BUSTURIKO BERDINTASUN DIAGNOSTIKOA 2012...2012 . I PLAN DE IGUALDAD AYUNTAMIENTO DE BUSTURIA 2 ......

BUSTURIKO BERDINTASUN

DIAGNOSTIKOA

2012

I PLAN DE IGUALDAD AYUNTAMIENTO DE BUSTURIA

2

BERDINATSUN DIAGNOSTIKOA

0. Berdintasunari buruzko legeak

1991 – 2009: Lehenengo berdintasun planak Euskal Autonomia Erkidegoan

2005: otsailak 18ko 4/2005 Legea Emakumeen eta Gizonen Berdintasunerakoa

2007: martxoaren 22ko 3/2007 Lege Organikoa, Emakumeen eta Gizonen

artean Benetako Berdintasuna lortzekoa.

2012-2015 Bizkaiko Emakumeen eta Gizonen Berdintasunerako IV. Foru Plana.

2009-2013: EAEko Emakumeen eta Gizonen Berdintasunerako V. Plana - IX. Legealdiko

Jarraibideak

EAEko Emakumeen eta Gizonen Berdintasunerako V. Planean, lehenengo kapituluan;

Emakumeen eta gizonen berdintasunerako gobernantza, G1. Udal esparruko

administrazioetan eta nagusiki kapital publikoa duten enpresetan egindako berdintasun planen

kopurua handitzea atalean berdintasun planak egitearen garrantzia argi ikusten da. Era

berean, legegintzaldi honetarako erronka bezala aipatzen da :

Lehendabizi, Berdintasunerako Plana duten tokiko administrazioen kopurua handitzea,

4/2005 Legeko 15.3 artikuluari jarraiki.

2010. urtean Busturiko udalerrian emakumeen eta gizonen berdintasuna sustatzeko eta

diskriminazioa baztertzeko programa helburu hauekin diseinatu zen: alde batetik,

mainstreaming delakoa udal antolamenduan txertatuz; bestetik, emakumeen jabekuntza-

prozesuak bultzatuz; eta, azkenik, emakumeenganako indarkeria desagerrarazteko ekimenak

sustatuz. Lan horrekin jarraitzeko asmoarekin Busturiko udalak Berdintasun Diagnostikoa eta I

Berdintasun Plana aurrera eramatea erabaki du.

EAEko Emakumeen eta Gizonen Berdintasunerako V. Planean lau esku-hartze ardatz

berdintasun arloan ezartzen dira:

Berdintasunaren aldeko gobernantza hobestea

Emakumeen ahalduntze eta beren balioak aldatzea

Erantzukidetasunean oinarritutako gizartearen antolakuntza

Emakumeen aurkako indarkeria


3

Horrez gain, EAEko Emakumeen eta Gizonen Berdintasunerako IV. Planean lehentasuna

zuten ardatzekin alderatuta, nabarmendu behar da oraingoan mainstreaminga ez dela ardatz

bezala hartu, baizik eta antolakuntzan berdintasunaren aldeko gobernantza bultzatzeko eta

hobetzeko alor berezitu bezala. EAEko Emakumeen eta Gizonen Berdintasunerako IV. Planean

lehentasuna duen beste ardatza “bateragarritasuna eta erantzunkidetasuna”, “antolakuntza

sozial erantzukidea” bihurtu da, gizonen, erakunde publikoen, erakunde pribatuen eta

gizartearen inplikazioak mesede egingo baitio arlo pertsonaletik, gizartetik, familiatik eta

enplegutik eratorritako beharren eta erantzukizunen arteko oreka islatzeko. Eta horrela

errazagoa izango da espazio bakoitzak eskatzen duen denboraren arteko oreka lortzea.

1. Berdintasun Diagnostikoaren Helburuak

Diagnostikoak herrian gizonen eta emakumeen arteko aukeren berdintasunari buruzko

analisi zehaztua da. Diagnostiko honetan behin eta berriz egiten dira informazio bilketa

ekintzak, analisiarenak, barne eztabaidenak eta azkenik berdintasun planean sar daitezkeen

proposamenak.

Zentzu guztietan herriaren errealitatea aztertzea beharrezkoa izango da: dagoen

berdintasun politika eta berdintasun/desberdintasun egoera, lehentasunezko lana egin behar

den eremuak (etxebizitza, lana, osasuna, heziketa, e.a.), horretarako jarri nahi diren

errekurtsoak, gainditu beharko diren erresistentziak, bultzatzea interesgarria izango diren

jardunbide onak, gizarte mugimenduek izango duten zeregina, elkarteek, biztanleriak

orokorrean, honek utziko du etorkizuneko berdintasun planerako proposamenak herriko

ezaugarrietara egokitzea une sozial, ekonomiko eta politiko jakin batean.

Helburu zehatzak

- Beharrak, arazoak, interes guneak eta herrian berdintasunari dagokionez hobetzeko

aukerak identifikatu.

- Lehentasunen eta helburuen zerrenda zehaztu.

- Jarduera estrategia posibleak aztertu


4

2. Metodologia

2.1. Udalaren esparruko datuak

2.1.1. Datu orokorrak (kuantitatiboak)

Kokapena

Datu demografikoak: Biztanleria sexua eta adinaren arabera, jaiotzak sexu eta urtearen arabera, hazkunde begetatiboa.

Mapa sozioekonomikoa

Enplegua: biztanleria langabezian sexu eta urtearen arabera, biztanleria okupatuta eta langabetua sexuaren arabera, sektore ekonomikoak, etab.

Equal X Indizea

Gizarteratze datuak

Migratze mugimenduak

Emakumeen aurkako indarkeria.

Busturiko Udalaren gizon eta emakumeen arteko berdintasunaren inguruko politika zehatzak.

2.1.2. Udaleko Organigrama

Langileen datuak

Kontziliazioari buruzko datuak

Langileen hautaketa politikari buruzko datuak

2.1.3. Langileen pertzepzioa (Datu kualitatiboak)

Udalean lan egiten duten pertsonek adierazten dituzten faktore subjektiboak (iritziak,

sineskerak, e.a.) biltzean datza, honetarako udaleko langile politiko eta teknikoarekin

elkarrizketak eta bilerak egingo dira. Aspektu hauen artean hurrengoak egongo lirateke:

1. Udaleko langileen aldetik dagoen onarpen eta inplikazio maila udalen berdintasuna

praktikan jartzerakoan, egon daitezkeen erresistentziak ikusteko eta beharrezkoak

diren neurriak hartzeko.


5

2. Udaleko langileen iritziak emakumeen eta gizonen rol ezberdinei buruz lanean eta

honen ondorioak. Bereziki garrantzitsua da kargu altuak eta erdi mailakoak dituzten

pertsonen iritzia ezagutzea, berdintasun plana praktikan jartzerakoan funtsezko lana

izango baitute.

3. Emakumeek azaldutako beharrak eta iritziak beraien garapen profesionalarekin

zerikusia dutenak: zer pentsatzen dute emakumeek beraien lan jarduera, sustapen

aukera, formazio beharrak, beraien lankideekin dauzkaten harreman, beraien goiko

hierarkikoekin, etorkizuneko itxaropen eta abarrei buruz.

2.1.4. Udalaren arloen araberako diagnostikoa

2.2. Gizartearen esparruko datuak (Datu kuantitatibo eta kualitatiboak)

2.2.1. Datu kuantitatiboen bilketa

Herriaren esparru guztietako eragileen azterketa egingo da

HEZKUNTZA ZENTROAK

EMAKUME TALDEAK ETA MUGIMENDU FEMINISTA.

ELKARTEAK (Datu orokorrak- afiliatuak, baita zuzendaritza karguen banaketa sexu eta

adinaren arabera sailkatuak)

2.2.2. Datu kualitatiboen bilketa

Elkarrizketak

Aurretik aipatutako aztertu eta diagnostikatu beharreko esparruetako taldeekin egingo dira

elkarrizketa hauek: udala, eskola, osasun zentroa, emakume elkarteak eta mugimendu

feminista ….

Gure helburua gauzatzeko aipatutako talde ezberdinekin aritzea ezinbesteko jarduera

bilakatzen da, beraien parte-hartzea proiektuaren oinarria delarik.


6

Inkestak eta eztabaida taldeak

Emakume elkarteen, mugimendu feministaren eta herriko beste elkarteekin parte hartzearekin

egingo dira, edo emakume banakakoen parte hartzea ere onartuko da. Bereziki diskriminazio

aniztasuna daukaten emakumeen parte-hartzea sustatuko da.

2.3. Erabili beharreko teknikak

- Informazio bilaketa, irakurketa selektiboa eta dokumentazioaren analisia

- Neurrira egindako elkarrizketak edo galdetegiak

- Eztabaida taldeak

- Bilerak


7

3. Berdintasun diagnostikoa. Aztertutako datuak eta lan ardatzak

3. 1. UDALAREN ESPARRUKO DATUAK. (Datu kuantitatiboak)

3.1.1 Datu Orokorrak

KOKAPEN GEOGRAFIKOA:

Busturik Busturialdea izeneko eskualde historikoari ematen

dio izena, Bizkaiko kosta-arkuaren erdian kokatuta

dagoenari. Sollube mendiko mazelen eta Urdaibaiko

itsasadarraren artean, erdibidean, 5 auzune daude kokatuta:

Axpe, Altamira, San Bartolome, San Kristobal eta Paresi.

3.1.2 Datu demografikoak

Gaur egun (2011ko urtarrilak 1), Busturik 1794 biztanle ditu, hauetatik 894 gizonezkoak eta

900 emakumezkoak dira. Biztanle Erroldaren arabera, biztanleriaren osaketa honako hau da:

• AXPE: 756

• SAN KRISTOBAL: 546

• ALTAMIRA: 339

• SAN BARTOLOME: 153

• PARESI

*Iturria: Udaleko web orrialdea

Taula 1: Biztanleria sexuaren arabera, 2011

BUSTURIA GUZTIRA

GUZTIRA Gizonezkoak Emakumezkoak

1.794 900 894


8

Grafiko 1: Biztanleria sexuaren arabera, (2011ko urtarrilak 1)

*Iturria udaleko web orrialdea: elaborazio propioa

Erroldaren datuek erakusten dutenez, Busturiko biztanleria emakume eta gizonen

artean ea zati berdinetan banatzen da. Sexu eta adinaren araberako biztanleriaren azterketari

dagokionez, biztanleriaren portzentaje handiena 20 urtetik 64 urtera adin taldean ematen da,

%62 izanez. 65 urtetik eta gehiago taldeak, %23 suposatzen du, beraz biztanleria zahartzen ari

dela argi dago. Zehazki, 0 urtetik 19 urtera pertsonak, herriko biztanleriaren osoaren %15

baino ez dira. Gaur egungo jendarteetan, joera hau ohikoa izaten da eta Gernika-Bermeo eta

Bizkaiko datuek horrela baieztatzen dute, non 0 urtetik 19 urtetara biztanleria %13 eta %7 dira

hurrenez hurren.

Grafiko 2: Biztanleria sexu eta adinaren arabera, 2011

*Iturria Eustat: elaborazio propioa

Biztanleria sexu eta adinaren arabera

0 500 1000 1500

0-19

20-64

>65

Guztira

Gizonezkoak

Emakumezkoak

Biztanleria sexu eta adinaren arabera

50%50%

Emakumezkoak

Gizonezkoak


9

Taula 2: Biztanleria sexu eta adinaren arabera 2011.


ADINAK

0 - 19

20 -64

>=

65

Guztira Gizonezkoak Emakumezkoak Guztira Gizonezkoak Emakumezkoak Guztira Gizonezkoak Emakumezkoak Guztira Gizonezkoak Emakumezkoak

BUSTURIA 1.768 874 894 264

(15%)

138 126 1.101

(62%)

580 521 403

(23%)

156 247

BIZKAIA 1.152.406 557.780 594.626 192.472 99.043 93.429 728.462 363.388 365.074 231.472 95.349 136.123

GERNIKA-

BERMEO

45.949 22.602 23.347 7.693 4.030 3.663 28.454 14.444 14.010 9.802 4.128 5.674


10

Taula 3: Jaiotzak sexu eta urtearen arabera

Busturia 2005 2006 2007 2008 2009 2010

Jaiotza guztiak 12 11 18 16 15 18

Mutilen jaiotza 8 5 6 9 6 6

Nesken jaiotza 14 6 12 7 9 12


Grafiko 3: Jaiotzak sexu eta urtearen arabera


Jaiotzen kopurua udalerrian ea zifra berdinetan mantentzen da, 2010. urtean pixka bat

handituz. Hala eta guztiz ere, heriotza jaiotze tasa baino handiagoa da, horregatik Busturian

hazkunde begetatiboa negatiboa da. Dena den, 2009 urtetik 2010era datuak nahiko aldatu

direla ikus daiteke, 2010. urtean hazkunde negatiboa asko jaitsi baita.

