eragina duen lekuetan kopurua handiagoa da eta alderantziz.
DEMOGRAFIKOAK- Herrialde azpigaratu askotan familia-plangintzarako politikak joera geldotzeko. - Garatuetan alderantziz, laguntzak umeak izatearren.
MUNDUKO BIZTANLERIA Munduko biztanleria2.m – 14. gaia
IES Fray Juan Zumarraga-Durango BHI
15 urtetik beherakoen biztanleria
MUNDUKO BIZTANLERIA Munduko biztanleria2.m – 14. gaia
IES Fray Juan Zumarraga-Durango BHI
Bizi-itxaropena - Jaiotzean eskualdeka (2005)
MUNDUKO BIZTANLERIA Munduko biztanleria2.m – 14. gaia
IES Fray Juan Zumarraga-Durango BHI
Bizi-itxaropena
MUNDUKO BIZTANLERIA Munduko biztanleria2.m – 14. gaia
IES Fray Juan Zumarraga-Durango BHI
Bizi-itxaropena - Mundu mailako bilakaeraren grafikoa
MUNDUKO BIZTANLERIA Munduko biztanleria2.m – 14. gaia
IES Fray Juan Zumarraga-Durango BHI
Herrialde garatu eta azpigaratu baten datu demografikoen konparazioa
MUNDUKO BIZTANLERIA Munduko biztanleria2.m – 14. gaia
IES Fray Juan Zumarraga-Durango BHI
Herrialde garatuak• Politika pronatalistak, hau da, haur gutxi
jaiotzen direnez, jaiotza-tasak handitzeko politikak:
– Haurtzaindegiak– Familia ugariei laguntzak– Aitatasun-amatasun baimenak– Gurasoen lanaldia murriztu
• Nagusien kopurua handia izateak gastuak handitzea dakar:
- osasun-zerbitzuetan, - erretiro-pentsioetan, - nagusiak zaintzeko pentsioetan, - nagusientzat egoitzetan...
Biztanleria-politikak
Herrialde azpigaratuak
Politika antinatalistak jaiotza kopurua murrizteko:
- familia-plangintzarako kanpainak
- haur bat baino gehiago izateari
izuna jartzea
MUNDUKO BIZTANLERIA Munduko biztanleria2.m – 14. gaia
IES Fray Juan Zumarraga-Durango BHI
Natalismoaren aldeko eta kontrako jarrerak
MUNDUKO BIZTANLERIA Munduko biztanleria2.m – 14. gaia
IES Fray Juan Zumarraga-Durango BHI
Erregimen demografiko desberdinen abantailak eta desabantailak
MUNDUKO BIZTANLERIA Munduko biztanleria2.m – 14. gaia
IES Fray Juan Zumarraga-Durango BHI
Munduko biztanleriaren kontinenteetako bilakaeraren grafikoa
MUNDUKO BIZTANLERIA Munduko biztanleria2.m – 14. gaia
IES Fray Juan Zumarraga-Durango BHI
Munduko biztanleriaren garapenaren araberako bilakaeraren grafikoa
MUNDUKO BIZTANLERIA Munduko biztanleria2.m – 14. gaia
IES Fray Juan Zumarraga-Durango BHI
1850 – 2050 arteko hazkunde demografikoaren proiekzioa
MUNDUKO BIZTANLERIA Munduko biztanleria2.m – 14. gaia
IES Fray Juan Zumarraga-Durango BHI
Herritarren hazkundearen garapena
Es una teoría que explica
Trantsizio demografikoaren eredua
MUNDUKO BIZTANLERIA Munduko biztanleria2.m – 14. gaia
IES Fray Juan Zumarraga-Durango BHI
Jaiotza-tasa altuak
Heriotza-tasa altuak eta gehiegizko
heriotza-tasa garaiak
Herritar kopuruaren igoera motela
EZAUGARRIAK
Eredu demografikoak - Antzinako eredua
MUNDUKO BIZTANLERIA Munduko biztanleria2.m – 14. gaia
IES Fray Juan Zumarraga-Durango BHI
Jaiotza-tasa altuak
Heriotza-tasak txikituz
doaz
Herritarren hazkuntza azkarra
Eredu demografikoak - Lehenengo trantsizioa
EZAUGARRIAK
