A Nosa Terra 1291 / 3 de xaneiro de 2008

Periódico semanalFundado en 1907Nº1.291

MAGAZINE. O CARRABOUXO, O CÉLEBRE PERSONAXE DE XOSÉ LOIS FAI 25 ANOS..EECCOONNOOMMÍÍAA . SINTEL, UNHA PROTESTA LABORAL AÍNDA VIVA.AALDEAGLOBAL. OS REIS MAGOS NON VEÑEN EN ATOBÚS.

22 EEUURROOSS2288..DDEECCEEMMBBRROO..0077

anosaterra Balance 2007

Rosalía e a músicaGrupos de música antiga,contemporánea, jazz e rocktoman letras da poeta

>>Páxina 18-19

A SITUACIÓN POLÍTICA ESPAÑOLA

Demasiadacrispación

O CAMBIO POLÍTICO EN GALIZA

Demasiadolento

José Luis R. Zapatero [arriba] Emilio P. Touriño [abaixo]. Mariano Raxoi [arriba] Anxo Quintana [abaixo].

contra e portada.qxd 27/12/07 12:02 Página 3

M. ObelleiroA “Deusa da comunicación”,obra do escultor Acisclo Man-zano, materializa un novo pre-mio que vén de recoñecer o la-bor do semanario A Nosa Terrano ano do seu centenario. Operiódico foi galardoado copremio Galicia Comunicación,concedido pola Secretaría Xe-ral de Comunicación da Xunta,á mellor iniciativa en mediosinformativos. O xurado valoroua ampliación, as novas activi-dades da empresa e os perso-naxes dos Bolechas, creadospolo debuxante Pepe Carreiro.Os membros do tribunalsalienta-

ron a renovación do semanarioe a posta en funcionamento dodiario dixital, que consideranunha clara aposta pola infor-mación diaria en galego na in-ternet.O premio ao mellor labor de co-municación de xornalismo grá-fico en medios impresos foilleconcedido a Xosé Lois GonzálezVázquez, creador do Carra-bouxo, que protagoniza as viñe-tas de La Regióne Atlántico Dia-rio. O recoñecemento coincideco vinte e cinco aniversario daaparición da primeira viñeta.Andrés Torres Queiruga, presi-

dente e un dos fundadores darevista En-

crucillada, Revista Galega dePensamento Cristiá, obtivo ogalardón ao mellor labor de co-municación en medios impre-sos. A revista, que foi creada no1977, reivindica o emprego dogalego no eido da Igrexa.O premio á mellor empresa ouinstitución que destacase porun singular esforzo no campoda comunicación recaeu en LaVoz de Galicia, S. A. Os mem-bros do xurado recoñeceron apreocupación e o esforzo daempresa na defensa de Galiza eo seu labor editorial pola publi-cación de obras emblemáticas.

PREMIOS NO EIDO AUDIOVISUAL. O ga-lardón ao mellor labor de co-municación no campo da radiofoille outorgado ao primeiroencontro de poesía galega emi-tido no espazo “La estaciónazul”, de Radio 3, creado paraque as voces dos poetas galegostivesen eco en todo o Estado. En canto ao eido da televisión,o premio foille concedido aoprograma de música tradicio-nal, “Alalá”, emitido pola TVG.No campo televisivo, o tribunalquixo facer unha mención es-pecial á traxectoria do xorna-lista da TVE, Xoán Barro. O xu-rado salientou a súa longa ca-rreira profesional no xorna-lismo deportivo.Un nutrido grupo de represen-tantes do mundo da comuni-cación e da cultura galega, no-meados polo secretario xeral deComunicación, Fernando Sal-gado, decidiu o nome dos dis-tintos premios Galicia Comu-nicación 2007, que serán entre-gados no mes de xaneiro.●

1.29128 DECEMBRO 2007

AALDEAGLOBAL. ANOSATERRA28 DE DECEMBRO DE 2007 - 3 DE XANEIRO DE 2008

2.sumario

A ALDEAGLOBAL.¬REPORTAXEVivir nun centro de menores: Laura, 18 anos, comenta asdúbidas tras a súa saída >4-5

POLÍTICA.¬BALANCE 2007

O bipartito esquece aherdanza de Fraga e xa éxulgado polos seus actos>7-9¬ESPAÑAUn ano de crise no TribunalConstitucional >11¬AMERICA DO SUROs EE UU perden forza peroconservan influencia >12-13

ECONOMÍA.¬LABORAL

O xuíz sobresee os cargos contra os directivos de Sintel>15

CULTURA.¬LIBROSEntrevista con Carlos Penela,premio de Poesía Caixanova>21

www. anosaterra.com

Tamén foron galardoados o Carrabouxo,Torres Queiruga, La Voz de Galicia, Xoán Barro,“Alalá” e “La Estación Azul”

A Nosa Terra, premioGalicia Comunicación 2007

POLAS SÚASIMAXES ASCOÑECEREDESMaría Reimóndez

O teatro está preparado:nas rúas as luces, nas

tendas os agasallos, nas me-sas os excesos, nos centroscomerciais as músicas, nascasas as árbores e na tele osrecorrentes anuncios “huma-nitarios” que nos recordanunha vez ao ano que hai quecontribuír ao benestar dopróximo, que total entretanto desbalde malo será quenon haxa algún euro sobranteque arrapañar. Nestes díascontemplo con estupefac-ción o que palpo cada día oresto do ano no traballo enImplicadas/os no Desenvol-vemento: que a nosa socie-dade non quere reflexionar,non quere entender (porqueé máis cómodo o contrario)que para cambiar a pobrezaas esmolas non son proce-dentes, que cómpre cambiarprimeiro quen somos e comovivimos. As conclusións quese desprenden de todos esesanuncios de nenas con mo-cos e imaxes denigrantes sonclaras. A primeira é que cal-quera organización que uti-lice tales imaxes para buscarfondos está incumprindo oCódigo de Imaxes e Mensaxesdas ONGDs e que polo tantonon pode formar parte deningunha Coordinadora deONGDs, nin estatal nin auto-nómica. A segunda, que nin-gunha desas organizaciónsactúa cun mínimo de respon-sabilidade e respecto cara áspersoas dos países en vías de-senvolvemento. Ou acasonon temos nós unha lexisla-ción estrita contra o uso deimaxes da infancia (da nosa)?Ou acaso nos gustaría quenos sacasen por todas as telesdo mundo para recadar car-tos cando estamos sufrindodalgunha enfermidade nunhospital? Non falta aquí algúnpropósito cara ao aninovo?Outro día falamos dos tele-maratóns... e por suposto demaneiras dife-rentes de fa-cer as cou-sas.●

’’

’’O xurado valorou aampliación, as novasactividades da empresa e ospersonaxes dos BolechasAndrés

Torres Queirugavisto por Calros Silvar.

Emilio Pérez Touriño.

Traballadores de Sintel.

2-3 aldea bis.qxd 26/12/07 22:55 Página 2

AALDEAGLOBAL.3.

Manuel Morán Premio da Xunta ao software libre. A Xunta vén deconcederlle a Manuel Morán o primeiro premio ao mellor recurso edu-cativo para a Sociedade da Información na modalidade de aplicaciónsde software libre polo seu tradutor en liña Traducíndote. Morán, que éprofesor no Instituto Chan do Monte de Marín, converteu o centro deensino en referencia do software libre no país ao darlle un pulo á mi-gración dos programas informáticos a código aberto.●

comunicación coas grandesurbes. O caso de Betanzos, quealberga uns trece mil habitan-tes e se atopa a uns setenta qui-lómetros de Santiago. O conce-llo coruñés está conectado conSantiago por autobús só dúasveces ao día pola mañá coa em-presa Monbús. Con ALSA, osbetanceiros teñen a posibili-dade de viaxar cinco veces aodía, coa condición de compraro billete con dúas horas de an-telación. Pola contra, o Conce-llo da Guarda, que acolle unsdez mil veciños, está conectadocon Vigo cada media hora. Untotal de vinte e un buses unenos sesenta quilómetros de dis-tancia os días laborábeis.

PAGAR UN TAXI PARA IR AO MÉDICO.Cada día son centos as persoasdas áreas municipais de Mon-dariz, Covelo e Crecente que sedesprazan aos hospitais, peropor mor do escaso ou nulo ser-vizo que prestan as compañíasde autobuses, os pacientesvense na obriga de ir no coche,en taxi ou desprazarse a outromunicipio con mellores cone-

xións. Entre Mondariz e Vigohai cinco autobuses até as17.30, de Crecente a Vigo haidous autobuses ao día os luns,mércores e venres, mentresque o resto das xornadas só haiun autocar, e de Covelo a Vigohai dous ao día. Visitar un hos-pital do Sergas en Vigo pode

custarlle aos habitantes de Cre-cente máis de sesenta euros seviaxan en taxi. Os usuarios deCovelo quéixanse porque haiun maior número de frecuen-cias con Porto e con Madrid,cinco e seis autobuses ao díarespectivamente, que conmoitas cidades galegas.●

Os Reis Magos non veñen en autobús

ANOSATERRA28 DE DECEMBRO DE 2007 - 3 DE XANEIRO DE 2008

’’Visitar un hospital do Sergasen Vigo pode custarlleaos habitantes de Crecentemáis de sesenta euros,de facer a viaxe en taxi”

O escaso ou nuloservizo de autobuses obriga aos pacientes a ir no coche, en taxi ou desprazarse a outro municipio con mellores conexións. MIGUEL NÚÑEZ

Ir ao traballo,ao médico ouao institutopode convertersenunha odiseanun bo númerode vilas debidoá escaseza detrasporte públicopola estrada

M. ObelleiroA situación do autobús comomedio de transporte públicoen Galiza difire segundo azona. A densidade poboacio-nal de Galiza dificulta un ser-vizo que prexudica, sobre todo,o rural. Mentres que algunhasvilas están conectadas cadatrinta minutos coas cidades,hai localidades con frecuenciasde paso cada cinco horas. Asempresas xustifican o escasoservizo que prestan nas peque-nas poboacións alegando queé inviábel economicamente. Tamén as vilas de máis de dezmil habitantes sofren a mala

Abandonono ruralOs usuarios do transporte pú-blico pola estrada denuncian afalta de información nas mar-quesiñas que os acubillan men-tres agardan polos autobuses.Franqueados pola publicidade,chegan a esperar horas sen sa-ber cando pasará o próximoautobús. Nas paradas que nonestán afastadas dos núcleospoboacionais, os bares son osque desenvolven a función in-formativa das estacións.●

A escaseza de liñas, o custodos billetes e a comodidadefan que moitos cidadáns de-cidan empregar outro mediode transporte público nosseus desprazamentos. DeVigo a Vilagarcía só existe unautobús directo ao día e nin-gún servizo na liña contraria,mentres que por vía férreaambas cidades están unidasdezasete veces ao día. A dife-renza tamén se observa noprezo dos billetes, xa que osusuarios do tren pagan 3,75euros nos rexionais e 5,05 nosR-598, con posibilidade dedescontos en ambos casos, eos do autobús pagan 4,75

euros pola estrada nacional. Os usuarios adoitan preferirviaxar en tren que no auto-bús. “Ademais de ser bas-tante máis barato, o tren émáis cómodo e chega antes”,sinala Celia, que colle o trentodos os días para ir traballara Vigo. Celia apunta que a pa-sada semana viuse na obriga

de desprazarse en autobús,“quedei abraiada co recortede frecuencias, tiveron quevir buscarme a estación por-que non saía o autobús atédentro de tres horas”. Otransporte por barco é outradas alternativas que posúenos habitantes do Morrazopara desprazarse a Vigo logode que Monbús recortase desete a dous o número de au-tobuses que cobren a liñapola vía rápida. Dende Can-gas, o billete do barco custa1,95 e reduce o tempo daviaxe até os vinte minutos,mentres que o billete de auto-bús custa 2,30 euros.●

Menos peso que o tren e o barco

’’O billete do barco de Cangas a Vigo custa 1,95 eurosmentres que o de autobúscusta 2,30”

2-3 aldea.qxd 26/12/07 11:46 Página 3

pasar máis de oito anosseguindo as ordes estritasdos centros nos que vivín”.Cada día é igual que o ante-rior e que o seguinte. Leván-tanse ao redor das sete damañá, dúchanse, almorzane desenvolven cadansúatarefa doméstica para logoasistir ás clases ou ao traba-llo. Os que teñen a sorte decontar coa familia, podensaír as fins de semana a visi-tar os seus. Outros vense naobriga de pasar as fins desemana nos centros. Esta é a

domingos e festivos obrigá-bannos a ir á misa”, explicaLaura. A meirande parte dos meno-res opta por traballar unhavez cumpridos os dezaseispara dispoñer dos cartos odía da súa maioría de idade.Os educadores tentan que osrapaces estuden e queestean matriculados en cen-tros diferentes para que nonformen guetos, “pero aíndaasí acaban movéndose xun-tos”, sinala Ana Curra, edu-cadora social e psicopeda-

vida de rapaces como Laura,nome ficticio dunha mozaque viviu dende os dez anosen dous centros en Ourensee en Vigo xestionado pormonxas. Ao non ter nin-gunha relación coa familia,Laura só saía dos centrosdurante as vacacións deNadal. “As fins de semanatiñamos actividades peda-góxicas, viña unha asistentaa ler noticias dos xornais e aaxudarnos a interpretalas,tamén nos daban charlassobre a droga e a familia e os

María Obelleiro

Avida fíxoosmadurar por-que en moitoscasos vivironsituacións de

desamparo, ao carón dadroga, sufrindo na súa pel omaltrato. Laura, nome ficti-cio, vén de cumprir os deza-oito anos nun dos cerca decen centros de menores quehai en Galiza. Coa maioríade idade, sente a liberdadena súa face máis cruenta,“síntome estraña logo de

AALDEAGLOBAL.4. ANOSATERRA28 DE DECEMBRO DE 2007 - 3 DE XANEIRO DE 2008

‘Agora son libre,pero síntome estraña’Laura vén de facer 18 anos, até agora viviu nun centro de menores

’’En principio considérantea súa inimigaporque pensan queos vas abandonar”

[Ana Curra]Educadora.

á esquerda,ra

AXI PARA IR AO

De fronte a educadora, Ana Curra conversa con Laura –nome ficiticio– residente nun centro de menores. XAIME GONZÁLEZ

4-5 aldea 26/12/07 13:17 Página 2


AALDEAGLOBAL.5.

considérante a súa inimiga,porque pensan que os vasabandonar”. Cando aíndanon remata a frase, Laurainterrompe a súa ex educa-dora para advertir que sesentiu desamparada candoCurra deixou o centro.

QUE FACER LOGO DOS DEZAOITO? Sonsete os días que pasarondende que Laura abando-nou o centro e séntese “per-dida e estraña, candocamiño pola cidade pensoque toda a xente mira paramin”. Laura sabe que come-zar de cero aos dezaoitoanos e sen familia á queacudir é complicado. Areacción dos mozos aoabandonar o centro tradú-cese no medo, medo a saberque lles agarda. Curracomenta que hai casos nosque os nenos entran e saendo centro derrotados, “haiquen me chegou a dicir quedesexaba que un coche olevase por diante”. AgoraLaura tenta buscar un tra-ballo que lle asegure un

goga. Até que cumpriu osdezaseis, Laura estudou nuninstituto. Malia que evitabaque os compañeiros soube-sen que vivía nun centro,sempre acababan por darsede conta, “e xa quedabasmarcada”.“A vida diaria nos centros édura”, di. As valerianas e astilas non son suficientespara calmar unha ansiedadeque nos pisos chega a mag-nificarse. Laura nota quesegue tan alterada comocando se atopaba no piso defamilia. Un pito tras outro eunhas mans que non deixande moverse descobren o seunerviosismo. Ana Curra eLaura, á que coidou nun doscentros, non deixan de lem-brar conflitos. Tiróns depelo, insultos, roubos deroupa, ferros de pasarvoando e ameazas con coi-telas eran, segundo elas, domáis cotián. Malia estascomplicacións, Curra, a coi-dadora, admite que o máisdifícil foi gañar a confianzados menores, “en principio

AUSTERIDADE

Xavier López Rodríguez

Será pola miña tendencia alevar a contra ou por

algunha eiva do meu carác-ter. O certo é que, en che-gando Nadal, ardo en dese-xos de predicar contra oexceso de lámpadas nas rúas,contra o que nos leva detenda en tenda para encher amesa, o bandullo, os arma-rios ou as mans dos nenos deprodutos innecesarios. Face-mos achegas a ONGs e parti-cipamos en operacións Quiloou Xoguete. Sabemos exco-mungar o sentimento deculpa? Eu, non. Non pododeixar de pensar nos queteñen pouco ou nada men-tres outros, tamén eu, consu-mimos máis do que precisa-mos.Este ano, a sensación vénmeagravada pola lectura de Aestrada,de Cormac McCarthy,que nos pon coiro de pitacunha grande austeridade derecursos. Non precisa moitospersonaxes, nin estruturasargumentais labirínticas, ninluxosos escenarios. Un home,un rapaz e unha paisaxe deso-ladora logo dun holocaustoque non require explicaciónpara ser crible. Que pouco pre-cisan para sobrevivir, paraseren, por momentos, felices! Todos tivemos que amañar-nos con menos e vimos queera posible. Pero se non énecesario apertar o cinto...Estamos no círculo vicioso exa non sabemos se hai queproducir máis para atenderas demandas dos consumi-dores ou se nos piden consu-mir máis para que as fábricasnon paren. Se consumimosmenos, somos traidores aosistema? Alguén quedará sentraballo? Nós mesmos?Menos traballo, menos soldo,menos consumo innecesario.Se cadra, o meu é enfermi-dade. Exceso de empatía. Ireia o m é d i c o ? Mellor des-pois das festas, non vaiapórme a dieta. Austeridade,agarda.●

’’

Favorecer o acollementofamiliar dos nenos e reduciro seu internamento noscentros son os obxectivosprincipais do Plano Estraté-xico Galego da Infancia e daAdolescencia, dirixido a420.323 galegos de entre 0 a18 anos. A Vicepresidenciada Igualdade e do Benestar

pretende reducir até un 30por cento o número demenores internados en ins-titucións de aquí a tres anos.Dos case cen centros demenores que hai en Galiza, só11 son de titularidade públicae, destes, só seis son xestiona-dos directamente pola Admi-nistración. A día de hoxe a

Xunta posúe a tutela de 1.600menores, 197 en réxime degarda e 1.049 nunha familiaacolledora. A cifra de menoresque conviven con familiasincrementarase nun 35 porcento até chegar aos 1.415, aotempo que se reducirá dos 876actuais a 596 menores noscentros de internamento.●

A Xunta opta por reduciro internamento dos menores

Dos case cen centrosde menores que haien Galiza, só 11 sonde titularidade pública.

’’

Ao igual que lle aconteceua Ana Curra, moitos peda-gogos teñen dificultadespara separar a vida propiado traballo, “aínda quecos anos aprendes a nonimplicarte tanto”. Haieducadores que acaban

perdendo a fe, ao contra-rio que Curra, “vou facertodo o posíbel por axudaros nenos que o necesi-tan”. Con Laura, ao igualque con outros rapaces,segue a manter unha rela-ción moi estreita, “polomenos así teñen un refe-rente no mundo, alguénque os escoite”, di Curra.Malia os incidentes queviviu nos centros, Curraconta que o labor doseducadores sociais paga apena, “non teño medo, setes medo non podes tra-ballar nisto”. Non obs-tante, coida que chegadoun momento os educado-res necesitan axuda psi-colóxica, “porque acabasinteriorizando os proble-mas de todos”.●

‘Se tes medonon podes traballar nisto’

’’Con Laura, ao igual que conoutros rapaces,segue a manter unharelación moi estreita.“Polo menos así teñenun referente no mundo,alguén que os escoite”

[Ana Curra]Educadora.