Emakundek argitaratzen den “Euskadiko emakumeen eta gizonen egoerari buruzko

zifrak 2011” txostenaren arabera, 2010. urtean autonomia-erkidegoan 18.608 pertsona hil

ziren eta horien artetik, %51,6 gizonak ziren. Hiru lurralde historikoetan gizonen

emakumeen heriotzak baino handiagoak izan ziren.

0

2

4

6

8

10

12

14

16

18

2005 2006 2007 2008 2009 2010

Mutilak

Neskak

Guztira


11

Grafiko 4: Hazkunde begetatiboa


3.1.3. Mapa sozioekonomikoa

Enplegua

Taula 5: Biztanleria langabetua sexu eta urtearen arabera

BUSTURIA 2007 2008 2009 2010 2011

Guztira 54 67 90 88 92

Gizonak 27(50%) 42 (63%) 56(62%) 49(56%) 46 (50%)

Emakumeak 27(50%) 25(37%) 34(38%) 39(44%) 46(50%)


-6

-15

-9

-16-18

-16

-14

-12

-10

-8

-6

-4

-2

0

2007 2008 2009 2010


12

Grafiko 5: Biztanleria langabezian sexu eta urtearen arabera


Taula 6: Biztanleria okupatuta eta langabetua sexuaren arabera 2010

Busturia Guztira Okupatuak Langabetuak Ez-aktiboak

Biztanleria 1749 760 63 926

Gizonak 871 430(57%) 47(75%) 394(43%)

Emakumeak 878 330(43%) 16(25%) 532(57%)

* Iturria Eustat: elaborazio propioa

2010eko datuen arabera, emakumeak pertsona okupatuen %43a dira eta langabetuen

%16a. Honen aurrean, gizon langabetuak %75 dira. Azken datu honen zergatia, Busturian

pertsona okupatuen %69a zerbitzu sektorean daudela izan daiteke, zerbitzuetan gehien lan

egiten dutenak emakumeak baitira. Eraikuntza edo industria sektoretan, gizonezkoen

sektoreak, ordea biztanleria okupatuta %7a eta %22 dira, hurrenez hurren.

“Lan-merkatuaren ohiko irudia da zenbait sektore maskulinizatuta egotea, hala nola

industria eta eraikuntza, eta, aldiz, zerbitzu-sektorea feminizatuta. Estatistika Institutu

Nazionalak biztanleria aktiboari buruz egindako inkestaren datuek agerian jartzen dute

irudi hori: zerbitzuen sektorean okupatutako 10 pertsonatik 6 emakumeak dira. Krisi

ekonomikoak eraikuntzaren sektorean adina eragingo balu zerbitzuen sektorean,

emakumeen okupazioan kalte larria izango luke, emakumeen % 87,6k sektore horretan

0

20

40

60

80

100

2007 2008 2009 2010 2011

Biztanleria langabezian sexu eta urtearen arabera

Guztira

Gizonak

Emakumeak


13

egiten baitu lan (gizonezkoen erdiak inguruk egiten du lan sektore horretan, eta % 32,6k

berriz industria-sektorean).”1

Taula 7: 16 urte edo gehiagoko okupatuta biztanle landunak sektore ekonomikoen arabera

* Iturria Udalmap-Eustat: elaborazio propioa

Kontuan hartu behar da gaur egungo ekonomia-krisiak eragin latzagoa izan duela

eraikin sektorean, horregatik langabezi tasa lehenago igo de ginonen artean. Hala eta guztiz

ere, krisi honen ondorioak beste sektoreetara heltzen ari dira eta emakumeak ere kaltetuak

izaten ari dira. Pertsona ez-aktiboen kasuan, emakumeak %57 dira.

Emakunderen arabera, Euskal Autonomia- Erkidegoan, “2010ean, pertsona ez-

aktiboen %60 emakumeak ziren. Ez-aktibotasun horren arrazoi nagusia etxeko lanetan aritzea

da (emakume ez aktiboen % 43), eta arrazoi horren atzetik, erretiroa ez beste pentsioren bat

jasotzea (%19.9). Hala ere, azken talde honetan, % 94 emakumeak dira. Pertsona ez-aktiboen

%40 baino gutxiago, aldiz, dira gizonak, eta 10etik 7 erretiroa edo aurre-erretiroa hartu

dutelako daude egoera horretan eta azpimarratu behar da gizon ez-aktiboen %4,3 soilik

daudela egoera horretan etxeko lanetan dihardutelako.

10 pertsona aktibotik ia 6 emakumeak dira, baina lan-jarduerari eskainitako denborak gora

egin ahala, orduan eta txikiagoa da emakumeen presentzia. Hala, lanez kanpoko jarduera

1 Ainhoa Novo Arbona, Jaione Almirante, Andrea Badiola, Genero-azterketarako taldea Politika eta

Administrazio Zientzia Saila, “Euskadiko emakumeen eta gizonen egoerari buruzko zifrak 2011” ,

Emakunde, 2011ko urria (58-59 orr.)

Nekazaritza-

Arrantza

Industria Eraikuntza Zerbitzuak

Bizkaia 0,77% 18% 9% 72%

Eskualdea 3% 21% 9% 67%

Busturia 1% 22 % 7% 69%


14

duten 10 pertsonatik 7 baino gehiago emakumeak dira; ez dabiltza enplegu bila, eta etxeko

lanak egiten edo ikasten soilik aritzen dira” 2

Equal X Indizea

Bizkaiko Foru Aldundiak Bizkaian genero berdintasuna neurtzeko Equal X Indizea

erabiltzen du. Equal X Indizea, Genero Berdintasunaren Indizea, Equal X- delakoan,Suediako

Nazio Estatistika Institutuak sortu zuen lurralde zehatz batean genero ezberdintasuna

neurtzeko.

Equal X Genero Berdintasunaren indizea kalkulatzeko modua: Indizea 7 aldagaien

batura haztatuaren bidez eskuratzen da: ordaindutako enplegu duten pertsonek (%), goi

mailako hezkuntza duten pertsonek (%), enpleguaren arloko banaketa (%), 24 eta 34 urte

bitarteko gazteak, enplegu-bilaketan dabiltzan pertsonak (%),Ezberdintasuna eta Maila eta

udal-zinegotziak diren pertsonak.

Indizea osatzen duten adierazleak sexuaren araberako ehunekoetan (%) kalkulatzen

dira (ezberdintasuna, antolamendu-metodoaren maila adierazten da):

Pertsonak ordaindutako enpleguarekin %, ezberdintasuna.

Pertsonak goi mailako hezkuntzarekin %, ezberdintasuna.

Ezberdintasuna arloko banaketan %, ezberdintasuna.

24 eta 34 urte bitarteko gazteak, ezberdintasuna.

Pertsonak enplegu-bilaketan %, ezberdintasuna.

Pertsonak enplegu-bilaketan %, maila.

Pertsonak udal-zinegotzigoetan, ezberdintasuna.

Equal X Indizearen arabera, 0-k berdintasun osoa eta 100-ak puntako ezberdintasuna

adieraziko du.3



Emakunde, 2011ko urria. (49-50. Orr)

3http://www.bizkaia.net. http://bizkaia.net/home2/Temas/DetalleTema.asp?Tem_Codigo=2530&Idioma=EU

http://www.bizkaia.net/

http://bizkaia.net/home2/Temas/DetalleTema.asp?Tem_Codigo=2530&Idioma=EU


15

Taula 4: Gernika-Bermeoko Eskualdearen udalerriak - Urtea: 2010; ordena: EqualX

Equal X

Ordaindutak

o

Enplegua %

Goi mailako

Hezkuntza %

Sektore

Banaketa%

24/34

urteko

gazteak %

Enpleguaren

Bilaketa %

Enpleguaren

bilaketa %

(sailkapena)

Udal

Zinegotzigoak

Ibarrangelu 21,00 14 10 3 52 29 15 24

Gautegiz-

Arteaga 42,71 30 11 19 90 14 57 78

Gernika-

Lumo 44,71 57 41 58 2 44 67 44

Mendata 44,29 17 45 28 45 101 50 24

Muxika 45,57 19 96 66 44 19 10 65

Bermeo 49,71 33 14 76 54 10 98 63

Elantxobe 50,43 60 15 101 75 40 38 24

Errigoiti 53,00 23 83 27 108 5 101 24

Busturia 54,43 78 27 62 59 74 65 16

Ereño 55,43 12 52 110 65 98 27 24

Morga 52,86 61 32 44 111 38 6 78

Mundaka 57,43 54 3 12 85 86 97 65

Murueta 57,29 42 24 26 92 47 92 78

Sukarrieta 63,57 3 65 13 83 96 107 78

Forua 63,71 64 42 54 102 84 76 24

Ea 64,29 80 20 29 36 99 108 78

Nabarniz 64,43 1 61 65 95 107 23 99

Arratzu 70,14 2 97 99 1 111 103 78

Ajangiz 71,00 70 103 33 87 90 36 78

Kortezubi 81,57 71 109 47 98 112 110 24


16

Berdintasunari dagokionez eta Equal X Indizearen arabera, Bizkaiko udalen artean,

Busturia 55.postuan dago. Gernika-Bermeo eskualdean, berriz, 9. postuan.

Taula 5: Bizkaiko Eskualdeak- Urtea: 2010; ordena: EqualX

Equal

X

Ordainduta

ko

Enplegua %

Goi

mailako

Hezkuntza

%

Sektore

Banaketa%

24/34

urteko

gazteak %

Enpleguaren

Bilaketa %

Enpleguaren

bilaketa %

(sailkapena)

Udal

Zinegotzigoak

Gran Bilbao 2,714 4 1 2 2 2 7 1

Plentzia-

Mungia 2,857 2 2 1 1 5 5 4

Markina-

Ondarroa 3,429 1 4 3 7 1 2 6

Gernika-

Bermeo 4,000 3 3 4 6 4 6 2

Duranguesado 4,857 6 5 6 3 6 3 5

Arratia-

Nervión 5,000 5 7 7 5 7 1 3

Encartaciones 5,143 7 6 5 4 3 4 7

Gernika-Bermeo eskualdeak Indize Equal X balorea handitzen du, 2000 eta 2005

urteetan balore hori 2,71 baitzen, baina 2010. urtean, 4,00 balorean kokatzen da. Hau da, 2005

urtean berdintasun handien zuen eskualdeak izatetik 4. postura pasatu da 2010. urtean.

Gizarteratze datuak (Busturialdeko Gizarte Zerbitzuen Mankomunitateko datuak dira)

Busturialdeko Gizarte Zerbitzuen Mankomunitateak oinarrizko gizarte zerbitzuak

kudeatzen ditu, hau da:

- Pertsona nagusientzako zerbitzu eta baliabideak: Etxez etxeko laguntza, Telelaguntza-

zerbitzua, Mendekotasun balorazio eskabideak.

Hainbat datu interesgarriak:

Busturin mendekotasunak dituzten herritarrak biztanleriaren arabera 2011 (%): % 4,3

Etxez-etxeko laguntza zerbitzuko erabiltzaile kopurua 2011. urtean, Busturin: 13

Mankomunitatean, orokorrean, eskaintzen dituzten zerbitzuen emakumeak erabiltzaileen

%76a dira, gizonak, %26a.


17

Grafiko 6: Busturialdeko Mankomunitateko erabiltzaileak sexuaren arabera

*Iturria Busturialdeko Gizarte Zerbitzuen Mankomunitatea: elaborazio propioa

Taula 5: Bideratutako mendekotasun eskabide kopuruaren bilakaera


- Haurtzaroa eta familia

- Emakumeak: Emakumeentzako lege aholkularitza-zerbitzua, indarkeria egoera bizi duten

emakumeentzako harrera, genero-indarkeriako egoeretan ardurapean adingabeak dituzten

familietan esku-hartzea, koordinazio protokoloaren jarraipena.

- Immigrazioa

Grafiko7: Atzerriko biztanleria Busturialdean, sexuaren arabera, 2012.

