CASTELAO

DI S C U R S O

E dicións ANXEL CASAL

1MOCEDAD ES GALEGAS

R o S A R 1 O • BUENOS AIRES • MONTEVIDEO

CANTADEo

HINO GALEGO•

Que d io os rumorososNa costa ve rdecente,O raio trasparente,Do prácido luar•.•?Q ue d io as a lt as copasD 'e scu ro arume a rp ad o,C o eeu ben compasado,Monótono fungar••.?

-Do teu verdor cin guidoE de benígnos as tros,Confin dos verdes castros,E val eroso ch án,Non d és a esquecemento,D a inx uria o rudo encono;D esp e rt a do teu ecnc,Fogar de Breog án.

O s b ós e xenerosos,A nosa voz entendenE co n arroubo at eudenO naso ro uco son ;M ais, só os ign orantes.E fér idos e d uros,Imb éciles o escures,N o-no s en ten d en , nao.

O s eemp os son chegad os,Dos ba rdo s d as ed ad es,Q u'as vosas vagu eda d es ,C u mp rido fin ter á n;Pois dond e quer xigante,A n osa voz p reg óa,A renden zón da bóaNazón de Breogán.

DUA.S v E, R. 'B A. S

Con iste gran discurso de Ca stelao -verdadeiro tratado degaleguismo-, as MOCEDADES GALEGAS pretenden iniciar,

co -axuda da coleitividade, unha laboura de amplia di fusión dosideaes rcivindicadores da pe rsoa lid ade i-a cultura do noso pobo .

Pensamos que é mester ir creando nas riosas xen tes unhaconcencia galega, Os galegos debemos comprender de unha vez,

que todas as nosas desditas coleitiv as teñ en orixe n-isa f alla deconcencia g aleg a que achamos a tr av és da n osa historia moder n a ,

Un pobo qu e non ten un conceuto cabal da sua person alidade, ser á

sernpre un pobo sometido i-aldraxado, P or iso chegamo s a creerque é un caso de orgulo individual e tam én co leitivo , o p ret endero erguemento cívico e cultural do noso País. I ste anceio l óxico

está ba sado na eternidade da Galiza. ¿Acaso non ternos un m odo

de ser peculiar, un idioma, un arte • •• ?

Non foi posible, dend-é século XV, aniqui lar o esprito, a

esencia do pobo galego ap esar dos tristes períodos de decadenciaque facían pensar nun eclipse total. Y-é así, que no século pasado,

ao impulso do romantismo, p arirá as outas figuras precursor as dogaleguismo; os paladins inesquecib les dos direitos h istó ricos de

Galiza,

Xa non están soíos, Unha pleiade de bomes ilus tres, imbuidos

dos nobres ideaes dos precursores, babian irrumpido poi-os catrocostados de Galiza, cheos de ánsias redentoras, cando apareceu

o cuartelazo tradizoal da Hespaña negra que voltou a sumir aospobos ibéricos no despotismo mais criminoso de que se ten noticia.

Co grito solene de [viva Galiza ceibe! a flor de beizos, foronasesiñados pol-a Falanxe na plenitude da sua vida, esgrevios repre­

sen tan tes da nosa cultura, da nosa cibdadania.

Mortos están físicamente, pero xa nunca mais os esquece­

remos. Son eles os que manterán incólumes en nós os outos

ideaes galegos que nos son comuns, e poi-os cales deron o seusangue xeneroso.

** *

I rmán galego: cando te acbegues as cousas galeg as que non

sexa co único fin de evocar as belezas do co rrun cho qu e nos veunacer. En ca si toda a n osa producción literaria p alpi ta sem pre

un anceio de Iibercla de. A demais, non esquezas que G aliza no

in tre presente cifra as su as espranzas de re de nción en nós; nonesquezas ta mpouco o sacrificio dos derradeiros mártir es. Por isoé perciso que p ara co nquerir isa liberdade e ser d iñ e s d os nosos

morros, concretes unha aición práitica. ¿Cal pode ser? Sinxela­mente facendo coñecer e comprender istes problemas que atañen

a persoalidade bistórica da Galiza, as suas amistades galegasdiarias. Que a leitura d'istas follas, donde fica exposto o pensa­mento do ilustre irmán Castelao, dé motivo a isa aición, é todo

canto desexamos.

