ASTEKO ASMAKIZUNAberria

GAZTETXOEN ASTEKARIA 890. ZENBAKIA LARUNBATA, 2020KO MAIATZAREN 23A

Hau da hau buruhaustea! Zazpi lagunek osatzen dute

eta izena du _ _ _ _ _ Zer den nork daki?

m a n t a n g o r r iErantzuna: astea.

Asmakizunaren jatorria: ‘Nik papaita, zuk papaita (Igarkizunak, olerkizunak eta igarkilimak) Xabier Olaso (Pamiela).

GUILLAUM

E FAUV

EAU

gelarako buelta

Apurka,

m a n t a n g o r r i2 LARUNBATA, 2020KO MAIATZAREN 23A berria

Zorionak, Telmo; ostegunean, maiatzaren

21ean, 7 urte handi bete zenituen.

Donostiako amona-aitonen partetik,

muxu erraldoiak eta besarkada handi bat.

Joan zen astean, maiatzaren 11n, Garazi Iturriak urteak bete zituen. Guk, Pottoka

gelakoak, etxean jarraitzen dugu, baina ez genuen eguna atzendu. Orain, MANTANGORRItik aunitz

urtez erran nahi diogu. Badakigu lehengusuekin arras ongi pasatu zenuela. Zaindu, eta fite

ikusiko gara. Pottokak.

Zorionak, Eñaut. Muxu handi bana

Eskoriatza eta Hondarribiko

etxeko guztien partetik. Segi

horrelako jator eta alai! Eñaut

Zuazabeitia Kortazar, 8 urte.

Zorionak, Amaiur, etxeko guztion partez.

Gozatu eguna merezi duzun moduan, txokolatezko

galleta eta guzti. Maite zaitugu, txapelduna

babarruna!

Zorionak, Lur eta Nahia zuen 3. urtebetzean! Oso ondo

ospatuko dugu. Jarraitu beti bezain saltserak! Muxu handi

bat!

Zorionak, Aretx! Atzo 9 urte bete zenituen. Etxekoekinospatu duzu; baina, hau dena pasatzen denean, berriz

ospatuko duzu amama-aitita, izeba-osaba,

lehengusina-lehengusu eta lagunekin. Muxu erraldoi bat

familia osoaren partetik.

Zorion agurrak argitaratu ahal izateko, gogoan izan mezuak asteartearratsaldea baino lehen jaso behar ditugula. Asteartetik aurrera jasotzendiren mezu guztiak hurrengo asteko zenbakian argitaratuko ditugu.

ZORiON AGURRAK

m a n t a n g o r r i 3berria LARUNBATA, 2020KO MAIATZAREN 23A

Bidali zure gutunak helbide hauetara Helbide elektronikoa: mantangorri@berria.eus Egoitza nagusia: BERRIA. MANTANGORRI. Gudarien etorbidea, z/g. 20140 Andoain.

Argitaratzailea: Euskal Editorea SM Lege Gordailua: SS-616/05 Zuzendaria: Martxelo Otamendi Koordinatzailea: Uxue Gutierrez Lorenzo

Egoitza: Martin Ugalde kultur parkea. Gudarien etorbidea, z/g. 20140 Andoain ISSN: 1699-728x

ZU ERE ARTiSTA

Kaixo, MANTANGORRIko lagunok!Nola ari zarete pasatzen berrogeialdia? Zer moduz

zabiltzate etxeko lanak egiten? Horrez gain, zer

egiten duzue etxean? Liburuak irakurri, kirola egin,

mozorrotu, kozinatu?

Bidali zuen argazkiak MANTANGORRIn

argitaratzeko!

Kaixo! Astigarragako Izar naiz.Itxialdian eskulanak egiteko

aprobetxatu dut, eta, tartean,

txita hau egin dut. Ea gustuko

duzuen!

Beñat Elustondonaiz, ondarroarra, eta

marrazki hau egin dut

Mantangorrin

argitaratzeko. Ea

gustatzen zaizuen.

Kaixo, MANTANGORRI! Arane Gonzalez naiz, Ondarroakoa. Marrazki hauegin dut zuentzat, gustatzen?

