Canciones y Juegos, de la mano de

Egizu

Euskaraz OlgetanAlgorta, 23 de Junio de 2012

2

Uztaila gora gora

Uztaila gora gora lurretik zerura, jira alde batera(e)ta gero bestera.(E)Ta behera, behera, behera,(e)ta behera, behera bai,uztai barruan preso gelditu naiz orain ¡ hei ¡Rranroberran, pu pu pu pu pu pu pu puRanroberran, pu pu pu pu pu pu pu pu (bis)

₋ Uztaila: aro (Pero también es el mes de Julio.)₋ Gora gora: hacia arriba₋ Lurra: suelo₋ Zerua: cielo₋ Alde batera: hacia un lado₋ Eta gero bestera: y luego hacia el otro lado₋ Behera: abajo₋ Barruan: dentro₋ Gelditu: quedar ( gelditu naiz: me he quedado)₋ Orain: ahora

Fuente: YouTube http://youtu.be/DHKYBpTFdUA

Abestia Hiztegia

3

Zubiri zubiri

Zubiri-zubirinongori, nongori,nongo alkate zara zu?Frantziako erregearen / Erromoko eskolako seme-alabak gara gu.Zubi honetatikPasatzen denahemen geldituko dela,hemen geldituko dela!Zer nahi duzu,Txokolatea edo marrubia

₋ Zubiri zubiri: Es el juego de pasi misi. ₋ Zubia: puente₋ Nongo: de donde₋ Alkate: alcalde₋ Zara zu : eres tu₋ Erregea: rey₋ Semea: hijo₋ Alaba: hija₋ Zubi honetatik: por este puente₋ Pasatzen dena: el que pase. ₋ Hemen: aquí₋ Gelditu: quedarse.₋ Hemen geldituko dela: se quedará aquí. ₋ Marubia: fresa

Fuente: YouTube http://youtu.be/dRxLw2VpSU8

Abestia Hiztegia

4

Etxetxo bat daukat

Nik etxetxo bat daukatEderra ederraAtea jotzen dutHorrela horrelaLehioak irekitzenHorrela horrelaEta tximiniatik Kea gora gora doa.

₋ Etxea: casa₋ Daukat: ( verbo) tengo₋ Horrela horrela. Así, así. ₋ Lehioa: ventana₋ Ireki: abrir₋ Atea: puerta₋ Jo: tocar/ pegar₋ Tximinia: chimenea₋ Kea: humo₋ Gora: arriba₋ Doa: ( verboa) va

Fuente: YouTube http://youtu.be/GdPp0ZvokPA

Abestia Hiztegia

5

Korro txirinbolo

Korro txiribolo zein polita denKorro txiribolo zein polita den Hanka bat, besteaKorro txirinbolo. Korro txirinbolo, zein polita den Korro txirinbolo, zein polita denHanka bat, bestea, esku bat , bestea.Korro txirinbolo. Korro txirinbolo, zein polita denKorro txirinbolo, zein polita denHanka bat, bestea, esku bat, bestea, begi bat besteaKorro txirinbolo

₋ Etxea: casa₋ Korro: corro₋ Zein polita den: Qué bonito es₋ Hanka: pierna₋ Bestea. La otra₋ Eskua: mano₋ Begia: ojo₋ Belarria: oreja₋ Ipurdia: culo

Fuente: Aisia http://www.aisia.net/jolasak/korro-jolasa/korro-txirinbolo

Abestia Hiztegia

6

Sagu txiki sagu maite

Sagu txiki sagu maitezulotxoan gorde zaitez.Katuak ikusten bazaitukris-kras, kris-kras jango zaitu.Ez nau jango. Jango zaitu ! (bis)

₋ Sagu txiki sagu maite: el juego de la zapatilla por detrás

₋ Sagua: ratón₋ Txikia: pequeño₋ Maite: una expresión de cariño ₋ Zuloa: agujero₋ Gorde: esconder/guardar₋ Katua: gato₋ Jan: comer₋ Ez nau jango: no me va a comer₋ Jango zaitu: te va a comer

