CES II · 2018. 10. 23. · invertebrados mariños nas augas da Comuni-dade Autónoma de Galicia. O...

CESGALICIA

II.-23Situación e perspectivas do sector do marisqueo a pé en Galicia

IIrecursos do marisqueo a pé

presente capítulo está dedi-cado ó estudio da calidade ecapacidade dos recursos, asícomo á análise da producciónde especies pertencentes á acti-

vidade do marisqueo a pé, como base daracionalización productiva do subsector. Pararealizar esta análise, estructúrase o capítuloen tres grandes apartados.

O primeiro deles analiza os aspectos danormativa directamente relacionada coa cali-dade das augas e a producción de moluscosbivalvos e outros invertebrados mariños nasaugas galegas. En concreto, coméntanse oReal Decreto nº 345/1993, do 5 de marzo, denormas da calidade das augas e da produc-ción de moluscos e outros invertebradosmariños vivos, a Orde do 14 de novembro de1995 pola que se regula o programa deactuacións para o control das biotoxinasmariñas nos moluscos bivalvos e outros orga-nismos procedentes da pesca, o marisqueo ou

a acuicultura e a Orde do 14 de xuño de 1999,pola que se declara e clasifican as zonas deproducción de moluscos bivalvos e outrosinvertebrados mariños nas augas da Comuni-dade Autónoma de Galicia

Posteriormente, analízase a calidade dosrecursos seguindo o estudio realizado porFeuga na “Ordenación integral del espaciomarítimo-terrestre de Galicia”. Nesta análiseconsidéranse as nove zonas “administrativas”empregadas pola Consellería de Pesca paradelimita-lo litoral galego. Para cada unha daszonas as variables consideradas por Feugason a producción obtida en peso fresco porunidade de superficie, a productividadepotencial en kg, a biomasa, o peso seco librede cinzas, expresadas en g/m2, a densidade ounúmero de exemplares por metro cadrado, adominancia ou porcentaxe de presencia dacorrespondente especie na zona e as biome-trías para cada especie, indicando a lonxitudee a altura da cuncha.

OO

En terceiro lugar realízase un estudio daproducción do marisqueo a pé a partires dosdatos recollidos na Táboa input-output pesca-conserva galega 1995 e dos datos da produc-ción e valor en primeira venda presentadostanto polas propias confrarías e asociaciónsmarisqueiras como polo Informe Plan Galicia1999. Os datos recollidos na Táboa input-out-put pesca-conserva galega 1995 permitendelimitar e cuantificar tanto as principais acti-vidades económicas que se relacionan máisfortemente coas actividades do subsector domarisqueo como a procedencia das comprasda rama do marisqueo (cadros 2.15. e 2.16.),en tanto que os datos das confrarías e do PlanGalicia permiten analiza-la producción derecursos da actividade do marisqueo a pé,presentando os datos da producción das dife-rentes especies e o valor en primeira vendadas mesmas.

Ademais, analízanse neste último apar-tado as perspectivas do subsector, estudiandoos datos da evolución da producción e o seuvalor en primeira venda no cuatrienio 1996-99, e presentando unha comparación entre osdatos da productividade potencial estimadano devandito estudio de Feuga “Ordenaciónintegral del espacio marítimo-terrestre deGalicia” e os datos da producción real do ano1999 das 30 confrarías consideradas no PlanGalicia.

n calidade

Tendo en conta a enorme importanciasocio-económica que os recursos mariñosteñen para Galicia, e co fin de optimizar tantoo control das augas e das zonas de produccióncomo a súa estratexia de explotación, a Con-sellería de Pesca, Marisqueo e Acuiculturacreou en 1992 o Centro de Control da Calida-de do Medio Mariño en Vilaxoán, que constados seguintes departamentos:

– Condicións Oceanográficas e Fito-plancto.

– Biotoxinas.– Contaminación Química (metais pesa-

dos e organoclorados).– Microbioloxía e Patoloxía.– Calidade Ambiental.

Dada a evolución das principais varia-bles que determinan a calidade das zonas deproducción en función das especiais caracte-rísticas que concorren no litoral galego, comoson a alta variabilidade dos procesos oceano-gráficos, a gran concentración dos cultivos ouos cultivos realizados en viveiros flotantes(bateas), estableceuse un Programa de Controlco fin de ter, en todo momento, un coñece-mento completo das características do medioque asegure que a calidade da auga é axeitadapara a explotación dos recursos, que non exis-ten fontes de alteración do ambiente que poi-dan poñer en perigo a viabilidade das augaspara ese fin e garantir o cumprimento estrictodas normativas vixentes sobre calidade.

Para iso, establecéronse os seguintestipos de puntos fixos de mostraxe:

•Estacións oceanográficas: están empra-zadas nas rías onde existe unha maior con-centración dos cultivos. Realízase unha mos-traxe semanal ó longo de todo o ano paradetermina-las características físicas, químicase biolóxicas en toda a columna de auga o que,xunto cos termogramas obtidos por satélite ea información meteorolóxica, permiten a pre-dicción dos procesos oceanográficos e o esta-blecemento dos plans de actuación mais axei-tados en cada momento para a xestión daszonas de producción xa sexan de cultivos enviveiros flotantes ou de moluscos bivalvosbentónicos. Na mostraxe destas estaciónsempréganse buques oceanográficos.

A situación das estacións oceanográficas

Situación e perspectivas do sector do marisqueo a pé en GaliciaII.-24

CESGALICIA

realizouse atendendo a dous criterios:a) estacións situadas para controla-los

movementos e intercambios de augas entre asrías e a plataforma costeira adxacente.

b) Estacións situadas co fin de determi-na-las características das augas que incidendereitamente nas distintas zonas de produc-ción.

• Estacións costeiras: son complementa-rias das anteriores e teñen como obxectocubri-lo resto das zonas nas que, se ben osrecursos non teñen tanta importancia, realí-zanse extraccións de moluscos con destino óconsumo humano. Estas estacións estánemprazadas nos puntos considerados comomais sensibles para detectar calquera tipo dealteración na zona de producción e en elascontrólase tanto as características físicas, quí-micas e biolóxicas da auga como os organis-mos. A mostraxe realízase, polo xeral, a pédende a costa ou en pequenas embarcaciónspesqueiras. Sitúanse nos puntos mais axeita-dos para controla-las características dasaugas que inciden nas zonas de producción.

• Puntos fixos primarios: son puntos detoma de mostras situados nas zonas de pro-ducción de viveiros flotantes (bateas), sendoos considerados como mais sensibles paradetectar calquera alteración e mais represen-tativos da zona de producción e en eles omexillón e utilizado coma bioindicador doresto dos organismos suxeitos a explotación.Contrólanse, fundamentalmente, os molus-cos, aínda que tamén se recollen mostras deauga para a determinación cualitativa daspoboacións fitoplanctónicas.

• Puntos fixos secundarios: son comple-mentarios dos anteriores e teñen comoobxecto determina-lo grao de afectación nasdiferentes especies dunha zona en caso deexistir algunha alteración e especialmentenos episodios tóxicos de orixe fitoplanctóni-

co. Estes puntos (128 en viveiros flotantes,40 de moluscos infaunales e 19 de moluscosepifaunales), están fixados na Orde do 14 denovembro de 1995 da Consellería de Pesca,Marisqueo e Acuicultura, polo que dado oseu elevado número e que o seu control so serealiza en determinadas condicións, non sedetallan no programa.

Entre a normativa directamente relacio-nada coa calidade e a producción dos recur-sos, salienta, por unha banda, o Real Decretonº 345/1993, do 5 de marzo, de normas dacalidade das augas e da producción de molus-cos e outros invertebrados mariños vivos, e,pola outra, a Orde do 14 de novembro de1995 pola que se regula o programa deactuacións para o control das biotoxinasmariñas nos moluscos bivalvos e outros orga-nismos procedentes da pesca, o marisqueo oua acuicultura e a Orde do 14 de xuño de 1999,pola que se declara e clasifican as zonas deproducción de moluscos bivalvos e outrosinvertebrados mariños nas augas da Comuni-dade Autónoma de Galicia.

O Real Decreto 345/1993, do 5 demarzo, de normas da calidade das augas eda producción de moluscos e outros inverte-brados mariños vivos, parcialmente deroga-do por RD 571/1999, do 9 de abril, ten porobxecto establece-las normas que deberánaplicarse á calidade esixible tanto ás augascomo á producción de moluscos bivalvosvivos, moluscos gasterópodos, tunicados eequinodermos mariños vivos, en orde a unhamellora e protección das augas que permitasalvagarda-la súa vida e crecemento, asícomo garanti-la súa boa calidade para o con-sumo humano directo ou previa transforma-ción.

O dito Decreto incorpora as normasrelativas á calidade das augas esixida polaDirectiva 79/923/CEE e os aspectos relativos

Situación e perspectivas do sector do marisqueo a pé en Galicia II.-25

CESGALICIA

á producción contidos na Directiva91/492/CEE.

A normativa é aplicable ás augas costei-ras e salobres dedicadas á producción demoluscos bivalvos vivos, moluscos gasteró-podos, tunicados e equinodermos vivos quesexan declaradas a tales efectos.

Respecto ás zonas de producción –partesdo territorio marítimo, laguneiro ou estuariosonde se atopen bancos naturais dos productosmencionados anteriormente, ou lugares nos quese cultiven e recolecten–, establécense unhaserie de condicións aplicables ás mesmas, oque permite diferenciar tres tipos de zonas:zonas “tipo A”, “tipo B” e “tipo C”. Nas zonasclasificadas como "tipo A", os productos teránmenos de 300 coliformes fecais ou menos de230 E. coli por cada 100 gramos de carne elíquido intervalvar, segundo unha proba NMPna que se utilicen 5 tubos e 3 dilucións. Osmoluscos bivalvos extraidos nas ditas zonaspoderán ser destinados ó consumo humanodirecto se cumplen as condicións establecidasno capítulo IV do anexo I do RD 571/1999, do9 de abril.

Nas de "tipo B", os productos destinadosó mercado e ó consumo humano directo uni-camente tras someterse a un tratamento nuncentro de depuración, ou trala súa reinstala-ción, terán menos de 6.000 coliformes fecaisou menos de 4.600 E. coli por cada 100 gra-mos no 90% das mostras, segundo unhaproba NMP na que se utilicen 5 tubos e 3dilucións. Tra-la depuración ou reinstalacióndeberán cumplir tódalas esixencias estableci-das no capítulo V do anexo I do RD 571/1999,do 9 de abril.

Nas zonas "tipo C", os productos desti-nados ó mercado unicamente trala súa reins-talación durante un período longo de tempo(mínimo de dous meses) asociada ou non a

unha depuración ou despois dunha depura-ción intensiva ó longo dun período e conarranxo a modalidades que deberán fixarxede acordo ó procedemento comunitario a finde cumpri-las condicións aplicables ós pro-ductos, terán menos de 60.000 coliformesfecais por cada 100 gramos de carne, segun-do unha proba NMP na que se utilicen 5 tubose 3 dilucións.

A autoridade competente informaráinmediatamente de todo cambio de demarca-ción ou peche temporal ou definitivo daszonas de producción ás organizacións ou aso-ciacións de productores afectadas por esteDecreto, ós responsables dos centros de depu-ración, expedición e dos establecementos detransformación, así como ós organismos concompetencias en saúde pública.

Nas zonas de reinstalación –partes doterritorio marítimo, lagunero ou de estuariosfacultados pola autoridade competente, clara-mente delimitadas e sinalizadas por boias,postes ou cualquera outro material fixo,exclusivamente destinadas á depuración natu-ral dos productos– unha distancia mínima de300 metros deberá separa-las distintas áreasde reinstalación, así como as zonas de reins-talación das de producción.

O RD 345/1993 establece (artigo 4 eanexo II) as condicións que deberán cumpri-los productos procedentes das tres zonasmencionadas. Os moluscos bivalvos vivoscon destino ó consumo humano inmediatocumprirán os seguintes requisitos:

1. Deberán posee-las característicasvisuais propias da frescura e a viabilidade,incluída a ausencia de suciedade na cuncha,unha reacción á percusión axeitada e unhacantidade normal de líquido intervalvar.

2. Terán menos de 300 coliformes fecais


CESGALICIA

–bacteria facultativa, aerobia, gram negativa,citocromo oxidasa negativa, que ten forma debastonciño, non forma esporas e fermenta alactosa, producindo gas en presencia de salesbiliares ou outros axentes tensoactivos queteñan propiedades de inhibición do crecemen-to similares, a unha temperatura de 44 °C +/-0,2 °C en 24 horas como mínimo– ou menosde 230 E. coli –coliformes fecais que taménforman indol a partires de triptófano a unhatemperatura de 44 °C + / -0,2 °C en 24 horas–por cada 100 gramos de carne de molusco elíquido intervalvar nunha proba NMP (NPP)na que se utilicen 5 tubos e 3 dilucións ou encalquera outro método de análise bacterioló-xico de precisión equivalente demostrada.

3. Non haberá salmonela en 25 gramosde carne de molusco.

4. Non conterán compostos tóxicos ninnocivos de orixe natural ou introducidos nomedio ambiente como os que figuran noanexo IV do Real Decreto nunha cantidadetal que a absorción alimentaria calculadasupere a inxesta diaria admisible (IDA) parao home ou que poida deteriora-lo sabor doproducto.

5. O contido máximo de radionucleidosnon deberá excede-los límites máximos fixa-dos polas disposicións comunitarias de direc-ta aplicación ou polas disposicións nacionaisvixentes para os productos alimenticios.

6. O contido de "Paralytic Shellfish Poi-son" (PSP) nas partes comestibles dos molus-cos (o corpo enteiro ou toda a parte consumi-ble separada) non deberá excede-los 80microgramos por 100 gramos, segundo ométodo de análise biolóxica -ó que pode aso-ciarse un método químico de detención desaxitoxina ou calquer outro método recoñeci-do segundo o procedemento previsto na nor-mativa comunitaria-. No caso de discrepancia

sobre os resultados, o método de referenciadeberá se-lo método biolóxico.

7. Os métodos habituais de análise bio-lóxica non deben dar reacción positiva res-pecto da presencia de "Diarrhetic ShellfishPoison" (DSP) nas partes comestibles dosmoluscos (corpo enteiro ou calquera parteconsumible por separado).

8. O contido da “toxina amnésica dosmoluscos” (ASP) nas partes comestibles dosmoluscos (o corpo enteiro ou calquer parteconsumible por separado) non deberá sobre-pasa-los 20 microgramos de ácido domoicopor gramo, según o procedemento de análiseHPCL.

9. A falta de métodos habituais de detec-ción de virus e de normas virolóxicas, o con-trol sanitario basearase no reconto de bacte-rias fecais.

As probas destinadas a comproba-locumprimento das condicións establecidasneste capítulo efectuaranse con arranxo amétodos científicos de probada eficacia.

O Real Decreto prevé que, para a súaaplicación uniforme, os programas de tomade mostras e os métodos e tolerancias analíti-cas aplicables a fin de comproba-lo cumpri-mento das condicións fixadas estableceransecon arranxo ó procedemento previsto na nor-mativa comunitaria.

A eficacia do índice bacteriano utilizadopara medi-lo contido de bacterias fecais e oslímites numéricos, así como os demais pará-metros establecidos para estas, serán obxectodun seguimento continuo. Cando as probascientíficas demostren que é necesario, seráncorrixidos con arranxo ó procedemento pre-visto na normativa comunitaria. Cando sedemostre cientificamente a necesidade de


CESGALICIA

introducir outros controis sanitarios ou demodifica-los parámetros indicados no capítu-lo V do anexo I do RD 571/1999, co fin deprotexe-la saúde pública, as ditas medidasserán adoptadas con arranxo ó procedementoprevisto na normativa comunitaria.

Os productos procedentes das zonas deproducción clasificadas como A deberáncumprir tódolos puntos mencionados. Os pro-cedentes das zonas de producción clasifica-das como B deberán cumpri-lo disposto trassometerse a un tratamento nun centro dedepuración ou trala súa reinstalación, e os dazona C, trala súa reinstalación por un períodolongo de tempo (un mínimo de dous meses)asociada ou non a unha depuración ou des-pois dunha depuración intensiva durante unperíodo a fin de cumpri-las condicións esta-blecidas.

Os artigos 5, 6 e 7 sinalan que a autori-dade competente elaborará unha relación daszonas de producción con indicación da súalocalización e os seus límites, efectuando uncontrol das zonas co obxecto de establece-laidoneidade dos productos extraídos e a cate-goría da zona de producción. Cando os con-trois establecidos nas zonas de producción,revelen o incumprimento das condicións fixa-das, a autoridade competente prohibirá arecolección na zona de que se trate ata a nor-malización da situación. Tamén prohibirá aproducción ou recolección naquelas zonasque non cumpran os requisitos establecidosno Real Decreto. Nas zonas non declaradasexpresamente como de producción, prohibi-rase a recolección dos productos reguladospolo Real Decreto.

As autoridades competentes (anexo III)establecerán un sistema de control sanitariopara comproba-lo cumprimento das condi-cións establecidas, sendo o seu cumprimentomínimo o seguinte:

1. Inspeccións periódicas ás zonas deproducción e reinstalación de moluscos bival-vos vivos a fin de:

a) Evitar fraudes no que se refire á orixee ó destino dos moluscos bivalvos vivos.

b) Comproba-la calidade microbiolóxi-ca dos moluscos bivalvos nas zonas de pro-ducción e reinstalación.

c) Comproba-la posible presencia deplancto tóxico nas augas de producción e debiotoxinas nos moluscos bivalvos vivos eoutros productos.

d) Comproba-la posible presencia decontaminantes químicos, dos que os contidosmáximos autorizados serán fixados na nor-mativa comunitaria.

A efectos do disposto nos parágrafos c)e d) estableceranse plans de mostraxe paracontrolar esa posible presencia a intervalosregulares ou en cada caso se a recolecciónnon ten lugar a intervalos regulares.

2. Os plans de mostraxe previstos noapartado 1 terán en conta especialmente:

a) as posibles variacións na contamina-ción fecal en cada zona de producción oureinstalación.

b) as posibles variacións nas zonas deproducción ou reinstalación da presencia deplancto que conteña biotoxinas mariñas,segundo o seguinte método de toma de mos-traxe:

1.º Mostraxe de control: Toma de mos-tras periódica organizada para descubrircambios na composición do plancto queconteña toxinas e na súa distribución xeo-gráfica. En caso de existir indicios dunhaacumulación de toxinas na carne dos molus-cos, pasarase a unha toma de mostras inten-siva.