4-5 aldea 26/12/07 13:17 Página 3

POLÍTICA. 6.1.291


ANOSATERRA

H.V.A intervención municipal dí-xolle ao alcalde de Foz, XoséMaría García Rivera (PSOE),que os seis profesores de mú-sica do conservatorio non po-den continuar na súa situa-ción actual sen contrato detraballo. No mesmo sentidopronunciouse o BNG, que re-clamou a creación de prazasmunicipais para este colec-tivo.García Rivera admitiu que osprofesores superaron o límitemáximo para traballar sencontrato mediante a emisiónde facturas, mais indicou que

se trata de autónomos que pa-gan a súa Seguridade Social.“É un problema complexo–asegurou o alcalde–, non po-demos quedar sen a escola demúsica e se os contratamosteremos que cobrarlles aospais a taxa real do servizo, en-tón pasarían de pagar 50 eurosa desembolsar 300; ademais,non sabemos se o ano que vénteremos necesidade de músi-cos dunha especialidade ououtra, o concello non podecargarse de tanto persoal”.A solución está en estudo.“Terán que constituírsenunha empresa e cobrarnos

polo seu traballo, ou terán quefacelo a través da banda mu-nicipal”, asegurou o alcalde,que tamén indicou que prefireesta última posibilidade.A situación deste colectivomotivou unha controversiaentre o BNG e o PSOE, que go-berna en minoría. “Precariza-ción, traballadores sen papeise ilegais son a marca dun go-berno que se di de esquerdas”,sinalaron os nacionalistas,mentres o alcalde lembrabaque o BNG cogobernou coneles “no 95 e 96, cando as cou-sas se facían igual, só que da-quelas non lles parecía mal”.●

PROMOCIÓNS CULTURAIS GALEGAS S.A.Presidente:Miguel Barros Puente. Vicepresidente e conselleiro delegado:Afonso Eiré. Vicepresidente económico:Ramón Barral.Vogais:Xosé Fernández Puga, Xosé María Fonseca Moretón, Xavier Rei, Ana Miranda, Ceferino Díaz, Fernando Filgueira, Victorino Núñez e Bieito Alonso. Secretario:Xan Piñeiro.•Director: Manuel Veiga Taboada. Subdirector: Xan Carballa. Redactor Xefe Diario Dixital: Xurxo Salgado. Redactores:Horácio Vixande, César Lorenzo Gil, Mar Barros, ManuelXestoso, Perfecto Conde , Manuel Vilas, María Obelleiro, Lara Rozados, Rodri Suárez, Eva Estévez, Raquel López, Xurxo González, Esther Rodríguez, Ana Camiño, Paco Vila Barros (fo-tografía), Xosé Bocixa (tv). Maquetación e preimpresión: Xoselo Taboada. Fotografía: Axencia Galega de Noticias, Reuters. Xefe de publicidade: Carlos Martínez([email protected]) • Redacción: Rúa do Príncipe 24, 1º - 36202 Vigo. Teléfono 222 405. Fax 986 223 101. Correo electrónico: [email protected]. Administración:Rúa do Príncipe 22, baixo - 36202 Vigo. Teléfono 986 433 830. Subscricións: [email protected]:Norprint. Depósito Legal:C-963-1977. ISSN:0213-3105.

da natureza da muller paraparir. É curioso que só noque respecta á capacidadereprodutiva da muller seconfíe nos recursos naturaise non cando, por exemplo,aparece unha hemorraxia,que inmediatamente setrata sen esperar a que osmecanismos naturais impli-cados no proceso da coagu-lación actúen, así comotampouco esperamos a queo sistema inmunolóxico re-solva por si só calquera pro-ceso infeccioso. Por non dei-xar non se deixa, nin se-quera, que un simple catarrose resolva de xeito natural ensete días, senón que se me-dica para mitigar os sínto-mas, e cando se trata de pa-rir resulta que este plan re-comenda evitar a analxesia.Con que criterios? Está de-mostrado que a dor é sub-

O PLAN DE ATENCIÓNÁ MULLER

Despois de ler este Plan daXunta e dentro do apartado“Mellora da atención aoparto”, tópome con variasafirmacións e ideas dignas dereflexión:En primeiro lugar, a xenerali-zación de que o parto “setrata dun momento clave navida de todas as mulleres”,desafortunadamente paraunhas supón moito máistempo ca un momento, paraoutras pode que sexa un mo-mento máis “cravo” queclave nas súas vidas e paraalgunhas non existe tal mo-mento porque así o decidi-ron.En segundo lugar, propónpromover o parto natural,ou sexa, confiar nos recursos

xectiva, cada persoa sentemáis ou menos dor ante omesmo estímulo, entón trá-tase de parir con dor “natu-ralmente”, como se a dorenriquecese ese mecanismoque como eles ben din é unmecanismo fisiolóxico. ¿Porque se lexitima a dor candode parir se trata e pola con-tra se rexeita en calquera ou-tro ámbito da vida? Será queás mulleres se nos esixe a ca-pacidade de soportalo.Finalmente, propón comomisión humanizar o parto,resulta paradóxico que aforma de humanizar o partosexa achegándose ao feito deque somos mamíferas e polotanto, esquécense dos meca-nismos evolutivos e adapta-tivos que fomos sufrindo acausa da bipedestación e dodesenvolvemento do cere-bro, o que nos afasta das

vantaxes doutros mamíferosá hora de parir.Renderse á natureza non su-pón incrementar as sensa-cións de benestar. Un partosen dor non desvirtúa a expe-

riencia do nacemento nin uncon sufrimento a enriquece.Sen dubida, son outras cou-sas.●

Victoria LojoFIGA

CARTAS

Traballadores sen contratono conservatorio de FozO alcalde xa anunciou unhafórmula para corrixir a situación

Este periódico publicou nasúa portada do número an-terior un titular de elabora-ción propia, que rezaba así:“O sindicato [en referenciaao SLG] acepta a cuota lácteadespois de dezanove anos decombatela”. O Sindicato La-brego fíxonos saber a súa dis-crepancia con tal aprecia-ción, baseada nos seguintesargumentos: O SLG sempreestivo a favor do control daprodución de leite na UE.Nunca defendeu as cuotasdo leite nin as defende na ac-tualidade. A diferenza entreambos os termos é que “ascuotas son un dos posíbeissistemas de xestionar o con-trol da produción, non oúnico.” O SLG defendeu nopasado e defende na actuali-dade o seguinte: 1º.- A actual

cuota global europea debeser redistribuída nas explo-tacións de Europa con crite-rios sociais. 2º.- Os criteriossociais deben ter en contaunha cantidade mínima eunha máxima de produciónpor explotación, en funcióndo número de activos agra-rios da mesma. 3º.- Outrotipo de criterios para dita re-distribución, por exemplode tipo ambiental. Por tanto,os sistema de cuotas que foiaplicado nunca tivo enconta estes criterios sociaise, ademáis, supuxo e supo-ñerá, se se aplica a nova re-forma da OCM do leite, o pe-che de moitas explotaciónsfamiliares e a concentracióncada vez maior da produ-ción de leite nunhas cantasempresas.●

Rectificación sobre acuota láctea

XOSÉ LOIS

6-7 politica.qxd 26/12/07 20:58 Página 2

Damián Villalaín

Descoñezo os criteriospolos cales o xurado da

Asociación Galega de Edito-res non tivo a ben outorgarlleo premio ao mellor libro ga-lego do ano 2007 a De pro-vincia a nación, a historia dogaleguismo político escritapor Xusto G. Beramendi epublicada por Edicións Xe-rais de Galicia, que figurabaentre os títulos finalistas. Amiña ignorancia sobre asmotivacións do xurado impí-deme criticar a súa decisión,pero non manifestar a miñasorpresa. O de Beramendi é, con segu-ridade, un dos poucos librospublicados en galego du-rante os últimos 20 anos queseguirá a ser lido, consul-tado, valorado e interpeladodurante os 20 que veñen. Éunha magnífica disección dahistoria ideolóxica, organiza-tiva e política do galeguismoe un traballo sen apenas pa-rangón, pola súa calidadeprofesional e expositiva, nomundo relativamente pobre,algo atristurado e provincial,da historiografía galega. Nin tiven no pasado nin teñono presente apenas trato coseu autor, e ademais dis-crepo dalgúns dos seus pre-supostos teórico-políticossobre o galeguismo e sobre oproblema nacional en Es-paña. Iso fornéceme talvezdalgunha lexitimidade suple-mentaria para dicir con todacontundencia que o libro deBeramendi é un monu-mento, un deses poucos lo-gros dos que podemos fa-chendear os galegos con al-gunha afección polos librosde historia e polos bos librosen xeral. Así que, malia non poder en-tregarlle a correspondenteestatuíña conmemorativa,eu proclamo dende as alturassiderais desta columna queDe provincia a nación, deXusto G. Beramendi, é o me-llor e máis importante librogalego do ano 2007. Con pre-mios ous e neles. ●

UN LIBRO SENPREMIO ’’

derradeiro mes do ano no quedespois de moito tempo conse-guiu facer visíbel socialmente asúa utilidade en Madrid. Final-mente o PP, logo do fracaso realde maio pasado, cando quedoufóra do poder en todas as cida-des e vilas medias, necesitacomo a auga manterse á ca-beza para non afrontar cuasederrotado a revancha das auto-nómicas.Todo isto produciuse nomesmo ano no que a percep-ción social xa xulga o gobernoautonómico de socialistas e na-cionalistas máis polos resulta-dos que ofreza que pola xestióndo herdo de dezaseis anos degobernos do PP. Se Aznar con-seguiu zafarse das críticas entre1996 e 2000 botándolle a culpaa outros, o goberno do tándemTouriño-Quintana non contaxa con prórrogas dunha cida-danía acostumada a esixir. Defeito foi montados na ondadunha grande mobilización ci-dadá que ambos conseguironchegar ao poder. Daquela esapoboación esixente reclama uncambio máis rápido do que seestá a producir ou, cando me-nos, do que semella que se pro-duce. É o que ten acostumar oscidadáns a esixirlle aos seus go-bernantes. En todo caso trátasedunha virtude democráticaque só ten como termómetroclaro as periódicas visitas ás ur-nas.zación administrativalenta.●

POLÍTICA.7.

Xan CarballaA metade da lexislatura presi-dida por Emilio Pérez Touriñoveu marcada pola posibilidadede reformar o Estatuto de Auto-nomía. Encarreirado por ou-tras iniciativas semellantes, no-meadamente a de Cataluña, obipartito galego non quixo que-dar atrás e mesmo estableceuun modelo polo que só cunconsenso común entre as tresforzas representativas o Esta-tuto sairía adiante. Pero come-zou o 2007 e a esperanza trun-couse, non tanto polas diferen-zas entre os aliados na Xunta,como pola imposición da rúaGénova que non quería asumirpola vía dos feitos que o novoestatuto político de Galiza as-cendese un chanzo de poderreal. O propio presidente dospopulares galegos, Núñez Fei-xóo, veuse en dificultades paranon quedar como o verdadeiroobstáculo da reforma aíndaque nin BNG nin PSdeG-PSOEtentasen facer sangue cunhareforma que, antes ou despois,terá que ser retomada.No fondo do asunto está a ma-neira de facer política sen ata-duras. En todos estes anos deautonomía os principais mo-mentos de crise política produ-círonse cando se quixeronromper disciplinas das forzaspolíticas estatais coa matriz

madrileña, un suceso que afec-tou a PP e a PSOE de diferentemaneira. A hexemonía políticada dereita só se veu en cuestióncando quebrou a unidade eapareceu unha nova peza nomapa –tempos de CoaliciónGalega– e só se puido restañartemporalmente coa irrupciónde Fraga á fronte do PP. O expresidente galego precisou du-rante un tempo amosar capaci-dade de liderazgo con iniciati-vas de grande relumbrón e apa-rencia política, que estimadasquince anos despois, ficaron enpirotecnia e marketing. Ulo areforma do Senado ou a pro-posta da Administración ?nica?A chegada de Aznar e o trunfodas teses recentralizadoras, fo-ron asumidas con naturalidadepor un Fraga que desta ma-neira se vía máis cómodo coasúa biografía política. Peroaquelas propostas, ou o fulgu-rante paso do cometa Coali-ción Galega, amosou un move-mento de fondo de concienciagaleguista, que unha parte doPP, contradicións aparte, tenta

explotar e evitar que nutra aoBNG, que nalgúns inquéritosaparece como segunda opcióndalgúns votantes populares. Sóasí se entende que un Feixóofiel a Madrid e a Raxoi, man-teña as teses oficiais de feroz es-pañolidade e ao tempo con-forme a outra parte da súa pa-rroquia con discursos como orecentemente proferido en Ou-rense con motivo do centena-rio do Himno Galego. Daquelanovo Estatuto Galego só paradespois de 2009, cando as au-gas sexan menos turbias.En todo caso o 2007 que finalizaé un ano marcado constante-mente pola desputa electoral.Primeiro polas municipais edespois por unhas xerais a cele-brar o 9 de marzo, que repre-sentarán o ser ou non ser paraas tres forzas políticas e decisi-vas para o definitivo choque de2009. Para o PSdeG-PSOE é aposibilidade de poñerse áfronte da clasificación ben sexaen votos ou en escanos, aíndaque o trunfo pode ser pírrico seo sumatorio estatal non dá paraque recunque Zapatero. OBNG, aínda que en inferiori-dade nos procesos a Cortes, xó-gase a posibilidade de manteras espadas en alto logo de reternas últimas municipais un po-der político relativo, e conse-guir sacarlle rédito electoral ao


’’AA ppoobbooaacciióónn eexxiixxeenntteereclama un cambio máisrápido do que se está aproducir.”

PEPE

CAR

REIR

O

Cambio lento, eleccións contínuas

Falece o políticoLuís CordeiroNa mañá do día de noiteboafaleceu o ex alcalde de Foz edeputado centrista Luís Cor-deiro. O político lucense, de 73anos de idade, tras a desapari-ción da Unión de Centro De-mocrático ingresou en Coali-ción Galega e participou nacrise que deu lugar ao PartidoNacionalista Galego, aíndaque finalmente ingresou nogrupo misto. Ademais, foiconcelleiro en Foz e vicepresi-dente da Deputación deLugo.●

Touriño, Quintana e Feixóo reunidos para intentar salvar o Estatuto en xaneiro de 2007. AGN

BALANCE 2007

6-7 politica.qxd 26/12/07 20:58 Página 3

X.C.O ano parlamentario foi singu-larmente marcado polo pro-ceso de investigación de dúasactuacións dos gobernos deManuel Fraga. O asunto debe-ría servir para poñer punto fi-nal ás referencias ao gobernoanterior como condicionantesdas actuais políticas do go-berno da Xunta. En particular oasunto da Cidade da Cultura,envelenado por unha desme-dida atención mediática quenon concitara cando as obrasforon iniciadas. As conclusións de ambas edúas comisións coñeceransedecontado e amosarán a im-posibilidade de acadar un pro-

nunciamento común das tresforzas parlamentarias. Res-pecto ao complexo de MonteGaiás a razón é obvia porquese trata da obra emblemáticacoa que o anterior presidentequixo poñer o ramo á súa tareapresidencial. Desprazado dopoder, tivo que aprobar granparte do orzamento das obrasdurante o período provisoriode goberno, algo ao que agorase quere poñer coto por lei, demaneira que máis alá dosasuntos cotiáns, non se podanafrontar grandes investimen-tos durante ese periodo detransición entre gobernos. Da-quela a Consellería de Culturaatopouse enriba da mesa coa

imposibilidade de propoñerunha política propia enmara-ñada na necesidade de darllesaída a un asunto que condi-cionou orzamentaria e politi-camente os proxectos propios.Se Ánxela Bugallo compareceuno parlamento hai agora unano para propoñer un pro-xecto para Gaiás, o 2007 aca-bou concitando tamén para aCidade da Cultura a atenciónpolítica porque descubriu enque condicións se xestou aobra, involucrando politica-mente non só ao ex-presidentee o seu conselleiro de cultura,Xesús Pérez Varela, tamén a fa-miliares cercanos a MarianoRaxoi. Foi precisamente este

rozar da comisión ao presiden-ciábel do PP o principio do finda comisión, pois semellou unasunto no que a prensa de Ma-drid, ávida sempre de asuntosescandalosos para a súa propiaguerra de trincheiras, enten-deu que era mellor non insistir,a pesar de tratarse dun cuñadode Raxoi cobrando cantidadesmillonarias por mover papeisdun caixón para outro. Ao finalo PP só pagará a moeda dunPérez Varela que defendeu to-das as decisións tomadas emesmo o feito de constituírunha empresa en canto deixouo poder para xestionar proxec-tos culturais, un asunto quepodería rematar no xulgado oufacelo saltar, por incompatibi-lidade, do retiro dourado doconsello de administración daTVG.A outra comisión de investiga-ción de 2007 foi a que pescu-dou sobre o afundimento detramos da vía do Salnés –ou-trora Vía Rápida. Desta voltaera Xosé Cuiña, a eterna pro-mesa como sucesor de Fraga, o

que estivo no punto de mira.Todo parece indicar que apresa por inaugurar unha es-trada antes das eleccións de1995 foi a que estivo no trans-fondo de substituír os sumi-doiros de formigón por outrosmetálicos, pezas que o climagalego se encargou en moipoucos anos de deixar fóra deservizo. Dilucidar se esta foiunha decisión política ou téc-nica era a clave de bóveda dacomisión que, como outras ve-ces, parece que vai ficar en re-comendacións para o futuro,sen estenderse en responsabi-lidades políticas que o tempotranscurrido parecen ter amor-tizado. En todo caso o PartidoPopular conseguiu, con bas-tante éxito, misturar esteasunto coa proposta frustradadunha nova comisión sobre aconcesión das obras da Vía doBarbanza, para evitar o danopolítico de ter en cuestióndunha banda a Cuíña e doutraa Núñez Feixóo, substituto da-quel na Consellería de Ordena-ción do Terrritorio.●

A oposición do PP ben ba-tendo, con bastante éxito, naidea de que o acordo de coa-lición entre PSOE e BNG éunha entente movida polointerés máis que pola capa-cidade de actuar en común.A profesora da Universidadede Santiago, Alba Nogueira,abondou nesta cuestión nunrecente artigo en A Nosa Te-rra Diario. E fíxoo sinalandoa aparente contraprograma-ción que se produce entre as

diferentes consellerías cadavez que toman a dianteirapolítica, “o anuncio da Con-sellaría de Política Territorialde triplicar o solo adicado aplataformas loxísticas po-tenciando cinco grandesáreas en Galiza (Coruña-Fe-rrol, Santiago, Vigo-Ponte-vedra, Ourense, Lugo) su-pón un intento máis de con-traprogramación ao que nosestá empezando a ter afeitosunha das metades do go-

berno galego. As importan-tes medidas adoptadas paraaumentar o solo industrialpor parte da Consellaría deVivenda dentro das súascompetencias, precedidasde estudos rigorosos sobreas necesidades existentesque superaran as eivas domodelo clientelar de ubica-ción do PP, parecen ter es-pertado a cobiza e impul-sado un anuncio propagan-dístico co ano 2015 como

horizonte”. A autora com-pleta máis exemplos desteintento de embazar os lo-gros do outro, nomeada-mente pola parte maiorita-ria do executivo, para con-cluír, “A inútil carreira polafoto afasta os seus protago-nistas de afrontar algúns dosproblemas que ten a nosa ci-dadanía e que melloraríande xeito certo a súa vida: re-dución das listas de agardasanitarias; deseño de trens

de cercanías; mellora dotransporte urbano; ofertacon xestión pública de tódo-los servizos complementa-rios da rede educativa; apro-bación das Directrices deOrdenación do Territorio;medidas de modernizacióne uso dos medios electróni-cos da Administración…Pero se de verdade temosganas de traballar… somosquen de duplicar a Cidadeda Cultura?”.●

POLÍTICA.8. ANOSATERRA28 DE DECEMBRO DE 2007 - 3 DE XANEIRO DE 2008

Reunión da Comisión de Investigación da Cidade da Cultura. AGN

BALANCE 2007

Parlamento investigadorCidade da Cultura e Vía do Salnés escrutadas polos deputados

Bigoberno e contraprogramación

GONZALO

8-9 política.qxd 26/12/07 22:12 Página 2

X.C.As eleccións municipais demaio ratificaron o mapa polí-tico das autonómicas, aíndaque só unha presada de votosdecidiu que o PP quedase fórade goberno en cidades e gran-des vilas. O dano á dereita ga-lega foi profundo a pesar deque mantén maioría de votosen moitos dos lugares nos quenon acadou o goberno. O re-sultado púxolle de relevo aospopulares que ou fai pequenasmudanzas da súa estratexiapolítica ou vai ter difícil a curtoprazo recuperar posicións depoder. O resultado maqui-llouse, e de maneira moi rele-vante, coa retención das depu-tacións de Pontevedra e Ou-rense, pese ao simbolismo damarcha en Lugo de CacharroPardo. Daquela o PP iniciou ti-midamente unha renovaciónque depende dos resultadosdo 9 de marzo para aprofun-dar ou manterse en lindeiros

tolerábeis. Obrigada polas cir-cunstancias a posibilidade re-novadora está pexada poladialéctica de tensión de Ma-drid. Se mantén o tipo enmarzo poderá disputar as au-tonómicas en mellores condi-cións. O recente acordo orza-mentario en Lugo, onde PSOEe BNG non acordaron gober-nar xuntos, semella un tímidointento de rachar un corsé au-toimposto polas circunstan-cias dunha política extremada.Pola súa banda a resolución dopacto municipal acadado a ni-vel nacional foi deixando feri-das tanto en BNG como enPSOE. Nas cidades os resulta-dos danaron especialmente aoBNG en Ferrol onde nin tan se-quera optou a entrar no go-berno; pero foi en Lugo ondese albisca unha situación máisdifícil entre os dous partidos. Aexperiencia dos pactos de1999 e 2003 aínda proe nos na-cionalistas que buscan salva-

gardar politicamente a pre-senza pública das súas políti-cas e evitar que sexan absorbi-das electoralmente polo pro-tagonismo dos alcaldes que,agás no caso de Pontevedra,son do PSOE. Velaí o protago-

nismo político das tenenciasde alcaldía.Finalmente os socialistas fo-ron os máis beneficiados poloapoio cidadán en maio pa-sado. O resultado permítelleschegar á cita de marzo de 2008

con posibilidades de superaren votos ao PP, aínda que o pa-sado teña demostrado repeti-das veces que non hai peor po-lítica que extrapolar os resulta-dos dunhas convocatorias aoutras. ●

POLÍTICA.9.ANOSATERRA28 DE DECEMBRO DE 2007 - 3 DE XANEIRO DE 2008

O Rubicón municipal

Ricardo Varela (PSOE) e Francisco Jorquera (BNG) encabezaron as delegacións que negociaron o pacto municipal. AGN

BALANCE 2007

8-9 política.qxd 26/12/07 22:12 Página 3

POLÍTICA.10. ANOSATERRA28 DE DECEMBRO DE 2007 - 3 DE XANEIRO DE 2008

Carlos Aymerich

Emilio Pérez Touriño nonquixo pronunciarse so-

bre os logros de Anxo Quin-tana, vicepresidente galego,en materia de transferenciasdo Estado a Galiza. El, tanamigo de falar do “gobernoque eu presido”, preferiudesta volta remitir a súa valo-ración ao primeiro mitin dacampaña das eleccións xe-rais. Mágoa. Mais outra vezos ciúmes puideron máis queun sentido institucional, depaís, de cada vez máis es-traño en Montepío. O presi-dente da Xunta, comestopola envexa, foi incapaz desaudar a nova vía aberta polonacionalismo para avanzarno autogoberno.E os ciúmes, sempre acom-pañados da desconfianza,son maos conselleiros. An-tonte o seu home máis pró-ximo, Manuel Vázquez,con-selleiro de Medio Ambiente,semella ter xa caído en des-graza. Concentraba moitoprotagonismo, estaba a pro-xectar sombra de máis so-bre o presidente, xa metíamedo o seu control na pro-vincia de Ourense… sexapolo que for, o do Carba-lliño recibiu a semana pa-sada o primeiro aviso: osseus candidatos para os co-micios xerais foron derrota-dos polas hostes de Touriñoque, eufóricas, cantaban asúa vitoria no Parlamentogalego o día a seguir.Non é boa cousa. Aprendi-mos hai tempo que as vito-rias internas prenuncian de-rrotas fóra. Con todo, no seupartido, no esquizofrénicoPSOE galego, poden facer oque lles pete. Mais no go-berno e nas institucións dopaís as rivalidades non teñenlugar. Bastantes problemashai fóra como para perder-mos enerxía en ciú-mes e batallasintestinas. Eo presidentedo gobernodebería ser oprimeiro ensabelo.●

LATEXOS

CIÚMES’’

que funcionan como unhasoa e son quen de emitir atéun billón de ondas de radio dealta frecuencia que introdu-cen unha masa inxente deenerxía na ionosfera, ou capasuperior da atmosfera, que re-envía cara ela radiacións queaumentan a súa temperatura.Pódese así inducir un cambio

CAMBIO E GUERRACLIMÁTICA

PPáággiinnaa 1122((mméérrccoorreess 1199 ddee ddeecceemmbbrroo))O Premio Príncipe de Asturiasdeste ano, o xornalista arxen-tino residente en México,Juan Gelman, escribe un ar-tigo no diario arxentino Pá-gina 12 o dezanove de decem-bro sobre o cambio e a guerraclimática. Na cerimonia deentrega do Premio Nobel aoex vicepresidente dos EE UU,Al Gore, non houbo “unhamención ao desenvolve-mento de armas climáticas noque están empeñados os EEUU desde hai máis de medioséculo”, asegura. Gelman si-nala que en Alasca “o Pentá-gono instalou 180 antenas

na ionosfera que permite alte-rar o clima dunha zona”.“Será un arma de guerra xeo-física?”, pregúntase Gelman,que responde que o sitio ofi-cial americano do proxectosobre o clima admite que a in-vestigación é “tanto con pro-pósitos civís como con finali-dades de defensa”.

