ao mercado de traballo Incorporación do COMPOSTELA ... · Prácticas do Consello Social da...

SETEM

BRO

2005

UN

IVER

SID

AD

ED

ESA

NT

IAG

OD

EC

OM

PO

ST

ELA

Incorporación do

titulado universitario

ao mercado de traballo

VISIÓN DENDE A EMPRESA

Incorporación do

titulado universitario

ao mercado de traballo

VISIÓN DENDE A EMPRESA

CONSELLO SOCIAL

Rosa María Crujeiras CasaisPedro Faraldo RocaBelén Mª Fernández de CastroCarlos Luís Iglesias PatiñoSalvador Naya FernándezJosé María Matías Fernández

Coa colaboración de:Francisco Javier Pampín Iglesias Técnico especialista en Informática. Consello Social USC

Publica: CONSELLO SOCIAL da Universidade de Santiago de CompostelaDeseño: UNIDIXITAL (Servizo de Edición Dixital da Universidade de Santiago de Compostela)D.L. C-3076-05

©

Índice

Introdución. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7

Datos técnicos da investigación . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11

Perfil da empresa/institución enquisada . . . . . . . . . . . . . . . . 23

Sobre a contratación de titulados universitarios . . . . . . . . 29

Sobre a preparación dos titulados universitarios . . . . . . . . 45

Reflexións dende a empresa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55

Conclusións . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65

Apéndice: cuestionario . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 69

Referencias bibliográficas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 75

3

Incorporación do titulado universitario ao mercado de traballo: visión dende a empresa

O Consello Social da Universidade de Santiago de Compostelatratando de cumprir co seu principal obxectivo de ser o órgano departicipación da sociedade galega na nosa Universidade, e polotanto, de facer de ponte entre a universidade e a sociedade, venfacendo ao longo destes anos unha serie de actividades queposibilitan precisamente este achegamento.

A finalidade da presente publicación “Incorporación dotitulado universitario ao mercado de traballo. Visión dende aempresa” é coñecer as competencias que os titulados universitariosdeben posuir para súa incorporación ao mercado laboral e quedeben ser adquiridas no sistema educativo superior, estudando aadecuación dos titulados universitarios ás necesidades de recursoshumanos de diversos sectores, dende a óptica dasempresas/institucións do Programa de Prácticas do Consello Socialda Universidade de Santiago de Compostela. Por outra banda,dende o Consello Social considérase necesario coñecer a opinióndos empregadores acerca da formación dos nosos titulados, o queeles consideran que son puntos fortes e puntos débiles así como asposibles carencias que teñen os nosos titulados e polo tanto as nosastitulacións.

Esta publicación é pioneira en España e trata de ser uninstrumento de consulta e referencia de cara ao futuro próximo daConverxencia Europea.

Subliñar que esta publicación é a primeira dunha serie que sepretende facer nestes próximos anos, xa que a importancia desteestudio será maior se cotexamos as conclusións no tempo, etomamos as medidas oportunas.

Finalmente agradecer a todos os que colaboraron narealización deste traballo, e como non, ás empresas cuxa aportaciónpara a realización deste traballo foi imprescindible.

5


1. Introdución

A cada vez maior preocupación dauniversidade por coñecer asnecesidades sociais do seu medio etratar de adaptarse a el, levou aoConsello Social da Universidade deSantiago de Compostela (USC) arealizar este estudo. A través deenquisas a empresas/institucións doPrograma de Prácticas do ConselloSocial da USC, trátase de coñecer ascompetencias que os tituladosuniversitarios deben posuír para asúa incorporación ao mercadolaboral e que deben ser adquiridasno sistema educativo superior.

Existe un salto dende a universidade á empresa que énecesario salvar para optar a un posto de traballo. A empresa requirepersoal con titulacións adecuadas, unha formación equilibrada entreteoría e práctica e unha serie de aptitudes e actitudes persoais,necesarias para adaptarse ao mundo laboral.

Para que a universidade poida tomar as decisións axeitadas éconveniente ter información das opinións dos tituladosuniversitarios e dos empregadores, con todo, a disposición debastantes datos non quere dicir que se dispoña de información. Éneste punto onde xoga un papel fundamental a estatística.

Á universidade convenlle coñecer o grao de satisfacción dousuario para tentar conseguir unha mellora continua da súaactividade. Para isto é interesante salientar os posibles puntos feblesdo proceso formativo, dado que este seguimento do sistemaeducativo universitario redundará nunha mellor imbricación del noseu contorno socioeconómico. Dende a perspectiva dos usuariosprimarios do sistema, como son os alumnos, xa se tiñan realizadodiversos estudos no noso contorno, tanto no momento en que estáncompletamente dentro do sistema universitario (enquisas deavaliación da docencia), coma cando xa saíron do sistema, porexemplo o realizado pola Axencia para a Calidade do SistemaUniversitario de Galicia, ACSUG(2004) e outros máis sectoriais. Peroa inserción laboral dos titulados como proceso ten suficientecomplexidade como para precisar ser estudado desde diferentespuntos de vista.

Convén, polo tanto, complementalos con outro tipo de estudosque teñan en conta as opinións dos demandantes. A análise dooutput do sistema universitario quedaría incompleta sen apercepción que teñen os empregadores del, dado que estes seconverten tamén nos seus usuarios cando demandan titulados; eestoutros pasan, á súa vez, a formar parte dos inputs do sistemaprodutivo.

En resumo, os estudos coma este serven, en primeirainstancia, como un achegamento entre o sistema universitario e osistema produtivo, o que sen dúbida favorecerá a inserción laboraldos futuros titulados da Universidade de Santiago de Compostela(USC) e polo tanto, a longo prazo, a acumulación de capital humanoda nosa Comunidade Autónoma. En segunda instancia, acolaboración entre ambas as partes fará posible acadar os obxectivosconxuntamente.

9


2. Datos técnicosda investigación

Inclúese neste apartado a fichatécnica do estudo realizado e unharevisión dos estudos máis relevantesno contexto da inserción laboral dostitulados universitarios.

Obxectivo principal

Estudar a adecuación dos titulados universitarios ásnecesidades de recursos humanos de diversos sectores, dende apropia óptica dos axentes do sistema produtivo. En concreto nesteestudo, considerouse o conxunto de empresas/instituciónsvinculadas ao Programa de Prácticas do Consello Social da USC.

Este traballo, na súa maior parte exploratorio, constitúe unhaaproximación ao fenómeno da inserción laboral dende a visión dasempresas/institucións que empregan a titulados universitarios.

Obxectivos específicos

Coñecer a opinión deste colectivo deempresas/institucións sobre a formación dada polaUniversidade aos seus titulados.

Pulsar a necesidade de incorporar, dentro da propiaUniversidade, información sobre como interactuar co mundoda empresa para afrontar a busca de emprego dos alumnos daUSC, unha vez rematados os estudos.

Coñecer a relación que os programas de prácticas teñenna futura empregabilidade dos titulados que participaronneles.

Identificar liñas/accións de difusión á comunidadeempresarial sobre as vantaxes/beneficios que poden achegar ostitulados universitarios.

Universo do estudo

Todas as empresas e institucións vinculadas ao Programa dePrácticas do Consello Social da Universidade de Santiago deCompostela. Total: 3839 empresas/institucións (datos de xuño de2004).

Ámbito do estudo

Non hai un ámbito xeográfico en senso estrito porque ainvestigación refírese a todas as empresas vinculadas ao Programade Prácticas do Consello Social da USC; e estas poden ter sede entoda Galicia ou mesmo fóra dela.

13


Unidade informante

A unidade de mostraxe e a unidade elemental coinciden nesteestudo posto que se dispuña dun ficheiro coas empresas/instituciónsvinculadas ao Programa de Prácticas do Consello Social da USC. Noentanto, neste ficheiro non existía unha persoa de referencia, algoque puido influír nas respostas obtidas, cando menos nastelefónicas.