2

ANXEL CASAL EN NÚS

A nxel Casal, Patriota Galeqo, Editor desin tere­sado e xenet oso de libros qaleqos, é unba das figurasmais ilus tres do galeguismo e que mais outos seroizospresto u a Patria Galega. Por b'ó e xeneroso, por sergalego aierooado, por sentir intensamente a dar da PatriaGaleqa, por ser un oerdadeito apóstol da sua liberdade ,e, poi-a sua grandeza m oral como home e com o qaleqo,ioi asesiñado cobardemente po i-o hespañolismo opresor,reaccionario e criminal.

j M ais, non m orreu, nin motrer á endexam ais nanosa lembtanza... ! Os galegos que andamos por todal-astetras e mares do mundo, tetemos decote presente oex em plo magnífico d'iste Mártir da Libettade Galega,que consaqtou toda a sua vida a redención da N osa

3

'Tet ra. e que nin o promo asesiño puido afogur nos seusbeizos un postreiro ¡V iou Galiza Ceibe!

As xe neracions oindeiras sent irán o otqulo de vercomo o nome grorioso de Anxel Casal encbe toda unhap áx i na d'o uco da Histor ia Patria da Gali za.

Nos, ao iniciar ho xe estas pubricacions, con istem agnífico discurso pronunciado pal-o insigne Castelao ,quix éram os por nesta tarefa algo da fonda emoción quepoñía A nxe l Casal, cando armaba e facía aquiles libroscoas suas mans e o seu corazón . ..

E ao 'dai'-lle a estas pubricacions o seu nome ben­querido ,xulú arnos os na sos corazons pra tributar a suamemoria un --anque pequeno-:-- garimoso homenaxen .mentras non cheqa o grande e xusticieiro .que a' Galiz.2toda 'muí pronto terá de tributar-lle.

v 1 v A G A L 1 Z A C E 1 B E ;

DISCURSO dilo'por:CAST~LAO. ' . . . "

NA DEMOSTRACION QUE LL EOFRECEU o CENTRO GALEGO, NOSALON "PRINCE GEORGE'S H ALL"o D lA 13 D'AGOSTO DO 1940

AMIGOS E IRMANs:

Co mo los gallegos som os bilingües yo podí a habl.:t~en ca stellano teniendo la . segurid ad de que eodosha brian de compren derrne ; pero un idiom a es al go

, 'más que u n medio de expresió n , y en , este m o me n tosól o d ebo ha bla r en galleg o, p orque en n in gú n otroidio ma - p or il ustr e que fuese- p odría comu nica r ostan d ire ctamen te m i emoción . P ero es preci so q uepida benevolencia a lo s a m ig os que, sin ser galleg os,han ven ido a compartir con nosotros el pan de esta.comida, y yo me sen tiri a -d oblemen te satisfecho sisup iese que mi s palabras gallegas iban a res on ar col'simp atía en sus corazon es . Y com o espero q ue esoha de ser mí voy a hablaros en la lengua que a p ren díen los la bios de m i mad re. ..

Eu non me atre vo a recibir e ste a gasal lo sementespoi -o q ue son, pol-o q ue Fixe n ou pol -o que represento :p ero arré vome a recib ilo en norne .d o que eu qu ixera ser,.' \ . . . " . .

do que quixera facer e do que quixera representar.Agasallades en min a un -artista civil que sempre puxoseu arte ao servicio das causas populares, e ainda que hoxeo vedes derrotado e no eis ilio, sodes capaces de estimaras súas ilusións coma se fosen unha espranza viva. E sendoasí eu d ígovos que nos honramos todos, porque este granhomaxe é para as grandes figuras da nosa T erra, queoeste intre están dentro de min e presentes nesta comu­nión patriótica, como están en vós e , re lixiosamente, nopan e no viño deste xantar,

