As funcións dos seres vivos (I) - Oxford University Press ... · seguen achegando novos...

As funcións dos seres vivos (I)

1. Que diferenza existe entreun organismo vivo e outroque acaba de morrer?2. Como están formados os seres vivos?

3. Para que necesitan os seres vivos incorporarnutrientes?

4. Que é a fotosíntese? Que organismos a levan a cabo?

5. Que tipos diferentes de nutrición existen?

CU

EST

IÓN

S

4S2CNLA_GALLEGO_08 28/2/12 14:34 Página 140

Características dos seres vivos

É fácil distinguir os seres vivos dos seres inanimados; con todo, non oé tanto atopar unha definición que abranga todas as manifestacións devida que se dan na natureza.

Todos os diversos seres vivos teñen en común un conxunto decaracterísticas que os diferencian dos seres inanimados:

� Están constituídos pola mesma materia, biomo -léculas, comúns para todos eles.Cada biomolécula pon de manifesto unha unidadede composición.

� Están formados por células.� Son quen de realizar tres funcións vitais:

nutrición, relación e reprodución.

A célula é a unidade vital.

1

As funcións dos seres vivos (I) 141

Actividades

Os cristais que forman os minerais crecen e os seresvivos, tamén.

� Por que os cristais non se consideran seres vivos?

Pon un exemplo de cada unha das funcións vitais.

Pescuda que biomoléculas orgánicas e inorgánicas com-poñen os seres vivos.3

21

Cales das seguintes características son comúns aosseres vivos?

a) Móvense.

b) Relaciónanse co medio no que viven.

c) Son verdes.

d) Nútrense (toman materia para crecer e desenvolverse).

e) Son quen de reproducirse.

f) Están formados pola mesma materia.

g) Teñen plumas, escamas, pelos…

h) Son terrestres.

i) Presentan a mesma forma.

l) Están constituídos por células.

Pensa e deduce

Funcións vitais.


A célula, unidade básica dos seres vivos

Como xa sabes, a célula é considerada a unidade de organización ede funcionamento dos seres vivos. Este principio quedou enunciado nateoría celular.

Desde o século XVII, en que Robert Hooke observou as primeirasestruturas celulares, ata os nosos días, moitos científicos achegaron eseguen achegando novos descubrimentos sobre a estrutura e o complexofuncionamento das células.

2

142 UNIDADE 8142

Robert Hooke (1665)

Matthias Schleiden(1838)

Theodor Schwann(1838)

Robert Brown (1831)

Santiago Ramón y Cajal(1906)

Rudolph Virchow (1855)

Ano Científico Achega á teoría celular

1665 Robert Hooke Identificación das «celas» da cortiza.

1831 Robert Brown Observación do núcleo celular.

1838 Matthias SchleidenComprobación de que todas as plantas estánformadas por células.

1838 Theodor SchwannComprobación de que todos os animais estánconstituídos por células.

1855 Rudolph VirchowAfirmación de que «as novas células só se podenorixinar a partir doutras células».

1906Santiago Ramón y Cajal

Demostración de que o tecido nervioso non é unhaexcepción á teoría celular: tamén ten como unidadesbásicas células (as neuronas), e non fibras.


2.1. A célula: unha unidade de organizaciónComo xa sabes, os organismos formados por unha única célula

denomínanse organismos unicelulares e os constituídos por moitascélulas organismos pluricelulares.

Nos organismos pluricelulares, as células diferéncianse segundo otecido ao que pertencen e a función que realizan, pero todas elas son tanpequenas que para observalas cómpre un microscopio.

Grazas ao descubrimento do microscopio electrónico, a mediados doséculo XX, pódense observar os diferentes tipos de células, o seu núcleo eas súas pequenas estruturas internas, os orgánulos.

Actividades

Que principios son a base da teoría celular?

Pescuda que afirmaba a teoría da xeración espontánea, vixente ata queen 1668 Francesco Redi demostrou que era falsa.5

4


Célula dunha raíz.

Núcleo dunha célula.


