1

2014

ko e

kain

a 3

6 ze

nbak

ia -

5,75

€

2

3

Tr ebin u, Ar abar en Tr ebin u, Ar abar en er dian taupaka!er dian taupaka!

IRRIA aldizkaria Irrien Lagunak Klubaren hilabetekaria36 zenbakia · 2014ko ekainaArgitaratzailea: Irrien Lagunak, SLEgoitza: Martin Ugalde kultur parkea, Gudarien etorbidea, z/g20140 Andoain, GipuzkoaPosta elektronikoa: irria@irrienlagunak.comLege Gordailua: SS-1381-2010 / ISSN: 2172-5519Koordinatzailea: Josi OiarbideDiseinua: Olatz GoikouriaPublizitatea: publi@irrienlagunak.comBezero arreta: 902-820 806Inprimategia: Leitzaran GrafikakZenbaki honetako kolaboratzaileak: Uxue Alberdi, Beñat Gaztelumendi, Miren Amuriza, Oñatiko Natur Eskola, Unai Elorriaga, Elhuyar Fundazioa (Ana Galarraga), Amagoia Mujika, Miren Agur Meabe, Patxi Zubizarreta, Bikain Diseinu Grafikoa (Cesar Gonzalez, Iñaki Iturriza, Belen Moreno, Julen Tokero), Dirudi (Eider Eibar), Lotura Films (Jose Mari Morcillo, Iosu Mitxelena, Jose Anjel Lopetegi), Somuga (Edorta Barruetabeña, Asisko Urmeneta, Joseba Ponce), Aitziber Alonso eta Txatxilipurdi elkartea.

Babesleak: Gipuzkoako Foru Aldundia, Eusko Jaurlaritza

Euskal Herriari koxkaka bereiztutako zat ien artean, bada zulo handi bat Arabaren erdi-erdian. Mapari begiratuta laku bat dirudi; baina, ondo erreparatuz gero, hara sorpresa, Trebiñu da! Bertako biztanleak gaztela-leondarrak dira legez, baina euskaldunak bihotzez. Alabaina, gure herriko beste hainbat txokotan bezala, zailtasunak dituzte euskaldun gisa bizitzeko.

Oztopo horiei aurre egin behar die, egunerokoan, Argantzon Ikastolak, Trebiñun euskaraz ikasteko eskaintza bakarrak. Baliabide ekonomiko urriak direla eta, 0-6 urte arteko haurrak bakarrik jaso ditzake, baina, dagoeneko, 11 urteko ibilbidearen ondoren, arnasbide bizia da trebiñuarrentzat. Hala, poliki-poliki, aurrera doa Trebiñu euskalduna; t t ipi-t tapa, taupa-taupa, Euskal Herriaren erritmora!

AuAur kibidear k ibidea

4. PIRRITX, PORROTX ETA MARI MOTOTS. Trebiñuko lakuaTestua: Unai Elorriaga / Marrazkiak: Julen Tokero, Cesar Gonzalez12. PUPU ETA LORE. Munduko zakurrak, batu! Ez gara bi katu!Testua: Uxue Alberdi / Marrazkiak: Julen Tokero, Cesar Gonzalez14. BARRITSU. Araban bagare! Marrazkiak: Iosu Mitxelena16. TXOKO TXIKI KUTTUNATestua: Miren Agur Meabe / Marrazkiak: Eider Eibar18. LAGUN. Ibaian goraTestua: Miren Amuriza / Marrazkiak: Eider Eibar20. EUSKAL HERRIKO ANIMALIAK. Muturluzea Testua: Oñatiko Natur Eskola / Marrazkiak: Julen Tokero, Cesar Gonzalez22. ARGANTZON IKASTOLA25. MARTIN BERTSO. Euskara gure mapaTestua: Beñat Gaztelumendi / Marrazkiak: Jose Anjel Lopetegi28. MARIKALANBRE. Ontzi sorginduen lasterketaTestua: Ana Galarraga, Elhuyar Fundazioa / Marrazkiak: Jose Anjel Lopetegi31. LARGABISTA. Trebiñuko naturatik paseotxo batTestua: Oñatiko Natur Eskola / Marrazkiak: Jose Anjel Lopetegi34. ZENBATAK. Izan ala edukiTestua: Edorta Barruetabeña / Marrazkiak: Asisko Urmeneta, Joseba Ponce36. OLIBATXO. EKOGRASek babestutako publizitate ipuinaMarrazkiak: Julen Tokero, Cesar Gonzalez38. ELEFANTE BAT HEGAN. SaguzarraTestua: Patxi Zubizarreta / Marrazkiak: Aitziber Alonso40. MUNDUAK GUZTIONTZAT BEHARKO LUKE. UDA elkarteaTestua: Amagoia Mujika. Marrazkiak: Jose Anjel Lopetegi

4

5

12

14

EUSKARAREN ETXEAEUSKARAREN ETXEA ETAETA LAGUNTXO BARRIALAGUNTXO BARRIAAraban bagare! Araban bagare!

