AD HISTORIAM ECCLESLE SU EC A N iE,

TEMPORIBUS A CONCILIO U PSA L PROXIMIS, /

ANNOTATA,

QU.*:

V E N IA A M P L IS S . F A C IJL T . P I I I L O S . IJP SA L .

PR/ESIDE

،>١،. FREDERICO FERDIN. CARLSONU l S T OR . P RO F. RE( ؛ . E F E V T R AO RDI N.

p n o r , K D،؛ U P H I L O S O P H I C O

p. ٢ .

AUCTOR

C A H O L U S G U S T A V U S "

SUDERM. NERIC.

IX AUDIT. GUSTAV. MIN. ٠. XIX APR. MDCCCXLVIII.

n. ؟ .٠. ١١ .

U P S A L I A E ,

KXCCnRBANT RKC. ACAI). TVPOGRAPHI.

bus liturgicis sed atis, quum religio E vangelica concilio e sse t؛i \ i o t Upsaliensi conflcm ata, nondnni tainen ecclesiae Svecanae status

et regiinen plane erat constitutuin et legibus descriptura, multa- ex lege acta ٩١١٨١٧ eo temporibus proximis e more magis ؛١، que

historiae illorum sé dederit !٢١) ,ita e s se , nemini الو0ه .sunt atque illam perturbationem animorum ؛ل1ااااا temporum , et motum

et rerum tere omnium publicarum cognoverit, mirum videatur. — re- ؛١١ Operae tamen pretium e st , perturbationem illam majoribus

J)US singulatim et (liligtmtius exam inare, quoniam ex illa constitu- Qdare ecc leslaé qualis illis tempori- ااا0(1؛أ،ن tio rermn posterior

bus fuerit status, breviter ostendendum nobis proposutmds;

0 liberioremالها1أ patria post reformationem ١٨ Ecclesiam nostra sejunctam fuisse majoremque potestatem ^١̂١١١٨ et a republica civili

retinu isse , quam apud plerasque ceteras g en tes, quae Liitherum -demonstrari p o te st, quorum firndssi ؛ااا1فأسم '' multis 1 administratio singularum dioecesium ét juris-؛ (ااا0اvidetur ١١١١١١١١ -٧١٨ manebat. De اااه'ا،ظال dictio ecclesiastica penes E piscopos et

lo Episcopos eligendi Ordinantia E cclesiastica Laurentii ?etri ) ،) ita praescriptum erat, ut aliquot ex ،•iero, una cmn ،aliis hujus-

p eritis , jurejurando obstricti e ligerent, quem maxime ١٨١١١١٨ ]nodi statin] ad regem pi‘0 confirmatione ٧٨٢٠ electus ؛putarent ؛١٠١١٨١١١٨)

mitteretur. Regnante Sigismundo l،oc ita mutatum e s t , ut ”clerus ٠٧٨١١١ ,capitulo et dioecesi” tres viros eligeret, ex quibus ؛cun

Stocbolm Aff Amuncl ز S\ren>،kd KyrkrorUilingcn, Tryclit ■١) ”آ1اا*ا.L X X V 1 1 I .٠١١،■ ”M .D .L X X I ااا>اه؛اا؛ن .Laurcntzson. Anno

v e lle t, rex nominaret l ) . Si baec o^^enre ،lleta ex praxi inter-

Cman اإ،ا؛بم- p u d S (.اماام!يامسم .n g a n g:'؛(.،-!r s0؛ S i g i s m u n d s (١

In ،•ايي'،ل(ااا،ء a tame•■■ v e r b a(؛R es )u t . ] . 4 1 7 . A قا!'،امآاو d a g a r s ocii p o s t u l a t o r u m e t c . ” u p u d B a u z i u i n : I n v e n t a r i u m االنا؛) '* s s e ; in A c i i s ■■،ءءأ1،،؛ة ةالاا،اءه ما،ء ت(ا'>(ث ال(ءأاء

d. X ا؛(؛(ل o؛in a r c h i v o (^ons ;ءا:الامa s in t e s t im o n io؛(u n d e ،n » j u r a u e ( © r«

sto،’ia u r4 ,؛) V ide B id ra g ti)) Svenska K y rk a n s oel• r ik sdaga rncs b .1 0 1 0 0, 1 0 4, I مه،ا .testå،،،)ets arkiv f؛R r c

vloresque ١̂٧ dnbias res, s، quae incid issent, sciscitari ] ) . — P ostea disputationibus aiiisque exercitationibus literariis ااإ-اءءمال؛اااا et industriam uniuscujusque in synodis explorare Episcopi coep e- runt, ut ad ampliora ofticia meritissimum quemque judicato pro- m overe possent •(د

أااااء Episcopo negotia d ioeceseos administrabant Eapitulares, qui, licet confirmatio religionis a rege Sigismundo data nihil pote- statis illis tribuisset, nisi in Episcopis eligendis et sacerdotibus

sententiam ferendi 3 ) , ab illo usque tempore parti- cipes regiminis ecclesiae fuerunt ي) . — Procuratores Episcopi rurales haberi possunt Praepositi, quibus ille nnmus arbitratu suo deferebat abrogabatque; 5 ) سااها1 inter cetera fu it, inspectionem habere clericorum , pastores in munere constituere, si quid com - missum e s s e t , inquirere, caussas autem gratiores ad Capitulum remittere 6 ) .

| ) Orriin. Eccies. ثئا7ا. ٢٠١ . L X I X , L X X V I. «̂٠٠٢٠٠٢ II. J ä r t a ,,Om Svenska kyrkans yltre skick och förhållande اا؛ا Staten efter re - formationen ؛(>■؛،) slutet a،' ةا(.اا• ااا،لن،تال،،اا'ا '’ K. w. II. 0 . A . A k a - «lcmicns I landl. X V I . 145.