Eu ben se i que todos nós sa bemos deixar as nos asdiferencias ideol óxicas nas portas do Centro Galego -nonsementes por imposición reglamentaria e por vontaderespetable e - respetada dos fundadores, que eso xa seríadabondo, senón -por respeto ao que esta xúrdia instituciónrep resenta para todos nós, como solar e símbolo da patr iacomún, na que cabemos todos, e como -moimento perdu­ra ble que os emigrados galegos, bós e xenerosos, ofrendana Nación Arxentina en- proba _de amor e agradecimento-.Peroeu tamén sei que o Centro Galego de Bós-Aires noncancel ou a súa adhesión p atriótica ao movimento re ivin­d icador dos dereitos de G aliza, cando nos decidíamos areclamar un Estatuto autonómico, e, pol-o tanto, eu consi­dérome autorizado a ~a larvos como galeguista ; pero --en·té n dase ben- como galeguista de todol-os sectores ep ar tidos ou, se q ue redes mellor, éom o un gaIeguista den ingún sector e de ningún partido.

Dende fai bastante tempo estamos asistindo a u n

6

parto dooroso e .sanguiñento de novas concepcións, e calis ­quera que sexa o fin do drama do mundo, o pasado nonpode roubarnos a aición e o pensamento, que necesitaremosp ara crear o futuro. E os galegos tamén temos dereito aloitar pol-o porvir da nosa T erra e por ende o deber de' sa ocrif icarnos por da. Esto non ~ política; esto é patriotismo ,

Dec1árovos que eu renego da nosa Hestoria, p.orqueo pasado non-os deixou máis que desilusi óns de vida, sensabe r tansiquera cál foi' o seu mellor propósito, e condú ­xonos fatalmente a degradación coleitiva, Por eso se agoraescu lcamos o pasado non é para que acatemos os seusdesin ios, senón, ao contrario, para convencernos de cómose desvíou o destino da nosa Patria e o xenio do nosoP obo, e para non incur rir nos lamentables ~rros que come­teron os nOS03 abós.

¡Qué imp orta que os proxenitores d a nosa cas techegaran a Irlanda e fo rmaran al í un acorro inespuñabledas esencias celtas! Decorridos moitos s éculos Galizasop or tou en silenzo a política des A ustri as , que cortou asrelacións comerciaes Ue nós sos tíñamos co Norte, tron­zando deste xeito os d er radeíros ve n"""cellos da irmandaderacial que a inda fai dous séculos conse rvaban os Fister resatlán ticos.

¡Qué importa q ue unha grea de celtas galegos prefe­rise morrer no Monte Medulio a deixarse domeñar poi-opoderí o de Roma! Roma imperou e n Galiza de tal ma­neira que hoxe nin tansiquera sabemos a lingoa que falabaG aliza antes da invas ió n romá n, e o la t ín --este mesmo

j

lat ín corrompido en que eu V06 estou faland o'- custoullea' Galiza' tanto ' ou ro ' que, para conralo, non ahondaríanrodal-as frores das nosas roxeiras, que son o re cord o tristee ir ónico q ue nos quedoudo tesouro perdido: "

. . ¡Qué ' im porta que o heresiarc'a Priscil ia n~ fose deca~p itado en Tr éveris e que o scu sangue xeneroso fo se éxerrne da reforma 'cat ólica e do libre pensa mento] Cenoque Galiza a brazou o crist ianismo d e Prisc il iano d u ranterilái s d e' ccn anos e 'q ue -ainda hoxe o leva mos n o fondod a ialrn a; pero 'n concencia mí sti ca de Gal iza d eixouseVencer po i-a intransixencia ibera, e ' hoxe .n in tansiquerasabemos onde repo úsan os osos , antes ve nerados, d o 'márti rd e Tréver is, e n in guénse atreven a reivind icar ' a s úa me­moria, a memoria dun esgrevio galego, sacr if icad o nobalbord o das loi ras te olóxicas e políticas dos p rimeirosséculos . ,