Contorno socioeconómico de referencia daoperación

Coa simple inspección da táboa seguinte extráense unhasconclusión sinxelas pero interesantes. O tecido empresarial galegocaracterízase polo predominio da pequena empresa, máis enconcreto da microempresa. Non hai moita concentración dasempresas en relación co emprego total que xeran. Aproximadamentea metade deste emprego corresponde ás empresas de menos de dezasalariados. As empresas grandes abundan máis,proporcionalmente, entre as que teñen a sede fóra de Galicia ca nasque a teñen na nosa comunidade autónoma.

Táboa 1: Número de empresas activas en Galicia por estrato de asalariadose sede social 2002

En relación coa demografía empresarial, os saldos positivosdanse nos estratos das pequenas empresas, son de moito interesedende o punto de vista do emprego total as de tamaño comprendidoentre 20 e 49 e as que están no estrato inmediatamente anterior([10,19]) , tal e como se aprecia na Táboa 1.

14


Fonte: IGE Directorio deempresas e unidades locais2002 en www.ige.xunta.esrevisado a 28-10-2003

Táboa 2: Número de empresas por situación de actividade e estrato deasalariados. Galicia 2002

Con todo, non se debe esquecer que o interese deste estudonon é tanto no emprego total coma no emprego de tituladosuniversitarios.

Sistema de recollida de información

Primeira fase: enquisa por correo

O cuestionario foi enviado polo propio Consello Socialmediante correo postal ao censo de empresas/institucións, con datado 17 de xullo do 2004. A mediados de agosto envióuselles unha cartarecordatorio a todas as empresas/institucións.

Recibíronse 400 respostas, menos do que se podería esperar nasituación especial na que se desenvolvía o estudo; pero, por outraparte, nada estraño se fose o caso dunha investigación de tipo xeral,dada a situación actual das empresas en relación coas enquisas, porsoportar estas unha gran carga de resposta.

Segunda fase: enquisa telefónica

É moi posible que a mostra obtida na primeira fase non sepoida considerar representativa, posto que os cuestionarios foronenviados a todas as empresas/institucións que figuraban na base dedatos do Consello Social pero a resposta foi desigual, dende unhafalta de resposta total considerable a unha colaboración satisfactoria,pasando por algúns cuestionarios con falta de resposta parcial.

Por isto considerouse ampliar a mostra, pedindoasesoramento, ao grupo de traballo, que ata entón circunscribírasesó á elaboración do cuestionario. Para esta ampliación optouse polaaplicación por teléfono do cuestionario, e por recorrer a unhaempresa especializada para a realización destas tarefas.

15


Fonte:IGE Directorio de empre-sas e unidades locais 2002en www.ige.xunta.es revi-sado a 28-10-2003

Esta ampliación de mostra realizouse de xeito que fose máisacorde coa distribución de empresas que figura na base do ConselloSocial. Pretendíase tomar como variable de referencia o volume denegocio, pero a falta de unicidade nas unidades destes datos fixoimposible a súa utilización. Tomouse como variable de referencia onúmero de empregados. Describimos a continuación o proceso deestratificación realizado.

Estratificación

Para clasificar os distintos tipos de empresa non se dispuña noficheiro empregado de variables típicas e interesantes para un estudodestas características, como o código da Clasificación Nacional deActividades Económicas ou algo semellante que puidesen servir paradeterminar o sector económico ao que pertencen cada unha dasdiferentes empresas/institucións colaboradoras. Por este motivoconsiderouse a posibilidade de utilizar como variable de estratificacióno volume anual de negocio. Este estaba recollido teoricamente comovariable no ficheiro e tamén se preguntaba no cuestionario enviado porcorreo.

No entanto houbo que desbotar esta posibilidade porque narealidade este dato non estaba dispoñible para un número suficientede rexistros (“missing”, unidades de medida descoñecidas,...).Decidiuse entón utilizar outra variable, o número de empregados,que tamén aparecía no cuestionario, ademais de queprevisiblemente existise certa correlación entrambas as variablesestratificadoras.

A determinación das clases a partir desta variableestratificadora fíxose baseándose na recomendación da Comisión, de6 de maio de 2003, sobre a definición de microempresas, pequenas emedianas empresas, que insta á propia Comisión a que adapte assúas estatísticas ás clases seguintes [0, 1], [2, 9], [10, 49] e [50, 249]. Noentanto a última clase á súa vez subdividiuse para axeitarse máis árealidade galega de predominio da micro e pequena empresa, comoxa se puxo de manifesto na sección de contorno socioeconómico,colapsando a de [100, 249] coa de grandes empresas, polo mesmomotivo.

Aínda así, existía o problema adicional de que non se coñecía ovalor da variable estratificadora para máis dun terzo da poboación.Considerouse entón que estes “missings” formarían un estrato amaiores. De xeito implícito estábase a supoñer que a maioría delesrealmente formarían parte dos estratos inferiores, hipótese que nonresultou demasiado aventurada unha vez recollidos todos os datos.

16


Outro problema do marco da enquisa, aínda que de menor entidade,era que o concepto tras esta variable era un tanto equívoco, non setiña claro se eran asalariados ou emprego total.

Cos obxectivos de que os diversos estratos estivesensuficientemente representados na mostra; comprobar, á súa vez, se amostra por correo podería ser considerada como representativa noseu estrato; e tentar caracterizar lixeiramente a non resposta,considerouse a seguinte afixación de índole subxectiva pero tendoen conta os criterios que se exporán a continuación.

Máis de 100 persoas: neste estrato agrupáronse ascategorías de resposta da 5ª á 8ª da pregunta 2 docuestionario. O número de cuestionarios cubertos devoltospor correo poderían ser suficientes sempre que se estiveseante unha mostra probabilística. Pediuse, de todos osxeitos, que se conseguisen 10 respostas máis co fin detentar ver o motivo da non resposta. O número era tanreducido porque fora este estrato quen tivera unha maiortaxa de resposta (máis do 50%).

De 50 a 99 persoas: solicitáronse 29 entrevistas, ataacadar a metade da poboación aproximadamente. Esteestrato, con non ser o primeiro, destacaba con respecto aoresto na súa taxa de resposta (case a terceira parte). Nestesdous estratos superiores conviña insistir pola súa potencialimportancia á hora de contratar titulados. Ademais, aíndaque con respecto a outras variables económicas ou laboraissexan os estratos coa maior variabilidade, non parecía quesucedese isto en relación co seu proceso de recrutamento.

De 10 a 49 persoas: sabíase da existencia de 1193empresas/institucións vinculadas ao Programa de Prácticasdo Consello Social neste estrato e supúxose que existiríaunha gran variabilidade nas pautas de comportamento enrelación co proceso de recrutamento de titulados. Foi poriso que se aumentou a mostra dispoñible tras a fase porcorreo ata obter arredor dunha terceira parte. Ademais esteestrato parecía de moito interese se se conxuga adimensión das empresas/institucións co número delas queexisten en Galicia (véxase táboa da sección sobre ocontorno socioeconómico).

De 2 a 9 persoas: foi proporcionalmente o que obtivoa menor resposta por correo. Aumentouse ata conseguir300.

17


De 1 persoa: tamén tivo unha baixa resposta porcorreo, en termos relativos. Completouse ata 50 porconsiderarse que este estrato, a prazo curto, ten unha baixacapacidade unitaria de absorción de titulados, aínda que oestrato no seu conxunto poida xerar un número nondesprezable de postos de traballo para eles.

Sen clasificar: non se sabía que número deempregados tiñan as empresas/institucións deste colectivo.Era previsible que fosen na súa maioría empresas bastantepequenas (de menos de 10 traballadores) e supúñase, polosantecedentes, que a resposta neste estrato sería máis difícilde obter, por todo isto solicitouse que se obtivesen 100respostas máis.

Aínda que o deseño non sexa estándar, tampouco resulta fórado habitual que, por diferentes razóns, se intente facer inicialmenteun estudo exhaustivo de toda a poboación ou dunha parte especialdela, USC (2003) e Fundación CYD (2005).