V (ت ita Jo b . Riollieckii in 1 ااف1;م؛'ر؛>ءجاا Ribl. ■ l;،n،l|. II. p.A c ta Consistorii Eccies. Upsal. ٠١. t s Ju l . IG57.

3) Attamen ,,Speciali Confirmatione postulatorum etc.” apud H aa- zium p. 9 9 « , quae in multis discrepat ah i lla, quae apud Stiernman

١٠'؛؛ itII٢٠ Capitularilius tribuitur regimini Rioeceseos et jurisdictioni in- teresse. Episcopi nonnunijuam, Capitulo non rogato , de sacerdotiis deferendis decernebant j W a llq u is t , Uefordringsmal,p. 909.

Acta Capituli Upsal. antiquissima, quae in Archivo Consistorii رهasservantur, sunt Acta anno 19 9 3 .

ة) اا؛ااآه • Eccies. ثإا7ا fol. L X X V I . Acta Consistorii Eccies. Ups. d. نإو Xlaji IG3«.

6) © ٠̂٢ Eccies. ٢٠١. L X V I I I . — Acta Cons:ii Eccies. IJps. d. 7 et ثاو Ja n . 1 9 9 6 , 22 Sept. ! « 3 7 , 2 9 Febr. !« 4 9 . — « iskoparnesoeli Presterskapet* förening ؛ Nyköping ! « ! 2 apud Stiernman ت .§ 1 ه؛ااا

ju s Illuti paroecorttm vetu s, ut, quem vellent, p a sto em slbl ipsi e ligereu t, اس،ااالااإ1م electus ab Episcopo probaretur, quam- vis Ordinantia E cclesiastica conlirmatmu e sse t i ) , nihilo minus videtur parum valuisse. Epsaliensi certe ا!إ dioecesi in pastori- bus الاااءجم-ااس؛ة ita plerumque flebat, ut in paroeciam orbatam ٠٦ capitulo mitteretur, qui populum ambiret ejusque assensum capta- r e t; si g r o e c is placuisset, literis auctoritatibusque Capituli pastor declaratus e st; اة vero repulsam tulisset, Hiililo minus interdum factum est, ut a Capitulo muneri praeiiceretur 2 ) . Capitulum in illis muneribus deferendis l،oc sibi proposuisse videtur, ut quem- que ٢٢٠ merito et muneris ordine prom overent, quamquam illud, quod postea sollenne fuit, ut domus defuucti pastoris ”conserva- retur”, jamjam Capitulo interdum curae fuit .٩) . — Rex autem Carolus IX, E piscopos incusans, quod ill sacerdotiis deferendis contra jus et morem agerent, vetu it, ne quis sacerd os, antequam assensu paroecormn per litteras indicato ٠٦ rege " petiv isse t, paroeciae ulli praeficeretur 4 ) . Hoc ed icto , quod clero minus p laceret, a rege Gustavo A dolpho, quum prinuun regni potitus e s t , sublato 5 ) , illud tamen ratum m ansit, ne paroecis invitis obtruderetur sacerd os; notandum autem e s t , 'mento regio Gustavi Adolphi, neque in illo edicto Caroli IX, de jure praesentandi paroecorum mentionem fleri, quod tamen jus ؛٧ privilegiis Ordinis Equestris, quum ju s patronatus, "male congruebat, nobilibus datum e s t , strictim commemoratur. Episcopi p osthac, ut antea, sacerdotia deferenda in potestate ha-

أر foi. ¥.*¥¥¥-

٧٢.؟ ٠١.

!)nerunt ، ) , nlsl quod saepe Impediti snnt ]٥٢٠ noblllam patronatus

lm inoderato, quod lllls , pr ؛ ¥ ̂ le^ll؛ anno 1 6 1 2 datis, tributum ت) ,

licet rex minuendum putaverit 3 ) , privilegiis tamen anno 16 1 7

( ، ؛ ، ااconfirmatum est. 1 ١٠٦؟ Ordinantia E cclesiastica neque juris

patronatus ٨٠٩١١٠ beneficiorum regaiinm mentio fit, quamquam haec

In aliis literis publicis ب ٠٠٢١١١٨( temporum com m en^ aptqr. ٤٠٨-

firnmllone autem religionis, a rege Sigimnpndo data, et juramento

Gustavi Adolpl،؛ cautum e s t , licet jus praesentandi Episcopo et

paroecls tribueretur, ١١٠ quis, antequam regiam confirmationem

obtinuisset, beneficio ؛ ٠٦١̂٢٠ praeficeretur (qua notione regalia

omnia sacerdotia Earolus 1^ reddidit) 5). ?o^ieu v p fo , dissenr

sionc de Consistorio Generali orta , de 0 مالأا>ا1أال et fonte juris

regii beneficia regalia conferendi varie disputatum e st , quum re*

iilud ex speciali quodam jure patronatus repetendum putavit ء) ،

Eccl. l lp s , nulla po(ui Invenire Acta ؛؛o r*؛»،III Archivo Gon [( Sequentibus autem annis eodem fere ■uo,>()< .ا؛ما>(—اا؛تت allitorum

deferebantur, inisi quum nobiles arrogantes et ها،مإءمممم ,quo an tea J o h, ؛؟•■ م1صاا,Ini Dioecesi A^osie ؛,'•]piscoso et paroccis olficerent

ru>،،qu(' de Sacerdotibus promo-)؛' ' praeerat, in Synodis p l l»l.؛vendis agebatur. — Rudbccks Lefverme af Hcrwcghr in Link. D

I. 5ثمم؛ت; l a n d l . I I

٠٩•• E e c l e s . j u s p a t r o n a t u s 0 .سما. Il l1؟ ث؛و .a ) R a l len l> erg 1. c c, ااا'اإاا؛بم o m m e m o r a t u r , آلا v . R i s t .٠ .a p u d e a n d e m , l l i d r a g t i l l S v . K)