Nahia Trevejo Seoane naiz, eta Lemoako J.B Eguzkitza Meabe

ikastetxean ikasten dut. Marrazki hau egin dut MANTANGORRIRENTZAT!

m a n t a n g o r r i4 LARUNBATA, 2020KO MAIATZAREN 23A berria

ERREPORTAJEA Eskolarako buelta

Hasi dira herritarrakkaleak betetzen,dendak irekitzeneta joan-etorriakugaritzen. Haurrekkalean jolasteko au-

kera dute dagoeneko, eta aurrezaurreko eskoletara itzultzen hasidira. Martxoaren erdialdetik ari di-ra eskola birtualak jasotzen, eta

apurka martxan dira. Ez denak, or-dea. Lapurdi, Nafarroa Beherea etaZuberoa dira aitzindari. Orotara,Seaskako 31 Ikastola eta lau kole-gio daude hiru lurraldeetan, eta gu-txi gorabehera ikasleen erdiakdaude ikasgeletan. Haur Hezkun-tzako eta Lehen Hezkuntzako ikas-leak izan dira geletara itzultzen le-henak, hain justu. Maiatzaren 12a

izan zuten lehen eskola eguna as-paldiko partez, baina, noski, alda-ketekin. Lehen Hezkuntzakoen ka-suan, 25 ikasleko taldeak izan ohidira, eta gela bakoitzeko hama-bost itzuli dira. Haur Hezkuntzan,berriz, 22 ikasleko taldeak dituztegehienez, eta hamar itzuli dira.Oraingoz, hautazkoa da ikasgelarajoatea, eta familiek erabakitzen

dute. Baimenduta dagoen bainoikasle gehiago itzuli nahi izan dutenikastoletan, txandakako sistemaantolatu dute. Bigarren hezkun-tzan, lehen bi mailatako ikasleakmaiatzaren 18an hasi ziren aurrezaurreko saioekin. Ikasturte berriraarte itxaron beharko dute BigarrenHezkuntzako gainerako ikasleek.

Irizpide orokorra inor ez kutsa-

Hasi dira haurrak eskolara bueltatzen, aldaketekin bada ere. Lapurdin, Nafarroa Beherean etaZuberoan Haur Hezkuntzako eta Lehen Hezkuntzako haurrek maiatzaren 12an hasi zituzten aurrezaurreko eskolak; Bigarren Hezkuntzako lehen bi ikasturteetakoek, berriz, 18an. Ikasleen erdiakitzuli dira gelara gutxi gorabehera, eta arau zorrotzak bete behar dituzte.

Haurrak Baionako Estitxu Robles Ajangiz ikastetxean. GUILLAUME FAUVEAU

Pandemiarenondorengo eskolaPandemiarenondorengo eskola

m a n t a n g o r r i 5berria LARUNBATA, 2020KO MAIATZAREN 23A

tzea da, eta horrek neurri batzukekarri ditu berekin. Hur GorostiagaSeaskako zuzendariak esplikatuduenez, ikasle taldeak ez gurutza-tzea da neurrietako bat: «Bi sarre-ra dituzten ikastoletan, taldebakoitza sarrera batetik sartu etaateratzen da, eta bakarra dutenenkasuan, berriz, txandaka». Edukiei dagokionez, «presioa

arintzea» izan da asmoa, eta, ikas-keta planari zehatz-mehatz jarrai-tu ordez, beste egiteko batzuk le-henetsi dituzte. «Ezin da lehen be-zala aritu baldintza hauetan:ahozkotasuna lantzea, euskarazmintzatu eta jostatzea, lagunakikustea... horiek dira orain eskola-ren funtzioak».

Maskarak eta garbiketa

Esku garbiketa ugariak, maskarenerabilera eta kontakturik eza izandira aplikatutako beste neurri ba-tzuk. «Lehen Hezkuntzakoek osoondo ulertu dituzte neurriak, eta,egia erran, espero baino hobetoari gara». Maskaren erabilerari da-gokionez, Gorostiagak azaldu duirakasleek une oro dituztela soine-an, eta horrek zailtasun batzuksortzen ditu: «Espresioa asko gal-tzen da maskara jantzita, eta bideberriak topatu behar izan dituguahozkotasuna lantzeko».

Oraindik

itzuli

ez direnak

Bizkaian, Gipuzkoan,

Araban eta Nafarroan

bestelakoa da egoera.