2.º Mostraxe intensivo: Control deplancto das augas de cultivo e de pesca, incre-mentando o número de puntos de toma demostras, así como o número destas, e probas


CESGALICIA

de toxicidade dos moluscos da zona afectadamáis sensible á contaminación.

A extracción de moluscos da devanditazona só poderá ser autorizada de novo trasunha nova mostraxe con resultados das pro-bas de toxicidade satisfactorios.

c) a posible contaminación dos molus-cos nas zonas de producción.

Cando o resultado dun programa detoma de mostras poña de manifesto que acomercialización de moluscos bivalvos vivosconstitúe un risco para a saúde humana, aautoridade competente cerrará a zona de pro-ducción para os productos afectados ata acompleta solución do problema.

3. Probas de laboratorio: destinadas acomproba-lo cumprimento dos requisitosaplicables ó producto acabado establecidosno capítulo V do anexo I do RD 571/1999. Enconcreto, establecerase un sistema de controlpara garantir que o nivel de biotoxinas mari-ñas non supere os límites de seguridade.

4. Inspeccións dos centros de expedi-ción e depuración a intervalos regulares. Enparticular, incluirán controis:

a) Para comprobar se aínda se seguencumprindo as condicións de autorización.

b) Do estado de limpeza dos locais, ins-talacións, material e da hixiene do persoal.

c) Para comprobar se os moluscos bival-vos vivos son manipulados e tratados correc-tamente.

d) Da correcta aplicación e funciona-mento dos sistemas de depuración ou acondi-cionamento.

e) Dos libros de rexistro mencionadosno apartado 12 do apartado III do capítulo IVdo anexo do Real Decreto 571/1999, do 9 deabril.

f) Do correcto uso das marcas sanitarias.

Estes controis poderán incluír a toma de

mostras para probas de laboratorio. Os resul-tados destas probas serán comunicados ósresponsables dos establecementos.

5. Controis das condicións de almacena-mento e transporte dos envíos de moluscosbivalvos vivos.

Para a correcta identificación do pro-ducto extraído das zonas de producción, cadalote de producto extraído deberá acompañar-se dun documento de rexistro que acompaña-rá ó devandito lote durante o seu transporte aun centro de expedición, a un centro de depu-ración, a unha zona de reinstalación ou a unestablecemento de transformación. O docu-mento será expedido pola autoridade compe-tente, a petición do recolector, e conterá aseguinte información, que deberá figurar deforma clara e indeleble nas seccións pertinen-tes do documento:

a) Identidade e sinatura do recolector.b) Data de recolección.c) Localización da zona de producción

mediante descrición o máis detallada posibleou número de código.

d) Calificación sanitaria da zona de pro-ducción, tal como se recolle no capítulo I doanexo do RD 571/1999.

e) Relación, tan detallada como sexaposible, das especies de moluscos e da súacantidade.

f) Número de autorización e lugar dedestino para a súa expedición, reinstalación,depuración ou transformación.

Os documentos de rexistro deberánestar sempre numerados consecutivamente. Aautoridade competente levará un rexistro noque se indique o número dos documentosexpedidos e dos nomes dos recolectores demoluscos bivalvos para os que se expediranos ditos documentos.

No momento da entrega dun lote de


CESGALICIA

moluscos bivalvos vivos a un centro de expe-dición, un centro de depuración, unha zona dereinstalación ou un establecemento de trans-formación, deberá estamparse a data de entre-ga no documento de rexistro correspondente.

Os responsables de ditos centros, zonasou establecementos, deberán conservalo, ómenos, durante doce meses. Así mesmo, osproductores conservarán, ó menos durantedoce meses, unha copia de cada documentode rexistro.

Non obstante, se a recolección a leva acabo o persoal de centros de expedición, oudepuración, de zonas de reinstalación ou deestablecementos de transformación de desti-no, poderá substituirse o documento de rexis-tro por unha autorización permanente detransporte, concedida pola autoridade compe-tente.

O modelo normalizado do documentode rexistro será establecido, segundo o proce-demento previsto na normativa comunitaria,pola Comisión Europea, figurando no mesmounha referencia ós distintos requisitos quedeben aparecer e que se mencionan nos capí-tulos II, III e IV do anexo do Real Decreto571/1999.

No caso de peche temporal dunha zonade producción ou de reinstalación, a autorida-de competente deixará de expedir documen-tos de rexistros para esa zona e deixará inme-diatamente en suspenso a validez de tódolosdocumentos de rexistro xa expedidos.

Nas zonas declaradas como zonas deproducción, segundo os valores que presen-ten os parámetros de substancias órgano-haloxenadas, metais (prata, arsénico, cad-mio, cromo, cobre, mercurio, níquel, chum-bo, zinc), coliformes fecais/100 g., E.coli/100 g. ou sustancias que inflúen no

sabor dos moluscos, poderán definirse zonasque requiran unha protección ou mellora dassúas augas.

Estableceranse programas para reduci-lacontaminación e asegurar que, nun prazomáximo de seis anos a partir da súa primeiradeclaración, as zonas se adecúan ós valores eobservacións esixibles. Non obstante, poderádecidirse non aplica-las normas de calidadeesixible ás augas das zonas definidas ante cir-cunstancias meteorolóxicas ou xeográficasexcepcionais.

Considerarase que as zonas declaradasse adecúan ós valores e observacións esixi-bles sempre que as mostras de augas dasditas zonas, tomadas segundo a frecuenciamínima prevista e nun mesmo lugar de mos-traxe e durante un período de doce meses,revelen que respectan os valores e observa-cións establecidos no 100% das mostras paraas substancias "órgano-haloxenadas" e"metais", no 95% das mostras para os pará-metros "salinidade" e "osíxeno disolto" e no75% das mostras para os demais parámetros.Cando a frecuencia das mostraxes fora infe-rior á indicada, o 100% das mostras obtidasdeberán respecta-los valores e observaciónsesixibles para a totalidade dos parámetrosconsiderados.

Para o cálculo das porcentaxes previstasnon se tomarán en consideración as mostrasque excedan os valores e observacións esixi-bles cando o dito exceso sexa consecuenciadunha catástrofe natural ou de condiciónsmeteorolóxicas excepcionais.

Cando se comprobe que a calidade dasaugas é sensiblemente superior á esixidapolos valores e observacións establecidos,poderá reducirse a frecuencia das mostraxes,sempre que o 100% das mostras respecten osvalores esixidos. Se non houbera contamina-


CESGALICIA

ción de ningún tipo nin risco de deterioro dacalidade das augas, poderá decidirse a sus-pensión temporal das mostraxes.

Se despois dunha toma de mostras seadvertiran excesos respecto dos valores eobservacións esixibles, adoptaranse as medi-das oportunas para palia-la situación.

No anexo IV do texto legal recóllenseunha serie de aspectos relacionados coa cali-dade esixida ás augas das zonas de protecciónou mellora, indicando os parámetros aplica-bles –que son de tipo indicativo ou obrigato-rios–, o método de análise de referencia e afrecuencia mímima de mostraxe e medición.

No concernente ás substancias órgano-haloxenadas, os parámetros indicativos indi-can que a limitación da concentración decada substancia na carne de molusco deberáser tal que contribúa a unha boa calidade dosmoluscos, en tanto que os obrigatorios sina-lan que a concentración de cada substancia naauga para cría de moluscos ou na carne dosmoluscos non deberá rebasar un nivel queprovoque efectos nocivos nos ditos moluscose nas súas larvas. O método de análise dereferencia é a cromatografía en fase gaseosadespois de extracción con disolventes ade-cuados e purificación, e a súa frecuenciamínima de mostraxe e medición será semes-tral.

Respecto ós metais, o parámetro indica-tivo sinala que a limitación da concentraciónde cada substancia na carne dos moluscosdeberá ser tal que contribúa a unha boa cali-dade dos moluscos. É obrigatorio que a con-centración de cada substancia na auga paracría de moluscos ou na carne non rebase unnivel que provoque efectos nocivos nosdevanditos moluscos e nas súas larvas. Osefectos de sinerxia destes metais deberán sertomados en consideración. Con periodicida-

de semestral realizarase unha espectrometríade absorción atómica precedida, eventual-mente, por unha concentración e/ou unhaextracción.

No caso dos coliformes fecais/100 g. E.coli/100 g., seguirase, trimestralmente, comométodo de análise, o método de dilución confermentación en sustratos líquidos con alo-menos cinco tubos con tres dilucións; resem-bra dos tubos positivos en medio de confir-mación; reconto segundo NMP (número máisprobable), cunha temperatura de incubaciónde 44 +/- 0,5 °C.

Nas substancias que inflúen no sabordos moluscos, a concentración ten que serinferior á que poida deteriora-lo sabor dosmoluscos, realizándose o exame gustativodos moluscos cando se presuma a presenciadunha substancia desta índole.

A Orde do 14 de novembro de 1995pola que se regula o programa de actua-cións para o control das biotoxinas mariñasnos moluscos bivalvos e outros organismosprocedentes da pesca, o marisqueo ou aacuicultura, sinala que os plans de actuaciónestarán en función da especie que orixina atoxicidade das especies e da área afectada. Aespecie utilizada como bioindicador nosplans A e B e puntos fixos primarios será fun-damentalmente o mexillón, xa sexa de rochaou de batea.

Ós efectos da Orde, enténdese por espe-cies tóxicas aqueles organismos de fitoplanc-to susceptibles de producir biotoxinas eenténdese por organismos os moluscos bival-vos e outras especies procedentes da pesca, omarisqueo e a acuicultura susceptibles deconsumo. Establécense os seguintes plans deactuación:

Tipo A: non se observan condicións


CESGALICIA

oceanográficas favorables para o desenvolve-mento de especies fitoplanctónicas tóxicas,nin estas en concentracións significativas, nintoxicidade nos organismos susceptibles deconsumo.

Tipo B: Alerta:B1: as condicións oceanográficas son

favorables, pero non se observan especiesfitoplanctónicas potencialmente tóxicas enconcentracións significativas, nin se rexistratoxicidade nos organismos susceptibles deconsumo.

B2: condicións oceanográficas favora-bles, presencia de especies fitoplanctónicaspotencialmente tóxicas, pero non se rexistratoxicidade nos organismos.

B3: condicións oceanográficas favora-bles, incremento significativo da poboacióntóxica e detéctase toxicidade nos organismossusceptibles de consumo pero en niveis infe-riores ós límites legalmente establecidos.

Tipo C: niveis de toxicidade superioresós límites legalmente establecidos. Prohibidaa súa extracción.

C1: condicións oceanográficas favora-bles, incremento significativo da poboacióntóxica e dos niveis de toxicidade nos organis-mos.

C2: condicións oceanográficas desfavo-rables para o desenvolvemento das especiestóxicas, estabilización ou descenso da poboa-ción tóxica así como dos niveles de toxicida-de nos organismos.

C3: condicións oceanográficas desfavo-rables, descenso significativo e a desapari-ción da poboación tóxica e niveis de toxicida-de próximos ós límites legais.

Tipo D: condicións oceanográficas des-favorables, ausencia ou concentracións nonsignificativas de especies fitoplanctónicaspotencialmente tóxicas, manténdose unhatoxicidade inferior ós límites legais, como

consecuencia dun episodio tóxico anterior.

Ós efectos dunha maior seguridade e deevitar no posible perxuicios ó sector, o artigo2 determina que unha vez establecido o planB-3, queda prohibida a extracción de molus-cos entre as 20 e as 9 horas. Igualmente,queda prohibida calquera labor de cultivo,entre o ocaso e o amañecer, en tódalas aque-las zonas ou subzonas que se atopan no planC (pechadas).

Dado que a fiabilidade dos resultadosanalíticos está en función do adecuado siste-ma de recollida das mostras, establécese que:

1. O persoal del Centro de Control deCalidade do Medio Mariño (CCCMM) deVilaxoán, contando coa colaboración do sec-tor productivo, realizará a toma de mostras.De cada batea designada como punto fixoserán recollidas 3 mostras nunha mesmacorda correspondentes ás profundidades de 1,5 e 10 metros (como mínimo recollerase 2 kg.por mostra de mexillón, 12 unidades paraostra e 12 unidades para vieira). Cando, enfunción do grao de uniformidade do mexillóne das condicións oceanográficas existentes,non se detecte unha excesiva acumulación datoxicidade a unha profundidade determinada,a análise de biotoxinas realizarase sobre amostra integrada obtida a partir das de 1, 5 e10 metros de profundidade (como normaxeral, enténdese que estas condicións son asdefinidas nos plans de actuación A, B-l, B-2,C-l, C-2 e D). Nos bancos naturais e parquesde cultivo, as mostras serán o máis significa-tivas posible, en función da especie obxectode control e das características de cada zona(recollerase corno mínimo 4 kg por mostra).

2. Tódalas mostras recollidas nos luga-res anteriormente reseñados serán introduci-das en envases de plástico fáciles de pechar,resistentes á humidade e ó transporte. No


CESGALICIA

interior de cada envase colocarase unha eti-queta para a identificación da mostra.

3. Os titulares dos establecementos deacuicultura están obrigados a facilita-lo accesoós mesmos ó persoal ó que se refire o punto 1,así como a colaborar na recollida de mostras.

A prohibición de extracción de organis-mos mariños obxecto de explotación porterse detectado niveis de biotoxinas superio-res ós límites legais fixados para a súacomercialización realizarase por zonas ousubzonas, en función da vixilancia do episo-dio tóxico detectado.

Previa á autorización de extracción demoluscos suxeitos a plans de explotaciónnunha zona determinada, a delegación tem-poral correspondente solicitará ó CCCMMinforme sobre a situación en que se atopa azona a efectos de biotoxinas (artigo 6).

Cando nas zonas ou subzonas afectadaspor un peche cautelar se confirme a desapari-ción das causas que levaron a adoptar talmedida, comunicarase de forma inmediata asupresión do devandito peche. Cando naszonas ou subzonas afectadas polo peche efec-tivo as concentracións de biotoxinas sexaninferiores ós niveles indicados no artigo 1 doDecreto 116/1995 (LG 1995, 132) nas análi-ses sucesivas, a Dirección Xeral de Maris-queo e Acuicultura levantará a prohibición deextracción.

A orde determina a frecuencia de mos-traxe en cada plan de actuación, que quedaestablecida da seguinte maneira:

– Nos plans de tipo A, a mostraxe dascondicións oceanográficas e do fitoplancto, asícomo de biotoxinas en mexillón dos puntosfixos primarios de cultivo, será permanente ólongo de todo o ano, cunha frecuencia semanal

e quincenal no caso do mexillón de rocha.

– No caso dos plans B1, cando trala aná-lise detallada de tódalas informacións dispo-ñibles, incluíndo os termogramas obtidos porsatélite e os partes meteorolóxicos, exista aposibilidade dun proceso de adveración cos-teira que introduza unha poboación fitoplanc-tónica tóxica xa desenvolvida nas rías, reali-zarase unha mostraxe selectiva de fitoplanc-tofixos. Nos do tipo B2, incrementase a mos-traxe para biotoxinas no mexillón de cultivonos puntos fixos primarios a dúas veces porsemana, e nos plans B3 a mostraxe para bio-toxinas no mexillón de cultivo dos puntosfixos primarios realizarase tres veces á sema-na. Cando os resultados dos bioensaios así oaconsellen, iniciarase a mostraxe noutrasespecies e nos puntos fixos secundarios sus-ceptibles de ser maiormente afectados.

– No caso dos plans de tipo C1, a inten-sidade do episodio tóxico e as previsións exis-tentes determinarán as especies e frecuenciada mostraxe, sendo o mínimo o establecidonos plans de tipo A. As subzonas limítrofes aunha subzona pechada que se atopen abertasmostrearanse diariamente. A estes efectosenténdese por subzonas limítrofes as com-prendidas dentro dunha mesma zona. Nosplans de actuación C2, toma de mostras nospuntos fixos primarios ou secundarios paraavalia-lo grao de afectación da zona ou sub-zona. Nos plans de actuación C3, a toma demostras para biotoxinas realizarase comomínimo tres veces por semana.

– Finalmente, nos plans de tipo D(levántase a prohibición), a toma de mostrasrealizarase dúas veces por semana nos puntosfixos onde a toxicidade, aínda que inferior óslímites legais, se manteña máis alta.

No establecemento dos diferentes plansde actuación e no conseguinte plan de traba-


CESGALICIA

llo para especies distintas do mexillón suxei-tas a explotación e susceptibles de acumularbiotoxinas, teranse en conta os seguintesaspectos:

a) Para as especies cultivadas en vivei-ros flotantes localizados de forma illada entreos viveiros flotantes de mexillón dunha sub-zona, o peche cautelar ou efectivo do mexi-llón implicará de forma automática o pechedas mesmas. O plan de actuación para cadaunha das especies e polo tanto o mantementoou supresión do peche deberá realizarse trasconfirma-los niveis de biotoxinas existentesen cada unha delas.

b) No caso de viveiros flotantes dedica-dos ó policultivo de moluscos, a situación depeche ou apertura virá determinada polaespecie co nivel máis alto de biotoxinas.

c) Nas zonas III da ría de Vigo e a VIIIda ría de Arousa, onde se concentra o 76%dos viveiros de ostra, unha vez establecido oplan de actuación tipo B3 (en base ó mexi-llón), iniciarase a toma de mostras nos puntosfixos secundarios de ostra que requira a situa-ción, a fin de establece-lo plan de actuaciónpara esta especie.

d) Para as especies suxeitas a plans deexplotación, antes da autorización de extrac-ción se confirmará se o plan de actuaciónestablecido, en base ós datos dos puntosfixos primarios de mexillón de cultivo ourocha e das estacións oceanográficas, é oadecuado, iniciando a mostraxe dos puntosfixos secundarios establecidos para esasespecies de acordo cos anexos da presenteorde.

Sen perxuicio do disposto no artigo 4 doDecreto 116/1995, a Dirección Xeral deMarisqueo e Acuicultura poderá acorda-laprohibición cautelar de extracción de molus-

cos bivalvos nas rías, zonas, distritos maríti-mos ou polígonos que, tendo en conta as con-dicións oceanográficas existentes, presentenrisco de estar afectados cando ocorra algunhacircunstancia que imposibilite a realizacióndos controis previstos nesta orde, en tantopersistan as razóns que motiven tal imposibi-lidade.

En situacións de peches prolongados, ounaqueles que se prevexan prolongados, conniveis próximos ós límites legais nalgunhazona ou subzona de producción, a DirecciónXeral de Marisqueo e Acuicultura poderá per-miti-lo reparqueo controlado nos puntos habi-litados para este fin.

