� � �Azpeitiko herri aldizkaria � � �2014ko otsaila � � �158. zenbakia � � � � � � � �

Abortua arautzeko PPren lege proiektuarenaurrean badute zer esana haurdunaldia etenzuen herritarrak eta emakume mugimenduak 20

� � �� � �

� � � � � � � � � sarrera 03

Argitaratzailea. Uztarria

Komunikazio Taldea. Azpeitia

Egoitza. Perez Arregi plaza 1, behea,

(Azpeitia, 20730)

Telefonoa eta faxa. 943 15 03 58

Posta elektronikoa.uztarria@uztarria.com

Posta kutxa. 227, Azpeitia

Lege gordailua. SS-860/2000

Zenbakia. 158.a (2014ko otsaila)

Urtea. XV.a (1999ko azaroan sortua)

Maiztasuna. Hilabetekaria

Diseinua. Eregi Komunikazio eta

Euskara Zerbitzuak

Publizitatea. 685 730792 /

oalegria@uztarria.com

Bazkidetza. 943 15 03 58

Tirada. 2.500 ale hilero

Inprimategia. Leitzaran Grafikak

Azaleko argazkia. Uztarria

Webgunea.www.uztarria.com

Uztarria herri aldizkariarenlaguntzaileak (erakunde

publikoak)

Uztarriak Bai Euskarari

Oharra. Uztarria

Komunikazio

Taldeak ez du

bere gain hartzen

herri aldizkarian

adierazitako

esanen eta

iritzien

erantzukizunik

iritziaInkesta. Organikoabirziklatzen al duzuetxean? 13

mamiaFelipe Murillo.Musika, bizitzaulertzeko ezinbestekoosagaia 04Klik! Manolo eta MikelSanjuan aita-semetailagileen hainbat lan,argazkitan 16Uztaro kooperatiba.Egungo kontsumoereduaren alternatiba,kontsumo taldeak 24

jakitekoBestaldetik.Pilotalekutik kanpoere, badu zer kontatuIon Etxeberriak. 34

� � �2014KO OTSAILEKO UZTARRIA ALDIZKARIAN ZER?� � � � � � � � � � � � � � � � � � � �

24

Ba al dakizu eskualdeko albisteak biltzen

dituen Urola Kostako Hitzak hamar urte

beteko dituela hil honen 20an?� Uztarria

16

04

egin zaitez bazkide Uztarrian

1.060bazkidegara Uztarria Komunikazio

Taldean; eskerrik asko denei.

Herri aldizkariaz gain, Uztarriaren produktuakere eskuratuko dituzu. Uztarria Komunikazio Taldeak

orain arte 13 liburu, CD 1 eta biografiak txikiak atera

ditu. Bazkideak baino ez ditu jasotzen, urteko kuota barruan.

� 943 15 03 58

30euro diraurtean. 110.000 euroko

aurrekontua dugu 2014an.

Liburuxka biografikoak. Julian Bereziartua, Leo Etxeberria, Valentina Agirre, Santi Lazkano, Amaia Garmendia, Enkarna Arregi, Iñaki Bergara, Bernardo Aizpitarte ‘Kabra’, Enrike Zurutuza, Maria Jesus Arregi

mamia � � � � � � � � � kultura04

FELIPE MURILLOirakaslea eta musikaria

Koruak ez du garaibateko erakarpenik”Ikasketaz psikologoa, lanbidez irakaslea, musikarikgabe, ordea, ez du ulertzen bizia. Indarra ematen dienbizitzako doinuez aritu da solasean. �� Ainitze Agirrezabala

B izitzaren doi-nua tristea litzateke oso musikagabe Felipe Murillorentzat. Sal-tseroetan saltseroena, karnaba-letan, martxoaren 1ean, musikabandak eta Kbae koruak Sana-gustinen (22:30)egingo dutenguatekean hartuko du parte. Alkategai aurkeztea bakarrikfalta al zaio Felipe Murillori?Kar, kar, kar. Hori koadrilakorenbatek bota izan dit, noiz edo noiz.Felipe Murillori faltako litzaiokefutbolean ibiltzea, adibidez, edosartzen den saltsetan gehiagozentratzea, askotan denera ezinailegatu ibiltzen da eta horrekfrustratu egiten du.2010eko saninazioetan,Marea Arroxa ekimenarenbaitan, osatu zenuten elek-

tro txaranga. Geroztik,indar handia hartu duzue... Bai, kalejira egiteko aitzakia har-tan Eztake taldean elkarrekin ibili-tako jendea elkartu eta hortiksortu zen elektro txaranga. Espe-ro ez arren, formula hark arrakas-ta izan zuen eta, harrezkero, bate-an eta bestean jo izan dugu. Julian Barrenetxea abesba-tzan ere bazabiltza. Abesba-tzara jende gaztea erakar-tzea zaila omen da. Zer izandaiteke irtenbidea? Pentsatu askotan egin dugu,baina formula magikorik ez dugutopatu. Hor gauden gazteoi askogustatzen zaigu abestea; gehie-nak umetan hasi ginen, Antxietanlehenbizi eta Barrenetxean gero.Oro har, beteranoak asko eta

� � �DATUAK� � � � � � � � � � � � � � � � � � � �

� � �Jaio. 1987ko ekainak 12.� � �Herria. Azpeitia. � � �Bizitokia. Azpeitia. � � �Lanbidea.Irakaslea eta musikaria.

abesbatzarekin abestu beha-rra ez da ba xamurra izango?Noski, hor parranda egiten ez du-tenen koltxoi handia dugu. Egu-nekoak badu bere alizientea, kan-tatzearen aitzakian raba batzukjan,umeen danborrada ikusi...Gustatzen zaizuna egiteak bestebizitza sozial bat ematen dizu.Musikarako zaletasunanondik datorkizu?Aita Extremadurakoa da, flamen-ko zalea eta etxean kantatzeagustatu izan zaio. Aitarengandikjasotakoaz gain, lau urterako hasinintzen musika eskolan eta nahiedo ez beti zoaz xurgatzen.Pianoa eta biolina jotzen di-tuzu...Jo biolina; pianoa lardaskatu. Bio-lina ganoraz joz gero oso goxoa

“

gazteak gutxi gaude. Gakoa daadin beretsuko jendea elkartu etagiro ona izatea, baina kontua dakoruak une honetan ez duelagarai bateko erakargarritasunik. Hainbat herritako abesba-tzak ere zuzentzen dituzu.Zestoan urte batzuk eman geni-tuen umeen koruarekin, bainaedadean aurrera egin ahala itzal-tzen joan zen. Gaur egun, 3-6 ur-teko umeei musika-tailerrak ema-ten dizkiet Arroa-Behean etaZestoan. Getarian Elkano hel-duen abesbatza zuzentzen dut. Gauez parrandan musikariibili eta hurrengo goizean

kultura � � � � � � � � � mamia 05

da. Pianoarekin hasi nintzen ko-ruan laguntzeko behar nuelako.Sanjuandegiko Festa Ba-tzordeko kide ere bazara.Auzoa indartzeko auspo onaizan da batzordea.Bai, hor asmatu genuen taldesendoa osatu eta geure arteangiro ona izanda. Eta orain asmatunahi da dinamika hori beste ge-nerazioetara transmititzen. Auzo-lokala lortu dugu eta erabilpenhandia ematen ari zaio. Hori zenasmoa, kaletik aparte geratzenden auzoari bizia ematea. Orainondo legoke arlo soziala ere lan-tzea. Ideiak ez zaizkigu falta. Sen-tsazioa dut gauza askotan nabile-la eta ematen dudala aurpegia. Nibezalako saltarinak ere beharkodira, baina funtzionatzen baduteda atzean dena ematen duentalde sendo bat dagoelako. Inoiz planteatu al duzu mu-sikatik bizitzea?

Musikatik bizitzeko modua da, az-kenean, klaseak ematea. Nikematen ditut Zestoan, Getarian...baina horrek ez du bizitzeko ema-ten. Instrumenturen bat ondo do-minatuko banu eta haren ikaske-tak eduki klaseak emateko, bainahorretarako aukerarik ez dut. Mu-sikaren munduan nire ametsa li-tzateke orain arte bezala, aurre-rantzean ere disfrutatzeko aukeraizatea. Barrena husteko hain bideegokia eta librea da niretzat musi-ka. Txikitan oso lotsatia nintzeneta garai hartan ere musikak horieman zidan, askatzeko modu bat.Bakarrik egoteko gogoa dudane-tan pianoaren aurrean jarrita edoidazten husten dut barrua. Ikasketaz psikologoa zara. Psikologo lanean aritu nintzen, fa-milia hezitzaile, Diputaziora iris-ten ziren kasuekin, bi urtez. Aurre-tik, praktikak Argentinan egin ni-tuen, tratu txarrak jasaten zituztenemakumeei terapia bidez lagun-duz. Egoera gogorrak ikusi ditut,baina asko ikasi dut, batik batbeste errealitate sozial batzukulertzen. Zerbait txikia lortzen du-zunean ikaragarrizko poza duzu,baina lortu arteko bide hori frus-trantea da. Orain, berriz, Iraurginnago irakasle, DBHko lehen mai-lan tutorea naiz, eta psikologia,musika, gizarte... irakasten ditut.Ederra ari da izaten esperientzia. Musikak psikologo laneanlaguntzen al du? Musika emozioak bideratzeko,transmititzeko modu bat da. Eta,psikologia ere, azken batean, horida, sentitzen duzuna transmititze-ko gailuak ematea, nolabait. Etatransmititzen duzun horri besteikuspegi bat emateko modua es-kaintzea. Bi arloak oso lotutadaude eta musika erabilgarria dapsikologian. Azkenean, senti-menduekin arrazionala izan beha-rrean, sentimenduekin jokatzenduten bi disziplina dira. Denerako denbora al duzu?Bai, eta denbora librea hartzendut. Gauean, ohera joaterako,kaña bat hartuz jendearekin ego-teko beta hartzea gustatzen zait.�

���MOTZEAN� � � � � � � � � � � � � � � � � � �

GALTZEKO TXOKOA?Argentina.

AMETS BAT?Indibidualismoarekin bukatzea.

BIZIO BAT?Astegun gauetako kañak.

OROITZAPEN BAT?Edozein besarkada.

BELDURRA ZERI?Bakardadeari.

HASERRETU, ZERK?Erlatibizatzen ez jakiteak.

DEFINITU ZAITEZ...Entzuten eta ulertzen dakiendesorganizatu bat.

ESTIMATZEN DUZUNBESTEREN BERTUTEAMomentu bakoitza erlatibiza-tzen jakitea.

ZEUREKIKO EGITENDUZUN GALDERA?Zer ariko ote da bestea pen-tsatzen?�

iritzia � � � � � � � � �06

B izitzak bigarren aukerakematen dituela probestuz, zuzenbidea ikas-ten hasi nintzen duela bi urte eta erdi, buru-belarri, esango dut, zeren eta duela urte ba-tzuk EHUn matrikulatu banintzen ere, klaseeta azterketetara ez nintzen azaldu ere egin.Garai hartan, bizitzak eman didan aukerarikederrenaz gozatzea lehenetsi nuen, ardurakalde batera utziz. Damutzen ez naizen auke-ra, damutzeak, ezer aldatuko ez lukeen arren.

Eta urte batzuk atzeraxeago joanda, selek-tibitatea egin ostean, ziurrenik formakuntzamailan gehiegi eskaini ez zidan hautaketa bategin nuen, baina bizitzaren beste zenbait ar-lotan, eta bereziki harremanen eta elkarbizi-tzaren esparruetan, egin nezakeen onena.Gasteizera, Jarduera Fisiko eta Kirol Lizen-tziatura egitera, joan nintzen.

28 urterekin, hori behar den perspektibazbalora dezakedala argi daukat, baina 18 urte-ko ikasle batek hautaketa egiten duenean,ikus al dezake horrelakorik ? Ni behintzat eznintzen gauza. Medikuntza eta Zuzenbideanire aukeretan zeuden arren, ez nintzengauza bietako inork eskaini ziezadakeena au-rreikusteko. Kirola gustukoago nuen, eta gai-nera, errazagoa zen, eta Gasteizen.