2.2. Tipos de célulasAs células máis primitivas denomínanse procariotas e nelas o

material xenético está disperso polo citoplasma. As bacterias son seresunicelulares procariotas. Todos os demais seres vivos están formados porcélulas eucariotas, máis complexas e evolucionadas; nelas o núcleoaparece ben diferenciado.

Os organismos eucariotas, á súa vez, poden ser:� Organismos unicelulares como algúns fungos, algunhas algas e os

protozoos.� Organismos pluricelulares como os animais, as plantas, algúns

fungos e algunhas algas.

Organismos unicelulares. Organismos pluricelulares.

Non todas as células eucariotas son iguais. Por exemplo, as célulaseucariotas vexetais diferéncianse das células eucariotas animais porquepresentan por fóra da membrana celular unha parede ríxida de celulosaque lles proporciona unha gran resistencia e, ademais, conteñencloroplastos, onde se realiza a fotosíntese.

Actividades

Que tipo de células forman os organismos unicelulares? E os pluricelula-res? Pon algún exemplo.6

144 UNIDADE 8144

Célula procariota: bacteria. Célula eucariota animal. Célula eucariota vexetal.


As células dun mesmo organismo tampouco son iguais entre si. Istodébese a que se especializan para realizar distintos traballos, comomostra o seguinte cadro:

Actividades

Por que existen distintos tipos de células eucariotas nos organismos plu-ricelulares?7


CÉLULA EUCARIOTA FUNCIÓN QUEDESEMPEÑA TECIDO AO QUE PERTENCE

Animal

Glóbulo vermello Transporta osíxeno Sangue

Adipocito Almacena graxa Tecido adiposo

Neurona Transmite información Tecido nervioso

Fibra muscular Intervén na contracción dos músculos

Tecido muscular

Vexetal

Célula fotosintética Realiza a fotosínteseParénquima clorofílico

Célula dun pelo absorbente

Absorbe auga e salesminerais do solo

Epiderme da raíz

Célula de cortiza Proporciona protección Súber (codia)

Célula estomáticaPermite o intercambiode gases

Epiderme da folla


As funcións vitais: a nutrición

Todos os seres vivos levan a cabo a función de nutrición: desde osorganismos máis sinxelos, formados por unha única célula, ata os máiscomplexos, como o ser humano.

Os obxectivos da nutrición son:� Renovar e conservar as estruturas do organismo.� Obter a enerxía requirida para realizar as funcións vitais, moverse,

producir calor e permitir que os órganos funcionen e que as célulaspoidan fabricar as biomoléculas que necesitan (para o que cómpreincorporar materia do medio).

Dependendo dos materiais que se asimilan e do procedemento que seemprega para obter enerxía, diferéncianse dous tipos de nutrición:autótrofa1 e heterótrofa2.

3.1. A nutrición autótrofaEste tipo de nutrición, que presentan as plantas, as algas e algunhas

bacterias, comprende as seguintes etapas:� Incorporación de nutrientes3 do medio. Os nutrientes das

plantas son moléculas inorgánicas: auga e sales minerais —queabsorben polas raíces—, e o dióxido de carbono (CO2) —que asplantas incorporan directamente a través das follas.No caso das algas unicelulares, de cada unha das células das algaspluricelulares e das bacterias autótrofas, estes nutrientes sonasimilados directamente do medio.

� Produción de materia orgánica. Este proceso, denominadofotosíntese, realízase nos cloroplastos da célula vexetal, onde existeunha substancia, a clorofila, que capta a enerxía da luz solar. Xuntocos nutrientes, esta enerxía utilízase para producir materiaorgánica como a glicosa. Como resultado do proceso da fotosíntesedespréndese osíxeno (O2).

Actividades

A nutrición ten dúas finalidades. Cales son?

Onde se realiza a fotosíntese? Indica todos os elementos que a plantanecesita para poder realizar a fotosíntese.9

8

3

146 UNIDADE 8146

Os cloroplastos da célula vexetalson os orgánulos nos que se realizaa fotosíntese.

O metabolismo

Denomínase metabolismo o con-xunto de reaccións químicas pro-ducidas no interior das células dosseres vivos, mediante as cales, apartir da materia conseguida cosalimentos, se obtén enerxía e sefabrica materia celular propia.