MUNDUKO BIZTANLERIA Munduko biztanleria2.m – 14. gaia
IES Fray Juan Zumarraga-Durango BHI
Jaiotza-tasek behera egin
zuten
Heriotza-tasek behera egin
zuten
Herritar hazkundea moteldu zen
Eredu demografikoak - Bigarren trantsizioa
EZAUGARRIAK
MUNDUKO BIZTANLERIA Munduko biztanleria2.m – 14. gaia
IES Fray Juan Zumarraga-Durango BHI
Jaiotza-tasa baxuak
Heriotza-tasa baxuak
Herritarren hazkundea motela da
Eredu demografikoak - Gaur egungo eredu demografikoa
EZAUGARRIAK
MUNDUKO BIZTANLERIA Munduko biztanleria2.m – 14. gaia
IES Fray Juan Zumarraga-Durango BHI
Herritarren hazkuntza motela
Herritarren hazkuntza azkarra
Herritarren hazkuntza moteldu da
Herritarren hazkuntza motela
Trantsizio demografikoaren eredua. Laburpena
MUNDUKO BIZTANLERIA Munduko biztanleria2.m – 14. gaia
IES Fray Juan Zumarraga-Durango BHI
Suediako trantsizio demografikoaren grafikoa
MUNDUKO BIZTANLERIA Munduko biztanleria2.m – 14. gaia
IES Fray Juan Zumarraga-Durango BHI
Mexikoko trantsizio demografikoaren grafikoa
MUNDUKO BIZTANLERIA Munduko biztanleria2.m – 14. gaia
IES Fray Juan Zumarraga-Durango BHI
Testua: Sexuen arteko desoreka Txinan
Neska jaioberrien hilketa
1998ko bukaeran, Economist aldizkariak adierazi zuen «seme-alaba bakar bateko politikak» eragin duela Txinan neska jaioberriak hiltzeko antzinako ohitura basatiak jarraitzea – legeak debekatzen badu ere -.
Washingtongo Unibertsitateko William Lavely demografoaren arabera 1975 eta 1995 artean sexu femeninoko ume txikien 8,7 milio “galdu” egin ziren.
Gizon eta emakumeen arteko jaiotza-tasa arrunta 105 mutiko 100 neskatoko da, baina Txinan modu dramatikoan aldatu da:
- 1982an, 107 mutiko jaio ziren jaiotako 100 neskatoko;
- 1990ean, 110 mutiko 100 neskatoko; eta
- 1995ean, 118 mutiko 100 neskatoko.
Gizon eta emakumeen arteko desorekak herrialde honi arazo demografiko larriak eragingo dizkio, jakina.
NBEren Kazeta, 1998ko abenduaren 31
MUNDUKO BIZTANLERIA Munduko biztanleria2.m – 14. gaia
IES Fray Juan Zumarraga-Durango BHI
Testua: Hirugarren Munduko jaiotza-tasa handia
Zergatik dira Hirugarren Munduko herrialdeetan jaiotza-tasak hain handiak?
Jaiotza-tasa jaisteak bizitza baldintzen hobekuntza islatzen du.
Afrikan, Asian eta Latinoamerikan bilakaera sozial eta psikologiko hori oraindik ez da gertatu biztanle gehienei dagokienez: oraindik ere ume asko langile dira, ez doaz eskolara eta nekazaritza lanetan hartzen dute parte eta hirietan, batzuetan zapata-garbitzaile, egunkariak, litxarreriak edota salgai txikiak saltzen, mandatari edo eskale aritzen dira.
Nolabaiteko erregulartasuna daukaten jarduera hauek modu miserablean bizitzea ahalbidetzen diete; gurasoek, askotan lanik ez daukatenek, etekin horiek ondo estimatzen dituzte.
Familia oso txiro horiek ez daukate oinordeko ugariren artean ondasunak banatzeko arazorik; seme-alabak ez dira zama bat, nolabaiteko ondasuna baizik, eta, hortaz, ez daukate ia-ia arrazoirik eta ez dute ikusten beharrizanik seme-alaben kopurua murrizteko.