ه

١١؛€ qnidem interpretation؛ recentlori tem pore €onsensu،n est i ) ; clerici antem tennernnt ت) , in mnnere quolibet sacerdotali dete- rendo M agistratui, Ministerio et Auditoribus suum cuique jus e sse ; — Ministerium primmn sententiam rogari debere; — auditorum esse nominare et praesentare, quem sibi velint pastorem , n؛s، quis, legitbnmn (don ation e, a e d ic a t io n e , fundatione) jus patrona- tus «adeptus, ؛١١ suffragiis ferendis majore e sse auctoritate, salvo tamen jure ceterorum , debeat; — Magistratum, qui • • tritius et custos utriusque tabulae s it , ٨٠١١ ignarum esse oportere, quem ministrum ecc lesiae alat tueaturque, et qualis s it , qui de virtute et sanctitate praecipiendo et sacris procurandis animos civium moderetur; Magistratum autem jus suum et cura؛n in vocatione ministrormn Episcopis et Consistoriis delegasse , ex ce - ptis beneficiis regalibus, Episcopatibus, Supcrinlendentiis, Ee- ctoratibus e tc ., quibus ٩١١؛ praeficiantur, politice ejus intersit scire 3 ) .

Sub Episcoporum et t'oi،sisto،-iormn jus et jurisdictionem subjuncti fuerunt c leric i, ١̂ quid in munere administrando peccas- sent ،٠) vel contra bonestatem probitatemque com m isissent, de ١٠١١٠ rei apud judices seculares fle،•؛ non possent 5 ) . Lites quoque

.2 4 6 .I .؛{{١$ B i d r a g t i l l S t . S a m h ä l l s f ö r f a t t n i n g e n s , ١) ااأه'ح؟ا،زآ!ه

odo A r c l i i E p i s c o p u s؛T l iy se l iu s ” B i d r a g e t c . ” p . 6 7 . — Q » o n رو

r e g a l iu m e x p o s u e r i t , l e g i t u r i • ،I l a.)،»■ ا>اااااا، ؛ » ' ! >اااا؛ااا'ااا -I ءاا؛،>ا!ا؛ iP in rus

ens. 1؛ئ7. { ! is t . X X I I؛a m lin aT؛ti() S l

”e i i e r S ä t t , l iu ru e t t G e n . € o n s . niå u p p r ä t t a s 5 ر’ء0س) €f r

>). €)،'• r ؛' e s p o n s o ١٠١ (.I l a n d ) , t. I i . o. I.T. I l i s t . I I . 2 2 ة 4ل'ي'ا،و’*،*ا«؛

-I . 1 4 6 ) R e g i s S p e c i a l e j u s p a l r o n a l u s ” in s l i .1 (ماا«؛ا 0 2 4 .2t> A la r t

uo،؛ ,P a p i s t i c u i u ” ،،i e i t u r ; c o n t r a v e ro ,’j u s s p e c i a l e p a t r o u a l u s ■«٠١١٧،

p ،•oot;en w e d ) ،” A r t en e t s c e l e r a g r a \ io ra a la ie is e r a n t j u d i c a n d a . W e s t e r å s،؛(«■ g i t i a؛(I ' ' l

em ex A c t i s C a p . I Tps . r e-؛(I i . O . 1. c. C a u s s a m comumu>0!‘alr •.امم>ء؛ا

i £ءآ#ا#ءءاا,،؛• ،،■■■، t r r e Iiobis l i c e a t : 1 6 0 6 d . 6 A p r . D n . I*aulus

Consi- ٦، nonnmttqnnm (ئالأل؛لم privatae clcrieorum (e . gr. (te peeuniis interiores ؛٨ imne،، in e) auctoritate sua و0،ا» ,siorio dijudicatae ^tmi

a،l iitejn ex aequo bonoque coiupoueniam us(nn esse , potius quam -١٧، ‘ Omnes caussae m atrim oniales, quarmn -quartum gra ء0طالإل ئلهجالزاا(ء ة،اها eo ،m*،jor fuit, quod س'اس computatione canonica ر)ت a او'ا؛!ااا- , illicita (Xistijnata est راا»اال

iis «uni cognitae 3 رل0الء-؛ ) . Vitia quoque et scelera omnia, quae -publica luerentur, v e l, si noxiis illam coniunmciicr detre ل'(ا،ا؛ة

a , q u a e ؛ ، ،q u o d a m s a c e r d o t e , a r b i t r a t o s u o p u e r u m i i > » i n « ،i ،a

!هاا < u s ؛٨ ,o r e s ،،■ m p b i i u n i e r a n t ( s t o c ،> ) , c o n j e c e r a t ، ) ااا،ت•

■•-٢ ٢ m a n s i s s e t , p e r n i i o i t i m f r i g u s c r u s $0ا؛ة a < ،i e M e r c u r i i a ( l d i e m ا-(،اااااا'ء

i e r a t . Q u o n i a m n e g o t i o m a g i s t r a t u s s e i u » i n i s « ،ii s s < ‘i > t , a ، ( ؛ ،

M: ااا مرا;نا؛اااا،ا a j i ؛ ( < .j u s s i s u n t . — l ،مماء-ء »يخما؛ a ،، t e m p u s s e ،ااا> ، ؛اا ) (ا،ا' g r a t i a m < ]اا،الاا ا؛ة! ; s o ) ،( t u s P S S f t , s a c-• • • ، o ٢؛ i ،s d e ؛ ، l؛ ‘ a I l i u s , a n t e q u a m a j ( i ،! i e i b u s ( e g n o n sر i t 'اااال ( اا;'د، (ء؛إاإ م،ا ااا>؛ما> ( — ااو0ا، ا،إ؛ .d o t i o II0 II t ’u i ،g ،‘r ،- t u r

