www.laiaeskola.eus

2019/2020

ARABA

ARABAKO FORU ALDUNDIABerdintasun, Lankidetza eta Kulturartekotasun zerbitzuaJesusen Zerbitzarien kalea 1, baxua01001 Vitoria-Gasteiz

INFORMAZIOA ETA KONTAKTUAinfo@laiaeskola.eus www.laiaeskola.eus

Kuadriletako Berdintasun Zerbitzuak: Añana, Aiara, Kanpezu-Arabako Mendialdea, Gorbeialdea, Guardia-Arabako Errioxa, Arabako Lautada

Berdintasun Udal Zerbitzuak: Amurrio, Laudio eta Kanpezuko Udalak

Trebiñuko konderriko eta Argantzungo udalak

Trebiñuko CEAS Miranda Rural-C. (Burgoseko Probintzi Diputazioa)

Eguneratuta egon zaitezen, eman izena hileroko buletin digitalean web orriaren bidez! Ekintza, baliabide, gaurkotasun zein berritasunen inguru-ko informazioa jasoko duzu.

@Laiaeskola @LaiaEskola #LAIAeskola www.laiaeskola.eus

Inskripzioa daukaten jardueren izen-emate epea: ikastaroa hasi baino hiru egun lehenagora arte. Haurtzaindegi eta garraio zerbitzua: ikastaroa hasi baino hiru egun lehenagora arte.

LAIAeskolako Idazkaritza teknikoa: Berdintasun Proiektuak, S. Coop.Diseinua eta Maketazioa: La DebacleL.G.: VI-772/2019

Eduki hau Creative Commons Aitortu – BerdinPartekatu (by-sa) lizen-tziapean dago, lanaren eta bertatik eratorritako lanen erabilera komer-tziala ahalbidetzen du, jatorrizkoaren lizentzia bera erabiliz.

AurkibideaDiputatu Nagusiaren agurra 5

Zer da LAIAeskola? 6

Horrelakoa da Araba: ekintza ezberdinak probintzia osoan zehar 10

LAIAeskolaren aurkezpenak 12

Emakumeen parte-hartzea Arabako kontzejuetan 14

Euskaraz eta gaztelaniazko Irakurle Klub-Feministak 16

Indarkeria matxistarik gabeko lurralde baten alde 19

Solasean… 24

“ Burutik jota”, Psico Woman 28

Berdinzinema Araba - Zineforum Feminista 30

Zurrumurru sexisten eta arrazisten kontrako estrategiak Arabako kuadrilletan 32

44. EUCOCO 34

Eskualdetik mundura 36

Baloreen Faktoria. SETEM Hego Haizea 38

Parte-hartze espazioak 40

Elkarteek antolatutako ekintzak 41

4

LAIAeskola, Arabako emakumeon jabekuntzarako eta ber-dintasunerako Eskola, 2016an sortu zen Arabako Lauta-dako Kuadrillan eta hurrengo urtean Añana, Aiara, Kanpe-zu-Arabako Mendialdea, Gorbeialdea eta Guardia-Arabako Errioxako kuadrilletara hedatu, azkenik, 2018an Trebiñuko Enklabean garatuz.

LAIAeskola Arabako Lurralde Historiko osoko errealitate bat dela esan genezake.

2019-2020ko laugarren edizio honetan, atzera begiratze hutsari esker ohartzen gara zer nolako ibilbide eta eragi-na suposatu duen gure lurraldean honelako ekimen bat funtsezko proiektu gisa garatu izanak. Proiektu hau kua-drillen, udalen, tokiko entitateen, zein mugimendu feminis-taren eta emakumeen kolektibo eta elkarteen parte-har-tzeari esker garatu da eta gure lurraldea transformatzeko lanera batu nahi diren eta jendarte berdinzale eta parekide bat lortu nahi duten bestelako eragileak batzeko xedea du.

Soilik 2018an 320 ekintza baino gehiago burutu dira Araba osoan zehar LAIAeskolaren markoaren baitan eta 7.000 lagun baino gehiagok hartu du parte. Eta zifrak garrantzi-tsuak izan arren, zenbakiak ez dira gure lehentasuna, bai-zik eta ekintzen kalitatea, jarraikortasuna, hasitako ahal-duntze prozesuen sakontasuna, parte-hartze espazioen zabalkuntza eta gure herrietan “astintzen” ari den guztia, eta are garrantzitsuagoa dena, pertsonengan nola eragi-ten duen.

LAIAeskolak nekazal eremuan lurra iraultzeko erabiltzen den lanabesatik hartzen du izena. Izan ere, parekidea ez den jendarte bidegabe eta baztertzaile honi eusten dioten oinarri eta oztopo guztiak irauli nahi ditugu. Gakoa horixe baita, gure “laiak” gure kontzientzia eta jarrerak iraultzeko lanabes gisa erabiltzea. Lurralde parekide, anitz, bidezko eta aske baten aldeko konpromisoa hartu nahi dugulako.

Ramiro González Vicente Arabako Diputatu Nagusi

5

Zer da LAIAeskola?

• Arabako emakumeon jabekuntzarako eta berdinta-sunerako eskola da, jabekuntza ikuspuntu feminis-ta batetik ulertuta, hots, emakumeen kontzientzia-zio prozesu indibidual eta kolektibo gisa ulertuta.

• Eraldaketarako eta eragin politikorako Arabako lu-rraldeko emakumeen tresna.

• Hogeitik gora eskolez osatutako Euskal Autonomi Erkidegoko Jabekuntza Eskolen sareko parte.

• Udal eremutik haratago doan lehen jabekuntza Es-kola, Arabako Lurralde Historikoa eta Trebiñu barne hartuz.

• Arabako Gizonen eta Emakumeen Berdintasunera-ko IV. Planeko neurri estrategiko bat.

Zertarako?

• Emakumeen jabekuntza prozesuak laguntzeko, haien parte-hartze soziopolitikoa indartuko duten tresna eta ekimenen bidez, eta aldi berean, berdin-tasunaren alde emakume eta gizonekin modu oro-kor batean lan eginez. Eta hori guztia kulturarteko elkarrizketa prozesuak elikatuko dituen eskubideen aldeko ikuspuntu batean oinarrituta.

6

Zergatik?