Abestia Hiztegia

Fuente: YouTube http://youtu.be/PFpp2jGBpvU

7

John Brown, indio txiki bat zen

Jon brown indio txiki bat zenJon brown indio txiki bat zenindio txiki bat zen Jon.Txiki bat, txiki bi, hiru indio txikilau txiki, bost txiki, sei indio txikizazpi txiki, zortzi txiki bederatzi indio txikihamar indio txiki.Jon brown indio txiki bat zenJon brown indio txiki bat zenindio txiki bat zen Jon.Txiki bat, txiki bi, hiru indio txikilau txiki, bost txiki, sei indio txikizazpi txiki, zortzi txiki bederatzi indio txikihamar indio txiki.

₋ Txiki: pequeño₋ Bat: uno ₋ Zen: ( verbo) era₋ Bat: uno₋ Bi: dos₋ Hiru: tres₋ Lau: cuatro₋ Bost: cinco₋ Sei: seis₋ Zazpi: siete₋ Zortzi: ocho₋ Bederatzi: nueve₋ Hamar: diez

Abestia Hiztegia

Fuente: YouTube http://youtu.be/fYUc3kNRWm0

8

Triki traka triki tra ikastolako trena

Triki traka triki traIkastolako trenaTriki traka triki traZubitik barrenaAurretikan ddabilena aurrera doalaAtzetik datorkiguna gelditu dadilaFu, Fu, Fu, FuFu, Fu, Fu

₋ Zubia: puente₋ Aurretik: por delante₋ Atzetik: por detrás₋ Aurrera: adelante₋ Gelditu: parar

Abestia Hiztegia

Fuente: YouTube http://youtu.be/GbhV5T0jqgg

9

Han zeuden

Han zeuden kokodrilo eta tximinuaArratoi txikia, ardi zuriaKatu, oilo, elefanteEz zen inor faltaEz dakit ondo esan dudan Goazen berriro hastera

₋ Zubia: puente₋ Aurretik: por delante₋ Atzetik: por detrás₋ Aurrera: adelante₋ Gelditu: parar

Abestia Hiztegia

Fuente: YouTube http://youtu.be/Xyxtm9Ni9fY

10

Ikusi ikusi han

Ikusi ikusi han!Teilatu gainean Kriston abereaTriziklo gainean Isatza atzean Tronpa du aurreanJa, ja, ja! elefantea da!

₋ Ikusi: ver. En este caso quiere decir mira, mira. ₋ Han: allí₋ Teilatua: tejado₋ Gainean: encima₋ Kriston: muy garande₋ Aberea: animal₋ Isatza: cola₋ Atzean: atrás₋ Aurrean: delante

Abestia Hiztegia

Fuente: YouTube http://youtu.be/Klap8aknfKo

11

Lotan nago

Lotan nago, begiak itxitaLotan nago, begiak itxitaRing eta ring, ezin lorik egin!Ring eta ring, ezin lorik egin!Esnatu naiz, pijama jantzitaEsnatu naiz, pijama jantzitaRing eta ring, ezin lorik egin!Ring eta ring, ezin lorik egin!Zarata asko, banoa korrikaZarata asko, banoa korrikaRing eta ring, ezin lorik egin!Ring eta ring, ezin lorik egin!

₋ Lotan nago: estoy durmiendo₋ Begiak itxita: ojos cerrados₋ Ezin lorik egin: no puedo dormir₋ Esnatu: despertar₋ Pijama jantzita: pijama vestido. Jantzi: vestir₋ Zarata : ruido₋ Asko: mucho₋ Banoa: me voy ₋ Korrika: corriendo

Abestia Hiztegia

Fuente: YouTube http://youtu.be/hxIaizp5hxE

12

Hilabeteak

Urtarrila lehenengoBigarren otsailaHirugarren martxoaGero apirilaMaiatza badakizu da bosgarren hilaSeigarrena ekainaOndoren uztailaAbuztua da guretzat garairik onenaIraila eta urria gora udazkenaAzaroa nola den hamaikagarrenaAzkena abendua hamabigarrena