1autótrofo: do grego autós, «por unmesmo», e trophos, «alimento».

2heterótrofo: do grego hetero-, «outro»,e trophos, «alimento».

3nutriente: substancia que o ser vivonecesita tomar do medio.


O2

O2+

materia orgánica

CO2

CO2auga

sales minerais

fotosíntese(cloroplastos)

absorción

augasales minerais

crecer, renovarestruturas

producir enerxía(mediante

a respiración)

é utilizada polas

células para

transportede materiaorgánica

transportede augae sales minerais

� Utilización da materia orgánica. A materiaorgánica producida na fotosíntese utilízase namesma célula ou transpórtase ata órganos quecarecen de células fotosintéticas, como o tronco oua raíz. Todas as células da planta utilizan as moléculassinxelas que se xeran no proceso de fotosíntese pararexeneraren as estruturas, crecer, etc. Pero estasmoléculas tamén se empregan na respiración celular, procesoque achega toda a enerxía que a planta necesita para seguirabsorbendo sales minerais, relacionarse co medio e realizar a súaactividade vital.

Na respiración celular, aglicosa degrádase en pre -senza de osíxeno produ -cindo enerxía, H2O e CO2.A célula utiliza tanto aenerxía coma as moléculasde auga e expulsa ao medioque a rodea o dióxido decarbono como un residuo.Este proceso ten lugar nasmitocondrias.Existen bacterias que non poden realizar a respiración celular, poloque obteñen a enerxía degradando a glicosa mediante outrosmecanismos denominados fermentacións.Nunha fermentación prodúcese enerxía —aínda que sempre enmenor cantidade ca na respiración celular— e distintas moléculas—como o ácido láctico ou o etanol— que a célula expulsa aomedio.


CO2 H2O� �

� � �

Enerxía luminosa

CO2 H2O

Moléculas orgánicas complexas necesarias para o crecemento celular, almacenar reservas, etcétera

(glícidos, proteínas, graxas)

Enerxía

O2

FOTOSÍNTESE

RESPIRACIÓN

Moléculas orgánicas sinxelas (glicosa, aminoácidos, ácidos graxos)

As mitocondrias son os orgánulosnos que se realiza a respiracióncelular.

Glicosa Ácido láctico � EnerxíaFERMENTACIÓNLÁCTICA

Glicosa Etanol � CO2 � EnerxíaFERMENTACIÓNALCOHÓLICA


� Eliminación das substancias derefugallo (excreción). Tras a utili -zación dos nutrientes, ademais deenerxía, na respiración celular e nasfermentacións prodúcense algunhassubstancias que os organismos debeneliminar, xa que poden resultar pre -xudiciais.

A bacteria Lactobacilus elimina ácido láctico.

Importancia da fotosíntese

� Na fotosíntese, as plantas producen osíxeno durante o día econsomen unha parte dese osíxeno na respiración que realizan dedía e de noite. Como a cantidade de osíxeno que producenmediante fotosíntese é maior ca a cantidade consumida narespiración, queda osíxeno abondo para que outros seres vivos doseu contorno poidan respirar.

Actividades

Que son as fermentacións? Que seres vivos as realizan?

Que moléculas se forman na fotosíntese? Para que utiliza a célula asmoléculas orgánicas que se forman no proceso da fotosíntese?

Nun vexetal pluricelular, que células realizan a fotosíntese? Que célulasrespiran?

Elabora un informe no que expliques que sales minerais absorben asplantas.13

12

11

10

148 UNIDADE 8148

Imaxina estas dúas situacións:

En cadansúa campá que contén auga e comida en abundancia introdúce-se un rato. Na primeira colócase unha planta xunto ao rato, a auga e acomida. As dúas campás péchanse hermeticamente e expóñense á luzsolar.

Pasado un tempo, o rato da segunda campá morreu, mentres que o da pri-meira segue vivo.

� Por que morreu o rato da campá que non tiña planta?