¡Qué , importa' que désemos un Emperador' a' Ro ma eun Papa ~ Cr i.stian dade ou que .Pau lo O ros io ~scípulo

.p red ilecto :d e S an Agostiño-- escrebisc o pr imeiro tratadode l-ies to r'ia'LTn ive r.sal! "Auga s pasadas non moven m ui ño" ;según dí o sa bio refraneiro galego, e os ilustres em ig ran.tes de G aliza naquel te mpo xa negaban a súa n ac i ón , pa raD on se ren slla ta d os d e !"isdlia~tas, creándose 'por es taprecaución egoísta o no so primeiro e inxusrificad o como-plexo de inferioeidade.

¡Qué importa que ' os ' Su~os apouscntados e n Galizaensaiarnn alí :i ' p r ime ira fo rm a de Estado , e cons t iru irandisp ois a p r'imeira monarq uía católica d e ' H españa! ' Dos8

J

!S ueVQs_E!.0vén .aquel feudalismo egoíSta, incápaz de sentirun ideal de Patria ue andando o te m o ,de xe ne rou encaciquismo traidor. que asoballaba os anceios cibda án s eGaliza, para servir, en contubernios illconfesables,a pode­res alleos ao noso páis,

¡Qué importa que a' invención do corpo -d o A pósto loSant-Iago fose unha man iobra esrrar éxica de Carlomagnopara enquistar a invasión árabe e que a 1l0S~ comun icacióncon ' Europa salvase a Hespaña de ser un p ais afr ic án l Asa ngur ias vi tales d e G aliza , ca ndo e ra o cu rne da cabezade Europa e no intre da súa groriosa eclosión. cultural;foron -a morrer, ' como leucocitos, no encon ado flemón quepadecía H españa, esco ándose .nas augas pod res do Medí­térráneo, e osidesplazamentos que produ xo a Reconquista~victoria impos ible , sen o no so esforzo- deixo u Gal izaa- rrasm án , n o m áis recuad o cur ru ncho d a peninsua, comoa Galiza p ortug uesa, é decir , o au té n tico ,Portugal, ficoualo nxado da cstr ana - Lisboa , : aU t él~ t i ca capital da Es rre­madura.

i ¡Qué ini porra qu e nos cammos q ue se: ab r iron para ira Compostela fz:orccesc a g rande a r te l~lcieva l do Ouci­dente ; qué nós cr eás emos 'a insu perable ' poesía ' H~¡ca d osCancioe iros e q ué no noso idioma escre bira o (mico Re iSabio ' "qUe no sól io d a H españa rivo aserrto"'; ou que oPórtico da Groria scxa o curne da escu lru ra románica!O .ce rro é . queporgañar p ara . Compostela a prima cíaecles iástica .da . H esparia, o A rzobispo Xdmirez -queencheu ':0 seu n ome. un s éculo en teiro- ·con sinteu a desin-

9

tegración do territorio galego ao crearse o Reino Lusitano,torcendo as veredas donoso destino e desbaratando apotencialidade do naso xenio creador para xunguirnos aunha empresa allea, na que perdemos tod o, incrusive aprimacía eclesiástica.

¡Qué importa que Inés de Castro reinase en Portugaldispois de marta; qué Teresa de Castro fose raiña deCastela nunha soia noite morna de vrán; qué Fe!J1alldod~o merecera no desterro este epitafio: nAqui yacetoda la lealtad de España"! Na desventura dos tres irm ánsgalegos sería doado desentranar os símbolos da nosapropia desventura coleitiva. _A bonde decir ue a indeci­sión amorosa de Galiza, antre Castela e Portugal, privounóssle nave ar " or mares endexamái nave dos" aracom rir a misión do Alen, creado nas lonxanías que des­cobrira o noso Fisterre e ue Portu , t reta o sal o aGaliza", tivo que comprir no no;;o nome, cando nós xa noneisistíamos como nación. Si; trunfamos en Portugal dispoisde martas, pel-a língoa, o arte e o esprito; favorecemosa hexemonía de Castela e famas aldraxados por ela, candoxa non precisaba do noso esforzo; e a campa de Galizamereceu un epitafio de can. . . .