HERRIA 2009 2010 2011

BUSTURIA 30 24 18

54%

46% Emakumeak

Gizonak

Erabiltzaileak orokorrean

76%

26%

Emakumeak

Gizonak


18

*Iturria: Busturialdeko Mankomunitatea

Grafiko 8: etorkinak sexu eta urtearen arabera Busturia

*Iturria INE. Elaborazio propioa

Arlo honetan III. Immigrazio Plana(2008-2011) burutu da eta orain IV. Prestatzen ari dira. II

Immigrazio Planaren barruan berdintasuna eta genero perspektiba hainbat ataletan landu

egin da.

4.2. FUNTSEZKO PRINTZIPIOAK.

4.2.3. Sexu arrazoiengatiko diskriminaziorik ezaren printzipioa. Emakumeen eta gizonen

arteko desberdintasunei kasu egitea eta erantzunak ematea da Plan honen printzipio

ideologikoetako bat. Emakume etorkinek diskriminazio bikoitza jasaten dute: bata

emakumea izateagatik eta bestea etorkina izateagatik. Bestalde, funtsezko kolektiboa

dira integrazio problematiketan: izan ere, beraiei dagozkie familia-kohesioa eta

jatorrizko balioen transmisioa, baita etorkinek izan ditzaketen akulturizazio prozesuak

ere.

5.2.- Helburu berezi

5.2.5.-Etorkinekin burutzen dituzten jarduera guztietan generoko ikuspegia

gaineratzea.

6.1. ABEGIA ETA GIZARTEGINTZA

Etorkinak sexu eta urtearen arabera Busturian

0

10

20

30

40

50

60

70

2007 2008 2009 2010 2011 2012

Emakumezkoak

Gizonezkoak

Guztira


19

Neurri 6.1.8 Etorkinek berdintasunerako eta indarkeria sexistaren prebentziorako

programetan parte hartzea erraztea eta atentzio egokia bermatzea tratu txarren

biktimei.

Hainbat datu interesgarriak:

2010. urtean Gizarte Zerbitzuek tratu txarrak jasan zituen 14 emakume hartu dituzte,

erdiak atzerritarrak.

2011. urtean Gizarte Zerbitzuek tratu txarrak jasan zituen 13 emakume hartu dituzte, 8

atzerritarrak.

- Gizarteratzeko programak: ekintza desberdinak egiten dira, besteak beste, trebetasun

pertsonalak lantzeko ekintzak, prestakuntza-ikastaroetan parte-hartzea, lan merkatura

bideratzeko ekintzak...

- Prestazio ekonomikoak:

Diru sarrerak bermatzeko errenta:

Diru-Sarrerak Bermatzeko Errenta jasotzen duten bizikidetza unitate kopurua Busturin,

2011: 52 bizikidetza unitate kopurua (% 1,5 biztanleria orokorra eta %1,4 pentsiodunak)

Etxebizitzako gastuetarako prestazio osagarria:

Etxebizitza Gastuetarako Prestazio Osagarria EGPO jasotzen duten bizikidetza unitate

kopurua 2011: 11 bizikidetza unitate kopurua

Gizarteratze hitzarmenak 2011 urtean: 18

Gizarte larrialdietarako laguntzak:

Gizarte Larrialdietako Laguntzak jaso dituzten bizikidetza unitateak 2011, Busturin: 10

bizikidetza unitateak (biztanleriaren %0,6a)

Busturialdeko mankomunitateko laguntza bereziak:

Espediente aktiboak Mankomunitatean (erabiltzaile guztiak), biztanleriaren arabera 2011-

Busturin…………………………………%26,14


20

Grafiko 9: Espediente aktiboak Mankomunitatean Busturiko kasuan, adina eta sexuaren

arabera 2011


Emakumeen aurkako indarkeriaren datuak

2011. urtean zehar Gizarte Zerbitzuek tratu txarrak jasan zituen 14 emakume hartu

dituzte, bi Busturikoak ziren.

2012. urtean ez dituzte hartu Busturiko emakumerik, nahiz eta kasu 1 ezagutu prentsan

agertuta.

Busturiko Udalaren gizon eta emakumeen arteko berdintasunaren inguruko politika

zehatzak

2010. urtean, Busturiko Udalak Berdintasunerako Programa diseinatu zuen honako

helburuarekin:

“Busturialdeko Herri Txikietarako Planaren lan-ildoak (2009-2010) gure udalerrian jorratzea:

alde batetik, mainstreaming delakoa udal antolamenduan txertatuz; bestetik, emakumeen

jabekuntza-prozesuak bultzatuz; eta, azkenik, emakumeenganako indarkeria desagerrarazteko

ekimenak sustatuz”. Dokumentu honetan, helburu zehatzak ere ezarri ziren:

302833

2630

33

2727232119

21

37

22

69

19

0

10

20

30

40

50

60

70

0-

17

18-

30

31-

40

41-

50

51-

60

61-

70

71-

+

81+

Emakumeak

Gizonak


21

ARDATZA: MAINSTREAMING-A

Helburuak Ekintzak Betetze maila

M1: Emakume eta gizonen

aukera berdintasunaz eta

generoaren teoriaz

jabearazteko eta gaitzeko

prestakuntza-saioak

antolatzeko

M1.1. Administrazioan

dauden teknikaritzako

hizkuntzaren erabilera ez-

sexistaren inguruko

ikastaroa (4 ordu)

Hitzaldi-tailer bat egin zen

Gernikan, hizkuntza

erabilpen ez sexista eta

berdintasunari buruzkoa.

M1.3. Politikarientzako

prestakuntza-saioa:

politikak diseinatzerakoan

genero ikuspegia kontuan

hartzeko ildoak (2 ordu)

Bi hitzaldi egin ziren,

bakoitzak bi ordutakoak.

M2: Proiektu hezkidetzaileak

sustatzea hezkuntza formaleko

zentroetan zein gazte eta

haurrei zuzendutako aisialdiko

programetan (hezkuntza ez-

formala)

M2.1. Uda-lekuetan aritzen

diren begiraleei

hezkidetzari buruzko

prestakuntza: zelan

txertatu genero ikuspegia

udako jardueretan (4 ordu)

(Euskaraz olgetan

kanpaina).

Ordu beteko hitzaldi bat

egin zen 2010. Urteko

begiraleekin.

ARDATZA: JABEKUNTZA

Helburuak Ekintzak Betetze maila

J1 Emakumeen balorizazioa

bultzatzea espazio publikoan

J.1. Sentsibilizazio

kanpainak: Martxoak 8

Bai, urtero egiten da

hitzaldi bat eta beste

ekimen bat (antzerkia)

J.2. Sentsibilizazio-

kanpaina: Urriak 15

Egin zen

ARDATZA: INDARKERIA

Helburuak Ekintzak

I1. Protokolo bateratua eta

koordinatua bermatzea

I1.1. Protokoloaren

argitalpena (125 ale)

Ez zen egin


22

I1.2. Protokoloaren

zabalkuntza. Etxeetara

material informatibo bat

azalduz.

Ez zen burutu

I2: Indarkeria prebenitzeko

jarduerak sustatzea

I2.1 Sentsibilizazio-

kanpaina: Azaroak 25

Bai, urtero egiten den

bezala

I2.2.Politikarientzako

emakumeen kontrako

indarkeriari buruzko

jardunaldia (2 ordu)

ez zen egin

I2.3. Gazteekin (neskak eta

mutilak) tratu onen

tailerrak

ez ziren egin

3.1.4. Udaleko langileen datuak

Taula 9: Udalbatza

EMAKUMEZKOA GIZONEZKOAK

ALKATETZA

ZINEGOTZIAK 5 (%62,5) 3 (%37,5)

IDAZKARI OROKORRA

Kultura, Euskara,

Hezkuntza eta Kirola

Emakumea eta Giza-

ekonomia

Partaidetza eta Informazioa

Hirugarren Adina

Gazteria eta Jaiak

*Iturria Busturiko udala: elaborazio propioa


23

Grafiko 10: Udalbatza


Taula 10: Udaleko Langileak

ADINA Langileak Emakumeak % Gizonak %

20-29 1 1 %100 0

30-39 4 3 %75 1 %25

40-49 4 4 %100 0

50 eta gehiago 5 1 %20 4 %80

GUZTIRA 14 9 %64 5 %36


Grafiko11: Udaleko Langileak

*Iturria Busturiko Udala: elaborazio propioa

64%

36%Emakumeak

Gizonak

UDALBATZA

62%

38%

EMAKUMEZKOAK

GIZONEZKOAK


24

Busturiko Udaleko langile eta kargu politiko gehienak emakumezkoak dira eta

azpimarratu behar da alkatesa daukatela. Banaketa honen ondorioz, normalean gizonezkoen

arduran dauden arloak emakumezkoen esku daude; esate baterako, Sozio-ekonomiarena.

Antolamendua horrela izatea oso garrantzitsua da genero perspektiba udalean lantzeko eta

zinegotziak oso kontziente dira horretaz.

Bestaldetik, jendartean ikus daitekeen sexuaren araberako banaketa lanbideetan ere

agertzen da administrariak emakumeak baitirela eta peoiak, berriz, gizonak.

Kontratazio mota

Mugagabe: kontratu mugagabea daukaten langileek %62,5 emakumezkoak dira,

gizonezkoak, berriz, %37,5.

Aldi baterako: aldi baterako kontratu daukaten langileek %67 emakumezkoak dira eta

gizonezkoak %33.

KONTRATAZIOA/LANALDIA

KONTRATU MOTA

LANGILEAK

EMAKUMEAK

%

GIZONAK

%

Mugagabea 8 5 %62 3 %37

Aldi baterakoa 6 4 %67 2 %33

GUZTIRA 14 9 %64 5 %36

Asteko lanorduak

20 ordu baino

gutxiago

4 4 %100

20 - 34 ordu 1 1 %100

35 - 39 ordu 9 4 %44 5 %100

40 ordu

GUZTIRA

14 9 64,28 5 %36


25

Kontuan hartu behar da ere, emakumezkoak gehienak direla udalean eta

administrazioan, orokorrean. Emakunderen arabera; “Pertsona okupatuek zer jarduera-

adarretan lan egiten duten aztertuta, zehatzago jakingo dugu zer-nolako genero-hesia dagoen.

Emakumeen okupazio nagusia administrazio publikoa da. Bertan daude emakume okupatuen

10etik ia 3, eta ondoren, merkataritzan (% 25,4).”4

Lanaldia

Lanaldiari dagokionez, asteko 20 ordu baino gutxiago lan egiten dutenek %100

emakumezkoak dira eta gizonezkoen lanaldia asteko 35/39 ordukoa da kasu guztietan. Datu

hauek erakusten dute emakumezkoak gehienak direla lanaldi murriztutan.

Egoera hau ohikoa da sektore guztietan, emakumezkoek haien lanaldia murrizten

baitute zaintza lanak egin ahal izateko. Ondorioz, haien soldata gizonezkoarena baino

baxuagoa da eta, oro har, emakumezkoen lan baldintzak ere txarragoak dira, batez ere arlo

pribatuan.

Emakundek egindako “Euskadiko emakumeen eta gizonen egoerari buruzko zifrak

2011”, azaltzen da ; “(…) nahiz eta irregularra izan, lanaldi osoz lan egiten duten

emakumeen ehunekoak gora egin duela sektore publikoan (% 60,3) eta eutsi egin diola

sektore pribatuan (% 38 inguruan). Lanaldi partzialari erreparatuz, berriz, ikusten da

emakumeak, sektore pribatuan zein publikoan, horrelako lanaldia duten soldatakoen hiru

laurden direla, eta datua ez dela askorik aldatu 2006. urtetik.” (66. orr.)

Bestalde, bajeei erreparatzen badiegu, langileek ez dituzte bat ere hartu azken urtean.

Horren zergatia seme-alabak ez direla oso txikiak izan daiteke, gehienek 7-14 urteko multzoan

baitaude.



Emakunde, 2011ko urria (58.orr.)