Y. LACOSTE, Geografía general
MUNDUKO BIZTANLERIA Munduko biztanleria2.m – 14. gaia
IES Fray Juan Zumarraga-Durango BHI
Espainiako biztanleriaren bilakaera 1900etik
• 2010eko apirilaren 30eko datuen arabera, 46.951.532 bizi gara Espainian.• 5.708.940 atzerritarrak dira, % 12,1.• Gizonezkoak 23.195.504 / Emakumezkoak 23.756.028 • 1970ra arte asko hazi zen, jaiotza-tasa altua eta heriotza-tasa baxua zelako.
MUNDUKO BIZTANLERIA Munduko biztanleria2.m – 14. gaia
IES Fray Juan Zumarraga-Durango BHI
Jaiotza eta heriotza-tasen bilakaera eta biztanleriaren banaketa adinen arabera
1980tik aurrera berezko hazkuntza asko murriztu da, gaur egun % 0,2 baino gutxiago delarik.
Zergatik?-Jaiotza eta ugalkortasun-tasen murrizketa: emakume asko lan-merkatuan sartu, antisorgailuen hedapena, ezkontza eta amatasuna 30 urtera arte atzeratu... -- Jaiotzean duten bizi-itxaropena luzatzea: munduko altuenetarikoa heriotza tasaren murritzeagatik
MUNDUKO BIZTANLERIA Munduko biztanleria2.m – 14. gaia
IES Fray Juan Zumarraga-Durango BHI
ESPAINIA - Biztanleriaren banaketa
Modu desorekatuan banatuta.Periferiako komunitateak populatuagoak, erdigunea gutxiago.
Desorekaren 3 maila:1.- Autonomia erkidegoen artean: biztanleriaren %60 Katalunia, Valentzia eta Andaluziak dute.2.- Probintzien artean: batzuek, Soria, Terual, <10 biztanle/km2. Beste batzuk, Madril, Bartzelona, 670 biztanle/ km2.
3.- Probintziaren barruan: gehienak hirietan edo hiriburuan, Zaragozan esate baterako probintziako % 71a bizi da.
MUNDUKO BIZTANLERIA Munduko biztanleria2.m – 14. gaia
IES Fray Juan Zumarraga-Durango BHI
ESPAINIA
Isodentsoen mapa
Iso = berdin
Dentso= dentsitatea
Isodensa-mapak biztanleria dentsitate bereko puntuak lotzen dituzten lerroez osatzen dira.
Balio bakoitza kolore batez adierazten da.
Zenbat eta kolore ilunagoa, dentsitate handiagoa.
MUNDUKO BIZTANLERIA Munduko biztanleria2.m – 14. gaia
IES Fray Juan Zumarraga-Durango BHI
Testua: Espainiako jaiotza-tasaHerrialde gehienetan adinekoen taldean sartzeko adina erretiroa hartzekoa izaten da. Egia da biziraupena luzatu izanak adin altuagoak ezartzea ekarri duela eta kasu horretan zahartzaroaren zahartzaroaz hitz egiten dela. Hori dela-eta, Espainian 65 urte dira adin hori.
Espainiako biztanleriaren zahartzearen arrazoiak hauek dira: lehenik ugalkortasun-tasaren jaitsiera handia, gure herrialdean 70ko hamarkadan hasi zena, eta bigarren faktorea heriotza-tasaren jaitsiera da.
Migrazioari dagokionez, lehen ez zuen eragin handirik ez biztanlerian, ez adinen araberako honen banaketan.
64 urtetik gorakoen biztanlerian emakumeen kopura beti gizonena baino handiagoa da. Badaude datu honetan eragiten duten faktoreak, esate baterako Espainiako Guda Zibila eta emigrazioa, baina batez ere gizonezkoen heriotza-tasa handiagoa da honen arrazoia, hots, gizonezko gehiago hiltzen direla emakumezkoen aldean
- 2000n Espainia Europar Batasuna osatzen zuten hamabost herrialdeetatik sei zaharkituenen
artean zegoen, Italia, Suedia eta Greziaren atzetik.
- 2000n 65 urtetik gorakoak 6,8 milioi ziren, eta
- 2020an 8,6 milioi izango direla kalkulatzen da.
- 2050ean 12,8 milioi izango lirateke. Kasu horretan, 65 urtetik gorakoen portzentaia egungo % 17tik
% 31ra arte igaroko litzateke.
