Candidiasis 2016

58
UNIVERSIDAD CENTRAL DE VENEZUELA FACULTAD DE MEDICINA ESCUELA DE BIOANÁLISIS CÁTEDRA DE MICOLOGÍA Candidiasis Profa. Yotsabeth Saúl G.

Transcript of Candidiasis 2016

Page 1: Candidiasis 2016

UNIVERSIDAD CENTRAL DE VENEZUELAFACULTAD DE MEDICINA

ESCUELA DE BIOANÁLISISCÁTEDRA DE MICOLOGÍA

Candidiasis

Profa. Yotsabeth Saúl G.

Caracas - 2016

Page 2: Candidiasis 2016

Candidiasis: Definición Candidiasis, moniliasis, muguet, trush,

algodoncillo.

Micosis causada por diversas especies del genero Candida. Da origen a una variedad de cuadros clínicos; afectando en particular mucosas (boca, vagina, etc.), piel, uñas y de manera excepcional otros órganos como pulmones e intestino.

Page 3: Candidiasis 2016

• Hipócrates: «Epidemics» “estomatitis aftosa”.

• Veron y Berg (1835): describieron diversas variedades clínicas del padecimiento.

• Bennet y Robin (1844 y 1853): Aislaron el hongo y propusieron que la enfermedad es propia de pacientes debilitados.

• Nombres que se le han dado al agente etiológico a través de la historia: • Oidium albicans (Robin, 1853) • Monilia candida (Bonoderm, Hansen, 1868)• Candida albicans (Langeron y Talice, 1932)

Candidiasis: Historia

Page 4: Candidiasis 2016

Etiología

Page 5: Candidiasis 2016

• Son agentes cosmopolitas.• El género Candida incluye cerca de 200 especies. • 58 son oportunistas en animales y humanos .• Constituyen parte de la microbiota del hombre.• 6 a 8 especies son las que más se presentan en

infecciones en humanos: (C. albicans 40 - 85%). • El grupo denominado Candida no-albicans está

en aumento.

C. albicans

Candidiasis: Etiología

Page 6: Candidiasis 2016

Candidiasis: Etiología

Especies de Candida

Importancia según su frecuencia

C. albicans Forma parte de la microbiota cutánea, gastrointestinal y genital (origen endógeno).Del 2- 15% de los pacientes colonizados pueden desarrollar candidiasis diseminada.

ComplejoC. parapsilosis

Forma parte de la microbiota habitual de la piel. Se aísla con frecuencia en pacientes pediátricos, con factores de riesgo como nutrición parenteral y uso prolongado de catéter (transmisión exógena).

C. tropicalis Posee la mayor capacidad invasora (origen endógeno).Los pacientes más afectados son aquellos con enfermedades hematológicas o receptores de médula ósea y la transmisión ocurre en los primeros días de hospitalización en ausencia de profilaxis antifúngica.

C. glabrata y C. krusei

Mayor frecuencia en pacientes con antecedentes de profilaxis antifúngica con fluconazol, no portadores de catéter y sin terapia antibiótica previa a la candidemia.

Especies de Candida aisladas con mayor frecuencia en procesos patológicos

Rev Iberoam Micol 2006; 23: 8-11

Page 7: Candidiasis 2016

Taxonomía

Page 8: Candidiasis 2016

Candidiasis: Taxonomía Clase: Ascomycetes

Subclase: HemyascomycetesOrden: Saccharomycetales

Familia: SaccaromycetesGénero: Pichia, Hansenula, Arxiozyma (estados teleomórficos, levaduras ascorporadas)

Especies: (a los estados anamórficos se les denomina Candida)

Candida albicansComplejo Candida parapsilosis

Complejo Candida glabrataCandida tropicalisCandida kruseiCandida dubliniensisCandida lusitaniaeCandida kefyrCandida guilliermondiiCandida famata Bonifaz, 2014

Page 9: Candidiasis 2016

Características morfológicas y fisiológicas que sirven de base para ubicar taxonómicamente el

género y especies• Ausencia de pigmentos (melánicos y carotenoides).

• Forma celular variable: elípticas, globosas, cilíndricas y triangulares.

• Pueden formar seudohifas e hifas (con excepción de C. glabrata).

• Reproducción por gemación mediante blastoconidias.

Candidiasis: Taxonomía

Page 10: Candidiasis 2016

Seudohifa

NúcleoPared Celular

Cicatriz deNacimientoCicatriz de

Formación deBrote

Blastoconidia

Esquema representativo del proceso de gemación de una levadura tipo

Candidiasis: Taxonomía

Page 11: Candidiasis 2016

Características generales

Page 12: Candidiasis 2016

GENÉTICOS

HORMONALES

ALTERACIONES METABÓLICAS

ENFERMEDADES: Oncológicas, hepáticas, renales, diabetes,.

TRANSPLANTES Y DEFICIENCIAS INMUNES

•OTRAS:• Carencias nutricionales• Quemaduras• Traumatismos extensos• Irradiaciones• Alcoholismo• Toxicomanía• Uso de prótesis• Catéteres• Tratamientos con: antibióticos, corticoesteroides, radioterapia, inmunosupresores • Edades extremas • Anomalías anatómicas……….