،١ .p o t e s t , q u o d d » e؛ o c o n j i ٢ ٢ t ، .g r .٢٢ ,s t i g i a m ; n ،،b a n t « ' » !٢٢ )،،j u s t a m e n

n م’دمز* o c e i i t i a m؛■■ u ra n ،io،-؛ju i j»ir، ١ e o ru m ,، s c،؛us »٢٢٧٠٠١^١ •،ه٢ ) e r ال؛ااار .essent. ما'هءتا O r d انا'ن، (i ا’ا' tem pa»*s؛ia s؛>،ni>،؛ (,n؛؛n()ere( ،t ( £ ،،m،(،■،')•

.L X X*٢ . c ،هءم’ا . a n o u i e a c o m p u t a t o s ٢ مء*،ا ٢ r a < ( ،i s > ؛ ٠. ا-،ءآا. اا،ا ٢ ٠ ١ (2 (ءا،اااااام تم0اا- .C f r m ٢.؛؟ n ،t i s ،o c i s i n A e t i s C i i p . U p s . m a n i f e s t u m

r ،m ،،،i e n S b y ،s ،; a p ؛ O؛ m f ” 'ا

c ta v ls se t, excommunicatione essent castiganda, «ad jurisdictionem ecclesiasticam ita pertinuerant, ut sacerdotum fuerit 'care et poenam ecclesiasticam subeundam ante publicam absolu- tionem constituere i ) . I« Ordinantia quidem E cclesiastica ( ٢٠١, XXX) l،aec scelera enumerantur; sed quuiu Articulis Orebrog. anno 1 5 8 6 e sse t sancitum , ut ؛٥ omnia vitia et pecc«ata, quibus lege communi nulla e sse t poenn constituta, sacerdotes Ordinantia E c- clesiasticå agerent, jus potestasque clericorum multo nimirum ara- سمااه'اdificat^ sunt; et in Actis 1؛ Upsal. Invenio, ejusmodi pec- cata nonnumquam a judicibus secularibus a^ 0'apitulum rem issa e s- se (د . Praeterea oiunes m aleilci, quibus, quum capitis poenam com m eruissent, Magistratus pepercisset, poenam ' darent 5 ) .

,,Ad cujusquc quidem sacerdotis officium jurisdictio e؟ clesi«*،- هءزاء pertinet, sed si quae graviores vel dubiae ؟ aussae incide- rint, clerici curule.؟ ad Ordinarium remittant”; 4 ) neque Ilis licuit quemquain Ordinario vel Praeposito inscio et Invito excommuni- care 6 ) , ueque quetnquam, qui publice esset absplvendus, nedum excominunicatum, poenitentia privata a b s o lv e r e s ) . Ex ؟ api{ulari- Vus autem unus fuit Poenitentiarius publicus, cujus fuit poeniten- tiain publicam constituere, poenltentem absolvere et poenam ec-

.Eccles. X X X I I , L X X V 1 I .0 0ء،ا

-١١١٧ In C ap i tu lo co inparu i t K a r in quaedam : ٠أءم؛تإ ji؛،M ٠٠٠ .0 رآل l i e r de pa roec ia S i in tu n a , quum pr iv igno suo crudeliss ime abusam

assessoribus per،؛l>atu;■، آ’م»ء»• l i t te ra s tes t ٠١١١١١ esse «lude* te r r i t o r i i til l C a- ١١١٠؛•‘!•> n،le de؛؛expressam leg em , s 1ا،؛عإ e؛icl اا'ا ا)(مر؛ا؛ص، e l te r

S i m l u n a, ؛ is،' ؛،a t t l،on sliall s i i t ,ئاا1ا؛،آ(اا p i tu lu in . R:o Illet' l،e،،ne .A c ta C a p . (Jps ”.ااسم1جذ، A l t tu n a ocb X h o rs tu n a nu näs tkom m ande'̂ -١١١ .5 7 8 .c• I I .١ H yrbop l ig t !«580• Nordström ٥١١١ Mandat ة(

' •“ .1 0 1 .v v i n g l l

L auren t i i p ،' t r i 1 5 6 0 ap u d l la l lm an 4. ا،ااهاء;م) I،• O . L X X V I I .1 1 7 .p •1()اه.ا،؛اار vandr l اا؛ا 1؛'،اا!،'ما 0ا'اا P e t r i ocl، L a r s P e t r i أأ1ةاا

.O r d . Eccles. X X X I I I رثö) I b id . X X V I I .

clesiaslleam irrogare م)ا Attamen in eaussis gravioribus poena

ecclesiastica a Capitulo praescripta videtur ت) , et munus Poeni- tcnliarii a ملهاه'ا IX «imo 1 6 0 4 est .•؛ubiatum 3 ) .

Nulla quidem certa poenae ecrlesiasticae genera in Ordin.

E ccles. constituuntur, sed Iioiuin arbitrium Poenitentiario permit-

titur; jejunia tam en, dummodo sine superstitione serventur, pre-

cationes certis horis faciendae, eleem osynae aliacquc largitione؟

pro facultatibus cujusque, et excommunicatio minor, ut idonea et

lic ita , commemorantur; poena ita institueretur, ut vitio contraria

e sse t et id reprimeret ي) ; nem o, nisi facinorum atrocimn et fla-

gitiormn com pertus, si vitae parcitum esse t, nudus ^nte portas

a c d s stare, vel ferro vinciri, juberetur. — Verberibus caedendi

nulla in Ord. Eccl. mentio flt ةأ( quo tamen supplicio Capitulum

Upsaliense saepissim e delicta coercu it, et interdum ad plures

aedes dari jussit 6 ) . Pecuniaria quoque poena multavit, quae

etiam tempore a Concilio Upsaliensi proximo ”Hiscopzsak” dic - ؛

لاللسمجىل'م ' poeniitentiae” t«mplo Cathedrali

:١ Ö rebroStadga 18 2 9 apud B a e l tc r , ,,K jrhoCercnionicrna”, Ed.