₋ Urtarrila: enero, Lehenengo: primero₋ Bigarren: segundo, Otsaila. Febrero₋ Gero: después, Martxoa: marzo₋ Maiatza: mayo, Badakizu: ya sabes₋ Bosgarrean: quinto, Hila: mes₋ Seigarrrena : sexto, Ekaina: junio₋ Ondoren: después, Uztaila: julio₋ Abuztua: agosto, Guretzat: para nosotros/as₋ Garaia: época, Onena: mejor₋ Iraila: septiembre. Urria: octubre₋ Gora: viva, Udazkena: otoño₋ Azaroa: noviembre, Hamikagarrena: undécimo₋ Abendua: diciembre, Hamabigarrrena: duodécimo

Abestia Hiztegia

Fuente: YouTube http://youtu.be/LhGsOhBrppM

13

Xalala!Rikiriki!

Xalala!Rikiriki!Xalala!Rikiriki!Dutxan dardarakaUr hotzarekin Hartu esponja ta xaboituBurua buztiIgurtziz garbituXilbor ta titiJira bira ipurdiaMugitu betiBi oinetan bukaeraEz dago gaizki

₋ Dardaraka: tenblando₋ Ura: agua₋ Hotza: fría₋ Hartu: coge₋ Xaboitu: jabonar₋ Burua: cabeza₋ Buzti: mojar₋ Igurtzi: frotar₋ Garbitu: limpiar₋ Xilbor: ombligo₋ Titi: teta₋ Ipurdia: culo₋ Mugitu: moverse₋ Bi: dos₋ Oinak: pies₋ Ez dago gaizki: no está mal

Abestia Hiztegia

Fuente: YouTube http://youtu.be/mK4JIziLu3Y

14

Txiki txiki txikia

Txiki, txiki, txikiaikusten naiz kalean.Handitzen, handitzenhasi naiz handitzentxikia izanikasko maite zaitut nik.Bi begi ikustekobi belarri entzuteko.Handitzen, handitzen...

₋ Txikia: pequeño/a₋ Ikusten naiz kalean: me veo en la calle₋ Handitu: crecer₋ Hasi naiz: he empezado₋ Asko maite zaitut: te quiero mucho₋ Bi: dos₋ Begi: ojos₋ Ikusteko: para ver₋ Ahoa: boca₋ Gozatzeko: para disfrutar₋ Belarri: oreja₋ Sudurra: nariz₋ Usaintzeko. Para oler₋ Eskuak: manos₋ Ukitzeko: para tocar₋ Oinak: pies₋ Ibiltzeko: para andar₋ Burua: cabeza₋ Pentsatzeko: para pensar₋ Bihotza: corazón₋ Maitatzeko: para querer

Abestia Hiztegia

Fuente: YouTube http://youtu.be/l3kpYCktCOI

Ahoa gozatzekosudurra usaintzeko

Handitzen, handitzen...Eskuak ukitzekobi oinak ibiltzeko

Handitzen, handitzen...Burua pentsatzekobihotza maitatzeko

Handitzen, handitzen...

15

Txakur bat

Txakur bat erosi dutZaun zaun zaunMerke azokanZikina zegoen (e)taZikina zegoen (e)ta Sartu dut baineranZaun, zaun,zaun, zaunTxakur bat erosi dutMerke azokan

₋ Txakurra: perro₋ Erosi: comprar₋ Merke: barato₋ Azoka: mercado/ feria₋ Zikina: sucio₋ Sartu dut: lo he metido₋ Abestia aldatu daiteke animaliz aldatzen. La canción

se puede repetir cambiando de animales:₋ Astoa: burro₋ Katua: gato₋ Ardia: oveja

Abestia Hiztegia

Fuente: YouTube http://youtu.be/dscrimrVoJg

Zaun, zaun, zaunTxakur bat erosi dut

Merke azokanZaun, zaun.