NOITEBOAE IDENTIDADENACIONAL

LLaa VVoozz ddee GGaalliicciiaa((mméérrccoorreess 2266 ddee ddeecceemmbbrroo))O politólogo e columnistaRoberto Blanco Valdés éautor dun artigo en La Vozde Galicia o mércores 26 dedecembro no que nega queo consumo do “ollomol, obacallau, o marisco ou o ca-pón” no Nadal sexan “ex-presión identitaria” de cadaterritorio do Estado. Polacontra, afirma que “por en-riba de diferenzas de clase,xeográficas ou ideolóxicas,a inmensa maioría dos es-pañois actuamos a noite do24 de decembro con esa ho-moxeneidade que adoita-mos perder de vista candoouvimos falar aos que ve-ñen sementar a nosa dis-cordia máis cantada: a que,supostamente, divide os es-pañois polo seu lugar denacemento”. “A fin deconto, somos cuspidiños”,indica Blanco Valdés, quelembra que fronte a este co-lectivo ao mesmo tempo,“os criminais que tratandesde hai case medio sé-culo de amargarnos a exis-tencia preparan esa bombaque rematará estoupandoen Valmaseda”.

IMPOSTOS EDESENVOLVEMENTO

EEll PPaaííss ((vveennrreess 2211 ddee ddeecceemmbbrroo))O economista Emilio Onti-veros é autor dun artigo pu-blicado en El País o venres21 de decembro no que re-clama o aumento do inves-timento público e privadoen educación e tecnoloxíaporque, indica, o capital hu-mano é chave para o desen-volvemento. A “prioridadedo investimento público, asúa inserción en políticaseducativas, tecnolóxicas ede reformas dos mercadosque asuman a necesidadede desprazar a economía es-pañola cara a posicións pro-pias das economías moder-nas, non debería subordi-narse ás reducións impositi-vas polas que parecen com-petir os principais partidospolíticos no noso país. Nin apresión fiscal hoxe existenteen España, e moito menos ostock da súa débeda pú-blica, son superiores á me-dia das economías máiscompetitivas e prósperas domundo”.●

ENPOLEIROALLEO

Inundacións en Indonesia. REUTERS

10 política.qxd 27/12/07 10:49 Página 2

César Lorenzo Gil

Por primeira vez en 30 anos dedemocracia, o Constitucionalpadece unha liorta interna quepuxo en entredito a súa inde-pendencia. O tirapuxa entrepopulares e socialistas por ase-gurarse o seu control desvir-tuou o labor da institución en-cargada de visar todos os cam-bios lexislativos do Estado.Nunha recente entrevista, opresidente do Congreso dosDeputados, Manuel Marín, ad-vertía dos perigos de politiza-ción do Tribunal Constitucio-nal por parte dos dous grandespartidos, “tendo en conta es-pecialmente que ambos osdous grandes partidos son osmáis interesados en mantercon boa saúde as instituciónsdo Estado”. Marín é a últimadas voces que chama a aten-ción sobre os problemas quesofre o tribunal. Días antes, oex presidente do goberno cen-tral, Felipe González, facíaunha reflexión semellante. “Acidadanía non pode percibirque o Estado se mantén poladialéctica entre siglas políticas.Ten que haber un alto grao deseguridade xurídica e estabili-dade nas máis altas institu-cións para que as decisiónsparlamentarias non supoñansempre unha aposta na ba-lanza das maiorías electorais”.Se son tantos os que consideranerrado politizar o Constitucio-nal, por que se deron tantos pa-sos na dirección completa-mente contraria? A razón fun-damental de “poñer a xogar” osmembros propostos de cadapartido neste tribunal hai quebuscala nalgunhas decisións le-xislativas que non gustaron nasfilas do PP, en especial a re-forma do Estatuto de Cata-lunya. Perdidas as votaciónsparlamentarias, os popularescreron necesario que fose oConstitucional quen abortase ocambio lexislativo catalán. Paraiso quixeron revogar un dosmaxistrados, nun movementode ficha que creou un efecto do-

minó con revogacións e contra-revogacións que amosaron ásclaras con que forzas contaba,xa non só cada partido, senóncada “familia” dentro dos xeral-mente coñecidos por “conser-vadores” e “progresistas”.

A XUSTIZA SEN VARRER. A situacióndo Constitucional é só un dossíntomas que a xustiza espa-ñola ten de contaxio do con-flito partidario. Remata a lexis-latura sen que o goberno deJosé Luis Rodríguez Zapateroconseguise ordenar nin o Con-sello Xeral do Poder Xudicialnin os vectores principais daactuación de xuíces e fiscais.O caos notouse principalmentedurante a tregua da ETA. O Es-tado non tivo unha única voznos seus tres poderes. O execu-tivo optou por baixar a intensi-dade da acción policial e buscar

o contacto cos interlocutorespolíticos; o lexislativo acordoupublicamente darlle permisoao goberno para negociar costerroristas. Mais o xudicial se-guiu aplicando a “receita” ante-rior, a xurisprudencia nada daLei de Partidos e do acoso entodas as frontes contra o inde-pendentismo.Nunha entrevista deste mes-mo ano, o avogado e expertoanalista da situación vascaTxema Montero considerabaque esta “disintonía” entre ospoderes do Estado provocara asensación na ETA de que Zapa-tero estaba a xogar con eles.“Na mentalidade etarra, o Es-tado actúa coma unha únicavoz. Non son conscientes deque o sistema é moito máiscomplexo”, afirmaba.

EFECTOS A LONGO PRAZO. Aínda sonpoucos os que consideran queidentificar tan ás claras cadamaxistrado cunha opción polí-tica pode ter riscos na estabili-dade e –sobre todo– na homo-logación democrática de Es-paña. Algunhas voces críticasxa se ergueron, especialmenteno mundo da docencia univer-sitaria. Para estes críticos, é moi

perigoso que toda a xudicaturaentre a fondo na loita entrepartidos e determinadas deci-sións xudiciais acaben consi-derándose máis ou menosacertadas se quen as ditaminaten unha ideoloxía máis oumenos conservadora.Tamén desde as nacións peri-féricas se alerta do progresivoxogo político dos altos tribu-nais. “Até agora sabiamos queregras rexían e que chanzospodiamos alcanzar”, explicabarecentemente o lehendakariJuan José Ibarretxe. “Dunsanos para aquí, amais da con-xuntura política hai que ter enconta a conxuntura xudicial”.Outro punto escuro de cara aofuturo é saber como a socie-dade acollerá con normalidadeque cada maxistrado ou fiscal seidentifique cunhas siglas e in-terprete a lei seguindo un di-tado máis ideolóxico ca legal. “Éun proceso que funciona dearriba a abaixo e de abaixo aarriba. Os cidadáns poden per-cibir que os xuíces son parciais eos xuíces poden deixarse influírpolos desexos de cada partidoen vez de polos fundamentosnormativos”, comenta unha fis-cal de Vigo para A Nosa Terra.●


A politización do Constitucionalréstalles credibilidade ás institucións A independencia xudicial, en entredito polas liortas entre o PP e o PSOE

ESPAÑA.11.Critica á sentenza contra Ekin. O goberno vascoconsiderou que se vulneraran os dereitos fundamen-tais dos condenados pola causa denominada “18/98”.Nun acto público celebrado en Bilbao, xuntáronse anapoio dos condenados dirixentes de EA e PNV (Begoña

Errazti e Xavier Arzallus entre eles), Aralar, EB e PCTV esindicalistas de CC OO, ELA, LAB e EHNE. Para todoseles o proceso só responde a unha politización da xus-tiza e defenderon a non vinculación estrita coa loitaantiterrorista. PSOE e PP foron os únicos ausentes. ●

’’O caos notouse durantea tregua da ETA. O Estado nontivo unha única voz nos seustres poderes.

Que o catalanismo nave-gou entre un enxamio de

categorías guiado por unhatendencia resolutiva á horade sentenciar aquilo que oaflixe, é exemplo o devir des-tas últimas semanas. De700.000 manifestantes agro-mando polas rúas de Barce-lona dixemos, no mellor doscasos, que eran mostra dodescontento e/ou sobera-nismo latente.Tamén eran eses manifes-tantes comunidade facendomemoria. A memoria é pezachave para imaxinar a na-ción: espazo de lembranzas,de imaxes e paisaxes, edunha comunicación se-miótica que se dá por des-contado.O que lle están a facer aoPaís Valenciano (impedín-dolles aos valencianos reci-biren o sinal televisivo deTV3) é, precisamente, des-pezar se non a única si amáis visíbel das fontes quenos debería permitir reima-xinar día a día que o nosopaís ten 13 millóns e mediode habitantes. Debemos póro contador a cero e recoñe-cer aquilo que sempre sos-peitamos, que 300 anos des-pois o noso proxecto polí-tico segue a ser perseguido,boicoteado e violentado.Recoñecelo pasa a ser obri-gatorio por estritos motivosde supervivencia. E até quetodos e cada un dos que cre-mos nisto non asumamos anosa realidade nacionalcomo tremendamente con-flitiva e non a traslademosao vocabulario non haberáxeito de empurrar aquelespoucos que mandan paraque o definan baixo catego-rías sintéticas e ben visíbeis.Quen entendemos que o ca-talanismo precisa reivindi-carse como elemento histó-rico fundamental temos deesixir que as cousas se nosdigan polo seu nome. Xanon nos vale que se nos digaque é mellor calar para nonincomodar. Estamos inco-modados e moito e quere-mos expresalo.●

DESPOISDE BARCELONAMarc BioscaSociólogo

’’

O Tribunal Constitucional entrou de cheo na tirapuxa política entre PP e PSOE. ARQUIVO ANT

BALANCE 2007

Mariano Ferrer,portavoz dos enxuizados

VINC

ENT W

EST /

REU

TERS

11 estado.qxd 27/12/07 10:57 Página 1

MUNDO.12. ANOSATERRA28 DE DECEMBRO DE 2007 - 3 DE XANEIRO DE 2008

cova de Putin, pese aos seusmúltiplos trazos grises, afirmaos seus intereses estratéxicos,plantándolles cara ás ambi-cións de Washington non soa-mente no seu estranxeiro pró-ximo, senón tamén en litixiosgraves como o de Irán. Polasúa banda, a China, cada díamáis segura de si mesma, co-meza a dar mostras dunha há-bil diplomacia que con outromodelo, tirando proveito daforza da súa economía e for-zada polas necesidades que ta-mén suscita, está forxandoalianzas de gran calado estra-

Xulio RíosDirector do IGADI (www.igadi.org)

Entramos no terceiro tempoda posguerra fría, poñendofin a dúas etapas convulsasnas que o predominio hexe-monista, o desprezo á legali-dade e o recurso á ameaza e ouso unilateral da forza evi-denciaron unha profunda in-capacidade para reformular osistema internacional conmiras a introducir maiorescotas de estabilidade, xustizae de progreso. Os síntomas desa nova ten-dencia asoman en numero-sos escenarios. A viraxe expe-rimentada en contenciososcomo o de Corea do Norte ouIrán indica que a diplomaciagaña terreo sobre a inminen-cia do uso da forza. Cando no2008 remate o mandato deGeorge Bush, rematará ta-mén a segunda fase da pos-guerra fría que tivo o seu ini-cio no 11 de setembro de2001, situando o terrorismocomo a maior das ameazaspara a estabilidade mundial,

e brindándolle un argumentoincontestábel a Washingtonpara alargar a súa influenciaestratéxica en escenarios atéentón inimaxinábeis. EnAmérica Latina ou África me-dra a convicción de afirmarprocesos autóctonos e de es-tabelecer novos modelos derelación cos principais acto-res internacionais e con áreasaté entón practicamente ig-noradas, fortalecendo a coo-peración Sur-Sur. E a mode-ración afírmase como o valorpredominante nos conten-ciosos máis encistados, o calnon quere dicir que poida-mos agardar solucións inme-diatas, pero o recurso á forzacomo vector predominantepara procurar beneficios es-tratéxicos, alentada desde aprimeira da guerra do Golfo ea disolución da URSS, queabriron a primeira fase daposguerra fría, ten os seusdías contados. Os protagonistas principaisdese cambio de tendencia sondous: Rusia e China. A Mos-

téxico en todos os continentes.O impulso tecnolóxico, unhadas carencias máis notorias dasúa emerxencia, colle forza ápar da súa carreira espacial.Os Estados Unidos xa nonson o primeiro exportadormundial (está detrás de Ale-maña e da China), nin o pri-meiro construtor mundial decoches (a China e o Xapónvan por diante), hai máis eu-ros en circulación ca dólares,e o euro reempraza o febledólar como principal moedade cambio. Wall Street perdepeso en relación ás bolsas eu-ropeas, e mesmo á rusa ou ásasiáticas. Como destacabaThe Economist recente-mente, os EE UU son o paísmáis endebedado do mundo,con maior poboación carce-raria, e co maior nivel de con-sumo de enerxía. Segue encabeza, pero o pelotón vaiseampliando e ameaza seria-mente un predominio quetentou afirmar, sen éxito, coaforza dos seus exércitos, cadadía menos invencíbeis. ●

XX.. LL.. FFrraannccoo GGrraannddee

Hai xente que pensa que aONU, porque de pri-

meiras non autorizou atacaro Iraq, mantivo sempre esaliña. Non é certo: o primeiroque fixo, despois da invasión,foi dictar a resolución 1511,de 16 de outubro de 2003,que significa un mandato áforza multinacional, co que oConsello se Seguridade lexi-tima a invasión.E lexitímaa aínda sabendoque a ocupación é violenta,que a situación no país é co-rrupta e que a resistenciaempeza a ser popular á parque os invasores van ga-ñando crecente impopulari-dade. Non a lexitima de cal-quera maneira: habería queestablecer a curto prazo ins-titucións políticas iraquís.E aínda sabendo que as talesinstitucións non foron demo-craticamente constituídas, se-nón que se basearon na co-rrupción duns homes de pallade Washington, que non me-recían, nin merecen, a máismínima respectabilidade aopobo iraquí, a ONU anovou omandato ás forzas de ocupa-ción en varias ocasións máis.É gravísimo que un orga-nismo que ten a encomendade garantir o cumprimento dalegalidade internacional, po-las presións dos invasores re-mate bendicindo a invasiónprimeiro e a ocupación des-pois. Con moita razón se tencriticado a ONU, no sentidode que esta non podía dar le-galmente un mandato ás for-zas invasoras cando estas,contra toda legalidade, invadi-ran e ocuparan o Iraq.Hai autores, como Ellen Paine (HYPERLINK "http://www.re-belion.org/noticia.php?id=59480"www.rebelion.org/noti-cia.php?id=59480), que soste-ñen que ese mandato, tan malfundamentado, é único na his-toria do Consello de Seguri-dade da ONU. En calqueracaso, unhavergonzamáis a en-gadir aocúmulo devergonzasdesta gue-rra.●

LATEXOS

A ONUCONTRAO IRAQ

’’

O terceiro tempo da Guerra FríaO ano 2007 remata marcando unha nova tendencianas relacións internacionais

George Bush embarca no avión presidencial, o Air Force One. LARRY DOWNING / REUTERS

’’OOss EEEE UUUU xxaa nnoonn ssoonn ooprimeiro exportadormundial nin o primeiroconstrutor mundial decoches; hai máis euros encirculación ca dólares eWall Street perde peso”

12-13 mundo.qxd 26/12/07 11:58 Página 2

MUNDO.13.

Laudelino Pellitero

As causas polas que o Mer-cosur non descola poden serdiversas, externas ou inter-nas..., mais ninguén podenegar o fracaso. Transpirasintomatoloxía mórbida: Éasimétrico, ineficaz e ten asmans atadas por conflitos deveciñanza de segunda orde.Nos días previos á XXXIVreunión do Consello do Mer-cosur –celebrado en Monte-video o 18 de decembro– , opresidente uruguaio TabaréVázquez sometera á consi-deración do directorio daFronte Ampla (FA) a posibili-dade de abandonar o Merco-sur. En sintonía argumentalco seu ministro de econo-mía, Danilo Astori, conside-raba que o feito de ser pe-queno nun bloque asimé-trico que ignora a República

Oriental non ten futuro. Díasantes, o brillante Astori mos-trábase partidario de aban-donar o Mercosur. Preferíaseguir os pasos do Perú, queviña de converterse no se-gundo país suramericano endispor dun Tratado de LibreComercio cos EE UU.Nas finas liñas da diploma-cia internacional podíase lercon claridade que o presi-dente pro tempore uruguaionon agardaba gran cousa dacimeira máis curta da histo-ria. Nin se molestara en or-ganizar a clásica cea de pre-sidentes previa ás cimeiras. Mais a resposta da consultainterna na FA foi tan contun-dente a favor de continuarno Mercosur que o presi-dente, non tivo máis reme-dio que dar unha reviravoltaá estratexia: Prioridade aobloque rexional. A idea de

manter relacións económi-cas bilaterais e directas conoutros grandes bloques domundo. (UE, EE UU), deberáseguir por vieiros máis dis-cretos.Cara aos EE UU apuntabaCristina Fernández de Kirch-ner cando culpabilizaba dadebilidade do bloque rexio-

nal os factores externos quetraballan na defensa de inte-reses económicos e políticosantagónicos.Mais quen mellor percibe odelicado transo polo queatravesa o Mercosur é o Bra-sil. País que gañou merecidoprestixio nas artes diplomá-ticas.Dende o Palacio do Planaltocolaborárase activamentedurante a cimeira de Mar dePlata na morte prematura daÁrea de Libre Comercio dasAméricas, impulsada polosEE UU. Pero á hora de cele-brar o funeral retirouse dis-cretamente, para deixar queoficiasen na tarima públicaos presidentes arxentino,Néstor Kirchner, e venezue-lano, Hugo Chávez.Lula sabe da existencia demísiles, provenientes do ex-terior, dirixidos á liña de flo-

tación do Mercosur en formade tratados de libre comer-cio bilaterais, pero prefiremirar só cara a adentro: “Aculpa é, fundamentalmente,nosa”.O debate non é novo. Dendeque Eduardo Galeano escri-bise o mítico libro Las venasabiertas de Latinoamérica,sempre houbo argumentosque pivotan nestes dous ei-xes: factores externos ou fac-tores internos. Nas expertas mans da diplo-macia brasileira quedan de-positadas bastantes das espe-ranzas dun futuro máis pro-metedor para o Mercosur. OPlanalto ten a encomenda delimar as asperezas provoca-das entre países socios ou porlíderes amigos firmes na co-herencia, pero rudimentariosnas coidadas cerimonias dasrelacións exteriores.●


O difícil despegue do MercosurA influencia estadounidense e a asimetría de Sudamérica, causas da súa febleza

Desde a esquerda, os presidentes de Chile, Michelle Bachelet; Paraguay, Nicanor Duarte Frutos; Uruguay, Tabaré Vázquez; Arxentina, Cristina Fernández; Brasil, Inácio Lula; Venezuela, Hugo Chávez eBolivia, Evo Morales, durante o cumio de Montevideo o 18 de decembro. REUTERS

’’OO pprreessiiddeennttee ddoo UUrruugguuaaiiapuntara a posibilidade deabandonar o Mercosur. Sóa maioritaria negativa doseu partido, o FrenteAmplio, impediu que osorientais pactasen ensolitario un acordocomercial cos EE UU”

12-13 mundo.qxd 26/12/07 22:33 Página 3

dicador constitúe a principalreferencia sobre a inflaciónpara a negociación das me-lloras salariais. Non obstante,Antolín Alcántara consideraque, dun xeito arbitrario, nonse ten en conta suficiente-mente o peso da inflación dosalimentos (máis alta que ados bens de consumo e queafecta máis ás familias conmenos ingresos) nin consi-dera a compra de vivenda (sio aluguer). Xaime Lópezcoincide nesta análise. A CIG anuncia que promoveráunha campaña nos medios decomunicación para concien-ciar aos traballadores desta si-tuación, e tentar que se empre-gue unha metodoloxía que re-flicta mellor a inflación real.●

Xurxo GonzálezA semana pasada os sindicatosmaioritarios no Estado e a pa-tronal asinaron o Acordo Inter-confederal para a NegociaciónColectiva (ANC). Segundo osseus promotores, garantirá opoder adquisitivo dos traballa-dores, ao tempo que axudará aconter a inflación. A CIG es-tima, polo contrario, que dimi-nuirá o salario real de moitasfamilias con menos recursos.O pasado día 18 os represen-tantes da CEOE e da CEPYME(grandes e pequenos empre-sarios, respectivamente) e deUGT e CCOO asinaron porquinto ano consecutivo oANC, que estabelece as condi-cións para a negociación co-lectiva nos convenios que xes-tionen estes sindicatos en todoo Estado. Non obstante, a CIGe outras organizacións de tra-balladores rexeitan este pactoporque, segundo Antolín Al-cántara, o seu secretario con-federal de Negociación Colec-tiva, non lles permite aos tra-balladores “decidir por si mes-mos até onde queren chegarnas súas reivindicacións sala-riais, senón que estas se impo-ñen dende a cúpula dos sindi-catos”.Alcántara pensa ademais queos criterios que se veñen acor-dando dende hai cinco anospara a revisión salarial minan opoder adquisitivo dos traballa-dores. Xaime López, secretariode Acción Sindical e PolíticaSectorial de CCOO de Galizanega estas acusacións e apuntaque, ademais, na renovacióndo ANC para o ano 2008 acadá-ronse importantes avances,como a incorporación da Es-tratexia Europea de Preven-ción de Riscos Laborais e direc-trices derivadas da nova Lei deIgualdade.López cre que os ANC achegá-ronlles importantes beneficiosaos traballadores durante estescinco anos, e considera que apostura da CIG débese a que

“rexeitan todo o que vén deMadrid”. Segundo este diri-xente sindical, os ANC que pro-move a súa organización pre-tenden “racionalizar e ir a ám-bitos máis amplos que os decada convenio particular”.