5:tia ٢. G18. Ord. Eccles. X X X ل،ءء«مل

Acta (ت Cap. IJpsal. ^a»s؛،u.

l رة iaazius p. 0 0 7 . Presterskapets beviljade bjclp 1G04, apud

Sliernnian 1 ا،ااا . I. ة8ا , Eodem tempore Archipraepositi et Decani

muliera sunt sublata; baec tria munera Kenieias et Paulinus restituta

v o l u e r u n t . A c t a Cap. U p s , ا1م 1ءأ Ju li i 1 6 3 7 , 1 8 Juli i e t 8 A u j j .

4) Cfr ”DomarcReglorna: A llt s trair bör vara till förbättr ing.”

5) Nempe ut poenae ecclesiasticae; fuit autem poena seholastica,

L X V I I I , L X X X I1 I .

-inve ،؛Exempla in Actis Capituli baud rara sunt. Atrocissim (ء

؛٢؛ة Sakören 2 8 ثيا apud

T lijse 1 inm, ” Handl. rörande Sveriges ؛!،re förhållanden under Gustuf

1.” I . 1 6 8 .

vel ad alios pios usus cx ;'apltull sententia solveretur ، ) . Neque ex more institutoque antlqiissim ae ecc le s ia e , neque ex notione vera et Christiana poeniten.iae publicae, qua peccatori, maleficium co n tesso , venia olfcnsionis ah ecclesia petita publice renuntietur,

jua،ri potest; originem procul dubio a ccc-؛ liarmn poenarum ratio

ilagellationibusque et bonis operibus, ؛1ا؛مح mi،)US؛)perunt a castigat quae ad libidines coercendas et poenitentiam testificandam in ec-

illa v u lgaris, مأاا؛اام nt; quum autem؛.clcsia Catholica usu vener

isfleri, post reformationem comprobari؛per ea justitiae Divinae sa p o sse t, nostrates ita interpretati sunt, poenas • • •' ١١٠٥

،١١ ,eadem fere , qua secu lares, natura e s s e , et eo spectare e^m plm n sta tu a tu r:،); quare i i , quorum e s s e t , admoniti su nt ̂ut, quoniam crebresceret impunitas a judicio seculari, disciplinam

ecclesiasticam ؛١١١- severe regerent 3 ) , ©mnibusqne magistratibus

un cojnmodarent i. peratum e؛( s t , ut ad l،oc antistitibus operam su

-Capitulis igitur fuit jus potestasque plurima maleficia poenis vin

A اا!ا Domkyrkan” — 21 ز،؛ءه, pr . ”2 Tunnor Råg ت 1)؛9و ٠١. ؟٤( 2 pun،i torrfisk till Coinmunitctct” — 7 Aug. ”5 Halor till Doin-”

.8 .p.'،g. G not ؛،a Cap. Ups. V ide ctiain supr؛ kyrkan” etc. A c

|alf lialfua C1 •اء0ئا ،١٠٠• ٠، andre ،٠٠١ thet både lian sielffucr 7). ”ا*ة Ecclcs. X X X seqq. Cfr Laurenti i Pe tr i Förkla- ٢٠١© ”.vårdnagla

.8 7 .c. I ١٠ ring öfver W cs te rås ©clinantia apud Tbyseliuin

3) "Efter man s e r , a t t vcrldslign sv،*rd،*t of،a ligger ned re , oeb icke liafrcr sin gå،،g såsom «let borde” © rcbroStadga 1 8 2 9 apud

be^ ٢٠١ Baelter 1. c. C l i i . - - ” ،her aflr a t sverdet icl،e så bijter som 7 Maj. 1 8 9 8 ; Rene- .١، .hoffdes” K . ©rdn. X X IX . Acta Cap. Ups

in- ا»اااا■ أ،ء؛م»م، ، a،،ا cestum cum consobrinn fuit - - - "efter u t ad omnia tompla م؛ااءء،!ر hade”, Capitulum زء ا>ةم«س«ء «،»«، ket

moecha, verberibus ؛،in Contractu Tierpensi ille, ad duo autem templ caederetur. A d ،، .I I

ا1أ*(اااات1ا , in ؛٣١١٠١١ ? ircogandis ncqne Icgc €ااسلال«ام neqnc tloofoll.؟

( ■ ??١١؛ astricti sunt. Quae Ordinantia £ c c ie s -disciplina ec ءا> .

r-iesiastic^ praescripserat. Concilio Upsalicnsl contirmaia su nt, ct

praeterea decretum e s t , u t, si qui،l amplius 0 })«s e sse res ipsa

docu isset, communi consensu Episcoporum ct Capitulorum ascri-

beretur a ) . Itaque ؛١١ comitiis Orebroénsibus anno 1Ö17 Episcopi

ct Superintendentes legem conscripserunt, qua quibusdam ditiis

sceleribusque certae poenae ecc lesiasticae constitutae sunt, ٩٧٨١١-

tumque et ad quem I>؛mn usum in signum ^ e n iteu tia e daretur,

est praescriptum 3 ) . Per eandem iegem flagellatio illa sublata

videtur ٠,) ٩١١٠١١١٨١٨ gravissim a poena est constituta, ut peccato-

res tergis nudatis ؛٨ manibus virgas tenentes ante fores templi

starent. Aequabilitas igitur juris et sim ilitudo, ne idem pecca-

tnin in D ioecesi alia aliter vindicaretur, bac leg e lata videfiir

clfecta esse 5 ) .

e s t q 'ua c e n s u r a e c c le s ia s t i c a h o m i- 1: ”مم،ال،اا 3 9 3 .D. 3 0 A p r (١ q u ia a u t e x i- ٢؛ ,cé a b s o l v a n t u r؛e id a e s in t c a s t i g a n d i , a n t e q u a m pul»l

t io؛،g e ) l؛،g n a ،s p e c u n ia s s o l v u n t , ll؛،n■ ٠٤ ,l i o , a u t v in cu l is affici s o l e n til , el>;>ntur, n ء«ء؛*1م؛؛؛*ة is i q u o d •■otious1؛ 3 2 7.) £o s , q u i d e c u m a s al io .sque r e d i t u s s ،،c e r d o t ا)م