Hala eta guztiz, etxetik kanpo bizitzeak,akademikoki (neuretzat) baliorik ez duenarren, derrigorra behar luke edozein ikasle-rentzat. Jakina, ekonomiaren menpekotasu-nak aukera hori itxita uzten die hainbat etahainbati, nere ustez, benetako injustiziadena. Aukeraketa egiteko garaian, batzueklanbide heziketa hautatzen dute, beste ba-tzuk unibertsitatea, eta beste batzuk lanerazuzenean hastea. Baina niretzat, inor ez dagai, adin horretarako heldutasun ulertezinbat ez badu, edo benetako barne grina, auke-raketa horrek suposatzen dizkion ondorioakulertzeko, goizegi da norbere bizitzaren non-dik norakoak, etorkizuna, marrazten hasteko.

Askotan pentsatu izan dut bikoteak ere an-tzerako egoeran egoten direla hainbatetan,

Aukera, akatsa, esperientzia

� � �Nire kasuan, argi dut,egoerak aldatzeko inoiz ezdela berandu, edo behintzataldatzen saiatzeko

� � � � � � � � � � � � � � � �hodei mendinueta� � �

hau da, behin hautatu eta dagoenari eutsiz,bestetarako aukerarik egongo ez delakoanedo, jarraitu, iraun, mantendu. Ikasketakamaitu eta lana lortu duenak ere, nahiz bene-tan bera asebetetzen ez duen egoera bateanaurkitu, jarraitu egingo du, bizitzeko baliabi-deak hortik lortzen baititu, aldatzea oso zailabaita. Dena hasierako hautura laburbildu dai-teke, eta hautu horrek eskatzen dituen haus-narketak eta balorazioak behar bezala egite-ko gaitasuna eta kontzientzia esperientziakematen du. Honela, bidean zehar topa dai-tezkeen arazoen aurrean jarraitu edo mereziez duen egoera batekin moztea, zer komeniden, balora daiteke. 18 urterekin, zaila.

Esperientziaren baloreaNire kasuan, argi dut, egoerak aldatzekoinoiz ez dela berandu, edo behintzat aldatzensaiatzeko. Era berean zortea dudala bigarrenaukera baldintza egokietan garatzeko, etahori guztiei ez zaiela gertatzen, bizitzaren go-

rabeherak direla medio. Bainabereziki, argi dut bizitakoesperientziak behar denikuspuntutik baloratzeak,

geure egoerarekin kritikoakizateak eta akatsetatik ikaste-ak irakasten duela norbera zein

den eta zer nahi duen, hanka sar-tzeko aukerak gutxituz.�

iritzia � � � � � � � � �08

Mundu morea, per-tsona moreek osatzen dutena da. Horiekoparitzen dituzten esaldiak, kolore horreta-koak dira. Morea betidanik mahatsarekin, ar-doarekin, alkoholarekin eta bere eraginarekinlotu izan dut, horregatik, alkoholaren eragin-pean egoten diren pertsonak dira. San Se-bastianak oraintxe pasatu direla kontuanizanda, idazteko gai egokia iruditu zait.

Interneten kolore morearen esanahia aur-kitu dut, eta alkoholak guregan eragiten duenegoerarekin bat datorrela ohartu naiz.

Kolore honek, gure buruarengan izugarriz-ko eragina du, beldurra kentzen duen koloreada. Inoiz ezer esatera ausartu garen pertso-narengana hurbiltzen gara, inoiz ausartu ezgaren gauzak esatera, esaldi moreak opari-tzera, askotan zentzurik gabeak. Pertsonamore bat mundu horiari buruz hitz egiteraetorri zitzaidan orain dela urtebete, gutxi go-rabehera. Aspalditik, pare bat hitz egin nahizizkidan eta ez omen zen ausartzen. “Aurkitual duzu zure pertsona horia?”, galdetu zidan.Pertsona more honek, mundu horiari buruzkoezer ez zuen ulertu baina niregana gertura-tzea lortu zuen!

Psikiatrek beraien gaixoak lasaitzeko era-biltzen duten kolorea dela diote. Zenbait per-tsona more, gehiegi. Ibiltzeko eta hitz egitekoera eta dena aldatzen zaigu. Zuhatz taberna-ra, denok txintxo-txintxo ilara batean sartzenari ginela, zerbait eskatu nahi zidan neskagazte batekin egin nuen topo: “La ordue?”,galdetzen zidan. Keinuen bidez jakin nuenordua galdetzen ari zitzaidala.Pertsona moreek imaj inazioz beterikoesaldiak oparizen dituzte. Fideon, neu testi-gu, nire lagun batez-txora txora eginda zego-en mutil batek, honakoa oparitu zion: “Nahialde dek Loiolabideko etxietan nerekin hipo-teka bat pagatzie?”. Berarekin egon nahizuela esateko era kuriosoa benetan! Egiaizango da kolore moreak imajinazioa gara-tzen duela.

Mundu morea

� � �San Sebastianen ondorenpromesa bat egin diot neureburuari, parrandan gaitristeez ez dut hitz egingo

� � � � � � � � � � � � � � � �nagore illarramendi� � �

Moreak erraz hunkitzen dira, zenbat aldizikusi ditugu besarkadak eta malkoak parran-dan? Zenbat aldiz bazter batean bi lagun, el-karrekin, pasatu diren gauza txarrak malko-tan gogoratzen? Nik ere San Sebastianenondoren promesa bat egin diot neure burua-ri, parrandan gai tristeez ez dudala gehiagohitz egingo. Mesedez parrandan, gai tristerikez! Parrandan malkorik ez!

Nire lagun Patxik orain dela urte pila iraka-tsi zidan bertsoak dioen bezela:

Neurria da kontuaAlkola dala ta ura dalasortu da hainbat endredoegunkari ta telebistatania dugu egunerobaina badakit sarri askotanjartzen gaituela berobaina alkola ez da hain txarraNeurrian edan ezkero.�

� � �ESANA DAGO� � � � � � � � � �

� � �“Iaz baino gehiagoegin eta lasterketabat behintzatirabazi nahikonuke aurten”

� � �“Lasterketalauetan niretzatjokatuko dutetaldekideek”UNAI IPARRAGIRRETxirrindularia

� � �“Garrantzitsuenada bertsoa aitzakiahartuta, jendeaurreko jardunariedo taularatzearibeldurra eta lotsagaltzen hastea”

� � �“Gero etaemakume gehiagodago eta oso mailaona ematen dute”NEKANE ZINKUNEGIbertsolaria

Unai Iparragirre ‘Txipa’.

� � �HIZKUNTZ ESKUBIDEAK� � � � � � � � � � � � � � � � � � � �

iritzia � � � � � � � � �10

Merkataritza zerbitzuaHerriko merkatariek eta ostalariek zerbitzua euskaraz emandezaten, materiala euskaraz eta doan eskaintzen dute AzpeitikoEuskara Patronatuak eta UEMAk. � Ainitze Agirrezabala

Herriko merkatariek eta ostalariek euren zer-bitzua euskaraz eman dezaten, Azpeitiko udala, Az-peitiko Euskara Patronatua eta Udalerri Euskaldu-nen Mankomunitatea (UEMA) elkarlanean ari dira.Urtea hastearekin bat, herriko saltoki eta ostalariguztiei 2014ko egutegia eta gutun bana bidali zaie.

Merkatariek eta ostalariek zerbitzua ematerakogaraian ahalik eta erraztasun gehiena izan dezaten,Euskara Patronatuak eta UEMAk urtean zeharrekozerbitzua eskainiko die. Bidalitako gutunean, es-kaintzen den materialaren berri ematen da: besteak

beste, faktura takoak, karteltxoak euskaratzeko au-kera, hiztegitxoak, oharrak, merkealdietarako mate-riala... Guztia euskaraz eta doan.

Edozer behar izatekotan, Euskara Patronatuare-kin –943814518 zenbakira deituta edo euskarapa-tronatua@erabil i .com helbide elektronikoraidatzita– edo UEMArekin –946279195/udale-rriak@uema-org– jarri behar da harremanetan. Ho-rrez gain, www.uema.org webgunean, ‘herritarren-tzako zerbitzua’ atalaren barruan, merkataritza zer-bitzuaren inguruko informazioa dago eskuragarri.�

� � � � � � � � � iritzia 11

Ikusi besterik ez dago. Kalekume peto-petoa naiz, kaxerotik ezer gutxi daukat. Bainahori axaleko kontua da. Zu eta ni, biok, etaUztarri berean lotuta gauden denok baserri-kumeak gara, gure zainetan ikuilu girokoodola daramagu (‘eau de ximur’). Inongo lo-tsarik gabe aldarrikatzen dut nire jatorria.Geure burua kalekumetzat daukagun iadenon gurasoak baserritik jaitsiak dira, etagurasoak ez badira, aiton-amonak seguru.Orwellen eboluzioan kaxeroak agropijobihurtu gara.

Periye� � � � � � � � � � � � � � � �txetxu urbieta� � �

Kontua da, denok hain gertuko eta etxekogenuen baserria, gure ondorengoek osourrunekoa izango dutela. Beraientzat baserri-ko kontuak, Olentzeroren kontuen parekoizango dira. Lotsarik ez daukat, barkamenikere ez baina etxe askotan gertatuko da: alabazaharrena bederatzi urte egitear dago etaikusi dituen behiak liburuetan eta telebistanbakarrik ikusi ditu (edo bide bazterren bateankotxean doala). Lehen andrearekin galtzenziren puntuak, orain seme-alabekin galtzenditugu (izan kupida).

Hori guztia urtarrileko periyek eragindakoburutazioa da. Txapelak bai , matrai lagorriak ere bai, eta batez besteko adinamezetakoaren parekoa, 70 urteren bueltan,eta lau hankakorik ez, erabat peri begetaria-noa. Hileroko hirugarren asteazkenetakobaserritarren festa azkenetan da eta periarenazkenarekin batera, gure zatitxo bat ereitzaliko da. Horiek ere aldatu dira (prakazuriak Lapatxen erre zituzten) baina zori-onez, akerren herria beti ondoan izangodugu.�

Produktu freskoekin, egunean bertan eskuz egindako masa

harrizko labean egiten dugu, benetako italiar zaporea bermatuz”““La PrimaVera”. Esanahi be-rezirik ba al du? Italieraz honako esanahia du: le-henengo benetako pizzeria. Ho-rregatik, produktu freskoekin lanegiteaz gain, egunean bertaneskuz egindako masa harrizko la-bean egiten da, benetako italiarzaporea bermatzeko. Non zaudete eta zer da es-kaintzen duzuena? Pizzeria berria Pablo VI.a auzoandago, 19. zenbakian. Ez ditugupizzak bakarrik egiten; horiezgain hamburgesak, ogitartekoaketa krepe gozoak ere egiten ditu-gu.

Egunero, 12:30etik 14:30eraeta 19:00etatik 23:00etara be-zeroen zerbitzura zabalik dugupizzeria, astelehen eguerdietanizan ezik. Eskaerak 943 083 460telefono zenbakira deituta ere

egin daitezke. Azpeitia eta Azkoi-tian banaketa zerbitzua ere ba-daukagu. Duela gutxi, gainera,www.laprimaverapizzeria.comwebgunea jarri dugu martxan. Nortzuk osatzen duzue lantaldea?Sustatzaileak 2007an jarri zuenproiektua abian Zumaian, eta seiurteotako lan gogorraren ondo-ren, Azpeitira zabaldu du. Garaizail hauetan, langileok asko es-kertzen diogu negozioaren jabea-ri proiektu hau martxan jartzera-koan gurekin kontatu izana. Elkarezagutuz lan-talde polita osatueta lan-giro ederra dugu.Pizza egilea italiarra izanik,nola bururatu zitzaion Eus-kal Herrian pizzak egitenhastea? 15 urtez Italiako pizzeriarik one-netan aritua da lanean. Joan den

rekin italiar pizzen kultura bertara-tzeko.Beste esatekorik bai?Hilabete daramagu lanean Azpei-tian eta azpeitiarrei nahiz azkoitia-rrei eskerrak eman nahi dizkiegueskuzabalik hartu gaituztelako.�

‘La PrimaVera’ pizzeriako lan-taldea . � � �La PrimaVera

udan, Euskal Herria ezagutzeraetorri zen. Hemengo lekuek etajendeak txunditu egin zuten. Azpeitiko San Inazioak eta Azkoi-tiko Andramariak ere ezagutu zi-tuen, eta inguru hau paregabeairuditu zitzaion “La PrimaVera”-

� � �PUBLIERREPORTAJEA� � � � � � � � � � � � � � � � � � � �

iritzia � � � � � � � � �12

UROLATURISMO.NET. Beti esaten diot neure buruari gure herriak eta baila-rak, orokorrean, potentzial turistiko handia dutela. Gaur egun, teknologia berriekindar handia dute gure artean, horrelako atariek: deskonturola, urolaturismo etabeste hainbatek gure herrietako turismoa eta merkataritza sustatzen lagundu deza-ketela iruditzen zait. Positibotzat jotzen ditut orrialde guzti horiek.