CRÍTICAS AO ACTUAL IPC. Un dospoucos puntos nos que coin-ciden todos os sindicatos é nanecesidade de cambiar a me-todoloxía de elaboración doÍndice de Prezos ao Con-sumo. A estimación deste in-

A negociación colectivaenfronta os sindicatos Os nacionalistas rexeitano acordo asinado por UGT, CC OO e patronal

As centrais coincidenen pedir a reforma do IPC.’’

ECONOMÍA.14.ANOSATERRA28 DE DECEMBRO DE 2007 - 3 DE XANEIRO DE 2008

Os últimos datos sobre separacións e divorcios na so-ciedade española expresan un grande incremento

da inestabilidade da parella como organización social bá-sica con vontade de permanencia. Se non hai moitotempo a parella heterosexual nucleaba unha estrutura derelacións estábel na nosa sociedade e por iso se falaba dainstitución familiar, na actualidade, esta institución noseu modelo tradicional tende a perder importancia e va-lor como referente social. Son seguramente diversas asrazóns que explican este proceso pero nas sociedadesque comparten os valores capitalistas semella existirunha relación entre desenvolvemento e incremento darotación na formación de parellas, ben sexa por vencellosformais ou informais. Sempre a parella foi un negocioeconómico e así as institucións vixentes en moitos paísessubdesenvolvidos conservan un regulamento do matri-monio moi explícito en intercambio de bens, dereitos eobrigas dos contraentes e nalgúns casos do clan familiar.Na sociedade occidental, a instauración do individuocomo núcleo unitario fundamental arredor do que severtebran as decisións no ámbito público, a asignaciónde recursos nas organizacións privadas e as instituciónsde intercambio socioeconómico implica unha estruturasocial e unhas normas sociopolíticas nas que o ámbitoprivado está subordinado aos condicionantes do mer-cado económico ou político e reduce as marxes de mano-bra das institucións tradicionais ao quedaren obsoletaspor seren disfuncionais ante as necesidades de eficacia,competencia e adaptabilidade do modelo de crecementoactual.As vantaxes do individualismo para o capitalismo sonclaras ao facilitar a circulación de bens e servizos dotandode flexibilidade os mercados laborais, o que favorece oaxuste, a innovación e un mellor aproveitamento dos re-cursos humanos. O sistema capitalista fornécelle ao indi-viduo oportunidades para rendibilizar as súas capacida-des se acepta as regras do xogo da mobilidade e a incer-teza. As institucións tradicionais son atrancos que pexana proxección de persoas xa adaptadas ao modelo de con-sumo masivo e homoxeneizado por estratos de rendapero cun certo colchón de protección público ou privadonos paises máis industrializados. Os incentivos económi-cos operan como elemento clave e dinamizador básico áhora de estruturar as preferencias e quedan os factoresemotivos ou sentimentais sometidos ás dinámicas socio-económicas. Globalmente, e no curto prazo, os divorcios aumentan oconsumo e o investimento debido á continua renovacióndos fogares, equipamentos e bens de consumo duradeiroacumulados polas familias con consecuencias importan-tes para o PIB e o emprego. As desvantaxes son para oambiente pola acumulación de residuos e o consumo ex-cesivo de recursos e, nalgúns casos, para a distribuciónda renda que pode facerse desigualitaria ao desaparecero factor reequilibrador interno das axudas familiares.●

Manuel Cao

AAss vvaannttaaxxeess ddoo iinnddiivviidduuaalliissmmoopara o capitalismoson claras ao facilitar acirculación de bens e servizos,dotando de flexibilidadeos mercados laborais”

’’

OS DIVORCIOS E A ECONOMÍA

’’

Aspecto da manifestación do primeiro de maio do 2005 en Vigo.

P. V

ILAB

ARRO

S

14-15 economía.qxd 26/12/07 18:07 Página 2

Juan Mas Santos, herdeirosdo responsábel da operación,Jorge Mas Canosa, falecido en1997. Ambos teñen nacionali-dade estadounidense e os tra-balladores ven moi difícil quesexan procesados en España.O resto dos acusados sonmembros do consello de ad-ministración e o director fi-nanceiro de Sintel.

NEGOCIACIÓN CO GOBERNO. Ade-mais, a sé do Ministerio deTraballo e Asuntos Sociaisacolle actualmente as nego-ciacións entre altos cargos daAdministración estatal e os re-presentantes da Asociaciónpara a Colaboración cos Tra-balladores de Sintel. Xosé Ma-ría Sierra explica que as súasreivindicacións céntranse enacadar “unha saída digna paratodo o persoal da empresa”.En concreto, maior carga detraballo para Sintratel, unhacompañía fundada a partir daAsociación, e axudas sociaispara o resto dos empregados.As negociacións baséanse naresponsabilidade que o Es-tado tiña no momento davenda (aínda era accionistade Telefónica). Polo mo-mento, as expectativas dostraballadores de acadar unresultado satisfactorio son al-tas, aínda que a evolución doxuízo non é moi alentadorapara os traballadores, que su-friron un prexuízo econó-mico, pero tamén “moral oupsíquico”, como recoñece oauto de Santiago Pedraz.●

Xurxo GonzálezAnticastristas de Miami, di-rectivos de multinacionais,xuíces estrela e unha empresacunha cota de afiliación sindi-cal do 97%. O caso Sintel reu-nía todos os ingredientes paraconverterse nunha referenciado movemento obreiro.Os traballadores, que durantemeses tiveron o seu campa-mento na Castellana de Ma-drid, consideran que o pro-ceso contra os responsábeisdo desmantelamento da filialde Telefónica non avanza porbo camiño. O xuíz Pedraz con-sidera que, polo momento,non se pode imputar a Cán-dido Velázquez, presidente deTelefónica no momento davenda de Sintel á multinacio-nal estadounidense Mas TecIncorporated, por un delito deinsolvencia puníbel e contra aFacenda Pública. Tamén ar-quivou a causa contra outrosdez directivos de Sintel, o que,segundo a Asociación de Tra-balladores de Sintel, supón unobstáculo para que Telefónicasexa imputada como respon-sábel civil subsidiaria e cheguea pagar os máis de 268 millónsque reclaman. As reaccións dos traballadoresreflicten a súa decepción.Adolfo Jiménez, portavoz daAsociación explicou que a de-cisión do xuíz supón unha“demostración palpábel deque a xustiza é manipulábelcando se trata de perseguir osdelitos das grandes empre-sas”. Xosé María Sierra, ex tra-ballador de Sintel en Galiza emilitante da CIG, afirmou queo auto de Pedraz vén demos-trar unha vez máis que “o po-der económico está por en-riba do político e o xudicial”. Oavogado dos traballadores xaanunciou que recorrerán oauto de Pedraz. Os principais imputados atéagora son os irmáns Jorge e

ECONOMÍA.15.ANOSATERRA28 DE DECEMBRO DE 2007 - 3 DE XANEIRO DE 2008

1.300 contratos indefinidos son o resultado das mobilizacións donaval da provincia de Pontevedra celebradas durante o pasado mesde xuño. Así o considera a CIG, central maioritaria no sector, no últimonúmero do seu voceiro, Acción Sindical. A porcentaxe de contratosindefinidos aumentou dende menos do 20 % até o 54,18%.●

O xuízo de Sintel decepciona os traballadoresSantiago Pedraz sobreseu ‘de formaprovisoria’ os cargos contra osprincipais directivos de Telefónica eda súa filial no momento da venda

O drama para o persoal deSintel comezou en 1996,cando gobernaba en funciónso PSOE tras perder as elec-cións ante o PP de Aznar. Foinaquel momento cando Tele-fónica vende Sintel a Mas TecIncorporated, propiedade deJorge Mas Canosa, coñecidolíder cubano anticastrista deMiami. Xa desde un primeiromomento se advertiu que oprezo de compra non se axus-taba á realidade dunha em-presa que chegou a contarcon 4.000 traballadores no seumomento álxido, proporcio-naba emprego indirecto a3.000 máis en empresas auxi-liares, tiña filiais en varios paí-

ses latinoamericanos e pres-tara servizos en moitas cida-des do norte de África. A Fiscalía Anticorrupcióncoincide cos traballadores aosinalar que os irmáns MasSantos, herdeiros de Mas Ca-nosa tras a súa morte en1997, non pagaron a mei-rande parte do importe acor-dado con Telefónica. Parasolventar esta débeda, a mul-tinacional española aceptoutomar como aval o capital dapropia empresa vendida. Pri-meiro quedou cos seus in-móbeis, que foron taxadosnun importe moito menor aoque estabelecía o mercado. Elogo comezou a cobrar direc-

tamente da caixa da em-presa. En resumo, Sintel pa-gou a súa propia compra. Oresultado foi a quebra, co queos traballadores foron despe-didos sen cobrar moitos me-ses de soldo nin a compensa-ción que lles correspondíapor convenio.A CIG (sindicato maioritarioda empresa en Galiza) e a Aso-ciación para a Colaboracióncos Traballadores de Sintelpensan que o obxectivo finalde Telefónicaera dinamitar oslogros sociais que até o mo-mento acadara o sector dastelecomunicacións, para che-gar así a unha situación de “li-beralización” como a actual.●

A decisión da AudienciaNacional dificulta queTelefónica paguea débeda cos traballadores.

’’

Obxectivo: traballo precario

O cadaleito da Telefónica que presidíu o campamento solidario de Madrid ao longo do 2001, agarda nabeirarrúa do Paseo da Castellana. ANT

14-15 economía.qxd 26/12/07 18:07 Página 3

DEPORTES.16. ANOSATERRA28 DE DECEMBRO DE 2007 - 3 DE XANEIRO DE 2008

Rodri SuárezTres encontros disputou a se-lección galega dende a súa re-cuperación a finais do 2005.Cada un significou un novochanzo no proceso de dignifi-cación e crecemento duncombinado que pasou anossoterrado por decisión política.O partido contra Uruguai enSan Lázaro (29 de decembrodo 2005) centrouse no pesosimbólico do retorno e serviutamén para homenaxear osque o reclamaron. Por iso, fo-ron convocados dous xogado-res retirados (Fran e Otero), alista foi ampla para darlle aco-llida a veteranos en activocomo Dacosta ou Juanito e in-cluso a Xunta puxo todo o seuempeño para que o Real Ma-drid de Florentino Pérez auto-rizase a presenza de Míchel

Salgado, como así foi. O par-tido foi un enorme éxito a nivelpopular e tamén deixou bo sa-bor de boca a nivel deportivo apesar da relaxada intensidadedun rival que presentou unequipo B. O 28 de decembrodo 2006 foi Ecuador o elixidopara unha cita en Riazor, ondea selección clausurou o cente-nario do Dépor. Nesta ocasión,o obxectivo foi a continuidadee tamén unha lixeira subida donivel competitivo. O conxuntosudamericano viña de com-pletar un magnífico mundialen Alemaña e tomouse o cho-que moi en serio, polo que a in-tención de dotar de argumen-tos futbolísticos á seleccióncumpriuse. Balaídos queríaofrecer ante Camerún unhaespecie de simulacro da oficia-lidade. Porén, os problemas in-

ternos da federación africana ea ausencia de Eto'o restáronlleá última hora un pouco de luci-mento a unha data que si fun-cionou como acto de unión aoredor da selección galega detodo o fútbol do país (catego-rías inferiores e combinado fe-minino incluídos), de confir-mación territorial do poder deconvocatoria do equipo –ac-tualmente superior á de cal-quera club de Galiza– e taméncomo peche dunha xeira, a dosamigábeis de Nadal. Porque aintención da Xunta é a de me-drar.

DATAS LIBRES A PARTIR DE MAIO. “Ba-rallamos que a selección xoguefóra do Nadal”, sinalaba a di-rectora xeral para o deporte,Marta Souto, nunha entrevistan'A Nosa Terra hai dúas sema-

Tamara Abalde bate marcas na Liga Universitariaestadounidense de baloncesto feminino. A viguesa logrouconseguir 45 puntos nun dos seus partidos co equipo de Lamar.A internacional galega continúa nos EE UU a súa formación trasse converter nunha das nosas máis firmes promesas. Abalde ten18 anos e procede da canteira do Celta.

Arsenio Iglesias e Fernando Vázquez durante o partido da selección en 2006 PACO VILABARROS

nas. As miras da Xunta xa te-ñen unha nova data: maio ouxuño do 2008. Todas as ligas deprimeira división adiantaneste ano o seu final para dei-xarlles paso ás seleccións quedisputarán a Eurocopa deSuíza e Austria. Polo tanto, ha-berá datas dispoñíbeis paraencontros amigábeis. Así,cumpriríanse varias premisas:evitar a sensación de acto fol-clórico anual dándolle unhamaior continuidade á selec-ción e poder contar con futbo-listas que non entraron até ode agora por problemas de ca-lendario como é o caso dos ga-legos que militan en clubs in-gleses ou escoceses (Sito, Cou-ñago, Nacho Novo ou DavidFernández –este último esque-cido polo de agora polos selec-cionadores). Así mesmo, ta-

mén podería resultar máis fácilatopar un rival europeo de bonivel, algo case imposíbel paraas seleccións sen rango oficial.Non obstante, o adversariodeste encontro podería sermáis próximo. A dirección xe-ral para o Deporte mantén moiboas relacións cos seus homó-logos da Generalitat de Cata-luña e do Goberno Vasco, cosque mantivo unha reunión ennovembro “para coordinarproxectos no mundo do de-porte que poidan estabelecerpontes entre os tres países,como é o caso das selecciónsnacionais das distintas moda-lidades deportivas”. Polotanto, é unha opción moi real aposíbel disputa dun Galiza-Cataluña ou Galiza-Euskadi eincluso a celebración dun tor-neo triangular.●

O vindeiro partido da selecciónde fútbol podería adiantarse ao veránGaliza quere xogar contra Catalunya ou Euskadi no 2008

Profesionalizar para crecerSacar do Nadal a selección seríao primeiro paso dentro da aspi-ración dos xestores do deportegalego de igualar o máis posí-bel o combinado branquiazulco catalán e o vasco, que prota-gonizan dende hai lustrosunha activa loita pola oficiali-dade. Non obstante, hai dife-renzas. Unha é a disposicióndas federacións de fútbol, xaque a galega non ten ningúninterese en involucrarse nesareivindicación, ao contrario dasoutras dúas. Outra son os tem-pos. Galiza aínda ten que supe-rar 70 anos fóra dos campos equédalle bastante por facerpara subir ao tren doutras na-cionalidades estatais. O cos-tume de enfrontarse a elas estáen camiño pero tamén semellaimportante ter un selecciona-dor fixo como Pere Gratacós ouIríbar, xa retirado, porque a pa-rella que forman Fernando

Vázquez e Arsenio Iglesiasmantense como solución pro-visional, algo que a partir deagora lle podería restar serie-dade á selección. A partir de aí,os horizontes para seguir su-bindo chanzos niso que MartaSouto chama “xogar ao má-ximo nivel dentro da barallaque nos dan” pasan por rivaisde primeira liña aínda que moisacrificados economicamente(Brasil e Arxentina xa xogaroncontra Cataluña), buscar pon-tes gobernamentais que per-mitan ese soñado Galiza-Portu-gal ou buscar a celebración deencontros fóra do territorio ga-lego ou estatal, coas coloniasde emigrantes galegos comoenganche sentimental. Porexemplo, o Venezuela-Euskadido pasado verán. Posibilidadesexisten para que a seleccióngalega non deixe de medrar eo faga con máis ambición. ●

16-17 deportes boa.qxd 26/12/07 23:13 Página 2

16-17 deportes boa.qxd 26/12/07 21:00 Página 3

CULTURA.18. ANOSATERRA28 DE DECEMBRO DE 2007 - 3 DE XANEIRO DE 2008

M. Barros

Hai constancia deque Rosalía deCastro era coñe-cida nas dife-rentes reunións

nas que participaba en Com-postela co alcume de Lied(canción, en alemán). Proba-belmente o gusto e as inquie-tudes que a poeta mostrousempre pola música, tantoculta como popular, puideronser os causantes do sobre-nome. Sábese ademais quecantaba, tocaba a guitarra, aarpa e o piano. Poemas comoAiriños, airiños, aires ou Cam-panas de Bastavales naceronde coplas e cantigas popularesque Rosalía glosou en diversasestrofas de Cantares gallegos.O grupo de música antiga Re-sonet revisa e musica preci-samente 17 dos poemas quecompoñen este libro en Can-tares gallegos (Ouvirmos), untraballo que persegue visuali-zar outra das facetas da po-eta. Para a composición damúsica, o grupo rescata doscancioneiros populares as

melodías e ritmos que taméninspiraron a Rosalía. Unhadas fontes ás que acudironforon os apuntamentos reco-

cumentais

RETRATO DA MENTALIDADE GALEGA.Aínda que a poeta non encaixadentro da denominada músicaantiga, campo de actuación dogrupo, para o director Rosalía“coñece moi ben” eses sons porter mantido sempre moito con-tacto coa tradición. Como elmesmo sinala “mellor que nin-gún sociólogo, Rosalía soubocomprender o que era a psico-loxía e a mentalidade galega epúxoas en valor na súa obra”.Aparentemente sinxelas, de-trás das melodías agáchase

Entre os versos musicadostópanse os coñecidos Cam-panas de Bastavales e Airi-ños, airiños, aires. “Xa eranpoesías para ser cantadas”,sinala Fernando Reyes, di-rector do grupo “como o seupropio nome indica”. “Amúsica sempre estivo moipresente na vida de Rosa-lía”, comenta. O traballo,que se presenta en formatodigipack, inclúe xunto aocompacto un libreto cos po-emas orixinais de Rosalía.

llidos durante anos porEduardo Martínez Torner eJesús Bal y Gay no seu Can-cionero Gallego.

RRoossaallííaa iinnssppiirraa ooss mmúússiiccoossO grupo Resonet interpreta dezasete poemas de Cantares

Gravación de Cantares Gallegos. Abaixo, retrato de Rosalía por Brocos –na Deputación da Coruña– e, á dereita, Fernando Reyes, director do grupo e a soprano Mercedes Hernández.

Máis alá do jazz e da mú-sica antiga, a escena actualpermite tamén escoitarnoutro rexistro as crea-cións da poeta de Padrón.O grupo Nao vén de trasla-dar ao rock o poema A xus-tiza pola man. A versiónpode escoitarse no seu úl-timo traballo As palabrasespidas (Kamikaze Mú-sica). O disco, composto

por 11 temas, chega des-pois das maquetas Usa apalabra e Somos, esta úl-tima seleccionada en fe-breiro de 2007 como tra-ballo do mes pola revistaRockzone, coas que abanda se deu a coñecer. EnNao conflúen músicos cunamplo percorrido por gru-pos como Xenreira, MDRou A Matraca Perversa.●

Tamén rock

18-19 cultura apertura.qxd 26/12/07 18:05 Página 2

CULTURA.19.ANOSATERRA28 DE DECEMBRO DE 2007 - 3 DE XANEIRO DE 2008

un destacado traballo de in-vestigación e un respectuosotratamento musical, non poriso carente de forza e enerxía. Para a materialización do tra-ballo Resonet contou coa par-ticipación de músicos especia-lizados na interpretación demúsica antiga, unha presenzaque o director xustifica polo“respecto” e pola “responsabi-lidade” de traballar sobre ostextos dunha das máis desta-cadas referencias da literaturagalega. Entre os intérpretes tó-panse Karen Ferrari na viola degamba, Adriana Alcaide, noviolín barroco, Rogerio Golçal-ves co fagot, Paulo González nazanfona, Manuel Vilas na arpadobre e Jordi Argelaga no óboe.Os sons dos instrumentosacompañan no disco a so-prano Mercedes Hernández,unha das voces máis destaca-das do panorama internacio-nal da música antiga. Resonet leva 17 anos traba-llando na posta en valor dunpatrimonio musical, ao seu veresquecido, coa reproducióndas obras coa maior fidelidadeposíbel, empregando instru-mentos orixinais ou copias etécnicas vocais axeitadas aosperíodos estéticos.●

QUERE SABER MÁIS?www.ouvirmos.comwww.myspace.com/somosnaopepevangelista.es

?