26

LANGILEEN EZAUGARRIAK:ADINA/FAMILI ERANTZUKIZUNAK

ADINA LANGILEAK EMAKUMEAK

%

GIZONAK %

20-29 urte 1 1 100

30-39 urte 4 3 75 1 25

40-49 urte 4 4 100

50 urte eta gehiago 5 1 20 4 80

GUZTIRA 14 9 64,2 5 35,71

SEME-ALABA KOPURUA LANGILEAK EMAKUMEAK % GIZONAK %

0 5 2 40 3 60

1-2 8 6 75 2 25

3+ 1 1 100

SEME-ALABEN ADINA

LANGILEAK

EMAKUMEAK

%

GIZONAK

%

0 - 3 urte 2 1 50 1 50

4-6 urte 4 3 75 1 25

7-14 urte 7 7 100

+ 14 urte 6 4 66,6 2 33,3

Norberaren ardurapeko

beste pertsona kopurua

LANGILEAK

EMAKUMEAK

%

GIZONAK

%

0

1 1 1 100

2

3 edo gehiago


27

BAJAK

Bajen zergatiak

LANGILEAK

EMAKUMEAK

%

GIZONAK

%

Kontratua

bukatzea

4 4 100

LANBIDE KATEGORIAK

Lanbide-

kategoriak

LANGILEAK

EMAKUMEAK

%

GIZONAK

%

Zuzendaritza 1 1 100

Erdi-mailako

agintedunak

Langile

kualifikatuak

2 1 50 1 50

Langile ez-

kualifikatuak

8 4 50 4 50

Administrariak 3 3 100

GUZTIRA 14


28

PRESTAKUNTZA

LANGILEAK

EMAKUMEAK

%

GIZONAK

%

Prestakuntza

eman zaien

pertsona- kp

(azken urtea)

6 4 %67 2 %33

Lanaldian zehar 6

Ordu kopurua 154 77 77

SOLDATA POLITIKA

LANBIDE-

KATEGORIA

EMAKUMEEN % BATEZBESTEKO SOLDATA

EMAKUMEAK GIZONAK

Zuzendaritzako

langileak

Erdi-mailako

agintedunak

Langile

kualifikatuak

3150€

Administrariak

100%

2000€

Langile ez-

kualifikatuak

55,5%

GUZTIRA 1425 1425


29

3.2. LANGILEEN PERTZEPZIOA. (Datu kualitatiboak)

Atal honetan, Mankomunitatean lan egiten duten pertsonek, elkarrizketa pertsonalen

bidez, edo elkarrizketetan egon ezin izan zirenak galdetegien bidez, azaltzen dituzten alde

subjektiboak (iritziak, sinesmenak, eta abar.)batzen dira. Tratatutako gaiak:

3.2.1. Emakumeen eta gizonen arteko ezberdintasuna jendartean, kausak eta

pertsonengan dituzten ondorioak ulertzeko modua.

Elkarrizketatutako emakume eta gizonen %87,5ak, emakumeek eta gizonek lan arloan

ez dituztela aukera berberak uste du. Hala ere, ez dute batere argi emakumeen kasuan,

ordaindutako lanari uko egiteak, gizarte-sistemaren antolakuntzan jatorria duenik.

Ekonomia mailan, portzentaia berbera aurkitzen dugu. Elkarrizketatutako emakume

eta gizonen %87,5ak uste du ekonomia arloan emakumeek eta gizonek ez dituztela aukera

berberak. Argi daukatenak emakumeak direla aipatu beharko litzateke, elkarrizketatuko

%12,5a gizonak direnean.

Garapen pertsonalari dagokionez, elkarrizketatutako pertsonen %37,5ak uste du

emakumeek arlo honetan aurrera pausu handiak eman dituztela. Gero eta emakume gehiago

daude prestakuntza egiten, ikastaroetara joaten, ariketa fisikoa egiten eta, azken finean,

beraien burua zaintzen. Bizitza osoa gainontzeko guztiak zaintzen eman izan dutela konturatu

diren adin guztietako emakumeak, eta beraien buruagatik ere egitea erabaki dutenak.

Elkarrizketatutako batek, horrek kostu bat ekarri diela baieztatzen du, gehien bat, adin


30

nagusiko emakumeei, zeren hasieran ez baitzegoen ondo ikusita bakarrik etxetik ateratzea edo

ikastaroetara joatea. Gaur egun hau gaindituta dago.

Azkenik, langileen %75ak esparru politikoan ez dagoela berdintasunik argi dauka, nahiz

eta elkarrizketatutako pertsona guztiek aurrera pausuak eman direla ikusi. Jartzen duten

lehenengo adibidea Busturiko Udala bera da, langile politiko eta tekniko gehienak emakumeak

direlako, alkatetza azpimarratuz, emakume bat baita honen buru, alkatesa.

Elkarrizketatuko emakume eta gizonen %75ak gure jendartean oraindik rol eta

estereotipo sexistek dihardutela uste du, baita laneko banaketa sexualaren iraupenarenak ere.

Erantzunen artean hainbat pertsonek adibide argiak jartzen dituzte, Athleticeko emakume

jokalariei “Athletikeko neskak” deitzearena bezala, edo gizon askok oraindik etxeko zereginak

eta zaintzak emakumeen lana direla ustea. Rol sexistak lehenaldiko zerbait direla uste duten

pertsonen artean %50a emakumeak izatea gauza bitxia da.

Elkarrizketatuko emakume gehienek uste dute emakumeek zuzendaritza edo

arduradun lanpostu bat eskuratzeko orduan ez dituztela gizonek dituzten aukera berdinak.

Beraien ustez, egoera hau aldatzen hasteko oraindik lan handia dago egiteko. %12,5ak ez du

errealitate hau ikusten, eta emakumeek eta gizonek arduradun lanpostu bat eskuratzeko

orduan aukera berdinak dituztela uste du. Emakumeek, tradizionalki etxearen eta familiaren

zaintza beraien gain hartu dutela argudiatzen dute, eta horrek arazoak ekarri dizkie. Bizitza

pertsonala eta laborala ezin bateratzeak, emakumeentzat bidea luzeagoa eta zailagoa izatea

dakar.

Ez da arraroa gizonak izatea normalean uste dutenak emakumeentzat gauzak gero eta

hobeto daudela, egoera asko hobetu dela, eta jada aukeren berdintasuna lortu dela. Egoera

hauek lehenengo pertsonan ez bizitzeak, iritziak asko baldintzatzen ditu. Emakumeek alor

batzuetara heltzeko dituzten arazoak, edo maila bereko lanpostu baten emakume bati gizon

bati baino gehiago eskatzen zaiola ikusten ez duten emakumeak egotea harrigarria da.

Gizartean orokorrean dagoen iritzi hori, azken urteetan berdintasun formalari dagokionez asko

aurreratu delako izan daiteke, baina honek ez du esan nahi berdintasun erreal bat denik.

Honela, baieztapen honek, elkarrizketatu gehienen errealitate analisiarekin, eta

Eustatek 2011. urteari dagokionez egindako “Lana, familia eta norberaren bizitza uztartzeari

buruzko inkesta”, bezalako azken azterlanetatik jasotako datuekin talka egiten du. Azterlan

honen bidez jaso diren ondorioetatik batzuk erakusten dute, zazpi gizonetik batek bakarrik

ematen duela emakumeek beste denbora bere seme-alaben zaintzan, eta hamarretik

bederatzi gizonek ordu bi edo gutxiago ematen dituztela etxeko zereginetan, emakumeen

heren batek, berriz, hiru ordu edo gehiago ematen dituenean.


31

Emakume batzuen kasuan, aukera falta hau ere azaltzen da beraien izaeragatik,

emakumeak ez direla hain anbizio handikoak, eta familiaren zaintzari lehentasuna ematen

diotela, bezalako arrazoi biologizistei helduz. Elkarrizketatutako emakume batzuek,

emakumeek eta gizonek interes ezberdinak dituztela, eta gauza ezberdinetan nabarmentzea,

eta gauza ezberdinei garrantzia ematea normala dela irmoki uste dute. Bikoteek lanari nork

emango dion garrantzi handiagoa eta nork ez, askatasun osoz erabakitzen dutela ere

baieztatzen da.

Zuzendaritza lanpostuetan emakumeentzat eta gizonentzat exijentzia bera den

galdetzean, iritziak baietz uste duten elkarrizketatuen %12,5a, eta beraien balioa gizonek baino

gehiago erakutsi behar dutela uste duten %62,5aren artean banatzen dira. Kargua zenbat eta

altuagoa izan, emakumeei orduan eta gehiago exijitzen zaiela baieztatzen dute.

3.2.2. Emakumeen ahalduntze eta beren balioak aldatzea

Elkarrizketatutako pertsona gehienen iritziz esku-hartze soziopolitikoan emakumeek

eta gizonek ez dituzte aukera berdinak. Aurrera pausu batzuk ematen ari direla, baina

orokorrean, emakumeek garrantzi gutxiagoko lanpostuak dituztela komentatzen dute. Berriro

ere, egoera honen errua, zaintzaren ardura beraiena izateari botatzen diote, eta honek gizonei

beste arlo batzuetan aritzen uzten die.

Hortaz, Udalatik, Busturiko emakumeen esku-hartze soziopolitikoaren aldeko

ekimenak bultzatzea ondo ikusten dute. Emakumeen eta gizonen berdintasuna bultzatzeak

lehentasuna duela uste duten arloak, lehenengo eta behin, Heziketa eta Irakaskuntza, Gazteria

eta Lanak jarraituta, Autoenplegua eta Prestakuntza, eta, nahiz eta urrunetik jarraituta,

Hirigintza eta Zerbitzu Sozialak izango lirateke, nahiz eta elkarrizketatuen %87,5ak argi utzi lan

arlo guztietan eragina duen zeharkako lan bat izan behar dela.

3.2.3. Erantzukidetasunean oinarritutako gizartearen antolakuntza

Elkarrizketatutako emakumeen %25ak adin txikiko umeak ditu bere kargu, eta

gehiengoak instituzioetatik kontziliaziorako eskaintzen diren laguntza ezberdinak ezagutzen

dituzte. Gizonen kasuan, batek familia ardurak ditu, eta kontziliazio neurriak ezagutzen dituela

baieztatzen du. Kasu honetan, ez dio inolako laguntzari heldu kontziliatzeko.

Familia eta lan bizitza kontziliatu ahal izateko erabilitako estrategiei dagokienez,

kasuen %100an beraien seme-alaben zaintzan senideen laguntza eskatu izan da, %50k bere lan


32

ordutegia moldatu du, eta ehuneko berak pertsona bat kontratatu behar izan du; %33ak

haurtzaindegi batera jo du.

Eustatek Lana, familia eta norberaren bizitza uztartzeari buruz egindako Inkestak

dioenez, bikotearen kide biek lan egiten duten etxeetan edo guraso bakarrekoetan, seme-

alaba txikien zaintzari dagokionez lan ordutegian eta eskola ordutegian, kasuen %52an

senideak edo ordainik gabeko pertsonak dira nagusiki umeen zaintzaz arduratzen direnak.

Elkarrizketatuko emakume eta gizonen %50a, kontziliazioaren mesederako neurriak ez

ditu nahikotzat hartzen, batik bat eskolako opor garaian. Gomendatutako proposamenen

artean uste dute, eskola eta lan ordutegietan malgutasun handiagoa, eta orokorrean

erraztasun gehiago egon beharko litzatekeela, adibidez, lantokietatik hurbil haurtzaindegiak

jarriz.

3.2.4. Emakumeen aurkako indarkeria

Soilik elkarrizketatutako emakume eta gizonen %12,5ak, emakumeen kontrako

indarkeria bakarrik tratu txar fisiko eta psikologiko bezala identifikatzen ditu; gainontzeko

kasuetan, erabakiak hartzeko arloetara jotzeko emakumeek aukera murritzagoak izatea edo

soldata txikiagoak izatea ere indarkeriatzat hartzen da. Oso ehuneko handia da, zeren normalki

emakumeen kontrako indarkeria tratu txar fisiko edo psikologiko bezala identifikatzen baita.

Soilik elkarrizketatutako pertsonetatik batek baieztatzen du, emakumeen kontrako

indarkeria “beste edozein indarkeria” bezalakoa dela, horrek duen izaera estrukturala ukatuz,

eta horrela ez identifikatuz emakumeak biktima bezala eta gizonak erasotzaile bezala, eta

azken hauek egiten duten indarkeriarekiko karga sexista inplizitu guztia saihestuz.

Indarkeria sexistak emakume nagusiengan, zein gazteenengan eragin bera izatearen

baieztapenean erabateko adostasun bat dago. Izan ere, emakumeen kasuan, ez dagoela tratu

txarrik jasotako emakumearen perfilik, eta asko kezkatzen dituela bikote oso gazteen artean

tratu txarrak eman ditzaketen mutilen kasuak agertzen hasiak direla azaltzen da.