Oraingoz, ikasle guz-

tiak etxetik ari dira, baina ba-

tzuen egoera astelehenean

aldatuko da. Bizkai, Gipuzkoa

eta Arabako DBHko 4. maila-

ko, Batxilergoko eta Lanbide

Heziketako ikasleak dira

ikasturtea aurrez aurre buka-

tuko duten bakarrak lurralde

horietan. Nafarroan, berriz,

bigarren batxilergoko ikasle-

ak izango dira bakarrak au-

rrez aurreko eskolak jaso-

tzen, ekainaren 1etik aurrera

eta hala nahi dutenen kasuan.

Itzuliko direnen kasuan,

Zigor Ibarzabal Ikastolen

Elkarteko hezkuntza ardura-

dunak adierazi du ez direla

inondik inora ikasle talde

osoak bueltatuko: «Gela

bakoitzera itzultzen den

ikasleen kopurua gelaren

tamainaren araberakoa izan-

go da; kopuru jakin bat baino,

proportzio bat da. Irizpidea

da ikasle batetik bestera

metro eta erdiko distantzia

mantentzea».

Irailetik aurrera dena «ziur-

gabetasuna eta zalantza»

den arren, litekeena da ikas-

leen itzulera txikienetik han-

dienera egitea: «Etxetik aritu

garen honetan ohartu gara

ikasle helduenek baliabide

digital gehiago eta autono-

mia eta konpetentzia handia-

goak dituztela», ondorioz, ba-

liteke txikienak izatea aurrez

aurreko eskolak jasotzen le-

henak irailetik aurrera. Haur

Hezkuntzan bestelakoa da

egoera: «Haur Hezkuntzan as-

koz ere garrantzitsuagoa da

irakaslearekiko kontaktua,

eta adin horietan askoz zaila-

goa iruditzen zaigu distantzia

hori bermatzea».

«Zailena lagunak ez ukitzea da»

Haizea Agirre, Saioa In-txaurrandieta, AmaiurAizpuru eta Kattina Co-ma Hendaiako Gure Ikas-

tola eskolako ikasleak dira, etamaiatzaren 12az geroztik ari diraaurrez aurreko eskolak jasotzen.Lehen Hezkuntzako azken urteabukatzear dira laurak, eta itzulera-ren lehen egunetik nabaritu zituz-ten aldaketak. Gela berekoak diraIntxaurrandieta eta Aizpuru, etamaila bereko beste taldean daudeBerasategi eta Agirre. Egoera be-rrian, laurak batera egotea ia ezi-nezkoa da. «Korridoreetan bakoi-tzak bide bat dugu, eta ezin garatoki beretatik pasatu», azaldu duAgirrek. Komun ezberdinak erabil-tzen dituztela ere erantsi du Aiz-puruk, eta jolastokian ere banan-duta daude: «Marra bat dago, etatalde bakoitzak marraren alde ba-tean egon behar du». Ikastolaosoa ikasle taldeak elkar gurutza-tzea eragozteko prestatu dute.Higienea zorroztu egin da Gure

Ikastolan, eta lehen egunetik jasozituzten irizpideak. «7-8 aldiz egu-

nean garbitzen ditugu eskuak, etanagia ematen du horrek!», kexatuda Agirre. Intxaurrandietak konta-tu du debekatua dagoela atarirabaloiak, sokak edo bestelako jos-tailuak eramatea. Gelan banakaesertzen dira; lehen, binaka. Bestalde, ikasleak ez, baina ira-

kasle guztiak maskara jantzitadaude, eta, hasieran arraroa eginzitzaien arren, Agirrek esan du«ohitu» egin direla. Eskolako edu-kiei dagokienez, Berasategiri irudi-tzen zaio orain «lan gutxiago» egi-ten dutela: «Goizean lanak egitenditugu, eta arratsaldean kirola,dantza edo jolasak». Gela bakarre-an igarotzen dute eguna, eta baz-karia ere norberak eramaten duetxetik; bakoitza bere lekuan ese-rita bazkaltzen dute. Oro har, pozik daude lau lagu-

nak. Bideo deiak aurrez aurreko el-karrizketekin ordezkatu ahal izandituzte. Argi dute aurreko egoera-ra nahiago dutela, baina bitartean«aguantatu» dezakete. Halere, ezda betiko elkarketa izan: «Zailenaelkar ez ukitzea da».