Garai berrietara egokituta

� � � � � � � � � � � � � � � �aitor gorrotxategi� � �

� � �URTARRILEKO ARGAZKIEN OINAK. HIL HONETAN...� � � � � � � � � � � � � � � � � � � �

IDEIAK. Modan dago ekintzaile hitza eta egia da gureekonomiak aurrerakada izateko baharrezkoak direla ekin-tzaileak. Hitz magiko horren batuta norberak izaten dunormalean eta horrelako ekimenak behar ditugu, ideiamordo bat eta ea bakarren batzuk aurrera ateratzen direnhorretarako behar diren baliabideak gauzatuz.

Ekintzailetasuna sustatu

AHALEGINA. Langabezia zertxobait jaitsi da gure herrian eta baila-ran azken hiruhilekoan; hala ere, Gipuzkoako bataz bestekotik goragaude oraindik eta ahalegin handiak egin behar ditugu hori horrela izanez dadin eta langabezia tasa txikitu dadin. Instituzioen lana ezinbeste-

Udalak eskualdean 20 lanpostu sortuko ditukoa da bultzada emateko eta komunikazio interinstituzionala zer esanikez bikoizketarik eta gaizki ulerturik egon ez dadin. Ea sektore pribatuahain ahul dagoen momentu hauetan sektore publikoak motorra mar-txan izaten duen.�

O raindik harritu egiten naiz batek besteariinteres politikoz aritzea leporatzen dionean, huraeta bestea politikarien ardura eta errua direlaentzutean, norbaitek apolitikoa dela baieztatzenduenean, apolitikoa izatea Realekoa izatea balitzbezala.

Alderdietako politikoei herriarekin hauteskundegaraian soilik gogoratzea leporatzen diegu, etabadirudi horretara murriztu dugula geure ardurapolitikoa. Alderdiek interes politikoak dituzteeta herri interes ezberdinak ordezkatzen dituztela-koan bozkatzen ditugu erakunde ezberdinetan poli-tika egiteko normalean alderdiek osatutako zerren-dak. Baina alderdiak ez dira subjektu politikobakarrak.

Badirudi bizitzako beste hainbat arlotan bezala,politikan ere txotxongilo bilakatu nahi gaituztela,artzain bati jarraitzen ikasitako artalde, bainapolit ika instituzionala burutzeko herritarron

Hitz egin dezagun politikaz� � � � � � � � � � � � � � � �amaia agirretxe� � �

ordezkari batzuk aukeratzeak ez du gure izatea al-datzen eta mugatzen. Ahaztu egin zaigu subjektupolitikoak garela, politika elitizatzea onartu dugu, gugeu egunero politika egiten ari garela konturatugabe.

Baina erabaki politikoa da erosketak saltokihandietan edo herrian burutzea, egunkari bat edobestea erostea, garraio publikoa erabiltzea,seme-alabak zein ikastetxetan matrikulatu erabaki-tzea... Gure bizitzan zein politikan, subjektu aktibo-ak gara eta honenbestez bozarekin delegatu ezinden erantzunkizuna dugu, gu gara sistema haulegitimatzen eta sarri birproduzitzen ari garenak, etagugan dago sistema hau errotik aldatzeko giltzaere.

Atzodanik hasi ginen biharra eraikitzen eta gaurdagoeneko ezin dugu atzokoan esku hartu, bainabiharrera bidean eta gaurkoaren nolakotasunean,gaurrak izango du azken erabakia.�

Galdetzen hasita, zertarako daude

komunak Perez Arregin, jendeak pixa

kale kantoian egiten badu? � Uztarria

Organikoa

birziklatzen al

duzu etxean?� A. Agirrezabala/A. Odria

IÑIGO LETAMENDIA51 urte

“Bai, ekimenamartxan jarrizenetik bereiztendugu organikoa

etxean. Aldaketa handiegirik ezdigu eragin, kontzientziatuzgero ez da asko kostatzen. Eginbeharreko zerbait dela iruditzenzait eta etxean denok egitendugu”.

DONATO UNANUE70 urte

“Pare bat urte dirabirziklatzen hasiginela. Ez du lanhandirik ematen,

eta egin beharra dago. Etxetikhasi behar dugu ohiturak aldatueta gauzak behar bezala egiten.Halere, Donostian bizi naiz etahan ez dugu edukiontzimarroirik eta, beraz, organikoaontzi grisera botatzen dugu”.

J. M. ALDABALDETREKU61 urte

“Ahal dena egitendugu, bainaoraindik ez dugu%100ean

birziklatzen. Badakit organikoabirziklatzeko ikastaroak-etaantolatu dituztela eta ea aurtensailkatzen hasten garen”.�

���INKESTA� � � � � � � � � � � � � � � � � � � �

� � � � � � � � � iritzia 13

T xikitan ez nuen amarekin intimitateaz hitz egiten, askoz gutxiago sexualitateaz, lotsagarriazen eta. Lagunek ere, ez zekiten. Lau neba-ahizpaizanda, jakitun omen zen Inesek esan zigun umeakzilborretik jaiotzen zirela. Garai ilun hartan sexua,matrimonioa, amatasuna... nahastuta zeuden etaplazerrak ez zuen lekurik. Lehen informazioa apaizhippy batek eman zigun, baina horretarako lehena-go El arte de amar irakurri behar izan genuen. Apaizak zioen amodiorik gabeko sexua kaltegarriazela.

Handitu ginen, sexualitate mota bakarra ez zego-ela ikusi genuen eta gizarteak bultzatutako aldaketasoziala islatzen zen osasun sisteman. Borroka on-doren lortu zen amatasuna eta sexualitatea ezber-dintzea.

Orain berriro, askatasunari beldurra erakutsiz,Estatu espainolaren legeriak gure intimitatea arautunahi du. Ahalegin horretan emakumeon gorputza

Plazerra Azpeitian� � � � � � � � � � � � � � � �miren alcedo� � �

kontrolatzeko lehen urratsa izan da. Gainera, etahau kontu zaharra da, gure onurarako egiten dutelaesaten dute; zer komeni zaigun ez dakigulako, umebihurtu nahi gaituzte.

Administrazio batek hori proposatzen duenbitartean, beste batek hezkuntza l ibreagoa,askatasunean, zabaldu nahi du. Azpeitiko UdalekoParekidetasun saila bultzatzen ari da sexuali-tatearen inguruko Plax! programa. Ikastetxeetan ha-sita, geroago gazte txokoan eta orain hilabeterokoazken larunbatetan Sindikatu Zaharrean sexualita-teaz hitz egiteko edo aholkuak jasotzeko paradadaukagu heldu guztiok, bai emakumezkoek, bai gi-zonezkoek, banaka, binaka edo taldeka. Gainera,emakumeen txokoan ikastaroak eta hitzaldiak ba-daude.

Beste leku batzuetan agian ez, baina Azpeitiraplazerrari buruz hitz egiteko aukera iritsi da. Bazengaraia!�

iritzia � � � � � � � � �14

� � �HAU HOLAXEENK� � � � � � � � � � � � � � � � � � � �

� � � � � � � � � � � � � � � �enok sudupe� � �

H emen ere gauzak ez daude ondo.Egon ziren hobeto, jendeak pentsatu zuenaberats zela, baina garai hura joan zen, eta ezdu ematen laster batean etorriko denik.Hemen ere krisia dago, gurean baino lehena-gotik, eta ahal duena egiten ari da jendea, bi-zirauteko.

Hitz egiten duzu batarekin eta bestearekineta etsipena nabari diezu hitzetan. Etsitadaude, egoerak ez duelako hobera egingo.Etsita daude, agintean dauden politikariekinez dutelako sinesten, ez baitute ezer egiten,baina ez dute sinesten agintea hartu nahi du-

Mundua� � � � � � � � � � � � � � � �eñaut frantzesena� � �

tenekin ere. Eta hala ere, jendeak irribarreegiten du, eta bere buruari barre egiten dio,eta elkarri esaten diote lehen ere izan zirelakrisiak, eta etorriko diren krisiak oraindik han-diagoak izango direla , hau ez dela ezer, biharere zerbait izango dela.

Aurrekoan, Maiatzaren 1aren plazanbazkaldu nuen. Bi ogi kozkor sobratu zitzaiz-kidan. Usoei eman nien lehena, puskaka. Le-henengo puska bat, gero beste bat. Usomordoa gerturatu zen. Guztiek zeukatenberen puska. Bigarren ogi kozkorra osorikbota nien, zer egiten ote zuten ikusteko. Uso

bakoitzak bere mokoarekin hartzen zuenajaten zuen eta berriro mokoka egiten saia-tzen zen. Egoera zalapartatsua zen, eta nikpentsatzen nuen beren artean borrokan-edohasiko zirela, baina ez, guztientzat zegoelaematen zuen. Halako batean, usoak kontura-tzerako, loro berde bat etorri zen auskalonondik, eta ogi kozkorra osorik hartu eta hanezkutatu zen arbola batean, usoak ezer gabeutziz.

Harrituta geratu ziren usoak, elkarri begira,zer egin ez zekitela. Gero, janaria topatzen ja-rraitu zuten.�

���� � � � � � iritzia 15

H ilabete honetan, Duran-goko azokan erositako diskoeta-ko batekin nator, Ken Zazpi etaEuskadiko Orkestra Sinfonikoa-ren diskoarekin, hain zuzen ere.

Diskoa Elkar diskoetxeak pla-zaratu du eta 2013ko abenduanaurkeztu zuten Donibane Loitzu-neko Jai Alai antzokian.

Lan hau hamaika abestiz osa-tua dago. Hamaika horietatik, be-tiko zortzi abestiez gain –Ilargia,Gernika...– hiru berri ere aurkitu-ko ditugu, Gereziondoa adibidez.

Proiektu honen zuzendariaFernando Velazquez konpositoregetxotarra izan da. Moldaketakegiteaz aparte, zuzeneko kontzer-tuen zuzendaria ere Velazquezbera izan da.

Beraiek diotenez, lan zaila izanda. Bai Ken Zazpiko musikariek,bai orkestra sinfonikokoek be-

Ken Zazpi & Orkestra Sinfonikoa

raien nortasunaren zerbait utzibehar izan dute talde lanarenemaitza hobea izateko. Velazque-zen hitzetan: “Denok galdu duguindibidualki, osotasunean irabaz-teko”.

Hala ere, bi urteetako lan go-gorraren ondoren merezitakofruitua jaso dutela esan dezaket.

Bidaia honetan, bi mundu osodesberdinak bat eginik aurkitukoditugu, musika klasikoarena etapop-rockarena.

Bien nahasketa horien emaitzadefinitzeko bi hitz besterik ezditut: profesionaltasuna eta doto-rezia.

Esan beharra dut ez naizelaoso Ken Zazpi zalea, hala ere,disko berr ia entzuten dudanbakoitzean oilo ipurdia jartzenzait. Haizeak, sokak, perkusiodesberdinak... abestiei izugarriko

indarra ematen diete eta agianlehen atentzioa ematen ez zida-ten abestiak asko aberastu dituz-te.

Nire abesti gustokoena Gerni-ka dela esango nuke. Lehendikere abestiak transmititzen zizki-dan sentipen eta irudiengatikgustuko nuen arren, orkestrarengehiturak sentipenak areagotzenditu. Tartean dauden soken doi-nuek, tinbalek... abestiari tentsioaematen diote, gerora bat bateansirena doinuak ere entzun daitez-ke, abestia behin eta berriz entzu-nez detaile txiki pila antzemandaitezke. Guzti honi esker, begiakitxiz gero, Gernikako bonbarda-ketaren momentura garraiatu gai-tezke.