Repítese o experimento, pero esta vez sitúanse as dúas campás nun lugaronde nunca reciben luz.

� Que sucede neste caso? Por que?

Pensa e deduce

1 2


� As plantas purifican o aire, xa que mediante a fotosíntese convertengrandes cantidades de dióxido de carbono en materia orgánica.Como xa sabes, cando respiran, as plantas expulsan ao mediodióxido de carbono, pero a cantidade que producen resulta moipequena comparada coa que consomen durante a fotosíntese.

� Os organismos fotosintéticos son os produtores de materiaorgánica nos ecosistemas; os demais seres vivos, que dependendirecta ou indirectamente desa materia orgánica, reciben o nomede consumidores.Os consumidores primarios, aqueles que se alimentan directamentedas plantas, son os animais herbívoros. Os consumidoressecundarios, que se nutren dos consumidores primarios, son osanimais carnívoros. Cando un herbívoro come plantas obtén azucres,graxas e proteínas vexetais que as súas células acabarán trans -formando —mediante a nutrición heterótrofa— en graxas, proteínasanimais, etcétera. Estas moléculas orgánicas pasan logo aos animaiscarnívoros cando estes se alimentan dos herbívoros.Así, nos ecosistemas a materia orgánica producida no proceso dafotosíntese pasa duns seres vivos a outros, no que se denominancadeas tróficas.

Nos ecosistemas terrestres, as plantas son os organismos pro -dutores, mentres que nos ecosistemas acuáticos, os organismosprodutores son as algas unicelulares ou pluricelulares.


Ecosistema terrestre.

Ecosistema acuático.

L e m b r a

Na nutrición autótrofa prodúcese unha enorme variedade de substan-cias de interese económico e que seempregan en diversas industrias:

� Na industria alimentaria tantohumana coma animal.

� Na industria automobilística parafabricar os pneumáticos.

� Na industria farmacéutica para ob-ter vitaminas e fabricar medicamentoscon efectos laxantes, cicatrizantes,tranquilizantes, etcétera.

� As esencias, na industria cosmética.

� As madeiras, na construción, nasindustrias de papel e do moble.

Actividades

Imaxina que existise un ecosis-tema pechado no que non entra-se nin saíse materia inorgánica ninseres vivos. Explica razoadamenteque lles ocorrería aos animaisdese ecosistema se desaparece-sen todas as plantas.

Explica por que é certa a se-guinte frase: «Toda a enerxía queutilizamos os seres vivos para rea-lizar as funcións vitais procede doSol».

Por que as plantas purifican o aire? Explica a seguinte afirma-ción: «os bosques son importan-tes sumidoiros de CO2».

Que relación existe entre unprodutor e un consumidor?17

16

15

14


3.2. A nutrición heterótrofaOs seres vivos heterótrofos son aqueles que necesitan alimentarse

doutros seres vivos porque non teñen capacidade para realizar afotosíntese. Deste xeito incorporan como nutrientes moléculas orgánicas(azucres, graxas, proteínas) que as súas células metabolizan pararexenerar estruturas, crecer ou reproducirse, e para obter enerxíamediante a respiración celular.

Algúns organismos unicelulares tamén presentan nutrición hete -rótrofa: aliméntanse doutros organismos unicelulares ou da materiaorgánica procedente do medio ao igual ca os animais.

Dixestión dunha bacteria por unha ameba (os dous son seres vivos unicelulares). Observacomo a ameba atrapa a bacteria, a dixire e, finalmente, expulsa os restos que non utilizou.

Na nutrición heterótrofa distínguense as seguintes etapas:� Incorporación de materia orgánica do medio. Como se mostra

no debuxo, os organismos unicelulares heterótrofos capturan osalimentos do medio e englóbanos nun vacúolo dixestivo.No interior do vacúolo os alimentos dixírense e transfórmanse enmoléculas sinxelas que pasan ao citoplasma; os restos de alimentoque non se puideron dixerir quedan no vacúolo e, posteriormente,expúlsanse ao medio.Na maioría dos animais, ao ser organismos pluricelulares, as célulasnon poden tomar directamente os alimentos do medio: necesitandispoñer dun aparato dixestivo que transforme os alimentosinxeridos en moléculas sinxelas que poidan utilizar as células doseu organismo.Nos animais, a dixestión ten lugar na cavidade gástrica ou no tubodixestivo.A cavidade gástrica é unha cavidade interna que comunica coexterior a través dun único orificio. Presentan cavidade gástrica, asanémonas mariñas, os corais, as hidras e as medusas.