Emakumeen kontrako indarkeriari aurre egiten saiatzeko instituzio ezberdinetan hartu

diren neurriei dagokienez, gehiengoak ez direla nahikoa uste du, nahiz eta %25ak arreta egokia

eskaintzen dela pentsatu. Gazteen artean gero eta kasu gehiago egoteak, adin zerrenda

horretan aritu beharko litzatekeela pentsa arazten die, “zerbait gaizki egiten ari delako”.

Honela, indarkeria sexista erradikatzeko lehentasunezko neurriak nabarmentzeko

orduan, lehenengo hautatzen dutena emakumeen ziurtasuna handitzearena da, bigarrena

eskoletako lanarena da, eta azkenik, dauden baliabideen berraztertze bat egitearena

emakumeei informazio gehiago eta hobea emateko. Baliabide nahikoa daudela uste dute,


33

baina ondo koordinatzea ere beharrezkoa dela. Elkarrizketatutako pertsonen artetik %62,5ek

Mankomunitateko koordinazio protokoloa aipatu dute, eta %87,5ak ezagutzera emateko

udalerrian ekimenen bat egitearen beharra ikusten dute.

3.2.5. Berdintasun Politikak

Elkarrizketatutako emakume eta gizon guztiek Mankomunitatean Berdintasun arlo bat

dagoela dakite, eta gainetik baino ez bada ere badakite zeintzuk diren bere funtzioak.

Berdintasun Arloko arduradunari emakume batek ere ez dio aholkurik eskatu edo

zalantzarik galdetu, nahiz eta orokorrean bere irizpidean konfiantza izan eta bilera

ezberdinetan gainontzeko Arloei buruzko informazioa berarekin partekatu.

Pertsona gehienek Berdintasunari buruzko legeak eta araudiak ezagutzen dituztela

baieztatzen dute, nahiz eta azal-azaletik izan. Baieztapen hori nahiko errepikaria da eta bitxia

egiten da, zeren aipatutako legeen eta araudien edukia ezagutu ezean, beraien lanean eraginik

duen ala ez jakin ahal izatea oso zaila baita. Beste alde batetik, zeharkako izaera duen legedi

bat da, hortaz, hasiera baten, eremu guztietan du eragina.

Mankomunitaterako Berdintasun Plana eta Diagnostikoa egiteari dagokionez,

gehiengoak beharrezkoa ikusten du, nahiz eta kasuren baten ez duten konfiantzarik horrelako

agiriak erabilgarriak izatearekin “arazoa hain larria denik uste ez dutelako”.

Elkarrizketatutako pertsonetatik batek ere ez du parte hartu gizon eta emakumeen

Berdintasunari buruzko ikastaro edo jardunaldietan. Atal honetan ideia nahasiak ageri dira,

adibidez, indarkeria sexistarekin lotutako gaiei buruzko prestakuntza jasotzea nahiago dutela

berdintasunari buruzkoa baino, Berdintasun formalaren garapenak emakumeen kontrako

indarkeriaren desagerpena izugarri erraztuko lukeenean.

Beste alde batetik, alderdi oso feminizatu baten lan egitea, egoera horrek

Berdintasunari buruzko beharrezko ezaguerak ematearen ideiarekin lotzen da. Horri, kanpora

begirako lanari buruz baino barne esparruari buruz ari direla gehitu beharko litzaioke. Busturin

zinegotzien artean soilik gizon bi daude, hori dela eta elkarrizketatutako pertsona gehienek,

udaletik egiten den lanean genero perspektiba barruan egotea ziurtatuta dagoela uste dute.

Elkarrizketatutako langileetatik soilik %25ak Berdintasun esparruan prestakuntza jasotzea

beharrezkoa ikusten du, nahiz eta pertsona bakar batek ez dela batere beharrezkoa baieztatu,

“oso kontzientziatuta gaudela” uste duelako.

Aukera-berdintasunen esparruan izan ditzaketen beharrizan hezigarriei buruz,

hurrengo gaiak identifikatzen dira:


34

- Mankomunitatean modu uniforme baten erabiltzeko hizkuntza ez sexistaren erabilerarako

irizpideak batzen dituen gida bat

- Rol eta estereotipo sexistak saihesteko prestakuntza.

- Emakumeen kontrako indarkeriari buruzko prestakuntza. Zehazki autodefentsa ikastaro bat

- Berdintasun esparrua lanari atxikia (laneko harremanak…)


35

3.3. UDALAREN ARLOEN ARABERAKO DIAGNOSTIKOA (datu kualitatiboak)

Busturia, funtzionatu ahal izateko oinarrizko egitura administratibo bat daukan udal

txiki bat da. Gainera, dauden bederatzi arloetan, guztietan, arduradun politikoak daude.

Hirigintza eta herri lanak

Ingurumena

Pertsonalgo kudeaketa

Aurrekontuak

Kultura, Euskara, Hezkuntza eta Kirola

Emakume eta Giza Ekonomia

Parte Hartzea eta Informazioa

Gazteria eta Jaiak

Hirugarren Adina eta Memoria Historikoa

Kultura Arloan langile tekniko bakarra dago, neguko eta udaberriko ekintzak programatu

eta kudeatzen dituena, liburutegia eramaten duena eta abar.

Zinegotziak dira arlo bakoitzeko arduradunak. Arlo bakoitzeko lana antolatzen dute eta

beharrezkoak diren baliabide material zein pertsonalak kudeatzen dituzte. Horrek izugarrizko

lana dakar, dena egin behar dutela eta arlo bakoitzean ez dagoela langile teknikorik kontutan

hartuz.

Kontratazio motaren atalean agertzen den moduan, Udalak momentu honetan 14

pertsona dauzka kontrataturik, 6 kontratu finkoarekin eta 8 aldi baterako kontratuekin. Azken

hauen artean, Udalak eskaintzen dituen ikastaroetako begiraleak daude. Horregatik urtean

zehar kontratu kopurua asko aldatzen da, ikastaro batzuk neguan bakarrik ematen direlako,

baina udan, udalekuen ardura duten begiraleak kontratatu behar dituzte.

Ez dago azpikontrataziorik, udaleko langile guztiak soldatapean daude eta lansari

duinarekin. Honek, aurrekontu txikia duen Busturi bezalako udal txiki baterako, ahalegin

pertsonal eta ekonomiko izugarria dakar, eta egindakoarekin oso harro daude.

Busturia Busturialdeko Gizarte Zerbitzuen Mankomunitateko partaidea da, hori dela

eta, arlo eta zerbitzu batzuk mankomunitatean dauzkate: pertsona nagusiak, haurtzaroa eta

http://www.busturialdekomankomunitatea.org/eu-ES/Gizarte-Zerbitzuak/Nagusiak/Orrialdeak/default.aspx

http://www.busturialdekomankomunitatea.org/eu-ES/Gizarte-Zerbitzuak/Haurtzaroa/Orrialdeak/default.aspx


36

familia, emakumeak, immigrazioa. Gainera, mankomunitatetik Gizarteratzeko programak eta

prestazio ekonomikoak kudeatzen dira, eta baita mendekotasunak dituzten familiartekoen

zaintzaileei arreta eta laguntza emateko Zainduz programa ere.

Jarraian Berdintasunari dagokionez Mankomunitatean ez dauden arloen jarduera

aztertzen dugu:

3.3.1. Hirigintza eta Herri lanak

Alkatesa da arlo honetako arduraduna. Herriko konfigurazioa, eraikuntza, komunikazio

edota azpiegitura orokorrak dira beraren erantzukizunak. Nahiz eta beste plan zehatz batzuk

egonda ere, PGOU (Plan General de Ordenación Urbana) da arlo honetako plangintza.

Momentu honetan hasierako fasean daude, helburu eta irizpideak adosten. Herri lan guztiak

eta egin behar diren inbertsioak planetik eratortzen dira.

Eusko Jaurlaritzari, genero ikuspegia plan orokorrean txertatzeko, diru-laguntza bat

eskatu zitzaion, baina ez zuen eman. Arloaren arduraduna, Miren Malaetxebarria alkatesak,

nahiko sentsibilizatua dagoenez, genero ikuspegiari garrantzia handia ematen dio, eta

horregatik arlo honetako Plan Orokorrean genero perspektiba sartzeko asmoa daukate, batez

ere mugikortasun gaiari dagokionean, beraz, aurten ez bada, beste urte batean egingo dute

modu batean edo bestean.

3.3.2. Ingurumena

Busturia oso herri handia da eta Urdaibaiko Biosfera Erreserbaren baitan dago. Horrek

lan haundia suposatzen du, ekosistema naturala zaindu behar baita. Arlo honetatik baso eta

ibaien kudeaketa eramaten da, ekosistemaren zainketa, gizaki eraginaren neurketa, ur

kalitatearen zaingoa, etab.

Arlo honen zeregina, ingurumenari lotuta dauden proiektuen garapena da. Aurreko

Agenda 21eko ekintza plana, 2010 amaitu zen. Horren ebaluazioa egiten ari dira hurrengoa

martxan jartzeko. Horretarako foro bat ireki nahi dute herriko jendea parte har dezan.

Genero ikuspuntuari dagokionez, Agenda 21ko dokumentuetan hutsune nabarmen bat

dagoela uste du Miren Malaxetxebarriak. Oso gutxi lantzen baita. Bere asmoa Agenda 21eko

Ekintza Planean genero ikuspegia txertatzea da.

http://www.busturialdekomankomunitatea.org/eu-ES/Gizarte-Zerbitzuak/Emakumeak/Orrialdeak/default.aspx

http://www.busturialdekomankomunitatea.org/eu-ES/Gizarte-Zerbitzuak/Inmigrazioa/Orrialdeak/default.aspx

http://www.busturialdekomankomunitatea.org/eu-ES/Gizarte-Zerbitzuak/Gizarteratzeko-Programak/Orrialdeak/default.aspx

http://www.busturialdekomankomunitatea.org/eu-ES/Gizarte-Zerbitzuak/Gizarteratzeko-Programak/Orrialdeak/default.aspx

http://www.busturialdekomankomunitatea.org/eu-ES/Gizarte-Zerbitzuak/Zainduz/Orrialdeak/default.aspx


37

3.3.3. Pertsonalgo Kudeaketa

Arlo honetan angile guztien arteko koordinazioa bermatzeko, eta beraien lanean

eraginkorragoak izateko, hilean behin bilerak egiten hasi dira. Bilera horietan, kanpoko

langileak(2 eta 6 artean, sasoiaren arabera), liburutegiko teknikaria, administrazio lana egiten

dutenak, idazkari nagusi eta Alkatesa egoten dira, langile bakoitzaren beharrak eta zereginak

ikusten eta orokorrean lana antolatzen.

Ohitura onen liburua hasi dira idazten, materialaren aurrezkia, lan harremanak eta

beste gai batzuei buruzko ohitura onak biltzen.

Langileen formazioaz arduratzen da arlo honen arduraduna eta kanpoko eta barneko

lanarekin zerikusia duten gai guztietaz (materiala gordetzeko biltegiaren antolaketa, kanpoko

lanen planifikazioa, eta abar.

Momentuz ez da genero ikuspegia kontuan hartzen, baina egiteko beharra ikusten da.

3.3.4. Aurrekontuak

Arlo honetan ez dago lan talderik eta bi pertsonen artean eramaten dute lan guztia:

Alkatesa eta Idazkaria. Udaleko kontuak antolatzen dituzte, aurrekontuen gestioa, fakturak

ordaintzeko era, eta abar. Legealdia hasi denerako, sistemaren berrikuspena egin dute sistema

bera hobetzeko.

Momentu honetan ez dute genero ikuspegia txertatzen aurrekontuetan, baina gaia oso

interesgarria iruditzen zaie eta badakite beste udal batzuetan zeozer egiten ari dela.

Herriaren parte-hartzeari garrantzia handia ematen diote, eta horregatik aurrekontuak

eta udaleko kontuak Zinegotzien bileretan, Udalgintza taldeko bileretan eta herriaren aurrean

aurkezten dira.

Lau arlo horietan, bakoitzak suposatzen duen lanaz aparte, ezagutza eta parte hartzea

oso garrantzitsua da. Alkatesaren esanetan, “herriak guk egiten dugun guztia ezagutu behar du

hasieratik, ezagupen hori esker, jendea parte har dezake herriko politiketan”.


38

3.3.5. Kultura, Hezkuntza, Kirola eta Euskara arloa

Lan gehien duen Arloa da, zeren antolatu eta koordinatu beharreko lau eremu hartzen

baititu. Arlo honetan hainbat batzorde eta lan-talde daude, arlo honetatik eramaten den gai

bakoitzeko bat. Salbuespenak daude, baina orokorrean plangintzak urte beterako egiten

dituzte:

Kultura batzordea

Batzorde honen bidez, udalak eta herriko kultur taldeek programazioa diseinatzen

dute. Jadanik hainbat batzar egin dituzte, irteerak, mendi ibilaldiak, neguko eta udaberriko

programak, aratusteak … bestek beste.