Selección da mostra. Modo de administración docuestionario

Realizouse en dous treitos; no primeiro, a mostra foiautoseleccionada e autoadministrada, isto é, os receptores doscuestionarios que foran remitidos por correo decidiron se debíanformar parte da mostra ou non, e eles mesmos cubriron ocuestionario.

Unha vez desbotadas aquelas empresas/institucións quecontestaran por correo e que se identificaron no cuestionario,procedeuse a unha ampliación da mostra xa con acceso ao marco, oque permitiu pensar nun deseño máis axeitado. Realizouse unhamostraxe aleatoria simple sen reposición dentro de cada un dosestratos, e o cuestionario foi aplicado mediante entrevista telefónica.

Só dúas empresas/institucións declararon que xa contestaranpor correo, das cales non se obtivo de novo a información para nonrecargalas. Outras dez declararon que non contestaran aínda porquenon tiveran tempo para facelo, e tres que non contestaran porquenon o consideraban importante; a estas trece si que se lles realizou aentrevista.

Co obxectivo de que os diversos estratos estivesensuficientemente representados na mostra, considerouse a afixaciónde índole subxectiva, que figura na Táboa 3 como ampliación da

18


mostra deseñada. A Táboa 3 inclúe os tamaños das poboacións nosdistintos estratos considerados, segundo o número de empregados, eos tamaños de mostra obtidos en cada unha das fases.

Táboa 3: Tamaño das poboacións nos estratos e das mostras utilizadas.

Estatísticos empregados

Despois dun primeiro estudo dos datos obtidos a partir damostra por teléfono considerouse non empregar simplemente asmedidas tradicionais de centralización e dispersión, media evarianza, como se fixo nos resultados previos presentados tras amostra por correo. Isto veu motivado pola maior cantidade de 1 queaparecían, nas preguntas que se respondían a través dunha escalaentre 1 e 5, no ficheiro final coas respostas por teléfono facilitadopola empresa que realizou o traballo de campo. A distribución dasrespostas correspondentes á mesma pregunta non podíaconsiderarse na mostra telefónica semellante a obtida por correo, enparte debido á diferente frecuencia da categoría 1 antes comentada.

Para sumarizar cun único valor considerouse o emprego damediana e para enmarcar a distribución o primeiro e o terceirocuartil. Ademais, dado que o Consello Social busca a mellorapermanentemente, non sería cuestión de caer en autocompracenciase considerouse tamén que sería interesante traballar coa proporciónque o segmento Alto (4+5) supón no total, nos items nos que seutilizaba unha escala de 1 a 5, ambos os dous incluídos.

Precedentes

Cando se fala de estudos sobre a inserción laboral dos tituladosuniversitarios, ben dende a perspectiva dos empregadores ou bendende a dos propios titulados, faise obrigada a referencia ao proxectoCHEERS (Career after Higher Education: a European ResearchStudy). Neste proxecto, titulados universitarios de doce países daUnión Europea e Xapón proporcionaron información a través dunha

19


(*) Estas 101 empresas/ins-titucións das que non se dis-poñía do dato de número deempregados, aparecen noseu estrato correspondenteunha vez realizadas as cha-madas.

enquisa por correo sobre a relación entre educación superior eemprego, catro anos despois da graduación. Os enquisadosresponderon preguntas relativas ao seu contexto socio-biográfico,aos itinerarios de estudos que elixiron, á transición da universidadeao posto de traballo, ás relacións entre os estudos cursados e otraballo realizado, ao seu nivel de satisfacción e unha retrospectivasobre a súa estadía na Universidade.

Este estudo supuxo unha oportunidade única para examinarata que punto a relación entre o mundo laboral e a educaciónsuperior é parecida ou diferente entre os distintos países de Europa.Asemade, os resultados obtidos tamén axudan a entender asdiscrepancias entre áreas de coñecemento e áreas ocupacionais. Amostra empregada foi de arredor de 40000 titulados universitarios nocurso académico 1994-1995. Pódese atopar máis información sobreeste proxecto en http://www.uni-kassel.de/wz1/tseregs.htm.

Como continuación a este estudo, nace no 2004 o proxectoREFLEX (The Flexible Professional in the Knowledge Society).Europa móvese cara o que se dá en denominar unha sociedade docoñecemento. Polo tanto, parece necesaria a figura dun novotraballador: o profesional flexible. O proxecto REFLEX céntrase entres cuestións fundamentais:

(1) que competencias son requiridas aos tituladosuniversitarios para xogar un papel activo dentro dasociedade do coñecemento,

(2) que misión desempeñan as institucións deeducación superior para axudar aos titulados a obter ascompetencias necesarias,

(3) que tensións xorden cando titulados,universidades, empregadores e outros axentes tratan cadaun de acadar os seus propios obxectivos e como podenresolverse tales tensións.

Para tal propósito, este proxecto utiliza tres instrumentosbásicos: un estudo sobre a relación entre educación superior emercado de traballo (levado a cabo en nove países europeos, Españaentre eles), un estudo cualitativo sobre as competencias dos tituladosna sociedade do coñecemento e, por último, unha enquisa a tituladosuniversitarios nestes países.

No ano 2004, a Agencia Nacional de Evaluación de la Calidad yAcreditación (ANECA) elaborou un estudo para coñecer como sedesenvolveu a inserción laboral dos titulados universitarios do ano2000 en toda España. Deste xeito, a ANECA procurou dotar a todas as

20


universidades que así o solicitaron dun instrumento común para oseguimento dos seus titulados.

O cuestionario elaborado para tal propósito foi aplicadomediante entrevista telefónica asistida por ordenador, e dirixiuse atodos os estudantes graduados no ano 2000 das titulaciónsseleccionadas por cada unha das universidades (140 titulacións de 29universidades). Non se pretendía unha representatividade doconxunto de titulados nas universidades de todo o territorio nacionalnunha ensinanza concreta, nin da totalidade de titulados dunhauniversidade no conxunto das súas titulacións.

Tamén no 2004, a ANECA realizou un estudo dirixido aempregadores, a nivel nacional. Existen algúns puntos en común copresente estudo, polo que é posible establecer comparacións que seirán achegando ao longo deste informe.

Dentro da nosa Comunidade Autónoma, a ACSUG levou a caboo Proxecto de Inserción Laboral dos Titulados polo SistemaUniversitario de Galicia 1996-2001, de carácter exploratorio edescritivo. Pretende coñecer a propia opinión dos titulados dasdiferentes titulacións que conforman o SUG sobre a súa situaciónlaboral, así como os atrancos que atopan ou atoparon para a súaincorporación ao mercado de traballo. Actualmente, este estudo estásendo completado con datos dos titulados en 2001-2003.

Ademais, a información proporcionada polos mesmos tituladossobre o funcionamento da institución universitaria dende un puntode vista xa externo ten unha importancia fundamental para aadecuación da oferta formativa ás necesidades do mercado laboral. Oobxectivo último do proxecto era describir os diversos aspectos queconfiguran os comportamentos, actitudes e opinións dos titulados, eexplorar as variables que poidan explicar as diferenzas entre eles.

No ano 2000, o Consello Social da Universidade de Vigo, encolaboración coa Dirección Xeral de Formación e Colocación daConsellaría de Familia e Promoción do Emprego e a Confederaciónde Empresarios de Pontevedra realizou un estudo tituladoFormación Universitaria e Demanda Empresarial. Nel tratábanse dedetectar os desaxustes existentes entre as competencias que asempresas demandan e as que achegan os titulados universitarios.

Para iso, analizaron 247 empresas das provincias dePontevedra e Ourense. Tamén enquisaron a 482 mozos que obtiverana titulación dende o 1995, dos que arredor dun 30% estabantraballando no momento da realización da enquisa.