150 UNIDADE 8150

L e m b r a

Os cnidarios (anémonas mariñas,corais, hidras e medusas) carecende aparato circulatorio, respiratorioe excretor:

� A súa cavidade gástrica actúa co-mo órgano circulatorio (a auga quecontén fai as funcións do sangue).

� Cada unha das súas células tomadirectamente da auga o O2 e des-prende o CO2 e mais as substanciasde refugallo.

� Eliminan os restos da dixestiónpolo orificio que comunica a cavida-de gástrica co medio externo.

A nutrición heterótrofa implica a inxestión duns seres vivos por outros.

Anémona mariña.cavidadegástrica


O tubo dixestivo está formado por:� A boca: posúe estruturas especializadas para esgazar, triturar ou

chuchar o alimento para facilitar a inxestión.� O estómago e os intestinos: dixiren e absorben os alimentos.� O ano: permite a expulsión ao medio dos restos dos alimentos

que non se absorberon. Este último acto da dixestión recibe onome de defecación.

� Intercambio de gases. Na maioría dos animais, o aparatorespiratorio encárgase de captar o osíxeno para cedelo ao aparatocirculatorio e recolle o dióxido de carbono para expulsalo aoexterior. Este proceso denomínase respiración externa.

� Transporte. Os nutrientes absorbidos no tubo dixestivo pasan aoaparato circulatorio, que se encarga de levalos ata as diferentescélulas. O aparato circulatorio pode conter sangue, como nosvertebrados, ou outro líquido chamado hemolinfa como na maioríados invertebrados.

� Utilización da materia orgánica (metabolismo). As células dosanimais extraen dos líquidos circulantes os nutrientes: moléculasorgánicas sinxelas —que proceden da absorción no aparatodixestivo— e osíxeno —que chega ás células desde o aparatorespiratorio ou desde a cavidade gástrica.Os nutrientes orgánicos «quéimanse» utilizando osíxeno durante arespiración celular, e como consecuencia xéranse produtos derefugallo como CO2 (dióxido de carbono) e NH3 (amoníaco) oumoléculas derivadas deste, como a urea ou o ácido úrico, á vez quese proporciona enerxía.Coa enerxía e mais os nutrientes sinxelos a célula fabrica moléculasorgánicas complexas, como proteínas, graxas e ácidos nucleicos,que utiliza para a construción de novas estruturas celulares,necesarias no seu crecemento e reprodución.

� Eliminación das substancias de refugallo ao medio ( excreción).Os refugallos que se producen na respiración celular expúlsansepolo orificio da cavidade gástrica (cnidarios) ou pasan aos líquidoscirculantes que os levan ata o aparato excretor. Este encárgase deexpulsalos ao medio, evitando que se acumulen no organismo eresulten prexudiciais.

Actividades

Que nutrientes son necesarios para un organismo con nutrición heteró-trofa? Ademais dos animais, existen outros seres vivos que tamén teñannutrición heterótrofa?

Explica por que os animais —organismos pluricelulares heterótrofos—posúen un aparato dixestivo e un aparato circulatorio.

Explica por que son necesarios o aparato respiratorio e o excretor.

Que diferenza hai entre defecación e excreción?

Explica en que consisten e onde se realizan a respiración externa e a res-piración celular.

22

21

20

19

18


A maioría dos animais, como o coello,posúen un tubo dixestivo.

A respiración externa permite o intercambio de gases; a respiracióncelular, a obtención de enerxía.


152 UNIDADE 8152

Características dos seres vivos� Todos os seres vivos están formados por células epola mesma materia e realizan as funcións de nutrición,relación e reprodución.

� As moléculas que compoñen a materia dos seresvivos chámanse biomoléculas.