• Pertsonak (eta emakumeak, beraz) izaki lauak ez garelako, eta horrexegatik, gure bizitzetan ezberdin-tasunak sortzen dituzten elkar gurutzatzen den bal-dintza oro kontuan hartzea garrantzitsua diren.

• Ikuspegi integral batek pertsonak beraien zapal-kuntza eta pribilegio guztiekin ikustea ahalbidetzen duelako, besteak beste, adina, aniztasun funtziona-la, hizkuntza, maila sozioekonomikoa, genero eta sexu aniztasuna eta etnia.

Norentzat?

• Adin guztietako emakumeentzat: jabekuntza indi-bidual eta kolektiborako espazio gisa.

• Neska-mutil gazteentzat: ikastetxeetan, gaztele-kuetan etab.

• Gizonentzat: deseraikuntzarako eta maskulinitate rol tradizionalen analisirako espazio gisa.

• Hartzaile orokorrago batentzat: elkarrizketa eta hausnarketarako espazio gisa, diskriminazariorik gabeko gizarte aske eta berdinzale baten garapena galarazten dituzten egitura sozialak eta estereoti-poak kolokan jartzeko.

Non?

• Proposamenak eta ekintzak Arabako udalerri guz-tietako instalazio ezberdinetan antolatuko dira: gizarte-etxeetan, liburutegietan, udaletxeetan, kirol-degietan etab.

7

Nork egiten du LAIAeskola?

• Kuadrilla, udaletxe, udal, elkarte eta kolektibo femi-nistek.

• Lurraldeko eragile anitz elkarlanean aritzen dira LAIAeskolaren osaketan; berauek, ongi artikulatu-tako berdintasunerako politika koordinatu eta ore-katu bat gauzatzeko konpromisoa hartzen dute.

• Berdintasunerako Zerbitzu bakoitza kuadrilla eta udal arlo ezberdinekin zeharka koordinatu behar da, hala nola, Euskara, Kirola, Kultura, Gizarte On-gizatea, Landa Garapena etab., horiek ere Arabako Berdintasunaren aldeko lanera batzen baitira.

• Arabako Foru Aldundiak Berdintasun, Lankidetza eta Kulturartekotasun arloak zerbitzu bakarrean biltzen ditu. Horri esker elkartasun ikuspegi inter-sekzional bat ezarri daiteke LAIAeskolako proiektu ezberdinetan.

• Koordinaziorako erreferentziak LAIAeskolako udale-rrietan Añana, Aiara, Kanpezu-Arabako Mendialdea, Gorbeialdea, Arabako Lautada eta Guardia-Arabako Errioxako kuadrillen berdintasunerako zerbitzuak dira eta Arabako Foru Aldundiko Berdintasun, Lanki-detza eta Kulturartekotasun Zerbitzua.

8

Ildo estrategikoak

Feminismoak

Indarkeria matxistaren prebentzioa

Sexu eta genero identitateak

Subjektibotasuna eta balore aldaketa

Kulturartekotasuna eta elkartasuna

Kultura berdefinitzea

Komunikazioa eta gaitasun

sozialak

Ekonomia feminista

Ahalduntze soziopolitikoa

Zuk ere lagun zenezake LAIAeskolako ekintzen zabalkundean!

Gehiago jakin nahi duzu?Informazio gehiago www.laiaeskola.eus atarian eta udal eta kuadrilletako web orrietan

Eman izena hileroko buletinean www.laiaeskola.eus web orriaren bidez

LAIAeskola Facebook eta Twitter sare sozialetan jarraituz

Arabako udalerrietako gune ezberdinetan eskuragarri dauden liburuxketan

Ekintza ezberdinen zabalkunderako karteletan

9

Horrelakoa da Araba: ekintza ezberdinak probintzia osoan zeharLAIAeskolaren lurralde-irismenak jabekuntza eskola eredu dinamiko eta malgu bat eskatzen du. Araba lu-rralde hiritar zein landatar bizia baita, tamaina guztie-tako hiri eta herriez eta biztanleria plural eta anitzez osatua.

LAIAeskolako ekintza guztiek bere ildo estrategiko ez-berdinak jarraitzen dituzte. Batzuk guztienak dira eta kuadrillen artean koordinatzen dira. Beste batzuk toki-ko testuinguruaren aniztasuna dute oinarri, eta beraz, udalerri batzuetan baino ez dira antolatzen. Eta guztien artean LAIAeskola eskaintza dinamikoa osatzen dute.

Ekintzak anitzak dira: emakumeen arteko eskualde- topaketetatik hasita, adituekin gaurkotasun solasaldi, irakurle-klub, autodefentsa feminista lantegi, zinefo-rum, ikuskizun, antzerki, lantegi zein berdintasunaren alde formatu eta lan egiteko prestatzen gaituzten bes-telako formatu ugarietara arte.

10

Ekintza horiek guztiak kuadrilletako liburuxketan zein erreferentziazko berdintasun zerbitzuetan kontsulta ditzakezu.

AÑANAKO KUADRILLA

Foruen Plaza, 11. 01213 Ribera Baja-Erriberabeitia 945 35 50 89 igualdad@cuadrilladeanana.eus

AIARAKO KUADRILLA

Elespide auzoa, 2. 01476 Respaldiza-Arespalditza945 39 91 22 cayala.miren@ayto.araba.eusAmurrioko UdaletxeaJuan de Urrutia Plaza, z.g. 01470 Amurrio945 89 11 61 · raguilar@amurrio.org Laudioko UdaletxeaHerriko Plaza, z.g. 01400 Lawudio944 03 48 50 · berdintasuna@laudio.eus

ARABAKO LAUTADAKO KUADRILLA

Senda de Langarica Plaza 4. 01200 Salvatierra-Agurain 945 30 12 00berdintasun@arabakolautada.eus

GORBEIAL-DEKO KUADRILLA

Udaletxe enparantza, 1. 01130 Murgia 945 43 01 67berdintasuna@gorbeialdea.eus

GUARDIA- ARABAKO ERRIOXAKO KUADRILLA

Gasteiz Errepidea, 2. 01300 Guardia 945 60 02 52 berdintasuna@cuadrillariojaalavesa.com

KANPEZU- ARABAKO MENDIALDEA KUADRILLA

Gasteiz-Lizarra Errepidea, 7. 01110 Kanpezu945 40 54 24igualdad@montanaalavesa.comKanpezuko Udaletxea Samuel Picaza Plaza, 1. 01110 Kanpezu945 40 54 43 · igualdad@campezo.eus

Hurrengo orrietan Araba osoko ekintza bateratuen atal bat topatuko duzue. www.laiaeskola.eus

11

LAIAeskolaren aurkezpenakKuadrilla bakoitzean antolatzen diren hausnarketa eta topaketa egun ezberdinak baliatuko ditugu programa-zioaren zein lan ildo nagusien berri emateko eta progra-matutako ekintza guztien liburuxka eskura emateko.Gogoan hartu noiz antolatuko den zure Kuadrillan eta har ezazu parte LAIAeskolan!