Katu bat erosi dutMau, mau, mau

Asto bat erosi dutA, A

Ardi bat erosi dutMe, me, me

16

Korroka dantzaka

KORROKA DANTZAKA DANTZAKA KORROKA KARRIKETAN KORRIKA KORROKA DANTZAKA DANTZAKA KORROKA KARRIKETAN KORRIKA KOKORIKA KOKORIKA OILARRA BEZALA KORROKA DANTZAKA

₋ Korroka: en corro₋ Dantzaka: bailando₋ Karrika: calle₋ Korrika: correr₋ Kokorika kokorika: el sonido que hace el gallo₋ Oilarra: gallo₋ Saltoka: saltar₋ Igela: rana

Abestia Hiztegia

Fuente: YouTube http://youtu.be/SrCBxVRRX7E

DANTZAKA KORROKA KARRIKETAN KORRIKA KORROKA DANTZAKA DANTZAKA KORROKA

KARRIKETAN KORRIKA SALTOKA SALTOKA

IGELA MODUAN KOKORIKA KOKORIKA

OILARRA BEZALA

17

Benito otsoa

Benito otsoa mendian dabilJanik ez du aurkitzenMendian dabilBenito otsoa gosez erdi hilJanik ez du aurkitzenMendian dabil.AUUUUUUUUUU!

₋ Otsoa: lobo₋ Mendia: monte₋ Janaria: comida₋ Aurkitu: encontrar₋ Gosea: hambre₋ Hil: morirse

Abestia Hiztegia

Fuente: YouTube http://youtu.be/D6tyUdql2_U

18

Bugi bugi

O, bugi, bugi, bugi bai, hey!, O, bugi, bugi, bugi bai, hey!O, bugi, bugi, bugi bai., Paran-pan, pan-pan, pan, hey!

Hau da nire behatza, hau da beste behatza,hau da nire eskua, hau da beste eskua.O, bugi, bugi, bugi, bugi, bugi bai.

Hau da nire ukondoa, hau da beste ukondoa,hau da nire sorbalda, hau da beste sorbalda.O, bugi, bugi, bugi bai., Paran-pan, pan-pan, pan, hey!

₋ Hau da nire Behatza/ Hatzamarra: este es mi dedo₋ Eskua: mano₋ Ukondoa: codo₋ Sorbalda: espalda₋ Ipurdia: culo

Abestia Hiztegia

http://www.goear.com/listen/45a99e1/bugi-bugi-haur-kanta-euskal-musika

19

Besteak

Dona dona katona,sutondoan aitona,lepotik behera kuttuna, atera hadi kanpora, neska mutil ttuntuna

₋ Zozketa: rifa

Zozketarako abestia Hiztegia

Honek arrautza erosiHonek gatza bota, Honek frijitu, Honek pixkat dastatu,Honek dena zurrupatu.

₋ Hatzamarra: dedo₋ Arrautza: huevo₋ Erosi: comprar₋ Honek: este₋ Gatza: sal₋ Bota: tirar, Frijitu: freir, Dastatu: saborear₋ Dena: Todo₋ Zurrupatu: sorber. En este caso comer

Hatzamarren jolasa Hiztegia

Aran txan txan, aran txan txan,guli, guli, guli, guliguli, Arantxan txan.Arabi, arabi,guli, guli, guli, guliguli, Arantxan txan

Aran txan txan Musika

20

Besteak (II)

PAILAZOAK GURE LAGUNAK, GAITUZU BETI PRESTETA TRISTE BALDIN BAZAUDE, ZATOZ LAGUNA ZAITUGU, ZATOZ LAGUNA ZAITUGU SUDURRA GORRI GORRIA, BOTOIAK BOROBILAKZAPATAK HANDI HANDIAK, ZATOZ LAGUNA ZAITUGUZATOZ LAGUNA ZAITUGU BURUAN AMESTS GOXOAK, BIHOTZA BETI BEROAKANTARI AURRERA GOAZ, ZATOZ LAGUNA ZAITUGUZATOZ LAGUNA ZAITUGU

