BÜYÜK MİLLET

MECLİSİ

(23 NİSAN 1920)

İtilaf devletleri tarafından 16 Mart 1920’ de

İstanbul’un işgal edilmesi ile yürütme gücü

bağımsızlığını yitirmiş,Mebuslar Meclisi çalışamaz hale gelmiş ve milli iradeyi temsil

eden organ kalmamıştır.

Bu gelişmelerden sonra Mustafa Kemal 19

Mart 1920’de valilere ve kolordu

komutanlarına bir genelge göndererek

seçimlerin yeniden yapılmasını istemiş ,

Ankara da olağanüstü yetkilere sahip bir

meclisin toplanacağını bildirmiştir.

21 Nisan tarihli genelge ilk TBMM nin 23

Nisan günü açılmasına karar verildi.

22 Nisan da yayımlanan genelgede açılış

tarihinden itibaren mülki ve askeri bütün

makamların üstündeki gücün Büyük Millet

Meclisi olduğu bildirildi.

23 Nisan 1920 de en yaşlı üye olan Sinop

milletvekili Şerif Bey meclisi açmıştır.

TBMM nİn açılması ile;

• Ulusal iradenin hakim kılınması

• Vatanın düşman işgalinden kurtarılması

• Ulusal birliğin gerçekleştirilmesi

amaçlanmıştır.

• Meclisin 24 Nisandaki toplantısında

başkanlığa seçilen Mustafa Kemal Paşa nın

hükümetin bir an önce kurulması için

meclise verdiği önerge kabul edildi.

24 NİSAN GENELGESİ

Hükümet kurmak zorunludur.

Geçici olarak bir hükümet başkanı tanımak

veya padişah vekili atamak doğru değildir.

Mecliste toplanan milli iradeyi vatanın

geleceğine ilişkin en önemli güç olarak

görmek temel ilkedir.Büyük Millet Meclisi nin

üzerinde hiçbir güç yoktur.

Saltanat yönetimine karşı çıkılalarak

meclisin üzerinde hiçbir gücün olmadığı

belirtilmiştir.

Not : Demokrasiye ters düşmesine rağmen bu dönemde olağanüstü şartlardan dolayı

çabuk karar alıp uygulamasını sağlamak için

güçler birliği ilkesi benimsenmiştir.

Meclis tarafından seçilip vekil olarak

görevlendirilecek bir kurul , hükümet işlerine

bakar.Meclis başkanı bu kurulunda

başkanıdır.

Padişah ve halifenin durumu itilaf

devletlerini baskısından kurtulduğu zaman

meclisin düzenleyeceği yasaya göre yerini

alacaktır.

Not: Mustafa Kemal saltanat gücünün millet üzerindeki birleştirici etkisini bildiğinden

ayrılık çıkarak söz davranışlardan

kaçınmıştır.

TBMM NİN ÖZELLİKLERİ

TBMM nin açılması ile yeni bir

devletin temelleri atılmıştır.

Bu mecliste azınlık vekillerinin yer

almaması meclisin ulusçu özellikler

taşıdığının kanıtıdır.

TBMM millet iradesi ile seçilen vekillerden

oluştuğu için demokrasi ve milli egemenlik

ilkeleri yürürlüğe girmiştir.

Meclisin üstünlüğü ilkesi

benimsenmiş,meclis milletin tek temsilcisi

sıfatıyla yasama, yürütme ve yargı yetkilerini

kendinde toplamıştır.

Değişik kesimlerden ve görüşlerden

milletvekillerini bünyesinde barındıran bir

meclis olduğu için birliğin bozulmaması

adına olağanüstü yetkilere sahip meclis

ifadesi kullanılmıştır.

NOT:

Meclis Hükümeti Sistemi: Meclis başkanı

aynı zamanda hükümetinde başkanıdır.

Kabine Sistemi: Günümüzde uygulanan

sistemdir. Seçimi kazanan parti,

kabinesini (bakanlar kurulunu)

oluşturup yönetime geçer.

TEŞKİLAT-I ESASİYE

İnönü zaferinin ardından 20 Ocak 1921

de Meclis te Yeni Türk Devleti in ilk

anayasası kabul edildi.