AiaraData eta ordua:

2019ko irailaren 17aasteartea 11:00etan

Tokia: Laudioko UdalaEdukia: Arabako Foru Aldundiko ordezkariekin

prentsaurrekoa, Aiarako alkate, zinegotzi eta berdintasun teknikariekin batera: Amurrio, Aiara, Artziniega, Laudio, Okondo, Orozko eta Urduña

Guardia-Arabako ErrioxaData eta ordua:

2019ko irailaren 19aosteguna 18:00etatik 19:30era

Tokia: Casa Garcetas, GuardiaEdukia: AZ Partaidetza aholkularitza gonbidatu

izango duen jardunaldia, Arabako Errioxako Berdintasunerako III. Planaren diseinuaren arduraduna. Bea Egizabalek itxiko du ekitaldia, “Kontukantoiko” antzezlea

Trebiñuko EnklabeaData eta ordua:

2019ko irailaren 27aostirala 19:00etatik 21:00etara

Tokia: Trebiñuko Konderriaren Udaletxeko beheko lokaletan

Edukia: LAIAeskolaren aurkezpena baliatuko dugu Itziar Gandíarekin emakumeon autozaintzari buruz hitz egiteko

12

AñanaData eta ordua:

2019ko irailaren 28alarunbata 12:00etan

Tokia: Uribarri GaubeaEdukia: Añanako Berdintasunaren aldeko III.

Topaketen baitan eta Mónica Ramos antropologo feministaren eskutik zahartze aktiboaren inguruan hausnartuko dugu

GorbeialdeaData eta ordua:

2019ko urriaren 3aosteguna 19:00etatik 21:00etara

Tokia: Zigoitiako Kultur EtxeaEdukia: Zigoitiako IV. Jardunaldi Feministen baitan

eta Irantzu Varelaren “Feminazi se nace” bakarrizketarekin batera

Arabako LautadaData eta ordua:

2019ko urriaren 19alarunbata 10:30etik 15:00etara

Tokia: Barrundiako UdaletxeaEdukia: Tokiko berdintasun politiken erronkei

buruzko Arabako Lautadako Berdintasunaren aldeko Eskualde Topaketen baitan, Helena Lejarazuren eskutik eta Irantzu Varela zein Belén Nevadoren parte-hartzearekin

Kanpezu-Arabako MendialdeaData eta ordua:

LAIAeskola aurkeztuko dugu emakumeen eta gizonen arteko berdintasunaren gaiari lotuta gure herrien egoera zein den ezagut dezazuen prestatzen ari garen Jardunaldian. Laster izango duzue dataren berri

13

Emakumeen parte-hartzea Arabako kontzejuetanParte-hartze soziopolitiko parekidearen sustapena ildo estrategiko bat izan da LAIAeskolaren hastapenetatik, eta egun, Arabako udalbatzetako emakumeen jabekun-tzarako sareen dinamizazio, trebakuntza eta sorkuntza proposamen berriei esker zein elkarren arteko babesari esker garatzen jarraitzen du.

Arabako 334 udalbatzak Erdi Arotik existitzen den ko-munitatearen gaiez erabakitzeko eta kudeaketarako es-pazioak dira, azken finean, 334 espazio gure herrietako politikan eragiteko. Baina tradizioz udalbatzak gizonen eta gizonentzako espazioak izan dira. Demokratikoki funtzionatu arren, haien hauteskunde-araudiak ez du Biltzar Administratibo parekideak bermatu edo susta-tuko dituen antolaketarik ezartzen.

Egun ere, emakume hautetsien presentzia orekatu eta parekide izatetik urrun dago batzar administratiboetan. 2017ko azken udalbatzetako hauteskundeetan emaku-meak kargu hautetsien %24,6a ziren. Momentura arte emakume hautetsi gehien izan dituzten hauteskundeak, baina hala eta guztiz ere legeriak ezarritako %40ko gu-txieneko desiragarritik oso urrun. Eta are larriagoa dena, udalbatzen %45,5ak ez zuen emakume hautetsi bakar bat ere ez izan 2017ko hauteskundeetan.

Emakumeek ezin badute politikoki eragin kide dituzten gi-zonen baldintza berberetan, orduan, Araba ezingo da justua eta demokratikoa izan. Baina are gehiago, ahots guztien presentziarik gabe, gizartearen ikuspuntu, kezka, interes, proiektu eta egiteko moldeen erdia galtzen ari gara.

14

Horregatik gure udalbatzetako emakumeen formakun-tza, eztabaida eta topaketa indartuko dituzten ildoak sustatzen jarraituko dugu, ziur baikaude emakumeen parte-hartze politikoa areagotzean gure udalerrien bal-dintzak denontzat hobetuko direla.

Udalbatzen garapena emakume hautetsien presentzia-ri dagokionez hurrengo mapak ikus daiteke, non udal-batz bakoitzean egon den emakumeen presentzia ageri den: bakarra ez izatetik emakume hautetsiak izatera, 1997tik 2017ra ospatutako bat, bi, hiru, lau, bost edo sei hauteskundeetan.

Emakume hautatuen bilakaera 1997-2017(Lehendakari eta batzordekideak)

0 1 3 5 Kontzeju gabekoak2 4 6

Kontzejuen emakume hautatuen bilakaeraren mapa. Hauteskunde kopuruko presentzia.

Iturria: Ramilo, Hernández, Ocio (2019) bit.ly/EmaKontzeju

15

Euskaraz eta gaztelaniazko Irakurle Klub-FeministakLiteraturaz gozatuko dugu gure begirada zabaldu, femi-nismoen historia deskubritu eta tertulia literario atsegin bat elkarrekin partekatzen dugun aldi berean.