A célula, unidade básica dos seres vivos� A célula é a unidade de organización e funcionamen-to dos seres vivos.

� Os organismos poden estar formados por unha soacélula (unicelulares) ou por moitas (pluricelulares).

� As células procariotas son as máis primitivas. Todas asbacterias son organismos unicelulares e procariotas.

� Todos os seres vivos, agás as bacterias, están forma-dos por células eucarióticas.

� As células dos organismos pluricelulares diferéncianseunhas doutras pola función que realizan.

As funcións vitais: a nutrición� Mediante a nutrición, todos os seres vivos tomanmateria do medio externo e expulsan substancias derefugallo. Ademais, renovan e conservan as súas estrutu-ras á vez que obteñen enerxía para realizar as funciónsvitais.

� Os organismos que fabrican a súa propia materiaorgánica chámanse autótrofos e os que a toman domedio, heterótrofos.

� A fotosíntese é un proceso no que as plantas fabricanmateria orgánica utilizando a enerxía procedente da luzsolar. Durante este proceso consomen CO2 e desprendenO2.

� Na respiración degrádanse as moléculas orgánicas.Utilízase osíxeno para liberar enerxía e prodúcese CO2,que se expulsa ao medio. Nos animais, ademais do dióxi-do de carbono, prodúcense substancias de refugallo,como a urea ou o ácido úrico, que se expulsan ao medio.

� Algunhas bacterias realizan fermentacións para degra-dar materia orgánica e obter enerxía.

� A fotosíntese é o proceso máis importante que tenlugar na biosfera, pois produce a única fonte de osíxenoda atmosfera, reduce a cantidade de dióxido de carbonopresente no aire e xera toda a materia orgánica que cir-cula nos ecosistemas.

� Os seres heterótrofos teñen que se alimentar doutrosseres vivos, ou de parte deles, para obteren a materiaorgánica que necesitan.

� As células dos animais, seres pluricelulares, nonpoden tomar os nutrientes directamente do medio ninexpulsar os residuos; para iso, o organismo dos animaisdispón dos aparatos dixestivo, respiratorio, circulatorioe excretor.

� O aparato dixestivo transforma os alimentos en mo -léculas sinxelas utilizables polas células.

� O aparato respiratorio subminístralle osíxeno ao san-gue e elimina o dióxido de carbono á atmosfera.

� O aparato circulatorio leva as moléculas sinxelas(nutrientes) e o osíxeno ás células, recolle os refugallos etranspórtaos ata os aparatos respiratorio e excretor.

� O aparato excretor elimina a urea, o ácido úrico eoutras substancias ao medio.

Elabora un mapa conceptual cos principais contidos da unidade.


Xoán e Yusuf son dous amigos apaixonados polanatureza. Ultimamente están moi interesados nosliques, uns organismos excepcionais que se forman polaasociación dunha alga e un fungo. O corpo visible dosliques fórmao o fungo, mentres que a alga asociada a elé microscópica e atópase no interior das células do fun-go. Nesta relación, a alga realiza a fotosíntese e propor-ciona así a materia orgánica necesaria para ambos osdous. O fungo, pola súa banda, protexe a alga fronte aodesecamento e captura do medio onde vive a auga e ossales minerais que os dous precisan.

Considerando que os liques son organismos inde-pendentes e con entidade propia, cal é o seu tipo denutrición?

Que nome recibe a relación que se establece entre ofungo e a alga que forman parte dun lique?

Se algúns liques poden vivir sobre as rochas núas,sen solo, como cres que obteñen os nutrientes parapoder vivir e crecer?

Os liques son moi sensibles á contaminación atmosfé-rica e desaparecen en presenza de gases contaminantesque se desprenden coa combustión dos combustiblesfósiles, como o dióxido de xofre (SO2).

A nai de Xoán é moi afeccionada aos estudos sobrea natureza e, nas últimas décadas, estivo recollendodatos sobre a presenza do lique Usnea nas árbores dosbosques próximos a Soto de Ribera. Na década de 1960,e por mor do aumento da poboación dunha gran cida-de próxima, instalouse neste lugar unha central térmicade carbón, depuráronse as augas residuais para noncontaminar o río e construíuse un grande encoro paraa práctica de deportes acuáticos.