Euskara Batzordea

Beharren arabera, batzorde honetan euskararen normalizazinorako plangintza

diseinatu eta eztabaidatzen da. Gainera mankomunitate mailan dinamika ezberdinetan parte

hartzen da. Hainbat batzar eginak daude, UEMAren dinamika, euskara klaseak, euskara eguna,

euskararen ordenantza azterketa edo antolatzeko dauden beste ekintza ezberdin batzuk.

Kirol Lan-Taldea

Lan- Talde honetan herriko kirol taldeek eta udalerriko beste pertsona batzuek parte

hartzen dute. Herritar guztiei zuzendutako Kirol jarduerak eta ikastaroak antolatzen dira.

Hezkuntza Batzordea

Udalak ordezkari bat dauka eskolako bileretara joaten dena. Eskola Kontseiluan urteko

aurrekontuak eta beste kontu batzuk egiten dira.

Urtean bi batzar egiten dira, hauetara euskara teknikaria eta hezitzaileen eta gurasoen

ordezkariak joaten dira. Batzar horietan urteko plangintza, egutegia eta jaiak erabakitzen dira.

Jarduerak:

Kultura Arlotik ekintza anitzak sortzen dira. Urtero plangintzatzen dituzten ikastaroez

gain, urtean ekintzen programa bi egiten dira: udaberrikoa eta negukoa, non ekintza

kulturalak, kirol ekintzak, euskararekin zerikusia daukaten ekintzak, eta abar zehazten baitira.


39

Ekintzak bizilagun guztiei zuzenduak daude, eta mendira irteerak, hurbileko zein ez

hain hurbileko inguruak ezagutzeko bidaiak eta irteera kulturalak, mus txapelketa, bizikletaz

ibilaldiak, futbol partiduak, umeentzat tailerrak eta pelikulak, pintura erakusketak, dantza

tradizionalak, herri-kirolak eta jaiak (Olentzero, Erregeen kabalgata, San Blas, Aratusteak, San

Juan…)dauzkate. Emakumeen Eguna edo Indarkeria Sexistaren kontrako Eguna bezalako egun

bereziak ere gehitzen dira.

Ikastaroak 2011-2012, Kultura Arloak antolatuak:

Yoga

Gimnasia

Trikitrixa eta Panderoa

Tenisa (Ume eta helduentzat)

Kickpower eta Cardiobox

Joskintza

Eskulanak

Adineko pertsonentzako ikastaroak : Gimnasia eta Burua Martxan

Elkarteak:

Arloko ekintzak aurrera eramateko orduan elkarteek funtsezko lana daukate. Batzuk beste

batzuk baino gehiago pate hartzen dute, baina orokorrean, zeintzuk ekintza jarriko diren

martxan erabakitzeko komisio ezberdinetan aktiboki parte hartzen dute.

Añebustin-Añetu

Pareziarrak

Zain dezagun Urdaibai

Buxuien Elkartea

Busturia Txirrindulari Taldea

Busturia Kirol taldea

Busturiko Harri Berri Elkartea

Busturialdeko Tenis Elkartea

"Atxapunte" Ehiza eta Arrantza Elkartea


40

Goitibeherak inertzia kirolen elkartea

Busturiko Paresi Pilota Kirol Elkartea

Matxinada Elkartea

Hirugarren adinekoen elkartea

Irrintzi Alai Dantza Taldea

Eguzki begira

Atxurkulu

Galtzagorriak

Gurasoen Elkartea

Busturiko Gazte Asanblada

Arlo honetan ekintzak antolatzeko orduan ez da kontuan hartzen genero perspektiba

era orokor batean.

Zentzu horretan esparru ezberdinetan saiakerak egiten diren arren, batzuetan beste

batzuetan baino errazagoa da. Horrela, eskolatik ekintza bat antolatzeko orduan, non sartuta

dauden pertsona gehienak emakumeak baitira, emakumeen lana gizartean ikusten saiatzea

errazagoa da, edo gizartean beraien parte hartzea bultzatzea…Ekintza batzuetan gizonak

gehiengoa diren kirol esparruari buruz ari bagara, ez da gauza bera gertatzen.

Dena den, genero perspektibatik ez dago plangintza orokor bat, eta horrek errealitatea

zalantzan ez jartzea eta aldatzen saiatzeko tresna nahikorik ez izatea dakar.

3.3.6. Emakumea eta Giza Ekonomia

Sozioekonomikoa bezalako arlo batek tradizionalki udal gobernuetan zama

garrantzitsua izan duena eta horregatik beti oso maskulinizatuta egon dena, Berdintasunaren

eskutik joatea gauza bitxia da. Zalantzarik gabe seinale ona da, Berdintasun Arloa

sozioekonomikoaren “parean” jartzen baita, horrela udal gobernuak garrantzi handia ematen

dio.

Gaur egun oraindik ez dago programa zehatz bat, Arlo berri bat delako, baina dena

den, udalerriak bere dinamikak dauzka, adibidez, tomate mota baten berreskuratzea, edo lur


41

bankua. Ideia eskualde mailan datuak jasotzea da, herrian lan egiteko orduan lehentasunak

zeintzuk diren erabakitzeko, buruan proiektu asko baitituzte, adibidez, karabanentzako

aparkaleku bat jartzea, udalerriko ekonomian turismoak pisu handia daukalako.

Urte honetan Busturirako Berdintasun Plana eta Diagnostikoa egitea dute helburu,

egiten hasia baita. Baina gainera, ez dituzte alde batera utzi Azaroaren 25a edo Martxoaren 8a

bezalako funtsezko egunak.

Azaroaren 25erako emakumeen kontrako indarkeria zer den, dauden indarkeria motak

edo hauei nola aurre egiteari buruzko hitzaldi bat antolatu dute. Mankomunitatean Indarkeria

Sexistaren Emakume Biktimen Laguntzaren Hobekuntzarako Protokoloaren zinadura eta gero,

Busturiko Udaletik gaian sakondu nahi dute, eta jendea kontzientziatu gizartearen gaitz honen

kontra borrokatzearen garrantziaz. Halaber, eraso baten aurrean jarraitu beharreko pausuak

ezagutzera emateko liburuxka informatzaile bat argitaratzea erabaki dute.

Arloko arduradun politikoak, genero perspektiba kontuan hartzen dela baieztatzen du,

baina gutxieneko lana betetzen da, zeren udaleko langileek ez baitaukate beharrezko

prestakuntza, eta ezta ere eguneratutako diagnostiko bat eta udaleko lan guztian zeharkako

era baten ildo batzuk markatzen dituen Berdintasun Plan bat.

Gobernuko taldea gaztea da eta Berdintasunari dagokionez nahiko kontzientziatuta

dago, baina ez da nahikoa intentzioa ona izatearekin, zentzu horretan egiten diren ahaleginak

kontzienteak izatea, talde osoarekin lehenago planifikatuak eta banatuak izatea beharrezkoa

da.

3.3.7. Parte-hartzea eta Informazioa

Arlo honen funtsezko funtzioa udalerriari politika mailan hartzen diren erabaki guztiei

eta herrian egiten diren ekintza edo gertaerei buruzko informazioa ematea da, horrela

informazio transmisioaren bidez herritarrek iritzi bat izan dezaten, eta horrela eztabaidan

aktiboki eta udalerrirako garrantzitsuak diren gauzetan erabakiak hartzerakoan parte hartu

ahal izan dezaten.

Parte hartze eta Informazio lantaldea

Lantalde hau komunikazioarekin lotutako trebetasun ezberdinak dituzten hiru

emakumek eta gizon birek osatzen dute.


42

Horrela, egiten duten lanean bandoak eta arloek argitaratzea beharrezkoa ikusten

duten liburuxka informatiboak daude. Bestalde, Busturi Berri aldizkaria dago, berton arlo

bakoitzak martxan dituen proiektu guztiak edo egingo direla aurreikusita daudenak

argitaratzen ditu, baita haietariko bakoitzari interesgarriagoa iruditzen zaion informazioa ere.

Arlotik, bai hizkuntzan bai irudietan genero perspektiba kontuan hartzen dela

baieztatzen da. Ausaz aukeratutako Busturi Berri aldizkari bi aztertuz, hizkuntza inklusibo

baten erabilera nabari da, eta baita irudien aukeraketa zaindu izana ere.

Dena den, gainontzeko Arloetan bezala genero perspektibatik ez da modu orokor

baten planifikatzen, eta udalak hizkuntzari, irudiei eta beste kontu batzuei buruz arau komun

batzuk edukitzea beharrezkoa izango litzateke.

3.3.8. Gazteria eta Jaiak

Arlo honen helburua, alde batetik gazteriaren beharrekin eta bestetik jaien

antolakuntzarekin arduratzea da. Herriko gazteriari dagokionez, ekintza ezberdinak

eskaintzeko beraien topaguneetara joanez beraien egoera eta beharrak ezagutzeko saiakera

egin da. Komunikazio erraz bat lortzeko eta beraien interes edo beharren jakinaren gainean

egoteko ideiarekin, gazteekin harremana berreskuratzeko saiakera egin da.

Eskualdeko Urremendi Elkartearen bidez, Muxikan gazteen informazio bulego bat

irekitzea edo ikastaro eta tailerrak antolatzea bezalako ekimen ezberdinak egiten ari dira.

Busturiko gazteak, baliozko solaskide eta udalerako erreferentzia den Gazte

Asanbladaren inguruan antolatzen dira. Udalerrian Gazte Eguna antolatu nahi dute, ideia hau

aurrera eramateko hasieratik udalaren laguntza izan dute.

Jai batzordea

Udalerrian egiten diren jai guztien antolaketa funtsezko eginkizun bezala duen

batzorde ireki bat da. Batzorde honetan edozein pertsonak edo taldek parte har dezake, eta

izan ere, inplikatzen direnen parte-hartzea eskertzen da, zeren urtean zehar jarduera txikiagoa

izan arren, udan jai asko baitaude antolatzeko eta lan handia baitago egiteko.

Batzarretan urteko jaietako programa erabakitzen da, eta parte hartzen duten talde

eta pertsona guztien artea egiten da. Orokorrean emakumeek parte-hartze gogotsuagoa

dutela dirudi, nahiz eta gero ekintzetan , udalerrietan gertatzen den moduan, parte hartzen


43

duten gehiengoa emakumeak izan ekintza batzuetan (bazkariak egiten, meriendak, umeekin

jolasak…)eta beste batzuetan gizonak (herri kirolak, txirrindularitza…).

Arlotik Berdintasunarekiko jarrera ireki bat erakusten dute, eta behin Diagnostikoa eta

Berdintasun Plana eginda zentzu horretan asko hobetuko dela uste dute

Gazte Asanbladaren inguruan biltzen den jende gaztea genero kontuetan

mentalizatuago eta kontzientziatuago egon arren, Arloan perspektiba hau ez izateak, jaietan

emakumeen eta gizonen parte hartzeko modua, edo emakumeentzat ekintza batzuk eta

gizonentzat beste batzuk egotearen zergatia zalantzan inork ez jartzea dakar.

3.3.9. Hirugarren Adina eta Memoria Historikoa

Pertsona helduen interesak ezagutzeaz eta beraien beharrei irten bidea emateaz

arduratzen diren mankomunitateko beste arloetako bat da. Jarduera ezberdinak egiten dira

udalerriko pertsona helduen lekuetara heltzeko erraztasunaren inguruko arazoekin loturik

(espaloiak jaisterakoan, barandak, zebra-bideak, eta abar.), eta ikastaroak, Mankomunitatean

dauden baliabide eta zerbitzuei buruzko hitzaldi informatzaileak, eta abar ere antolatzen dira.

Udalerrian ekintzak kudeatzen dituen eta udalarekin harreman ona duen Nagusien Elkarte bat

dago.

Memori Historikoari dagokionez, aurten hasi da gaia lantzen baina ildo horretan

jarraitzeko asmoa dago.

Aholkularitza eta hirugarren adinekoen lanean perspektiba hau sartzeko beharrezko

tresnak izateagatik interes handia nabari den arren, ez da genero perspektibatik lanik egiten.