₋ Gure lagunak: nuestros amigos₋ Gaituzu beti prest: siempre dispuestos₋ Triste baldin bazaude: si estas triste₋ Zatoz laguna zaitugu: ven, eres nuestro amigo. ₋ Sudurra gorri gorria: la nariz roja roja₋ Botoiak borobilak: botones redondos₋ Zapatak handi handiak: zapatos grandes grandes₋ Buruan amets goxoak: sueños dulces en la cabeza₋ Bihotza beti beroa: el corazón caliente₋ Kantari aurrera goaz: cantando vamos hacia adelante

Pailazoak gure lagunak Abestia Hiztegia

Katxiporreta-03-Pailazoak-Takolo Pirritx eta Porrotx.mp3

NOR DA DANTZARI JAI HANDI HONETANZUEN POZGARRI HEMENTXE BERTANDANTZA EZAZU ZUK, GARAZI, NIREKINDANTZA EZAZU ZUK BADAKIZU

₋ Nor da dantzari: quién es el que baila₋ Jai handi honetan: en esta gran fiesta₋ Dantza ezazu zuk: baila tú ₋ Zuk badakizu: tú ya sabes

Nor da dantzari jai handi honetan Abestia Hiztegia

21

Besteak (III)

Harri kozkor batekin,hor dabil Martin, tin, tin.Jotzen ditu kax, kax, kax!Bata bestarekin.Bata bestearekin,jotzen ditu kax, kax, kax!Harri kozkor batekin,hor dabil Martin, tin , tin

₋ Harria: piedra₋ Kozkorra: trozo₋ Hor dabil: anda₋ Jotzen ditu bata bestearekin : pega una piedra contra

la otra

Harri koxkor batekin Hiztegia

http://martintxoikasten.blogspot.com.es/2011/11/harri-koxkor.html

Ikusi makusi , zer ikusi?Ikuste, ikusten, ikustenGauza bat hasten dena“Maddiren” izena bezala Eta bukatzen dena, “ A” letraz. Zer da?

Ikusi makusi Hiztegia₋ Ikusi makusi: es el juego de veo veo₋ Zer ikusi? : ¿ Qué ves?₋ Ikusten, ikusten: veo veo₋ Gauza bat: una cosa₋ Hasten dena: que empieza₋ Eta bukatzen dena: y termina

http://www.aisia.net/fitxategiak/jolasak/mp3/audio140.mp3

22

Besteak (IV)

Maritxu teiletako Gona gorridunaEutsi hagin zaharraTa ekarri barrie

₋ Maritxu teiletako : Es un personaje; cuando se les cae los dientes a los niños, es la que les trae el diente nuevo

₋ Gona: falda₋ Gorrria: roja₋ Eutsi/ hartu: coge₋ Hagina: diente₋ Zaharra: viejo₋ Ekarri: traer₋ Barrie: nuevo

Maritxu Teilateko Hiztegia

Arre arre mandakoBihar TolosarakoEtzi IruñearakoHandik zer ekarrikoZapatak ta gerrikoZapatak norentzako………tzako.

₋ Arre arre: lo que se le dice al burro para que avance₋ Mandoa: mulo₋ Bihar: mañana₋ Etzi: pasado mañana₋ Handik: de allí, Zer ekarriko: que me traerás₋ Zapatak. Zapatos, Gerriko: cinturón₋ Norentzako: para quién

Arre arre mandako Hiztegia

Fuente: YouTube http://youtu.be/cAgDH1kVoCY

23

Jolasak (I)

3 pertsonatik gora jolasteko jolasa ( Juego para jugar más de 3 personas).