3

2

1

Cal cres que foi o factor determinante da rápidadesaparición do lique Usnea das árbores de Soto deRibera?

Yusuf está moi de acordo con que os liques son unssuperviventes natos: colonizan practicamente todos oslugares da Terra. Pero Xoán cre que descubriu un lugaronde non poden crecer: as covas nas que, a pesar deque viven algúns fungos, non chega nada de luz.

Expón as argumentacións científicas nas que sebasea Xoán para chegar a esta conclusión.

Na natureza prodúcese un complexo proceso cíclicode intercambio de materia e enerxía entre os seres vivose o medio que os rodea. Yusuf intenta explicarlle aXoán o complicado proceso coa axuda deste esquema.Dous orgánulos celulares teñen un papel fundamentalnel: son os orgánulos 1 e 2.

Cales son os orgánulos que Yusuf sinala no esquemacomo orgánulos 1 e 2?

Que nome recibe o proceso que se leva a cabo naparte A do gráfico? Que nome recibe o proceso que seleva a cabo na parte B do gráfico?

Que parte ou partes do ciclo representado podenrealizar os organismos autótrofos e cal ou cales os hete-rótrofos?

4

8

7

6

5


% d

e ár

bore

s co

n U

snea

90

1930

30

2000ano

0

80

70

60

50

40

20

10

199019801970196019501940lique Usnea

PARTE BPARTE A

CO2 � H2Oluz

enerxía

orgánulo 1 orgánulo 2

� O2

glicosaaminoácidosácidos graxos

O lique Xanthoria parietina sobre as pólas dunha árbore.


� Define vida nunha soa frase e da forma máissinxela posible.

� Cita as características que teñen en comúntodos os seres vivos.

�� Cando Hooke descubriu as células ao obser-var a cortiza, só viu a parede celular. Por que?

� Indica que achegas á teoría celular fixo cada un dos seguintes científicos: Schleiden, Schwann eVirchow.

�� Investiga quen foi don Santiago Ramón yCajal. Por que foi importante e que achega fixo áteoría celular?

�� Explica o seguinte enunciado: A célula é a uni-dade morfolóxica e funcional dos seres vivos.

�� Busca información sobre a célula e copia ecompleta a seguinte táboa no caderno.

�� Copia e completa no caderno a seguintetáboa sobre a nutrición autótrofa.

�� Cando se ilumina unha folla, os cloroplastoscolócanse preto da membrana celular e oriéntansepara expoñer a maior superficie á luz. Con todo,durante a noite aparecen desordenados. Por que?

�� Nos vexetais hai tecidos cuxas células care-cen de cloroplastos. Investiga onde se atopan osdevanditos tecidos e como obteñen a materia orgáni-ca que necesitan para vivir.

�� Con relación a todos os seres vivos:

a) Que procesos achegan enerxía?

b) Que procesos consomen enerxía?

� A glicosa que se produce na fotosíntese trans-fórmase en amidón e almacénase nas células comosubstancia de reserva. A presenza de amidón pódesedetectar con lugol, un reactivo que tingue o amidónde cor azul case negro.

� Nunha planta, a folla A envólvese con papel dealuminio para evitar que reciba os raios solaresmentres a planta se mantén exposta a sol.

� Pasados uns días, cóllense as follas A e B, extráesecon alcohol a clorofila que posúen e vértenseunhas gotas de lugol encima das follas.

a) Que folla se tinguiu de azul escuro? Por que?

b) Que folla non se tinguiu? Por que?

� Que nutrientes necesita un vexetal? Quenutrientes necesita un animal? De onde os obténcada un?

�� Por que a fotosíntese é o proceso máisimportante que se produce na Terra?

�� Indica cales das seguintes frases son falsas erazoa por que o son:

a) Os seres fotosintéticos son autótrofos.

b) As plantas respiran só pola noite.

c) Na fotosíntese obtense CO2.