TBMM YE KARŞI ÇIKAN

AYAKLANMALAR

1.İstanbul Hükümeti Tarafından Çıkarılan

Ayaklanmalar

2.İstanbul Hükümeti ve İtilaf Devletlerinin

Kışkırtmasıyla Çıkan Ayaklanmalar

3.Azınlıkların Çıkardığı Ayaklanmalar

4.Kuvayimilliye Birliklerinin Ayaklanmaları

1.İstanbul Hükümeti Tarafından Çıkarılan Ayaklanmalar

NEDENLERİ

İstanbul Hükümetinin Milli Mücadeleyi ve

TBMM yi ortadan kaldırarak kendi otoritesini

Anadolu da tekrar kurmak istemesi

İstanbul Hükümetinin Anadolu da başlayan

Mili Mücadeleyi padişaha karşı bir isyan

olarak gösterip halkı ayaklandırması

Ankara da açılan TBMM nin İstanbul

Hükümetini tanımaması

Şeyhülislam Dürrizade Abdullah Efendi nin

yayımladığı Milli Mücadele aleyhine olan

fetvaların halk üzerinde etkili olması

Anzavur

Ayaklanması

Kuvayıinzibatiye

Ayaklanması

2.İstanbul Hükümeti ve İtilaf

Devletlerinin Kışkırtmasıyla Çıkan

Ayaklanmalar

NEDENLERİ

İtilaf devletlerinin Milli Mücadeleyi yok ederek

Anadolu yu paylaşma planlarını uygulamak

istemeleri

• İstanbul Hükümetinin halkın dini duygularını

istismar ederek Milli Mücadeleye karşı

kışkırtması

• İstanbul Hükümetinin halkın dini duygularını

istismar ederek Milli Mücadeleye karşı

gelmeleri

• Anadoludaki bazı ailelerin, gücü ve otoriteyi

ele geçirip TBMM nin emirlerine uymak

istememeleri

• İtilaf devletlerinin Boğazlar ve çevresinin

Milli Mücadele taraftarlarının eline

geçmesini istemeleri

Bolu-Düzce-

Hendek

Ayaklanması

Konya

Ayaklaması

Cemil Çeto

Ayaklanması

Yozgat

Ayaklanması

Milli Aşireti

Ayaklanması

KoçgiriAyakla

nmaları

3.Azınlıkların Çıkardığı Ayaklanmalar

NEDENLERİ

Rumların ve Ermenilerin bulunduğu bölgelerdeki

Müslüman halka zulmederek kendi devletlerini

kurmak istemeleri

Azınlıkların itilaf devletleri tarafından

desteklenmeleri

• Mondros Ateşkes Antlaşmasından sonra

Osmanlı ordularının terhis edilmesi ve

Türklerin savunmasız kalması

4.Kuvayimilliye Birliklerinin

Ayaklanmaları

NEDENLERİ

TBMM nin Kuvayi milliye birliklerini kaldırarak

düzenli orduya geçmek istemesi

Bazı Kuvayimilliye liderlerinin TBMM nin

otoritesine girmek istememesi

TBMM NİN İÇ GÜVENLİĞİNİ SAĞLAMAK İÇİN ALDIĞI ÖNLEMLER

1.HIYANET-İ VATANİYE KANUNUN

ÇIKARILMASI

TBMM nin açılmasından sonra milletvekillerinden

Mehmet Şükrü Beyin meclisin kararları aleyhinde

bulunanların ya da bunlara uyanların vatan haini

sayılmaları ve yargılanmalarına ilişkin verdiği önerge

,29 Nisan 1920 de Hiyanet-i Vataniye Kanununa

dönüştürüldü.

Bu yasa ile Türkiye Büyük Millet Meclisinin

yasallığına karşı ayaklanmaya yönelik;sözle

yazıyla yada doğrudan karşı çıkan yayında

bulunan kişiler ,vatan haini sayılmışlardır.

İSTİKLAL MAHKEMELERİNİN

KURULMASI

Milli Mücadele için silah altına çağrıldığı halde

katılmayan ya da ordudan silahları ile birlikte kaçan

askerler vardı.11 Eylül 1920 de Milli Savunma

Bakanlığınca kaçaklar hakkında kanun hazırlanmış

ve bu kanun meclis tarafından kabul edilmiştir.Bu

yasa ile askerler kaçakları ve onlara yardım edenler

için özel mahkemeler kurulması öngörülmüştür.Bu

mahkemelere İstiklal Mahkemeleri adı verilmiştir.

Not:İstiklal Mahkemeleri kurularak Hıyanet-i Vataniye

Kanunun uygulanması

sağlanmıştır.Mahkemelerin aldığı çabuk ve etkili

bu kararlar, ayaklanmaların bastırılmasında ve

Kurtuluş Savaşının kazanılmasında etkili

olmuştur.