Egia esan, disko honengatikezin dut ezer ere txarrik esan,osotasunean bikaina da.�

���KRITIKA� � � � � � � � � � � � � � � � � � � �Ken Zazpi&Orkestra sinfonikoa

Disketxea. Elkar.Argitalpen urtea. 2013.Abesti kopurua. 11.Salneurria. 18 euro.Datua. Fernando Velazquezkonpositorea Lo imposible, Elorfanato... filmetako soinubanden egilea da.

� � � � � � � � � � � � � � � �ane bastida� � �

Egurraren maisuakManolo Sanjuan tailagilea ohorezko bazkide izendatudu Kultur Mahaiak, egindako lana aitortuz. Uztarriakbilduma osatu du haren hainbat lanekin. �� A. Agirrezabala

�AQUARIUMEKO ATEA.Institutu ozeanarioaren 100. urteurrenean, 2008an, inauguratu zuten MikelSanjuanek tailututako atea. Ozeanarioaren armarria eta baleontziak ageri dira.

ERRENAZIMENTUKOA.Donostiako Askatasunaren etorbideko etxe bat zaharberritzean (1992), aita-semeek tailutu zuten egurrean Errenazimentu garaiko atea; gero, brontzerapasatu zuten.

mamia � � � � � � � � � klik!16

�

TAILERREAN.Manolo eta Mikel Sanjuanaita-semeak Pablo VI.eanduten tailerrean. Hamaseiurte zituenean heldu ziontailuari Manolok eta, orduzgero, gubiari lotuta eman dubizimodua. 1993an hartuzuen erretiroa, baina tailuariorain bizpahiru urte utzi zionerabat. Aitaren lekukoasemeak hartu zuen.Astigarragako Petritegisagardotegirako bukatzenari den aitonaren figurasinbolikoa.

klik! � � � � � � � � � mamia 17

�

‘AZPEITIKO KIROLARIA’ SARIAK.Azpeitiko Udalak urteko kirolari onenei sariak ematen dizkieeta iazko urteko sari nagusia, Azpeitiko kirolari onenarena,Oihana Goenaga igerilariak jaso du. ‘Azpeitiko kirolaria’sarietan Udalak banatzen dituen oroigarriak Mikel Sanjuanektailotuak dira.

�

�ESKAILERA ERRENAZENTISTA.Argazkian ageri den etxebizitza partikular horretarakoeskailera errenazentista “oso berezia” zizelkatu zutenegurrean aita-semeek, “detaile guztiekin”.

mamia � � � � � � � � � klik!18

�OROIGARRIAK.Azpeitiko musika bandan egindako lana esbandako kide bati erliebean egindako oroi

�EFEFE EFEFEF.Efefefe.�

KIOSKOA ETA PIBOTEA.Zarauzko Musika Plazako kioskoaren ornamentazioazeta herriko hainbat pibotetako armarria diseinatzeazere arduratu zen Manolo.

�

klik! � � � � � � � � � mamia 19

skertuzigarria.

KARMELO ETXEGARAI.Lehenbizi, Karmelo Etxegarai idazlearenbustoa zimenduzkoa zen, baina 1992an, MikelSanjuanek buztinean eredu berri bat egin etabrontzera pasatu zuten.

�KONTSOLA ETA ISPILUA.

Ispiluaren markoa ‘rococo’ estilokoa da;kontsola, berriz, ‘Luis XV’ izenez da ezaguna.Manolo Sanjuanen lana da argazkikoa. 1985-1990 urteen bueltan egindakoa, hain zuzen.

�

ErabakimenajomuganAbortua arautzeko PPren lege proiektuak ez du inorepel utzi. Haurdunaldia eten zuen herritarra etaemakume mugimendua, horren lekuko. �� A. Agirrezabala

A bortatzeko eskubideaarautzeko Espainiako Gobernua prestatzenari den lege berriak zalaparta eta kritika go-gorrak ekarri ditu. Lege proiektu murriztailehori abiapuntutzat hartuta, Uztarriak Azpeiti-ra ekarri du gaia eta haurdunaldia-eten duenherritar baten testigantza anonimotasunetikjaso du. Horrez gain, emakumearen gorpu-tzaren subiranotasunaren alde borrokandiharduten Bilgune Feministako kide MirenOdriozola eta Leire Ibargurenekin ere hitzegin du Uztarriak.

EMAKUME BATEN LEKUKOTZA� � �Adina. 25 urte. � � �Haurdunaldia etenzuen. Duela bi urte, 23 urterekin.

“Ez genuen ezkutuan eraman”

“Lau-sei asteko nengoela jakin nuen haurdunnengoela. Sintomak sentitzen hasi nintzen,ondoeza, goragaleak... Pentsatu nuen elika-dura arazoren bat izango zela, arraro suma-tzen nuen gorputza. Amarekin haurdunaldi-testa egin nuen, eta positibo eman zidan. Ba-

tuko banintz eten egingo nuela, baina bene-tan geratu nintzenean, ez dakit nire barrukoamatasuna piztu zen-edo, baina aurrera egi-teko fasea izan nuen. Ez genuen ezkutuaneraman, eta nahiko naturaltasunez bizi izangenuen guztia. Bikotekidearen eta nire fami-liaren aldetik asko hitz egin genuen. Baiezko-an nengoen arren, bi aste horri bueltakaigaro genituen. Batekin eta bestearekin es-perientziak eta iritziak jasotzen nenbilela, in-guruko batek galdetu zidan ea benetan umeaeduki nahi al nuen. Haurdun nengoela jakinnuenetik lehenengo aldiz benetan orduanegin nion galdera hura neure buruari. Hasie-ran nahiko itsututa nengoen, eta galderahura neurekiko egitean hasi nintzen pentsa-tzen zein puntutan nengoen. Askotan esatendigute ez dugula egonkortasun ekonomikoa,baina konturatu nintzen horren gainetik da-goela egonkortasun emozionala. Neure bu-ruari begiratu eta zer puntutan nengoen ikusinuen, eta benetan umea nahi al nuen neure-kiko galdetzean, jabetu nintzen ez zela huranahi nuena. Argi ikusi nuen ez zela une hartanegin behar nuena.

‘Gure

gorputza, gure

erabakia’

elkarretaratzea

egingo da martxoaren

8an, 19:00etan,

anbulatorio

aurrean

daezpada ere bigarren proba bat egin nuen,eta hark ere positibo eman zidan. Sinestu ezi-nik nengoen eta, orduan, Lagun Aro asegu-ru-etxearen bidez ginekologoarengana joannintzen. Hark baieztatu zidan haurdun nen-goela; ez dakit, lau edo sei asteko nengoen.

Hasieran asimilatu ezinik geratu nintzen.Inoiz ez nuen pentsatuko, baina hasiera bate-an haurdunaldiarekin aurrera egitea nahinuen. Ordura arte garbi nuen haurdun gera-

mamia � � � � � � � � � gizartea20

gizartea � � � � � � � � � mamia 21

�

Horretaz jabetu nintzenean argi nuen ezez-koa zela erantzuna. Lasaitasun handia senti-tu nuen erabakia hartzean. Gogorragoak izanziren aurreko bi asteak. Beldurra ere banuen,etorkizunean ondorio psikologikorik erangin-go ote zidan... Ez zen izan erabaki prezipita-tua. Ez ginen ezkutuan ibili, eta hori mesede-garria izan zitzaigun gauzak hobeto pentsa-tzeko.

Hala, haurnaldia etetea nahi nuela esannuen Lagun Aron, eta orduan Osakidetzarabideratu ninduten, herriko anbulatoriokoemaginarengana; eta handik Donostiako gi-nekologo batengana. Guztia doan izan zen.Ez dut gogoan zer informazio edo aukeraeman zidaten abortatzeko. Uste dut aukera-rik ez zidatela eman, bide bakarra zegoelaesan zidaten. Gainera, haurdunaldia etetekoepea amaitzear genuen.

“Delitu bilakatu nahi dute”Abortatzeko eskubidea arautzeko Espainia-ko Gobernuak aurkeztutako lege proiektuakpertsonalki asko eragiten dit. Horretatik pa-satu naiz, eta orduan aukera nuen aurreraedo ez egiteko. Erabakitzeko aukera izannuen, eta erabaki egin nuen zer nahi nuen etazer ez. Orduan, erabaki horren gaineko esku-bidea kentzea izugarrizkoa iruditzen zait.

Abortuaren inguruan ez da naturaltasunezhitz egiten, eta ikusten dugu inguruan bada-goela abortatu duen jendea, baina norberaritokatu arte ez zenekiena. Izugarrizko tabuadago gaiaren inguruan, eta halako legeek ezdute konpontzen laguntzen. Naturaltasunakendu eta delitu bihurtzen dute.

Pertsona bat derrigortasunera bultzatzeaoso larria da. Derrigortzeak ondorio larriakeragin ditzake emakumearengan, psikologi-koki, batez ere. Ekonomikoki aurrera irtengodu, baina norbera emozionalki horretarakoprest ez badago, ondorioak izan ditzake per-tsonak. Zorionez, ia beti dago familiaren la-guntza, baina ez da inondik inora bidezkoa.Atzerapauso hutsa izango da legea.

Gaiaren eta abortuaren inguruan informa-zioa ematea beharrezkoa da. Era berean,aberasgarria da horretatik pasatu dennorbaiten hitzak entzutea; behintzat erabakiahartzerako garaian tresna guztiak eskuraizan ditzala, baina abortatzeko aukerarekin,noski. Hor dago funtsa; nik ez dut inolakoondoriorik izan, eta ez naiz geratu duela biurteko bizipenetan trabatuta, benetan nahinuena aukeratu nuelako. Ondorio psikologi-koak bi aldetara jasan daitezke, eta hori ez daarrazoia abortuari ezetz esateko.

Haurdunaldia eteteko momentua beralatza izan zen. Hamar minutuz asko sufritunuen. Beldurra ere banuen, gero nola senti-tuko nintzen. Baina aske sentituz irten nin-tzen, eta ez dut arrastatu orduko ezer, arginuelako zer egin nahi nuen.

Haurdunaldia aukera bat bezala ulertubehar dugu, eta ezin da lotu emakumea ama-ren figurara”.

Urte askotako borrokaAbortatzeko eskubidea arautzeko PPren Go-bernuak aurkeztutako lege proiektua “inbolu-zionista eta atzerapauso izugarria” dela adie-razi dute borroka feministan dihardutenMiren Odriozolak (Azpeitia, 1944) eta LeireIbargurenek (Azpeitia, 1979). Abortuaren in-guruko legeak izan duen bilakaera “aipatze-koa” dela diote. 1970eko hamarkadaren erdialdera, Odriozola Bilbon bizi zen, han ari bai-tzen ikasten eta lanean eta, garai haietan, an-tisorgailuak despenalizatzearen eta abortualegeztatzearen aldeko borroka bete-beteanzegoela dio. “Garai hartan antisorgailuak ezzituzten ematen, debekatuta zeuden etaabortua baldintza guztietan kartzelarekin zi-gortuta zegoen. Bere garairako aurreratuazen Bilboko andre batek esan zidan halakoginekologorengana joan eta esaten banionikaslea nintzela eta artean ezkontzerik ez ge-nuela pentsatzen, antikontzeptiboak lortukonituela. Eta halaxe eman zizkidan. 1977an,antisorgailuen legeztapenerako aldarrikapenkanpainarekin hasi ginen eta ekimen askoantolatu genuen: elkarretaratzeak, manifes-tazioak...”.

Urte hartan bertan, Euskal Herriko lehe-nengo topaketa feministak egin zituztenLeioako unibertsitatean, eta Odriozolakparte hartu zuen. “Ekimen esanguratsua izanzen oso, 3.000 emakume inguru bildu gineneta han landutako gairik garrantzitsuenakabortua, sexualitatea eta planifikazio familia-rra izan ziren. Urte haietan, mugimendu femi-nistak indar handia hartu zuen eta borrokaasko egin zen”. 1979-1982 urteetan, esate-

rako, abortuak egiteaz salatuak izan ziren Ba-sauriko 11 emakumeri elkartasuna adierazte-ko lau urtez luzatu zen kanpaina. “Itxialdiakegin genituen, Bizkaiko Foru Aldundian le-henbizi, eta poliziak arrastaka atera eta komi-saldegira eraman gintuen; gero, Bilbokoudala hartu genuen eta ehunka emakumekbertan pasatu genuen gau osoa. Talde des-

berdinetan antolatu eta hainbat gairen ingu-ruan hausnartu eta oso interesgarria eta arra-kastatsua izan zen mobilizazioa. Lan askoegin zen eta borroka haren poderioz lortu zenemakume guzti haiek absolbitu eta kartzela-tik ateratzea, 1982. urtean”.