�� Cres que as plantas respiran? En caso afirmati-vo, indica para que utilizan a enerxía que se despren-de na respiración.

� Explica as etapas do metabolismo autótrofo.

�� Para que utilizan as plantas a enerxía solar?

�� A clorofila é un pigmento verde e fotosintético.Xunto a ela, existen nos cloroplastos outras moléculas,capaces de captar a enerxía solar, que colaboran coaclorofila na fotosíntese. Investiga que substancias sonestas e que coloración presentan.

19

18

17

16

15

14

13

12

11

10

9

8

7

6

5

4

3

2

1

154 UNIDADE 8154

Fotosíntese Respiración

Realízase durante (o día / a noite)

Desprende ao medio (O2 / CO2)

Consome (O2 / CO2)

Célulaprocariota

Célula eucariota

Ten un núcleo bendefinido

Ten mitocondrias

Ten cloroplastos

Presenta membranacelular

Ten parede celular

Ten material xenético(ADN)

Animal Vexetal



�� Compara a fotosíntese, a respiración e a fer-mentación. A que proceso ou procesos correspondenas seguintes afirmacións?

a) Produce moléculas orgánicas.

b) Degrada moléculas orgánicas.

c) Achega CO2, H2O e moita enerxía para realizar asfuncións vitais.

d) Achega moléculas sinxelas, como etanol e enerxíapara as funcións vitais.

�� Investiga que utilidade teñen na industria alimentaria a fermentación láctica, a fermentaciónacética e a fermentación alcohólica.

�� Que é unha cadea trófica? Que tipo de rela-ción se establece entre os organismos?

� Escribe dúas cadeas tróficas, unha dun ecosiste-ma acuático e outra dun ecosistema terrestre.

� Que tipos de nutrición existen? Que seres vivospresentan cada unha delas, tanto nun ecosistemaacuático coma nun terrestre?

� O corpo humano está formado nun 70 % porauga. Analiza o seguinte cadro e explica se cres que aauga debe considerarse un nutriente:

�� Por que cando realizamos un exercicio físicointenso aumenta o noso ritmo respiratorio e cardíaco?

�� O carbono que hai na Terra existiu semprena mesma cantidade. Atópase na atmosfera for-mando o CO2, nas moléculas orgánicas dos seresvivos, no carbón, no petróleo, etc. Investiga a quese lle chama «ciclo do carbono na natureza» erepreséntao nun esquema.

�� Explica as distintas etapas que se suceden nanutrición heterótrofa.

�� Os fungos teñen nutrición heterótrofa. Inves-tiga como incorporan a materia orgánica do medio eque papel desempeñan nos ecosistemas.

� Que semellanzas e diferenzas existen entre anutrición autótrofa e a heterótrofa?

� Un parasito é un organismo autótrofo ou hete-rótrofo? Razoa a resposta.

� Busca información e indica con que tipo de ali-mento relacionas cada un dos seguintes organismosheterótrofos. Cita un exemplo de cada un deles:

� Herbívoro. � Preeiro.

� Carnívoro. � Parasito.

� Omnívoro. � Saprófito.

�� Investiga como se alimenta a hidra de augadoce e que papel desempeña a cavidade gástrica.Que outros animais teñen cavidade gástrica?

� Observa a ilustración e contesta:

a) Que debuxo representa unha célula vexetal?

b) Que debuxo representa unha célula animal?

c) Que orgánulo celular está representado pola letraC?

d) Que proceso se realiza no orgánulo celular ante-rior (C)?

e) Que orgánulos están representados polas letras De E?

f) Que proceso ten lugar nos orgánulos que identifi-caches (D e E)?

20

22

21

23

34

33

32

31

30

29

28

27

26

25

24

PERDA MEDIA DIARIA DE AUGAPola urina 1,5 L

Polas feces 0,5 L

Pola respiración 0,3 L

Pola sudación 0,6 L


As funcións dos seres vivos (I) - Oxford University Press ... · seguen achegando novos...

Documents

Transcript of As funcións dos seres vivos (I) - Oxford University Press ... · seguen achegando novos...