Mankomunitate mailan adibidez, Menpekotasunen bat duten pertsonen zaintzaileekin

genero perspektiba duten ekimen ezberdinak egiten ari dira, baina Arloko arduradunak lan

handia dagoela egiteko baieztatzen du.


44

3.4. GIZARTEAREN ESPARRUKO DATUAK (KUANTITATIBOA ETA KUALITATIBOA)

3.4.1. Ikastetxeak

Udalerrian ikastetxe bi daude, Seintxu Haurreskola eta Jose Mª Ucelay Eskola Pulikoa.

Lehenengoan guztira 10 matrikula daude, 4 mutiko eta 6 neskatila, baina hurrengo

hilabeteetan matrikulazio gehiago espero dituzte. Egiten diren proiektu guztietan genero

perspektiba sartuta dago, baterako hezkuntza zeharkako lerro bat delako. Gainera, rolak eta

estereotipoak ez errepikatzen saiatzea edo neskatilek eta mutikoek duten lekuen erabilera

ezberdina behatzea bezalako gauzak asko zaintzen dituzte. Enpresak Berdintasun Plan bat

dauka martxan.

Beraien programetan baterako hezkuntza ezartzearen emaitzak antzematea zaila dela

onartzen dute, gaur egun neskatilek eta mutikoek oso azkar bereganatzen dutelako ez bakarrik

eskolan ikasitakoa, baizik eta eskolatik kanpo ikusten dutena. Gainera, hezitzaileak emakumek

izateak, neskatilentzat eta mutikoentzat eredu bakar bat dagoela esan nahi du.

Jose Mª Ucelay Eskola Publikoari dagokionez, 120 ikasle dauzka, 62 neska eta 58 mutil.

Orokorrean, gizartean emakumeen eta gizonen arteko berdintasuna edo ezberdintasunak oso

kontuan hartzen dituzte. Berdintasunaren gaia OSASUNKUME programaren bidez lantzen da,

honekin oso pozik daude eta emaitzak begi bistakoak direla baieztatzen dute.

Orokorrean irakasleria, soilik emakumez osatua, Berdintasunaren gaiari garrantzi

handia ematen diotela baieztatzen duten arren, ez dira gaiaren inguruko inolako ikastaro edo

prestakuntzara joaten. Hala ere, jolastokian lekuen erabilera zaintzen da, asteko egunen

arabera ekintza ezberdinak banatuz.

Eskolaz kanpoko ekintzei dagokienez, gurasoak dira antolatzen dituztenak. Mota

ezberdinetako ekintza egiten dira: antzerkia, psikomotrizitatea, taekwondo, multi anitza,

musika eta futbola.

3.4.2. Emakume Taldeak eta Mugimendu feminista

Udalerriko emakumeek elkarteetan eta bertatik bideratutako ekintzetan, orokorrean

gizonek baino askoz gehiago, oso era gogotsuan parte hartzen dute.


45

Atxurkulu deituriko emakume talde bat dago, taldean 50 urtetik gorako emakumeak

elkartzen dira, eta Erregeen kabalgata, Martxoaren 8ko eta Azaroaren 25eko ekintzak,

Aratusteak, jaiak… bezalako ekintzetan parte hartzen dute, eta orokorrean, udalerriko bizitza

sozialean presentzia garrantzitsua daukate. Ez dute berdintasunarekin lotutako ekintzarik

egiten, baina Martxoaren 8an edo Azaoaren 25ean Udaletik planteatzen diren ekintzetan parte

hartzen dute.

Mugimendu feministari dagokionez, Busturin ez dago ezaugarri hauek dituen talderik,

berdintasunarekin lotutako sentsibilizazio edo kontzientziazio ekintzak planteatzen dituenik.

3.4.3. Elkarteetako datuak

Busturian 17 elkarte daude. Horietatik, 15k hartu zuten parte Diagnostiko honetan,era

batean edo bestean, bilera edo lan-taldeetan parte-hartzen edo galdetegiak betetzen.

Busturin lan egiten duten elkarteen osaera aztertzean, emakumezkoen parte hartzea

gehienezkoa dela egiaztatzen da. Kirolarekin lotuta dauden elkartetan izan ezik, elkarte

guztietan emakume gehiago daude.

Elkarteen jardueraren arabera, emakumezkoen eta gizonezkoen parte hartzea

aztertzeko adierazgarria da genero rolen eragina. Adibidez, futbolarekin zerikusia duten

elkarteetan, karguetan gizonezkoen presentzia erabatekoa da eta parte hartzean

emakumezkoena %25-30ekoa eta gizonezkoena %70- 75koa.

Emakumezkoak, kultur jarduerarekin zerikusia duten elkarteetan parte hartzen dute

baina ez hainbeste kirol elkarteetan. Zentzu honetan, genero rolak birsortzen direla baiezta

daiteke: Gizonezko ume eta helduak, jarduera fisikoa, indarra, lehiakortasuna etab.

Emakumezko ume eta helduak aldiz, jarduera artistikoetan, indar fisikoa eta lehiakortasuna

lantzen ez den horietan alegia.

Parte hartzea parekidea den elkarteetan, karguak emakume eta gizonezkoen artean

banatuak daude, nahiz eta gehienetan lehendakaritza gizonezko batek eduki. Emakumezkoek

diruzaintza eta idazkaritzako lanak hartzen dituzte, lehendakaritzarekin alderatuz, hain

publikoak ez diren karguak alegia.

Horregatik, kasu honetan ere genero rolek eta estereotipoek emakumezkoek eta

gizonezkoek dauzkaten eginbeharrak baldintzatze dituztela baiezta daiteke.


46

ELKARTE JARDUERA

ADINA PARTE HARTZEA

ZUZENDARITZAKO BATZORDEAN

PARTE HARTZE GESTIOAN

BILEREN ORDUTEGIA

Añebusti

n-Añetu

Ekintza kulturalak

60tik gora

emakumeak

Emakumeak 63-68

emakumeak

Hile bitik behin, domeka goizetan

Pareziarrak

Ekintza kulturalak

55 urtekoak

berdina

4 emakume, 6 gizon

emakume eta gizonak

jaiak prestatzeko. Emakumeek ez dute botorik.

Zain dezagun Urdaibai

Ingurugiroaz lotutako ekintzak. Herri osoari zuzenduta

Gizonak, 30 urtetik gora

berdina Bazkideak:20 gizon, 3-4 emakume

Gizonak batez ere

Hilean behin, etxe baten, arratsaldez,

Busturia Txirrindulari Taldea

Txirrindularitza

21 eta 60 urte

batez ere gizonezkoa, gero eta emakume gehiago

8 gizon Gizonak Hilean behin, 20,00etan

Busturia Kirol taldea

Batez ere futbola

30-60 urtekoak

105 emakume zein gizon

3 emakum/ 6 gizon

Emakume eta gizonak

Goitibeherak inertzia kirolen elkartea

Goitibeheren inguruko kirol ekintzak, ikastaroak eta, erakusketak

Euskal Herri 850 bazkide emakumezkoak gutxi gora behera %20

7 gizon, 4 emakume

Kudeaketan, 2 gizon / 2 emak. Ekintzen antolakuntzan 4 giz/1 edo 2 emak

Larunbat goizean

Atxurkulu

Ekintza kulturalak

Emakumeak, 50 urtetik gora

45 emakume inguru

emakumeak emakumeak Beharrizana dagoenean

Gurasoen Elkartea

Eskolaz kanpoko ekintzak, musika, kirol

35- 40 urtekoak

Bazkideak: 44 emakum/30 gizon

5 emakum/ gizon 1

gehienak emakumeak

Hilabetean bitan, 18,30etan


47

Elkarte batzuek ez zuten galdetegia erantzun ezta tailerrean parte-hartu. Dena den,

elkarte horietako bazkide gehienak gizonezkoak dira, hau da, "Atxapunte" Ehiza eta Arrantza

Elkartea, Buxuien Elkartea, Busturiko Harri Berri Elkartea eta Busturiko Paresi Pilota Kirol

Elkartea. Añetu- mendi korala gaur egun ez dago aktibo, eta Galtzagorriak, Matxinada Elkartea

eta Busturialdeko Tenis Elkarteak ez dute erantzun egin diren deialdietara (galdetegiak,

elkarrizketak eta tailerrak).Azkenik, Otsozulo Kultur Elkartea dago; Gazte Asanblada da eta

arrazoi batzuengatik ez dute erantzun deialdietara (galdetegia bete zuten bakarrik).

Dirudienez, bazkide gehienak mutilak dira eta nesken parte hartzea nahiko eskasa da. Neskak

badaude baina ez omen daude oso inplikaturik.

Elkarteetako emakumeekin egindako tailerraren ondorioak:

Emakumeen parte hartze soziala:

Orokorrean duten pertzepzioa da herrian emakumezkoak gizonezkok baino gehiago

parte hartzen dutela. Kultur ekintzetan, antolakuntza lanetan parte hartzen dute bereziki.

Ekintzetan parte hartzeari dagokionez gizon eta emakumeen artean parekoa da. Atxurkulu

taldeak (emakumeen elkartea) antolatutako ekimenetan (Santa Ageda, karnabalak…)izan ezik,

anitza; herri mailan antolatzen diren ekintzetan parte hartzen dute.

Busturiko Gazte Asanblada

Ekintza Kulturalak, gazteei lotutakoak, informatiboak, etab. Hilean ekintza bat gutxienez

18-27 urtekoak

20 gazte inguru parte-hartzen dute. Gehienak mutilak

6 gizon eta emakume bat

Ginonezkoak gehienak dira (%75 inguru)

Astean behin, Igandero 17.00etan


48

gizonezkoei itxita ez badago ere (baina deialdi zehatza ere ez zaie egiten), kuantitatiboki gutxik

parte hartzen dute, eta ekimen hauek ez daude gizonezkoen dinamikan errotuta.

Hala ere, emakumeen parte hartze maila handiago hori, gazte belaunaldietan eteten

da. Izan ere gazte asanbladan zein gazte eremuei lotutako ekimenetan, mutilen parte hartzea

zabalagoa dela, adin bateko herritarrekin alderatuz gero.

Talde gehienetan zuzendaritza batzordeak ere emakumez osatuta dauden arren,

gizonezkoen esku dauden eta historikoki egon diren taldeak aipatzen dira ere. Zehazki kirolari

lotutakoak: Futbol taldea, Txirrindulari Taldea edo Eguzki Begira Taldea.

Dena den, belaunaldi gazteagoetan, kirol eremuan (Txirrindulari Taldean eta Futbol

Taldean ) neskak sartzen hasi direla azpimarratzen da. Izan ere bi-hiru urtez, nesken futbol

talde bat ere egon zela aipatuz.

Eremu kultural eta sozialari lotutako elkarte eta ekimenetan emakumeak dira nagusi

(baita zuzendaritza esparruetan: Figurante gisa zein praktikan ahalmeneko kudeaketa lanetan).

Berdintasuna Busturin

Busturin emakumearen lana eta protagonismoa azpimarratzeko, elkarteetako

emakumeek diskurtso kolektiboa osatu dute; “berdintasuna” lortutako afera dela

sinestarazteko ariketa kolektiboa egin dute. Ondorioz, diskurtso hori kolokan jarri ahal zuen

galderaren bat pausatzerakoan, defentsibara erantzuteko joera nabarmentzen da. Hala ere, bi

elkarteko emakume batzuk izan ziren norabide horretan, hausnartzeko joera gehien agertu

zutenak. Besteek beraien lana eta protagonismoa kolokan jar zezakeen edozein eremu edo

hausnarketa ekiditen zuten.

Azkenik, adin tarte ezberdinetan, emakumezko eta gizonezkoen artean oreka berbera

ematen ez dela aipatzen dute, eta horrek herri horren txikietan eragina izan dezakeela.

Hirugarren adinean, gizon bi daude orain, baina gehienak beti izan dira emakumeak; bazkide

artean ere gehienak emakumeak dira.

Lanaren balorazioa elkarteetan

Bere lana elkartean ondo baloratzen dute emakumeek. Botere ahalmena dutela

sentitzen dute. Koordinazio eta kontrola beraiengan dagoela adieraziz.


49

Dena den, beraien rola, konstantziari eta jendearen atzetik ibiltzeari lotzen dute. Hau

da emakumeak eremu pribatuan burutzen dugun rol berbera alegia. Azken lotura hau beraiek

ez zuten egin, are gehiago rol horrekin erabat harro agertzen ziren.