¡Qué importan as loitas que os señores feudales deGaliza sostiveron contra os chamadas Reis Católicos, am­parando os dereitos da escelente Señora Doña Xohana!Aqueles señores non defendían máis que os seus foros, edespois ausentáronse dos lares nativos, para trocárenseen ardidos cortesáns, enxertando os seus nomes nos troncos

10

da aristocracia hespañola, namentras o pobo galegosofria,,~. pauliñas. miserias, aldraxes i escravitude, para pagar unha»< rebe ld ia, que soio fora rebeldía dos señores ausentes; uns

aristócratas de orixe galego que .end examáis .tronzaron acorrenre de inxurias que caía sobor ide Galiza 'e que aHespaña imperial transportaba as Américas.

¡Qué importa que no século da eclosión barroca déra­moseruditos e pensadores coma o P. Feixóoo -a lumieíraprecursora do liberalismo--; que no século XIX déramosmullerescomo Concepción Arenal é Resalía de Castro, ehomes como Curros, Brañas e Pondal! Cando Galiza sedesperguizaba dun sono de carro séculos e cando rexurdíao noso xenio creador, perdemos o derradeiro vestixio dasnosas liberdades --enorme paradoxa dun liberalismo queafogou a liberdade:--, esnaquízábase a Galiza en ca rroprovincias absurdas, rexidas por outros tantos Poncios, epasábamos dun mal a outro mal: da camisa suxa dunhaIsabel a camisa perfumada doutra Isabel. Así creouse enGaliza unha política alLeeira, que perdía o acento populare vendía a ialma nos MadriLes.

¡Qué importa que a nosa caste xenerosa dera 'u n PabloIglesias, o gran orgaizador do obreirismo hespañol! Os

. como é natural dían atacas baratas, ca~barata. peixe barato, sen oferecer compensación a gu aaos labregos e mariñáns, e así os auténticos trabalLadoresda Galiza -labregos e mariñeiros- quedaban ao maneedas reivindieacións proletarias, ou incorporados a loita deerases por un absurdo mimetismo, antramentras que os

11

p'roblemas creados pol.a peculiar mor fo loxia social i econ ó­mica de Galiza quedaban sen ,solu ción posible dentro dasnormas le gales ou 'r evolucionar ias .

jQ'ué importa, enFin , que como proba da nosa univer­salid ade deixáramos n ; eco un ronsel de es tre las par..ind icar a nosa pasada comunicaci ón co mund o antigo eque no fo ndo do Océano f or máramos u n camiño deesqueleres galegos, como reste mo io OC~lltO e d ram ;':tico dan osa , comu nicació n co mundo - nov o ! Cun pasado rangrorioso Galiza v ive u ¡;gm pre as oballada e , os scus fill osroáis forres de' corpo e. de -esprito ti ña n de sairen po l-osca mifios .d o m u nd o, _él cata de pan , de [ibe rdad e e dexu st icia. ' -'1_ '

Pero hai algo iq u e e stá p or ri ba d a H eseo ria e que é-supe ri oe a o" pasado: a ve'rd adeira e auténtica T ra di é ión deGali~ . Non aquela T radición dos charnad os rra d iciona­l ist as, que se afi nca nos tópicos da. Hestori~ e que p re te nderesucitar rempos "abólid os.tsen ón agud a ener xia étnica,que vive nos limos d a conc enc ia nacional' de G aliza e loitapara rexu rd ie e f rorecer. Porq ue ' ;1 T radi ción non consiste,nu nha se rie de _ feito s h estó r icos superposros . nin re sideso~entes ~o pasado, pois -tcn ase gurada a s úa ~ontinuidadeno tempo. A 'Tradici ón é ?, ia lma eterna de G aliza , q ueviv~' no cerne ' d os n osos ins tintos ~ na entrena gran íticld o noso ch an.. Po. T~adición é a Erer n idad e.