Hurrengo urtean, 1983an, Gobernu So-zialistak abortuaren bere lege proiektuaonartu zuen eta, 1985ean, abortuaren zati-kako despenalizazioa ekarri zuen araudi be-rria sartu zen indarrean. Hiru baldintzetan etaezarritako epeetan eten zezakeen haurdunal-dia emakumeak: haurdun zegoen emakume-aren osasuna arriskuan zegoen kasuetan–honek ez zuen eperik–, bortxaketa kasue-tan eta umekian malformazioak zeudenetan.

Ibargurenek gaineratu duenez, mugimen-du feministak borrokan segi zuen abortatze-ko eskubidearen alde, “beti pentsatu izanbaitugu abortatzeko eskubideak, gure gor-putzaren gainean erabakitzeko eskubideak,doakoa eta librea behar duela izan. Aldarrika-pen horiei esker, 2010ean, PSOEk bultzatuzuen abortatzeko eskubidearen aitortzan eta

mamia � � � � � � � � � gizartea22

�

� � �“PPren lege proiektuakontraesanez betetakodiskurtsoa da, 1985ekolegea baino atzerakoiagoa”

MIREN ODRIOZOLA

Bilgune Feministako kidea

� � �“Gure sexualitatearen,gorputzaren eta ugalketarengaineko eskubidearenkontrola estatuak du”

LEIRE IBARGUREN

Bilgune Feministako kidea

Miren Odriozola eta Leire Ibarguren, eta goian, eskubitara, abortatzeko eskubidearen alde Euskal

Herri mailan erabiltzen ari diren logoarekin.

Mozioa� � �Abortatzeko eskubidea arautzekoPPren Gobernuak aurkeztutako legeproiektuaren aurrean, AzpeitikoEmakume Mahaiak aurkeztutakomozioa aho batez onartu du AzpeitikoUdalak, otsaileko udalbatzarrean.

Mozio horretan, besteak beste,honakoa eskatzen zen: PPkaurkeztutako ‘Kontzebituaren etaemakume haurdunaren eskubideenbabeserako’ legearen aurreproiektuagaitzestea, “atzerakoia delako etaemakumeen eskubideak urratzen”dituelako. Era berean, Udalari eskatzenzitzaion “emakumeen autonomiarekikoeskubidea eta haurdunaldia-eteteaemakumeen borondatea direlaberrestea”, eta “abortuak osasunsistema publikoaren baitan egitearenaldeko hautua” egitea. Legearen kontrafeministak egiten dituzten “ekimenakbabestea” ere eskatu zaio Udalari.�

gizartea � � � � � � � � � mamia 23

sexu eta ugalketa-eskubideen espazioanzerbait irabazi zen eta 12. astera arte edozeinemakumek zuen borondatez haurdunaldiaeteteko eskubidea. Alabaina, PSOEk bultza-tu zuen lege haren onartzearekin, murriztebat ere eman zen: amaren osasuna arriskuanzegoen kasuak eperik ez izatetik 22. asteraartekoa izatera pasatu zen”.

“Moral bikoitza”Momentu honetan, abortuaren gainean PPkaurkeztutako lege proiektuak “esanahi sin-boliko asko ditu eta kontraesanez betetakodiskurtsoa da, 1985eko legea baino atzera-koiagoa”, Odriozola eta Ibargurenentzat. Izanere, lege berri honen arabera, egoera zehatzbatzuetan baino ezin daiteke eten haurdunal-dia: bortxaketa eta amaren osasuna arris-kuan dagoen kasuetan, hain zuzen ere.Umeak malformazioren bat duen kasua ez dulegeak jasotzen edo babesten.

Lege berriaren aurrean, “atzerapauso han-diak” salatu dituzte bi kideek. “Alde batetik,emakumeok gure gorputzaren gaineko era-bakiak hartzeko eskubiderik ez dugu. Guregorputzaren, sexualitatearen eta ugalketarengaineko eskubidearen kontrola estatuak dubere gain, horretarako dituen tresnen bidez.Bortxaketa kasuetan epaileak erabakikoluke; amaren osasuna arriskuan dagoenetan,berriz, medikuek. Eta horrek eragina du ema-kume guztiongan, ez bakarrik haurdunaldiaeten nahi dutenengan. Izan ere, sistema pa-triarkalaren oinarri sendoenetakoa emaku-mea kontrolatzea da; oinarrizko egitura fami-lia da eta, nolabait, abortatzeko eskubideaukatuta emakumea umeak izatera behartzendute, patriarkalari dagokion papera besteezeren gainetik betez”.

Bestalde, nahi gabeko haurdunaldiak era-gozteko modu eraginkorrena, emakumegazte zein helduei “hezkuntza afektibo-se-xuala eskaintzea” dela dio Ibargurenek. Ala-baina, “egun ematen ari diren murrizketekininformazio guzti hori ukatzen ari dira eta, gai-nera, abortatzeko eskubidea ukatzen zaie”.

Horiez gain, malformazioak edo dibertsita-te funtzionala duten fetuen kasuan ere “ema-kumeari abortatzeko eskubidea ukatzenzaiola eta, “egun egiten ari diren murrizketaguztiekin, justu, normatiboak ez diren gor-putz horiek, dibertsitate funtzionala dutenpertsona horiek bizitzeko eta bizi baldintzaduina edukitzeko oztopo pila ari dira jartzen”.

Legearen bueltan “norbere gorputzarengainean erabakitzeko eskubidearen erabate-ko ukazioa” dagoela salatu dute. “Etengabe,emakumearen gorputzaren gaineko erabakiahirugarren pertsonen esku dago, legeen edoestatuaren eskuetan. Hori da larriena”.

Odriozolak gaineratu duenez, “berriro ereemakumea erabaki bat hartzeko adina ezbalu bezala geratzen da, ume bat izango ba-litz bezala. Eta emakumeen eskubide horiekestatuaren, epaileen eta medikuen gain ge-ratzen dira. Hainbeste aldarrikatzen dute bi-zitza eta, gero, moral bikoitza dute. Egunero-egunero, munduan goseak hiltzen diraumeak, gizonen eskuetan hiltzen dira emaku-meak, eta horien bizitzak defendatzeko zeregiten du estatuak? Emakumeek, gizonek,gizarte osoak borroka egin behar du lege hauaurrera atera ez dadin”.

Gauzak horrela, martxoaren 8ko Emaku-mearen Nazioarteko Eguna antolatzeko, hila-ren 14an Emakumeen Txokoan egingo denbatzarrean (19:00) parte hartzera gonbidatudituzte herritarrak.�

1

2

3

1. Abortatzeko eskubidearen alde Loiolanegindako ekimena. 2. Manifestazionazionala. 3. Anexon egindako pintada.

“Bizitzeko eskubidea aldarrikatzen duteetengabe, baina osasungintza publikoanemakumeei abortatzeko eskubidea ukatuta,klase sozial baxuko emakumeak bizitzakarriskuan jartzera behartzen dituzte, horiekabortatzeko klandestinitatera joko baitute”.

Auzolana otarreanEgungo kontsumo ereduari aurre egin eta baserriengainbeheraren aurrean alternatiba erreal izatea duhelburu Uztaro kooperatibak�� Monika juaristi

E kologia, autogestioa,asanblearismoa eta zoriontasuna. Lau ardatzhoriek ditu oinarri Uztaro kooperatibak. Egunmultinazionalen esku dagoen mundu mailakoelikagai-merkatuak bultzatutako kontsumoeredu basatiaren aurrean alternatiba izatekonahiarekin jaio zen, eta euren asmoa eta hel-burua da herritarrei tokian tokikoa, garaiangaraikoa, ekologikoa eta baldintza egokietanlandutakoa kontsumitzeko aukera ematea,beti ere, lurrarekin eta ingurunearekin erres-petuz jokatuz, eta baserritarren egonkortasu-na lortuz. Guzti hori lortzeko, BeizamakoLeunda-Berri eta Amenabar baserrien ondo-ko baratzeetan aritzen dira lanean kooperati-bako bazkideak: Mari eta Esther Beobideahizpak eta Eddy Carrasco azpeitiarrak, etaherrian bizi diren Edu eta Sergio Marinanaiak eta Jorge Ortega, besteak beste.

Bi lagunek ekindako proiektua hazi da pix-kanaka, eta egun, berrogeitik gora bazkidedituzte, Gipuzkoako zazpi herritan banatuta:Azkoitian, Azpeitian, Getarian, Lasarten, Vi-llabonan, Zarautzen eta Zestoan. Bazkidebakoitzak izena ematean 30 euroko matrikulaordaindu behar du eta, hilabetero, 70 eurokokuota. Indarrak batu eta hobeto antolatzeko,herrietako bazkideak taldeka batzen dira, hu-rrenkeraren arabera. Talde bat osatzen duteAzkoitiko, Azpeitiko eta Zestoako bazkideek;beste bat, Zarauzkoek eta Getarikoek; eta hi-rugarren bat, Lasartekoek eta Villabonakoek. Azkoitiko, Azpeitiko eta Zestoako herri taldeko kideak hilean behingo bileran, Azkoitiko Matadeixen.

mamia � � � � � � � � � gizartea24

joatea egokitzen zaio. Horiez gain, beste laudeialdi inguru ere jasotzen dituzte lan jakinbatzuk burutzeko: “Belar txarrak kendu behardirela, patata ateratzeko garaia dela... Hala-koetan auzolan deialdiak iristen zaizkigu”,gaineratu du Ortegak.

Otarreak, asteleheneroBazkide bakoitzak astean-astean bildutakoaskotako produktuekin betetako otarre batjasotzen du astelehenero. Lau heldu elikatze-ko adina produktu izaten dira otarre bakoitze-an. “Zenbait kasutan bi familik edo laguntalde batek otarre bat hartzen dute, geroeuren artean banatzeko. 40 otarre inguru ba-

Baratzeetan hiru pertsonaz osatutako lantaldea aritzen da eguneroko lanetan. Baserri-tarrak dira, eta baratzeak aurrera ateratzekoegin beharreko lanez eta produktuen astero-ko banaketaz arduratzen dira, besteak beste.Astean behin, gutxienez, bazkideen laguntzaere jasotzen dute: “Igandero herri talde batjoaten da esku bat botatzera. Izan ere, astele-henetan banatzen ditugu otarrak, eta baraz-kien bilketa egin, produktuak kaxatan sartueta otarrak prestatu behar izaten dira bezpe-ran”, azaldu du Esther Beobidek. Txandaka-tzen joaten dira herri taldeak, eta baita herritalde bakoitzeko bazkideak ere. Beraz, bazki-de bakoitzari urtean hiru edo lau igandetan

natzen ditugu, baina kontsumitzaileak bikoi-tza edo gehiago izango dira ziur asko”, azpi-marratu du Sergio Marinek. Otarra bat gehie-gi suertatuz, erdia eskuratzeko aukera ereeskaintzen dute –70 euroko kuotaren ordez,35 euroko kuota ordaindu beharko da–.

Herri talde bakoitzak saskiak jasotzekolokal bat du. Azkoitiko eta Azpeitiko uztarota-rrek Azkoitiko Matadeixen jasotzen dituzte.