A Consellería de Pesca, Marisqueo eAcuicultura dará información inmediata detódalas medidas tomadas á Consellería deSanidade e demais organismos e administra-cións implicadas, así como ás entidades aso-ciativas legalmente constituídas que represen-ten ó sector productor, transformador e comer-cializador. O artigo 12 especifica que estainformación facilitarase vía fax ou vía modem.

A Orde do 14 de xuño de 1999, polaque se declara e clasifican as zonas de pro-ducción de moluscos bivalvos e outros inver-tebrados mariños nas augas da ComunidadeAutónoma de Galicia, actualiza a relación eclasificación das zonas de producción esta-blecidas na Orde do 23 de febreiro de 1998,establecendo que unicamente se poderán rea-lizar labores de recollida ou producción dasespecies mariñas ás que se refire.

Tal e como reflicte o cadro 2.1., a Ordeestablece un total de 44 zonas de produccióndas que 32 son do tipo B, 10 do C e 2 do A.Atendendo ás especies de cultivo, 23 zonasestán dedicadas a cultivos en viveiros e 21 amoluscos bivalvos bentónicos, de tal xeito


CESGALICIA

que só se poderán realizar labores de recolli-da ou producción das especies mariñas ás quese refire esta orde.

As diferentes zonas de producciónestarán sometidas ó control do Centro deControl da Calidade do Medio Mariño,dependente da Consellería de Pesca, Maris-queo e Acuicultura. Cando os controisdemostren unha alteración das condiciónsque determinaron a súa clasificación, a D.X.de Recursos Mariños prohibirá a recolleitana zona da que se trate ou procederá ó cam-bio de clasificación dela ata que se restable-zan as condicións orixinais.

Dado o sistema de circulación estuáricocaracterístico das rías galegas, e consideran-do que en determinadas épocas do ano asachegas fluviais poden provocar fluctuaciónsnos valores de coliformes presentes no mediomariño, a D.X. de Recursos Mariños poderáestablecer un sistema de cambios de clasifi-cación que poderá ser periódico ou cíclicodependendo dos casos.

Todo cambio que se produza en cadazona de producción ten que ser comunicadode maneira inmediata ó delegado do Gobernoen Galicia, ás organizacións ou asociaciónsde productores e ós responsables dos centrosde depuración e expedición con competen-cias en saúde pública.

Cando as análises e controis efectuadosnas zonas de producción clasificadas como Bou C demostren o cumprimento de tódolosparámetros esixidos durante un período míni-mo dun ano, a Consellería de Pesca, Maris-queo e Acuicultura procederá a revisa-la cla-sificación da zona.

Finalmente, existe un programa de con-trol das devanditas zonas de producción(anexo III). O control de calidade microbio-

lóxica realizarase cunha periodicidade míni-ma mensual nas zonas clasificadas como A etrimestral nas clasificadas como B ou C.

O control da posible presencia de conta-minantes químicos realizarase cunha periodi-cidade mínima anual nas zonas clasificadascomo A ou B e semestral nas clasificadascomo C.

O control do plancto tóxico e de bioto-xinas mariñas realizarase de acordo co esti-pulado nos decretos 116/1995, modificadopolo Decreto 106/1999; Decreto 98/1997 e aOrde do 14 de novembro de 1995.

n capacidade

Para a análise da capacidade das espe-cies do marisqueo a pé terase en conta a divi-sión da costa de Galicia nas mesmas novezonas empregadas pola Consellería de Pescapara delimita-lo litoral:

• Zona 1: Estuario do Miño e a Ría deVigo

• Zona 2: Ría de Pontevedra• Zona 3: Ría de Arousa• Zona 4: Ría de Muros e Noia• Zona 5: Seo de Corcubión, as rías de

Camariñas, Corme e Laxe, e a Lagoa de Bal-daio

• Zona 6: Rías de A Coruña e de Ares-Betanzos, e o Golfo Ártabro

• Zona 7: Ría de Ferrol• Zona 8: Ría de Ortigueira• Zona 9: Ría de Viveiro-Barqueiro e

Ría de Ribadeo

Nestas nove zonas o estudio da “Orde-nación Integral del Espacio Marítimo-Terrestre de Galicia” estudiou un total de243 bancos marisqueiros de substratos bran-dos, dos que 108 pertencen ó dominio inter-


CESGALICIA


CESGALICIA

Clave Localización Límites (coordenadas)

Clasif.da

zona

Especies ou grupo deespecies dereferencia

GALI-01/1 Rías de Ribadeo a Viveiro Enténdese desde a ría de Ribadeo, límite oriental deGalicia, ata a punta de Estaca de Bares,comprendendo a vertente galega da ría de Ribadeo eas rías de Foz, Viveiro e O Barqueiro, agás o esteiro dorío Landro na parte interna da ría de Viveiro.

B Moluscos bivalvosbentónicos

GALI-01/2 Esteiro do río Landro Esteiro do río Landro, na parte interna da ría deViveiro, delimitada pola liña imaxinaria que vai desdea punta do crebaondas de acceso ó río Landro -luzvermella- ata o dique da outra marxe do río.

C Moluscos bivalvosbentónicos

GALI-02/1 Ría de Ortigueira Inclúe a zona litoral localizada entre Punta Estaca deBares e Cabo Prior, comprendendo as rías deOrtigueira e Cedeira, así como as respectivasenseadas. Límites desde o meridiano de Estada deBares ata o meridiano de Cabo Prior.


GALI-03/1 Ría de Ferrol Esténdese desde Cabo Prior ata Punta Coitelada,incluíndo a ría de Ferrol, agás a parte interna da ría deFerrol.


GALI-03/2 Parte interna da ría deFerrol

Parte interna da ría de Ferrol delimitada pola liñaimaxinaria que pasa por Punta Camposanto na costanorte e o extremo do peirao de Maniños na costa sur.


GALI-04/1 Ría de Ares-Betanzos Esténdese desde Punta Coitelada ata Punta Mera,incluíndo a ría de Ares-Betanzos, agás o esteiro do ríoEume na parte interna da ría de Ares.


GALI-04/2 Esteiro do río Eume Esteiro do río Eume, na parte interna da ría de Ares,delimitada pola liña imaxinaria que vai desde PuntaMagdalena na costa norte ata Punta Macuca na costasur.


GALI-05/1 Ría da Coruña Esténdese desde Punta Mera ata Punta de Alba, agása ría do Burgo na parte interna da ría da Coruña.


GALI-05/2 Ría do Burgo Ría do Burgo na parte interna da ría da Coruña,delimitada pola liña imaxinaria que vai desde Puntada barra Santa Cristina ata a rampla das Xubias.


GALI-06/1 Costa da Morte Esténdese desde Punta de Alba ata o Cabo de Fisterra,incluíndo as rías de Corme-Laxe e Camariñas.


GALI-07/1 Ría de Corcubión Esténdese desde o Cabo de Fisterra ata PuntaRemedios, incluíndo o seo de Corcubión, a ría deCorcubión e a enseada de Carnota.


GALI-08/1 Ría de Muros e Noia Esténdese desde Punta Remedios ata Cabo Corrubedo,incluíndo a totalidade da ría, agás a enseada deMuros.


GALI-08/2 Enseada de Muros Enseada de Muros, delimitada pola liña imaxinariaque vai desde a Punta do Cabo ata o extremo sur dapraia de Bornalle.


GALI-09/1 Ría de Arousa Esténdese desde Cabo Corrubedo ata Punta Miranda,incluíndo a totalidade da ría, agás o esteiro deVilanova.


GALI-09/2 Esteiro de Vilanova Comprende o esteiro de Vilanova de Arousa ata a liñaimaxinaria que vai da punta do peirao do portopesqueiro ata a punta da Mina.


GALI-10/1 Ría de Pontevedra Esténdese desde Punta Miranda ata Punta Subrido,incluíndo a totalidade das rías de Aldán e Pontevedra,agás a parte interna da ría de Pontevedra, e as praiasde San Cibrán e Vilariño na parte interna da ría deAldán.


GALI-10/2 Parte interna da ría dePontevedra

Parte interna da ría de Pontevedra delimitada polaliña imaxinaria que vai desde o peirao de Combarro nacosta norte ata Punta Praceres na costa sur.


GALI-10/3 Parte interna da ría deAldán

Praias de San Cibrán e Vilariño, na parte interna da ríade Aldán, delimitada pola liña imaxinaria que vaidesde a punta do Con ata Punta Testada.


GALI-11/1 Ría de Vigo Franxa litoral que abrangue desde Punta Subrido ata AGuarda, límite con Portugal. Nesta área inclúense a ríade Vigo, a enseada de Baiona, así como a parteespañola do esteiro do río Miño, agás as praias deMoaña e Meira, e o esteiro do río Miñor na enseada deBaiona.


GALI-11/2 Enseada de Moaña Praias de Moaña e Meira delimitadas pola liñaimaxinaria que vai desde a Punta do Con ata a PuntaArroás


GALI-11/3 Esteiro do río MiñorEsteiro do río Miñor na enseada de Baiona


GALI-12/1 Ría de Ares e Betanzos Polígonos Sada 1 e Sada 2 B Cultivo de viveirosGALI-13/1 Ría de Muros e Noia Polígonos Noia A e Muros A B Cultivo de viveirosGALI-14/1 Ría de Muros e Noia Polígono Muros B B Cultivo de viveirosGALI-15/1 Ría de Arousa Polígono Ribeira B B Cultivo de viveirosGALI-16/1 Ría de Arousa Polígonos Caramiñal H-G e Ribeira C B Cultivo de viveirosGALI-17/1 Ría de Arousa Polígonos Caramiñal A-B-C B Cultivo de viveirosGALI-18/1 Ría de Arousa Polígonos Caramiñal D-E B Cultivo de viveirosGALI-19/1 Ría de Arousa Polígono Vilagarcía A B Cultivo de viveirosGALI-20/1 Ría de Arousa Polígono Vilagarcía B B Cultivo de viveirosGALI-21/1 Ría de Arousa Polígonos Cambados A1-A2-E A Cultivo de viveirosGALI-21/2 Ría de Arousa Polígono Cambados B B Cultivo de viveirosGALI-22/1 Ría de Arousa Polígono Cambados C B Cultivo de viveirosGALI-23/1 Ría de Arousa Polígono en reordenación Cambados D (antigo G) B Cultivo de viveirosGALI-24/1 Ría de Arousa Polígono en reordenación O Grove A-B (antigos A-F) B Cultivo de viveirosGALI-25/1 Ría de Arousa Polígono O Grove C A Cultivo de viveirosGALI-26/1 Ría de Pontevedra Polígonos Portonovo A-B-C B Cultivo de viveirosGALI-27/1 Ría de Pontevedra Polígonos Bueu A-B B Cultivo de viveirosGALI-28/1 Ría de Pontevedra Polígonos Cangas A-B B Cultivo de viveirosGALI-29/1 Ría de Vigo Polígonos Cangas F-G-H B Cultivo de viveirosGALI-30/1 Ría de Vigo Polígonos Cangas C-D B Cultivo de viveirosGALI-31/1 Ría de Vigo Polígonos Cangas E e Redondela A B Cultivo de viveirosGALI-32/1 Ría de Vigo Polígonos Redondela B-C-D B Cultivo de viveirosGALI-33/1 Ría de Vigo Polígonos Redondela E e Vigo A B Cultivo de viveiros

Zonas de producción de moluscos bivalvos e outros invertebrados mariñosestablecidas na Orde do 14 de xuño de 1999

Fonte: Consellería de Pesca Mariesqueo e Acuicultura, Orde do 14 de xuño de 1999 pola que se declaran e clasifican as zonas de producción demoluscos bivalvos e outros invertebrados mariños nas augas de competencia da Comunidade Autónoma de Galicia

cadro 2.1.

mareal ou zona dedicada ó marisqueo a pé,120 ó dominio infralitoral, onde se realiza omarisqueo a flote, existindo 15 zonas onde secompaxinan as actividades de marisqueo a pée a flote.

En cada unha das nove zonas, a partiresdos cálculos efectuados en base ás mostraxesrealizadas, Feuga estimou a producción obti-da en peso fresco por unidade de superficie, aproductividade potencial en kg, a biomasa, opeso seco libre de cinzas, expresadas en g/m2,

a densidade ou número de exemplares pormetro cadrado, a dominancia ou porcentaxede presencia da correspondente especie nazona e as biometrías para cada especie, indi-cando a lonxitude e a altura da cuncha.

• Na zona 1, que acolle o estuario doMiño e a ría de Vigo, o devandito estudioanaliza un total de 35 bancos marisqueiros,dos que 12 corresponden a bancos de activi-dade de marisqueo a pé. As confrarías e aso-ciacións onde na actualidade as actividades


CESGALICIA

mapa 2.1. Zonas administrativas de producción da costa galega e os seus límites

Fonte: Feuga, Informe Ordenación integral del espacio marítimo-terrestre de Galicia

de marisqueo a pé presentan unha producciónrelevante son a asociación profesional demariscadores “Pedra Olveira”, en Vilaboa, eas confrarías de Arcade, Baiona, Moaña eRedondela.

Tal e como reflicte o cadro 2.3. o berbe-recho é a especie que presenta os maioresniveis de producción por metro cadrado, con787,76 g/m2, seguido do carneiro, con 362,99g/m2, da ameixa babosa e a navalla, en tornoa 286 g/m2, e a cornicha, con 230,70 g/m2. Oresto das especies de marisqueo a pé presen-tan valores comprendidos entre 0,53 g/m2 daameixa bicuda e 66,23 g/m2 da ameixa rubia.

A producción esperada do berberecho écon diferencia a máis importante das espe-cies de marisqueo a pé, con 3.911.118 kg. Aproducción potencial das especies restantesacada cifras bastante inferiores, aínda queimportantes atendendo a que algunhas delas

acadan importantes valores no mercado e sonespecies de recurso principais. Pódensesalienta-los casos da producción potencial daameixa babosa (789.304 kg) e da ameixa fina(519.077 kg). No caso da ameixa fina, a grandiferencia entre a producción de peso frescoe a productividade potencial parece indicarque é posible producir en maiores cantida-des.

Respecto á biomasa das especies consi-deradas dentro do marisqueo a pé, salientanos valores altos do berberecho e da navalla,con 29,223 g/m2 e 26,864 g/m2, respectiva-mente. Tamén acadan valores considerables ocarneiro e a ameixa babosa, con 23,424g/m2 e18,232g/m2, respectivamente.

A especie claramente dominante en ter-mos de densidade é o berberecho, con132,863 exemplares por metro cadrado, seben hai que ter en conta que unha gran parte


CESGALICIA

Zona 1 Zona 2 Zona 3 Zona 4 Zona 5Rías Vigo-Pontevedra Rías Arousa-Noia Costa da Morte A Coruña-Ferrol Costa Norte

Zona 1. Estuario do Miño ería de Vigo

Arcade, Baiona, Moaña,Redondela, Vilaboa, O.

PP. 38

Zona 2. Ría de Pontevedra Aldán, Lourizán,Pontevedra, Raxó

Zona 3. Ría de Arousa

Cabo de Cruz, O Grove,Rianxo, Cambados,

Sanxenxo,Carril,Palmeira, Vilanova,

Vilaxoán, Cooperativa Ríade Arousa, O.PP. 20

Zona 4. Ría de Muros eNoia Muros, Noia

Zona 5. Seo de Corcubión,rías de Camarñas, Cormee Laxe, e Lagoa deBaldaio

Anllóns, Camariñas,Corcubión, Muxía Baldaio

Zona 6. Rías de A Coruñae de Ares-Betanzos A Coruña, Miño

Zona 7. Ría de Ferrol Barallobre, Ferrol,Mugardos

Zona 8. Ortigueira eCedeira Cedeira Cariño,

Espasante

Zona 9. Ría de Viveiro -Barqueiro e ría deRibadeo

Celeiro, Foz, OBarqueiro, O

Vicedo,Ribadeo

Fonte: Elaboración propia CES-Galicia a partir de Feuga, I nforme Ordenación integral del espacio marítimo-terrestre de Galicia

Distribución das confrarías e asociacións de mariscadores por zonas de producción

Zona

s ad

min

istr

ativ

as d

e pr

oduc

ción

Zonas de producción segundo influencia dos principais núcleos de localización da actividade económica

cadro 2.2.


CESGALICIA

Prod

ucci

ón d

epe

so f

resc

oPr

oduc

tivid

ade

pote

ncia

lB

iom

asa

Den

sida

deA

bund

anci

aLo

nxitu

de d

aes

peci

eA

ltura

da

espe

cie

(g/m

2)

(kg)

(g/m

2)

(nº e

xem

plar

es/m

2)

(nº d

e in

divi

duos

)

Ber

bere

cho

787,

763.

911.

118

29,2

2313

2,86

352

625

,13

22,7

1N

aval

la28

6,15

118.

441

26,8

6417

,639

149

113,

5516

,17

Long

ueiró

n62

,30

20.2

304,

600

4,00

04

111,

3815

,71

Am

eixa

bic

uda

0,53

121

0,16

02,

667

111

,00

9,00

Am

eixa

rub

ia66

,23

293.

750

7,52

12,

839

495

43,2

529

,77

Long

ueiró

n ve

llo33

,84

8.62

38,

090

2,00

010

104,

6616

,50

Cor

nich

a23

0,70

359.

486

6,48

018

,333

1637

,01

29,1

3A

mei

xa f

ina

39,3

651

9.07

75,

132

9,95

621

26,8

419

,83

Am

eixa

xap

ónic

a57

,05

180.

874

14,0

801,

778

151

,00

38,5

0A

mei

xa b

abos

a28

6,99

789.

304

18,2

3237

,021

121

30,4

621

,81

Car

neiro

362,

9916

5.20

123

,424

6,66

76

47,8

144

,41

Font

e: E

labo

raci

ón p

ropi

a C

ES

-Gal

icia

a p

artir

de

Feug

a, I

nfor

me

Ord

enac

ión

inte

gral

del

esp

acio

mar

ítim

o-te

rres

tre d

e G

alic

ia

(en

mm

)

Zona

1: E

stua

rio d

o M

iño

e ría

de

Vigo

cad

ro 2

.3.

Prod

ucci

ón d

epe

so f

resc

oPr

oduc

tivid

ade

pote

ncia

lB

iom

asa

Den

sida

deA

bund

anci

aLo

nxitu

de d

aes

peci

eA

ltura

da

espe

cie

(g/m

2)

(kg)

(g/m

2)

(nº e

xem

plar

es/m

2)

(nº d

e in

divi

duos

)

Ber

bere

cho

340,

0180

8.17

017

,771

73,9

8962

923

,87

20,8

8N

aval

la7,

1822

.283

0,96

11,

088

172

104,

4915

,66

Long

ueiró

n58

,08

53.7

155,

267

2,52

238

120,

8817

,94

Am

eixa

bic

uda

23,3

918

,26

Am

eixa

rub

ia3,

7059

.585

0,27

01,

207

461

43,8

931

,38

Long

ueiró

n ve

llo24

,98

799

16,8

001,

600

195

,30

16,8

0C

orni

cha

0,01

760,

003

0,00

11

31,2

525

,40

Am

eixa

fin

a13

4,77

393.