A T radición ' é o id io ma, a artc.. o espri to, ;¡ cultura',o xe ito d e ' vivir e o ' sen t ido tr aseendente- d a " ida e dam o r te, o a fán d e universalidade e de' encerar camiños

12

inéditos, o amor a xusricia 'e as boas' formas de' co nvivencia,aidenrífícación coa Terraque nos fixo e que nos criou, ATradición é todo aqueío que endexamáis nos tra iciono úe que sempre foi traicionado, "

Acabo de eisaltar a Tradici ón d ispois de cornp ofie run '1ixeirísimo esquema da nosa Hestoria, tal como a inter­pretaban os hornes da miña ' xcneración e os mozos queviñan' 'd e t rás de nós, empurr ándonosi vDccla ro que so ioesculcábamos o pasado político da nosa .i'Terra para rene­gar ' d él , pois xa non ' se podían reitificar os tremendoserros que comereran os nosos abó s. Sabíamos auscultar,eso sí, con agarimo, os ' anceios vivos do HOSe> pobo ' e osproblemas . peculiares d a nosa : eco n om ía ; para bu scarllcsolución xusta dentro das normas p ro g resivas do tempo 'enque vivíamos . E ra m os h ornes de realid ades e sa bíamos quenon se ,c; vae rí a o pesadc lo da miseria ll10rai e mate;ia l enq ue se :v¡ña d e batc nd o Galizadend c o sécul o XV se no nengadí amos ft vc lla T radici ón, t'ra icion~da poi-a Hesto r ia,u'nh a nova Tradicióu. E n fin ; . nós afincábamos a nosaes p ran za de vida mellor nos legados mú lrip les d a T radi­c ión e aprovcit ábamos a esper en cia desven turada dos fe itospasados . P o,r eso éra mos homes de '.f é f p or eso eu aindason capaz de conserva r o mesrn o optimismo, q ue tiñan osh omes .d a miña xcneraci ón e os ' rapaces q ue nos empu­rraban .

Eu ainda ve xo ? Gal iza como un h a T erra xa ce ibe devezos " rut in ar ia s, de .pleitos cativos e de co bizas ru ins ,

V ex o a rodol-os h om es no tr aba!lo e á!> mulleres no

13

fogar, quentando i embelecendo a .vida da fa milia. Vex9nenos lo iros e bonitos, a comeren pantrigo con mel e man­eeiga. Vexo mozos intelixentes e sabidos enrequentandoantergas costumes. Vexo mozas garridas levando cestasde liño ás fábricas de fiar, como denantes levaban o graoao muiño, e véxoas díspoís a teceren lenzos insuperables.

Vexo casas limp as e hixiénicas, de feitura paisán edacordo coas comenencias da vida labrega e mariñeira.

Vexo os montes repoboados e cobertos de piñeiros.Vexo grandes fábricas de pasta de papel e de productosderivados do leiee.

Vexo Centros de investigación e de esperímentaci ónagro-pecuaria. Vexo piscifactorías, laboratorios costeirosi escolas de pesca.

Vexo a Universidade de Sant-Iago convertida en cere­bro de Galiza, irradiando cultura e saber máís alá doslindeiros naturaes da nosa T erra. Vexo Escolas ruraes deformación campesiña, para soerguer a comunidade aldeán .

Vexo a esplotacíén mecánica das nosas canteiras degranito. Vexo a nosa artesanía renascida e superada. .

Vexo Sindicatos productores de semente, rexidos porxenetistas instruidos i esperimentados. Vexo pazos paraalbergar as Cooperativas, mellores ainda que en Dina­marca.

Vexo enormes criadeiros de mariscos. Vexo o trafegodun gran porto pesqueiro -o máis importante de Euro­pa-. Vexo cangar barcos con peras urracas e mazá nstabardillas.

14

Vexo, en fin, unha Terra farturenta, onde todos tra­ballan e viven en paz. Vexo a miña Terra como unha soiacibdade, a eibdade-xardin máis fermosa do mundo, aeibdade ideal para os homes que queiran vivir a carón daNatureza.