Candidiasis: Características generales Cambios fisiológicos del organismo que

favorecen el desarrollo de la enfermedad

Page 13: Candidiasis 2016

Adaptación al pH: PHR1y PHR2.

Enzimas: queratinasas, peptidasas, hemolisinas, proteasas y hialuronidasas.

Adhesinas: mano-proteínas tipo lectinas, las mananas.

Candidiasis: Características generalesCambios del hongo de su forma comensal a la forma parásita:

Page 14: Candidiasis 2016

Transición morfológica: de blastoconidia a seudohifa e hifa.

Candidiasis: Características generales

Cambios del hongo de su forma comensal a la forma parásita:

Page 15: Candidiasis 2016

Switching fenotípico: cambios fenotípicos (colonias lisas, rugosas), cambios en la antigenicidad.

Candidiasis: características generales

Cambios del hongo de su forma comensal a la forma parásita:

Page 16: Candidiasis 2016

Formación de biopelículas o biofilms:

Candidiasis: características generales

Cambios del hongo de su forma comensal a la forma parásita:

Page 17: Candidiasis 2016

Aspectos epidemiológicos

Page 18: Candidiasis 2016

Trofa et al. Clin. Microbiol. Rev. 2008;21:606-625

Porcentajes de Candida en el torrente sanguíneo aislados desde 1991 hasta la actualidad

(total = 18.454).

Page 19: Candidiasis 2016

Rev Iberoam Micol 2008; 25: 17-21

Candidiasis: Aspectos epidemiológicosDistribución geográfica

Page 20: Candidiasis 2016

Candidiasis: Aspectos epidemiológicos

RevSocVenMicrobiol 2013; 33: 140-145

Distribución geográfica

Page 21: Candidiasis 2016

Candidiasis: Aspectos epidemiológicosInfluencia de la ecología del hongo en la adquisición de la micosis

40-50%

5 - 30%

Tracto respiratorio superior:Boca, laringe y faringe.

Piel, uñas, región perianal,

Interdigital, umbilical

Page 22: Candidiasis 2016

• Endógena: Microbiota del tracto digestivo, vagina.

• Exógena: Infección nosocomial.• Caracterización del ADN de cepas de

Candida.

Candidiasis: Aspectos epidemiológicosInfluencia de la ecología del hongo en la adquisición de la micosis

Page 23: Candidiasis 2016

Manifestaciones clínicas

Page 24: Candidiasis 2016

Candidiasis: manifestaciones clínicasPrincipales localizaciones de la

candidiasisCandidiasis cutáneaCandidiasis mucosasCandidiasis invasora (Infección fúngica Invasora (IFI)

Las levaduras del género Candida pueden invadir cualquier órgano.

Page 25: Candidiasis 2016

Candidiasis: manifestaciones clínicas

Mucosas

Candidasis de la cavidad oral: Muguet

Page 26: Candidiasis 2016

Candidiasis: manifestaciones clínicas

Queilitis angular

Mucosas

Page 27: Candidiasis 2016

Candidiasis: manifestaciones clínicas

Mucosas

Vulvovaginitis Balanitis candidósica

Page 28: Candidiasis 2016

Candidiasis: manifestaciones clínicas

Esofagitis

Mucosas

Page 29: Candidiasis 2016

Intértrigo de grandes pliegues: Región sub-mamaria

Candidiasis: manifestaciones clínicas

Cutáneas

Page 30: Candidiasis 2016

Intértrigo de grandes pliegues: Región inguinal

Candidiasis: manifestaciones clínicas

Cutáneas

Page 31: Candidiasis 2016

Intértrigo de pequeños pliegues: Interdigital

Candidiasis: manifestaciones clínicas

Cutáneas

Page 32: Candidiasis 2016

Onicomicosis por Candida

Candidiasis: manifestaciones clínicasCutáneas

Perionixis

Onicólisis

Page 33: Candidiasis 2016

Candidiasis en el área del pañal

Candidiasis: manifestaciones clínicas

Cutáneas

Page 34: Candidiasis 2016

Foliculitis por Candida

Candidiasis: manifestaciones clínicas

Cutáneas

Page 35: Candidiasis 2016

Candidiasis: manifestaciones clínicas

Candidiasis bronco-pulmonar / pulmonar

Cadidiasis respiratorias

Page 36: Candidiasis 2016

Candiduria

Candidiasis: manifestaciones clínicas

Sistémicas

Meningitis por Candida

Candidemia

Page 37: Candidiasis 2016

Candidiasis: diagnóstico diferencial

Candidiasis mucosas:

Oral: estomatitis aftosa, herpes, geotricosis.

Vulvovaginitis: infecciones por Trichomonas vaginalis, Gardnerella vaginalis, Neisseria gonorrhoeae y vaginosis bacteriana.

Balanitis: balanitis inespecificas, herpéticas, por Trichomonas spp. y por N. gonorrhoeae.

Gastrointestinal: amibiasis, criptosporidiosis, geotricosis, salmonelosis, shigelosis.