584

8,51

732

,121

188

28,0

520

,00

Am

eixa

xap

ónic

aA

mei

xa b

abos

a34

6,10

343.

949

15,2

0839

,712

540

31,8

421

,44

Car

neiro

205,

9213

.433

5,25

32,

801

740

,40

35,0

2

Font

e: E

labo

raci

ón p

ropi

a C

ES

-Gal

icia

a p

artir

de

Feug

a, I

nfor

me

Ord

enac

ión

inte

gral

del

esp

acio

mar

ítim

o-te

rres

tre d

e G

alic

ia

(en

mm

)

Zona

2: R

ía d

e Po

ntev

edra

cad

ro 2

.4.

dos individuos corresponden ás clases de tallainferiores. Tal e como amosa o cadro 2.3.,séguelle en importancia a ameixa babosa, con37,021 exemplares/m2, a cornicha, con18,333 exemplares/m2, e a navalla, con17,639 exemplares/m2.

• Na ría de Pontevedra, dos 19 bancosanalizados, 5 dedicábanse á actividade domarisqueo a pé, localizados nas confrarías deAldán, Pontevedra, Raxó e Lourizán. Omarisqueo a pé no fondo da ría de Pontevedraestá regulado por un Plan de ExplotaciónConxunto que integran as confrarías de Pon-tevedra, Lourizán e Raxó.

As especies cunha producción máis alta,cadro 2.4., son a ameixa babosa e o berbere-cho, con 346,10g/m2 e 340,01g/m2, respectiva-mente. Asemade, salientan as produccións docarneiro (205,92 exemplares/m2) e da ameixafina (134,77g/m2). Esta última especie tenunha presencia máis uniforme dentro da zona.

O berberecho, a ameixa fina e a ameixababosa son as especies que acadan os valoresmáis altos de productividade potencial ouesperada, especialmente o berberecho, que,con 808.170 kg, duplica ó valor das outrasdúas especies.

A especie que presenta maiores valoresde biomasa é tamén o berberecho, con17,77g/m2, por mor do elevado número deexemplares que aparecen nalgúns dos bancos.O longueirón vello e a ameixa babosa presen-tan valores próximos ó berberecho.

En termos de densidade, a especie pre-dominante é tamén o berberecho, con 74exemplares por metro cadrado, seguido daameixa babosa e da ameixa fina, con 39,7 e32,1 exemplares por metro cadrado. Estastres especies atópanse ente as de maior pro-ducción dentro da zona.

• A zona 3, aínda que non abarca a maiorliña de costa, é a de maior producción ó com-prende-la Ría de Arousa. Dos 71 bancosmarisqueiros obxecto da mostraxe, 22 bancoscorresponden a marisqueo a pé e noutros 7bancos compaxínanse as actividades demarisqueo a pé e a flote. A confraría que pre-senta maior número de bancos é O Grove,con 12 bancos marisqueiros de substratobrando, dos que 6 son explotados por maris-cadores a pé, 4 son de marisqueo a flote e 2teñen zonas nos que se extrae marisco deámbalas dúas formas.

O marisqueo a pé ten un peso impor-tante nas confrarías de Cabo de Cruz, Carril,O Grove, Pobra, Rianxo, Vilanova, Vilaxo-án e na Cooperativa Ría de Arousa.

A producción máis abundante no que serefire ó peso por unidade de superficie nestazona é a do berberecho, con 776,29 g/m2,seguido pola ameixa babosa, con 192,26g/m2. Non obstante, esta última é a especiemáis regularmente distribuída ó aparecer enmaior número de bancos.

O berberecho e a ameixa babosa taménson as especies con maior productividadepotencial. No caso do berberecho, a producti-vidade esperada acada os 15.388.072 kg, moisuperior ós 3.802.678 kg estimados para aameixa babosa.

A especie con valores de biomasa máiselevados é o berberecho, con 28,681 g/m2, pormor, fundamentalmente, do elevado númerode individuos que aparecen nas mostraxesmáis que polo tamaño de cada un deles, xaque nunha gran maioría dos casos trátase desemente.

Na ría de Arousa as especies máis abun-dantes son o berberecho e a ameixa babosa.Do primeiro extráense un total de 14.533


CESGALICIA

exemplares, que representan o 69,26% dazona, e no caso da segunda, a porcentaxe depresencia ascende a 20,56% e unha abundan-cia de 4.314 individuos. A ameixa fina, con547 exemplares, presenta unha dominanciade 2,61%.

• Na ría de Muros e Noia, zona 4, ana-lizáronse un total de 6 bancos de marisqueoa pé e 1 onde se extrae marisco tanto a pécomo a flote (estudiáronse 24 bancos maris-queiros en total). Das dúas confrarías quena actualidade presentan a actividade domarisqueo a pé (confraría de Muros eNoia), a confraría de Noia é a que maiornúmero de bancos e maior diversidade deespecies presenta.

A máxima producción corresponde óberberecho, con 1.012,89 g/m2, seguido dolongueirón, con 485 g/m2, e da ameixa fina,con 121,48 g/m2. Ó igual que no caso da pro-ducción, a productividade potencial máis ele-vada corresponde ó berberecho, con3.164.608 kg, seguido neste caso da ameixarubia e do carneiro, con 431.327 e 204.239kg, respectivamente.

O longueirón presenta a cifra máis ele-vada de biomasa, con 39,040 g/m2, seguidodo berberecho, con 32,976 g/m2. O resto dasespecies acadan valores máis baixos.

A densidade máis representativa da ríacorresponde ó berberecho, con 263,899exemplares por metro cadrado, distribuídosna metade dos bancos. As seguintes especiesmáis numerosas por metro cadrado foron olongueirón e a ameixa xapónica, con 24 e16,576 exemplares/m2.

A especie máis abundante na ría deMuros e Noia é o berberecho, con 1.205exemplares e unha dominancia do 68,82%.Sen embargo, poderían terse obtido cifras

máis elevadas xa que determinados bancosforon explotados antes da realización dasmostraxes e, ademais, rexistrouse a apariciónde gran cantidade de cría de berberechomorta (concretamente no banco de SanCosme en Noia).

• Na zona 5, comprendida entre puntaInsua e punta do Alba, e que abrangue o seode Corcubión, as rías de Camariñas, Corme eLaxe e a Lagoa de Baldaio, dos 25 bancosanalizados, 14 dedicábanse á actividade domarisqueo a pé, e un presenta os dous tiposde explotación, a pé e a flote. As confraríasque se atopan nestes límites onde as activida-des de marisqueo a pé presenta un volumerelevante son Camariñas, Río Anllóns e aagrupación de mariscadores de Baldaio. Aconfraría de Muxía é a que maior número debancos de marisqueo presenta.

Como no resto das zonas consideradas,o berberecho é a especie que presenta a maiorproducción de peso fresco, con 581,01 g/m2,seguido neste caso do carneiro, con 223,95g/m2, e da ameixa bicuda, con 216,80 g/m2.Segundo os datos de productividade poten-cial, o berberecho e o longueirón son as dúasespecies máis representativas da zona, con1.166.958 kg e 672.029 kg, respectivamente.En terceiro lugar atópase a ameixa fina, con158.784 kg.

O longueirón vello consegue o máximovalor de biomasa, con 37,970 g/m2, seguidodo berberecho e da navalla, con 24,840 g/m2

e 23,870 g/m2, respectivamente.

O berberecho presenta a densidade máiselevada, encontrándose 147,190 exemplarespor metro cadrado na zona, e é o bivalvomáis abundante da zona, con 1.615 indivi-duos, que representa o 70% da mesma.

• Nas rías de A Coruña e de Ares-


CESGALICIA


CESGALICIA

Prod

ucci

ón d

epe

so f

resc

oPr

oduc

tivid

ade

pote

ncia

lB

iom

asa

Den

sida

deA

bund

anci

aLo

nxitu

de d

aes

peci

eA

ltura

da

espe

cie

(g/m

2)

(kg)

(g/m

2)

(nº e

xem

plar

es/m

2)

(nº d

e in

divi

duos

)

Ber

bere

cho

776,

2915

.388

.072

28,6

8130

1,87

914

.533

20,3

018

,04

Nav

alla

9,99

90.1

515,

265

1,59

46

66,4

69,

59Lo

ngue

irón

133,

431.

573.

264

17,5

674,

887

6314

3,65

20,1

8A

mei

xa b

icud

a34

,79

342.

130

1,80

98,

374

199

25,7

418

,76

Am

eixa

rub

ia10

3,93

258.

565

6,96

47,

974

147

36,4

626

,21

Long

ueiró

n ve

llo24

,43

196.

267

3,94

64,

811

3359

,46

10,5

0C

orni

cha

1,14

4.97

50,

248

0,16

12

29,4

323

,12

Am

eixa

fin

a12

0,75

1.34

1.36

67,

297

21,5

4854

726

,50

18,9

2A

mei

xa x

apón

ica

46,1

142

5.77

13,

825

8,15

714

027

,23

19,3

5A

mei

xa b

abos

a19

2,26

3.80

2.67

811

,971

66,5

914.

314

23,6

415

,09

Car

neiro

47,3

226

8.46

22,

211

1,26

429

39,0

834

,38

Font

e: E

labo

raci

ón p

ropi

a C

ES

-Gal

icia

a p

artir

de

Feug

a, I

nfor

me

Ord

enac

ión

inte

gral

del

esp

acio

mar

ítim

o-te

rres

tre d

e G

alic

ia

(en

mm

)

Zona

3: R

ía d

e A

rous

aca

dro

2.5

.

Prod

ucci

ón d

epe

so f

resc

oPr

oduc

tivid

ade

pote

ncia

lB

iom

asa

Den

sida

deA

bund

anci

aLo

nxitu

de d

aes

peci

eA

ltura

da

espe

cie

(g/m

2)

(kg)

(g/m

2)

(nº e

xem

plar

es/m

2)

(nº d

e in

divi

duos

)

Ber

bere

cho

1.01

2,89

3.16

4.60

832

,976

263,

899

1.20

520

,69

18,2

3N

aval

la8,

865.

890

1,22

50,

563

285

,90

12,5

3Lo

ngue

irón

485,

0011

2.18

139

,040

24,0

006

113,

3216

,43

Am

eixa

bic

uda

0,27

148

0,03

60,

225

117

,35

13,2

5A

mei

xa r

ubia

80,0

843

1.32

74,

949

5,06

210

640

,72

28,1

4Lo

ngue

irón

vello

Cor

nich

a66

,11

170.

666

2,41

45,

068

2931

,95

25,0

5A

mei

xa f

ina

121,

4817

6.18

57,

641

6,61

118

36,3

826

,13

Am

eixa

xap

ónic

aA

mei

xa b

abos

a53

,74

60.5

122,

584

16,5

7670

20,5

714

,58

Car

neiro

48,5

320

4.23

93,

265

0,94

613

49,7

943

,74

Font

e: E

labo

raci

ón p

ropi

a C

ES

-Gal

icia

a p

artir

de

Feug

a, I

nfor

me

Ord

enac

ión

inte

gral

del

esp

acio

mar

ítim

o-te

rres

tre d

e G

alic

ia

(en

mm

)

Zona

4: R

ía d

e M

uros

e N

oia

cad

ro 2

.6.


CESGALICIA

Prod

ucci

ón d

epe

so f

resc

oPr

oduc

tivid

ade

pote

ncia

lB

iom

asa

Den

sida

deA

bund

anci

aLo

nxitu

de d

aes

peci

eA

ltura

da

espe

cie

(g/m

2)

(kg)

(g/m

2)

(nº e

xem

plar

es/m

2)

(nº d

e in

divi

duos

)

Ber

bere

cho

581,

011.

166.

958

24,8

4014

7,19

01.

615

20,5

718

,33

Nav

alla

57,7

320

.220

23,8

703,

140

810

2,50

15,2

9Lo

ngue

irón

175,

0867

2.02

911

,270

8,09

046

410

8,46

15,6

2A

mei

xa b

icud

a21

6,80

8.38

38,

160

17,5

009

34,6

525

,86

Am

eixa

rub

iaLo

ngue

irón

vello

95,5

092

.937

37,9

702,

480

2112

4,28

19,6

3C

orni

cha

Am

eixa

fin

a10

2,55

158.

784

9,11

019

,440

8626

,85

19,1

9A

mei

xa x

apón

ica

110,

1968

.447

6,06

020

,320

5226

,00

19,0

0A

mei

xa b

abos

a93

,31

24.0

006,

880

32,2

6070

22,2

114

,12

Car

neiro

223,

951.

474

10,0

805,

330

147

,15

41,1

2

Font

e: E

labo

raci

ón p

ropi

a C

ES

-Gal

icia

a p

artir

de

Feug

a, I

nfor

me

Ord

enac

ión

inte

gral

del

esp

acio

mar

ítim

o-te

rres

tre d

e G

alic

ia

(en

mm

)

Zona

5: S

eo d

e C

orcu

bión

, ría

s de

Cam

ariñ

as, C

orm

e e

Laxe

, e L

agoa

de

Bal

daio

cad

ro 2

.7.

Prod

ucci

ón d

epe

so f

resc

oPr

oduc

tivid

ade

pote

ncia

lB

iom

asa

Den

sida

deA

bund

anci

aLo

nxitu

de d

aes

peci

eA

ltura

da

espe

cie

(g/m

2)

(kg)

(g/m

2)

(nº e

xem

plar

es/m

2)

(nº d

e in

divi

duos

)

Ber

bere

cho

221,

0051

3.96

18,

480

56,2

2088

522

,15

20,0

0N

aval

laLo

ngue

irón

2,00

50,

560

0,20

01

99,5

914

,22

Am

eixa

bic

uda

Am

eixa

rub

iaLo

ngue

irón

vello

65,0

013

.711

15,3

003,

100

495

,83

16,4

1C

orni

cha

1,00

233

0,40

00,

730

336

,83

29,4

2A

mei

xa f

ina

184,

0021

6.07

911

,840

19,3

6029

035

,37

24,8

6A

mei

xa x

apón

ica

12,0

03.

397

5,01

00,

290

256

,42

41,1

5A

mei

xa b

abos

a12

7,00

101.

311

12,1

5020

,230

448

30,4

620

,51

Car

neiro

207,

001.

257

5,38

03,

760

535

,76

31,7

5

Font

e: E

labo

raci

ón p

ropi

a C

ES

-Gal

icia

a p

artir

de

Feug

a, I

nfor

me

Ord

enac

ión

inte

gral

del

esp

acio

mar

ítim

o-te

rres

tre d

e G

alic

ia

(en

mm

)

Zona

6: R

ías

de A

Cor

uña

e de

Are

s-B

etan

zos

cad

ro 2

.8.


CESGALICIA

Prod

ucci

ón d

epe

so f

resc

oPr

oduc

tivid

ade

pote

ncia

lB

iom

asa

Den

sida

deA

bund

anci

aLo

nxitu

de d

aes

peci

eA

ltura

da

espe

cie

(g/m

2)

(kg)

(g/m

2)

(nº e

xem

plar

es/m

2)

(nº d

e in

divi

duos

)

Ber

bere

cho

243,

5739

6.36

114

,870

36,1

8617

024

,84

22,4

0N

aval

laLo

ngue

irón

Am

eixa

bic

uda

Am

eixa

rub

iaLo

ngue

irón

vello

Cor

nich

aA

mei

xa f

ina

126,

8342

.819

21,9

205,

333

238

,85

27,5

4A

mei

xa x

apón

ica

Am

eixa

bab

osa

558,

963.

414.

890

51,5

8062

,990

3.72

733

,05

21,7

8C

arne

iro10

6,83

41.6

233,

810

2,80

646

39,9

234

,83

Font

e: E

labo

raci

ón p

ropi

a C

ES

-Gal

icia

a p

artir

de

Feug

a, I

nfor

me

Ord

enac

ión

inte

gral

del

esp

acio

mar

ítim

o-te

rres

tre d

e G

alic

ia

(en

mm

)

Zona

7: R

ía d

e Fe

rrol

cad

ro 2

.9.

Prod

ucci

ón d

epe

so f

resc

oPr

oduc

tivid

ade

pote

ncia

lB

iom

asa

Den

sida

deA

bund

anci

aLo

nxitu

de d

aes

peci

eA

ltura

da

espe

cie

(g/m

2)

(kg)

(g/m

2)

(nº e

xem

plar

es/m

2)

(nº d

e in

divi

duos

)

Ber

bere

cho

308,

002.

193.

060

7,40

078

,280

711

20,4

518

,85

Nav

alla

Long

ueiró

n26

,00

14.0

345,

530

1,15

023

113,

9717

,86

Am

eixa

bic

uda

73,0

013

3.71

42,

860

13,5

5027

28,1

419

,78

Am

eixa

rub

iaLo

ngue

irón

vello

26,0

08.

557

1,71

01,

850

610

1,42

16,4

5C

orni

cha

Am

eixa

fin

a15

5,00

584.

335

6,58

022

,440

8530

,93

22,4

0A

mei

xa x

apón

ica

5,00

278

0,97

00,

170

145

,20

37,7

1A

mei

xa b

abos

aC

arne

iro53

,00

107.

881

4,37

09,

620

2526

,06

17,7

3

Font

e: E

labo

raci

ón p

ropi

a C

ES

-Gal

icia

a p

artir

de

Feug

a, I

nfor

me

Ord

enac

ión

inte

gral

del

esp

acio

mar

ítim

o-te

rres

tre d

e G

alic

ia

(en

mm

)

Zona

8: O

rtig

ueira

cad

ro 2

.10

.

Betanzos e o Golfo Ártabro, Feuga estudiouun total de 17 bancos marisqueiros de subs-trato brando dos que 4 pertencen ó dominioinfralitoral, 11 son intermareais e dous sonintermareais e infralitorais. As confrarías quena actualidade realizan actividades de maris-queo a pé son as de A Coruña e Miño. Estaúltima é a que presenta unha maior diversifi-cación de especies.

Nesta zona as taxas de producción máiselevadas, moi similares entre si, correspon-den á especie principal berberecho (221 g/m2)e á acompañante carneiro (207 g/m2). A prin-cipal diferencia entre ámbalas dúas especiesradica en que o berberecho presenta unhamaior abundancia e dominancia e ademaisestá moito máis estendida ó longo dos bancosmuestreados.