Manuel XestosoQuizais resulte sorpren-dente saber que Rosalía deCastro é unha das escritorasque máis se escoitan nos au-ditorios que programan mú-sica contemporánea nos Es-tados Unidos. O responsábelé Osvaldo Golijov, un com-positor arxentino de orixeromanesa que, nos últimosanos, conseguiu captar aatención de crítica e espec-tadores grazas a unha lin-guaxe ecléctica que semellareconciliar o gran públicocoa música contemporánea. A historia comeza en 1999,cando Golijov compuxo paraDawn Upshaw –unha so-prano de voz realmente por-tentosa e favorita de JamesLevine, actual titular do METneoiorquino– Lúa descolo-rida, unha canciónpara voz e

piano con texto do poemahomónimo de Rosalía. A can-ción conquistou os ouvidosdas audiencias e dendeaquela tivo –sempre dentrodos parámetros da creaciónmusical contemporánea– unéxito fulgurante. Upshaw in-terpretou a canción polos es-cenarios estadounidensesmáis dun cento de veces e in-cluína no seu álbum Voices ofLight (Nonesuch Records). Mais a historia desta fermosacomposición, que inscribenunha mesma banda sonorao doloroso lamento rosalianoe as embriagadas evoluciónsda música estremecedora deGolijov, non rematou na efé-mera gloria das xiras dunhasoprano. No ano 2000, aBach Akademie Stuttgart,encargoulle ao autorunha Paixón segundoSan Marcos. A tradi-ción manda que o la-mento de San Pedrodespois das tres nega-cións procedan duntexto non bíblico, asíque o compositor con-verteu a canción rosa-liana nunha aria. Denovo, a heteroxeneidadede influencias manexadas

por Golijov transformou aobra nun suceso –desta veztamén no vello continente–cando foi estreada no Festivalde Música Europea de Stutt-gart, baixo a dirección de Hel-muth Rilling. Existe un rexis-tro da noite da estrea enHänssler e Deutsche Gram-mophon anuncia unha novaversión para 2008. Importantes sopranos comoPatricia Wrigth, Jessica Ri-vera, Angela Turner Wilsonou Bethany Reeves –que a in-terpretou o ano pasado, noLincoln Center, con CristinaPato ao piano– introducironLúa descolorida nos seus re-pertorios. A canción dá títulotamén ao segundo disco da

soprano galega Laura Alonso(Columna), que inclúe outraspezas de Antón Garcia Abrilbaseadas en textos de Rosalía. O éxito provocou que Golijovcrease outras versións: unhapara soprano e cuarteto decorda –estreada por DawnUpshaw xunto co prestixiosoCuarteto Kronos– e outra parasoprano e orquestra, editadaeste ano no disco Oceana(Deutsche Grammophon),que, entre outras pezas do au-tor, inclúe Lúa descoloridanun conxunto de tres can-cións con textos tirados de po-emas, interpretada outravoltapor Dawn Upshaw coa Sinfó-nica de Atlanta. O máis selectoda crítica internacional coinci-diu en considerar este con-xunto de pezas o mellor dodisco. Non cabe dúbida deque, abrigada polas alegrías eas tristezas da música, a vozde Rosalía segue a resoar nosouvidos do mundo.●

A poeta nas voces contemporáneas

Cos versos de Rosalía comoinspiración tamén PepeEvangelista vén de presen-tar o seu novo traballo,Teima, un disco no que porvez primeira se musican enclave de jazz os poemasMaio longo e Sin niño, doseu poemario Follas novas. Neste traballo, producidopolo selo compostelá Au-dia Records, Pepe Evange-lista está acompañado porRoberto Somoza ao saxo,Kim Gacía ao contrabaixo

e Miguel Cabana á bate-ría. Ao mesmo tempo,acompañan este cuartetocomo artistas convidados,Belén Xestal, que é a en-cargada de poñer voz aspalabras de Rosalía, e Al-berto Conde, que inter-preta o piano no temaXenreira.Existen poucas pezas rexis-tradas nas que se revise aobra de Rosalía cos ritmosjazzísticos. Unha das refe-rencias é a versión reali-

zada por Roberto Somozado poema Negra Sombra,que se incluíu no discoTempos de cambio (Xin-gra, 2006).Gravado no ConservatorioProfesional da Coruña o 26e 27 de maio deste anopolo Servizo de produciónda Radio Galega, o novo ál-bum inclúe temas como otitulado El marquesito,adicado ao xeneral JuanDíaz Porlier, Néboa, Portoou RALAC. Con vida de

seu, cada un dos temas in-terrelaciónase para darforma ao que o guitarristadefine como “unha suiteao xeito clásico”.O disco acaba de saír aomercado, pero nestetempo xa se ten acadado agabanza de parte da crítica,que destaca a súa improvi-sación aberta e valora posi-tivamente que o músicoconsiga rachar no desen-volvemento o punto claroco que parte.●

Maio longo a ritmo de jazz

Osvaldo Golijov,compositor da música para

o poema de RosalíaLúa descolorida.

18-19 cultura apertura.qxd 26/12/07 18:05 Página 3

L.R.L.Para Ramón Villares, presi-dente do Consello da Cultura, ofeito de que ambas as dúas ins-titucións colaborasen na pro-dución deste documento “dálleaínda máis significado: é untraballo institucional con voca-ción de servir á sociedade ga-lega”. A vontade “non é tantoque o libro contribúa a divulgarpopularmente os símbolos,como a fixalos”. De feito, Ossímbolos de Galicia vai máis aládo didactismo: afonda deforma exhaustiva na xestacióndos símbolos nacionais, o seucontexto histórico, as súas sig-nificacións e as corresponden-cias con outras culturas, quecambios viviron e como foronfinalmente institucionalizados. A presentación do libro en so-ciedade, na tarde deste mérco-res 19 de decembro no Conse-llo da Cultura, encadrousenunha semana de intensa acti-vidade cultural marcada polocentenario do Himno. Porén,

como incide Villares, “non estáfeito para esta oportunidade,senón que resume o traballo depersoas que levan dez, quinceou vinte anos investigando".Todo un labor historiográfico,antropolóxico e filolóxico quefrutificou nesta edición. O presidente do Consello daCultura coordinou a ediciónxunto co presidente da RealAcademia, Xosé Ramón Ba-rreiro Fernández. O seu artigoProducir símbolos nacionaisabre a publicación, e nelapunta á necesidade das sim-

boloxías para construír a na-ción: é coa chegada do séculoXIX e a eclosión dos nacionalis-mos cando se comezan a pro-ducir as linguaxes simbólicasque lle confiren identidade ecohesión a un pobo: “ningúnmovemento político é capazde avanzar historicamente senon se dota dunha linguaxeprecisa e propia”.

TRES ICONAS REFERENCIAIS.Pero o li-bro vai moito máis alá do sen-tido romántico que se llesqueira conferir aos símbolos,ou do enxalzamento patrió-tico: é un estudo rigoroso e enprofundidade que afonda nasúa evolución, nas súas mu-danzas e nos seus significados.En primeiro lugar, EduardoPardo de Guevara, director doInstituto de Estudos GalegosPadre Sarmiento e doutor enhistoria medieval, achega assúas pescudas sobre o escudo.Dende esta investigación he-ráldica, descubrimos que o es-cudo co cáliz e a hostia aparecepor primeira vez en Santa Ma-ría de Sarandós (Abegondo), amediados do século XVI. En canto á bandeira, os acadé-micos Xosé Ramón BarreiroFernández e Xosé Luís Axeitos

sitúanse no rexionalismo e naprimeira defensa que ManuelMurguía fai da bandeira brancacomo punto de partida, ou apolémica cando a franxa azul

se lle asocia ao sector rexiona-lista da Sociedade de Amigosdel País, e mesmo a ser consi-derada partidista (por CésarVaamonde Lores, que chega apropor a ilegalización da ban-deira branca e azul). Pero ta-mén documentan situaciónsde uso da bandeira que teste-muñan que o modelo coafranxa diagonal xa fora empre-gado en contextos como o tras-lado dos restos de Rosalía, ou opropio enterro de Curros.No Himno afondan ManuelFerreiro, doutor en filoloxía ex-perto en lingüística histórica, eo musicólogo Fernando LópezAcuña: dende o que hoxe co-ñecemos, con letra de EduardoPondal e música de PascualVeiga, até intentos anteriores,como o que presentara AndrésMuruais ao premio para un“Himno á Galicia en dialectodel país”, no marco dunha ex-posición organizada pola So-ciedade de Xogos Florais dePontevedra, con música de Ri-cardo Pérez Camino. Ou ta-mén as achegas posteriores,como ¡Galicia! Hino PopularRexional, de Galo Salinas, de1893, ou Adiante!, de ManuelLugrís Freire, no 1907. A seguirdocumentan extensamente acorrespondencia entre Pondale Veiga que foi xerando Os Pi-nos, como naceu e evolucio-nou o himno, as reaccións dasociedade, e, finalmente, a ins-titucionalización.

UNHA NOVA ACHEGA. Remata a pu-blicación cunha reflexión eproposta do presidente da RealAcademia: Un lugar para a me-moria. O panteón da Galegui-dade. O académico percorre ocontexto europeo a través dediversas culturas e a súa von-tade de crear espazos para apreservación etnolóxica, e de-fende a conformación do nosopropio. Propón, xa que logo, manter oPanteón de Galegos Ilustres(malia salientar que prefire onome Panteón da Galegui-dade) na localización actual,respondendo á vontade orixi-naria de Murguía, pero taméninsta a facer por que a Xuntapoida participar na xestión doedificio, actualmente propie-dade da Igrexa diocesana. Su-xire tamén a creación dunhacomisión de expertos que de-termine que persoeiros forma-rían parte deste panteón, e orespecto á vontade das familiase das localidades en canto atraslado de restos, aínda que siconsidera necesaria a concen-tración neste espazo de monu-mentos e memoriais.●

CULTURA.20.

Himno, bandeira e escudoAcademia e Consello da Culturatratan de ‘fixar’ os símbolos galegos


’’Os símbolos de Galicia van máis alá do didactismo:afondan de formaexhaustiva na súa xestación,contexto histórico e relacióncon outras culturas”.

[Ramón Villares]Presidente do Consello da Cultura.

A obra Os símbolos de Galicia nace da colaboración entre oConsello da Cultura e a Real Academia Galega, con vontadede fixar na cultura e na sociedade a iconografía propia. Aedición recolle a investigación rigorosa e dende diversasdisciplinas sobre a orixe e o significado das tres iconas daidentidade galega: o escudo, a bandeira e o Himno.

A Nosa Voz exposición sobre o Himno en Bonaval. AGN

Sinaisidentitariosna eradixitalO libro foi impreso en AlvaGráfica, e conta co deseñode Xosé Díaz e ImagoMundi, con dimensións con-siderábeis, encadernaciónminuciosa e gran calidade eriqueza nas ilustracións. Poroutra banda, Os símbolos deGalicia non ha tardar en terun complemento multime-dia. Un dvd recollerá diver-sas gravacións do Himno,imaxes da bandeira e o es-cudo e outros materiais. Ou-tro recurso para coñecer-mos en profundidade a his-toria dos alicerces que confi-guraron unha identidadenacional.●

20-21 cultura opinión.qxd 26/12/07 21:17 Página 2

afirmaba que o discurso poé-tico é xustamente o oposto aofilosófico. Sobre todo, encanto ao método, operan dexeitos moi desemellantes. Entodo caso, tampouco sei sepodería entenderse o homecontemporáneo sen a obradun Baudelaire, poño porcaso; ou se, por outra banda,os textos de autores como Ba-taille son asumíbeis sen un ni-vel de lectura altamente poé-tico. A min, en concreto, inte-résanme moito os ensaios dapensadora Hanna Arendt arespeito da xénese dos siste-mas de dominación ou os deWalter Benjamin, e pensoque, dalgún xeito, isto si está

presente como substrato ide-olóxico nalgún poema meu.CCaalleess ssoonn aass tteemmááttiiccaass qquueeaabboorrddaa,, ee ddeennddee qquuee ppeerrss--ppeeccttiivvaa?? CCaannttoo hhaaii ddee eexxiiss--tteenncciiaall nnooss ppooeemmaass ddee SSoomm--bbrraass,, rroossaass,, ssoommbbrraass??O título vén dun poema de In-geborg Bachmann que di:Baixo un ceu extraño / sombrasrosas / sombras / nunha terra

CULTURA.21.

estraña / entre rosas e sombras/ en augas estrañas / a miñasombra. A brevidade dese textocondensaba unha beleza caseinquietante que me obsesio-naba e que, dalgún modo, meestaba explicando tamén de-sencontros e incertezas; asípois, serviume de excusa para irartellando o libro en función doque ese poemiña me suxería:certa noción do exilio, ou exi-lios, do alleamento da identi-dade, da tensión da linguaxe.Eses serían os basamentos te-máticos do libro.CCaalleess ssoonn aass ssúúaass eessccoollllaass lliinn--ggüüííssttiiccaass?? CCoommoo xxooggaa ccooss ccóó--ddiiggooss nnooss sseeuuss ppooeemmaass??O galego, galego-portugués,nun sentido amplo, é unidioma con máis recursos dosque, moitas veces, os propiosescritores cremos, dunhaenorme expresividade visual,por exemplo, para o relato. Di-cía certo autor brasileiro quesempre escrebía co dicionarioá man. Compartillo este princi-pio porque creo na escrita for-malmente precisa e para isto apalabra é a única medida coaque contamos e porque moitasveces xa, como dicía Celan,(aínda que por otros motivos)“escrebo coas palabras dosmortos”. Contra este procesode depredación e erosión doidioma o escritor ten a tarefa dedar vida e actualizar ese legado.Facelo en galego con normali-dade esixe un grao importantede disimulo, ao que é difícilsubstraerse, polas lagoas nanosa tradición literaria e poroutros motivos obvios. Pro-curo fornecerme de todas aspalabras que o galego me vénofrecendo; atopo, por exem-plo, moitos recursos lingüísti-cos totalmente rendíbeis nogalego antigo e, por suposto,no portugués literario, asícomo nos estilemas que, a tra-vés de moitas traducións gale-gas e portuguesas, se poderíanfixar perfectamente, por mediode pequenas adaptacións, nanosa tradición literaria.TTeenn ttrraadduucciiddoo aa aauuttoorreessppoorrttuugguueesseess ccoommoo HHéélliiaa CCoo--rrrreeaa,, PPoossssiiddóónniioo CCaacchhaappaaoouu LLuuííss CCaarrmmeelloo...... AAttéé qquueeppuunnttoo llllee iinnffllúúee aa lliitteerraattuurraalluussaa nnaa ssúúaa ppooeessííaa??O grande Eça podería ser qui-zais ese Oscar Wilde que non ti-vemos.PPaarraa rreemmaattaarr.. qquuee ppeennssaa ddaaééppiiccaa hhooxxee??A épica hoxe son os cabeza-llos dos xornais. En canto aospoetas, en fin, non nos pode-mos queixar tanto, de ser pro-posta a nosa expulsión da Re-pública aos nosos días.●

Lara Rozados LorenzoCarlos Penela acaba de gañar opremio de poesía Caixanova copoemario Sombras, rosas,sombras.O xurado salientou a"solidez poética formal e no de-senvolvemento da linguaxe, in-novadora e intensa, ademais dapermanente tensión estética",Non é o primeiro traballo destevigués de 32 anos, residente enViena. Ten tras de si tres libros:As linhagens do frío, Acaso o in-verno e O que ardeu nos espe-llos,todos eles premiados.

LLeevvaa uunn EEssppiirraall MMaaiioorr,, uunnEEuusseebbiioo LLoorreennzzoo BBaalleeiirróónn,,uunn aaccccééssiitt aaoo EEssqquuííoo ee,, aaggoorraa,,oo CCaaiixxaannoovvaa.. CCoommoo vvaalloorraa oosscceerrttaammeess lliitteerraarriiooss ccoommooccaannllee ddee ddiiffuussiióónn ddaa ppooeessííaa?? A escrita poética é sempremarxinal. Nun panoramacomo o galego, isto, se cadra,agrándase aínda máis. É de va-lorar o esforzo feito por edito-res e organizadores destes cer-tames e coleccións. Sen dú-bida, outorga certa difusión anovos autores, contribúe anormalizar a evolución do dis-curso poético, etc... En todocaso, estar ou non aí, como es-critor, é algo, a maioría das ve-ces, moi circunstancial e se-cundario. Ten sentido seaxuda a crear verdadeira dis-cusión estética, se enriquece opropio idioma literario e seforma lectores.CCaalleess ssoonn aass ssúúaass pprriinncciippaaiissiinnfflluueenncciiaass?? AA ssúúaa oobbrraa ffooiirreellaacciioonnaaddaa ccoonn PPeessssooaa,,ccoonn KKaavvaaffiiss......Gústaríame poder ler máis emellor a poesía centroeuro-pea contemporánea porquedeu moi boa conta do des-mantelamento da linguaxenunha encrucillada históricae intelectual única. A este res-pecto autores como Rilke ouCelan preséntanseme semprecomo un verdadeiro desafío.Os autores que vostede citatamén me son moi caros,mais, se cadra, nun plano deintertextualidade máis pun-tual. En todo caso, hai que teren conta que a música, o en-saio ou, moitas veces, o ci-nema axúdanme a ir preen-chendo as zonas de indeter-minación da linguaxe que ori-xinan o feito literario.CCaall éé oo ppeessoo ddaa ffiilloossooffííaa nnaassúúaa ffoorrmmaacciióónn ee nnaa ssúúaa oobbrraalliitteerraarriiaa?? EEssccoolllleeuu oo aappeelliiddooddee EEmmaannuueell SSwweeddeennbboorrggccoommoo lleemmaa......A figura do erudito do XVIIISwendeborg foi escollida, so-bre todo, por unha chiscadelade ollos cómplice con Borges,a quen lle teño moitas simpa-

tías literarias e quen se ocu-pou deste personaxe tan su-xestivo e tan extraño, e taménpolas conexións do autorsueco con William Blake ecerto discurso poético do alu-cinamento e a revelación que,noutrora, me interesou bas-tante. En todo caso, isto nonten maior entidade para opropósito do libro. Hai unaforismo de Elias Canetti, undos meus autores favoritos,que di: “Moitos filósofos son amorte do poeta”. Como res-posta e provocación pensoque podería valer... Parécemelembrar tamén que era Wa-llace Stevens quen, dun xeitoigualmente moi paradoxal,


Carlos Penela‘O escritor debecompensar a erosión do idioma’

’’O discurso poético éxustamente o opostoao filosófico”.

Carlos Penela vén de gañar o premio de Poesía Caixanova.

20-21 cultura opinión.qxd 26/12/07 13:47 Página 3


un novo procedemento deco-dificador no cal a interpreta-ción a partir da evocación(practicamente desxerarqui-zada) poética se im-pón. A evocación, aepifanía, sempre es-tivo presente na poe-sía, en maior ou me-nor grao, mais nuncatan potenciada comoagora, desde un apa-rente caos. ManuelAntonio explorou congrande éxito esta novavía, que despois habíaretomar Ferrín naquelfamoso “cambio derumbo” de mediadosda década dos setenta.Detrás do cripticismo,tantas veces mentado,o que hai é isto: unhanova forma de ler, que é taménunha nova forma de escribir.Velaí tamén que, con máis fre-cuencia do que pode semellar,

crítica

CULTURA.22.

Tabela das letras. FFIICCCCIIÓÓNN¬¬ ❶ Made in GZ.. Sechu Sende. Galaxia.❷ CCaarrdduummee.. Rexina Vega. Xerais.➂ MMaarrííaa ddaass bbaattaallllaass.. Alfredo Conde. Galaxia. ➃ MMeennttrreess aa hheerrbbaa mmeeddrree.. Xesús Rábade. Galaxia. ❺ AA vviiddaa iinntteerriioorr ddee MMaarrttiinn FFrroosstt.. PaulAuster. Galaxia.

NNOONN FFIICCCCIIÓÓNN ¬¬ ❶ CCoonnssuullttoorriioo ddooss nnoommeess...... X.L. Méndez Ferrín. Xerais.❷ DDee pprroovviinncciiaa aa nnaacciióónn.. Xusto Beramendi. Xerais.➂ AAss eessccoollaass ddee ffuunnddaacciióónn......Luís Obelleiro. A Nosa Terra. ➃ MMaaddeeiirraa ddee ZZaappaatteerroo.. Suso de Toro. Xerais.❺ CCooaa mmaann aarrmmaaddaa.. Lupe Martínez. A Nosa Terra.

Estes días facíase pública asentenza do Tribunal Su-

perior que declaraba legal o de-creto 124/2007 sobre o uso donoso idioma no ensino, coinci-dindo, casualidades da vida, coaniversario da interpretacióndo himno.Debe ser motivo de satisfac-ción que o decreto, que contanto traballo logramos que sa-íse adiante, estea agora ava-lado xuridicamente. Como do-cente comprometida coa nor-malización do noso idioma,entendo que é importante quea sentenza incida en que o de-reito á educación está garan-tido a través da aprendizaxe nonoso idioma. Como tantas ou-tras veces, esta importante no-ticia ocupou un reducido es-pazo informativo, moito me-nor ao que teñen ocupado ou-tras noticias máis belixerantescoa lingua de noso. Días antes saían os resultadosdo Informe Pisa, que taménocuparon moitas páxinas, agásalgo no que moitas persoas re-paramos satisfactoriamente,malia as nosas reticencias aocitado informe. E é que recolleque o alumnado galego obténmoi bos resultados nas mate-rias do ámbito científico, é di-cir, naquelas materias que sonde obrigada impartición nonoso idioma. Esta circunstan-cia debe ser motivo de orgullopara todos, especialmentepara os propios docentes epara os que acreditamos nanecesidade de afondar na nor-malización. Son noticias de re-levo, cen anos despois de que aHabana acollese o nacementodun importante sinal de iden-tidade. Alégrome por nós e ta-mén polos que desde media-dos do XIX tomaron a determi-nación de reconstruír a nosaidentidade, poñendo ao ser-vizo de Galiza oseu corazóne, sobretodo, asúa ca-beza.●

NA NOSA LINGUAMarta Dacosta

’’

Chamarlle desasosego aoefecto producido pola con-templación de como se desfaio mundo resulta lóxico, maisinsatisfactorio. Trátase da des-feita do mundo que se carto-grafa en mapas, a desfeita domundo encarnada nas pala-bras que definen e transpor-tan cultura e país (para máis,palabras, cultura e país perifé-ricos) e tamén da desfeita domundo interior. O poeta, Da-niel Salgado, é testemuño de sie do seu tempo. Poren, paraser xustos, a este trío cómpreengadirlle a pouca fiabilidadeda palabra ou a estreiteza se-mántica que lle impide ao po-eta expresar todo o que quere.Os poemas dec o m o s erompe todoson un teste-m u ñ o m o iv á l i d o d u nm o m e n t ohistórico noque a tradi-cional forma de ler está cam-biando, crise que ten moitoque ver nesa queixa, nese sen-timento de impotencia á horade espremer os zumes semán-ticos da palabra.No decurso do século XX, a tra-dicional lectura na que o con-tido semántico do texto resul-taba da decodificación e acu-mulación de datos xerarquiza-dos, foi dando paso, e aíndaestá, a unha nova forma de ler,

POESÍA.