Irudietan, Haizea Agirre, Kattina Coma, Saioa Intxaurrandieta eta Amaiur Aizpuru Hendaiako Gure Ikastolako ikasleak. BERRIA

m a n t a n g o r r i6 LARUNBATA, 2020KO MAIATZAREN 23A berria

DENBORA-PASAK Erantzunak: 2.6.

3.A eta D berdinak dira.

2.Zenbakiensegida.Zenbaki hauenartean lotura batdago. Zereragiketaegin behardira? Horrenarabera, zerzenbakidator gero?

Zazpiezberdintasunak.Norak zazpi urte bete ditugaur, eta, ospatzeko, bi tartajan ditu lagunekin etafamiliarekin. Bi tartak, ordea,ez dira guztiz berdinak. Bilaitzazu bi tartenarteko zazpiezberdintasunak!

1.

m a n t a n g o r r i 7

Esperimentu gehiago: Zientzia haurrentzat segundo

gutxian liburuan, Jean Potter (Elhuyar, 2012).

Begiak eta argia

Nola iragazten dute argia zurebegiek?

Zer egin

1 Begiratu gertutik zure begietako bati ispiluan.

2 Begiratu bereziki zure begiaren erdiguneko puntu

beltzari, eta haren inguruko eremuari.

3 Itxi begiak minutu batzuez. Ondoren, ireki begiak, etabegiratu, berriro, puntu beltzaren inguruko eremuari. Zeregiten du eremu horrek argi gehiago jasotzen duenean?

ESPERIMENTUA

MATERIALA

d Ispilu bat.

berria LARUNBATA, 2020KO MAIATZAREN 23A

A

C

E

G

B

D

F

H

3. Bikiak.Mikelekmozorro festaantolatu duetxean, etaEgipto da gaia.Kleopatrazjantzi dira asko,eta bikmozorroberdin-berdinajantzi dute.Zeintzukdira?

Zer gertatzen da?

Puntu beltz txiki horretatik sartzen da argia zure begira. Beginini deritzo puntu beltz horri. Begi niniaren inguruan, zatikoloreduna dago, iris deritzona. Argi gutxi badago, begi niniazabaldu egiten da, eta, hala, argi gehiago sartzen da. Argiadistiratsua bada, uzkurtu egiten da begi ninia, eta argiaren zatibat kanpoan gelditzen da. Begiak tarte batez itxita izanondoren berriro ireki dituzunean, begi ninia handia zen, bainaberehala txikitu da, argia hauteman orduko.

Begi ninia

Irisa

m a n t a n g o r r iberria

GAZTETXOEN ASTEKARIA LARUNBATA, 2020KO MAIATZAREN 23A

JOLASA

Gogoim

Lurrean 50 zentimetro inguruko dia-metroa duen borobil bat marraztu

behar da. Lagun bakoitzak melokotoihezur bat jarriko du borobilaren ba-rruan. Borobiletik 2-3 metroko distan-tziara marra bat marraztu eta bertanjarriko dira jokalariak. Zozketa bideznor hasiko den erabaki ondren, jokala-riak txandaka ahaleginduko dira borobilbarruan dauden melokotoi hezurrak jo-tzen. Beste melokotoi hezur bat erabi-liko dute borobil barruko hezurrak kol-patzen saiatzeko. Kolpez kolpe, helbu-rua hezurrak borobiletik ateratzea da,eta hezurrak borobiletik ateratzea lor-tzen duen jokalariak beretzat gordeko

ditu borobiletikateratako hezurrak.Hezurren bat kolpa-tzea lortzen denean, jokalari horrekbeste jaurtiketa bat egin ahal izangodu. Bestalde, hezurrik jotzea lortzen ezduen jokalariak jaurtitako hezurra bo-robil barruan utzi beharko du, eta hu-rrengo lagunari pasatuko dio txanda.Azkenik, jaurtitako hezurra borobiletikkanpo botatzen duen jokalariak hu-rrengo txandan hezurra dagoen tokitikegin beharko du jaurtiketa.

DATUAK

Kontinentea: Asia (Israel). Materiala: Klariona, lagunbakoitzeko nahi adina meloko-toi hezurAdina: 8-12 urte artean.Lantzen dituenalderdiak: Punteria.

Iturria: Munduko jolasak(Txatxilipurdi).Webgunea:www.txatxilipurdi.com