Eleberriak, saiakerak, iritzi artikuluak baliagarriak dira pentsamendua pizteko eta jabekuntzarako inspirazio gisa, literaturan aditu diren koordinatzaile batek bide-ratzen dituenean.

Norentzat: Emakumeak

Tokia: Liburuak udal liburutegietan mailegatuko dira

Iraupena: 2019ko urritik 2020ko maiatzera arte

Koordinatzaileak EuskarazJosune Muñoz San José, euskal filologoa, literatur kritikoa, feminista eta Skolastika Literatur Zerbitzuen zuzendariaAinhoa Aldazábal Gallastegui, euskal filologoa, literatura feministan aditua eta Skolastika taldeko kidea

GaztelaniazBegoña Etayo Ereña, genero berdintasunean eta garapenerako lankidetzan aditua eta María de Maeztu Forum Feministako kidea

16

Klub batzuk ibiltariak dira, izena ematen duten emakumeen lehentasunen arabera udalerriak txandakatuz. Gure artean hurbilpen bat izateko eta elkar ezagutzeko modu bat. Be-raz, har ezazu gogoan 2019ko lehenengo hitzordua:

AÑANAKO KUADRILLA

Beranturi, urriak 14astelehena 18:00etatik 20:00etara, gaztelaniaz

AIARAKO KUADRILLA

Amurrio, urriak 9 asteazkena 18:00etatik 20:00etara, gaztelaniazLaudio, urriak 16 asteazkena 17:30etik 19:30era, euskaraz

KANPEZU- ARABAKO MENDIALDEA KUADRILLA

Maeztu, urriak 17 osteguna 17:30etik 19:30era, euskarazKanpezu, urriak 24 osteguna 18:00etatik 20:00etara, gaztelaniaz

GORBEIAL-DEKO KUA-DRILLA

Aramaio, urriak 14 astelehena 17:30etik 19:30era, euskarazMurgia, urriak 28 astelehena 18:00etatik 20:00etara, gaztelaniaz

ARABAKO LAUTADAKO KUADRILLA

Agurain, urriak 21 astelehena 18:00etatik 20:00etara, gaztelaniaz

GUARDIA- ARABAKO ERRIOXAKO KUADRILLA

Lantziego, urriak 17 osteguna 18:00etatik 20:00etara, gaztelaniaz

TREBIÑUKO ENKLABEA

Trebiñuko konderria, urriak 18 ostirala 18:00etatik 20:00etara, gaztelaniaz

17

Arabako Irakurle-Klub Feministen III. Topaketa

Arabako Errioxako “Ordu bioletako” Irakurle-Klub Femi-nistaren kideak izan ziren 2018an jaiegun honen lehen-go antolatzaileak, eta 2019an Lautadako kideek jarraitu zuten. Josune Muñoz lehenengo urtean eta Rosa Mon-tero azken edizioan izan ziren literaturaren bidez ahal-duntzen eta hazten diren emakumeen egungo hausnar-ketak ekartzeaz arduratu zirenak.

Dagoeneko martxan dagon hurrengo topaketaren presta-keta beste kuadrilla batean, esperientzia paregabe hone-tan 200 bat emakumek parte hartzen dutela ospatzeko.

Informazio gehia-go zure kuadrillako

LAIAeskolako liburux-kan eta web orrian: www.laiaeskola.eus

18

Indarkeria matxistarik gabeko lurralde baten alde

Beldur Barik Gunea

Beldur barik EAEko erakundeek sustatutako progra-ma bat da, gazteen artean indarkeria matxistari au-rre egiteko. Helburua gazteekin batera hausnarketa eta eztabaidak sustatzea da, gizarte matxista gizarte parekide batean eraldatzeko elkarrekin lan egin de-zagun. Azken finean, Beldur Barik jarrera sustatzea. Beldur Barik programan eztabaida eta hausnarketa pro-zesuan indartzeko baliabideak garatzen dira ere bai: ikus-entzunezko unitate didaktikoak, BB abestia edo sexu-erasoei aurre egiteko gida, azken urteetan zehar ikastetxe, gaztetxe eta gizarte-etxe ezberdinetan jarrai-pena izan duten ekintzen aldeko apustua eginez.

Eraso sexistarik gabeko jaiak

Era berean, gure herrietako jai eremuetan ere “Eraso sexistarik gabeko jaiak” kanpaina jartzen da martxan, aisi eta jai testuinguruetan indarkeria sexistari aurre egiteko garatuak.

Ez alkohola, ez jaia bere horretan, ez dira aitzakia ema-kumeen eta gizonen zein mutilen eta nesken arteko harremanak parekideak eta errespetuzkoak izan ez daitezen, ezta emakumeak sexu-objektu gisa tratatuak izateko edota zenbait tokitan eta zenbait ordutatik au-

19

rrera arriskuan edota beldurtuta senti daitezen. Hortaz, erakunde sustatzaile horiek errespetuan oinarritutako jai batzuk aldarrikatzen dituzte, indarkeria eta berori bultzatzen duten jarrerarik gabeko jaiak. Emakumeak errespetatzen ez dituen edozein adierazpen fisiko zein ahozkoren kontrako jarrera aktiboa.

Beldur Barik programatik sen-tsibilizazio materiala bidaltzen da udaletxe eta kuadrilletara, errespetuan, berdintasunean eta autonomian oinarritutako jarre-rak jai eremu eta egunetan ere sustatzeko.

Materiala ondoko hau da: udale-txe bakoitzeko logoarekin molda daitekeen kartela, jai eremuetan banatzeko pegatina bat eta os-talaritza lokal, denda eta txosnei bideratutako playlist bat duten beste bat. Material guztiak ondo-ko helbidean jaitsi daitezke:http://beldurbarik.org/eu/bel-dur-barik-jaiak-2019-eus/

ERASO SEXISTARIK GABEKO JAIAK

FIESTAS LIBRES DE AGRESIONES SEXISTAS

BELDURBARIK#JARRERA

JAI-GIROAN ERE

be

ldurb

arik

.org

Ados gaude!

Informazio gehiagozure kuadrillakoLAIAeskolako liburuxkaneta web orrian:www.beldurbarik.org www.laiaeskola.eus

Ez ahaztu:

ARABAKO HERRIKO JAI GUZTIETAN

20

Autodefentsa Feminista lantegiak

Autodefentsa Feminista jarrera matxistak identifikatu eta haiei aurre egiteko tresna bat dira. Defentsa pertso-nala baino askoz gehiago dira. Eraso egoeretan emaku-me gisa bizitako esperientziak partekatzeko espazioak dira, elkarri entzuteko eta beldur eta emozioei buruz hitz egiteko, bizi izandako lantzeko eta jabekuntzaren bidez indarkeriari aurre egiteko estrategiez eta teknikez horni gaitezen.