Erabateko autogestiora bideanUztaro kooperatibaren helburua erabatekoautogestioa lortzea da: bitartekaririk gabe,diru-laguntzarik gabe eta dependentziarikgabe. Eta urratsak ematen hasiak dira: lehen

medio –ekonomikoak, batez ere–, prozesua“oso makala eta konplexua” dela nabarmen-du dute. “Zailtasun asko daude. Inbertsioaeta lan handia eskatzen du erabat autonomoizateak. Horretan gabiltza eta bide honetatikjarraituko dugu lanean, baina poliki-poliki”,dio Carrascok. Hazkundea emateko eta ahal-men ekonomiko handiagoa eskuratzeko,ezinbesteko dute bazkide gehiago lortzea,eta horregatik, jendea animatu nahi dute koo-peratiba ezagutzera eta bertan parte hartze-ra: “Animatu dadila jendea. Oso ondo pasa-tzen dugu, eta gainera, tokiko produktu osa-suntsuak jasotzen ditugu. Proiektu polita daoso”, amaitu du esanaz Mari Beobidek.�

Uztaroko bazkideak auzolanean Beizamako Amenabar baserriaren ondoko baratzean. � � �Uztaro kooperatiba

gizartea � � � � � � � � � mamia 25

esaterako, baratzeetan landatzeko landare-en haziak kanpotik erosten zituzten. Orain,ordea, badute hazitegi txiki bat, eta osotasu-nean ez bada ere, euren haziak erabiltzen di-tuzte hainbat landare landatzeko. Negutegibatean ere ari dira lanean, klimak laguntzenez duenean barazkiak hobeto mantendu dai-tezen: “Orain arte aire librean aritu izan garabeti. Orain, negutegia eraikitzen ere ari gara,eguraldia lagun ez denean ere produktuak ezdaitezen galdu”, adierazi du Edu Marinek.Oraindik ez dago guztiz amaituta, eta horre-tan jarraitzen dute kooperatibako lagunek.

Inbertsio eta azpiegitura gehiago egitekoasmoa ere izan badute, baina zailtasunak

M uti l eta gizonaskok ez dute euren eiakulazioaren kontrolhandirik, ezta beharrik ere. Maitale bikainakizan daitezke, baita bikote finak ere. Eurenartea eta bikotekideekin izaten dituzten es-perientziak oso atseginak, intentsoak eta iru-dimentsuak izan baitaitezke. Baina beste ba-tzuen kasuan, isurketaren kontrol gutxi izateakasebetetasun eta segurtasun eza dakartza.

Bikotekiderik ez duten mutil batzuk, jakin-da euren eiakulazioa kontrolatzen ez dutelaiaiotasuna bereganatu oraindik, beldur izandaitezke ligatzeko eta, beraz, zailtasunariaurre egiteko, harremanak ekiditen dituzte.

Bikotekidea duten beste batzuk, aldiz,euren burua hozten saiatzen dira, egoerakontrolatzen edo bikotekidearengan gehiengustatzen zaiena ekiditen, adibidez, aurrez-aurre begiratzea, bularrak ukitzea, musu sa-konak ematea... Estrategia horiek guztiak ezdira benetan eraginkorrak eta zailtasuna are-agotzen dute eta antsietatea biderkatzen.

Kitzikapena erregulatzeko gakoakEzinbestekoa da arrakasta gutxiko saiakerakalde batera utzi eta harremanak modu berribatera bizitzen hastea. Sarketa ez diren joka-era erotikoetan trebetasuna garatzeak askolagundu dezake. ‘Klitoriaren-gidabaimena’ateratzea, ahozko sexuan trebatzea, norbera-ri eta besteari bost zentzumenak intentsukiestimulatzen ikastea, beldurra, konfiantzaedota boterearen jokoetan trebatzea. Oheaez da demostraziorako lekua, norbera izate-koa baizik, plazera sentituz eta partekatuz.

Horrez gain, eiakulazioaren kontrola handi-tzeko, ‘atzera bueltarik ez duen unea’ identifi-katzen ikasi beharko dugu. Orgasmoaren au-rretik, une bat non jada ezinbestekoa da eia-kulazioa eta une hori aurreikusten ikasi daite-ke, edozein adinetan, praktikatuz.

Bestetik, gorputzarekin zenbait mugimen-du, postura edo jarrera eta flexio egiten ditu-gu oharkabean. Horiek ezagutzen baditugu,

Isurketarako kontrola handitu

� � �Eiakulazioaren kontrolahanditu nahi bada, ‘atzerabueltarik ez duen unea’identifikatzen ikasi behar da

� � � � � � � � � � � � � � � �nerea sancho� � �

kontrakoak egin ditzakegu eszitazioa apal-tzeko eta, hala, une zehatz hori identifikatze-ko baina, beti ere, giro erotikotik atera gabe:

• Kilikatzen begiak ixteko ohitura badugu,begiak ireki, edo justu alderantziz.

• Oinetako behatzak zabaltzen dizkigu es-zitazioak? Orduan, biribildu. Belaunak luza-tzen ditugu? Ba, tolestu. Buruz gora beroa-go? Ba, jarrai dezagun buruz behera.

• Uzkurtu dezagun uzkia. Har ditzagun ba-rrabilak eskuekin eta luzatu apur bat behe-rantz. Zakila laztantzeko aurrera eta atzerakomugimenduak erabiltzen ditugu? Probatumarrazki borobilak egiten airen, edo gora etabehera, edo alboka. Eskuin eskuarekin uki-tzen dugu zakila? Zer gertatzen da ezkerrare-kin eginez gero? Jar dezagun gure mihia ahozapaiaren kontra. Etzanda aritzeko joera ba-dugu, zer iruditzen zutik egitea? Eta eserita?Belauniko? Zakilaren mokoa edo punta es-kuetako hatz lodien alde bigunarekin estu-tzea da; ez du minik egiten eta lagungarriaizan ohi da. Esku bakarrarekin ere egin daite-ke. Perineoa zanpatu behatz lodiaz.�

iritzia � � � � � � � � �26

� � �Plax! Sexu eta bikote aholkularitza:Sindikatu zaharra, 2. solairuaazpeitikoudala.com/sexu688897920

jakiteko � � � � � � � � � otsailari begiratua28

Harrobiaren kantuaVII. Erniarraitz Sariketako finala otsailaren 14an jokatuko da.Oholtzan zein sei bertsolari ariko diren, ordea, hilaren 7an jokatukoden hirugarren kanporaketan erabakiko da, guztiz. � Ainitze Agirrezabala

Bi urtez behin jokatzen denErniarraitz sariketaren baitan, ur-tarrilaren 24an hasita hiru kanpo-raketa eta finala –hilaren 14an,Gaztetxean, 22:00etan– jokatu-ko dira. Txapelketan, guztira, 18bertsolari ari dira parte hartzen,eta horietatik hamar ErniarraitzBertsozale Elkarteko kideak dira.

Lehenengo kanporaketa, joanden hilaren 24an jokatu zen Sa-nagustin kulturgunean, eta An-tsoaingo Saioa Alkizak irabazizuen. Bigarren kanporaketa, be-rriz, urtarrilaren 31n jokatu zenErrezilen, Borondegin. Ordukohartan, Amaia Iturriotz Zumarra-garra gailendu zen. Beraz, Alkizaeta Iturriotz finalean izango dira.

Finalaren aurretik, baina, hiru-garren kanporaketa jokatzekodago. Otsailaren 7an, ostirala,Azkoitiko Kultur Etxean izango da

� � �DATUAK� � � � � � � � � � � � � � � � � � � �

� � �Zer. VII. ErniarraitzSariketa finala. � � �Eguna. Otsailak 14(ostirala).� � �Ordua. 22:00. � � �Tokia. Gaztetxea.� � �Antolatzailea. ErniarraitzBertsozale Elkartea.

saioa, 22:00etan: Oier Etxebe-rria, Iñigo Ibañez, Aitor Salegi,Eneritz Arzallus, Nerea Ibarzabaleta Silvia Etxaniz ariko dira kan-tuan eta onenak finalerako paseaeskuratuko du.

Finalera, sei bertsolariGaztetxeko finalean, hiru kanpo-raketetako irabazleez gain, pun-tuazio handiena lortu duten hirubertsolari ere izango dira.�

���VII. ERNIARRAITZ SARIKETA� � � � � � � � � � � � � � � � � � � �

� � � � � � � � � � � � � � � � � �

18bertsolari. Ari dira parte hartzen txapelketan, etahorietatik hamar Erniarraitz Bertsozale Elkarteko kideak dira.

6bertsolari. Finalean, hiru kanporaketetako irabazleez gain,puntuazio handiena lortu duten hiru bertsolari ere izango dira.�

1‘Gure eskudago’ hitzaldiakHil honetan bi hitzaldi entzutekoparada izango da: ‘Herria,Nazioa eta Estatua’, JokinApalategi soziologoarekin eta‘Euskal Herriarenbideragarritasun ekonomikoa,estatu izan ala ez’, Joseba Tobarekonomialariarekin.� � �Eguna. Otsailak 12 eta 26,hurrenez hurren (asteazkena).� � �Ordua. 19:00. � � �Tokia.Sanagustin kulturgunea.� � �Antolatzailea. Gure eskudago taldea.

2Musikabanden trukeaNafarroako Garinoaingo Alai-Taldea Musika Bandak etaAzpeitiko Musika Bandakelkartrukea egingo dute etaemanaldia eskainiko dute.� � �Eguna. Otsailak 15 (zapatua).� � �Ordua. 19:00. � � �Tokia.Sanagustin kulturgunea.� � �Antolatzailea. AzpeitikoMusika Banda.

3KaldereroenegunaUdal Musika Banda, Juan deAntxieta Musika Eskola,kalderero konpartsa etaazpeitiar kaldereroak Arananbilduko dira. Matxotek gidatuta,kaldereroen konpartsa herrikokaleetan ibiliko da eta plazanemango diote bukaera kalejirari. � � �Eguna. Otsailak 22 (zapatua).� � �Ordua. 19:00. � � �Tokia.Aranatik irtenda, herriko kaleetan.�

���BESTERIK� � � � � � � � � � � � � � � � � � � �

� � �Azpeitiko ekimenez informaziogehiago: uztarria.com/agenda 2012. urteko Erniarraitz Sariketako Odei Barroso txapeldunaren agurra. � � �Erniarraitz Bertsozale Elkartea

� � �HITZ GEZIDUNAK� � � � � � � � � � � � � � � � � � � �

�Egilea:Luma

� � �SUDOKUA� � � � � � � � � � � � � � � � � � � �

jakiteko � � � � � � � � � denbora-pasa30

Beteak

Eskaintzanemanak

*Deitura

*Izena

Irabazi

Elkartu

Aldrebesa

Zealdoka

Kezka

Tatuajeaegin

Gartsu

Musikanota

Palestinakohiria

Usain txa-rra bota

Pirinioeta-ko gailurra

Ipini,jarri

Ingelesez,gaitzo

XinaurriakAho-legar

Higuina

Pl., berdin-tasuna

Kontso-nantea

Ezinarenerdian

Kontso-nantea

Oxigenoa

Saroiak

Edaribizi

Gaiitsaskorra

Putre

Kontinentebat

Zeinek

Urrea

Oso-osogarbi

Interjek-zioa

Jira

Garai,aldi

* Antzezlari azpeitiarra

Metalennahastura

Errep.,gorotza

� � �SOLUZIOAK� � � � � � � � � � � � � � � � � � � �

HITZ GEZIDUNAK

SUDOKUA

� � �ARGAZKI LEHIAKETAN ERANTZUTEKO EPEA. Otsailak 24 (astelehena) � � �NORA BIDALI ZURE

ERANTZUNA. Perez Arregi plaza 1, behea. Azpeitia � � � IRABAZLEARI SARIA. Odriozola upategiko ardo

sorta � � �PARTE HARTZEKO BALDINTZA. Uztarria Komunikazio Taldean bazkide izan behar da

� � �ZEIN DEN ADIERAZI.

� � �ZURE IZEN-ABIZENAK � � �TELEFONO ZENBAKIA

� � �ZEIN DA?/ZER DAGO SOBERAN, ZER FALTAN?� � � � � � � � � � � � � � � � � � � �

� � �UZTARRIAREN URTARRILEKO ARGAZKI LEHIAKETA� � � � � � � � � � � � � � � � � � � �

ZEIN DA? VALENTIN BENGOA JESUITA ETA SINDIKALISTA IRABAZLEA

Irune Bildosola Uztarriako

bazkidea izan da lehiaketako 157.

irabazlea. Odriozola upategiko

ardo sorta irabazi du sari gisa.