A productividade potencial máis eleva-da corresponde ás tres especies principais, oberberecho, a ameixa fina e a ameixa babosa,coincidindo esta orde coa rexistrada no casoda producción por metro cadrado.

O berberecho é a especie predominan-te na zona. Nas mostras apareceron 885individuos, que representan o 48,33% dototal. Entre as demais especies salienta aameixa babosa, con 448 exemplares, e aameixa fina, con 290. Estas tres especiesprincipais atópanse na maioría dos bancosanalizados. Respecto ó número de exempla-res por metro cadrado, o berberecho obténtamén a cifra maior, con 56,22 exempla-res/m2, seguido da ameixa babosa e daameixa fina, que presentan valores próxi-mos entre elas: 20,23 e 19,36 exempla-res/m2, respectivamente.

• Nos límites da ría de Ferrol atópansetres confrarías e agrupacións que extraenrecursos a través do marisqueo a pé: “SanTelmo” de Mugardos, “Santiago Apóstolo”

de Barallobre e Fene, e Ferrol. Dos 18 bancosmarisqueos estudiados por Feuga, 8 perten-cen ó dominio infralitoral (marisqueo aflote), 6 son intermareiais (marisqueo a pé) een 4 realízase a actividade a pé e a flote.

Comparado co resto das zonas analiza-das, esta presenta a menor diversidade deespecies. Asemade, é unha das dúas zonas(xunto á 9) onde a principal especie non é oberberecho: nesta área, a principal especie é aameixa babosa, con 558,96 g/m2, seguida doberberecho, con 243,57 g/m2.

Dúas das especies principais, a ameixababosa e o berberecho, conseguen os niveismáis elevados de productividade potencial,sendo estes moito máis pronunciados no casoda ameixa babosa (3.414.890 kg). Ámbolosdous son ademais os recursos principais conmaior productividade por metro cadrado.

A ameixa babosa presenta a máximaabundancia. Atopáronse un total de 3.727exemplares, o que representa practicamente o84% do total de individuos encontrados na ría.As restantes especies extraídas aparecen nunnúmero bastante inferior.

• Na ría de Ortigueira e Cedeira, zona8, Feuga estudiou un total de 11 bancosmarisqueiros, todos eles pertencentes ódominio intermareal (marisqueo a pé). Asconfrarías e agrupacións que se localizannesta ría e que na actualidade realizan activi-dades de marisqueo a pé son as de Cedeira, aNosa Señora do Carme de Cariño e a deEspasante.

Nas rías de Cedeira e Ortigueira a pro-ducción máis elevada corresponde ó berbere-cho e á ameixa fina (308 e 155 g/m2, respec-tivamente), que son ademais as especies máisamplamente distribuídas nestas rías. Nonobstante, a producción do berberecho podería


CESGALICIA


CESGALICIA

Prod

ucci

ón d

epe

so f

resc

oPr

oduc

tivid

ade

pote

ncia

lB

iom

asa

Den

sida

deA

bund

anci

aLo

nxitu

de d

aes

peci

eA

ltura

da

espe

cie

(g/m

2)

(kg)

(g/m

2)

(nº e

xem

plar

es/m

2)

(nº d

e in

divi

duos

)

Ber

bere

cho

116,

1139

8.74

43,

700

17,3

9032

222

,21

20,5

0N

aval

laLo

ngue

irón

133,

4214

0.29

517

,650

11,5

6051

98,7

114

,85

Am

eixa

bic

uda

9,74

1.99

31,

250

2,32

06

25,8

818

,00

Am

eixa

rub

iaLo

ngue

irón

vello

142,

8927

8.24

522

,790

6,74

019

310

1,83

16,6

0C

orni

cha

Am

eixa

fin

a22

9,50

236.

306

10,6

0021

,980

218

33,5

123

,90

Am

eixa

xap

ónic

a3,

2147

31,

730

0,22

02

34,8

024

,62

Am

eixa

bab

osa

116,

2121

1.06

111

,120

11,9

6023

135

,66

24,1

0C

arne

iro16

,86

6.60

04,

900

0,31

01

44,3

242

,61

Font

e: E

labo

raci

ón p

ropi

a C

ES

-Gal

icia

a p

artir

de

Feug

a, I

nfor

me

Ord

enac

ión

inte

gral

del

esp

acio

mar

ítim

o-te

rres

tre d

e G

alic

ia

(en

mm

)

Zona

9: R

ías

de V

ivei

ro-O

Bar

quei

ro e

ría

de R

ibad

eoca

dro

2.1

1.

ser superior, xa que na confraría de Cariñodetectouse unha diminución da poboacióndesta especie e na confraría de Espasante,onde existe unha boa fixación de semente, oberberecho morre despois de acadar unhatalla determinada.

As especies con maior productividadepotencial (berberecho, ameixa fina, ameixabicuda e ameixa babosa) e a orde na queaparecen coinciden coas que presentan unhaproductividade por metro cadrado máis ele-vada.

As dúas especies con maior producciónsos as que presentan valores de biomasa máiselevados, con 7,40 e 6,58 g/m2.

A densidade máis abundante da zona é apertencente ó berberecho, con 78,28 exem-plares por metro cadrado. Seguidamente, e enorde decrecente, atópanse a ameixa fina e aameixa bicuda, con densidades claramenteinferiores.

O berberecho é o bivalvo claramentedominante nesta zona: apareceron un total de771 exemplares, o que representa o 70,54%das especies de substrato brando recollidas.No caso da ameixa fina, apareceron un totalde 85 exemplares.

• Finalmente, a zona 9, que vai dende orío Esteiro ata a enseada de Vila Vella, na ríade Ribadeo, acolle a 5 confrarías onde asactividades de marisqueo a pé teñen un papelimportante: O Barqueiro, O Vicedo, Celeiro,Foz e Ribadeo. Nesta zona, Feuga estudiouun total de 23 bancos de marisqueo, dos que21 son intermareais (marisqueo a pé) e 2 per-tencen ó dominio infralitoral.

A ameixa fina é a especie máis produc-tiva (229,50 g/m2) e se atopa distribuída apro-ximadamente no 50% dos bancos. Entre o

resto das especies, os valores máis salienta-dos son os do longueirón vello, o longueirón,a ameixa babosa e o berberecho. Esta últimaespecie é o bivalvo maiormente representadoxa que se localiza na maioría dos bancos dazona. Ó igual que no caso da ameixa fina,gran parte dos berberechos emprázase na ríado Barqueiro.

A máxima productividade potencialcorresponde ó berberecho, seguido do lon-gueirón vello e a ameixa fina, en tanto que acifra máis alta de biomasa corresponde ó lon-gueirón vello (22,790 g/m2) por mor de queos exemplares extraídos son maioritariamen-te adultos de gran talla.

Respecto á densidade, as especies prin-cipais ameixa fina e berberecho acadan unsvalores de 21,98 e 17,39 exemplares pormetro cadrado, sendo esta última a que pre-senta un maior número de espécimes extraí-dos. A diferencia entre ámbolos dous pará-metros é consecuencia do grado de disper-sión e á superficie ocupada por cada unhadelas, que é superior no caso do berberecho.

O berberecho é a especie máis abundan-te, con 322 exemplares, seguido pola ameixafina, con 231 exemplares, a ameixa bicuda,con 218 exemplares, e o longueirón vello,con 193. Este último, aínda que se atopa cla-sificado dentro das especies acompañantes,nos bancos de O Tesón dos Chonos, O Taro(confraría de Ribadeo), A Lama e San Fiz(confraría de O Barqueiro) é o molusco prin-cipalmente explotado.

n producción

A análise da producción do marisqueo apé ten tres partes diferenciadas. Nunha pri-meira parte estúdianse as especies do maris-queo (a partir dos datos de Uxio Labarta, do


CESGALICIA

Consello Superior de Investigacións Científi-cas, Instituto de Investigacións Mariñas,Vigo). Na segunda parte analízase a activida-de do marisqueo no seu conxunto (a pé e aflote) como un sector productivo, a partir dainformación presentada na táboa input-outputpesca-conserva galega 1995 e a evolución daproducción controladada en primeira venda1995-1999. E, nunha terceira parte, analízasea producción do marisqueo a pé a partir dosdatos solicitados ás propias confrarías e osdatos presentados no Informe do Plan Gali-cia, así como as perspectivas de futuro tendoen conta os datos da evolución da produccióne o seu valor en primeira venda no período1996-99 e a comparación da producción realdo ano 1999 segundo os datos do InformePlan Galicia e os datos da productividadepotencial estimada por Feuga.

As especies do marisqueo

Na producción mundial de acuiculturadestacan, tanto en valor como en producción,dúas especies de moluscos e un pool taxonó-mico doutras especies: Crassostrea gigas,Ruditapes phillipinarum e os Mytilidos. Ocaso das dúas primeiras especies ten en partea súa explicación por ser especies autóctonasdunha das grandes zonas de producción acuí-cola (Asia), e por outra parte o seu cultivoacadou unha distribución mundial.

En Europa, coa excepción do cultivo domexillón realizado sobre dúas especies autóc-tonas (M. edulis e M. galloprovincialis), quepermiten manter o liderado a España (Gali-cia), o liderado do cultivo de ostra de Franciaou o da ameixa de Italia susténtase sobre dúasespecies alóctonas e de recente introducción(C. gigas e R. phillipinarum).

O mantemento da biodiversidade e doequilibrio dos ecosistemas necesita da explo-tación óptima das especies autóctonas e da

selección de especies e de taxóns cunhamellor adaptación para o seu cultivo intensi-vo, tanto desde o punto de vista biotecnolóxi-co como productivo.

Nos anos 70 introdúcese tanto a ostraxaponesa como a ameixa xaponesa en Euro-pa, pero non é ata finais dos 80 cando o cul-tivo nas zonas lagunares e costeiras do altoAdriático faise masivo. Italia pasou de produ-cir unhas 7.000 toneladas de ameixa xapone-sa en 1989, a 62.000 toneladas dez anos des-pois.

O crecemento da producción italianadébese a unha acción de cultivo e sementadonos parques propios cun coñecemento exhaus-tivo da bioecoloxía, e tamén das epizootias(que provocan cuantiosas perdas), así comodos niveis organizativos e administrativos,con tecnoloxías axeitadas de colleita (con ras-tro a pé ou a bordo; con draga mecánicavibrante ou máquina colleitadora), xunto coascaracterísticas propias do seu ecosistema.

As ameixas, ó igual que o berberecho,son tradicionalmente en Galicia productos domarisqueo, ben a pé ou ben a bordo de embar-cación, sobre concesións ou autorizaciónsadministrativas outorgadas ás confrarías depescadores. Nos últimos anos véñense reali-zando accións por parte da administración coobxecto de introducir o semicultivo nas zonasintermareais.

Existen en Galicia 1.134 parques de cul-tivo, dos que uns 988 están situados en Carril(Vilagarcía de Arousa), de ameixas e berbere-chos, en réxime de concesión administrativa aentidades privadas. As ameixas cultivadasnestes parques son a ameixa fina (R. decussa-tus), a ameixa babosa (V. pullastra) e a amei-xa xaponesa (R. phillipinarum).

En termos xerais, o crecemento da amei-


CESGALICIA

xa xaponesa e o da ameixa babosa, tanto enlonxitude como en peso, son superiores ó daameixa fina. Sen embargo as taxas de crece-mento e o desenvolvemento destas especiesdepende fundamentalmente das condiciónsambientais da zona de cultivo, sobre todotemperatura e dispoñibilidade de alimento,polo que é difícil establecer criterios xerais.De acordo a Pérez Camacho (1994), unhaameixa xaponesa cultivada en Carril necesita

uns 14 meses para pasar de 14 mm (0,5 gra-mos) a 42 mm (15 g.). Nas zonas menos pri-vilexiadas que Carril para o cultivo (RíasAltas ou litoral cantábrico), acadar o crece-mento citado suporía uns 22 a 24 meses. Aameixa fina, tamén en Carril, para pasar de12 mm (0,3 g.) a 30 mm (5 g.) farao en menos20-22 meses, e en zonas menos privilexiadasnecesitará 45-48 meses. Polo que respecta áameixa babosa, os crecementos son moi


CESGALICIA

Tipo Cantidade Valor(en t) (000 $ USA)

España 3.588 10.046,4Ostión xaponés 1.043 2.920,4Ostra europea 2.545 7.126,0

Francia 145.500 250.950,0Ostión xaponés 143.000 235.950,0Ostra europea 2.500 15.000,0

Irlanda 4.685 7.933,5Ostión xaponés 4.345 6.821,7Ostra europea 340 1.111,8

Portugal 576 1.271,6Ostión xaponés 576 1.271,6

Reino Unido 610 2.541,8Ostión xaponés 559 2.291,9Ostra europea 51 249,9

Fonte: FAO 2000

Cultivo de ostra por paises 1998cadro 2.12.

Tipo Cantidade Valor(en Tm.) (000 $ USA)

España 5.134 45.484,0Babosa 2.408 19.264,0Fina 1.096 16.440,0Xaponesa 1.630 9.780,0

Francia 650 3.990,0Fina 250 1.930,0Xaponesa 400 2.060,0

Irlanda 178 696,0Fina 178 696,0

Italia 48.000 110.592,0Xaponesa 48.000 110.592,0

Portugal 3.325 27.597,5Fina 3.325 27.597,5

Reino Unido 31 111,6Xaponesa 31 111,6

Fonte: FAO 2000

Cultivo de ameixas por paises 1998cadro 2.13.

semellantes en toda a ría de Arousa, e enCarril pode acadar os 30 mm (7 g.) no primei-ro ano de vida. Desta breve síntese pódesededucir o diferencial de crecemento, tamén derendemento en carne, das distintas ameixas.

A ameixa fina encóntrase en Galicia nolimite norte da súa distribución. As caracte-rísticas relacionadas coas súas taxas de crece-mento, e incluso co seu potencial reproductorno medio natural, están mediatizadas polascaracterísticas das rías galegas, e particular-mente pola temperatura e a dispoñibilidadede alimento. Tamén as características fisioló-xicas ou o seu metabolismo bioquímico(taxas de inxestión moi inferiores á ameixababosa, ou un metabolismo baseado máis encarbohidratos que en lípidos, propios domedio intermareal, e dos ciclos de emersión-inmersión) desta especie explican probable-mente os baixos rendementos destas poboa-cións.

O mercado de ameixas en España estáen máis de 30.000 toneladas e as estatísticasgalegas dan unhas produccións dunhas 4.000toneladas, ás que sumando a producción dosparques, poderíamos chegar a unhas 7.000 ou8.000 toneladas.

No cadro 2.14., a aproximación á pro-ducción da ameixa en Galicia realízase desdeos datos da Consellería de Pesca (CIPEM e

SIP), entendendo que para os anos 98 e 99 éunha aproximación á producción global deGalicia, que comprendería tanto marisqueo apé, a flote e parques de cultivo.

A principal limitación do cultivo deameixa para desenvolver un cultivo completoé a falla de aprovisionamento de semente. Aproducción de semente de ameixa fina ebabosa é insuficiente e cuns problemas tecno-lóxicos sen solucionar para unha producciónnormalizada. Existen en Galicia tres criadei-ros –Remagro en O Grove, Ostreira en Muxíae un criadeiro da Confraría e Organización deProductores da Illa de Arousa–, así como aposibilidade de subministrarse de semente docriadeiro de Tinamenor. Actualmente atópan-se en fase de desenvolvemento un novo pro-xecto de criadeiro auspiciado por un grupo deparquistas de Carril. Cabe suliña-la presenciada Cooperativa de Abanqueiro, que, cunhaescasa extensión en “autorización”, ten unhaelevada iniciativa desde o punto de vista tec-nolóxico e de obtención de semente.

Os datos de producción de semente,aportados por primeira vez pola Conselleríade Pesca a Jacumar relativos ó ano 2000, danpara Galicia unhas produccións de 11 millónsde unidades de ameixa fina e outros 11millóns de ameixa babosa, mentres que a pro-ducción de semente de ameixa xaponesacífrana en 27 millóns. A maior parte do apro-


CESGALICIA

1993 1998 1999

Ameixa fina 586 947 890Ameixa babosa 1.263 2.708 2.553Ameixa rubia 612 315 358Ameixa xaponesa 0,65 647 692

A. xaponesa/A. fina 0,1 68,3 77,8

Fonte: 1993, CIPEM; 1998-99 Servicio estadística Pesqueira. Consellería de Pesca (CIEF. Caixagalicia. A Economía galega, nº 9, 14 e 15)

(en Tm.)

(%)

Producción de ameixa en Galicia 1993-98-99cadro 2.14.

visionamento desta especie provén de impor-tacións de Italia. Actualmente a Conselleríade Pesca analiza o desenvolvemento dun planpiloto de cultivo de ameixa xaponesa, coasalvagarda da biodiversidade e de distribu-cións non invasoras sobre os nichos ecolóxi-cos das especies de ameixas autóctonas,especialmente a ameixa fina.

Táboa input–output

Unha primeira aproximación á análisedo marisqueo a pé como sector productivo éa consideración das principais actividadeseconómicas relacionadas coa actividademarisqueira considerada no seu conxunto. Atáboa input-output pesca-conserva galega1995 permite delimita-las ramas productivassubministradoras de input ó sector pesqueiro

e, polo tanto, que dependen dese último encanto ó destino dos seus productos.

O cadro 2.15. reflicte cuantitativamentetanto as principais actividades económicasque se relacionan máis fortemente co subsec-tor do marisqueo como a procedencia dascompras da rama do marisqueo.

Do total dos 399 millóns de pesetas dascompras, a maior porcentaxe das comprasrealízase ó transporte, co 39,5%, seguido deactividades xurídicas e xestión, co 8%, eoutros productos, caucho e plástico, co 6,5%.

Do total das compras feitas no subsectordo marisqueo, as realizadas en Galicia ascen-den a 290 millóns de pesetas, o que represen-ta o 85,5% do total. As compras procedentesdo resto de España ascenden a 29 millóns, o


CESGALICIA

millóns % millóns % millóns % millóns %

Sector pesca-conserva - - - - - - - -Refino petróleo e outros 17 5,9 - - - - 17 5,0Outros produc. cauch. e plást. 22 7,6 - - - - 22 6,5Maquinaria e equipo mecán. 25 8,6 - - - - 25 7,4Transporte 134 46,2 - - - - 134 39,5Intermediarios financeiros 21 7,2 - - - - 21 6,2Actividades xurídicas e xest. 27 9,3 - - - - 27 8,0Resto de compras 44 15,2 29 100 20 100 93 27,4

Total 290 100 29 100 20 100 339 100% segundo procedencia 85,5 8,6 5,9 100

Fonte: Feuga, a partir da táboa input-output pesca-conserva galega 1995

TotalProcedencia

Principais compras da rama marisqueo

Galicia Resto de España Resto do Mundo

cadro 2.15.