Broncopulmonar: bronquitis bacteriana, tuberculosis, aspergilosis, criptococosis, coccidioidomicosis, histoplasmosis. 

Page 38: Candidiasis 2016

Candidiasis cutáneas:Intertrigos: dermatitis por contacto, dermatofitosis, eritrasma.

Candidiasis del área del panal: dermatitis del área del pañal, dermatofitosis.

Candidiasis ungueal: tiña de las uñas, infecciones bacterianas (Pseudomonas y Staphylococcus), dermatitis por contacto, psoriasis ungueal.

Pustulosis cutánea: foliculitis bacteriana, acné, criptococosis e histoplasmosis.

OtrasEndocarditis, septicemias e infecciones del tracto urinario: con infecciones bacterianas.Meningitis: criptococosis e infecciones bacterianas o virales.

Candidiasis: diagnóstico diferencial

Page 39: Candidiasis 2016

Diagnóstico de laboratorio

Page 40: Candidiasis 2016

1. Toma de muestra: exudado, escamas, sangre, esputo, orina, LCR.

2. Examen directo:• Entre lámina y laminilla: examen al fresco con

KOH al 10%. • Tinciones: Gram, Giemsa y Ziehl Neelsen.

• Blastoconidias • Cantidad, morfología y tamaño de las

blastoconidias • N° de gemaciones • Pseudohifas y/o hifas • Tipo de células presentes (células

epiteliales, leucocitos, macrófagos, etc.)

Candidiasis: diagnóstico

Page 41: Candidiasis 2016

Candidiasis: diagnóstico1. Examen directo:

Page 42: Candidiasis 2016
Page 43: Candidiasis 2016
Page 44: Candidiasis 2016
Page 45: Candidiasis 2016
Page 46: Candidiasis 2016
Page 47: Candidiasis 2016

2. Cultivo

Candidiasis: diagnóstico

Medios generales: agar Sabouraud

Medios enriquecidos: agar sangre, BHI

Medios selectivos: Mycosel, Dermasel, Sabouraud+Cl,

BHI+Cl

Medios diferenciales agar cromogénico para Candida

Page 48: Candidiasis 2016

Candidiasis: diagnósticoIdentificación de levaduras

I. Pruebas rápidas:a) Producción de tubo germinal o filamentización

en suero

Tubo germinal de C. albicans 400X

Page 49: Candidiasis 2016

Candidiasis: diagnósticoIdentificación de levaduras

I. Pruebas rápidas:b) Producción de clamidoconidias: Son estructuras de resistencia, de forma redondeada, de pared gruesa y lisa, con inclusiones citoplasmáticas (intercalares o terminales).

Clamidoconidias en Corn Meal Agar o Bilis Agar 400X

Page 50: Candidiasis 2016

Candidiasis: diagnósticoIdentificación de levaduras

I. Pruebas rápidas:c) Resistencia a la actidiona o cicloheximida (Mycosel):

C. albicans (+), C. kefyr (+), C. famata (+/-), C.guilliermondii (+/-)

 Streptomyces griseus

Page 51: Candidiasis 2016

Candidiasis: diagnósticoIdentificación de levaduras

I. Pruebas rápidas:d) Producción de color en agar cromogénico:

A) C. albicans B) Candida spp. C) C. krusei D) C. tropicalis

Page 52: Candidiasis 2016

Candidiasis: diagnósticoIdentificación de levaduras

1. Pruebas rápidas:e) Hidrólisis de la urea:

Page 53: Candidiasis 2016

Candidiasis: diagnósticoIdentificación de levaduras

2. Pruebas convencionales:a) Características morfológicas:

1. Macroscópicas: aspecto (mucosas o brillantes, opaca o mate, buitrosa o plegada, lisa, rugosa, levantada o plana, aterciopelada), tamaño y color.

2. Microscópicas: disposición de las blastoconidias y formación de pseudomicelio característico de cada especie de Candida.

Medio Corn Meal Agar (Método de Dalmau)

Page 54: Candidiasis 2016

Candidiasis: diagnósticoIdentificación de levaduras

2. Pruebas convencionales:b) Pruebas bioquímicas y fisiológicas: Asimilación de Carbohidratos (Auxanograma):

(a) Patrón de asimilación de C. albicans y (b) C. tropicalis

Page 55: Candidiasis 2016

Candidiasis: diagnósticoIdentificación de levaduras

2. Pruebas convencionales:b) Pruebas bioquímicas y fisiológicas: Fermentación de azúcares (Ximograma):

Page 56: Candidiasis 2016

Candidiasis: diagnósticoMétodos automatizados para la Identificación

de levaduras

Page 57: Candidiasis 2016

Pruebas inmunológicas utilizadas en el diagnóstico de candidiasis sistémicas:

• Intradermorreacción a la candidina (IDR): Candidina

• Determinacion de mananos: Prueba comercial (baja sensibilidad 40-70%)

• Determinacion de β-1,3-D-glucanos: Productos que son liberados en algunas infecciones fúngicas (candidosis, aspergilosis, neumocistosis) Su positividad solo es sugestiva de infección fúngica.

Candidiasis: diagnóstico

Page 58: Candidiasis 2016

«Ola de Candida»