Auctoritate potestatateqne Pontificis Romani in Ecclesiam Suecanaiu per reformationem subiata, ٩١١١١١٨ conata illa Snperin- tendentem vel ArcIliEpiscopum ecc le s ia e toti praeficiendi parum pro- fec issen t, nemo fuit, ٩٨١ legitima potestate et diligentia assidua res omnes ecclesiasticas curaret. Clerus Comitialis, ٩١١؛ ad CO- mitia fere annua convocabatur, de ecclesiastic is ٩٥٠٩٥٠ rebus deliberabat; sed comitia haud diuturna erant, et tempus de ne- gotiis universae civitatis deliberando fere consm nebatur, ut ٢٨٢١١١١١ reli؟ ui e s se t , ٩٥٠ de aliis rebus consultaretur; praeterea nulla erat Clero Comitiali et Collegio Episcoporum legithna potestas res ecc lesiasticas constituendi, graviores poenas anti؟ uamii vei ؛٨٧١١٠ Episcopo leg es dandi. ArchiEpiscopus هلما،امو princeps totius cieri habendus erat i ) , ؟ uibus tamen verlds major ٢٨١٥١٨٥١٠٠١٠ dignitas significata, nulla ٥٥١٠٨١ potestas ceteris Episcopis ٢١٠ auctoritate imperandi vel in administrationen، aliorum dioecesium se se interponendi tributa videtur e s se 2 ) . R eges ٩١١٠٩٥٠ pro im-

Synodalibus fG 4 4 in Archivo Con؛ :li lipsal. patet. Quaeri po tes t , fium Consistoria uinquam prima jud iea rin t caussas, quae apud judices sccutares antea dici debuissent, neque dictae essent أ etiam ٠؛ quando i ta factum s i t , saepissime tamen Capitulum IJpsaliensc pronunciavit , "M agistratum officio primum fungi” et accusatori (niälscgainten) ؟٦, - tisfieri debere, ante quam poena ecclesiastica daretur. (Hoe ( ) ااا؛ا >. Eccles. quoque praescripserat). Exemplum, quod etiam illustrandae ultionis gentiliciae esse po tes t , afferre libet: d. 5 Dee. ثإووا: ا؛ا -terae dac»l،i Bagge perlatae su n t , in quiku« mentio facta est dc r u - slico quodam, ٩٥؛ quattuor annis abbinc vicinum interfeeisset - - - - ” Han هآة1ا stå utan kyrka , dock i vapenhuset, ti lldess han vore för؟• likt med målseeanden ٠٠١• hade bekommit deras fr id sbre f.” Acta Cap. Ups.

]) Sigismunds Försäkring ang. ؟ eligionen.

2) I l la quidem verba ؛٨ Aetis Cap. Cpsal. d. 5 Aug. 0 4 وا le- gun tu r : ”conclusum est Dn. ArchiEpiscopuin ،Icbc،'،؛ ratione sui officii

ا»ااه««لء'ع Episcopum Arosiensem gravissime sui officii, e t si contra fecer it , a l؛quan

perlo saepe regim en eee lesla e atllgerunt; et eornm fuit E piscopos

celerosque praelatos nominare; sed ncquc omnibus relms Interesse,

e t , quodcumque factum e s t , cognoscere Ipsi potuerunt, neque

Cancellaria regia ٢٠٢٥١٧ idoueum fuit, ubi ecc lesiasticae age-

rcnt.nr.

Quamobrmn compluribus in rebus singulae d ioeceses societa-

te s separatae haberi poterant, quippe quum su is quaeque guberna-

toribus, suis legibus ١) , quiu €، ،؛٦١٥ suis caerim oniis uterentur.

Ordinantia E cclesiastica ٨١١١١٠ 1571 prom ulgata, Concilio Upsall-

ensi ٨١١٠٠ 1ةوة erat confirmata; sed quum in quibusdam emen-

danda videretur, Upsallae 1 5 9 5 decretum est, ut tota recensere-

tur corrigereturque, quae res, quamvis saepe ill comitiis ageretur

et rogationes ؛errentur ت) , qumn nihil procederet, non est mlran-

(١٠١٨, E piscopos et clerum dioecesium singularum singulas leges

legi communi subrogare couatos es;se. Caerimoniae ecclesiasticae

usque ٨ tempore liturgiae perturbaitae erant. 1اا Concilio Upsa-

liensi, ١̂١٨٠٧٨١١١ caerimoniae papltstlcae ut statim emendarentur,

٨١١٨̂ ut paullatim et placide abole*ren،ur, decretum est. Manuale

Suecanum postea recensitum et novum anno 1 6 1 4 est editum 3 )

M art. 1 6 2 4 da to , d ic i tu r؛ ”Ingen Episcopus ä r den andres princeps

a u t dominus, utan de äro a l le f r a t r e s et Collegae, liba 1 ءجأ؛ا ن em-

ا»ل،*عء ء^»،ز divino, oel، är allenast ArchiEpiscopus ratione ordinis et honoris primus, non velut 1 ا أ أ aut 1'rinceps inter Consiliarios, sed

velut Consul in Sena tu .”

] ) D e l e g i b u s e cc l e s i a s t i c i s j . ؛؛1 اا'>اأ،ا'ا'ما v id e L i n k ö p i n g s B i b i .