2019rako programatutako lantegiak:AIARAKO KUADRILLA

Artziniega, larunbata azaroak 9Urduña, larunbata azaroak 16Laudio, igandea azaroak 24 Amurrio, larunbata azaroak 30

KANPEZU- ARABAKO MENDIALDEA KUADRILLA

Urizaharra, larunbata irailak 7

GUARDIA-ARABAKO ERRIOXAKO KUADRILLA

Bastida, larunbata irailak 28 Bilar, larunbata urriak 19

TREBIÑUKO ENKLABEA

Argantzun, larunbata azaroak 30

Informazio gehia-go zure kuadrillako

LAIAeskolako liburux-kan eta web orrian: www.laiaeskola.eus

21

Hitz kolpez - A golpe de palabra 2019-2020 Arabako gazteen arteko genero indarkeriaren kontrako sentsibilizazioa

Antzerkia tresna oso baliotsua da haurren eta gazteen arteko indarkeria mota ezberdina ikusarazteko: genero indarkeria, eta eskola-jazarpena.

Arabako ikasgeletan 4 urtez antzerkia baliatu ostean, ikasleei Ibaiondoko Félix Petite antzokiko taulara igo-tzeko gonbita luzatu nahi die “Hitz Kolpez – A Golpe de Palabra” programaren bosgarren edizioak.

Antzezte proposamen berri honek berdintasun ezaren eta indarkeriaren inguruko esperientzia-ibilbide bat egitea eskaintzen digu, eta ez soilik horien adierazpen agerikoenak bilduz, baizik eta baita identifikatzen zai-lagoak diren bereizkeria formak legitimatu eta natu-ralizatzen dituzten mezuak eta diskurtsoak jasoz ere. ikasleak aktoreek lagunduko dituzte taula gainean, zei-na transformatuz joango den berdintasun gabeko eta indarkeriazko egoera berdintasunik. Eta saio horren os-tean, 30 minutuko espazio dinamizatu bat egongo da bizitakoaren inguruan partekatu eta hausnartzeko.

22

Saioak azaroaren 20a eta abenduaren 12aren artean izango dira, goizez, Ibaiondoko Felix Petite antzokian eta gutxi gorabehera ordubeteko iraupena izango dute.

Hartzaileak DBHko 3. eta 4. mailako ikasleak izango dira. Batu nahi diren ikastetxeak Gazteriaren Foru Era-kundearekin harremanetan jarri beharko dira ondoko helbide elektroniko ifj@araba.eus edo telefonoaren bi-dez 945 18 19 88. Garraio Gasteiztik kanpoko ikaste-txeetan GFEren kontura izango da.

“Hitz Kolpez – A Golpe de Palabra” Gazteriaren Foru Erakundearen, Arabako Foru Aldundiaren Berdin-tasun Zerbitzuaren eta Traspasos Kultur dantza eta antzerki konpai-niaren proiektu bat da.

23

Solasean…Gaurkotasuneko eztabaida gaietara hurbilduko gara pertsona adituen eskutik, baina ohiko konferentzieta-tik aldentzen den bestelako formatu alternatibo baten bidez: elkarrizketak. Giro informal eta lasaiago batekin egingo duzue topo, hausnartu, ikasi, eta nola ez, ekar-penak egiteko. “Solasean..” jendarte osoari zuzenduta-ko ekintzak dira.

Euskara eta generoa. Adierazpen ez-sexistarako gakoak

Solasean… Amelia Barquín, Mondragon Unibertsitateko irakaslea

Data eta ordua:

2019ko irailaren 27aostirala 18:30etik 20:30era

Tokia: Arraia-Maeztuko UdaletxeaNorentzat: HerritarrakHizkuntza: Euskara

Antolatzaileak: Mendialdeko Berdintasun ZerbitzuaKolaboratzailea: Arraia-Maeztuko Udala

24

Zaindu, elkar zainduzSolasean… Itziar Gandía, psikoterapeuta,

hazten dagoen emakumea eta etorkizunerako bidaiaria

Data eta ordua:

2019ko irailaren 27aostirala 19:00etatik 21:00etara

Tokia: Trebiñuko Konderriaren Udaletxeko beheko lokaletan

Norentzat: HerritarrakHizkuntza: Gaztelania

Antolatzaileak: Trebiñuko Konderriaren UdalaArabako Foru Aldundia

Kolaboratzailea: Argantzungo Udala

Zahartze aktiboa emakumeen jabekuntza mekanismo gisa

Solasean… Mónica Ramos Toro, Antropologia Sozialean doktore, Gerontologia eta Zerbitzu Sozialen formakuntzarako Erakundeko zuzendaria, INGESS

Data eta ordua:

2019ko irailaren 28alarunbata 12:00etan

Tokia: Gaubeako UdaletxeaNorentzat: Herritarrak, Añanako Kuadrillako

Berdintasunaren aldeko III. Topaketaren baitan

Hizkuntza: GaztelaniaAntolatzaileak: Añanako kuadrillako Berdintasun Zerbitzua

Kolaboratzailea: Gaubeako Udala eta Mujeres en Acción- Laukia emakume Elkartea

25

Berdintasunaren aldeko tokiko politiken erronkak datozen urteetan

Solasean… Irantzu Varela, Faktoria LilaData eta

ordua:2019ko urriaren 19alarunbata 10:30etik 15:00etara

Tokia: Barrundiako UdalaNorentzat: HerritarrakHizkuntza: Gaztelania

Antolatzaileak: Arabako Lautadako Berdintasun ZerbitzuaArabako Lautadako emakumeen eta gizonen arteko Berdintasunerako Batzordea

Kolaboratzailea: Barrundiako Udala

Erromantikotasuna politikoa da: maitatzeko beste modu batzuk posibleak dira

Solasean… Coral Herrera Gómez, Giza Zientzietan eta Ikus-entzunezko Komunikazioan doktore, ikerlaria eta idazle feminista

Data eta ordua:

2019ko azaroaren 6aasteazkena 18:00etatik 20:00etara

Tokia: Zabalarte aretoa, AgurainNorentzat: HerritarrakHizkuntza: Gaztelania

Antolatzaileak: Arabako Lautadako Berdintasun Zerbitzua

Emakumeen parte-hartze sozialetik parte-hartze politikora

Solasean… Dolores Juliano Corregido, antropologoa, ikerlaria eta feminista

Data eta ordua:

2019ko azaroaren 9alarunbata

Tokia: Laudioko KasinoaNorentzat: Arabako Landa eremuko Emakumeen Sareko

XXI. Topaketaren baitanHizkuntza: Gaztelania

Antolatzaileak: Arabako Landa eremuko Emakumeen Sarea

26

Prostituzioa emakumeen kontrako indarkeria gisaSolasean… Amelia Tiganus, ekintzaile

feminista, feminicidio.net atariko koordinatzailea eta EHUko Berdintasun Masterreko irakaslea

Data eta ordua:

2019ko azaroaren 14aosteguna 18:30etik 20:30era

Tokia: Zuiako Udaletxeko areto nagusiaNorentzat: HerritarrakHizkuntza: Gaztelania

Antolatzaileak: Zuiako UdalaGorbeialdeko kuadrillako Berdintasun Zerbitzua

Kolaboratzailea: Arabako Foru Aldundia

Kontrola eta indarkeriak mutazioan. Forma berriak eta erantzun berriak

Solasean… Ianire Estébanez, psikologoa, emakumeen aurkako indarkeria egoeretan esku-hartzeko masterra eta indarkeriaren prebentziorako eta tratu onetan aditua

Data eta ordua:

Laster web orrian

Tokia: Arraia-Maeztuko UdalaNorentzat: HerritarrakHizkuntza: Gaztelania

Antolatzaileak: Mendialdeko kuadrillako Berdintasun Zerbitzua

Kolaboratzailea: Arraia-Maeztuko Udala

27

“ Burutik jota”, Psico Woman

Isa Duque-Psico Woman, psikologoa, sexologoa eta youtuberra

Psico Woman YouTubera heldu da patriarkatua erraie-tatik suntsitzera.

Feminismoak hamaika modutan aldarrika dezake: ida-tziz, dantzatuz. oihukatuz, konferentziak emanez, abes-tuz, performanceak edota lantegiak eginez, emakume taldeak sortuz, autodefentsa praktikatuz, bazterretatik, perreatuz, emakume, gizon, trans, galdera ikurra izanik…

Hau, nire forma da. Ongi etorria denoi #TODALOCA-ra.

28

AÑANAKO KUADRILLA 2019ko urtarrilaren 9a

eskola-orduetan, Langraitz Okako Badaia DBHko nerabe eta gazteekin

AIARAKO KUADRILLA 2019ko abenduaren 1a

igandea 19:00etatik 21:00etara, Laudioko Kasinoan2019ko abenduaren 2aastelehena 18:00etatik 20:00etara, Artziniegako Udaletxe zaharrean

KANPEZU- ARABAKO MENDIALDEA KUADRILLA

2020ko urtarrilaren 11larunbata 17:30etik 19:30era, Urizaharrako balio anitzeko aretoan, herritar guztientzat irekia eta bereziki gazte eta nerabeei zuzendua

ARABAKO LAUTADAKO KUADRILLA

2020ko urtarrilaren 8aasteazkena, Aguraingo nerabe eta gazteentzat

GORBEIALDEKO KUADRILLA 2020ko urtarrilaren 10a

ostirala 19:00etatik 21:00etara, Legutioko Kultur Etxeko areto nagusian, herritar guztientzat eta bereziki nerabe eta gazteentzat

GUARDIA-ARABAKO ERRIOXAKO KUADRILLA

2020ko urtarrilaren 9aosteguna eskola-orduetan, Oiongo Institutuko nerabe eta gazteekin

TREBIÑUKO ENKLABEA 2020ko urtarrilaren 12a

igandea 18:00etatik 20:00etara, Trebiñuko konderriko Udaletxearen beheko lokaletan, herritar guztientzat eta bereziki nerabe eta gazteentzat

29

Berdinzinema Araba - Zineforum FeministaZinea errealitatearen erretratu bat da eta batzuetan erai-ki egiten du. Aisirako espazio bat sortuko dugu zineaz gozatu, eta ikuspuntu feminista batetik errealitate ez-berdinei buruz eztabaidatu, hausnartu eta partekatuz. Zinhezba Elkarteak bost pelikula proposatuko dizkigu, gaurkotasun gaietan arakatu eta gure herrietan zehar bi-daiatuko dutenak. Saioen berri www.laiaeskola.eus web orrian izango duzue, Facebook eta Twitter sare soziale-tan, hileko programazioaren buletin elektronikoetan eta udalerri ezberdinetako karteletan.

Tódalas mulleres que coñezo (2018)Lagun, kolaboratzaile eta bigarren hezkuntzako ikasleak diren hiru lagunen arteko elkarrizketa adierazgarrien bidez, beldurrik sustatuko ez duen diskurtso bat garatzen saiatzen da zuzendaria, indarkeriari buruzko diskurtso bat indarkeriarik gabe.

Las herederas (2018)Paraguaiko leinu altuko bi emakumeen istorioa kontatzen digu, eroso bizitzeko adina ondare oinordetzan hartu zutenak. Baina 60 urte dituztela, dirua dagoeneko ez da nahiko eta bien egoera aldatu egiten da.

30

Nos batailles (2018)Laura desagertu egiten da egun batean bere etxetik, non Oliver eta haien bi semeekin bizi den. Oliver, nahastuta, bere aita rol berria onartu beharko du eta bere kabuz hezi beharko ditu semeak.

La mujer de la montaña (2018)Berrogeita hamar urte bete dituela, Halla kantu irakasleak gerra deklaratzen dio bere herria kutsatzen ari den aluminio industriari.Horretarako, Islandiako ingurumena babesteko arrisku mota guztiei egingo die aurre.

El despertar de las hormigas (2019)Isabel ama ona, emazte ona, eta errain ona da. Bere familia politikoak beste haur bat, «semea», izateko presioa egiten dionean, bere buruari inguruari, eta familiari aurre egitera eramango duten errebelazioak izango ditu.