21


Co obxectivo de motivar o debate e a reflexión sobre asdistintas relacións que se establecen entre a universidade e aempresa, a Fundación CYD (Conocimiento y Desarrollo) realizou oinforme La Universidad y la Empresa Española. No traballo daFundación CYD seleccionáronse 404 empresas, onde unha terceiraparte estaba vinculada dalgún xeito á fundación, seguindo, comaneste estudo, un deseño non estándar.

E xa finalmente, debemos destacar o traballo Los Titulados dela Universidad Politécnica de Valencia y los Empleadores, realizadopola Confederación Empresarial Valenciana e a Vicerreitoría deEmprego da Universidade Politécnica de Valencia (UPV) onde apoboación estudada son as empresas e centros de traballolocalizados na provincia de Valencia, que teñen titulados da UPV conmenos de cinco anos dende a finalización dos seus estudos.

22


3. Perfil deempresa/

instituciónenquisada

Neste apartado dáse unha visiónglobal das empresas e instituciónsque participan no Programa dePrácticas do Consello Social da USC.Para ter unha idea do tipo deempresa/institución á que se podeincorporar o titulado, analizáronse onúmero de empregados e o volumede negocio, respecto ao número detitulados contratados.

Para obter unha visión xeral das empresas/institucións queforman parte do Programa de Prácticas do Consello Social da USCanalizáronse diversas variables que as caracterizan. As variablesdispoñibles permiten describir as empresas/institucións en funcióndo número de empregados, o volume de negocio ou o número deempregados con titulación.

Táboa 4: Nº de empregados con titulación, segundo nº de empregados daempresa/institución do Programa de Prácticas do Consello Social da USC.

Os datos da Táboa 4 describen as empresas/institucións doPrograma de Prácticas do Consello Social da USC atendendo aonúmero de empregados nas filas, e atendendo ao número detitulados contratados nas columnas. Segundo asempresas/institucións enquisadas, a gran maioría teñen entre 2 e 49empregados. Observando o número de empregados con titulación,427 empresas/institucións manifestan ter entre 2 e 9 titulados, e tansó 44 manifestan ter máis de 50 titulados como empregados. Noscruzamentos de filas e columnas obsérvase, por exemplo, que amaioría das empresas/institucións de entre 2 e 49 empregados teñenentre 2 e 9 titulados.

A Figura 1 representa os datos da Táboa 4, expresados enporcentaxes, como barras amontoadas. Esta representación permiteter unha mellor visión do repartimento de titulados segundo onúmero total de empregados das empresas/institucións do Programade Prácticas do Consello Social da USC. Esta figura amosa que aporcentaxe de titulados contratados nas empresas/instituciónsenquisadas aumenta a medida que aumenta o seu número deempregados totais, como cabería esperar.

25


Os seguintes resultados permiten observar o número detitulados segundo o volume de negocio da empresa/institución. Das455 empresas/institucións do Programa de Prácticas do ConselloSocial da USC para as que se coñece o volume de negocio, obsérvaseque máis da metade facturan menos de 2 millóns de euros anuais.Delas, 170 manifestaron ter contratados entre 2 e 9 tituladosuniversitarios. Das 132 empresas/institucións cun volume de negociode entre 2 e 10 millóns de euros, 106 teñen entre 2 e 49 tituladoscontratados. As empresas cun maior volume de negocio teñen máisde 10 titulados universitarios contratados.

Táboa 5: Nº de empregados con titulación, segundo o volume de negocio daempresa/institución do Programa de Prácticas do Consello Social da USC.

26


Figura 1 Nº de empregadoscon titulación, segundo nºde empregados da empre-sa/institución do Programade Prácticas do ConselloSocial da USC.

A Figura 2 representa os datos da Táboa 5, expresados enporcentaxes, como barras apiladas. Do mesmo xeito que acontecía aoclasificar as empresas/institucións por número de empregados, amaior volume de negocio da empresa/institución, maior porcentaxede titulados contratados.

Na Figura 3 pódese ver a porcentaxe de empresas/instituciónsenquisadas que teñen titulados contratados de cada unha dasgrandes áreas. Segundo as empresas/institucións enquisadas, máisdos tres cuartos (76,56%) conta no seu cadro de persoal con tituladosda área de Ciencias Sociais e Xurídicas, case 4 de cada 10 (38,28%)con titulados dalgunha ensinanza técnica e un 23,78% con tituladosda área de Ciencias Experimentais. Un 16,19% dasempresas/institucións teñen algún titulado de Ciencias da Saúde etan só un 10,62% algún de Humanidades.

27


Figura 2: Nº de empregadoscon titulación, segundo ovolume de negocio daempresa/institución doPrograma de Prácticas doConsello Social da USC.

Figura 3: Porcentaxe deempresas/institucións doPrograma de Prácticas doConsello Social da USC contitulados contratados, segun-do o ámbito de estudo.

Na Figura 4 representouse a distribución dasempresas/institucións do Programa de Prácticas do Consello Socialda USC, con sede en Galicia, por comarcas. Esta representaciónpermite ver como a comarca que concentra a maior parte dasempresas/institucións vinculadas ao programa é Santiago deCompostela (máis de 160). As comarcas da Coruña e Lugo teñenentre 130 e 160 empresas/institucións das enquisadas, e Vigo e Ferrolentre 100 e 130. O Salnés, Pontevedra e Ourense contan con entre 70e 100 empresas/institucións e as comarcas da Mariña Central, Noia,Barbanza, Deza e Sarria entre 30 e 70. todas as demais comarcasgalegas teñen menos de 30 empresas/institucións do programa, eexiste algunha comarca na que non hai ningunhaempresa/institución participante (as sinaladas en branco).

28


Figura 4: Nº de empresas/institucións enquisadas, consede en Galicia, por comar-cas.

4. Sobre acontratación de

tituladosuniversitarios

Neste apartado analízase o procesode contratación dun titulado porunha empresa ou institución doPrograma de Prácticas do ConselloSocial da USC: que razóns fan queunha empresa/institución contrateun titulado universitario, as vías queutiliza para atopar ao titulado, queaspectos son os máis valorados noproceso de selección e que tipo decontrato se lle fai ao tituladouniversitario.

Na enquisa citábanse diversas circunstancias, necesidades ourazóns que determinan que a empresa/institución decida contratarun titulado universitario. As empresas/institucións do Programa dePrácticas do Consello Social da USC enquisadas sinalaronmaioritariamente o imperativo legal para o desempeño dun posto detraballo determinado como razón ou circunstancia para contratar untitulado.

Dos demais items presentados na enquisa, outros tres forontamén destacados: obter recursos humanos con capacidade dedesenvolvemento profesional no futuro, desenvolver funcións denivel científico-tecnolóxico e incorporación de novas tecnoloxías oude metodoloxías de xestión. Estes resultados aparecen representadosna Figura 5.

Na análise por grupos de empresas/institucións segundo onúmero de empregados, hai que resaltar que asempresas/institucións que teñen entre 10 e 49 empregados destacano desenvolvemento de relacións con axentes externos como razóndeterminante para a contratación de titulados.

Nas empresas de entre 50 e 99 empregados, a primeira razónpara contratar titulados universitarios é a obtención de recursoshumanos, seguido do imperativo legal e da capacidade dedesenvolver funcións científico-tecnolóxicas.

No caso das empresas de 100 ou máis empregados, as razónsdadas para a contratación de titulados son un pouco diferentes. Nunprimeiro termo atopamos a obtención de recursos humanos, odesenvolvemento de funcións de nivel científico-tecnolóxico e aincorporación de novas tecnoloxías. Nun segundo grupo atópanse

31


Figura 5: Circunstancias,necesidades ou razóns paracontratar un titulado univer-sitario segundo as empre-sas/institucións do Programade Prácticas do ConselloSocial da USC.

incrementar a visión de negocio da compañía e o imperativo legal.