Valor % Valor %

(en millóns de ptas.) (en millóns de ptas.)

Inputs intermedios-Galicia 291 5,2 70.826 31,4Inputs intermedios-R. España 29 0,5 28.002 12,4Inputs intermedios-R. Mundo 20 0,4 25.622 11,4Remuneración asalariados 457 8,2 53.748 23,8Excedente bruto e impostos netos 4.777 85,7 47.211 20,9Producción efectiva 5.574 100 225.409 100Total inputs intermedios 340 6,1 124.450 55,2Valor engadido bruto 5.234 93,9 100.959 44,8

Fonte: Feuga, a partir da táboa input-output pesca-conserva galega 1995

Marisqueo Pesca-conserva

Reparto da producción nas ramas de marisqueo e pesca-conservacadro 2.16.

8,6%, en tanto que o 5,9% restante, 20millóns de pesetas, corresponde a comprasprocedentes do resto do mundo.

No caso galego, o cadro 2.15. reflicteque as compras concéntranse en sete grandessubsectores, salientando o subsector transpor-te, que concentra o 46,2% do total das com-pras galegas. Síguelle en importancia as acti-vidades xurídicas e xestión, 9,3%, a maquina-ria e equipo mecánico, 8,6%, outros produc-tos, caucho e plástico, co 7,6%, intermedia-rios financeiros, 7,2%, e refino de petróleo eoutros, 5,9%.

O cadro 2.16. amosa que o marisqueo éunha actividade xeradora dun elevado grao deriqueza, dado que o 93,9% do valor total daproducción efectiva corresponde ó valorengadido bruto. No conxunto do subsectorpesca-conserva, esta porcentaxe ascende ó44,8%.

Centrando a análise no reparto do VEBno subsector do marisqueo (a pé e a flote), o8,7% do mesmo corresponde á remuneraciónde asalariados e o 91,3% ó excedente bruto eimpostos netos. No sector pesca-conserva,estas porcentaxes ascenden, respectivamente,ó 53,2% e 46,8%.

Evolución da producción controladaen primeira venda

Co obxectivo, xa comentado, de facerunha primeira aproximación ó conxunto dosector marisqueiro como sector productivo,analizarase a continuación a evolución daproducción controlada en primeira venda noperíodo 1995-1999. Os datos presentadosdarán unha visión global do sector, tanto domarisqueo a pé como do marisqueo a flote, oque deberá ser tido en conta, xa que poste-riormente o informe céntrase en datos exclu-sivos do marisqueo a pé.

O cadro 2.17. reflicte as variacións,tanto en cantidade como en valor, da produc-ción vendida en 34 lonxas no período citado.A producción conxunta incrementouse nun27,8%, pasando de 3.679,93 toneladas en1995 a 4.704,78 en 1999. Esta porcentaxe émaior en termos de valor, incrementándoseeste nun 136%, pasando de 1.628,81 millónsde pesetas en 1995 a 3.848,07 en 1999.

A pesar da evolución globalmente posi-tiva do subsector no período, existen compor-tamentos diferenciados entre as distintas lon-xas, neste senso cabe destacar a reducción do39,2% da producción controlada en primeiravenda da lonxa de Noia que pasa de 1.715,25toneladas en 1995 a 1.042,17 toneladas en1999, seguida en importancia, en relación óvolume de producción controlada, pola lonxade Pobra do Caramiñal cunha reducción do26,2%, pasando de 356,43 toneladas en 1995a 262,90 toneladas en 1999 e pasando, asímesmo, de situarse no segundo lugar de ven-das en 1995 a ocupa-lo oitavo en 1999.

Por outra banda existe un conxunto delonxas que evolucionaron positivamente noperíodo, destacando a de Rianxo cun incre-mento da cantidade vendida de mais do1.000% , e a lonxa de Cambados cun incre-mento desta variable de mais do 4.000% noperíodo analizado.

En termos de valor o comportamento émais homoxéneo producíndose incrementosmesmo nas lonxas con reduccións nas canti-dades vendidas como é o caso da lonxa deNoia que incrementa o valor da producciónvendida nun 8,2% , e, por outra banda, as lon-xas nas que se reduce o valor das vendas, noseu conxunto só representan o 1,5% do totaldas cantidades vendidas e o 1,7% do valortotal correspondente.

Por último, tal como se sinalou, as cifras


CESGALICIA


CESGALICIA

Lonx

aC

antid

ade

Valo

rC

antid

ade

% s

obre

tota

lVa

lor

% s

obre

tota

lC

antid

ade

Valo

r

(en

Tm)

( en

milló

ns d

e pt

as.)

(en

Tm)

( en

milló

ns d

e pt

as.)

Foz

1,00

1,01

0,06

0,00

10,

080,

002

-94,

1-9

2,0

Bur

ela

0,41

0,55

0,90

0,01

91,

070,

028

119,

594

,5Vi

cedo

11,5

217

,06

10,9

30,

232

18,4

60,

480

-5,1

8,2

O B

arqu

eiro

10,5

416

,66

6,45

0,13

714

,58

0,37

9-3

8,8

-12,

5Es

pasa

nte

5,42

13,3

09,

910,

211

22,4

60,

584

82,8

68,9

Car

iño

10,5

211

,43

9,40

0,20

022

,26

0,57

8-1

0,6

94,8

Ced

eira

0,80

1,12

4,94

0,10

58,

370,

217

517,

564

7,3

Bar

allo

bre

39,5

36,

194,

770,

101

5,68

0,14

8-8

7,9

-8,2

Mug

ardo

s1,

192,

483,

260,

069

8,24

0,21

417

3,9

232,

3A

res

0,04

0,05

0,09

0,00

20,

120,

003

147,

214

0,0

Pont

edeu

me

17,8

436

,36

6,59

0,14

018

,74

0,48

7-6

3,1

-48,

5A

Cor

uña

95,9

924

,77

92,6

91,

970

123,

243,

202

-3,4

397,

5C

amar

iñas

107,

8226

,96

101,

512,

158

86,3

02,

242

-5,9

220,

1M

uros

1,14

0,01

39,5

70,

841

19,9

70,

519

3.37

1,1

249.

525,

0N

oia

1.71

5,25

636,

631.

042,

1722

,151

688,

9517

,899

-39,

28,

2R

ibei

ra0,

510,

080,

070,

001

0,03

0,00

1-8

7,3

-62,

5Po

bra

do C

aram

iñal

356,

4398

,78

262,

905,

588

203,

245,

280

-26,

210

5,8

Cab

o de

Cru

z36

2,03

113,

9943

3,60

9,21

633

4,50

8,69

019

,819

3,4

Ría

de

Aro

usa

24,6

412

,70

10,6

80,

227

20,5

60,

534

-56,

761

,9R

ianx

o61

,32

17,4

367

5,30

14,3

5340

0,41

10,4

031.

001,

32.

197,

2C

arri

l15

5,94

83,6

940

6,74

8,64

534

2,22

8,89

116

0,8

308,

9Vi

laxo

an25

,83

26,4

740

,00

0,85

052

,87

1,37

454

,999

,7Vi

lano

va68

,21

74,8

927

5,20

5,84

926

1,27

6,78

830

3,5

248,

9Ill

a de

Aro

usa

63,7

963

,70

155,

053,

296

213,

175,

538

143,

123

4,6

Cam

bado

s9,

175,

5042

0,70

8,94

220

5,81

5,34

74.

487,

83.

642,

0O

Gro

ve17

6,91

122,

0430

6,21

6,50

839

7,35

10,3

2373

,122

5,6

Port

onov

o0,

310,

050,

040,

001

0,02

0,00

1-8

7,1

-58,

0Lo

uriz

an58

,21

42,6

011

4,42

2,43

211

6,32

3,02

296

,617

3,1

Ald

án0,

430,

503,

200,

068

0,03

0,00

164

4,2

-94,

0M

oaña

159,

5845

,53

53,0

81,

128

27,3

10,

710

-66,

7-4

0,0

Vila

boa

26,7

026

,83

36,5

20,

776

32,7

40,

851

36,8

22,0

Arc

ade

23,9

748

,16

59,2

81,

260

99,9

62,

597

147,

310

7,6

Red

onde

la77

,17

33,6

910

5,96

2,25

280

,34

2,08

737

,313

8,5

Bai

ona

9,77

17,6

012

,60

0,26

822

,40

0,58

229

,027

,3

Tota

l3.

679,

931.

628,

814.

704,

7810

03.

849,

0710

027

,813

6,3

Font

e:C

onse

llería

de

Pes

ca, M

aris

queo

e A

cuic

ultu

ra

(%)

Evol

ució

n pr

oduc

ción

con

trol

ada

en 1

ª ven

da 1

995-

1999

99/9

519

9519

99

cad

ro 2

.17

.

comentadas corresponden ós totais do maris-queo a pé e a flote, tendo en conta os datosque posteriormente se analizan sobre o volu-me de producción do marisqueo a pé nas dife-rentes confrarías estudiadas, pódense deduci-las porcentaxes que dentro da citada evolu-ción das vendas, corresponde ó marisqueo apé.

Neste senso, o total da producción domarisqueo a pé en Galicia no ano 1999 ascen-deu, según os datos proporcionados polasConfrarías, a 2.812,5 toneladas, e o seu valora 3.227,1 millóns de pesetas, así, comparandoa producción e o valor das mesmas lonxas econfrarías do cadro 2.14 e 2.15, o 60% dototal das cantidades vendidas no ano 1999dadas no cadro 2.14 corresponderían a espe-cies do marisqueo a flote, mentres que o 40%restante corresponde o marisqueo a pé; senembargo, no que o valor da citada producciónrespecta, as porcentaxes son opostas corres-pondéndolle o marisqueo a flote o 40% dototal e ó marisqueo a pé o 60%.

Producción por zonas e especies

A partir dos datos facilitados polas pro-pias confrarías recollidos nos cadros 2.18. e2.19., a producción do marisqueo a pé en1999 ascendeu a 2.815 toneladas e o seuvalor en primeira venda foi de 2.769,5millóns de pesetas. Estes cadros reflicten opredominio das Rías Baixas, que aportan o66,4% do total producido polas confrarías easociacións consideradas e acadan o 70,2%do valor total da producción en primeiravenda.

As tres especies máis importantes son aameixa babosa, a ameixa fina e o berberecho,que significan o 86,2% do total producido e o74,3% do seu valor total en primeira venda,segundo os datos proporcionados polas con-

frarías e asociacións enquisadas para o estu-dio.

Seguindo coa división do litoral galegonas nove zonas “administrativas” menciona-das no apartado anterior, os cadros 2.18.,2.19. e 2.22. reflicten que a Ría de Arousa,zona 3, é a zona de maior producción, con1.158,8 toneladas, e de maior valor da mesmaen primeira venda, con 1.318,8 millóns depesetas, o que significa que nesta área de pro-ducción localízase o 41,1% da produccióngalega e o 47,6% do seu valor en primeriavenda.

A principal especie recollida na zona é oberberecho, da que se obtivo un total de 473,6toneladas (que representan o 40,9% da pro-ducción total da área de producción, e o37,3% da producción total de berberechos deGalicia). Séguelle en importancia a ameixafina, con 265,47 toneladas (o 22,9% da pro-ducción total da área de producción e o40,7% da producción total desta especie enGalicia) e a ameixa xapónica, con 221,28toneladas (o 19,1% da producción total daárea de producción e o 80,8% da produccióntotal de ameixa fina en Galicia).

Entre as distintas confrarías que traballanna ría de Arousa, salienta a confraría de OGrove, que presenta en 1999 unha produccióntotal de 411,4 toneladas, seguida da confraríade Cabo de Cruz, con 346,2 toneladas, e dasconfrarías de Rianxo e Vilanova, que superanas 150 toneladas. En canto ó valor da produc-ción en primeira venda, a cifra máis altacorresponde a O Grove, con 472,024 millónsde pesetas, seguida neste caso de Rianxo eCabo de Cruz, con 279,638 e 251,618 millónsde pesetas, respectivamente.

A producción total da área que abrangueo estuario do Miño e a ría de Vigo, zona 1,ascendeu en 1999 a 343,222 toneladas, ato-


CESGALICIA


CESGALICIA

Ameixa babosa

Ameixa fina

Ameixa rubia

Berberecho

Cadelucha

Navalla

Ameixa bicuda

Ameixa xaponesa

Caramuxo

Carneiro

Cornicha

Lapa

Longueirón

Longueirón vello

Mexilón

Ostión(1)

Ostra(1)

Relo

Tota

l

enq

uisa

(2)

Tota

l

Pl

anG

alic

ia

Zona

144

,241

,919

1,6

7,7

0,1

25,0

0,2

1,6

10,7

14,8

1.40

05,

534

3,2

317,

2Zo

na 2

56,9

216,

384

,92.

070

10,6

368,

856

,7Zo

na 3

(3)

162,

826

5,5

0,00

447

3,7

3,0

221,

30,

10,

144

210

.527

29,8

1.15

8,8

1.14

9,0

Zona

453

,358

,940

4,5

1,3

2.45

551

8,0

40,7

Zona

54,

821

,986

,81,

60,

0227

,20,

40,

519

04.

290

143,

113

9,3

Zona

6(4

)11

,021

,916

,149

,055

,3Zo

na 7

170,

45,

12,

75,

118

3,3

62,4

Zona

81,

5317

,52,

03,

20,

21,

90,

11,

511

.934

27,9

29,4

Zona

90,

53,

05,

47,

30,

010,

84,

70,

40,

72.

545

22,9

26,1

Tota

l50

5,4

652,

00,

004

1.26

7,7

19,8

1,4

3,0

273,

63,

45,

24,

81,

620

11,6

2,2

14,8

632

35.2

2145

,92.

815,

01.

876,

1

(1) e

n un

idad

es(2

) est

e to

tal n

on in

clúe

as

ostr

as n

in o

s os

tións

que

son

en

unid

ades

(3) e

(4) F

alta

info

rmac

ión

das

Con

frar

ías

de C

amba

dos,

Miñ

o e

da O

.PP-

20. A

Con

frar

ía d

e Sa

nxen

xo, n

on e

stá

incl

uida

por

non

ter m

aris

queo

a p

é.Fo

nte:

Ela

bora

ción

pro

pia

CE

S-G

alic

iaa

parti

r do

s da

tos

pres

enta

dos

pola

s pr

opia

s co

nfra

rías

e as

ocia

ción

s. O

tota

l Pla

n G

alic

ia p

rové

n e

do In

form

e P

lan

Gal

icia

Prod

ucci

ón d

o m

aris

queo

a p

é en

Gal

icia

. 199

9 (e

n Tm

.)

Prin

cipa

isSe

cund

aria

sA

com

paña

ntes

cad

ro 2

.18

.

Ameixa babosa

Ameixa fina

Ameixa rubia

Berberecho

Cadelucha

Navalla

Ameixa bicuda

Ameixa xaponesa

Caramuxo

Carneiro

Cornicha

Lapa

Longueirón

Longueirón vello

Mexilón

Ostión

Ostra

Relo

Tota

len

quis

a

Tota

lPl

anG

alic

ia

Zona

157

,710

3,2

72,4

15,4

0,2

19,9

0,1

0,4

5,4

1,5

0,04

0,6

276,

927

5,8

Zona

266

,026

8,3

14,8

0,1

1,1

350,

255

,6Zo

na 3

(1)

182,

768

3,9

0,00

219

6,8

2,1

247,

70,

030,

40,

007

0,5

3,9

1.31

8,1

1.35

6,6

Zona

464

,314

0,1

162,

92,

30,

136

9,7

21,4

Zona

55,

743

,631

,93,

60,

024

,60,

10,

20,

004

0,1

109,

979

,3Zo

na 6

(2)

10,3

40,5

5,0

55,8

70,1

Zona

718

1,3

12,9

0,6

3,4

198,

377

,2Zo

na 8

1,6

40,4

0,7

7,7

0,1

0,7

0,04

0,5

0,1

51,9

55,7

Zona

90,

67,

42,

716

,90,

00,

29,

11,

10,

50,

138

,736

,8

Tota

l57

0,3

1.34

0,3

0,00

248

7,9

43,6

2,6

2,1

292,

41,

13,

89,

10,

46,

71,

01,

50,

011

1,1

5,6

2.76

9,5

2.02

8,5

(1) e

(2) F

alta

info

rmac

ión

das

Con

frar

ías

de C

amba

dos,

Miñ

o e

da O

.PP-

20. A

Con

frar

ía d

e Sa

nxen

xo, n

on e

stá

incl

uida

por

non

ter m

aris

queo

a p

é.Fo

nte:

Ela

bora

ción

pro

pia

CE

S-G

alic

iaa

parti

r do

s da

tos

pres

enta

dos

pola

s pr

opia

s co

nfra

rías

e as

ocia

ción

s. O

tota

l Pla

n G

alic

ia p

rové

n e

do In

form

e P

lan

Gal

icia

Aco

mpa

ñant

esPr

inci

pais

Prod

ucci

ón d

o m

aris

queo

a p

é en

Gal

icia

199

9 (e

n m

illón

s de

pes

etas

)

Secu

ndar

ias

cad

ro 2

.19

.