Versos paraser lidos doutramaneiraDaniel Salgadoreflexiona sobrea desfeita do mundo edas palabras

Os poemasde como se rompe todo.AAuuttoorr:: Daniel Salgado.EEddiittoorriiaall:: Sotelo Blanco.

títulos que en realidade conte-ñen narrativa hiperbreve foranpublicados en coleccións poé-ticas, ou que textos hiperbre-

ves aparezan entre ou-tros poéticos.Os poemas de comose rompe todo presen-tan este novo tipo delectura, tenden aoritmo roto, a non abu-sar da extensión (nono precisa este tipo deescrita). Tematica-mente, o poemario or-ganízase en dúas par-tes. Aparentemente,unha primeira na queos poemas xiran arre-dor da tortura que re-presenta contemplar adesfeita do mundo.Non conformándose,

o poeta quere evitala, loitarporque iso aconteza, maissabe que el só non pode, igualque sabe que esa disposición

’’Os poemas decomo serompe todopresentan estenovo tipo delectura,tenden aoritmo roto, anon abusar daextensión”

súa é fundamental porque oque se trata é de “como respi-ramos, que incorpora en nós oarreguizo, /quen acompaña osdías /quen acompaña os díasou quen non escribe o poemapolítico” (p. 25). A política é acción, é loita, nonexiste sen ela, non pode vivirpermanentemente exiliadono optimismo dos poetas co-munistas, vivir é loitar contraiso, conclúe nesta primeiraparte. Os libros non debenocupar o lugar das apretas, haique loitar contra os paraísosartificiais. Esta primeira parteé unha demorada autopoéticaque reclama a renovación dosesforzos na loita contra a ma-quinaria que nos afoga e nesaloita tamén é importante re-novar o discurso. A agudizar esa sensación debaleiro da ausencia de impera-tivos, contribúe o embuste dalingua que antes comentamos.Por outra banda, non está au-sente dos versos de Daniel Sal-gado a necesidade do amor, doafecto. Son as dúas grandes loi-tas para o ser humano, e osdous grandes baleiros.A segunda parte incide neseequilibrio entre o amor e a pro-blemática social da desmotiva-ción (o amor non debe anu-lala) que leva ao esquezo dahistoria, a instancia última quenos ata. A verdade das cousas éamor e loita, por iso o poetadebe evitar sempre aquelesversos que só falan do amor, aausencia de calquera dos doustemas creará remorsos, maisno fondo os remorsos da au-sencia de loita social son real-mente significativos.Mais, o verdadeiro autor finalresulta sempre o lector, e a lec-tura activa farao consciente.Velaí a razón da queixa dos po-etas contra a linguaxe, resultalóxico explicala por iso, polasensación que produce a im-posibilidade de controlar a di-mensión semántica do texto,mais, á súa vez isto abre as por-tas dunha potencia sémicamoi superior ao habitual, tantocomo o lector sexa quen de es-tablecer..●

Xosé M. Eyré

Daniel Salgado. ANDRÉS FRAGA

22-25 critica.qxd 26/12/07 22:03 Página 2

Nesta altura, semella incontes-tábel que considerar a busca daidentidade dos pobos coma unconflito entre tradición e mo-dernidade re-sulta obsoleto.Miríades de es-tudos poscolo-niais xa nos su-xeriron queesta visión doproblema re-sultaba a todasluces insuficiente para explicara irredutíbel complexidade daconstrución identitaria, a bata-

lla inclemente de individuos enacións por atopar a cerna de simesmos. Presentimos que eseproceso de reconstrución damemoria se asemella máis aunha negociación entre ele-mentos heteroxéneos e contra-ditorios, entre pezas que pug-nan por asentarse no territoriosempre inestábel que separa ahistoria da innovación, o firmesedimento do ritual e a inexplo-rada promesa de mudanza. Eas novelas de Orhan Pamukconfírmannos na sospeita deque ese combate ten tanto deincerto coma de gozoso, que atensión entre o binomio for-mado por identidade nacionale cosmopolitismo non é máisque o reflexo da inquietantepregunta que todos nos face-mos ante a soidade da nosaimaxe no espello: “Por que euson eu?”.Esta é, precisamente, a cues-tión que repetidamente seapoñen a si mesmos os perso-naxes de O castelo branco, anovela que lle outorgou a Pa-muk visibilidade en Occidentee que nos chega agora da manda Editorial Galaxia. Trátasedun relato que participa dascaracterísticas da novela histó-rica, do relato de aventuras e–aínda que resulte tópico citalocando nos referimos a

CULTURA.23.

Meditación sobre o tempo, adecepción e a distancia, Me-moria de Ahab, de Rafa Villar,sen interxeccións nin suliñadoslamentos, perfila a soidade e aderrota, a turbación, a pegadada ausencia e o fracaso: sonsespidos, formas filtradas e ima-xes fugaces e intensas esbozano desamparo e a angustia, a re-lación conflitiva entreo instante e a lonxanía,a intuición e a lem-branza a revelar a es-cura presenza da dor.Aparte algún verso fá-cil e obvio –indicaríaco dedo/ que hai ho-mes detrás da culpa/tinxidos de mentira/gobernos falsarios/ eun capital famento dassúas ruínas–, Villaramosa o silencio, a soi-dade final –alguén re-cibirá en herdo/ o po gris dosnosos ósos/ e terá/ que o ceibar

no vento/ para estrumar/ aruína do mundo que fomos–, adesolación e a derrota –no nosoinventario de cousas baleiras/haberá un lugar/ para ese océ-ano que aramos/ xeración trasxeración–, o pouso da ausen-cia, a memoria –desde untempo/ prendido á soidade/como unha quenlla devorandoo océano/ así talvez/ lembre-mos os días–, o ritmo e o son

–avante/ otrazo do xiz so-bre a qui-mera–, o risco,o azar –pode-mos/ poñerproa á fin domar/ e que amemoria se

afunda/ ou esqueza– e un tonsingular e emotivo.Intenso e íntimo, Villar, á pro-

cura da orixe da dor,revela a angustia e aferida, a cinsa e afenda e a sensaciónde baleiro e de dúbidailustra a emoción e aderrota e perfila figu-ras e formas tristes eefémeras: a soidadeesencial e o lene rocedo ritmo, da imaxe edo son mergullan ápalabra na mirada in-terior e na ausencia aabrollar o instante fu-

gaz, a intuición e a memoria.●Xosé María Costa


’’Intenso e íntimo,Villar vaiá procurada orixeda dor,revela aangustia ea ferida”

Sobrea orixe da dorNovo poemariode Rafa Villar

Memoria de Ahab.AAuuttoorr:: Rafa Villar.EEddiittoorriiaall:: Sotelo Blanco.

CONTA DE LIBROS.PPrreemmiioo ‘‘MMeerrllíínn’’

Xerais publica o últimoPremio ‘Merlín’.Minimaladas, de Carlos

López é unconxuntode 60pequenosrelatosprotagoni-zadoscada un

por un animaliño. Historiascon moito humor ilustradaspor David Pintor.

OOss sseenn vvoozz

An Alfaia gañou o premio‘Fundación Caixa Galicia’2007, que outorga Xerais,con Illa Soidade, unhanovela que pretende refle-

xionarsobre amarxinali-dade,sobre osapartadosdosmedios decomuni-cación,caso de

esmoleiros e vagabundos. Apersonaxe central, Lucía,tentará evitar a situación deabandono que viven.

NNoovveellaa ddaa mmeemmoorriiaa

Rexina Vega gañou o‘Xerais’ 2007 con Cardume.Novela ou testemuño

memorís-tico, narraa vida devariospersona-xes quedeixan asilusiónsda moci-dade

xusto cando remata a IIRepública. O tránsito ámadurez e a barbarie dofranquismo cinxidas nunlibro que é debú literario daautora.●

Urco Editora publica literatura fantástica en galego. O poema Ocorvo, de Edgar Allan Poe, nunha coidada edición bilingüe que in-clúe os gravados orixinais de Gustav Doré, é a primeira entrega. Urconace con tres coleccións (‘Ciencia Ficción’, ‘Gótica’ e ‘Fantasía’) e uti-liza novos modos de licenza baseados na cultura libre. Quen desexesubscribirse e recibir obras de Lovecraft, Wells ou Robert E. Howardpode consultar en www.urcoeditora.com.●

NARRATIVA.

A miradado OutroGalaxia publicaa novela que deua coñecer ao NobelOrhan Pamuken Occidente

O castelo branco.AAuuttoorr:: Orhan Pamuk.TTrraadduucciióónn:: Bartug Aykan e Eva Al-mazán.EEddiittoorriiaall:: Galaxia.

>>>

Orhan Pamuk.


CULTURA.24. ANOSATERRA28 DE DECEMBRO DE 2007 - 3 DE XANEIRO DE 2008

Carlos Lema gaña o Xohán Carballeira de poesía. A súa obra Oxeito de Freud. Transferencias da realidade foi seleccionada de xeitounánime entre as 29 presentadas polo xurado composto por MiroVillar, Antía Otero e Paco Souto. No apartado de xornalismo fixé-ronse co premio Lois Pérez Leira e Mónica Lázaro pola reportaxe Amiña nai era a aia do Che Guevara, publicada en Galiciacig.com.●

pretacións interesadas das no-velas de Pamuk– de que nonexistan as diferencias. Ao con-trario: só coñecendo estas lo-graremos poñernos no sitio doOutro. Mais o xogo literario do re-cente Nobel non se deténnunha mera exposición de es-peculacións máis ou menoscerteiras sobre a identidade doseu pobo, da visión que se tendende Oriente (cómpre subli-ñalo) da relación entre cultu-ras. O seu texto modela unhatrama ateigada de misterio, deverdades a medias e de segre-dos a punto de revelarse queobrigan o lector a escoller uncamiño cheo de fisuras, detrampas que o enfeitizan e quelle esixen o compromiso coexótico aire de estrañeza queinunda esta subxugante histo-ria. Forzándoo así a involu-crarse nesa ardua tarefa decomprender o Outro e intensi-ficando, deste xeito, o irresistí-bel interese desta novela.●

Manuel Xestoso

Para poder ir ao cine no Nadalhai que abrir camiño a mache-tazo limpo na selva de subpro-ductos pegañentos como tu-rrón do blando, cousas de mo-necos, bechos que falan, papa-noeis e demáis faramalla conmúsica de “aigüixlluamericris-mas”. Até chegar a unha pelí-cula medianamente respectá-bel, o camiño é duro, porque oespazo para o cine de verdadequeda reducido pola ocupa-ción dos subprodutos. E

Pamuk sitúa a súa estratexia na-rrativa. Ambos os dous perso-naxes desenvólvense tentandoadoptar o punto de vista deaquel que é o seu iguale, ao mesmo tempo, oseu contrario. Na inde-terminación das fron-teiras entre ambas asdúas personalidades éonde se configura a at-mosfera escura e mis-teriosa que lle permiteao autor xogar nesesintersticios onde as in-sinuacións, os equívo-cos, as dúbidas… to-man o relevo dunhaverdade unidimensio-nal. Para comezar, Pamukrecorre ao vello re-curso do manuscritoencontrado para si-tuar a súa historia.Non embargante, co-meza por introducirun elemento borgiano que xanos avisa sobre o carácter definximento que terá toda a na-rración: o autor que di ter ato-pado o manuscrito é FarukDarvinoglu, un personaxe dasúa novela anterior, A casa si-lenciosa. Os xogos coa voz na-rradora, as ambivalencias entreo que o narrador sabe e o que di

unha obra procedente deOriente– das Mil e unha noites.A novela narra a historia dunxove investigador venecianoque, no século XVII, é captu-rado por piratas turcos candoviaxa en barco cara a Nápoles.Vendido como escravo, acabaen mans dun erudito turco–ansioso por adquirir os coñe-cementos científicos euro-peos– que se asemella prodi-xiosamente ao mozo italiano.O desenvolvemento da rela-ción entre ambos os dous du-rante os longos anos de cative-rio, dálle pé a Pamuk para ela-borar unha moderna fábula so-bre a identidade que afondanas oposicións entre Oriente eOccidente, natureza e razón,ficción e realidade.A ambigua relación que se esta-belece entre os dous personaxesconvértese no eixo desta novela.De feito, dende o inicio do seuvínculo, a mestura de fascina-ción e rexeitamento que mante-ñen o un polo outro proponlleao lector un asunto engaiolante:o desexo de ver a través da mi-rada do Outro. No coñece-mento de quen é diferente ope-ran tanto o atractivo que esta di-ferencia propicia coma a irrita-ción por non ser quen de enten-der esa disparidade. E aí é onde

que sabe continuarán ao longode todo o relato ate que, ao fi-nal, ao propio lector lle asalte adúbida sobre quén é real-

mente quen conta ahistoria. As múltiplesreferencias cervanti-nas (un dos cativoscristiáns, que quedoumanco, fala dun de-vanceiro seu que “pa-sara pola mesmacoita, sobrevivira, eaínda chegara a escri-bir unha novela de ca-balerías”) ao quixo-tesco “eu sen quenson” redundan no in-determinado sentidoda identidade que sedesprende desta mo-derna fabulación. Nunha das máis inten-sas escenas da novela,os dous protagonistas,fascinados polo seuparecido, comparecen

ante o espello para avaliar assúas respectivas personalida-des, xusto despois de sentarsefronte a fronte, escribindo his-torias, relativas á súa biografía,nas que a ficción e a realidadese confunden. “Coñezo o teumedo. Convertinme en ti!” dilleun ao outro. Non se trata–como pretenden certas inter-

crítica

O CORDEL.DebutNº 0. Ano 2007. Dirixe: Lola Dopico.Edita: Estudos Superiores en DeseñoTéxtil e Moda de Galiza.

Esta nova publicación dáconta dos traballos dosestudantes de Moda cundeseño moi ilustrado onde

destacanpadróns deroupa efotografías demodelos.Inclúensetamén artigos

de Lola Dopico, Óscar Scarpae Cristina Varela, entre outros.

AbelleiraNº 88. Inverno do 2007. Edita: Asocia-ción Galega de Apicultura.

Xesús Asorei escribe sobre adesaparición das abellas enGaliza. Antonio Gómez eFrancisco Orantes analizan

a síndromedeDesapariciónde Colmeas.DominiqueGuillet taménanaliza o pro-ceso de aban-

dono das abellas, que se dáen todo o mundo. Publícasetamén un calendarioapícola que axuda a coñecerque tarefas realizar en cadaestación. Ademais, toda aactualidade da asociación.

EncrucilladaNº 155. Novembro-decembro do2007. Dirixe: Pedro Fernández.Prezo: 5 euros

O 31º Foro Relixión e Culturaen Galiza centra parte deste vo-lume, cun traballo de Carme

Yebra. XoséLuís Barreiro,José AntonioMarina,FranciscoVitoria eAlfonso Agullóanalizan a

relación entre laicidade erelixión. Xavier Carro achégaseá figura de Giovanni Papini.Ademais, as seccións decultura, política e relixión.●

’’No coñece-mentode quen édiferenteoperan tantoo atractivoque estadiferenciapropiciacomaa irritaciónpor non serquende entenderesadisparidade”

Orhan Pamuk reflicte as múltiples contradicións e atraccións entre culturas diferentes. FATIH SARIBAS / REUTERS

CINEMA.

Visión actualdo fascismo ecomunismodos sesenta

Meu irmán é fillo único.DDiirreeccttoorr:: Daniele Luchetti.GGuuiióónn:: Antonio Pennachi, Daniele Lu-chetti, Sandro Petraglia e Stefano Rulli.MMúússiiccaa:: Franco Piersanti.

>>>

>>>


ANOSATERRA28 DE DECEMBRO DE 2007 - 3 DE XANEIRO DE 2008 CULTURA.25.

axitado, que se move cos acto-res e, por momentos, abusados primeiros planos que nonse quedan quietos. Para os quevivimos aqueles tempos porestas terras, non hai tanta dife-renza entre o que aquí se contaco que estaba a pasar, e a

mesma ironía, o mesmo ci-nismo poderíase aplicar aonoso tempo galego cos mes-mos resultados. O malo é quetodo isto xa é Historia para sairnos libros, unhas follas máisadiante de Viriato.●

J.A. Xesteira

PROPOSTA. Buscar algunhadaquelas películas dos anos 60con mensaxe “político” e intentaraguantala enteira. Logo ler a ItaloCalvino ou Leonardo Sciacia, porexemplo.●

aí, nese recuncho reser-vado, está esta peza italiana,Meu irmán é fillo único, diri-xida por Daniele Luchetti conguión dos catro que fi-xeran A mellor xuven-tude. Esta película contaunha historia que só sepodería contar agora,con distancia, conperspectiva; fala de to-dos aqueles que foronimpulsados e baque-teados polos move-mentos políticos italia-nos dos anos 60 e 70,dende os anos de con-frontación fascismo-comunismo até osanos de chumbo dasBrigatte Rosse, pa-sando, por supostopolo Maio do 68 e outras ideastanxentes. A fórmula é aplicá-bel directamente á propia his-toria do noso país. A distanciapon a moitas cousas no seu si-tio, e o que nos parecía esenciale radicalmente inamovíbel na-queles tempos, hoxe pode seranalizado con humor, con iro-nía e co cinismo que faltarondaquela para que as cousas co-llesen outra perspectiva. O caso é que a comedia sem-pre ten un lado dramático, e ahistoria dos dous irmáns ita-lianos, metidos nunha fami-lia obreira, metidos nuns par-tidos cheos de contradiciónsen sí mesmos, metidos nunmundo que estaba a cambiar,é unha historia de humor e dedrama. Só se podería facer asíagora, porque se se tomasenos mesmos parámetros docine que se facía no tempoque aquí se narra, poñamospor caso “Prima della revolu-cione”, de Bertolucci, sería unexercicio insoportábel, quesó aguantabamos pola fenunha cultura e nunha certamaneira de facer as cousas. A Historia só se pode contar re-lativizando todo o que era sa-grado, todo o que era amado eodiado. A vida dos dous ir-máns, un fascista e outro co-munista, vai derivando no me-dio de contradicións que hoxenos fan rir, pero que no seu

tempo eran artigo de fe: os fas-cistas gritando democracia —aínda hoxe se ven contradi-cións semellantes— ou defen-

dendo a Beethoven, eos comunistas abu-rrindo á tododiós conenleadas ideas quenon saían do mundodas teorías. A fin decontas, as diferenciasresultan menorescando o tempo as vaipulindo. O resultado éunha película fresca,feita con seres huma-nos, con cara de xenteda rúa, resolvendounha historia ben tra-ballada e escrita, en-voltos por unha bandasonora máis que inte-resante.

Vista coa perspectiva histórica,hai que constatar que, dalgúnxeito, falamos xa dun neo-neo-rrealismo, aínda que a cámarade filmar xa non é un elementopasivo que retrata o que pasanas rúas, senon un elemento

’’A vida dosdous irmáns,un fascista eoutrocomunista,vaiderivando nomedio decontradiciónsque hoxenos fan rir”

>>>Fotograma de

Meu irmán éfillo único.

O cinema galego prepara os seus títulos para o 2008. Garbo, deAntonio Hernández; Os xirasois cegos, de José Luis Cuerda; Rafael, deXavier Bermúdez; A casa da luz, de Xosé Cabanas Cao; O vendedor dechoiva, de Gustavo Ron; A noite que deixou de chover, de AlfonsoZarauza; Que culpa ten o tomate?, coordinado por Xurxo Coira eLinko Killer, de Paco Rañal, son algunhas das propostas para todos ospúblicos. Máis información en www.anosaterra.com.●

Luís Tosar.


ria ou análise de texto... pri-mando a formación prácticafronte a teórica con seis horasdiarias de traballo nas distin-tas especialidades.Cun perfil variado, os futurosactores e directores destecentro adscrito á Universi-dade de Vigo, conforman unequipo heteroxéneo ondeconviven distintas xeraciónscon experiencias e visións di-versas do escenario e da vidaque, segundo Viéitez, resulta“moi enriquecedor”.

PRIMEIRA PROMOCIÓN. Será enxuño de 2009 cando saia árúa a primeira promociónde actores e directores cuntítulo oficial deste centro deensinanza superior. Paraentón a escola fará fronte aun grande reto: a saída aomundo laboral. “No nosonovo plan de estudos temosincluída a fundación dunhaoficina de iniciativas em-presariais, a tramitacióndunha pequena bolsa detraballo e a creación dunhacompañía de teatro, “Tea-tronova”, mediante un con-venio con Caixanova, queservirá para facer seis mesesde prácticas divididos en tresmeses para crear un espectá-culo e outros tres para distri-builo”, adianta Manuel Viéi-tez que explica que os princi-pais obxectivos da escolaque dirixe son a calidade naformación do alumnado e oacompañamento no seu ac-ceso á vida activa.●

E. Estévez“É certo que hai talentos na-turais e que a maioría dosactores se perfilan na súa in-fancia, pero na maioría doscasos o actor faise ao longoda súa vida. É unha profe-sión moi esixente e obriga aunha aprendizaxe conti-nua”. Isto é o que confesa odirector da Escola Superiorde Arte Dramática de GaliciaESAD, Manuel Viéitez, queestá convencido de que ocentro que dirixe servirápara abrir novos camiños ecrear unha pequena revolu-ción no panorama teatral deVigo, onde está situada, e deGalicia.“Aquí queda todo por inven-tar e espero que os alumnosfagan cousas para abrir no-vos camiños. O ideal seríaque cada teatro da nosa co-munidade tivese a súa pro-pia compañía, algo queexiste en numerosos paíseseuropeos e que crea em-prego, riqueza e dinamismonas cidades nas que existeunha oferta continua de es-pectáculos en vivo”, revelaViéitez, que dirixe este cen-tro dende a súa fundaciónen setembro de 2005.Na actualidade a ESAD formaa 102 alumnos e conta con 27profesores, todos eles moi es-pecializados, que forman aintérpretes e directores de es-cea en disciplinas como ex-presión corporal, ortofonía,interpretación, dirección,dramaturxia, esgrima, histo-


O teatrocrea riqueza

CULTURA.26.

Dende o seu nacemento aESAD está de prestado nasinstalacións do Instituto deEnsinanzas Audiovisuais deVigo, situado en Bouzas,pero en xaneiro de 2009 es-treará instalacións propiasno barrio de Navia. Trátase dun edificio dese-ñado polo arquitecto San-tiago Catalán “moi funcio-nal e educativo” presupos-tado en máis de 12 millónsde euros que contemplaunhas amplas instalaciónsdistribuídas en tres alturasnas que se inclúen dous au-larios e catro teatros, undeles ao aire libre.“É unha obra notábel quemostra unha grande consi-deración por parte da Ad-ministración pola arte dra-

mática. Cando estea rema-tado vai ser o mellor edificiode Arte Dramática do Es-tado”, resume con orgulloManuel Viéitez amosando oproxecto. Estas instalacións permiti-

rán darlle formación a 400alumnos e ampliar o plan deestudos con novas titula-cións como dramaturxia eescenografía, así como im-partir posgrados de especia-lización en distintas áreas.●

‘O mellor edificiode Arte Dramática do Estado’

Manuel Viéitez dirixea Escola Superior de Arte Dramática

Á dereita, Manuel Viéitez, director da ESAD. Abaixo, maqueta do novo edificio. Reportaxe gráfica: MIGUEL NÚÑEZ

26-27 cultura.qxd 26/12/07 12:36 Página 2

ocasións. Con este traballo,Triángulo de Amor Bizarroofrece aos seus seguidoresun disco de “caras B” quecomplementa o seu debutdiscográfico, aclamado porcrítica e público e que o ele-vou á categoría de grupo re-velación do ano.A banda naceu hai uns anosdo encontro de Isabel Cea, Ro-drigo Caamaño e Xulián Ul-piano na Coruña, no TallerElectrónico, un local de ensaioque se ten convertido nun fer-vedoiro musical e que na ac-

tualidade alberga proxectoscomo Fumadora, Devalo eVale Tudo. O Taller Electró-nico foi precisamente o es-pazo no que se gravou a súaprimeira maqueta, un traballoque viría seguido por unha se-gunda demo na que xa se co-mezaba a perfilar o estilo quemáis tarde se consolidaría enTriángulo de Amor Bizarro, oseu disco debut. Triángulo deAmor Bizarro supuxo ademaiso paso definitivo cara a profe-sionalización da banda, unempurre que lle veu grazas afichaxe co selo Mushroom Pi-llow, na que tamén editangrupos como Deluxe.