Preguntóuselles ás empresas/institucións do Programa dePrácticas do Consello Social da USC sobre as distintas víasutilizadas para contratar titulados universitarios. A vía sinaladacomo a máis utilizada foi a recepción de currículum vitae. Ademais,os resultados das enquisas amosan outras vías con alta valoración deutilización como o coñecemento da persoa no ámbito laboral arecomendación doutros empregados, clientes, provedores…, ou osanuncios na prensa.

A enquisa solicitaba, ademais, unha valoración da satisfaccióncoas vías utilizadas para a contratación de titulados universitarios.As valoracións en canto á satisfacción coas vías sinaladas como máisutilizadas foron altas.

A Figura 6 representa as valoracións da utilización dasdistintas vías fronte á satisfacción con elas. Utilizouse a mesmaescala, de 1 a 5, para valorar utilización e satisfacción, esta figuraamosa que sempre a satisfacción é superior á utilización, aínda quenon sempre as vías máis utilizadas coinciden coas de maiorvaloración na satisfacción. Segundo esta representación, a recepciónde curriculum vitae é a vía máis utilizada, aínda que é o coñecementoda persoa no ámbito laboral a vía coa que as empresas/instituciónsenquisadas se amosan máis satisfeitas. Preto delas aparece arecomendación doutros empregados, clientes, provedores...

32


Figura 6: Valoracións mediasda utilización fronte á satis-facción das vías utilizadaspara a contratación de titu-lados universitarios.

Pero ademais, aparecen outras vías nunha localización queindica que aínda que non destacan como moi utilizadas, osresultados da enquisa amosan unha alta satisfacción, en relación coautilización, por parte das empresas/institucións que as utilizaron.Estas vías son a Fundación Empresa-Universidade (FEUGA) e asofertas e bolsas de traballo a través da Universidade.

Outros resultados a ter en conta son a similitude, segundo aproximidade nesta representación, entre o INEM e o Servizo Galegode Colocación (SGC). A diferenza que as empresas/institucións doPrograma de Prácticas do Consello Social da USC fan das bolsas detraballo, tradúcese en que valoren mellor, en ambos os dousaspectos, as da Universidade fronte ás xestionadas por outrasinstitucións. E finalmente a escasa utilización, talvez por iso taménunha escasa valoración en satisfacción, doutras vías como asEmpresas de Traballo Temporal (ETT), internet, as consultorías ou aOficina de Servizos Integrados para a Xuventude (OSIX).

É posible facer esta representación para os distintos grupos deempresas/institucións do Programa de Prácticas do Consello Socialda USC, atendendo ao seu número de empregados. Esta permitedetectar comportamentos diferenciados para os distintos grupos deempresas/institucións.

33


Figura 7: Valoracións mediasda utilización fronte á satis-facción das vías utilizadaspara a contratación de titu-lados universitarios.Empresas/institucións doPrograma de Prácticas doConsello Social da USC conmenos de 10 empregados.

A Figura 7 representa a valoración da utilización fronte ásatisfacción, segundo as empresas/institucións con menos de 10empregados. Pódense ver algunhas diferenzas co comportamentoglobal. O grupo formado polas vías máis valoradas en ambos os dousaspectos (recepción de curriculum vitae, coñecemento da persoa noámbito laboral e recomendación doutros empregados, clientes,provedores…) aparece moito máis diferenciado das demais vías.Ademais, a diferenza entre elas é menor que considerando oresultado conxunto. Os anuncios na prensa baixan a súa valoraciónnos dous aspectos segundo este grupo de empresas/institucións.Estas respostas son as que hai que esperar neste tipo de empresascon poucos traballadores, xa que o contacto persoal entre osmembros é maior.

O grupo de empresas/institucións enquisadas con entre 50 e 99empregados (Figura 9) non inclúen a recomendación doutrosempregados, clientes, provedores… entre as vías con maiorvaloración conxunta de utilización/satisfacción.

Na Figura 9 pode observarse como o punto que representa arecepción de curriculum vitae está practicamente na diagonal. Istoindica que a valoración na utilización e satisfacción é a mesma.Fronte a este feito, convén salientar que no estrato correspondenteás empresas máis pequenas (Figura 7) afástase da diagonal e indicaque o grao de satisfacción é maior que o de utilización.

34


Figura 8:Medias de valora-cións, da utilización fronte ásatisfacción das vías utiliza-das para a contratación detitulados universitarios.Empresas/institución doPrograma de Prácticas doConsello Social da USC conentre 10 e 49 empregados.

A Figura 10 recolle as valoracións de utilización fronte ásatisfacción das empresas/institucións enquisadas con 100 ou máisempregados. Este tipo de empresas recollen como máis valoradas, enambos os dous aspectos, as mesmas vías de contratación de tituladosque o conxunto global. Aínda que a recepción de curriculum vitaedestaca como a vía máis utilizada e a de maior satisfacción, e osanuncios na prensa aparecen incluídos neste grupo. Tamén destacanas maiores valoracións das ETT, internet e as consultorías.

Parece lóxico que este tipo de empresas/institucións, conmoitos máis empregados, utilicen recursos máis diversos nacontratación de titulados universitarios, como así indican as maioresvaloracións das diferentes vías respecto aos resultados globais.Aínda así, as empresas/institucións enquisadas con 100 ou máisempregados, non rexeitan o coñecemento da persoa no ámbitolaboral e a recomendación doutros empregados, clientes,provedores… que seguen a aparecer no grupo de vías destacadas.

O seguinte punto do estudo fai referencia aos diversos factoresque as empresas/institucións enquisadas valoran nun tituladouniversitario, durante o proceso de selección para a contratación. Asmedianas dos datos recollidos nas enquisas permiten detectar catrofactores fundamentais na contratación de titulados: a titulaciónestudada, a especialización na carreira, a experiencia laboralrelacionada e a actitude durante a entrevista. En segundo termo,moitas das empresas enquisadas sinalan os seguintes factores: as

35


Figura 9: Valoracións, da uti-lización fronte á satisfaccióndas vías utilizadas para acontratación de tituladosuniversitarios. Empresas/ins-titucións do Programa dePrácticas do Consello Socialda USC con entre 50 e 99empregados.

Anuncios en prensa

outros

Recomendación

Currículum Vitae

Coñecemento da

persoa

(a),(b)SGC

INEM

Bolsas de traballo

doutras institucións

Internet

ETT

Consultorías

OSIX

1

2

3

4

5

1 2 3 4 5

utilización

sa

tis

fa

cc

ión

(a) Fund. Empresa-Universidade

(b) Bolsas de traballo universidade

Empresas/Institucións do Programa de Prácticas

do Consello Social da USC

50 a 99 empregados

prácticas na mesma empresa e os coñecementos de informática. Osfactores menos valorados, de xeito xeral, son os programas dedoutoramento, a reputación do centro universitario onde se cursaronos estudos e a recomendación doutras persoas.

Nas empresas/institucións con menos de 50 traballadores aactitude durante a entrevista parece ser o factor máis determinantepara a selección dun titulado. Nas empresas de 100 ou máistraballadores, ademais dos anteriores, tamén figura como menosvalorado a recomendación doutras persoas.

As valoracións destes factores, en media, pódense compararcos resultados obtidos no estudo realizado pola ANECA. Como sepode observar na Figura 11, os factores máis valorados segundo asempresas/institucións enquisadas teñen tamén altas valoraciónssegundo os resultados da ANECA. Con todo, atópanse grandesdiferenzas en moitos factores, moi valorados segundo o estudo daANECA e pouco valorados polas empresas/institucións do Programade Prácticas do Consello Social da USC. Concretamente, atópansediferenzas superiores a 1 punto (nunha escala de 1 a 5) nos seguintesfactores: os programas de doutoramento, as prácticas noutrasempresas, os coñecementos de idiomas, os coñecementos deinformática, os resultados do test de selección e a reputación docentro universitario onde estudou.

36


Figura 10: Valoracións dautilización fronte á satisfac-ción das vías utilizadas paraa contratación de tituladosuniversitarios. Empresas/ins-titucións do Programa dePrácticas do Consello Socialda USC con 100 ou máisempregados.