CESGALICIA

Ameixa babosa

Ameixa fina

Berberecho

Cadelucha

Navalla

Ameixa xaponesa

Caramuxo

Lapa

Longueirón

Mexilón

Ostra (1)

Relo

Tota

lPl

anG

alic

ia

Tota

l enq

uisa

(2)

Zona

144

,206

41,9

3819

1,58

27,

650

0,09

824

,968

0,16

11,

620

10,7

3014

,790

1.40

05,

479

343,

222

317,

154

Aso

ciac

ión

prof

esio

nal d

em

aris

cado

res

"Ped

ra O

lvei

ra"

3,78

65,

448

18,1

321,

978

2,95

014

0032

,294

30,2

60C

onfr

aría

de

Moa

ña25

,500

3,79

092

,690

0,09

80,

161

5,47

912

7,71

812

1,99

4C

onfr

aría

de

Red

onde

la14

,770

12,6

9079

,100

1,60

07,

780

115,

940

115,

946

Con

frar

ía d

e A

rcad

e17

,450

21,3

9038

,840

36,3

66C

onfr

aría

de

Bai

ona

0,15

02,

560

1,66

07,

650

1,62

014

,790

28,4

3012

,588

Tota

l enq

uisa

Zona

157

,741

103,

195

72,4

0015

,447

0,20

419

,933

0,06

00,

369

5,41

31,

476

0,03

50,

644

276,

917

275,

843

Aso

ciac

ión

prof

esio

nal d

em

aris

cado

res

"Ped

ra O

lvei

ra"

4,19

114

,276

5,16

22,

071

1,47

50,

035

27,2

1025

,434

Con

frar

ía d

e M

oaña

34,9

8711

,005

38,8

380,

204

0,06

00,

644

85,7

3878

,177

Con

frar

ía d

e R

edon

dela

18,4

1836

,153

27,9

092,

076

3,93

888

,494

93,4

68C

onfr

aría

de

Arc

ade

36,7

3415

,786

52,5

2056

,097

Con

frar

ía d

e B

aion

a0,

145

5,02

70,

491

15,4

470,

369

1,47

622

,955

22,6

67

(1) e

n un

idad

es(2

) est

e to

tal n

on in

clúe

as

ostr

as q

ue s

on e

n un

idad

esFo

nte:

Ela

bora

ción

pro

pia

CE

S-G

alic

iaa

parti

r do

s da

tos

pres

enta

dos

pola

s pr

opia

s co

nfra

rías

e as

ocia

ción

s. O

tota

l Pla

n G

alic

ia p

rové

n e

do In

form

e P

lan

Gal

icia

Secu

ndar

ias

Prin

cipa

isA

com

paña

ntes

Zona

1: p

rodu

cció

n do

mar

isqu

eo a

pé

e va

lor e

n pr

imei

ra v

enda

199

9

(en

milló

ns d

e pe

seta

s)

Prod

ucci

ón(e

n Tm

.)

Valo

r da

prod

ucci

ón

cad

ro 2

.20

.

pándose un total de 12 especies diferentes. Ovalor total da producción en primeira vendaascendeu a 276,92 millóns de pesetas. En ter-mos relativos, no estuario do Miño e na ría deVigo atópase o 14,5% da producción total dosubsector do marisqueo a pé. O seu valor enprimeria venda aporta o 11,2% do valor totalgalego.

O berberecho é tamén aquí, con 191,582toneladas, a especie de maior producción:representa o 55,8% do total producido nestaárea de producción e o 21,2% da produccióngalega de berberecho. Séguelle en importan-cia a ameixa babosa, con 44,206 toneladas(12,9% e 8,8%, respectivamente), e a ameixafina, con 41,938 toneladas (12,2% e 6,9%).

As confrarías de Moaña e Redondela sonas que presentan en 1999 unha maior produc-ción total, con 127,72 e 115,94 toneladas. Oseu valor en primeira venda supera os 85

millóns de pesetas en cada unha das confrarías.Destacar a existencia nesta zona da Organiza-ción de Productores 38, que inclúe a Moaña,Arcade, Vilaboa e Redondela.

A producción total na ría de Pontevedra,cadro 2.21., ascendeu a 368,755 toneladas eo seu valor en primeira venda, a 350,210millóns de pesetas. A súa importancia relati-va no total galego é do 15,5% na produccióne do 14,1% en valor. O marisqueo a pé nofondo da ría de Pontevedra está regulado porun Plan de Explotación Conxunto que inte-gran as confrarías de Pontevedra, Lourizán eRaxó. A súa producción acada as 363 tonela-das e o seu valor en primeira venda, os 344,4millóns de pesetas.

A principal especie da área é a ameixafina, cunha producción total de 216,275 tone-ladas, que representan o 58,7% do total pro-ducido na devandita área de producción e o


CESGALICIA

Am

eixa

bab

osa

Am

eixa

fina

Ber

bere

cho

Ost

ra(1

)

Rel

o

TotalPlan

Galicia

Total enquisa (2)

Zona 2 56,940 216,275 84,925 2.070 10,615 368,755 56,746Confraría de Aldán 1,940 1,275 1,925 2070 0,615 5,755 3,645Confraría de Lourizán 8,080 80,100 31,440 2,030 121,650Confraría de Pontevedra 33,900 101,700 41,000 176,600Confraría de Raxó (3) 55,000 215,000 83,000 10,000 363,000 53,101

Total enquisa

Zona 2 65,960 268,252 14,784 0,145 1,069 350,210 55,564Confraría de Aldán 2,160 2,752 0,684 0,145 0,069 5,810 3,785Confraría de Lourizán 9,031 109,202 4,888 0,168 123,289Confraría de Pontevedra 40,700 142,500 12,300 195,500Confraría de Raxó (3) 63,800 265,500 14,100 1,000 344,400 51,779

(1) en unidades(2) este total non inclúe as ostras que son en unidades(3) Plan de explotación conxunto que integran as Cofradías de Pontevedra, Lourizán e Raxó. Elaborado para o ano 1999Fonte: Elaboración propia CES-Galicia a partir dos datos presentados polas propias confrarías e asociacións. O total Plan Galicia provén e do Informe Plan Galicia

(en Tm.)

Valor da producción(en millóns de pesetas)

Zona 2: producción do marisqueo a pé e valor en primeira venda 1999

AcompañantesPrincipais

Producción

cadro 2.21.


CESGALICIA

Ameixa babosa

Ameixa fina

Ameixa rubia

Berberecho

Ameixa bicuda

Ameixa xaponesa

Caramuxo

Carneiro

Ostión(1)

Ostra (1)

Relo

Tota

lPl

anG

alic

ia

Tota

l enq

uisa

(2)

Zona

3 (

3)16

2,83

226

5,47

10,

004

473,

660

2,97

622

1,28

30,

090

0,14

144

210

527

29,8

461.

158,

817

1.14

8,98

3C

oope

rativ

a R

ía d

e A

rous

a2,

130

4,32

02,

350

5,27

014

,070

-C

onfr

aría

de

Cab

o de

Cru

z14

,500

33,8

0027

0,90

026

,400

0,60

034

6,20

031

8,79

0C

onfr

aría

de

Car

ril0,

330

0,49

04,

130

1,58

06,

530

-C

onfr

aría

de

Palm

eira

5,10

01,

240

0,06

00,

070

442

1912

6,47

06,

345

Con

frar

ía d

e R

ianx

o3,

520

59,5

409,

930

80,3

3015

3,32

018

4,88

8C

onfr

aría

de

Vila

nova

27,6

7033

,660

0,00

445

,998

0,79

745

,800

0,09

00,

005

1,36

015

5,38

416

4,18

9C

onfr

aría

de

Vila

xoan

25,3

8014

,150

14,5

5011

,280

6035

65,3

6065

,381

Con

frar

ía d

e O

Gro

ve84

,202

118,

271

125,

742

2,17

950

,623

0,06

625

8027

,886

411,

483

409,

390

Tota

l enq

uisa

Zona

3 (3

)18

2,68

268

3,90

00,

002

196,

806

2,12

624

7,73

60,

032

0,39

70,

007

0,49

03,

910

1.31

8,08

81.

356,

647

Coo

pera

tiva

Ría

de

Aro

usa

2,24

512

,090

1,01

06,

299

21,6

44-

Con

frar

ía d

e C

abo

de C

ruz

18,7

4687

,320

121,

097

24,3

950,

050

251,

608

250,

862

Con

frar

ía d

e C

arril

0,35

30,

853

0,73

21,

264

3,20

2-

Con

frar

ía d

e Pa

lmei

ra6,

709

3,09

90,

030

0,04

30,

007

0,09

99,

987

9,68

7C

onfr

aría

de

Ria

nxo

4,13

017

3,74

79,

930

91,8

3127

9,63

827

9,76

9C

onfr

aría

de

Vila

nova

32,0

7692

,760

0,00

216

,016

0,47

655

,530

0,03

20,

002

0,17

819

7,07

221

7,28

1C

onfr

aría

de

Vila

xoan

29,7

5832

,172

7,25

113

,444

0,28

882

,913

82,8

61C

onfr

aría

de

O G

rove

88,6

6528

1,85

940

,740

1,65

054

,973

0,35

20,

103

3,68

247

2,02

451

6,18

7

(1) e

n un

idad

es(2

) est

e to

tal n

on in

clúe

as

ostr

as n

in o

s os

tións

que

son

en

unid

ades

(3) F

alta

info

rmac

ión

das

Con

frar

ías

de C

amba

dos

e da

O.P

P-20

. A C

onfr

aría

de

Sanx

enxo

, non

est

á in

clui

da p

or n

on te

r mar

isqu

eo a

pé.

Font

e: E

labo

raci

ón p

ropi

a C

ES

-Gal

icia

a pa

rtir

dos

dato

s pr

esen

tado

s po

las

prop

ias

conf

raría

s e

asoc

iaci

óns.

O to

tal P

lan

Gal

icia

pro

vén

e do

Info

rme

Pla

n G

alic

ia

Zona

3: p

rodu

cció

n do

mar

isqu

eo a

pé

e va

lor e

n pr

imei

ra v

enda

199

9

Valo

r da

prod

ucci

ón(e

n m

illóns

de

pese

tas)

Aco

mpa

ñant

esPr

inci

pais

Prod

ucci

ón(e

n Tm

.)

cad

ro 2

.22

.

35,7% da producción total de ameixa fina.Séguelle en importancia o berberecho, con84,925 toneladas (23% e 9,4%, respectiva-mente) e a ameixa babosa, con 56,94 tonela-das (15,4% e 11,3%).

No caso das rías de Muros e Noia, aproducción total ascendeu en 1999 a 517,988toneladas e o seu valor en primeira venda a369,708 millóns de pesetas, co que o seu pesorelativo no total galego é do 18,4% para aproducción e do 11,4% no valor.

O berberecho é a especie de maior pro-ducción, con 404,454 toneladas (o 78% dototal producido na devandita área de produc-ción e o 31,9% da producción total de berbe-recho) e un valor en primeria venda de162,853 millóns de pesetas (o 44% do valortotal do producido na área e o 33,3% do valortotal da producción de berberecho).

A área de producción que abrangue o

seo de Corcubión, as rías de Camariñas,Corme e Laxe e a lagoa de Baldaio, é aquinta zona pola súa producción, con 143,13toneladas, e en termos do seu valor en pri-meira venda, con 109,90 millóns de pesetas.En termos relativos, a producción total repre-senta o 6,0% da producción galega e o valoren primeira venda, o 3,3% do galego.

Entre as especies máis importantesnesta zona de producción salienta o berbere-cho, con 86,81 toneladas, o que representa o60,6% da producción total desta zona e o9,6% da producción galega deste molusco.Séguelle en importancia a producción deameixa xapónica, con 27,2 toneladas, o quesupón o 19,0% da producción da zona e o9,8% da producción galega desta especie.

Entre as confrarías da zona, salienta aimportancia da confraría de Camariñas, queaporta o 74,8% da producción total da zona(107,13 toneladas). Nos casos da ameixa


CESGALICIA

Secundarias AcompañantesA

mei

xa b

abos

a

Am

eixa

fina

Ber

bere

cho

Nav

alla

Ost

ra (1

)

TotalPlan

Galicia

Total enquisa (2)

Zona 4 53,339 58,925 404,454 1,270 2455 517,988 40,704Confraría de Muros 0,339 1,925 37,454 1,270 2455 40,988 40,704Confraría de Noia 53,000 57,000 367,000 477,000

Total enquisa

Zona 4 64,322 140,119 162,853 2,316 0,098 369,708 21,411Confraría de Muros 0,322 4,119 15,853 2,316 0,098 22,708 21,411Confraría de Noia 64,000 136,000 147,000 347,000

(1) en unidades(2) este total non inclúe as ostras que son en unidadesFonte: Elaboración propia CES-Galicia a partir dos datos presentados polas propias confrarías e asociacións. O total Plan Galicia provén e do Informe Plan Galicia


(en Tm.)


Principais

Producción

cadro 2.23.


CESGALICIA

Ameixa babosa

Ameixa fina

Berberecho

Cadelucha

Navalla

Caramuxo

Longueirón

Ameixa xaponesa

Ostión(1)

Ostra(1)

Tota

lPl

anG

alic

ia

Tota

l enq

uisa

(2)

Zona

54,

792

21,8

7686

,806

1,58

00,

015

0,41

40,

459

27,1

9119

042

9014

3,13

313

9,27

0A

grup

ació

n de

Mar

isca

dore

s de

Bal

daio

0,34

00,

330

1,13

019

042

901,

800

1,79

7C

onfr

aría

de

Cab

o de

Cor

cubi

ón0,

800

30,7

901,

580

1,03

034

,200

33,4

48C

onfr

aría

de

Río

Anl

lóns

--

Con

frar

ía d

e C

amar

iñas

4,45

220

,746

54,8

860,

015

0,41

40,

459

26,1

6110

7,13

310

4,02

5

Tota

l enq

uisa

Zona

55,

689

43,5

7731

,948

3,60

00,

015

0,07

80,

230

24,6

130,

004

0,14

410

9,89

779

,282

Agr

upac

ión

de M

aris

cado

res

deB

alda

io0,

376

0,84

30,

727

0,00

40,

144

2,09

51,

403

Con

frar

ía d

e C

abo

de C

orcu

bión

1,82

010

,260

3,60

00,

259

15,9

3915

,248

Con

frar

ía d

e R

ío A

nlló

ns-

-C

onfr

aría

de

Cam

ariñ

as5,

313

40,9

1420

,960

0,01

50,

078

0,23

024

,354

91,8

6462

,631

(1) e

n un

idad

es(2

) est

e to

tal n

on in

clúe

as

ostr

as n

in o

s os

tións

que

son

en

unid

ades

Font

e: E

labo

raci

ón p

ropi

a C

ES

-Gal

icia

a pa

rtir

dos

dato

s pr

esen

tado

s po

las

prop

ias

conf

raría

s e

asoc

iaci

óns.

O to

tal P

lan

Gal

icia

pro

vén

e do

Info

rme

Pla

n G

alic

ia

(en

milló

ns d

e pe

seta

s)

Prin

cipa

isSe

cund

aria

s

Zona

5: p

rodu

cció

n do

mar

isqu

eo a

pé

e va

lor e

n pr

imei

ra v

enda

199

9

Aco

mpa

ñant

es

Prod

ucci

ón(e

n Tm

.)

Valo

r da

prod

ucci

ón

cad

ro 2

.24

.

xapónica, ameixa fina e ameixa babosa, a súaporcentaxe de participación supera o 90%.

A zona 6, rías de A Coruña e de Ares-Betanzos, é a que presenta a menor varieda-de de especies, con tan só tres: ameixa babo-sa, ameixa fina e berberecho. A producciónascendeu en 1999 a 48,970 toneladas e o seuvalor en primeira venda, a 70,119 millóns depesetas.

Como na zona 2 e na 8 (Ortigueira eCedeira), a ameixa fina é a especie predomi-nante nestas rías. As 21,9 toneladas recollidassupoñen o 44,7% da producción desta zonade producción e o 3,3% da producción gale-ga de ameixa fina.

A zona 7 de producción, ría de Ferrol,presentou en 1999 unha producción de183,34 toneladas, cun valor de 198,28millóns de pesetas. En termos relativos, estazona de producción acolle o 7,7% do totalproducido por este subsector e o 8,0% do seuvalor en primeira venda.

Esta zona caracterízase por se-la únicaque presenta como especie predominante aameixa babosa, cunha producción de 170,36toneladas (o 92,9% do total producido nadevandita área de producción e o 33,8% daproducción total de ameixa babosa). Ade-mais, acolle a práctica totalidade da produc-ción de carneiro de Galicia, con 5,104 tonela-das (o 98,6%).

A confraría de Barallobre é a máisimportante da área, cunha producción total de145,293 toneladas e un valor en primeiravenda de 148,160 millóns de pesetas, o querepresenta o 79,2% e 74,7%, respectivamen-te, da producción e do valor total da produc-ción nesta zona.

Na ría de Ortigueira a producción total

ascendeu a 27,86 toneladas e o valor en pri-meira venda foi de 51,95 millóns de pesetas,o que representa o 1,2% e o 2,1% da produc-ción galega e do valor total da mesma en pri-meira venda, respectivamente.

A ameixa fina é a especie de maior pro-ducción, con 17,45 toneladas (o 62,6% dototal producido na devandita área de produc-ción e o 2,9% da producción galega destemolusco). Asemade, esta área é a máximaproductora de ostra, con case 12.000 unida-des no ano 1999.

A confraría de Espasante, malia se-laque menos variedade de especies extrae, é aque presenta unha maior producción total,con 12,58 toneladas, e un maior valor en pri-meira venda, con 23,11 millóns de pesetas (o45,2% do total producido nesta área e o44,5% do seu valor en primeira venda).

Finalmente, a zona 9, que abrangue asrías de Viveiro-Barqueiro e a de Ribadeo,é a que presenta a menor producción e asegunda (por diante da ría de Muros e Noia)en valor da mesma. En 1999, a producciónascendeu a 22,93 toneladas, cun valor enprimeira venda de 38,67 millóns de pesetas,o que representa o 1% e o 1,6% do totalgalego desas magnitudes.

As especies máis importantes pola súaproducción e valor da mesma son a cadelu-cha, con 7,31 toneladas e 16,92 millóns depesetas, respectivamente, e a cornicha, con4,67 toneladas e 9,08 millóns de pesetas. Enconxunto, estas especies representan o 52,3%da producción da área e o 67,2% do valor enprimeira venda total.

A confraría máis importante da zona é ade O Vicedo, onde a súa producción acada as10,9 toneladas (o 47,5% da producción dazona). Nesta confraría a producción da cade-


CESGALICIA


CESGALICIA

Am

eixa

bab

osa

Am

eixa

fina

Ber

bere

cho

Totalenquisa

TotalPlan

Galicia

Zona 6 (1) 10,970 21,900 16,100 48,970 55,312Confraría de A Coruña 10,970 21,900 16,100 48,970 49,803Confraría de Miño 5,509

Zona 6 (1) 10,308 40,512 4,976 55,796 70,105Confraría de A Coruña 10,308 40,512 4,976 55,796 55,782Confraría de Miño 14,323

(1) Falta información da Confraría de Miño.Fonte: Elaboración propia CES-Galicia a partir dos datos presentados polas propias confrarías e asociacións. O total Plan Galicia provén e do Informe Plan Galicia


(en Tm.)


Principais

Producción

cadro 2.25.

Acompañantes

Am

eixa

bab

osa

Am

eixa

fina

Ber

bere

cho

Car

neiro

Totalenquisa

TotalPlan

Galicia

Zona 7 170,363 5,134 2,741 5,104 183,342 62,354Confraría de Barallobre (1) 135,763 1,852 2,574 5,104 145,293 28,718Confraría de Ferrol 1,700 0,082 0,167 1,949 -Confraría de Mugardos 32,900 3,200 36,100 33,636

Zona 7 181,343 12,872 0,636 3,426 198,277 77,158Confraría de Barallobre 139,528 4,587 0,619 3,426 148,160 31,593Confraría de Ferrol 1,214 0,082 0,017 1,313 -Confraría de Mugardos 40,601 8,203 48,804 45,565

(1) das 145,293 toneladas totais, 116,574 toneladas corresponden a marisqueo a pé con embarcación auxiliar e 28,719 a marisqueo a pé exclusivamenteFonte: Elaboración propia CES-Galicia a partir dos datos presentados polas propias confrarías e asociacións. O total Plan Galicia provén e do Informe Plan Galicia


Principais

(en millóns de pesetas)

Producción(en Tm.)