ESTILO NATURAL. Contra o quepoida parecer, que a bandaventile os temas das súas ma-quetas antigas e poña a vendaos temas descartados do seuprimeiro longa duración nonsignifica que vaia cambiar deterzo. Seguirán levando ao seu

ACULTURA.27.

rego os sons obsesivos e furio-sos de finais dos oitenta, conguitarras frenéticas e ritmospost punk. Como explica Ro-drigo Caamaño, un dos mem-bros de Triángulo de Amor Bi-zarro “se nos dan a escollerentre o son do noso primeirodisco e a sonoridade deste sin-gle, preferimos o primeiro enesa liña seguiremos. Este émáis un álbum de rarezas”.O disco pode mercarse entendas especializadas ou através da web da discográficapor 9 euros. Na actualidade, o trío está in-mersa no proceso de compo-sición do que será o seu se-gundo traballo discográfico,que está previsto saia a finaisde verán. “Non nos marcamosprazos nin buscamos unhasonoridade determinada”, si-nala Rodrigo Caamaño, “im-pórtanos máis que as can-cións nos gusten e que o estiloxurda de xeito natural.●

M. BarrosCase en paralelo a prepara-ción do que será o seu se-gundo disco, o trío coruñésTriángulo de Amor Bizarrovén de poñer en circulacióntoda unha serie de temasque quedaron na recámaramusical da banda. O selo in-dependente Mushroom pi-llow, tamén de orixe coru-ñesa, encargouse de enlatarEl hombre del siglo V, que in-clúe os temas das dúas ma-quetas coas que a bandaquedou semifinalista dousanos consecutivos no Pro-xecto Demo, organizadopolo Festival Internacionalde Benicàssim, ademais detres temas gravados para a


?UERE SABER MÁIS?www.mushroompillow.com

www.myspace.com/trianguloamorbizarro

A cara B deTriángulo de Amor Bizarro

Xosé A. Perozo

Dende hai uns días os par-lamentarios galegos leva-

rán a luz de Isaac Díaz Pardoinscrita na súa mirada. O he-miciclo do Hórreo, por riba dapresidencia e o estrado de ora-dores, loce co talento do pa-trucio en forma de vidreira.Pero ó tempo que esta obraculminaba en Compostela, oscorreos electrónicos vocifera-ban un manifesto pedindoapoios para o creador do Sar-gadelos moderno contra osque o desprazaron da súa pro-pia casa. Unha mágoa quenon cesa.Non hai dúbida de que Isaac éirrepetible. En todo. A súa xeiravital é unha epopea extraordi-naria, a súa capacidade para aarte e o pensamento fan del unhome singular, a destreza paraos negocios colócano entre osemprendedores capaces decrear e facer país, a súa dimen-sión humana non se poderáabranguer en ningunha bio-grafía posible. Aínda non existeesa biografía necesaria e moitotemo que algúns intentos quehai por aí non pasen de sim-ples intentos, entre outras cou-sas porque Isaac non ten moitoafán por ser biografado.É o caso que a historia destegrande home terá que ter unfinal indigno por mor dos in-tereses mercantís do século.Indigno non para o protago-nista senón para aqueles queforon tecendo un cerco de de-sagradecemento ó seu redor.Unha actitude, pode que xus-tificable desde a perspectivadas contas de resultadodunha empresa, pero imposi-ble de lavar diante da historiadesde o lado humano. Dende que Díaz Pardo foi ex-pulsado do territorio que elcreou, moitos sentímonosIsaac, e non bastarán todos osmanifestos do mundo para pa-liar a aldraxe, nin todas a vi-

dreiras do uni-verso. ●

DÍAZ PARDO’’

RAFAEL MALLO

Os coruñeses veñen de publicar unha colección de temas,baixo o título El hombre del siglo V (Mushroom Pillow) ,que nos achegan aos comezos da banda. nclúen pezas inéditas, de maquetas e cancións novasgravadas para este disco de curiosidades.

26-27 cultura.qxd 26/12/07 13:01 Página 3

M. BarrosInstalado profesionalmenteno ámbito da produción, naactualidade, a traxectoria vitalde Segundo desborda as pare-des do estudio. Este Nadalachegaron ás tendas Opera-ción Can, Pelogato24 e o discoda Señora Carme, Na flor dosmeus anos. Para a primaverao estudio ten previsto o lanza-mento do primeiro traballo deBatuko Tabanka, Yuntamon(Bótame unha man!), daca-balo entre a cultura cabover-diana e a galega así comounha compilación de gruposvigueses de hip-hop tituladoLicor café, coordinado poloPuto Koke.CCoonn ccaattrroo aannooss xxaa ttooccaabbaa aa gguuii--ttaarrrraa ee ccoonn ooiittoo aa ggaaiittaa.. CCoonn 1166aannooss mmoonnttoouu ttrreess ggrruuppooss ddeerroocckk eenn LLuuggoo.. PPeerroo oo ggrraann ppúú--bblliiccoo ccooññéécceeoo ppoorr tteerr ssiiddoo oobbaaiixxoo ddee SSiinniieessttrroo TToottaall..Cando recibín a chamada deJulián Hernández tiña en mar-cha, con Sito Carracedo e Al-fonso Franco, o Clavicembalode Lugo, un local que ofrecíaprogramación continua de

concertos. Naquela época par-ticipaba en grupos como Tebraou Gris Merengue, unha expe-riencia que mesturaba o tradi-cional coa música de baile. Asmiñas inquietudes musicais le-váronme a aceptar o seu ofre-cemento e formei parte dabanda viguesa 13 anos, do 1988até o 2001. Polo medio, en 1999,naceu o estudio de gravaciónCasa de Tolos.Chegou un mo-mento no que me resultabaimposíbel compatibilizar osdous proxectos e vinme obri-gado a escoller. Deixei Sinies-tro. Sigo traballando con elespero prefiro o mundo do ades-trador que o de xogador.AA ccrreeaacciióónn ddoo eessttuuddiioo,, rreess--ppoonnddee áá nneecceessiiddaaddee dduunn mmúú--ssiiccoo ddee aauuttooeeddiittaarrssee oouu xxaa ddee--tteeccttaabbaa qquuee eexxiissttííaa uunnhhaa ccaa--rreenncciiaa ee uunn nniicchhoo ddee mmeerrccaaddoo??Complementa o meu interesepola música. A gravación paré-ceme unha das facetas máis in-teresantes da música, porquepermite ser músico en activo,producir e deseñar o son.Cando tomei a decisión de po-ñer en marcha Casa de Tolos

levaba dende o 1991 facendoproducións. O meu soño erater o meu propio estudio nacasa, pero non porque non oshoubese en Galiza.QQuuee eerraa uunn eessttuuddiioo ddee ggrraavvaa--cciióónn ppoorr aaqquueell eennttóónn??Na década dos 90 vivíronse asvacas gordas da industria mu-sical no Estado. Daquela ungrupo dispuña dun orzamentode 7 millóns de pesetas para agravación dun proxecto. Agoraalcanza, con sorte, os 6.000 eu-ros. Ademais, entrar no estudioera todo un acontecemento.Na actualidade grava discoquen quere porque é asequíbele o resultado é mellor.TTaamméénn mmuuddoouu oo ssoonn..Bob Katz di que o 93 marcaesa gran distancia. Todo o re-alizado antes deste ano soamoito máis baixo, máis pe-queniño. A partir desa datadesátase a guerra do volume,que afortunadamente estácedendo.CCoommoo ffoorroonn ooss ccoommeezzooss ccoo eess--ttuuddiioo??

(Risas) Onde estamos fa-lando era un galiñeiro. Unhamañá levanteime, collínunha corda e comecei a mar-car no prado o que serían asparedes da sala de grava-ción. Afortunadamente todosaíu ben, pero até acadar opunto no que estamos nece-sitáronse moitas melloras.Coevolucionamos coa eradixital e conseguimos facer omesmo que hai quince anospero dun xeito máis rápido.HHaaii mmiilliittaanncciiaa nnoo sseeuu ttrraabbaalllloo??Non se trata tanto de militan-cia como de compromiso coacalidade.CCoonnsseerrvvaa mmooiittoo mmaatteerriiaall ddeeggrraavvaacciióónn qquuee sseerráá,, ccoo tteemmppoo,,uunnhhaa rreeffeerreenncciiaa ddaa mmúússiiccaa ggaa--lleeggaa.. TTeenn eessaa ppeerrcceeppcciióónn??Ao principio valoramos os no-sos discos dun xeito, por diciloasí, máis superficial. Cotempo, ao botar a vista atrás,decátaste do que levas traba-llado, de canta creación haidentro dos álbums e de cantoesforzo dedicaron os músicospara parir as ideas. É patrimo-nio, é a nosa historia musical. NNoonn llllee ddáá mmáággooaa qquuee mmooiittoossddeesseess ddiissccooss nnooss qquuee ssee ddeeiittaattaannttaa iilluussiióónn,, nnoonn ssee vveexxaannnnaass tteennddaass??Ese foi un dos motivos poloque decidimos pór en marchaPAI Música en 2003. Antes dacreación do selo traballaba-

mos para outras discográficaspero notabamos que non ha-bía o cariño que necesitabanos nosos discos. PAI Músicanace ademais nun momentoestraño, no que, por un lado,se reducen os encargos dasdiscográficas, pero pola contraa calidade e o talento dos mú-sicos ascenden. Esa é unha dascontradicións que ten omundo da música.QQuuee eexxpplliiccaacciióónn llllee ttooppaa??Cada vez é máis asequíbelque os músicos teñan bomaterial. Os ordenadores

Segundo Grandío ‘Nunca a política se metera tanto na música eiso foi o mellor que nos podía pasar’

MA A INE.28.ZG ANOSATERRA28 DE DECEMBRO DE 2007 - 3 DE XANEIRO DE 2008

Segundo Grandío e o seu estudio de gravación Casa de Tolos(Gondomar) convertéronse nos últimos dez anos nun dospiares sobre os que se asenta a feble industria musicalgalega. Nos seus fogóns cociñáronse algúns dos melloresdiscos que deu a escena do país. Por alí pasaron Budiño,Lamatumbá, Uxía e Cornelius, entre outros.

’’Hai máis músicos e melloresálbums, o que atomiza omercado e fai que cadadisco individual se vendamenos”

28-29 magazine.qxd 26/12/07 12:44 Página 2

toria, tanto en términos artís-ticos como políticos. Nunca apolítica se metera tanto namúsica e iso foi o mellor quenos puido pasar. Ultima-mente escoito críticas moinegativas á campaña doIGAEM da rede de salas, porexemplo. Aínda que é nece-sario corrixir determinadosaspectos, penso que iniciati-vas coma esta están a conse-guir que os grupos tomen enserio o seu labor, ensaien,compren bos instrumentos ecoiden a posta en escena.

Percíbese que a música enGaliza mellorou cualitativa-mente e, sen dúbida, afectaráe reactivar á toda a cadea mu-sical. Para a crise, na Casa deTolos pensamos como alter-nativa na esponsorización. Édicir, do mesmo xeito que ospilotos levan o corpo atei-gado de publicidade a minnon me importaría editar tra-ballos nos que a contrapor-tada sexa un anuncio, se isopermite pagar a música. Omáis negativo da crise é querepercute na propia música.●


son boas ferramentas paratraballar na casa e para di-vulgar músicas e tendencias.Aumenta o número de esco-las e de conservatorios. Aotempo, a propia crise pro-voca que os instrumentosbaixen de prezo, que cheguematerial de Asia máis baratoe que haxa un mercado desegunda man moi potente.Por iso, cada vez hai máisarte e máis ganas de facercousas. En contraposición,hai tanto grupo que se ato-miza o mercado e non se

pode mercar todo. Antes pu-blicábanse catro discos earrasaban en vendas. Agoracompiten 40.000 álbums.QQuuee ooppiinniióónn llllee mmeerreeccee oo ppiirraa--tteeoo??

Escapouse das mans. Hai 15anos os compactos virxes va-lían 1.700 pesetas. Se agora sepoden mercar por 35 cénti-mos de euro estánlles a poñeras cousas moi sinxelas. Coidoque unha boa forma de con-trolalo tería sido equiparar osprezos e concienciar o pú-blico de que a música é unben que se debe comprar.EE aa ccrriissee ddaa iinndduussttrriiaa??Debemos topar alternativaspara que a industria musicalsexa rendíbel. Galiza vive omellor momento da súa his-

MA A INE.29.zG

PACO VILABARROS

’’Este Nadal achegaron ástendas Operación Can,Pelogato 24 e o disco daseñora Carme,Na flor dos meus anos”

28-29 magazine.qxd 26/12/07 12:44 Página 3

MAGAZINE.30. ANOSATERRA28 DE DECEMBRO DE 2007 - 3 DE XANEIRO DE 2008

OOAteneo de Ou-rense acolle até opróximo 4 de xa-neiro unha expo-sición das mello-

res cen viñetas de O Carra-bouxo. Catro chistes por anosimbolizan a evolución da per-sonaxe, máis no debuxo quena calidade e no sentido do hu-mor. O responsábel desta odi-sea que dura xa 25 anos, o ou-rensán Xosé Lois González, tendito algunha vez que O Carra-bouxo é un reflexo das súasfrustracións, e que, quizais dunxeito inconsciente, a medidaque medra o volume do autor,a personaxe adelgaza. Máis aláde pequenos detalles comaeste, basta pasearse breve-mente polo Ateneo para obser-var que o visitante ri o mesmocon viñetas dos anos oitentaque coas máis actuais. O éxito desta recompilación,e da personaxe en xeral, ra-dica quizais no feito de que oseu humor combine a obser-vación da realidade social domomento cunha abstracciónque a afasta do evento con-

creto. Pero ademais, o humorde ambos Carrabouxos co-necta co dos seus lectoresporque xorde do mesmo ex-tracto social do que todosproveñen. “A personaxe éunha invención miña paratransmitir sobre todo humore logo conciencia social ouideoloxía. Ten unhas caracte-rísticas humorísticas moi no-sas, que proveñen da miñaorixe rural, pero ao mesmotempo está moi definido ide-oloxicamente”. Pouco des-pois de apagar a gravadora,confesa que o Carrabouxo é oúnico militante nacionalistavivo que ten unha estatua.Entre risas, recomenda: “Sepos isto confirma que sexacerto, non vaia ser que meta-mos a pata”.

TIRA E AFROUXA. Con estas premi-sas, é moi rechamante que oCarrabouxo se publique preci-samente en La Región. “Haiunha distancia enorme entre aliña ideolóxica do xornal e amiña e, non obstante, convivi-mos sen contradicirnos nin-

gún dos dous. Si existen moitascensuras, moitas tensións ediscusións. Pola miña condi-ción de militante político, cen-suráronme durante toda unhacampaña electoral, impedín-

dome que publicase o Carra-bouxo. Isto case o entendo,aínda que non o comparto.Aínda así déronse situaciónsextremas, coma o xornal emáis eu defendendo posturastotalmente distintas”, afirmaXosé Lois. Unha das características doschistes de Xosé Lois é quemoitos deles son recordadose contados nas conversas coafamilia ou os amigos. A popu-laridade da personaxe é segu-ramente a clave de que teña

sobrevivido nas páxinas deLa Región ao longo de tantosanos. “Supoño que non meteñen botado porque algo llesachega e os compensa. Segu-ramente sexa a difusión quelles proporciona, e que pa-rece que é bastante impor-tante, aínda que eles non orecoñezan para non pagarmemáis. Supón tamén un certomorbo e unha fiestra caracertos sectores que se cadranon lerían o xornal se nonfose polo Carrabouxo”,apunta divertido.

ESCAPANDO DO PAPEL. O Carra-bouxo ten transcendido aspáxinas de La Región. Unhabusca en Internet non moiexhaustiva devolve unhagrande cantidade de páxinasnas que degustar a súa re-tranca. Non obstante, XoséLois apunta que o indigna “opouco que se compensa estadifusión na rede. Non nocaso das páxinas sen ánimode lucro, como os blogs per-soais ou as de asociaciónsculturais ou xuvenís, senóndaquelas que se acompañande publicidade, porque iso éun latrocinio”. O humoristarecoñece estar moi impli-cado nas reivindicacións daAsociación Galega de Profe-sionais da Ilustración e, noámbito estatal, da Asociaciónde Ilustradores de España,que buscan dignificar a pro-fesión. “Non o facemos por-que sexamos uns peseteiros,senón por posibilitar que osnovos creadores, que os haimoi bos, poidan vivir destaprofesión”. ●

O Carrabouxofai 25 anosXurxo González

’’O Carrabouxo é o únicomilitante nacionalista vivoque ten unha estatua”

Autor e personaxe de viñetacomparten alcume, orixe eideoloxía. Vintecinco anosdespois da súa primeiraaparición en La Región eAtlántico Diario, apopularidade do paisanosabio, extremadamente alto,coa boina tapándolle os ollose o cigarro sempre nosbeizos segue medrando coasnovas xeracións. Mentresconversamos con Xosé LoisGonzález (Ourense, 1949) noparque de San Lázaro, nocentro de Ourense, un paiachégase tímido e pide unautógrafo para a súa nena,que non pasa dos seis anos.

’’A personaxe é unhainvención para transmitir,sobre todo, humor elogo conciencia socialou ideoloxía”

’’Hai unha distancia enormeentre a liña ideolóxicado xornal e a miña e,non obstante, convivimossen contradicirnosningún dos dous”

Tamén as pantallas da Te-levisión de Galicia acolle-ron ao Carrabouxo. LhoscaArias dirixiu 26 capítulos(escenas moi breves) queconforman unha serie deanimación a partir de viñe-tas que xa foran publicadas.Como indica Xosé Lois, “foiunha experiencia pioneira,xa que era a primeira vez

que se facía animación pu-ramente galega”. De caraao futuro, existe o proxectodunha longametraxe co Ca-rrabouxo coma protago-nista, na que se ve involu-crado nunha historia conmafia, viño e un entornourbano. Unha mestura áque de seguro haberá queestar atento.●

Tamén na televisión

30.31 magazine.qxd 27/12/07 11:02 Página 2

MAGAZINE.31.ANOSATERRA28 DE DECEMBRO DE 2007 - 3 DE XANEIRO DE 2008

Definiciónda ‘retrónica’Humorista, inspector doEstado, militante nacionalista edirectivo da Asociación CulturalAuriense a Xosé Lois Gonzálezgústalle aparecer nos mediospara expresar a súa visión domundo. Así é colaborador de ANosa Terra, desde 1977, etamén ofrece as súas viñetasnoutras publicacións. Ao longoda entrevista insiste nos“sempre o digo” ou “isto xa oteño dito moitas veces”. Aíndaasí, non se cansa de repetir ascousas que consideraimportantes, e busca contarllasa públicos cada vez máisamplos. Así explica a súaparticipación no programa quepresenta polas tardes na TVGXosé Manuel Piñeiro: “Sempreme gustou dicir cousas polosmedios, e se podo pasar doimpreso ao televisivo mellor,porque ten máis difusión. Aúnica condición que puxen foique me deixasen dicir o quequixese, e iso estase cumprindototalmente. No programa euestou poñendo a miña cota degalegocéntrico. Sempre quepodo falo de Galiza, aplico unhavisión galega aos temas que setratan”.Non obstante, na facetatelevisiva non esquece avocación humorística. “Logohai unha serie de parvadas parafacer rir por rir, que sempre mepareceu moi interesante. É oque eu chamo retrónica, unhumor intranscendente quebusca a gargallada por simesma, que posibelmente é omáis valioso que hai”. A súa vida máis aló do humor émoi diferente. Actualmente é oxefe de Telecomunicacións doMinisterio de Industria para aprovincia de Ourense.“Resúltame un poucoesquizofrénico, xa que nonpodo poñer a mesma caracando vou levantar un acta ourevisar unha instalaciónradioeléctrica que cando estounun escenario cun monólogohumorístico. Ten certo morbo.Ambas vertentes condicionana miña vida nos ámbitosfamiliar e psicolóxico. Estasituación tenme influído, nonsei se positiva ounegativamente. É algo que lledá vida á miña vida”. ● PA

CO V

ILAB

ARRO

S

Xosé Lois González posa dianteda estatua do seu personaxe noParque de San Lázaro en Ourense.

30.31 magazine.qxd 27/12/07 11:02 Página 3

de esquecer como son: unhalata de champiñóns cocidosbañados por un mollo de allo.Outra cousa son os servizos. Enxeral, os baños están limpos,mais en todos os casos queríanobras para actualizalos e poñe-los en condicións. MentresMedas mellorou a cara exteriordas súas áreas de servizocunha capa de pintura, a deAmeixeiras conserva a mesmafasquía do primeiro día.Os responsábeis de Autopistasdel Atlántico S.A., Audasa, co-mentaron que revisan habi-tualmente a calidade dos me-nús das áreas de servizo e queestes cumpren coa normativasanitaria. “De feito, teñen ocertificado Aenor”, indicaron.Pola contra, non entraron a va-lorar nin o prezo nin se son dogusto dos usuarios porque setrata dunha cuestión persoal.Respecto á antigüidade dos ba-ños das áreas de servizo, en Au-dasa sinalaron que tomannota. Áreas, a matriz de Medas,sinalou que ten un estudo derehabilitación de áreas de ser-vizo en todo o Estado e que omesmo inclúe as tres áreas daA9 que ten en concesión.●

H. Vixande

EXERCICIOESAÚDE.