Argazkian, Irune Bildosola saria

eskuetan duela.

lehiaketa � � � � � � � � � jakiteko 31

�A�G�A�B�

ESKAINIAK

�EIZMENDI

�N�GARAITU�O

ZABUKA�NORK�

�HAR�SAI�RON

TATUATU�BIRA

�SUTSU�ARATZ

SI�ZI�OREKAK

�ALEAZIOA�KA

jakiteko � � � � � � � � �32

� � �EFEMERIDEAK� � � � � � � � � � �

1539Eskutitza Erromatik. Idatzizion Loiolako Inaziok MartinGarzia anaiari. Artean ez zekienaurreko urtean hil zela Martin.

1693Udalbatzarra, bertanbehera. Herritar gutxi agertubaitzen; berriro iluntzerako deituzuten, 500 mairako isunaizendatuz joaten ez zenarentzat.

1869Zezenkoak. Inauterietanjolasteko enparantza nagusianitxitura jartzea erabaki zuten.

� Iturria: Azpeitiko efemerideak.

Herria historian zehar liburua.� � �Egilea: Imanol Elias Odriozola.� � �Argitaratzailea: Uztarria KulturKoordinakundea.�

���ELKARRIZKETA DIGITALA� � � � � � � � � � � � � � � � � � � � alex berasategi (argazkilaria)

Argazkigintza momentuz afizio bat da, agian denborarekin ofizio bat”� � �Kirolgi Fundazioaren XII. KirolArgazkien Lehiaketan saria lortudu Alex Berasategi argazkilariak.Argazkilaria, jaio ala hezi? Biak. Txikitatik gustatu izan zaitargazki mundua, baina duelagutxi arte ez dut ikutu ahal izan.Egia esan, pena da aurretik sartuez izana mundu honetan; izan ereoso gustukoa dut eta gauza inte-resgarriak eta politak ikusi etaikasi ahal izan ditut.Teknologia berriak medio,argazkigintza asko erraztudela iruditzen al zaizu?Ezingo nuke esan erraztu egindenik, ez baitut aurreko argazki-gintza ezagutu. Teknologi aldetikbai, noski, orain askoz ere aukeragehiago dago. Baina lehengo ar-gazkilariek gehiago lantzen zutenargazkia. Orain egiten duzun ar-

gazkia momentuan ezabatu deza-kezu eta beste nahibeste atera.Lehengo argazkilariek argazkiaondo pentsatu behar zuten etaerrebelatu arte ez zuten ikusteneuren lana. Argazkilari zaharren-gandik asko ikasi dezakegu. Nik

“pertsonalki asko ikasi dut Argazkielkartekoekin; beraiek teknologiaberriekin nahi dute moldatu etahorretan laguntzeko prest gaudeoraingo argazkilariak.Bilboko suhiltzaileen egute-gia bezalako bat egitea ez alduzue pentsatu sokamuti-lek, taldean argazkilariaedukita? Momentuz ez, behintzat. Ni ar-gazkiak ateratzeko prest nago.Photoshop-en ordu asko behar-ko lirateke, baina zerbait egingogenuke.Azken argazki bat ateratze-ko aukera izango bazenuzeri, zeini aterako zenioke?Azken argazkia nire etxekoei ate-rako nieke, beraiek lagundu dida-te mundu honetan hasi eta jarrai-tzen. Halako argazkirik ez dago!�

ANTONIO CARMONA ehorztetxeko arduraduna

1. Erraustu ala lur eman?Erraustu. Garbiagoa etamerkeagoa da.2. Hiltzea (ere) garesti...Gastuen erdia eskelena da.3. Zenbat hildako izateraheldu zarete hil batean?Iazko urtarrilean, 35 zerbitzu.4. Lanbidea oztopo izanal da harremanetarako?

Txantxak egiten dizkidate,baina umorez hartzen dut.5. Krisiaren kontra...Kartoizko kutxak egiten hasidira; bermerik ez dute, ordea.6. Lehen hildako hura...15 urterekin hasi nintzen,aita hiltzean. Beldurra nuen.7. Bitxikeriarik?Baserritar batek deitu zidan

Inguratzen gaituen atmosfera da dugun airea.Giza soinak airetik oxigenoa hartzen du etengabe,eta orduro hartzen dugun 500 litro airetik 20 litrooxigeno kontsumitzen dugu. Inguruko hezetasunaridagokionez, faktore askoren menpe dago bainaargi dago udan gehiago dagoela neguan baino etaegunez handiagoa dela gauez baino. Hala, egunmotzak eta hotzak direnean, faringitis edo eztarrikonarritadura gehiago izan ohi dute pertsonek.

Arnasten dugun aireaz edaten dugun uraz be-zainbat kezkatu behar genuke. Hain da beharrezkoabizitzeko, bost minutu baino gehiago ezin duguiraun arnasa hartu gabe. Gizakiok zenbat eta gehia-go pilatu, orduan eta gehiago kutsatzen dugu airea.

Haizeak ere balio handia du, mugitzen duen aireaberriztatzen duelako. Laino itxiko egunak okerrago-ak dira gure arnasketa-aparailuarentzat.

Aireko ontasunak eta gaitzak gure arnasketabidez bidaltzen ditugu kanpora, bronkioetako etabiriketako gure gaitzarekin aurrean duguna kutsa-tzeko arriskuarekin, baldin eta gu entzuten edometro erdira badago. Egoera hori saihesteko hordaude mozorroak, baina tristea litzateke kalean ho-riek erabili beharra. Halere, horrelako-ak ikusi ahal izan ditut kutsadurazgaineztatutako hiriren batean.�

���� � � � � � � � � � �julian bereziartua� � �

Airea osasunean

behia hil zela eta jasotzerajoateko. Hil aurretik kaxa,beilatokiko gela eta eskelaaukeratu izan du jendeak. 8. Nola aldatu ditu lan-baldintzak beilatokiak?Orain, hildakoa prestatzekobaliabide guztiak etahozkailua eskura ditugu.�

� Ainitze Agirrezabala

uztarria.com � � � � � � � � � jakiteko 33

Zesta kendutaUrte mordoa daramatzaerremonteko lehen mailan. Badu,ordea, bestelako afiziorik, etadenerako hartzen du tartea. ��

Julene Frantzesena

Matxinbentako hai-zeak jota –gurasoak bertakoak ditu– edoanaia zaharra, Urko, pilotalekuan jokatzenikusita piztuko zitzaion erremonterako afizioaIon Etxeberriari (Azpeitia, 1983). Metro ka-rratuko erremontista gehien dagoen tokian,Matxinbentan, hainbeste denbora pasatzeakere izango zuen eragina, ziurrenik.

Kirola ofizio izatera iristen da zenbaitetan,baina, halabeharrez, kirola eta lana biak par-tekatzen ditu azpeitiarrak. Enpresagintzaikasketak Elgoibarren hasi eta Mondragon

dak”. Hori dela-eta, orain, laneko ordu gutxia-go galtzen ditu. Dena den, izaten du denboralibrea, eta badaki nola aprobetxatu.

Kalekumea ezGurasoak baserritarrak ditu Ionek eta neska-lagunaren gurasoak ere baserritarrak dira.Berak dioenez, horregatik du hain gustukobaserri mundua: “Baratzan lanean gusturajarduten dut libre nagoenean. Aitarekin joa-ten naiz. Aita jubilatuta dago eta baratzan pa-satzen du egun osoa. Denetariko produktuak

Unibertsitateak Oñatin duen ETEO fakulta-tean bukatu zituen eta Sammic enpresanegiten du lana egun, esportazioen sailean.

Pasa den abenduaren bukaeran, 43. Bina-kako Erremonte Txapelketa irabazi zuen bi-garrenez, baina erremontea ez da futbola,eta lanerako eta gustuko gauzetarako, bieta-rako atera behar denbora. Entrenamenduaketa lana “ostegun eta zapatuetako partidenarabera” antolatzen ditu Ionek, eta “lehenbaino hobeto” moldatzen dela dio, “garai ba-tean astean hirutan izaten genituelako parti-

jakiteko � � � � � � � � � bestaldetik: ion etxeberria34

ateratzen ditu eta bertan ardiak, txakurrak, oi-loak, oilaskoak... ere baditu. Oporretan nago-enean eta denbora dudanean, laguntzera jo-aten naiz. Gustatu egiten zait. Duela bizpahi-ru aste atxurrean jardun nuen eta eskuetanbabak ditut oraindik”, dio barre artean.

Hala ere, bizitzeko kalea nahiago Ionek:“Erosoago da. Baserria gustatzen zait, asko,baina denbora pasarako. Joan eta zerbaitegiteko. Kalean egon baino nahiago dutmendian edo baserrian egon. Ni ez naiz kale-kumea”.

Matxinbentarekin lotura estua du Ionek,eta umetan bertara joan-etorri ugari eginda-koa da. Ez hain umetan ere bai, ordea: “Ma-txinbentarrak ditut gurasoak, eta umetan os-tiraletik igandera han izaten ginen. Behin gi-dabaimena atera genuenean, ordea... Orain,gutxiago, baina joaten naiz. Asteburuetanbatez ere, amamari eta izeba-osabei bisitaegitera. Horren aitzakian bertan afaldu, etatripa onenaren pare bete ondoren, etxera”.

Geldirik ere ezKirolzale amorratua da. Erremontea erdi ofi-zio eta afizio du, baina ez da egiten duen kirolbakarra. Pilotaz gain, gehien gustatzen zaionkirola mendiko bizikletan ibiltzea dela dio:“Duela lau edo bost urte probatu nuen, etagustatu egin zitzaidan. Asko ibiltzen naizorain, parranda gutxiago egiten dugu-eta. Iaigandero egiten dut bizikleta buelta lagune-kin edo neska-lagunarekin. Jai goizean atera,bazkariaren pareko hamaiketakoa egin, etaeguerdian etxera”. Hainbat txokotan ibiltzendira bizikletan, baina “gustukoen” Izazpi, Pa-gotxeta eta Etumeta aldea ditu.

Bizikletan ez bada, erremonteko entrena-mendu eta partidak, eta “astegunetan tele-

Egun perfektuaIonek azkar erantzuten du berarentzat nola-koa litzateken egun perfektua. “Goizean kiro-la egin –mendian edo bizikletan buelta–,nonbaiten bazkaldu eta iluntzean etxera. Ho-rrelakoa litzateke nire egun perfektua. Pa-rrandazalea izan naiz, baina orain gutxiagoegiten dut, garai batean izan genuen bolada-rekin konparatuta. Beraz, egun perfektu ho-rretan, onena, iluntzean etxera joatea. Gaine-ra, asko gustatzen zait jatea, eta jatetxerenbatera afaltzera joan zalea naiz. Toki desber-dinak probatzea asko gustatzen zait”. Horiguztiaz gain, eguna borobiltzeko, BilbokoAthletiken partida ikusi eta lehoiek irabaztenbadute, hobe! Eta, nola ez, asteburuan berakjokatutako partida irabazita, ezin hobeto!

1. Attolan neska-lagunarekin bizikletabuelta egin ostean. 2. Picos deEropan (Asturias), duela pare bat urte.3. Perdido mendiaren atzean elurtuta,joan den urtean.

1 3

bestaldetik: ion etxeberria � � � � � � � � � jakiteko 35

2

bista ikusteko betarik ez” duela hartzen dio.Geldirik ezin egon, ordea, eta astean bi edohiru entrenamendu egiteaz gain, egun bate-an edo bitan partidak izaten dituzte Hernani-ko Galarreta pilotalekuan. Eta, gainera, parebat orduko mendi bueltak egitea “atsegin”duela esaten du, “bakarrik joan, eta desko-nektatzeko”.

‘Etxean bezala inon ez’ dio esaerak, eta ha-lakorik pentsatu izan du noiz edo noiz Ionek.“Txikitan-eta ez dugu ohiturarik izan kanporajoateko” eta horregatik, kostatzen zait atera-tzea, agian. Behin ateraz gero oso ondo ibil-tzen naiz, baina pereza ematen dit kanporajoateak. Berdin zait oporretara joan ordezhemen geratuta, bizikletan ibiltzeko edomendira joateko aukera baldin badaukat”.