Valor da producción

cadro 2.26.


CESGALICIA

Secu

ndar

ias

Ameixa babosa

Ameixa fina

Berberecho

Cadelucha

Ameixa xaponesa

Caramuxo

Cornicha

Longueirón vello

Ostra (1)

Tota

lPl

anG

alic

ia

Tota

l enq

uisa

(2)

Zona

81,

530

17,4

502,

000

3,21

00,

180

1,90

00,

130

1,45

611

934

27,8

5629

,414

Con

frar

ía d

e C

ariñ

o0,

360

8,03

00,

190

0,08

011

277

8,66

09,

780

Con

frar

ía d

e C

edei

ra0,

010

1,81

03,

210

0,13

01,

456

657

6,61

66,

680

Con

frar

ía d

e Es

pasa

nte

1,17

09,

410

0,10

01,

900

12,5

8012

,954

Tota

l enq

uisa

Zona

81,

639

40,4

260,

748

7,65

20,

103

0,70

20,

038

0,51

30,

124

51,9

4555

,660

Con

frar

ía d

e C

ariñ

o0,

357

19,3

590,

055

0,10

419

,875

23,3

19C

onfr

aría

de

Ced

eira

0,04

20,

693

7,65

20,

038

0,51

30,

020

8,95

88,

632

Con

frar

ía d

e Es

pasa

nte

1,28

221

,025

0,10

30,

702

23,1

1223

,709

(1) e

n un

idad

es(2

) est

e to

tal n

on in

clúe

as

ostr

as q

ue s

on e

n un

idad

esFo

nte:

Ela

bora

ción

pro

pia

CE

S-G

alic

iaa

parti

r do

s da

tos

pres

enta

dos

pola

s pr

opia

s co

nfra

rías

e as

ocia

ción

s. O

tota

l Pla

n G

alic

ia p

rové

n e

do In

form

e P

lan

Gal

icia

Zona

8: p

rodu

cció

n do

mar

isqu

eo a

pé

e va

lor e

n pr

imei

ra v

enda

199

9

Valo

r da

prod

ucci

ón(e

n m

illóns

de

pese

tas)

Aco

mpa

ñant

es

Prod

ucci

ón(e

n Tm

.)

Prin

cipa

is

cad

ro 2

.27

.


CESGALICIA

Ameixa babosa

Ameixa fina

Berberecho

Cadelucha

Navalla

Caramuxo

Cornicha

Longueirón

Longueirón vello

Ostra(1)

Tota

lPl

anG

alic

ia

Tota

l en

quis

a(2)

Zona

90,

470

3,00

05,

449

7,31

00,

014

0,84

54,

670

0,43

50,

732

2545

22,9

2526

,116

Con

frar

ía d

e C

elei

ro0,

156

0,01

40,

242

0,35

522

000,

767

0,41

2C

onfr

aría

de

Foz

0,67

70,

279

0,42

00,

603

0,11

22,

091

2,09

1C

onfr

aría

de

O B

arqu

eiro

0,47

02,

030

0,77

00,

390

4,67

00,

080

8,41

07,

410

Con

frar

ía d

e O

Vic

edo

4,40

06,

500

10,9

0010

,443

Con

frar

ía d

e R

ibad

eo0,

137

0,62

034

50,

757

5,76

0

Tota

l enq

uisa

Zona

90,

596

7,42

92,

721

16,9

180,

038

0,24

69,

082

1,06

60,

516

0,05

438

,666

36,8

02C

onfr

aría

de

Cel

eiro

0,53

00,

038

0,07

90,

246

0,04

20,

935

0,43

6C

onfr

aría

de

Foz

1,23

80,

011

0,76

30,

167

0,09

22,

271

2,23

4C

onfr

aría

de

O B

arqu

eiro

0,59

65,

511

0,31

00,

155

9,08

20,

820

16,4

7413

,701

Con

frar

ía d

e O

Vic

edo

2,40

016

,000

18,4

0018

,890

Con

frar

ía d

e R

ibad

eo0,

150

0,42

40,

012

0,58

61,

541

(1) e

n un

idad

es(2

) est

e to

tal n

on in

clúe

as

ostr

as q

ue s

on e

n un

idad

esFo

nte:

Ela

bora

ción

pro

pia

CE

S-G

alic

iaa

parti

r do

s da

tos

pres

enta

dos

pola

s pr

opia

s co

nfra

rías

e as

ocia

ción

s. O

tota

l Pla

n G

alic

ia p

rové

n e

do In

form

e P

lan

Gal

icia

Zona

9: p

rodu

cció

n do

mar

isqu

eo a

pé

e va

lor e

n pr

imei

ra v

enda

199

9

(en

milló

ns d

e pe

seta

s)

Secu

ndar

ias

Prin

cipa

isA

com

paña

ntes

Prod

ucci

ón(e

n Tm

.)

Valo

r da

prod

ucci

ón

cad

ro 2

.28

.

lucha e do berberecho representa o 88,1% e80,7% da producción destas especies na zonae o seu valor en primeira venda, o 94,6% e o88,2%, respectivamente.

Perspectivas

Para analiza-las perspectivas do subsec-tor do marisqueo a pé, terase en conta, porunha banda, a evolución da producciónseguida nas 30 confrarías analizadas noInforme Plan Galicia nos último catro anos e,por outra, realizarase unha comparación entreas estimacións da productividade potencialdos distintos productos analizados por Feugae os datos de producción real das distintaszonas “administrativas” de producciónsegundo os datos presentados no InformePlan Galicia.

Respecto á evolución da producción ólongo dos anos comprendidos entre 1996 e1999, as 30 confrarías analizadas experimen-taron un crecemento continuo da mesma: avariación entre o 96 e o 99 foi do 47,3%. Nonobstante, o crecemento entre os anos 1998 e1997 foi do 1,3% e dun 7,3% no períodoseguinte (cadro 2.29.).

Atendendo á distribución por áreasadministrativas de producción, e comparandoos datos dos anos 1996 e 1999, tan só hai 3zonas que experimentan un crecemento daproducción: a zona 3, que rexistra un incre-mento do 163,7%; a zona 5, cun crecementodo 50,7%; e a zona 7, cun 9,5%. O resto daszonas de producción amosan, en maior oumenor medida, un descenso na mesma,salientando a caída de máis do 50% en Murose na zona 8.

Analizando a evolución ano a ano,pódese apreciar que, en 1999, a producciónexperimentou un crecemento do 18,3% nasRías Baixas, mentres que descendeu no resto

das zonas. Pola contra, entre os anos 1998 e1997, as Rías Baixas sufriron unha caída dasúa producción (-5,3%) fronte ó crecementono resto das áreas.

Tendo en conta a evolución da produc-ción real do marisqueo a pé no cuadrienio1996–99, que aumentou un 47,28% nas 30confrarías do Plan Galicia segundo os datospresentados no Informe Plan Galicia (repre-sentan entre o 75% e o 80% da produccióngalega de marisqueo a pé) e os datos da pro-ductividade potencial estimada por Feuga,pode considerarse posible que o subsector domarisqueo a pé en Galicia manteña ritmos decrecemento cuadrienais similares ós experi-mentados nese período. Non obstante, cóm-pre considera-lo comportamento non homo-xéneo do seu crecemento anual, dado que ocrecemento experimentado entre 1997 e 1996foi do 35,5%, do 1,3% entre os anos 1998 e97 e do 7,3% entre os anos 98 e 99 (cadro2.30.).

No caso da evolución do valor da pro-ducción en primeira venda, entre os anos1996 e 1999 esta aumentou case un 100% noconxunto das confrarías analizadas (repre-sentan máis do 80% do valor da producciónen primeira venda destes productos en Gali-cia). Considerando os crecementos ano a ano,os incrementos están próximos ó 30% entreos anos 97/96 e 98/97, e ó 16% entre os anos99 e 98.

Entre as distintas zonas de producciónsalienta a evolución experimentada polasconfrarías da ría de Arousa, que rexistran unincremento nese período do 213,8% e que é aúnica que presenta un crecemento ó longodos catro anos considerados. No último ano,ó igual que acontecía no caso da producción,as áreas de producción das Rías Baixas pre-sentan un aumento do valor da producción(un 24,7% respecto a 1998)


CESGALICIA


CESGALICIA

Evolución Diferencia Producción P.G Producción Prod. P.G -Productividade

potencialProd. P.G 99/

Prod. PotencialProd. Enqu. 99/Prod.Potencial

99/96 99/96 99 Enquisa 99 prod. enquisa (Feuga)

(%)

Zona 1 -0,76 -2414 317,2 343,2 -26,0 6.366,2 5,0 5,4Zona 2 -26,79 -20761 56,7 368,8 -312,0 1.695,6 3,3 21,7Zona 3 (1) 163,69 713254 1.149,0 1.158,3 -9,3 23.691,7 4,8 4,8Zona 4 -58,14 -56544 40,7 518,0 -477,3 4.325,8 0,9 12,0Zona 5 50,65 46826 139,3 143,1 -3,9 2.213,2 6,3 6,5Zona 6 (2) -43,38 -42383 55,3 4,9 50,4 850,0 6,5 0,6Zona 7 9,50 5408 62,3 183,3 -121,0 3.895,7 1,6 4,7Zona 8 -52,98 -33144 29,4 27,9 1,6 3.041,9 1,0 0,9Zona 9 -23,53 -8034 26,1 22,9 3,2 1.273,7 2,1 1,8

Total 47,28 602.208 1.876,0 2.770,4 -894,4 47.353,7 4,0 5,9

(1) e (2) Falta información das Confrarías de Cambados, Miño e da O.PP-20. A Confraría de Sanxenxo, non está incluida por non ter marisqueo a pé.Fonte: Elaboración propia CES-Galicia a partir de Feuga, I nforme Ordenación integral del espacio marítimo-terrestre de Galicia e Plan Galicia

Relación entre a productividade potencial e a producción nas distintas zonas

(en Tm.) (%)

cadro 2.30.

1996 1997 1998 1999

Ribadeo 893 1.381 1.819 5.760Foz 6.901 5.106 8.220 2.091Celeiro - - - 412O Vicedo 17.932 17.855 16.665 10.443O Barqueiro 8.424 18.065 16.400 7.410Espasante 9.189 10.230 12.971 12.954Cariño 12.709 13.697 9.369 9.780Cedeira 40.660 15.353 17.186 6.680Mugardos 35.267 48.179 52.737 33.636Barallobre 21.670 35.335 47.120 28.718Miño 7.848 9.084 2.074 5.509A Coruña 89.847 62.132 75.023 49.803Baldaio 2.676 5.677 2.181 1.797Anllóns 5 40.022 4.330 -Camariñas 81.459 36.831 127.138 104.025Corcubión 8.304 15.912 34.337 33.448Muros 97.248 42.444 35.098 40.704Palmeira - - 3.979 6.345Cabo de Cruz 99.770 357.912 271.179 318.790Rianxo 22.692 241.130 138.783 184.888Vilaxoan 81.018 83.778 93.359 65.381Vilanova 75.182 112.873 162.248 164.189O Grove 157.067 231.091 334.875 409.390Raxó 75.226 57.272 38.553 53.101Aldán 2.281 2.368 2.175 3.645Moaña 128.052 159.783 99.484 121.994Vilaboa 30.912 13.574 2.326 30.260Arcade 43.839 17.101 21.340 36.366Redondela 111.532 65.347 111.384 115.946Baiona 5.233 6.741 6.728 12.588

Plan Galicia 1.273.836 1.726.273 1.749.081 1.876.053

Fonte: Informe Plan Galicia

Evolución da producción do marisqueo a pé

(en kg)

cadro 2.29.

Pola contra, as zonas de producción 4, 6e 9 amosan un descenso superior ó 10% entreos anos 1996 e 1999.

n análise enquisa/Plan Galicia

Os datos proporcionados polo PlanGalicia e os recollidos directamente das con-frarías pola enquisa do CES presentan, enmaior ou menor medida, diferencias recolli-das no cadro 2.30., debidas a diferentes cau-sas.

En primeiro lugar, a diferencia no volu-me de producción dado polo Plan Galicia epola enquisa do CES para a zona 1 (26 tone-ladas) está determinada polo volume de pro-

ducción dado pola confraría de Baiona enresposta á enquisa do CES, que é mais dodobre do que se reflexa no Plan Galicia. Senembargo, a diferencia no volume de produc-ción non se manifesta na mesma medida nosdatos do valor da producción en primeiravenda, tal como se observa no cadro 2.31.

De moita maior importancia é a diferen-cia nos totais de producción na zona 2, (312toneladas). Esta diferencia está explicadapolo feito de que no Plan Galicia non seinclúen os datos das confrarías de Lourizán ePontevedra, datos que si foron proporciona-dos ó CES.

A diferencia observada nos totais deproducción na zona 4 (477,3 toneladas) débe-se á incorporación nos datos da enquisa do


CESGALICIA

1996 1997 1998 1999

Ribadeo 526.650 871.314 1.276.761 1.541.092Foz 3.759.339 4.890.808 4.990.000 2.234.150Celeiro - - - 435.781O Vicedo 21.059.288 30.158.484 25.379.397 18.889.870O Barqueiro 16.325.588 29.596.748 27.829.361 13.700.904Espasante 18.865.659 14.949.227 14.768.099 23.708.956Cariño 13.398.689 15.824.770 16.903.507 23.318.768Cedeira 16.837.971 11.187.812 10.662.675 8.632.381Mugardos 46.117.825 61.324.989 62.448.221 45.564.936Barallobre 20.557.200 41.323.812 50.643.087 31.593.168Miño 32.010.860 34.096.687 6.642.062 14.323.400A Coruña 49.263.659 40.973.544 72.343.610 55.782.197Baldaio 1.071.629 3.131.322 2.150.225 1.402.850Anllóns 13.500 13.567.050 866.000 -Camariñas 36.085.161 45.718.167 64.621.813 62.630.573Corcubión 3.576.114 9.226.050 13.405.993 15.248.375Muros 24.097.417 17.116.013 16.635.418 21.411.354Palmeira - - 6.744.842 9.686.842Cabo de Cruz 104.873.031 182.311.176 183.787.722 250.862.989Rianxo 33.190.156 98.345.873 241.557.021 279.769.461Vilaxoan 31.464.648 70.922.787 87.935.572 82.861.234Vilanova 96.501.053 111.416.507 196.422.552 217.280.920O Grove 166.266.958 284.293.999 407.285.882 516.186.881Raxó 50.299.528 46.036.540 44.175.547 51.779.751Aldán 1.546.073 1.300.744 2.457.315 3.785.422Moaña 69.170.701 60.392.968 62.010.306 78.177.083Vilaboa 31.194.056 17.066.994 4.294.293 25.433.832Arcade 45.032.381 30.422.197 33.596.239 56.097.028Redondela 77.278.410 42.920.737 73.084.421 93.468.377Baiona 8.066.284 8.879.933 10.991.725 22.667.107

Plan Galicia 1.018.449.828 1.328.267.252 1.745.909.666 2.028.475.682

Fonte: Informe Plan Galicia

Evolución do valor de producción do marisqueo a pé

(en ptas)

cadro 2.31.

CES da producción da confraría de Noia,datos non contabilizados no Plan Galicia eque determinan que o volume de producciónreal en relación ó potencial pase do 0,9% cosdatos do Plan Galicia ó 12% unha vez que seinclúe a producción da dita confraría. O dife-rencial de producción tradúcese nunha impor-tante diferencia no total do valor da mesma(348.297.000 pts máis), o que reflexa aimportancia da confraría de Noia no total dazona 4.

No que á zona 5 respecta, as diferenciasnos totais do valor e volume de producciónson en grande medida causadas polos datosproporcionados pola confraría de Camariñas.O reducido diferencial no volume de produc-ción de dita confraría (3.108 kg) tradúcesenun elevado diferencial no valor da mesma(29.233.000 pts).

Unha grande diferencia entre a produc-ción total do Plan Galicia e a que proporcio-na a enquisa do CES dase na zona número 7(121 toneladas). A causa fundamental destadiferencia está no feito de que o dato propor-cionado pola confraría de Barallobre ó CESinclúe 116,574 toneladas de producción domarisqueo con embarcación auxiliar, que, porser legalmente considerado como marisqueoa pé, inclúese, mentres que o Plan Galiciaexclúeo. Ademais, aínda que cuantitativa-mente inferior, destaca que o dato do CESinclúe a producción da confraría de Ferrol,dato do que non dispón o Plan Galicia.

A pequena diferencia entre os totais quese observa na zona 8 é debida fundamental-mente á diferencia no volume de producciónde ameixa fina que a confraría de Cariño tenno Plan Galicia e na enquisa do CES.

Por último na zona 9, a diferencia nostotais ven dada polo diferente volume de pro-ducción dado pola confraría de Ribadeo.

Polo tanto, pódese dicir, dun xeito xeral,que as diferencias que existen entre os datosdo Plan Galicia e os que as diferentes confra-rías, cooperativas e asociacións proporciona-ron ó CES a través da enquisa elaborada,débense en grande medida ó feito de que oCES contou con datos de confrarías que nonforon incluídos no Plan Galicia, aínda que seconsiderasen esas confrarías.

Este diferencial explica tamén as dife-rentes porcentaxes que se obteñen no cadro2.30., cando se analiza a relación entre pro-ducción Plan Galicia / Producción potencial ea producción enquisa / producción potencial.Unhas porcentaxes que poden ter diferenciassignificativas, como no caso da zona 2, e quesó son consecuencia do incremento dos niveisde producción que se deriva da inclusión deconfrarías con un volume de producciónimportante no que o marisqueo a pé respectacomo é o caso da confraría de Pontevedra ouLourizán entre outras, o que provoca que asporcentaxes cubertas por cada zona do seuvolume de producción potencial, tal e comafoi calculado por Feuga, sexan maiores queos derivados do Plan Galicia. n


CESGALICIA

CES II · 2018. 10. 23. · invertebrados mariños nas augas da Comuni-dade Autónoma de Galicia. O...

Documents

Transcript of CES II · 2018. 10. 23. · invertebrados mariños nas augas da Comuni-dade Autónoma de Galicia. O...