Pertsona bat geldituko da eta hormara begira begiak itxita BAT, BI , HIRU EGUZKI esango du. Bitartean besteak aurrera mugitu beharko dira. BAT, BI , HIRU , EGUZKI esaterakoan buelta eman beharko du eta besteak geldi geratu beharko dira. Geratzen den persona norbait mugitu den ikusi beharko du eta norbait mugitzen baldin bada, atzera bueltatu beharko da berriro ere. Ez baldin bada mugitu bertan geratuko da. Jolasaren helburua geratzen den jokalaria dagoen hormara heltzea izango da. Behin hormara helduta, hatzamarrak irekita hitz ezberdinak esango ditu ( etxea, erlea, egunkaria, erreka, erregea, eztia, eroa) geratzen den jokalaria eta EGUZKI esaterakoan korrika irten beharko dute eta norbait harrapatu beharko du. Harrapatzen dionari hurrengo txandan geratuko da

Una persona se la queda y mirando hacia la pared con los ojos cerrados debe decir BAT, BI, HIRU EGUZKI. Mientras el que se la queda dice BAT, BI, HIRU EGUZKI los demás jugadores/as deben avanzar hacia adelante con el objetivo de tocar la pared donde está el otro jugador/a. El jugador/a que se la queda, cada vez que dice la frase debe darse la vuelta y mirar si ve a alguien moviéndose que, si es así, comenzará de nuevo. Una vez que uno/a de los/as jugadores/as toca la pared y dice la palabra EGUZKI, el que se la queda debe abrir las manos y los dedos y cada jugador debe agarrarle un dedo.Este va a decir diferentes palabras que empiecen por E ( etxea, erlea, erregea, egunkaria,…) y cuando diga EGUZKI los/as demás deberán salir corriendo. A la persona que le coja se la queda en el próximo turno de juego. • Erlea, eztia: abeja, miel• Egunkaria: periódico• Erregea, erregina: rey, reina• Erreka, etxea: rio, casa• Eroa: loco• Mugitzen ikusi zaitut: te he visto moverte• Zu geratzen zara: te la quedas tú.

Bat, bi, hiru Eguzki Azalpena eta hiztegia

24

Jolasak (II)

Mandoka-mandoka

hormara bota pilota.

Pilota hormatik,

egin salto gainetik.

Mandoka-mandoka

jar gaitezen lerroan

saltoka-saltoka

saltoka erritmoan

Joku honetan pilota hormaren kontra botatzen da eta pilotaren gainetik salto egin behar da abestia abesten den bitartean

Este es un juego en el que hay que tirar la pelota contra la pared y saltar por encima de la pelota. Mientras tanto se canta esta canción

Mandoka Azalpena eta hiztegia

25

Jolasak (III)

Gure herriko alkateakate, kate, katea;alkate dotoreatore, tore, torea.Jazten duen trajeaktraje, traje, trajeak;tomate kolorealore, lore, lorea.Gure herriko alkateakate, kate, katea;alkate xelebrealebre, lebre, lebrea.Haretxen biboteabote, bote, botea;fideo luzez beteabete, bete, betea

Abesti honekin bi haur bata bestearen aurrean jarriko dira eta musikaren erritmora txaloak ematen joango dira.

En esta canción un niño/a se pone enfrente de otro niño/a y al ritmo de la canción van dando palmas con las manos.

Hiztegia: ₋ Herria: pueblo₋ Alkatea: alcalde₋ Dotorea: elegante₋ Jantzi: vestir₋ Tomate kolorea: color tomate₋ Xelebrea: gracioso₋ Bikotea: pareja₋ Luzea: largo₋ Betea: llena

Gure Herriko Alkatea Azalpena eta hiztegia

26

Jolasak (IV)

Soka salto saltoka

erran iezadazu ordua.

Ez dut ordularirik.

Berdin zait asmaturik.

Ordubatak, ordubiak,

hirurak, laurak, bostak,

seiak, zazpiak, zortziak,

bederatziak, hamarrak,

hamaikak, hamabiak

Soka saltoan abesteko abestia

Canción para jugar a la cuerda

Orduena Azalpena eta hiztegia

Eskerrik Asko

Euskaraz OlgetanAlgorta, 23 de Junio de 2012