Así ' soñábamos nos 'd ias de trunfo, en vísperas dogran acontecirnento, cando presentamos as Cortes da Repú­blica hespañola o Estatuto proposto pol-os Concellos e

., votado poi-os eleitores de Galiza. Así soño eu poi.os quemandan en min dende os reinos da morte, E para quevexades cómo eran as nosas preocupacións vou lervos unproiecto de afiches que eu compuxera para a campañaque se aveciñaba con motivo da promulgación da nosaCarta autonómica.

o albre:

o albre é o símbolo do señorío espritual de Galiza.O albre é un engado dos ollos pol-a súa fermosura;

é unha ledicia dos ouvidos, porque nél cantan os paxaros;é un arrolador do esprito, porque nas súas ponlas contacontos o vento., O albre danos a froita, que é un manxar compostopoi-o mesmo Creador para regalía do noso paladar: oderradeiro ben que nos quedou do Paraíso perdido.. O albre pídelle auga ao ceo para que aterra teña

sangu e, vida e bonitura., O albre danos a sombra fresca no vrán e a quentura

garimosa no inverno.

1~

o al bre danos as traves, o sobrad o ~ a s portas dacasa. D a nos a cama; o ' almario, a a r tesa do pan. , D anoso be rce , o bác u lo dave llez ,e a ca ixa para ir ao Alen,

O albre danos o papel barato q ué nos t rai a decoríoas novas d o q ue pasa no m un do.

Val máis unha T erra con alb res no s montes q ue u nEstad o con ouro nos Ba ncos . '

A calvicie d os montes galegos é t1nha ter r ib le ~cuci ón contra o Es tado unitario.

Os alb res son as m inas galegas , q ue n ós saberemosesp lo tar cando a nosa 'T en a se xa nosa, ,

A repoboación fo re stal será o patrimonio d a nació ngalega e o mellor aforro , da ~oleitividade.

N a n osa T e rra danse os 'mellores albres, 'O d ía que seipamos o q ue va l un a lbre, aq uel d ía no n

rere rnos necesid ade d e emigrar.

A vaca :

A vaca é 'o sim bolo da paz.

V al rnáis o q ue s iIiif ica unha vaca q ue o que simbo­liza un león rampa n te. Xa o d ixo un dos nosos econo­mistas : "O al bre xeneal óxico dunha vaca de leite é 'roáisútil que o albre xeneal óxico d un aris tócra ta".

A vaca es queceuse d os co rnos e danos o seu rra ballo,o se u le iee, a .súa carne, o seu coiro e a carne e o coiro do,~

set1s fillos . Non-os pode dar m áis, , , ' ,

" O can se rá ,o a mparo dos r icos, q ue de fe nde a propie­d ade do amo e ' I; d ra a os p robes que van poi-os p mi íl,os.

16

En troques a vaca é o amparo dos probes libres.Os concursos de vacas le ieeiras va len m áis que os

" concursos de belleza".A nosa vaca te n o pesebre en G a liza e os teros en

Madrid. E o que n on lIe d á de comer a u nha vaca nonten dereíto a m uxila .

As "señoritas" que choran pol-amor re d ún can ridículonon co mprenden a do or dunha fa milia la brega cando seHe morre unha vaca. ' .

Se non fo se pol-o le ice das vacas a piolleira d~ c ib­dades m orrer íase desnutrida. A vaca é a ama d e cría eLhurnanidade.

O d ía q ue nós emitamos pap el-rnoeda non es tampare­m os nél o retrato dos pol íricos, nin d os sabios, nin dos artis­t as; estamparíamos sementes a figura dunha vaca, cornosím bo lo da nasa economía h umanamente d ist ribu ida.

O di a que Galiza se xa unha co munidad e cooperativa..erguerernos un gran m oirnen ro cunha vaca en broncedourado.

Tamén hai razas de vacas, e a me llar é a nasa.

O d ía 'que seipamos o q ue val : unha vaca, G al izaquedad redimida.

o peixer

O peixe foi o emblema do Cristo.O peixe é a plata do mar fe íta carne.Cada peixe ten a sus ta ncia. d o seu mar. O pe ixe d

l'l

Mediterráneo sabe a carne civilizada, O pe ixe do Atlán­tico -un mar terriblemente salvaxe- sabe a sal de vida.