I l a n t l l . I I . 3 1 2 p ;؛ e r L a u r e l i u m p o s t e a inu l tae r e s n o v a e a d d i t a e

s u n t . O r d i n a n t i a E c c l e s . W ex io n e n . s i s [ ء؛اثاا;ا.؛آ e s t a اا،;الالاا؛اه ,

E c c l e s . S a m l i n g a r t t : ،le f locken. D e G e z e l i i ” C o m m o n i t i o n ib u s ” v i^ e

B a e l t e r ]. c . p . 8 2 . — I n f e r i o r e s q u o q u e c le r i c i in b is l e g ib u s f،؛r e n -

d i s i n t e r f u e r u n t , q u o n i a m i l la e i•■ S y n o d i s s a e p e l a t a e s u n t . T u t o r e s

C b r i s t i n a e h a s l e g e s i l l e g i t i m e l a t a s r e p r e h e n d e r u n t . ” P u n c t c r pä ٥٠

K . M : t s v ä g n a r p r o p o n e r a d e p r c s t c r s k a p e t i N y k ö p i n g ،١. 3 ، J a n .

1 6 4 0 ” (C o l i . N o r d i n . A c t a p u b l i c a 1 6 1 1 — 1 6 4 4 ) .

2 ) U b e r i u s d i c i t u r a p u d B a e l t e r 1. c. p . 7 3 s e q q .

3) B a e l t e r 1. c. 8 4 st‘،؛q.

1ي

١١١١© tamen ٩١١١١١١١ non ©mnes in sacris faciundis uterentur saccr* d otes, ل؛ااهمح،ا؛الااإا © caeremoniarum tolli non potuit l ) .

Itaque Gustavus Adoiphus, cui summa reipu^icae const؛tu- tae et com positae laus tribuatur, ecclesiasticarum quoque rerum statui© ordinare, et عل quandam similitudinem et ' cum administratione rerum civilium redigere cup iens, Gonsistorium Generale instituendum proposuit. Cujus r e i, quamvis in Suecia nova et ignota e s s e t : ، ) , exempla ex civitatibus E vangelicis Cer- maniae peti potuerunt. Ibi jurisdictio E piscopalis statim post re- formatiouem sublata est eo tantum m od o , quod ?!•؛ncipes eam tueri et judicia exsequi desierunt. Brevi autem apparuit, auctori- late Episcopali اا0اا omnino supersederi p o sse ; caussas matrimo- niales ad judices civ iles remittere ineptum et alienum visum e s t , clerus defensoribus censoribusque carere non potuit, vitia scelera- que pessim i exempli ecclesiastic is quoque poenis coiirceri opor- tuit. Superintendentibus tutelam clericorum et censuram , pastori- i»us poenarum ecclesi.asticarmn arbitrium et caussarum matrimonia- limn dijudicationem m andare, primo cogitaverant; quod quum ١١٠© expedire videretur, T،،eologi W ittenbergenses, qui e.x ¥eter i et Novo '1'estamento, in ecclesiastic is quoque rebus tuendi puniendi- que ،nunus Principibus e s s e , demonstrarunt, ab E lectore Johanne l riderico petierunt, ١١٠ jurisconsultum designaret, ٩٧١ ipsius nojni- ne jurisdictionem ecclesiasticam conticeret. Ordinibus autem . ؛١٢٠

ال؛ا؛;،اال-الآل ^axoniae petentibus, Consistorium primum W ittenbergae

Senatns monuit c i e- اال؛اام،1؛ا، caerimoniarum ا؛مم؛ص؛ا؛لئ»؛ع> i)c [(

(5 4 K. 0. Lv. I l is ،, p اا؛ا idrag،؛ IG 57 (Tbyselius ااا>انم؛؛،؛ااا'ااا ruiu toriaIia ili Comitiis Nycopianis, ^ o r d . Acta؛؛IG40 (Acta Con

Theologi ©١١١، 15 3 9 institutum e s t , cujus a e s s o r e s fuerunt ؛١١١١١٥ der Kirchen w egen ©٧٠ 0 Jurisconsulti, quibas, ut ”seineالاا et

,٠١٦١١٨![ .t؛Befehishaber” , E lector ju s suum circa sacra H]audav paroecias recognitionis caussa quotan- ٢١١!؛ ,praeter jurisdictionem

plerisque civitatibus consti- ؛١١ nis circumire. Consistoria deinde ma ecc lesiae E piscopalis con-؛-tuta sunt, etiain in e is , ubi antea fo

(.١ servata erat

Custavus igitur Adolplius, suadente Axelio Oxenstjerna ,)هGeneralis anno 1G23 conscrip- ،•؛؛primam Instructionem Consisto

lmjus Consistorii a ssessores essent Archi- ؛١١٠١٨ Secundum م)ق sit E piscopus, Episcopi et A rosiensis, Concionator Regis

cum Archidapi- ٨١١٠ ,U psaliensis .سل!ال et Theol. P rofessor اا؛الا! fe ro , duobus Senatoribus et tribus Assessoribus judicii summi

!loim iensis; Archidapifer et ArchiEjdscojius praesidium alternarent. 16 3 4 confirmatae optime ٠٨١١٥ regiminis ءملمام'ا ratione ٠١١١٨ Ilaec

Senatus esset sedes imperii et in collegia ita di- ٩١١٠ ,congruunt sidente uno ex quinque m agi-؛videretur, ut cujusque coiiegii, prae

stratibus suprem is, assessores ex s،enatu pauci cmn quibusdum -aliis ejus generis negotiorum peritis essent. Quamquam Consisto

eniin quoque vocabulo notatur) neque ١١٠٠) scu Collegium ؛!٨١٨ ؛١١٨٥ in Senatu tmurund erat — erat enim Archidapifer ااا 0آااا0 مااما؛يا suo

etiam judicii summi praeses — neque intermissione sedere sed

Cmntmmnodo sem el singulis am ii^Ioiinian) convenire debebat, !!uic

Consistorio cura custodiaque reiigionis orthodoxae committere- e^ ecc lesia stica s, ad Regiam Maj:tem rem issas,، 4) 0صاآاا ;tu r

idem tractaret, ct disseusiones inter Episcopos paroeciasque ortas

.Zeitalter der Rrforuiation V ؛١ « )] R anke , Deutsche Gcschichtc.3 seqqتم

.7 4 0 .Baazius p رق5) Omnia fere A c ta fle Consistorio Generali edita sunt a T h y-