Unha mención especial merece o Programa de Prácticas doConsello Social da USC que leva a cabo un labor de achegamento aosdistintos estamentos da sociedade para facilitar a futura inserciónlaboral dos universitarios.

As prácticas en empresas non deben ser vistasexclusivamente, aínda que si principalmente, dende a perspectivadas súas capacidades formativas. As múltiples experienciasavaliadas tanto no noso país como no estranxeiro, poñen demanifesto claramente que as prácticas actúan coma un vieiro entreos estudos e o primeiro emprego.

As prácticas, se están correctamente trazadas e teñen unhaduración suficiente, deben romper o círculo vicioso que atrapa aosacabados de licenciar que non poden acceder a un primeiro empregopor careceren de experiencia e non poden adquirir experienciaporque non acceden a un primeiro emprego.

As prácticas en empresas deberían ser unha ferramenta deenorme potencial para a formación e a inserción laboral dos tituladosuniversitarios e unha alta porcentaxe das prácticas debería acabardesembocando directamente nun primeiro contrato laboral.

Na Figura 12 representáronse estas mesmas valoraciónsenfrontadas, de xeito que é máis sinxelo observar as diferenzas entreas valoracións dos dous estudos. Como se pode observar, os factores

37


Figura 11: Media das valora-cións dos distintos factoresna contratación dun tituladouniversitario. Comparativados resultados do estudo doConsello Social-USC e orealizado pola ANECA. 1

1O estimador utilizadoneste estudo pode ter unlixeiro sesgo motivado polodeseño non estándar utiliza-do (estratificado non pro-porcional, na segunda dasfases).

máis valorados coinciden aínda que non na mesma orde. As maioresdiferenzas atópanse nos factores menos valorados.

Nesta representación é sinxelo detectar a diferenza que asempresas/institucións do Programa de Prácticas do Consello Socialda USC fan na valoración prácticas segundo foran realizadas ou nonna mesma empresa. Esta diferenza é moito menor no estudorealizado pola ANECA.

A análise das valoracións dos distintos factores na contrataciónde titulados universitarios pode facerse diferenciando grupos deempresas/institucións segundo o número de empregados.

Na Figura 13 recóllense as valoración dos factores que teñenque ver coa formación académica dos titulados. A Figura 14 recolleas valoracións dos factores relativos á experiencia laboral-práctica.Na Figura 15 representáronse as valoracións da formación adicionale na Figura 16 as doutros factores.

Todas as figuras reflicten o mesmo comportamento xeral: asempresas/institucións do Programa de Prácticas do Consello Socialda USC con maior número de empregados dan maiores valoracións atodos os factores incluídos no cuestionario. Estas maioresvaloracións, no entanto, non modifican a ordenación resultante dosdistintos items.

38


Figura 12: Valoracións dosdistintos factores na contra-tación dun titulado universi-tario. Resultados do estudodo Consello Social-USCfronte aos do realizado polaANECA

Un último punto sobre a contratación de tituladosuniversitarios é o tipo de contrato co que se incorporan ao mundolaboral. As empresas/institucións do Programa de Prácticas doConsello Social da USC sinalaron que o tipo de contrato máisfrecuente para incorporar titulados universitarios áempresa/institución é o contrato en prácticas. Con frecuencias máisbaixas as empresas/institucións enquisadas sinalan os demais tiposde contrato na seguinte orde: contrato temporal, por obra ou servizoe contrato indefinido.

39


Figura 14: Valoración daexperiencia laboral-prácticana contratación dun tituladouniversitario por grupos deempresas segundo o seunúmero de empregados.

Figura 13: Valoración da for-mación académica na con-tratación dun titulado uni-versitario por grupos deempresas segundo o seunúmero de empregados.

Na Figura 17 represéntanse as valoracións que fan dautilización dos contratos os distintos tipos de empresas/instituciónsenquisadas, segundo o número de empregados. A utilización docontrato en prácticas é valorada de xeito similar por todos os gruposde empresas/institucións. Nos demais tipos de contratos existenmaiores diferenzas na utilización. Por exemplo, algo máis dun puntode diferenza (nunha escala de 1 a 5) entre a valoración que asempresas de 100 ou máis empregados e as de menos de 10 fan dautilización dos contratos temporais. Os contratos indefinidos taménaparecen máis utilizados polas empresas/institucións de 100 ou máisempregados.

40


Figura 16: Valoración dou-tros aspectos da formaciónna contratación dun tituladouniversitario por grupos deempresas segundo o seunúmero de empregados.

Figura 15: Valoración da for-mación adicional na contra-tación dun titulado universi-tario por grupos de empre-sas segundo o seu númerode empregados.

En canto á contratación de mulleres, ao redor do 50% dasempresas/institucións enquisadas afirman que, dos tituladoscontratados nos últimos anos, máis da metade son mulleres.

A Táboa 6 recolle a distribución das mulleres tituladas contratadassegundo o número de empregados da empresa/institución. NaFigura 18 represéntanse estes datos en porcentaxes.

Táboa 6: Porcentaxe de mulleres contratadas, segundo o nº de empregadosda empresa/institución do Programa de Prácticas do Consello Social da USC

A Táboa 7 recolle a distribución das porcentaxes de mullerescontratadas segundo o número de empregados dasempresas/institucións do Programa de Prácticas do Consello Socialda USC segundo o número de titulados contratados. Estes datos,expresados en porcentaxe, aparecen na Figura 19.

41


Figura 17: Valoración mediados tipos de contrato utili-zados segundo o número deempregados das empresas/institucións enquisadas.

2O total de empresas queaparece nesta táboa émenor ao de táboas anterio-res debido a que as pregun-tas sobre a porcentaxe demulleres contratadas incluí-ronse na segunda fase doestudo.

Táboa 7: Porcentaxe de mulleres tituladas contratadas, segundo o nº deempregados con titulación da empresa/institución do Programa dePrácticas do Consello Social da USC

42


Figura 18: Porcentaxe demulleres tituladas contrata-das segundo o número deempregados da empresa/institución do Programa dePrácticas do Consello Socialda USC.

2Nota da páxina 41

43


Figura 19: Porcentaxe demulleres tituladas contrata-das segundo o número deempregados con titulaciónda empresa/institución doPrograma de Prácticas doConsello Social da USC.

5. Sobre apreparación dos

tituladosuniversitarios

O éxito no mercado de traballo dostitulados, asóciase coa adquisiciónde coñecementos e competencias.Neste apartado recóllense ascompetencias valoradas nos postosde traballo ocupados por tituladosuniversitarios e a súa preparaciónteórico-práctica.

O obxectivo deste apartado é coñecer que formacióndemandan os empregadores e que valoración fan, en liñas xerais, daformación que amosan os titulados universitarios nos seus postos detraballo.

Un dos labores da universidade é facilitarlles aos seus tituladosa formación complementaria que demandan os empregadores e que,en moitas titulacións, non se contempla dentro da formaciónregulada (véxanse os coñecementos de idiomas ou os coñecementosde informática).

Case as dúas terceiras partes dos empregadores din que apreparación teórica dos titulados universitarios é boa ou moi boa,mentres que apenas pouco máis do dez por cento consideran que apreparación práctica o é.

Podemos observar que este comportamento se repite dentrodos distintos estratos de empresas, onde a valoración da formaciónteórica é sempre superior ao 3.5 e onde a valoración da formaciónpráctica está pouco por riba do 2.

No estudo realizado pola ANECA (ver sección de Precedentes,páxina 19), preguntábase sobre a preparación dos mozosuniversitarios ao rematar os seus estudos, sen facer distinción entrepreparación teórica e práctica. Os empregadores enquisados noestudo a nivel nacional valoraron esta preparación cunha media de5.52, nunha escala de 1 a 10 (esta valoración é superior ao valorcentral, 5. Neste estudo, a valoración media da preparación dostitulados –teórica e práctica- é de 2.95, case o valor central. Esta foicalculada mediante a media simple dos dous items).