MARGARITA CANTALAPIEDRA, El envejecimiento demográfico en España. Egokitua
MUNDUKO BIZTANLERIA Munduko biztanleria2.m – 14. gaia
IES Fray Juan Zumarraga-Durango BHI
Euskal Herriko - 2009
2.172.175
2.808.213
1.152.658705.698
313.819313.819
219.000
30.00015.000
2.072.213
MUNDUKO BIZTANLERIA Munduko biztanleria2.m – 14. gaia
IES Fray Juan Zumarraga-Durango BHI
Euskal Herriko - 2009
2.172.175
2.808.213
1.152.658
705.698
313.819313.819
219.000
30.00015.000
2.072.213
MUNDUKO BIZTANLERIA Munduko biztanleria2.m – 14. gaia
IES Fray Juan Zumarraga-Durango BHI
EUSKADIKO BIZTANLERIAREN EBOLUZIOA
1857 1900 1910 1920 1930 1940 1950 1960 1970 1981 1991 1996 2001 2007
413.470
603.596673.788
766.775
891.710955.764
1.061.240
1.371.654
1.878.636
2.109.009 2.133.6842.141.8602.101.4782.134.763
0
500000
1000000
1500000
2000000
2500000
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14
Hazten ari da baina oso astiro.
1.- 1950-1980, hazkunde izugarria: inmigrazioa, heriotza-tasa jaitsi, jaiotza-tasa altua.
2.- 1980-2002, hazkunde negatiboa: 100.000 pertsonak Euskadi utzi, jaiotza-tasa murriztu, emakumeak lanean hasi, ama-adina atzeratu, herotza-tasa hazi.
Euskadiko biztanleriaren eboluzioa - 1
MUNDUKO BIZTANLERIA Munduko biztanleria2.m – 14. gaia
IES Fray Juan Zumarraga-Durango BHI
EUSKADIKO BIZTANLERIAREN EBOLUZIOA
1857 1900 1910 1920 1930 1940 1950 1960 1970 1981 1991 1996 2001 2007
413.470
603.596673.788
766.775
891.710955.764
1.061.240
1.371.654
1.878.636
2.109.009 2.133.6842.141.8602.101.4782.134.763
0
500000
1000000
1500000
2000000
2500000
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14
3.- Gaur egun biztanleria hazten ari da, baina oso astiro.
a) Biztanleri atzerritarra dator, nahiz eta beste erkidego batzuetara baino gutxiago. 2010ean 139.229 daude (% 6,4).
b) Jaiotza-tasa pixtak handitzea. (2006an 0/00 9,56).
c) Heriotza-tasa egonkor mantentzea (2006an 0/00 8,68).
Euskadi biztanleriaren eboluzioa - 2
MUNDUKO BIZTANLERIA Munduko biztanleria2.m – 14. gaia
IES Fray Juan Zumarraga-Durango BHI
BIZKAIKO BIZTANLERIAREN EBOLUZIOA
1857 1900 1910 1920 1930 1940 1950 1960 1970 1981 1991 1996 2001 2006
160.579
311.361349.923
409.550
485.205511.135569.188
754.383
1.043.310
1.156.245 1.132.6161.139.8631.140.0261.181.401
0
200000
400000
600000
800000
1000000
1200000
1400000
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14
Bizkaia
MUNDUKO BIZTANLERIA Munduko biztanleria2.m – 14. gaia
IES Fray Juan Zumarraga-Durango BHI
Bilbo – Biztanleriaren eboluzioa
MUNDUKO BIZTANLERIA Munduko biztanleria2.m – 14. gaia
IES Fray Juan Zumarraga-Durango BHI
Euskadi - Biztanleriaren piramidea - 2004
20.000 15.000 10.000 5.000 0 5.000 10.000 15.000 20.000
0
5
10
15
20
25
30
35
40
45
50
55
60
65
70
75
80
85
90
95
100 y más
Gizonezkoak Emakumezkoak
Iturria: INE: INEBASE: Padroia 2001 - 01 - 01
• 65 urtetik gorakoak % 19,10.
• <15koak % 13,05.
Arrazoi nagusia: Bizi-itxaropena gero eta luzeagoa izatea:
- 1981an 74,97 urtekoa
- 2007an 80,75 urtekoa
Euskadi
% 13,05.
% 19,10
MUNDUKO BIZTANLERIA Munduko biztanleria2.m – 14. gaia
IES Fray Juan Zumarraga-Durango BHI
Natalismoaren aldeko eta kontrako jarrerak