Azkue Fundazioak babestutako publizitate ipuina

Gure lagunak Bizkaiko kost aldet ik Araba aldera doaz, Trebiñu ezagut u nahi dut elako.

Legut io, Gast eiz... berehala ir it si dira Trebiñura!

15

AZKUE FUNDAZIOAEgoitz plaza 1, 48015 Bilbo.Tel: 94 4028081e-posta: info@azkuefundazioa.orgwww.azkuefundazioa.org

1717

A RG A N T Z U N Z U N -Z U N

Sarean zun-zun, sarean zun-zun,laukirikikun zun-zun Argantzun,ponpiola eta ponpiola,tiriki-tauki ikastolan.Izarak haizetan dar-dar,izarrak zeruan lir-lar,errekak larrean mar-mar,haurtxoek euskara zirt-zart.

I L U S I O A R E N D I S T I R A

Zer dabil jira eta biraButxisolotik Izkira?Ilusioaren distira.Ilusioaren distira:trebiñutarren pilpirakegunsentiari begira.

18

Lagun Argantzunera joan da asteburua pasatzera.Lagun Argantzunera joan da asteburua pasatzera.

Amuarrainak ikusi ditu Zadorra ibaian Amuarrainak ikusi ditu Zadorra ibaian gora igerian, eta harr itu egin da.gora igerian, eta harr itu egin da.

– Zergatik zoazte korrontearen kontrako – Zergatik zoazte korrontearen kontrako norantzan? –galdetu die.norantzan? –galdetu die.

20

ARGANTZONARG ANTZON Ika s t o l aIka s t o l a

22

Trebi nun, Arabako zatirik handienean bezala, euskara ia galdu zen XVIII.

menderako; baina, gaur egun,

jendearen borondateari esker, berreskuratzen ari da.

Trebi nun hainbat lagun eta talde ari da euskararen alde lanean: Gutxisolo elkartea, AEK, ikastola ...

Argantzon Ikastola 2003. urtean sortu zen, 11

umerekin, herritarren beharrak asetzeko helburuarekin. Trebi nun,

hezkuntza euskaraz jasotzeko aukera bakarra da. Gaur egun 50

haur daude.

Gaztela-Leongo administraziopean egoteak zailtasun handiak eragiten dizkio ikastolari. Ondorioz, 0-6 urte arteko eskaintza

bakarrik egin dezake.

Ikastola guraso elkarte bat da, eta bere txikitasunean, familia bat; batasun handia dago irakasle, guraso, eta, halaber, herritarren artean.

Ilusioa eta maitasuna, horra

aurrera garamatzan indarra.

Eta horien pizgarri, dudarik

ez, irria izan dugu, eta izango dugu, bidelagunik onena.

TRE-BI NNUU

Ikastolak diru arazo larriak

ditu eguneroko lanari eusteko.

Ikastolen Elkartearen eta Argantzungo Udalaren

laguntzari esker, eta ikastolako

gurasoen lanari eta ahaleginari esker dirau bizirik.

23

24

Ir r ienlagunak.com w ebguneko zozket en t xokoa! !

APIRILEKO ir abazlea: ekaineko zozket a:ekaineko zozket a:

ZARAUZKO IRATI TXAPARTEGIK KLUBEKO KAMISETA BAT ETA EUSKAL SELEKZIOAREN KAMISETA BAT IRABAZI DITU!

zor ionak Ir at i!

Bidaliguzu Euskal Herriko zure txoko kuttunaren marrazki bat eta irabazi KANPIN DENDA ZORAGARRI hau oporretara joateko!

Probak ikusteko:www.irrienlagunak.com/probak

t i!

rabazi I hau

ak

I

25

EUSKARA GURE MAPAEUSKARA GURE MAPA

Mari Motots harritu egin da Euskal Herriko mapan Trebiñu f alta dela konturatu denean.