47


Figura 20: Valoración mediada preparación dos tituladosuniversitarios.

As competencias profesionais constitúen o conxunto decapacidades, aptitudes e coñecementos necesarios para realizar asactividades de traballo cos niveis requiridos de calidade e eficacia noemprego. Neste marco, a avaliación das competencias que posúen ostitulados constitúe un elemento clave para medir a calidade daformación universitaria como preparador para a vida laboral. Nasenquisas a titulados universitarios realizadas nos últimos anos(poderiamos afirmar que as levadas a cabo despois do proxectoCHEERS), inclúense items que permiten a medición dascompetencias.

Pero, por que precisamos medir as competencias? Os datosrelativos ás competencias poden utilizarse para manter ou mellorar acalidade dos estudos de educación superior en canto á preparaciónque proporcionan para a inserción no mercado de traballo. Dentro daxestión da calidade produciuse, nos últimos anos, un cambio nasnecesidades de información das persoas que se ocupan dos distintosaspectos da calidade da educación.

Mentres que hai uns anos a atención centrábaseprincipalmente no propio proceso educativo, hoxe en día préstasemaior atención aos obxectivos finais dos estudos universitarios, encanto a resultados desexados: unha maneira de que os estudosuniversitarios amosen a súa calidade é a través do rendemento dostitulados na práctica profesional.

É polo tanto obrigado preguntarse en que medida os estudossuperiores conseguen proporcionarlles aos titulados os requisitosnecesarios para comezar axeitadamente a súa carreira no mercadolaboral.

48


Figura 21: Valoración mediada preparación dos tituladosuniversitarios por estratos

3,65 3,65 3,68 3,61 3,64

2,24 2,26 2,25 2,05 2,23

1

1,5

2

2,5

3

3,5

4

4,5

5

Global menos de 10

empregados

10-49 empregados 50-99 empregados 100 ou máis

empregados

Preparación práctica

Preparación teórica

Preparación teórica e práctica. Valoracións medias.

Quíxose, neste caso, obter a visión dun axente externo áuniversidade: o empregador. Pedíuselle que valorase de 1 a 5 (demenos a máis) unha serie de competencias, tomando comoreferencia os titulados universitarios contratados nos últimos anos.

Táboa 8. Valoración media das competencias máis valoradas.

Entre as competencias que reciben unha maior porcentaxe devaloracións positivas (4,5), están a lealdade e a honestidade, acapacidade de aprendizaxe, os coñecementos teóricos no seu campo ea capacidade de traballo en equipo. Como menos valoradas aparecenos coñecementos de idiomas e a capacidade de liderado. Nas grandesempresas (máis de 100 empregados), tamén aparecen como menosvaloradas o pensamento crítico e os coñecementos prácticos nocampo.

Nas Táboa 8 e 9 achegamos as valoracións medias dascompetencias máis e menos valoradas.

Táboa 9. Valoracións medias das competencias menos valoradas.

A boa valoración dos coñecementos teóricos ratifica a respostadada polos empresarios no apartado relativo á preparación teórico-práctica dos titulados. As outras competencias máis valoradas podenexplicarse a través de estudos sociolóxicos. España obtén, na escalade individualismo de Hopstede, unha das valoracións máis baixasentre todos os países de Europa, o que manifesta un comportamentomáis colectivista, así é que a lealdade e honestidade, a capacidade detraballo en equipo e a adaptabilidade figuran entre as competenciasmáis valoradas. Para contrastar este resultado, novamente tomandocomo referencia o proxecto CHEERS, comentaremos que, no caso depaíses como o Reino Unido (cunha das valoracións máis altas dentroda escala de individualismo), as competencias máis valoradas son acapacidade de liderado e a capacidade de traballo independente.

49


Nas seguintes táboas pódense apreciar as diferenzas entre osdistintos estratos en relación co número de empregados da empresaenquisada.

Táboa 10. Valoracións medias das competencias máis valoradas para asempresas de menos de 10 traballadores.

Táboa 11. Valoracións medias das competencias menos valoradas para asempresas de menos de 10 traballadores.

Táboa 12. Valoracións medias das competencias máis valoradas para asempresas de entre 10 e 49 traballadores.

Táboa 13. Valoracións medias das competencias menos valoradas para asempresas de entre 10 e 49 traballadores.

Táboa 14. Valoracións medias das competencias máis valoradas para asempresas de entre 50 e 99 traballadores.

50


Táboa 15. Valoracións medias das competencias menos valoradas para asempresas de entre 50 e 99 traballadores.

Táboa 16. Valoracións medias das competencias máis valoradas para asempresas de 100 ou máis traballadores.

Táboa 17. Valoracións medias das competencias menos valoradas para asempresas de 100 ou máis traballadores.

51


Figura 22: Valoraciónsmedias dos coñecementos deidiomas por estratos.

Coñecementos de idiomas

2,69

2,56

2,75

2,53

3,15

1,00

1,50

2,00

2,50

3,00

3,50

4,00

4,50

5,00

Global menos de 10 empregados 10-49 empregados 50-99 empregados 100 ou máis empregados

Dentro da comparativa por estratos poderiamos destacar que,en xeral, as competencias dos titulados obteñen valoracións máisaltas nas empresas de 100 ou máis traballadores (véxase o casoparticular dos coñecementos de idiomas). No caso dos coñecementosprácticos no seu campo, non existen case diferenzas entre estratos,onde todas as valoracións medias están pouco por encima do 3.

52


Figura 24: Pocentaxe devaloracións positivas decompetencias, coñecemen-tos e actitudes dos titulados.

Figura 23: Valoraciónsmedias da capacidade deaprendizaxe e da lealdade ehonestidade por estratos.

Globalmenos de 10

empregados 10-49

empregados 50-99

empregados 100 ou máis

empregados

Lealdade, honestidade

Capacidade de aprendizaxe

3,99 3,92 4,073,95

4,01

3,94 3,98 3,95

3,90

3,81

1,0

1,5

2,0

2,5

3,0

3,5

4,0

4,5

5,0

Competencias máis valoradas en tódolos estratos

Lealdade, honestidade Capacidade de aprendizaxe

As medianas obtidas para estes items están situadas no 4, salvoen casos como os coñecementos prácticos, os relacionados coacreatividade e a iniciativa, o traballo independente e baixo presión eos coñecementos de idiomas.

53


Figura 25: Valoraciónsmedias das competenciasdos titulados. Comparativados resultados do estudo doConsello Social-USC e do

realizado pola ANECA.3

3Ver nota 1 da páxina 37

6. Reflexiónsdende a empresa

Como ven as empresas/instituciónsaos titulados universitarios quetraballan para elas e cal cren que é oseu labor na formación dos tituladosson os puntos fundamentais desteapartado.

As valoracións que os empresarios enquisados fan de certosaspectos relacionados cos titulados universitarios e a súaincorporación ao mercado de traballo son moderadamente positivas.En concreto, e tomando como referencia a valoración global dosempresarios, constátase un maior grao de acordo en que a empresaten unha misión fundamental na formación laboral dos titulados(valoración media de 3.95, nunha escala de valoración de 1 a 5) e queos titulados teñen unha concepción errónea ou pouco clara do mundolaboral (3.59). En todos os grupos de empresas obtense esta resposta.

Tamén é cada vez maior a exixencia por parte do mundo daempresa na incorporación de titulados con amplos coñecementosdas tecnoloxías actuais.

Táboa 18. Valoracións medias do grao de acordo coas afirmacións expostas.

A porcentaxe de respostas positivas (valoracións 4 e 5), amosao grao de desacordo das empresas/institucións con que a formacióndos titulados é suficiente para incorporarse ao posto de traballo. Istoestá en consonancia coa baixa valoración que fan os empregadoresda preparación práctica dos titulados universitarios. O mesmorazoamento é aplicable a que os titulados coñecen os avances etecnoloxías actuais.