O peixe galego trai nas frebas da carn e as melloresesen~ias do Océano.

[C ánro custa criar un kilo de carne de vaca! Entroques a carne de peixe críase sen coidados nen gastos.

A pesca era un traballo noble e xeneroso. Por algoXesús de Nazaret escollen, como apóstolos, a doce mar i­ñei ros. Mais agora péscase co n dinamita ...

~ando naufragaba unha lanch a morr ía o "patrón"xu nto cos "compañeiros". Agora o "patrón" ch ámase" a rmad or" e nunca morre a fo gado porque xa non vai aomar .

A pesca en Galiza ennoblecerase de novo cando retorneás maneiras coleitívis tas d a nosa tradició n mariñeira, fo n­damente afincada no cristianismo . ¡O que queira "quiñ óns"que xogue a vida no mar!

O Fisterre galego - a punta máis avanzad a de Euro ­pa~ fíxose para p escar.

A xente da meseta soio coñece as momias de sardi ñaen ataúdes de follade1ata ou en tambores de madeira. Od ía que teñamos un gran porto pesqueiro e vías de trans­p orte lixeiro e barato, toda Hespaña comerá peixe fresco .

A Hespaña que morre de carne de porco reviviráp ol ea carne de peixe galego.

O día que G aliza sexa nosa, os mariñeiros vivirán nafar tu ra .

18

Éstes afiches poñen de bulto as nosas preocupacions,tinguidas cicais de lirismos, pero afincadas en realidadesvivas. Así era a nosa política. E por creer que Galizanecesitaba un Estatuto autonómico, para resolver os seusp roblemas e desenrolar a súa cultura e a súa economía,n ós fomos o que debíamos ser, fixemos o que debíamosfacer e demos todo canto podíamos dar. Reclamábamosun anaco da soberanía que nos foi arrebatada, dentro doEstado hespañol. Queríamos unha Galiza liberal e demo­crática, para todos, absolutamente para todol-os galegos.¿A quén causábamos mal?

Eu agora estou na Arxentina. -Patria xenerosa ebenquerida- coa soia tristura que me causa o estigmade ' ''desterrado político", porque eu non son un políticoao uso, ainda que andivera poi-as t ripas da política, enmi sión de cibdadanía.

Eu son un galego leal, un patrio ta , q ue ama a súaT er ra, que q uer vivir para da e que morrerá co seu llamenos beizos. Eu soio lo itei pol-o be nestar e a dinidade domeu pobo e agoro soio quixera ver compr idos os ance iosdos morros. E para que non h axa dúvidas de quenes sonos nosos mortos, eu quixera contalos a todos; pero sonincon tables e innumerables, aínda que pode concretarsea súa memoria en figuras que todos nós levamos no cora­zón: Antolín Faraldo, Rosalía de Castro, Curros Enríquez,Alfredo Brañas, Alexandro Bóveda ...

Nada máis.

19

Rematóuse de impr entar o d ía'31 do Marzal do 1941, na.

Imprenta nSUEVIAH•

Covallos 1027,B05 Air es.

PRINTED IN ARGENTIN S

E D I C I O N S ANXEL CASALpubricará próisimamente no seu segundo número:

DIVAGACIOS ENXEBRISTASpor XOHAN V. VIQUEIRA

•GA LE GO !!:

Si é verdade que amas sinceiramente a tua

Terra, axuda a traballar pol-a sua redención:

SUSCRÍBETE AS

E D I C ION S A N X E' L C A S A LDAS

MOCEDADES GALEGASAVENIDA DE MAYO 1357

Cuota mensual $ 0.50

Si vostede quere mais exemprares d 'iste DISCURSODE CASTELAO, escríbanos e mandarémosllo a volta decorreio, Mándenos as direicíóns dos seus amigos, e taméno recíbirán. Escribir : MOCEDADES GALEGAS, Avenidade Mayo 1357.