31

Zurrumurru sexisten eta arrazisten kontrako estrategiak Arabako kuadrilletanBigarren urtez, Arabako Foru Aldundiko Berdintasun eta Kulturartekotasun arloek bat egingo dute LAIAes-kolako eta Kanpezuko eta Arraia-Maeztuko Zurrumu-rruen kontrako estrategiarekin, bidezko bizikidetza ber-dinzale eta solidario baten alde egiteko.

Mendialdeko Kuadrillako emakumeen jabekuntza pro-zesu bat da, zeinak bizikidetza harremanak ahalbide-tzeko apustua egiten duen eta immigrazioaren, erre-fuxiatuen eta aniztasun kulturalaren kontrako ideiak, aurreiritziak eta estereotipoak deseraiki nahi dituen.

Prozesuaren helburuak:• Bizikidetza hobetzea eta jatorri atzerritarra eta ber-

takoa duten emakumeen arteko hausnarketa, elkar ezagutza eta hartu-eman espazio partekatu bat sustatzea.

• Ezjakintasunagatik eta elkarrekintza faltagatik el-karri buruzko aurreiritziak lantzea eta emakume izateagatik eragiten diguten estereotipo sexistei batera aurre egitea.

• Jatorri magrebiar/musulmaneko emakumeen parte- hartzea sustatzea eragiten dieten estereotipo eta aurreiritzien kontrako borrokan eta haien jabekuntza prozesuan laguntzea emakume eta auzokide gisa.

• Estereotipo eta zurrumurru sexista eta islamofo-boen gai espezifikoa txertatzea zurrumurruen kon-trako eragileen lanean.

32

• Jatorri magrebiar/musulmaneko pertsonen inguru-ko pertzepzioak hobetzea, zurrumurruen kontrako ekintzetan haien parte-hartzea sustatuz.

Ekintzak:• Emakume magrebiarrekin lantegiak, bertako ema-

kumeekin lantegiak, eta topaketa eta elkar ezagu-tza sustatzeko lantegi bateratuak.

• Emakume horiek proposatu eta garatuko dituzten ikusgarritasun eta sentsibilizazio ekintzak martxan jartzea herrietako auzokideentzat.

• Gida bat garatzea eta zabaltzea zurrumurruen kon-trako estrategiaren baitako materialetan genero ikuspuntua txertatzeko.

Mendialdeko esperientziaren ikasketak eta aholkuak gure lurraldeko beste udalerrietara zabalduko dira, non dagoeneko zurrumurruen kontrako taldeak martxan dauden.

Laguntza:Maya Amrane, aniztasun kulturalaren ku-deaketan aditua eta Babel Munduko Ema-kumeak elkarteko kideVirginia Cid, CEAR Euskadi

33

44. EUCOCO

Saharar Herriarekiko Laguntza eta Elkartasuna Adierazteko Europar Konferentzia (EUCOCO) Araban

Aurten EUCOCOak, Saharar Herriarekiko Europako eta nazioarteko elkartasun mugimenduaren urteko hitzordu garrantzitsuena, bigarren aldiz, Gasteizen ospatzen da.

Mendebaldeko Saharan, plane-tako hainbeste lekutan bezala, emakume saharar giza eskubi-deen defendatzaileak, gizonak baino oztopo handiagoei aurre egin behar dituzte eta diskrimi-nazio bikoitza -emakume zein saharar izateagatik- jasaten dute, haien bizitzan eta bere familien bizitzan zuzenki eragina dutenak.

Solidaritatea bultzatzen duen eta autoritate sahara-rren parte-hartzearekiko Herri Sahararraren eskubideen aldeko urteroko topaketa da. Topaketan autoritate sha-raui eta erakunde politikoak parte hartzen dute, Gazte saharauien batasuna edo Emakume saharauien bata-suna, adibidez.

Urteroko data garrantzitsu honen edizioetan beti izan da garrantzitsua jendarte saharrarrean emakumeen protagonismoa mantendu eta handitzea. Nabarmen-tzekoa da, zentzu honetan, giza eskubideen aldeko ak-tibista saharauien parte-hartzea, bai Marokok okupatu-tako lurraldeetan baita Tinduf-en (Arjeria) errefuxiatuen kanpamentuetan ere, bere borrokaren eta okupazio-au-

34

toritateen aldetik jasaten duten bortizkeriaren zein dis-kriminazio anitzaren lekukotasuna emateko.

2019ko azaroaren 23an, larunbata, Emakumeen aurkako Indarkeria desagerraraz-teko Nazioarteko Egunaren hurbiltasuna dela eta, Marokok hartutako lurraldeetako emakume sahararren borrokarekiko solidaritateko kon-tzentrazioa izango da, Elgalia, Aminetu, Fatma, Suelma, Jadiya, Sara eta haien egunerokotasu-neko borrokan Sahara libreago, berdintsuago eta zuzenago baten alde lan egin duten emakume guztien omenez.

Informazio gehiago: http://eucocovitoria2019.org/www.laiaeskola.eus#eucocovitoria19 #SaharaLibre #PolisarioVencera

EUCOCOaren markoan giza eskubideen aldeko, bai errefuxiatuen kanpa-mentuetako baita lurralde okupatutako emakume saharauien topaketa bat izango dugu.

35

Eskualdetik mundura

Elkartasuna eta nazioarteko lankidetza ikuspegi feminista batetikBizitzaren, naturaren eta ingurumenaren jasangarrita-suna, zaintza lanak, egungo produkzio ereduak - gai horiek guztiak ikuspegi eta lan egiteko modu berriak garatzeko gako dira, lokaletik hasita globalera.

Oinarri horiekin, Arabako Foru Aldundiko Garapenerako Lankidetza Zerbitzuak eta Amurrioko Udalak martxan jarri dute honako proiektu hau. Kooperazio lana egite-ko modu berri bat eta arlo ezberdinetako tokiko beste erakunde eta elkarteen parte-hartzeari esker, ekarpena egin eta lokaletik abiatuta kooperazioaren, gizarte eral-daketaren eta elkartasunaren alde egin nahi dutenak.

Horretarako, Amurrioko Zaintza Sarea-Red Cuidada-na sortu da, hausnarketa, formakuntza eta eragin po-litikorako espazio parte-hartzailea. Sarea hilero biltzen da eta Arabako GGKEek Amurrion antolatzen ari diren ekintzekin aberastuko da.