Emakume eta gizonen arteko parte hartzeko baldintza diferentziarik ez dagoela

adierazten dute,hori iraganeko gauzatzat joaz . Hala ere rol banaketa argia ematen dela argi

ikusten dute (emakumeek egiten dituzten lanak kudeaketa mailakoak eta eskulanei lotutakoak

dira: sukaldatu, josi, edariak banatu, zozketak saldu eta abar. Gizonezkoek, berriz, egitura

muntai lanak, lan pisutsuagoak), baina rol banaketa hori “normal eta naturaltzat” jotzen dute.

Eremu publikoan nor agertzen denari dagokionez, batzuek emakumea aipatzen dute

eta besteek gizonak. Hau da, beraien “berdintasunaren” aldeko aldarria kolokan ipintzen denez

hemen, erresistentziak sortzen dira.

Zer edo zer desberdina izatea gustatuko litzaiekeen galdetu ondoren, ezezkoa agertzen

dute, sentimenduzko asetasun edo satisfazio agertuz. Gustura ez baleude, egongo ez zirela

azpimarratzen da. Hau da, egiten duten lana erosotasun eta satisfaziotik egiten dutela, eta ez

emakumea presente egon beharraren kontzientziatik

Herriko ekimenetan emakumeen parte hartzeari dagokionez, jaietan ere gizonezko eta

andrazkoak berdin parte hartzen dute: parte hartzaile modura eta antolatzaile modura.

Aldiz jai edo ospakizunetako egitaraua osatzen duten ekintzaz galdetzean, beste behin

ere “berdintasun diskurtsoa” kolokan sartzen da eta gehiengoa gizonen zaletasunei lotuta

agertzen dira: idi probak, futbola, txokoak, txirrindulari, mus, soka tira, bertso txapelketa.

Ekimen horien antolakuntzan eta gozamen gizonezkoen gehiengoa (ia esklusiboa).

Urtean zehar antolatzen diren ikastaro eta ospakizunetan, berriz, emakumezkoa

nagusitzen da: gimnasia eta eskulanen tailerra, zein Santa Ageda, Errege kabalgata,

Tanborrada, txangoak eta abar.

Txosnen eremuari dagokionez, mistoak direla aipatzen da, nahiz eta bertan egiten den

lanean, rol banaketa berriro agertzen den: Gizonak tragoak atera eta emakumeak bokatak.

Elkarteen arteko harremana

Emakume antolatuak eta dinamikoak direnez gero eta beraien burua horrela ikusten

dutenez gero, beste taldeak eremu publikotik ezagutzen dituztela aipatzen dute. Hau da,

batzarretatik, kultur batzordetik, jai batzordetik edo prentsatik.


50

Bestalde txango eta herri bazkarietatik ere ezagutzen dituztela aipatzen da. Hauetako

batzuk feminizatuagoak daude eta besteak mistoagoak.

Talde berri baten beharra

Tratu txar eta biolentzia egoerak salatuko dituen talde baten beharra aipatzen da,

salaketara mugatuko duen talde bat izan behar da. Lan horretara mugatu behar badu,

gertaerok jazotzean, salaketa hori gainontzeko kolektiboen gain hartzeko proposamena

botatzen da

Balizko elkarte hori feminista izan behar ote denaren inguruko eztabaida ematen da:

feminista izatea erabat baztertzen da. Feminismoarekiko satanizazio jarrera batetik, arrazoiak

argudiatzeko gai ez badira ere, ez dute beraien burua feministatzat jotzen ondorioz.

Biolentziaz gain, beste ezberdintasun batzuk egon badaudela aipatzen da, baina eremu

laboralera murrizten dira, eta eremu laboraleko ezberdintasun horretatik kanpo kokatzen dute

Busturi. Hau da, Busturin eraginik ez duen fenomeno sozialtzat jotzen dute. Kaleratzeei

buruzko lana egin lezakeela ere aipatzen da, baina auzi horrek emakumearen egoerarekin

zehazki zein lotura duen kokatzeko gaitasunik ez dago.

Herriko beste taldeek biolentzia kasuen salaketa eta beste ezberdintasunen lanketa

beraiengan hartzearen proposamena, egokiena litzatekeela adosten amaitzen dute.

Herriko beste elkarteek biolentzia kasuen salaketa eta beste auzien salaketa lana

egitea lorgarria izan litekeen ala ez aztertzeko garaian zalantzak sortzen dira. Ez da ezezkorik

esaten, baina gizonen aldetik erresistentziak egon litezkeela uste dela dirudi.

Bitartekoen beharra

Bitartekoen behar handia azpimarratzen da. Bereziki informazio eta formazio mailan,

eta bereziki eskolara begira. Maila horretako aholkularitza edo profesionalen beharra

azpimarratzen da: hitzaldiak eta abar. Eta baita irakasle eta gurasoei begirako formazioa.

Udala, baliabide horiek eman eta errazteko instantzia gisa kokatzen dute. Baita

elkarteen arteko harremanak erraztu behar dituen eragile gisa. Udalak berdintasunari begira

egiten duen lanarekiko erabateko ezjakintasuna dago.


51

4. ONDORIO OROKORRAK ETA GOMENDIOAK

4.1. Lan esparrua

Udaleko langileei dagokienez, instituzio honen funtzionamenduan ez da sexuaren

araberako desberdintasunik ikusi. Orokorrean Administrazio Publikoa, berdintasunaz hitz egin

daitekeen gizartearen esparru bakarretarikoa da. Lan esparruan, azpikontratatuak diren

pertsonen artean eta enpresa pribatuetan lan egiten duten pertsonen artean ezberdintasunak

eman daitezke, baina ez da kexa zehatzik jaso langileen aldetik.

Hala ere, kontratatutako enpresa edo pertsonei, lan esparruan 4/2005 Berdintasun Legean

jarria (aukeraketa prozesuak, sustapena, soldata-politika…) betetzea, kontratazio orrietan

exijitu ahalko litzaieke.

4.2. Berdintasunaren inguruko ezagutza, pertzepzioa eta sentsibilizazioa

Udaleko langileak Emakumeen eta Gizonen Berdintasun kontuetan sentsibilizatuta daudela

baiezta daiteke, eta esparru honetan lan egitea beharrezkoa dela uste da. Esanguratsua da,

Udaleko alkatetzatik, diagnostiko hau eta ondorengo Berdintasun Plana betetzen egoteak

erakusten duen bezala, berdintasunagatik lan egiteari garrantzi berezia ematea.

Uste da, Diagnostikoa eta Berdintasun Plana egitea, etorkizunean garatzen jarraitu ahal

izateko positiboak eta eraginkorrak izan diren esperientziak, ekintzak, eta abar antzemateko

aukera bat izan daitekeela.

Hori bai, aldez aurretiko jarrera ona izan arren, Genero Berdintasunean, arlo bakoitzean

genero perspektiba sartzeko orduan guztien ikuspuntu bat egon ahal izan dadin, langileen

prestakuntzan sakontzea garrantzitsua da, zeren hauetariko bakoitzetik, zentzu honetan

Udalean Berdintasun politikari koherentzia emango liokeen lan garrantzitsu bat egin

baitaiteke. Ez datza ezagutza orokorrak jasotzean edo genero perspektiba bezalako

kontzeptuak ezagutzean, baizik eta ezagutza horietan aurrera egitean, egunez-eguneko lanean

praktikan jarri ahal izateko punturaino. Berdintasunaren inguruan irizpide orokor batzuk

beharrezkoak dira, genero perspektiba modu eraginkorrean ezartzeko baliabideak bezala.

Ideia nahasgarri batzuk identifikatu dira, adibidez, emakumeekin lan egiteak jada

berdintasunean eta berdintasunerako lan egitea dakarrela. Emakumeetan errealitatearekin bat

ez datorren berdintasunari buruzko berezko ezagutza bat aurresuposatzen da.


52

Gaindituta egon beharko liratekeen estereotipo batzuk ere antzeman dira, adibidez,

kontziliazioaren eremuan berdintasun faltsuaren ideia eta zeregin banaketa, edo emakumeen

kontrako indarkeriaren kasuan, erasotzaile eta biktima oso zehatzen profilak identifikatuz,

tratu txarrak jasotako gizonak aipatuz edo erasotzaileak buruko gaitza duten pertsonatzat

hartuz.

4.3. Genero perspektibaren elkarlana eta integrazioa

Arloen eta Berdintasun arduradunaren artean koordinazioa egotea garrantzitsua izango

litzateke, zeren horrela beharrizanak identifikatu ahal izango lirateke, eta horien inguruan

elkarrekin lanean aritu.

Langile gehienek uste dute ez daukatela prestakuntza beharrizan espezifikorik, baina

errealitatea, genero perspektiba arlo ezberdinetan ez dela modu homogeneo baten ezartzen

da. Zentzu honetan esfortzurik handiena irudi ez diskriminatzaileen eta hizkuntza inklusibo

baten erabilpenean ikusi da

Bestalde, memorietan eta arlo guztietako gainontzeko agirietan sexuen arabera bereizi

beharko lirateke, horrela Busturiko Udalean berdintasunari edo desberdintasunari buruzko

adierazle gisa balioko lukete. Adierazle horietatik hasita, arlo ezberdinetan lan askoz

espezifikoagoa garatu ahalko litzateke, eta genero perspektiba zeharkako eran ezarri.

Azkenik, aurrekontu handiagoaren eta lan zabalago bat egin ahal izateko berdintasun

teknikariaren lan postu bat sortzearen beharrizana jakinarazten da.

4.4. Emakumeen parte hartze soziala

Orokorrean, herrian egiten diren ekimenetan emakumeak gizonak baino gehiago parte

hartzen dute; baina elkarteetan arreta jartzen badugu, emakumezkoek kultur jardueretan

parte hartzen dute; gizonezkoak, aldiz, kirol elkarteek antolatutako ekintzetan.

Hala ere, gazte belaunaldietan emakumeen parte hartzea elkarteetan ez da oso zabala.

Kasu honetan Gazte Asanbladan zein gainontzeko gazte eremuei lotutako ekimenetan, mutilen

parte hartzea askoz garrantzitsua izaten da.

Emakumeen parte hartze sozialari lotuta berdintasun diskurtso faltsua ematen da.

Elkarteetako emakumeek herrian berdintasuna lortu dela uste dute orokorrean, udalan

zinegotzi eta langile gehienak emakumeak direnez,emakumeak eremu publikoan izatea

normaltzat hartzen dute. Zentzu honetan Busturian dagoen egoera salbuespen bat baino ez


53

dela ez dute ikusten emakumeek. Emakume eta gizonek aukera berdinak dituztelakoan daude

Diagnostikoan parte hartu dutenak.

Emakumeen artean sentsibilizazio eta kontzientziazio maila nahiko baxua da; nahiz eta

antolatzeko eta parte hartzeko ohitura eduki, egiten diren ekimenak ez daukate

berdintasunarekin zerikusirik. Berdintasunerako formakuntzaren beharra ere ikusten dute.


54

5. BIBLIOGRAFIA

- 2010eko Berdintasunerako Programa, Busturiko Udala

- Diagnostico para la Igualdad de Mujeres y Hombres en los Municipios Pequeños de

Busturialdea

- Busturialdeko II. Inmigrazio planaren ebaluazioa (2008-2011), Busturialdeko Gizarte

Zerbitzuen Mankomunitatea

- Busturialdeko Gizarte Zerbitzuen Elkargoaren 2011ko Txostena, Busturialdeko Gizarte

Zerbitzuen Mankomunitatea

- Busturialdeko Gizarte Zerbitzuen Mankomunitatea Plangintza 2012 (Laburpena)

- Ainhoa Novo Arbona, Jaione Almirante, Andrea Badiola, Genero-azterketarako taldea

Politika eta Administrazio Zientzia Saila, “Euskadiko emakumeen eta gizonen egoerari

buruzko zifrak 2011” , Emakunde, 2011ko urria

- Aurora Alonso, Javier Fernández-Macho, Pilar González Índice EqualX en Bizkaia INFORME

2011, Instituto de Economía Pública UPV/EHU

- Bizkaiko Foru Aldundiaren web orrialdea: http://www.bizkaia.net

- Udaleko web orrialdea

- Eustat

- INE

http://www.bizkaia.net/

BUSTURIKO BERDINTASUN DIAGNOSTIKOA 2012...2012 . I PLAN DE IGUALDAD AYUNTAMIENTO DE BUSTURIA 2 ......

Documents

Transcript of BUSTURIKO BERDINTASUN DIAGNOSTIKOA 2012...2012 . I PLAN DE IGUALDAD AYUNTAMIENTO DE BUSTURIA 2 ......