Tamén concordan a valoración da lealdade e honestidade,adaptabilidade... no apartado dedicado ao estudo das competenciascoas porcentaxes obtidas para o segundo dos items deste apartado: émáis importante o “saber estar” que os coñecementos adquiridospolos titulados na universidade.

57


Nas seguintes táboas pódense apreciar as diferenzas entre osdistintos estratos, dependendo do número de empregados daempresa/institución enquisada.

Táboa 19. Valoracións medias do grao de acordo coas afirmaciónsexpostas para as empresas de menos de 10 empregados.

58


Figura 26: Porcentaxes devaloracións positivas dograo de acordo coas afirma-cións enunciadas.

Táboa 20. Valoracións medias do grao de acordo coas afirmaciónsexpostas para as empresas de entre 10 e 49 empregados.

59


Figura 27. Porcentaxes devaloracións positivas dograo de acordo coas afirma-cións enunciadas. Empresasde 10 ou menos emprega-dos.

Táboa 21. Valoracións medias do grao de acordo coas afirmaciónsexpostas para as empresas de entre 50 e 99 empregados.

60


Figura 28. Porcentaxes devaloracións positivas dograo de acordo coas afirma-cións enunciadas. Empresasde entre 10 e 49 emprega-dos.

Táboa 22. Valoracións medias do grao de acordo coas afirmaciónsexpostas para as empresas de 100 ou máis empregados.

61


Figura 29. Porcentaxes devaloracións positivas dograo de acordo coas afirma-cións enunciadas. Empresasde entre 50 e 99 emprega-dos.

Observando detidamente as táboas de valoracións medias porestratos, vemos que as respostas presentan o mesmo patrón; é aempresa ten unha misión fundamental, a afirmación na que máisestán de acordo e sempre é mellor contratar un titulado na quemenos o están. Con todo, debemos sinalar que a diferenza nasvaloracións é a máis alta.

Convén sinalar que o menor grao de acordo no ítem ostitulados coñecen os avances e as tecnoloxías actuais atópase nasempresas de menos de 10 traballadores, fronte aos outros estratos.Un fenómeno case inverso acontece co ítem sempre é mellorcontratar un titulado aínda que o posto non o requira.

O grao de acordo/desacordo coas afirmacións enunciadasaseméllase ao obtido no estudo, a nivel nacional, levado a cabo polaANECA (os dous últimos items non aparecían na enquisa daANECA).

62


Figura 30. Porcentaxes devaloracións positivas dograo de acordo coas afirma-cións enunciadas. Empresasde 100 ou máis emprega-dos.

63


Figura 32. Valoraciónsmedias do grao de acordo,por estratos.

4Ver nota 1 da páxina 37

Figura 31: Grao de acordodas empresas/instituciónsdo Programa de Prácticasdo Consello Social da USC,

valoracións medias.4

64




7. Conclusións

Factores que determinan a contratación. Dentro dos factoresque determinan á empresa para contratar un titulado universitario,aqueles nos que a Universidade podería ter algún tipo deintervención son: obter recursos humanos con capacidade dedesenvolvemento profesional no futuro, desenvolver funcións denivel científico-tecnolóxico, incorporación de novas tecnoloxías oude metodoloxías de xestión.

A baixa proporción de respostas ao ítem sobre outrascircunstancias ou razóns que levan á contratación dos titulados ponde manifesto que a enumeración presentada nesta pregunta, aíndaque non fose inicialmente exhaustiva, resultou despois de todobastante axeitada.

A hipótese formulada en numerosos foros e estudos de que atitulación segue a ser determinante na inserción laboral, e sobre todono caso do primeiro emprego, parece corroborarse empiricamentenesta investigación.

Vías de contratación. A recepción de curriculum vitae é a víasinalada como a máis utilizada para contratar tituladosuniversitarios polas empresas/institucións. Outras vías con altavaloración de utilización son o coñecemento da persoa no ámbitolaboral, os anuncios na prensa, ou a recomendación doutrosempregados, clientes, provedores.

Factores valorados na contratación. A titulación estudada, aespecialización na carreira, a experiencia laboral relacionada e aactitude durante a entrevista, son os catro factores fundamentais nacontratación de titulados. En segundo termo, moitas das empresasenquisadas sinalan os seguintes factores: as prácticas na mesmaempresa e os coñecementos de informática.

Factores non valorados na contratación. En particular, haique destacar que non se valoran os programas de doutoramento, oscursos de posgrao ou máster nin os coñecementos de idiomas.

Tipos de contrato. Contrato en prácticas é a modalidadecontractual máis utilizada para incorporar titulados universitarios áempresa/institución. Os outros tipos de contrato aparecen naseguinte orde: contrato temporal, por obra ou servizo e contratoindefinido.

Contratación de mulleres. Ao redor da metade das empresasenquisadas afirma que, dos titulados contratados nos últimos anos,máis da metade son mulleres.

67


Teoría e práctica. Case os dous tercios dos empregadoresmanifesta que a preparación teórica dos titulados universitarios é boaou moi boa, mentres que pouco máis da décima parte considera que apreparación práctica o é.

Competencias. Entre o conxunto de capacidades, aptitudes ecoñecementos necesarios para realizar as actividades de traballo cosniveis requiridos de calidade e eficacia no emprego, as competenciasque reciben unha maior valoración son a lealdade e a honestidade, acapacidade de aprendizaxe, os coñecementos teóricos no seu campo ea capacidade de traballo en equipo.

A reflexión da empresa. Os empregadores consideran que ostitulados teñen unha concepción errónea ou pouco clara do mundolaboral e que a empresa ten unha misión fundamental na formaciónlaboral dos titulados.

A afirmación de que todos os axentes económicos debenaceptar a súa parte de corresponsabilidade no investimento encapital humano ten plena vixencia á luz deste estudo. Osempregadores, e entre eles os empresarios, consideran que aempresa/institución debe xogar un rol importante na formación dostitulados que pasan a formar parte delas, aínda que sexa dun modoinicialmente temporal.

A Universidade e as empresas/institucións deben promoverprogramas de cooperación que permitan aumentar o seu grao decoñecemento mutuo e identificar as posibles necesidades paradarlles reposta de maneira conxunta.

Dende a óptica dos empregadores, parece como se a USCestea a acreditar relativamente ben a formación académica. Encambio, a parte que lle corresponde no tocante á competenciaprofesional non está suficientemente desenvolvida.

8. Apéndice:cuestionario

Inclúese neste apartado o cuestio-nario aplicado no estudo.

71


72


73


9. Referenciasbibliográficas

LA UNIVERSIDAD Y LA EMPRESA ESPAÑOLA. Fundación CYD (2005).

PROXECTO DE INSERCIÓN LABORAL DOS TITULADOS POLO SISTEMA

UNIVERSITARIO DE GALICIA 1996-2001. ACSUG (2004).

LOS TITULADOS DE LA UNIVERSIDAD POLITÉCNICA DE VALENCIA Y

LOS EMPLEADORES. Vicerrectorado de Empleo. UPV (2004).

ESTUDO ESTATÍSTICO SOBRE A INSERCIÓN LABORAL DOS LICENCIADOS

EN MATEMÁTICAS DA USC (1997-2000). USC (2003).

MÉTODOS DE ANÁLISIS DE LA INSERCIÓN LABORAL DE LOS

UNIVERSITARIOS. Consejo de coordinación Universitaria (2003).

EDUCACIÓ SUPERIOR I TREBALL A CATALUNYA. AQU (2003).

FORMACIÓN UNIVERSITARIA E DEMANDA EMPRESARIAL. Xunta deGalicia (2001).

MODEL ASSISTED SURVEY SAMPLING. SÄRNDAL, C.E. SPRINGER-VERLAG (1991).

77


CONSELLO SOCIAL

ao mercado de traballo Incorporación do COMPOSTELA ... · Prácticas do Consello Social da...

Documents

Transcript of ao mercado de traballo Incorporación do COMPOSTELA ... · Prácticas do Consello Social da...