Läroverkens H is to r ia, م1ا، ran،lc Kyrbans؛؛selio, Handlingar r Läroverkens ،٠۴١ Kyrkans اا؛ا .▼ء )،rebro 1 8 3 9 et 1 8 4 1 , et Kidrng

.1 8 4 8, ad quos l i b r o s uunc semel lectores delegamus ،م،ة€اأا،ام،ا .H is tU•■•،1 0, 1'(؛ 6 2 3 conscrip taeااسم ,s؛s(ruction؛X I I L ،٧١١١٧١٠« ■ ، 4) ؛X. 74)؛ ct in Instructione anno اا ،ت X V I tenuisse , ut apud Kaaziuui p

.2 0 Alurt. 1 6 2 4 , pa te t .٠١ ,p roposi ta , cx responso C le r i

dijudicaret; eodem a Capitulis dioecesium ^© vocari liceret. Con- slstorlmn Geuerale diligenter v ideret, ut Episcopi om nesque clerici

-otd^lo rite fungerentur, ut Academ iae ludique litterarum exsp ec

1 satisfacerent, ut nullus fleret abusus artis typographicae iin-ائ1اام m odestus, quare om nes libri, antequam prtlum subirent, ejus ceu-

surae subjicerentur, exceptis tamen ”probaiis auctoribus, quibus ”contradici non possit,

sistoria graviores caussas sacpisMine remittant” , Consistorium Gc- nerale seu Supremum ،W sse, interpretati sunt ■ ) . heqtte de auctoritate Consistorii Gener, o rn es cleriei cadeincensueruut; ا؛او enim , muitas r e s , quarum cura per Instructionem regiam Ituic Consistorio delegata e s se t , ab eo commode peragi n o n j)o s se ,s e d alias 0ااه pertinere, contenderunt; alii autem terruerunt, ”quae res bule Consistorio curae forent, quoniarn partim irr ordinantia E c- c lesiastica partim in Instructione fore perscriptae sin t, circum- scribere et definire facile e s se ”. Attamen in eo consensisse vi- dentur, quod noluerunt, summam potestatem rerum ecclesiasticarum penes Consistorium Gener, fore, sed gravissim as res ab ٠٠ ad Synodum provincialem (se u Consistorium Regni) remittendas e sse . Ordines autem Regni decreverunt, quamquam de personis et leg i-

٨١؟،! non conven isset, ut Consistorium pi'in)0 quoque tempore ،٥- stitueretur تم(

?roxim is quoque comitiis anno 1 6 2 5 Rex bac de ٢٠ cum clero eg it; sed quamquam jam con cesserat, ut Consistorium ex clericis solis constitueretur, et tantummodo postulavit, ut aliquot la ic i, qu؛ nullo Hisi intercedendi j؛ure uterentur, praesentes forent, niliil tamen effcctun! e st; quum Rex E piscopos !nuitis de c a u ss is , praeterquam quod aliis occupatissim i negotiis e ssen t, a Consi- storio excludendos putaret, et Episcopi contra niterentur, ut Cou-

Lpsaliense remissae ili ،ااااا)اا، (ائ؛ s a،l؛ul؛؛،ceteris Caj ه Caussae (١ 'ا ^اا« ؛ as،؛Matl .لئو؛؛ا .ه و ٨٢٢ :Hveuiuntur؛ Actis Cap. Cps. ra ro

eae inae-[؛■• Laurenti i Ostrobotbiliensis consanguineam in (juarto gradu a est؛na،؛Jquscopo Abocusi exan راو desponderat. com s y n e s , e m e d a n s a k e n e g e n t l i g e n • fort il l b J u l . I G o O : p ro v o c a t io a C o n s i s t o r i o G o t l ،o b u rg e « ،s i . I l a e c ج، M aj• e t

e x- ر'اشه؛،هال ء0؛؟»1ن(لها si q u o d C o n s i s to r i u m f lo l in ic n s c■،ا!ااه،ث ؛ t e r e.q u i s i e r i t

77 et 1 7،ئآ eriiman IAiksd. Ueslut2؛)S t

hane ؛١١ sistorlum cx Ipsis so lis constiiuoretnr; theslbns atttem

o aliqnot adversati sant i. sontentlam oonscriptis ex clero l،t؟.(

Sneela Instituendo nihil p o s te a, ،؛ا De Consistorio Generali regnante Gnstavo Adolpho, aetum e st; sed si per maximas res externas gerendas sibi lleu lsset, de proposito non destiturns fnlsse videtur a ) . Illo mortuo res iisdera fefe eontcntioulbus utrorum-

que denuo agi eoepta e st, neque quidquam etlectum. Interim arbitrarius Ille et incertus modus res ecclesiasticas agendi, cui per Consistorium Generale occurrere voluerunt, permansit; per- mansit caerimoniarum disslmlliludo et disjunctio dioecesium , a cces-

s patronatus; neque nova et correcta-؛sit immoderatio،• abusus jm le.x e cc le sia stica , quae ut ferretur, jam exeunte seculo proxime prl- ori decretum erat, ante tempora Caroli XI:mi toti ecclesiae S u e-

,canae e st constitu is

S ]١. 7ثي0. i c narrat R aaz ius (١

prae* ا6ثإق $؛امه Jun ii ١. تإه> .In privilegiis Academiae C psa l رت 11 exteras gentes studiorum liberalium caussa؛ scriptum es t , ut si quis

eo” nomen proli-،؛as؛peregrinare vellet, ’*in nostro Consistorio Eccles

lu،uni est؛tere tur. In Eivonia Consistorium cx laicis et clericis const opud Tliyselium); in Rorussia fortasse i tem; * ٠ (vide Acta

,certe Instructionis a rege Gustavo Ailolplio datae in Coii. N ord in

exstat, p e potestate '(’ا'