� � �TELEFONO ZENBAKIAK� � � � � � � � � � � � � � � � � � � �

UDALETXEA � � �Asteguna: 08:30-14:00 � � �Larunbata: 09:00-12:30 UDALTZAINGOA � � �Egun osoz

irekita egoten da ANBULATEGIA� � �Egun osoz irekita egoten da IGERILEKUA� � �Astelehena:

14:00-21:00 � � �Beste astegunak:07:00-21:00 � � �Larunbata: 10:00-13:00 eta 16:00-20:00 � � �Igandea eta

jai egunak: 09:00-13:00 � � �Kanpoko igerilekua: ekaina arte itxita KIROLDEGIA � � �Astegunak:

10:00-13:00, 15:00-21:00 � � �Larunbata: 10:00-13:00, 16:00-20:00 UDAL LIBURUTEGIA � � �Astegunak:

09:30-13:00, 16:00-20:00� � �Larunbata: 09:30-13:00 � � �Udan, Gabonetan: 08:30-14:00 ZAPO TXOKO

� � �Asteartea-ostirala: 17:00-20:30 � � �Larunbata: 16:00-20:30

1-2-13-25

Alberdi (Azpeitia).

943 815974

10-15-16-27

Jacome (Azpeitia).

943 080258

11-28

Aranburu (Azpeitia).

943 811350

12-24

Beristain (Azpeitia).

943 811949

14-26

Eizagirre (Azpeitia).

943 811274

3-8-9-21

Azpiazu (Azkoitia).

943 852989

4-5-17-22-23

Gisasola (Azkoitia).

943 851235

6-18-19

Ruiz (Azkoitia).

943 851966

7-20

Jaen (Azkoitia).

943 850660

GAUEZ

1-2-7-13-19-25

Alberdi (Azpeitia).

943 815974

3-8-9-14-17-20-26

Eizagirre (Azpeitia).

943 811274

4-10-15-16-21-27

Jacome (Azpeitia).

943 080258

5-11-22-23-28

Aranburu (Azpeitia).

943 811350

6-12-18-24

Beristain (Azpeitia).

943 811949

EGUNEZ

� � �FARMAZIAK (otsaila)� � � � � � � � � � � � � � � � � � � �

LARRIALDIAK

112

�TAPOIEN KANPAINA.Minusbaliotasuna edo gaixotasunarraroa duten seme-alaben tratamenduei aurre egiteko jarri dira plastikozko tapoisolidarioak biltzeko ontziak. Udaletxekosarreran tapoiak jasotzeko ontzi bat dago.

ODOL-EMAILEAK

Urtarrilaren 29an izango

dute hitzordua, 18:00etatik

21:00etara, anbulatorioan.

� � �GARRAIOA� � � � � � � � � � � � � � � � � � � �

ALDALUR 943 85 27 18

EUSKO TREN 902 54 32 10

GUIPUZCOANA 943 85 11 59

PESA 943 21 26 99

PIPER ELKARTEA 943 85 25 87

TAXIAK 943 81 13 07

� � �autobusen ordutegi osoa:

www.uztarria.com/azpeitia/

autobusak

� � �ORDUTEGIAK� � � � � � � � � � � � � � � � � � � �

� � �ERABILGARRI� � � � � � � � � � � � � � � � � � � �

jakiteko � � � � � � � � � zerbitzua36

TOKI PUBLIKOAK

Udaletxea 15 72 00

Udaltzaingoa 15 13 13

Suhiltzaileak 112

Azpeitia Lantzen 15 71 83

Iraurgi Lantzen 85 11 00

Nekazal Bulegoa 81 24 85

Iturritxiki Ludoteka 15 11 79

Zapo Txoko / GIB 15 71 61

Lanbide 15 04 02

Kiroldegia 81 30 69

Igerilekua 81 41 21

Ertzaintza-Azkoitia 0837 80

Baigera I 81 51 71

Baigera II 81 23 89

Epaitegia 02 51 91

Ingurumen Etxea 81 24 48

OSASUNA

Anbulatorioa 0254 00

Anbulator. larrialdiak 02 54 01

Eguneko zentroa 15 74 96

Asepeyo 8144 00

Gurutze Gorria 85 32 97

DYA-Donostia 46 46 22

KOMUNIKABIDEAK

Uztarria 15 03 58

Hitza (Azpeitia) 81 38 41

Hitza (Zarautz) 8900 17

Azpeitian Zer? 080688

Erlo Telebista (Azpeitia) 81 53 35

Berria 943 30 40 30

Gara 943 31 69 99

Noticias (berriemailea) 687 60 50 06

DV (berriemailea) 610 81 29 12

Argia 943 37 15 45

Arrate Irratia 943 12 01 73

Euskadi Irratia 943 01 23 00

ETB 943 01 17 05

ALDERDI POLITIKOAK

Bildu 15 72 00

EAJ 81 55 70

Sortu 15 72 00

EA 81 00 11

Aralar 647 42 59 95

Hamaikabat 15 72 00

SINDIKATUAK

ELA 81 34 46

LAB 15 13 56

EHNE 81 39 28

KULTURA-EUSKARA

Sanagustin 10 52 20

Kultur Mahaia 674 16 56 84

Euskara Patronatoa 81 45 18

Udal Euskaltegia 81 19 47

AEK 15 10 89

EHE 15 10 89

Udal Liburutegia 15 71 95

Loiolako Liburutegia 8165 08

Kontseilua 943 59 12 00

Bai Euskarari 902 43 00 26

IKASTETXEAK

Iraurgi 81 02 10

Iraurgi (Betharram) 81 16 68

Iraurgi (Milagrosa) 8163 80

Iraurgi (Jesuitinak) 81 22 49

Ikasberri 15 12 46

Karmelo Etxegarai 81 26 97

Urola BHI 15 02 28

Uztaro 81 31 90

BESTERIK

Xoxoteko aterpea 58 10 07

Eregi 943 08 06 88

AINARA EPELDEBoone, North Carolina

Ekintza aukerazabala zagon;gainera, doan”

Appalachian mendikateen erdian dagoenherri txiki batera joana da, karrerakoazken urtea egitera.� Ainitze Agirrezabala

“

Nolatan bizi haiz Boonen? Iazko abuztuan esan nionan agur Euskal He-rriari. Kirolen zientzia eta fisioterapiako bos-garren eta azken urtean nagon eta hasi nin-dunanetik ninan buruan denboraldi baterakokanpora joatea. Ingelesa ikasi eta kulturaberri batean murgiltzea hitunan nire helburuprintzipalak eta hemen nago, ozeanoarenbestaldean nire ametsa bizitzen.Nolakoa dun horko jendea? Oso pertsona onak ditun. Beti laguntzekoprest, oso irekiak eta alaiak ditun, berezikikanpotarrekin. Boonek 17.000 bizanle ditueta ez dun gurasorik, umerik eta aitona-amo-narik bizi. Ikasleak bakarrik bizi gaitun, beraz,oso populazio aktiboa osatzen dinagu. Oro-korrean kirolzaleak eta mendizaleak ditun etaaktibitate mordoa antolatzen diten egunero.Azpeitiak ez duen zer din horrek? Paisaia eta aktibitate aukera. Paisaia ikara-garrizkoa dun, mendia besterik ez dun ikus-ten eta urtaroak oso nabarmenak ditun, poli-ta benetan. Orain elur denboraldia hasi duneta martxora arte ez dinagu atsedenik izan-go, elurra egunero. Ekintza aukerari dagokio-

nez ez zagon aspertzeko astirik, era guztieta-ko klubak eta klaseak zauden denbora libre-az gozatzeko; ikasleentzat guztia doan.Zer gustatu zain gehiena? Gutxiena? Gehiena, batez ere, lekua bera. Gutxiena,berriz, janaria. Orokorrean, oso gaizki jatenditen. Gehiengoa ez dun osasuntsua.Azpeititik zer botatzen dun faltan? Familia eta lagunak, noski. Badun faltan bo-tako dudan beste zerbait, sokamuturra. Aur-ten ere san sebastianak eta karnabalak gal-duko ditinat.Euskal Herriaz ba al zekin ezer horkojendeak? Gehiengoak ez. Batzuei San Sebastianesan eta ezaguna egiten zaie, baina arrakas-ta San Fermin hitzak din. Denek diten horrenberri.Euskaldunik ba al zagon hor? Ehun internazional inguru juntatu garenarren ez zagon euskaldunik, bakarra naun.Egin ditinaten bidaietan ere ez dinat euskal-dunik ezagutu. Gehien gerturatu dena niregelako mutil baten abizena izan dun, Leza-ma. Horrek balio al din?�

1

2

3

hantxe bertan � � � � � � � � � jakiteko 37

1. Kaimanarekin, Miamira egindako bidaiabatean. 2. Unibertsitateko estadioan, futbolamerikar jantziarekin. 3. New York atzean duela.

Ez dira izango hiru aste ere.Ikastolara gindoazen gu, alaba eta biok, bizi-kletan, goizean goizago. Eta Eusko Jaurlari-tzaren paretik igarotzean, andre eta gizon ko-adrila pasatu zen gure ondoan, denok espa-loian, bai haiek, bai gu. Gasteizen ez dagoespaloia bezalakorik bizikletan ibiltzeko.Hantxe egiten dugu borroka oinezkoek etabizikletak. “Maria –esan nion gure maitaga-rriari–, horiek denak manifestazioan etorridira”. Itxura horixe zuten. Ez zen asko pentsa-tu beharrik ere. Aspaldi, hainbat kontzentra-zio eta bilkura egin ohi dira Jaurlaritza atarian.Eta guk handik pasatu behar egunero! Hanizaten dira sindikatuak eta ikurrinak, mikrofo-no eta kamerak, langileak protestan eta er-tzainak... Ertzainak, ezertan ez, behin eta be-rriz eta askotan bezala. Inoiz, haiei begiratueta entzun behar izan dut: “¡Que te vas acaer!”. Jakina, bada, euskaldun peto-petoakdira ertzain hauek.

Ez dira izango hiru aste ere. Ikastolatik gu,alaba eta biok, bizikletan, eguerdian orduan.Eta Eusko Jaurlaritzaren paretik pasatzean,hura paper zaparrada berrehun metro luzekokalean! Inoiz ez bezala saiatu zen goizekoandre eta gizon koadrila hura. Inoiz ez bezala-ko amorrazioa barruan. Eguerdian, ezker-es-kuineko espaloi eta erreiak panfletoz zuri es-talita ikusi genituen. Espektakulua. Eta hotzabazen ere, eta euri txikia egin bazuen ere, ezzen elurra. Pegatina mordoa zen han, denakberde bizi, eta laranja bizi. Eta Jaurlaritza au-rreko paretan, izen bat: ANTALIS. EZ ITXI.“Horra, Maria –esan nion gure maitagarria-ri–, goizean ikusi dugun andre eta gizon koa-drila. Fabrika dute Antalis”. Izan zitekeen Co-rrugados. Izan zitekeen Grumal. Izan ziteke-en Azpeitiko fabrika tailer edo bestelako ba-tetik etorritako andre eta gizon koadrila.

Zenbaki huts, ezEz dira izango hiru egun ere. Ikastolatik ni,alaba ikastolako kartzelan utzia, goizean

Ez itxi

� � �Desenpleguaren datuakarrosarioan entzutenditugu. Horretara ohitugaituzte

� � � � � � � � � � � � � � � �miel a. elustondo� � �

goizago. Egunkaria hartu nuen pasadizoan.Etxera heldu, papera zabaldu, eta hantxe,Lurdes, bata, Axun, bestea. Azpeititik bestal-deko bailarakoak omen ziren. Tolosarrak.Langabezian utzi zituzten egun batetik beste-ra. Itxi zuten delako Antalis. Itxi zuten Corru-gados. Itxi Grumal. Itxi hau hori eta hura.Desenpleguaren datuak arrosarioan aditzenditugu. Horretara ohitu gaituzte. Erdirikentenditzen ez dugula, gure lagun eta ezagu-nen izenik tartean ez baldin bada, behintzat.Egun hartan, egunkarian, desenpleguarenbegi biziak ikusi genituen etxean. “Maria–esan nion gure maitagarriari–, akordatzenJaurlaritzako pegatina koloretakoak? Hauekdira haiek. Lurdes, Iñaki, Axun, Jexux, Anjel,Oihane, Mikel, Aitor... Ez dira zenbaki huts,hezur-haragizko lagunak. Gure lagunak.Badugu nondik hasi laguntzen, burua neka-tzen, bide berriak bilatzen. Besterik egiten ezdakigu.

Jaurlaritza atarian, han, oraindik: EZ ITXI.�

iritzia � � � � � � � � �38