28

ONTZI SORGINDUEN LASTERKETA Marikalanbre

NTON

Fat ima azt orat ut a dago; ast eburuan Trebiñura doa, et a hango her r i bat sorgindut a dagoela esan diot e.

–Badakit ze her r i den –esan du Mar ikalanbrek–. Ot xat e du izena, et a, diot enez, gauza mist er iot suak ger t at zen dira han. Baina, lasai, mist er iot suak izat eak ez du esan nahi t xar rak direnik, ezt a azalpenik ez dut enik ere. Ger t aera mist er iot suak direla- et a, ezagut zen al duzu ont zi sorginduen last er ket a? Jolast u nahi?

29

Ur rut it ik ent zun da Fat imaren et a Axiren baiezkoa! Hor t az, Mar ikalanbrek bi f reskagar r i- ont zi hut s j ar r i dit u et zanda, mahaiaren alde bat ean. Gero, puxika bana eman die lagunei, et a j olasa azaldu die:

–Ont ziak mahaiaren best e aldera eraman behar dit uzue, puxikaren lagunt zarekin. Baina puxikak ezin du ont zia ukit u, ados?

31

32

34

36

37

heganhegan

38

SaguzarraUholde Unibertsalean, euria zarra-zarra eta goian-behean ari izan zuen. Arkako gizaki eta animaliak salburik eta onik zeuden, baina egunak Kus eta Puten tronpak bezain luzeak iruditzen zitzaizkien. Eta itogarriak. Hala bada, laster hasi ziren animalien arteko iskanbilak eta liskarrak, batez ere lau oinekoen eta hegodunen artean.

Gau batez, dorreko gizakiak lotan zeudela, beheko sotoko lehoi, tigre eta hipopotamoak erdiko sotora igo ziren, hiena, zerri eta tximinoekin elkartzera, eta orro, marruma eta uhuri egin zuten han: goiko sotora igo nahi zuten, arrano, kondor eta saien kontra borrokatzera. Kus eta Put atean kokatu ziren. Elkarren tronpak korapilaturik, gatazka amaitu nahi izan zuten.

Saguzarra izan zen tronpa korapilatuen traba gainditzen lehena. Bere luma beltz distiratsuekin, lau hankadunengana igaro zen, ziur baitzegoen lurrekoak sendoagoak eta indartsuagoak zirela. Haiekin elkartu zen, haiekin bat egin. Alabaina, lehen borrokadian bi taldeak paretsu ibili ziren eta ez zen argi geratu irabazlea zein zen.

Hurrengo gauean ere, hegaztiek atzaparrak eta mokoak zorroztu zituzten, eta gauza bera egin zuten lurrekoek beren erpe, letagin eta apatxekin. Eta behin borrokan hasirik, haiek ziren, haiek orroak, intziriak eta kurrixkak, haiek zaztadak, mokokadak eta atzaparkadak! Bi taldeetako animalia asko eta asko maingu eta elbarri geratu ziren, hego edo begibakar. Beldurraren beldurrez, munduaren akabera huraxe iruditu zitzaien Kus eta Put elefanteei. Baina biziak jarraitu egin zuen, kanpoan zarra-zarra eta goian-behean jarraitzen zuen euriaren antzera, eta hegaztiak irten ziren garaile. Eta haiek ziren, haiek, txorrotxio, houo-houo eta karrankak! Garaileak zapla-zapla hegaldatu ziren arkako barrunbean eta, gero, lurrekoei esan zieten:

40

munduak munduak guztiontzatguztiontzat

behar ko l ukebbbeehar ko l uke

Ane eta Patakon Trebiñura joan dira gaur eguna pasatzera.

Izugarri gustatzen zaien ingurunea da.

UDA BATUZ TREBIÑU ELKARTEA

41

42

arabaruntz@googlegroups.com

Elkarte anitza da, kolore askotako jendea biltzen duena, denak

aldarrikapen beraren bueltan: «Trebiñu Araba da, lehen, orain eta beti».

Trebiñu Arabara batzeko eskaera aspalditik dator, eta

bide desberdinetatik saiatu dira gauzatzen. Aldiro itxi dizkiete ateak,

eta berriak zabaldu dituzte beti.

Eskaeraren atzean badago zerbitzuak hobeto kudeatzeko

beharra, baina batez ere arabar eta euskaldun sentimendua dago.

«Garena izan nahi dugu, arabarrak eta euskaldunak».

43

44