36

Mugarik GabeEkonomia feministari buruzko mintegiak, egungo pro-dukzio eta kontsumo ereduen aurrean kontzientzia kri-tikoa garatzeko eta pertsonen bizitza eta natura erdigu-nera ekarriko dituen eredu bat sustatuz.

Mundubat FundazioaAiaraldeko etxeko langile emakumeen eta herritarren egoerari buruzko ikerketaren aurkezpena.

Unesco Etxea Komunikazioa eta mugikortasuna hobetzeko tresna eta estrategiak erabilgarriekin sarea hornitzeko lante-gia, gizartearen eraldaketa helburu izanik.

GGKEen koordinakundeaBere erakundeen esperientzia luzean oinarrituta ekar-pena egin nahi du eta hegoaldeko kooperazioari kolaka globalarekin konektatuz laguntzea.

Informazio gehiago: www.laiaeskola.eus

37

Baloreen Faktoria. SETEM Hego Haizea Baloreen Faktoria SETEM Hego Haizearen formakuntza eraldatzailerako proposamen da, ikuspuntu feminista-dun kontsumo kritiko eta eraldatzaileari lotuta. Faktoria honetan pertsonok baloreak eraikitzeko lehengaia gara, krisi eta bidegabekeria errealitate honetan kontzientzia kritiko baten ekarpena egiteko. Arropa, teknologia, eli-kadura, finantziazio produktuen kontsumoaren zein ge-nero ezberdintasunaren alorrean egingo dugu besteak beste.

Arabako ikastaro honetan gisa honetako hiru ekintza topatuko ditugu. Horri esker, kontsumoari lotutako gai baten inguruan eztabaidatu eta hausnartu ahal izango dugu.

“ Maitasun erromantikoa, San Valentin eta kontsumismoa”

Bakarrizketa umoretsua. Maitasun erromantikoa kolo-kan jartzen da eguneroko bizitzako adibideak baliatuz eta maitasun erromantikoaren inguruko teoria ere era-biliz, kapitalismoaren, eta beraz, kontsumo gizartearen zerbitzura lan egiten duen tresna gisa.

Dinamizatzailea: Irantzu Varela, kazetaria eta feminis-ta, Faktoria Lilako koordinatzailea, sorkuntza, ekintza eta ikasketa feministarako espazioa.

38

“ Salaketak josiz” (M8ko grebarako berrerabilitako ehun-sorkuntzen garapena)

“Salaketak josiz” lantegi performatibo bat da “Salaketa mentalak, lurreko kondena” proiektuaren baitan gauza-tzen dena, zeinak etxeko eta zaintzen eremuko emaku-meen salaketen, kexen, protesten aztarnak jaso nahi dituen. Lantegia adin guztietako emakumeei zuzendua dago eta espazio publikora atera nahi diren esperien-tziak, ikasketak eta salaketa esaldiak kolektiboki parte-katzeko espazio bat da.

Dinamizatzailea: Eva Balmisa (Eva Ruiz Martínez), subjektu garaikidearen osaketaren inguruan sakon iker-tu eta erantzun nahi duten lan eta proiektuak garatzen dituen artista.

“ Gure elikadura ekofeminismotik zaindu”

Egungo nekazaritzako elikagaien sistema industriala-ren azterketa eta ondo oinarritutako kritika bat egingo da eta elikadura burujabetza, agroekologia eta ekofe-minismotik abiatuta aldizkatzeei buruz hitz egingo da. Tokiko landa-garapen eredu baten alde egingo da apus-tu, inguruarekiko eta lurraldeko pertsonekiko jasangarri eta errespetuzkoa izango dena.

Dinamizatzailea: Etxalde (Elikadura burujabetzaren alde-ko baserritarren mugimendua) eta SETEM Hego Haizea

39

Parte-hartze espazioakArabako emakumeen jabekuntzaren gakoa parte-har-tze espazioen sustapenean datza.

Arabako Emakumeen eta Gizonen arteko Berdintasunerako Kontseilua

Emakumeen parte-hartzeak, banaka edo talde desber-dinetatik, topaketa eta gogoeta, prestakuntza, antola-keta eta aldarrikapen ekimenak sustatzeko espazioa aurkitzen du tokiko eta eskualdeetako foroetan. Foru Kontseilua, lurralde espazio parte-hartzailea izanik, Arabako kuadrilla eta udalerrietan berdintasunaren alde garatzen diren esperientziak trukatzeko aukera bihurtzen da. Arabako Emakume eta Gizonen arteko Berdinatsunerako IV. Planean (2016-2020) markoaren baitan, herritarren parte-hartzea bultzatu da, erakunde feministen protagonismoa eta lurralde historiko osoan zehar politika berdinzaleen proposamena eta garapena indartuz. Sareak eratzen jarraitzeko eta kontzientzazio maila altuago bat lortzeko konpromiso da ondorioa.

Betalde, aldian-aldian funtzionatzen duten eskualdeko eta tokiko foro eta batzorde ezberdinak existitzen dira Araban. Ezagut ezazu zurea zure kuadrillako liburuxkan eta animatu parte-hartzera!

Foro ezberdinen bilerak LAIAeskola-ren hileko buletinetan eta web orrian www.laiaeskola.eus argitaratzen dira

40

Elkarteek antolatutako ekintzak Kuadrilletako eta Arabako hainbat elkartek ekintzak antolatzen dituzte urtean zehar LAIAeskolaren mar-koaren baitan. Horietako asko kontsulta daitezke da-goeneko kuadrilla bakoitzeko liburuxketan, web orrian www.laiaeskola.eus, kuadrilla bakoitzeko buletin digital eta ohiko komunikabideetan.

Besteak beste, ondokoak aipatu nahiko genituzke: Ara-bako Baserritar Emakumeen Sarea, Laudioko Solastiar Elkartea, Avillo Laudioko Emakume Alargunen Elkartea, Manuel Iradier Elkarte Afrikanista, Kanpezuko Ema-kumea Elkarte kulturala, Duranako Emakume Eskola, Entretanto Entretente, Burgeluko Argia Emakumeen El-kartea, Sallurtegi Emakumeen Kultur Elkartea, Mujeres en Acción- Laukia Uribarri Gaubeko Emakume Elkartea, Lantartea Langraiz Okako Elkartea, Gezaltza Añanako Taldea…

Ongi etorri guztioi elkarrekin LAIAeskola eraikitzera!

41

OHARRAK:

42