Propostaspara o aninovo

Cando unha persoa ten deci-dido comezar nun ximnasio,como se fai maioritariamenteen todos os aninovos, ten un-has expectativas, unhas inten-cións e unha premisas básicasque non sempre son as máisadecuadas. Moitas delas nacenda orientación doutras persoas,que aconsellan a respecto domellor tipo de exercicio, o nú-mero de repeticións, e inclusoos pesos que deben mane-xarse. Evidentemente, as inten-cións son positivas pero comoacontece cos medicamentos,cada persoa ten unhas circuns-tancias e características propiasque fan necesario a interven-ción dun asesor profesional.Nos ximnasios, cada vez máis,traballan licenciados en Edu-cación Física, pero en moitosos asesores son culturistas ouxente que fixo pesas moitotempo e despois formousenalgunha das múltiplas esco-las non oficiais de fitness, aeró-bic, etc. A perspectiva destesredúcese a un ámbito moiconcreto: a hipertrofia muscu-lar, é dicir, aumentar o tamañodos músculos. Este tipo de tra-ballo non é o demandado polamaioría das persoas, por iso énecesario cerciorarse de quesomos atendidos por persoalcualificado, tendo presenteque non é o mesmo un asesorque un monitor. O asesora-mento inclúe a saúde.Para comezar imos ver a dife-renza entre exercitar o corpo naresistencia cardiovascular e de-senvolver a musculatura. Nonson incompatíbeis senón com-plementarias pero requirenunha orientación diferenciada.A resistencia cardiovascularbaséase na realización de exer-cicios que implican grandesgrupos musculares como per-nas, tronco, ou ambos os dous,así temos, por exemplo, cami-ñar, andar en bicicleta, os si-muladores da acción de es-quiar, os remos de sá, etc. Detodos estes, recomendamos oremo porque pode conside-rarse dos máis completos, asícomo as máquinas elípticas.Nos dous casos prodúceseunha acción global do corpo

que estimula os sistemas cor-porais de forma coordinada.Outro elemento que consideraré a intensidade coa que nosexercitamos. Hai unhas premi-sas básicas pero o principiofundamental é ter en conta asnecesidades individuais quedeben ser avaliadas polo ase-sor. A intensidade pode me-dirse polas pulsacións, así enmoitas máquinas aparecen tá-boas que nos indican as por-centaxes. Estas táboas estánelaboradas da seguinte ma-neira: cóllese o número de pul-sacións que se considera comolímite: 220, a estas réstaselle aidade, por exemplo imaxine-mos unha persoa de 30 anos se-ría: 220-30 = 190. Estas considé-ranse as máximas ás que sepode traballar para non correrperigo. Se unha persoa de 30anos correndo chega a 190 pul-sacións, dise que está facendoun esforzo a unha intensidadedo 100%. Si queremos facer unsímil, sería coma un coche queanda á súa máxima velocidade.Como é lóxico, esta intensidadenon pode manterse moitotempo porque se produce ungran gasto de enerxía e os siste-mas son sometidos a un es-forzo moi estresante que podedeteriorar as estruturas básicas. Entón as táboas marcan os ni-veis de intensidade seguindo afórmula indicada e aplicando oseguinte: se unha persoa


SABORES.

Quen se atrevecos menús daautoestrada?A concesionariados restaurantes da A9introduce cambiosna comida

As dúas menos cuarto é horapunta no comedor da área deservizo Compostela da Autoes-trada do Atlántico. A maioríadas mesas están ocupadas porhomes de mediana idade quecomen sós o menú do día. XoánCarlos, transportista de Caldas,é un habitual. Da selección po-síbel, escolleu ensalada de arroze churrasco de vitela. Os 8,95euros que custa o menú in-clúen dous pratos, pan, bebidae sobremesa ou café. “Non éque me guste, non sabe a nada,como en todas as áreas de ser-vizo”, explica. Por outra banda,Áreas, a concesionaria de tresdos catro restaurantes da A9, in-dicou que non houbo nin unhasoa queixa dos usuarios polacalidade dos menús, aínda queanunciou cambios nos mes-mos en todos os locais da cadeaen España. “Haberá cinco no-vos primeiros, cinco segundos etapas”, sinalou unha portavoz.Se Xoán Carlos non goza dacomida, por que escolleu esteestablecemento? A respostadáa el: “Se podo saír, saio ebusco outro sitio, mais hoxenon puiden, como moitasoutras veces”.Algo máis satisfeito coa comidadesta área de servizo está Fran-cisco Monteagudo, outro trans-portista, neste caso de Santiago.“Preferir, prefiro comer fora daautoestrada, mais hoxe traía uncamión moi grande e non teñoonde estacionalo, véxome naobriga de parar aquí”, explica.Con todo, Francisco está satis-feito coa comida que escolleu:ensalada de arroz e spaghetti.Os dous son primeiro prato,pero gusta máis da pasta quedas ofertas que hai para o se-gundo. “Se saes fora da A9,custa menos, pero estamosnunha autoestrada”, explica.Francisco ten varios compañei-ros de traballo que evitan noposíbel as áreas de servizo daAutoestrada do Atlántico. “Pola

calidade e pola cantidade; dinque é escasa”. “Eu, non obs-tante, son habitual, veño dúasou tres veces por semana, aíndaque prefiro a área de San Si-món, perto de Vigo”, engade.Quen si gusta da comida da au-toestrada é Armando Torre, tra-ballador da construción de na-cionalidade portuguesa. “Sonde gustos sinxelos e por esteprezo tampouco hai moitamáis oferta”. Armando tomoupote galego e churrasco e consi-dérase ben servido a un prezoaceptábel.Na Autoestrada do Atlánticohai catro áreas de servizo queofrecen comidas. Tres delas –OBurgo, na Coruña, Compos-tela, en Santiago, e San Simón,na ría de Vigo– están xestiona-das, baixo a marca Medas, polaempresa catalá Áreas. A outra,Ameixeiras, en Ordes, per-tence a propietarios que sontodos particulares.A pesar da preferencia de Fran-cisco Monteagudo por San Si-món, as tres áreas de servizo deMedas teñen unha comida si-milar. Os pratos son iguais entodos os casos, como os cham-piñóns ao allo, todo un clásicoque só se toma por segunda vez

viaxar.comer.mercar

MAGAZINE. 32.

>>>

Reportaxe grafica:

PACO VILABARROS

REUTERS

32-33 comer.qxd 26/12/07 12:01 Página 2

midor final aprecia os produ-tos galegos pola súa calidade enon hai mellor maneira deamosalo que utilizando a lin-gua propia”, afirma un dosmentores da empresa.Agora Pratanova abre tenda en

MAGAZINE.33.

de 30 anos ten o límite en190 pulsacións (100%), o 90%sería 171, o 80% sería 152 e asísucesivamente. Considérasecomo intensidade alta entre o80 e 90%; media, entre o 70 e o80 e baixa, entre o 60 e 70; sem-pre para persoas sen proble-mas de saúde, para as que haique facer estudos particulares.Entón, para facer un traballocardiovascular é preciso man-ter unha intensidade baixa: 60-70%. Con esta intensidade osmúsculos non se esgotan rapi-damente e o corazón e siste-mas complementarios estánsendo reforzados de forma óp-tima. Isto, ao mesmo tempo, seo unimos á duración do exerci-cio, daranos como resultado oseguinte: intensidade 60-70%das pulsacións cunha dura-ción de 30-45 minutos igual aadestramento cardiovascular.No próximo artigo veremosademais outros efectos destetipo de adestramento.●

Xurxo G. [email protected]


Pontevedra, na céntrica rúa deFrei Xoan de Navarrete, pedrase prata centran a súa oferta.Xade, xaspe, ágata, onix, cuar-zos, turquesas e outras moitaspedras semipreciosas combi-nadas en deseños simples, ori-

xinais e con prezos axustados.A idea é achegarse ao consumi-dor final, poder valorar directa-mente o encaixe dos produtose as tendencias e necesidadesdun mercado moi saturado.●

P.F.

AGASALLOS.

Pratanovaabre tendaen PontevedraDeseñadas e fabricadasen Galicia as súas pezaspoden atoparse enxoiarías de todo o estado

O “Feito en Galicia” é sinónimode calidade, así o entenderonen Pratanova cando hai oitoanos comezaron a comerciali-zar as súas primeiras pezas.En Madrid, Zaragoza, Barce-lona ou Santa Cruz de Tene-rife, e por suposto en toda Ga-licia, poden atoparse as xoiasen prata desta firma ponteve-dresa que etiqueta os seusprodutos en galego. “Dos te-mores iniciais dalgúns comer-ciantes pasouse ao plenoapoio da iniciativa, o consu-

ANT

>>>

32-33 comer.qxd 26/12/07 12:01 Página 3

GUIEIRO1.291 DE CULTURA E ESPECTÁCULOS

ANOSATERRA28 DE DECEMBRO-3 DE XANEIRO DE 2007

Homenaxe a un dos dramaturgosmáis senlleiros e prolíficos do tea-tro galego. Manuel Lourenzo(Ferreira do Valadouro,1943),dra-maturgo , actor, director, ensaísta,mestre, é un poeta da escena lau-reado con moitos galardóns depoesía e de teatro, nos múltiplesoficios que conflúennesta arte. Assúas obras mereceron, entre ou-tros, o Premio Nacional de Litera-tura Dramática (1997) do Ministe-rio de Cultura, o Rafael Dieste(1996, 1999) da Deputación daCoruña, ou o Premio Abrente deRibadavia (1978), e como poetarecibiu, entre outros, o Premio Ci-dade da Coruña (1980), o CelsoEmilio Ferreiro de Vigo (1982), ouo Pedrón de Ouro (2001).Segundo anota Alfonso Becerra,un dos membros da AsociaciónCultural “A Pipa” de Becerreá queorganiza a homenaxe, “Achegar-nos a súa obra e a súa persoa haser, sen dúbida, unha festa para ossentidos e para a alma. O teatrodeste poeta sempre abre vías deprospección naquilo máis fondo eindicíbel”.

XV Noite Poética “A Pipa” 07A.C. A PipaO sábado 28, ás 21:00Casa da Cultura de Becerreá.

Coordenado por Gonzalo Vilas¬EXPO. Algoritmi dixit. Instala-ción de Darío Álvarez Basso.Até o 8de marzo, na Fundación Luís Seoane.¬EXPO. Man Ray. Exposición foto-gráfica do mítico artista americanona Sede Fundación Caixa Galicia,de Luns a venres: 12:00 h. a 14:00 h.e 16:00 h. a 21:00 h.Os Sábados, do-mingos e festivos: 12:00 h. a 21:00h.Até o 6 de xaneiro do 2008.¬EXPO. Certame de artesplásticas "Isaac Díaz Pardo".Exposición que recolle 31 obras denovos valores da plástica, presenta-das a este certame da Diputacióncoruñesa.¬EXPO. Miguel Fisac. HuesosVarios Un exhaustivo percorridopola obra deste destacado mem-bro da historia da arquitectura es-pañola do século XX, iniciativa dungrupo de Colexios de Arquitectos.Até o 18 de febreiro, na sala Luis Se-oane.¬EXPO.Ana Mercedes Hoyos. Ex-posición antolóxica desta pintora Do13 de decembro, no Museo de ArteContemporáneoUnión Fenosa.¬EXPO.Pintores galegos sécu-los XIX e XX.Dende o 13 de de-cembro. Na Galería de Arte Xerión.¬CINE.CGAI. Sen programaciónaté xaneiro.No Centro Galego de Ar-tes da Imaxe, rúa Durán Loriga, 10. ¬MÚSICA.Woody Allen and hisNew Orleans Jazz Band.Concerto de Reis polo grupo dondetoca o xenio do cine, e bonclarinetista Allen. O xoves 3 dexaneiro ás 20:30 no Pazo da Ópera.¬TEATRO. Do, Re , Mi, Mozartxoga aquí. Un espectáculopresentado por Títeres Cachirulo,donde un Mozart cativo é oprotagonista. Sábado 29 ás 18:00no Forum Metropolitano.¬TEATRO.Un adulterio...Casidecente. Con Mª Luísa Merlo ePedro Civera, o venres 28 ás 20:30,e o sábado 29 ás 22:30, no TeatroRosalía.

FERROL¬EXPO. Luís Seoane. O iti-nerario do trazo. Na SedeFundación Caixa Galicia Ferrolaté o 6 de xaneiro do 2008.O ho-rario: Luns a sábados: 12:00 h. a14:00 h. e 16:00 h. a 21:00 h. Do-mingos e festivos: 12:00 h. a14:00 h. A maior exposición so-bre o artista galego LuísSeoane, preto de setecentasobras catalogadas do autor, fi-gura fundamental da arte gale-ga do século XX.¬MÚSICA. Orquestra Sinfónicade Iassi. Concerto de fin de Anoda orquestra rumana, o domingo29 ás 20:30, no Teatro Jofre.¬TEATRO.Do, Re , Mi, Mozartxoga aquí. Polo grupo Títeres

CARIÑO¬MUSICA. Sugar Mountain. Ac-túa o 28 de decembro ás 24:00 h.Na Sala Ogmios.

CEDEIRA¬TEATRO.Os colombaíños. Pologrupo do mesmo nome, o domin-go 30, ás 18:00, na Auditorio Muni-cipal.

CEE¬EXPO.Olladas nostálxicas.

Mostra fotográfica de imaxes anti-gas da vila até outubro de 2008.Museo da Fundación Fernando Blan-co.¬TEATRO.Lazarillo. Por Caramu-xo Teatro, o xoves 27 ás 18:30 noSalón de Actos do concello.¬TEATRO.Cristovo e o libro dasmarabillas. Por Sarabela Tea-tro, o sábado 29 ás 18:30 no Salónde Actos do concello.

CELANOVA¬EXPO.Ríos de Galicia. Tesou-ros de vida. Fotografías de JoséLuis González. Até o 15 de febreirono Claustro Barroco do Mosteiro.MUSICA.Festival de Panxoli-ñas O sábado 29,na Igrexa do Mos-teiro de San Salvador.

A CORUÑA¬EXPO. Fotográfos da Nature-za. Wildlife Photographer ofthe Year 2008.Até o 30 de xuño.No Aquarium Finisterrae. ¬EXPO. Picasso. Laboratoriode estilos. Escolma de pinturase debuxos, con 57 retratos femini-nos.Na Fundación Barrié de laMaza, Cantón Grande, 9.Duraráaté o 3 de febreiro do 2008.Entra-da gratuita.

AMES¬MÚSICA. I Concerto Anti-Na-dal. Concerto organizado poloCentro Social A Fouce. Precedidosde documentais anti-consumistas,actuarán os grupos Desequ ilibrioMental, Nois d`Anjrois, Extincióne Novedades Carminha. O sábado29, ás 20:00, na Praza de Chavián,Bertamiráns.¬TEATRO.Golulá. Polo grupo Gali-toon, o xoves 27, ás 18:30, na Casade Cultura de Bertamiráns.¬TEATRO.Comida chinesa. Re-presentación a cargo de Teatro doAdro, o venres 28, ás 21:00, na Casade Cultura de Bertamiráns.

AS PONTES¬TEATRO. O elefantiño. Polo gru-po A Canica, o venres 28 ás 18.00 ,no Auditorio Cine Alovi.

O BARCO¬TEATRO. Sen título 4X8X6. Pologrupo Os monicreques de Kukas,o sábado 29 ás 20.00 , no AuditorioMunicipal Lauro Olmo.¬MÚSICA. Telémaco. Dentro daRede Galega de Música ao Vivo, ac-túa estegrupo lucense o venres 28ás 23:30 na Sala Baranda.

BECERREÁ¬POESIA. XV Noite Poética.Nesta homenaxe ao polifacéticoartista Manuel Lourenzo, habe-rá tamén teatro, con dúas pezasdeste autor, coa dirección escé-nica de Afonso Becerra de Bece-rreá: A velada de Londres e Aproba, ademáis doutros actos.O sábado 29 , ás 21:00, na Casade Cultura.

BUEU¬EXPO. O mar nos carteis. Co-lección de carteis no Museo Mas-só. Conta con obras de Abelenda,Díaz Pardo ou Peteiro, entre ou-tros autores.Aberta até o 2 de abrildo 2008.¬MÚSICA. Concerto. Pola Bandade Música Artística de Bueu, o sá-bado 29 ás 19:00 no Centro Socialdo Mar.

CANGAS DO MORRAZO¬TEATRO.Cigarra e formiga.Polo grupo Markeliñe, o xoves 28ás 18:00, no Auditorio Municipal.

O CARBALLIÑO¬EXPO.O universo da muller..Pinturas de Elsa López. Até o 31 dedecembro. Centro Comarcal.

CARBALLO¬TEATRO. Niña Frida. Polo grupoKarlik Danza- Prod.Javier Leoni, ovenres 28 ás 18.30 , no Pazo da Cul-tura.

Os Rostros daMemoria

O fotógrafo Xur-xo Lobato realiza45 retratos de ga-legos e galegasque dun ou outroxeito foron represaliados elesmesmos, ou sufriron a represiónfranquista nas mortes, encarce-ramentos ou humillacións di-versas dos seus seres queridos:pais, fillos.Os retratos son en branco e ne-gro, austeros, con fondo negro,e con mestría e a aparente sin-xeleza dos que dominan a arteretratista Lobato amosa con ho-nestidade a traverso da limpamirada destas personas, e das li-ñas fortes das súas enrugas, ador e a sabiduría que todas elasencerran.Con esta mostra , auspiciadapola consellería de Cultura, con-tinúa a recuperación da memo-ria dos homes e mulleres gale-gos que loitaron pola liberdadedurante o franquismo a travésdestas imaxes en primeiro pla-no . As 45 fotografías recollen

biografías públicas e privadasde costureiros, mariñeiros, za-pateiros, escultores, mestres, in-telectuais ou carpinteiros, al-gúns anónimos, outros e outrasben coñecidos. Avelino PousaAntelo, Consuelo RodríguezLópez ‘Chelo’, Francisco Fer-nández del Riego ou Isaac Dí-az Pardo son algunhas das bio-grafías, como a de Manuel Ba-rros, fundador das XuventudesComunistas de Redondela, pri-sioneiro na illa de San Simón eque faleceu este verán.Pódense ver na Casa da Parra enSantiago até o 13 de xaneiro.Na web da consellería de cultu-ra pódese baixar o catálogo, ever boa parte das fotos e biogra-fías:http://media.culturaedeporte.org/cultura/CULTURA/ROSTROS%20DA%20MEMORIA.pdf

MANUEL LOURENZO,HOMENAXEADO

¬ ARTE

Luis Seoane. Segue en Ferrol a mostra“Itinerario do trazo”, 700obras do grande artistagalego-bonaerensepara mellor coñecer oseu legado.

Exposición Fotógrafos da Natureza.

Emigrante esperando, de Seoane.

27 decembro guieiro.qxd 26/12/07 11:41 Página 2

GUIEIRO.35.ANOSATERRA28 DE DECEMBRO-3 DE XANEIRO DE 2007

Cachirulo, o xoves 27 ás 18:00 noC. Cultural Torrente Ballester.¬TEATRO.Pisando ovos. Pologrupo N8 OHX, o xoves 27 ás20:30 no Teatro Jofre.¬TEATRO. Perdécheste o mar.Polo grupo Compañía de TeatroEnsalle, o venres 28 ás 20:30 no Te-atro Jofre.

FOZ¬TEATRO. Os colombaíños. Pologrupo do mesmo nome, o sábado29, ás 18:30, na Sala Bahía.

GONDOMAR¬TEATRO. Sombreiros senchapeu. De Tanxarina Teatro, oxoves 27 ás 18:00, no Auditorio Mu-nicipal Luis Tobío.¬TEATRO. Un avó especial. Pologrupo Migallas Teatro, o venres28 ás 18:00, no Auditorio MunicipalLuís Tobío.

LUGO¬ACTOS NADAL. Deuses do pa-sado, os deuses da cidade.Actividade lúdico-educativa, concoñecementos teóricos e prácticossobre a mitoloxía clásica e indíxenaa través de mitos e lendas. Há ter lu-gar os días 26, 27 e 28 de decembro,de 11 a 13,30 horas, no Museo Pro-vincial de Lugo.¬EXPO. De esguello. Fotografíade Sylvia Plachy (Budapest, 1943) ,dentro do ciclo PhotoGalicia 2007.Na Sala de Exposicions CentroSociocultural Caixa Galicia. Até o 6de xaneiro do 2008. Luns a venres:18:00 h. a 21:00 h.Sábados: 12:00 h.a 14:00 h. e 18:00 h. a 21:00 h.¬EXPO.Pontes áabstracción. 50 anos dogrupo El Paso. Mostra quecomemora aquel grupo artísticode xente como Antonio Sauraou Chirino que co seumanifesto abriron algunhafenda no panorama gris daépoca. Está até o 6 de xaneiro,no Museo provincial.¬MÚSICA. Niño y pistola. Tocano sábado 29, dentro da rede galegade música ao vivo, ás 24:00 no PubPlaneta.¬MÚSICA.Orquestra Sinfónicade Ucraína. Valses e polcasinterpretadas pola orquestraucraína, no Concerto de Aninovo doxoves 3, ás 20:30 no Círculo das Artes.¬TEATRO. As últimas lúas. Es-pectáculo do grupo Lagarta, la-garta, o xoves 27 ás 20:30, no Audi-torio Municipal Gustavo Freire.

MELIDE¬MÚSICA. Blue Rain. Actúa este

grupo o venres 28 ás 01:00, no PubGatos.MONDARIZ¬ACTO. Homenaxe aos cestei-ros tradicionais. Coa proxec-ción dun documental, diversas in-tervencións de expertos e estudo-sos, e actuacións musicais,rendiráse homenaxe aos cesteiros,moi presentes nestas terras. É o do-mingo 30, ás 18:00 no Centro Social.

NARON¬TEATRO. O merlo branco. Re-presentación a cargo de Talía Tea-tro. O mércores 2 de xaneiro ás20:00, no Auditorio Municipal.

NOIA¬TEATRO. O merlo branco. Re-presentación a cargo de Talía Tea-tro. O sábado 29 ás 18:30, no TeatroColiseo Noela.¬TEATRO. A viaxe de Efi. Espectá-culo pola compañía La ImaginaMachina, o venres 28 ás 18:30, noTeatro Coliseo Noela.¬TEATRO. Cristovo e o libro dasmarabillas. Espectáculo polacompañía Sarabela Teatro, o do-mingo 30 ás 19:00, no Teatro Coli-seo Noela.

OURENSE¬ACTOS. Pazolandia.O Pazo dedeportes Paco Paz acolle até o próxi-mo día 4 de xaneiro unha nova edi-ción de Pazolandia, o maior parquede atraccións de Galicia dirixido aogoce dos máis cativos durante aépoca de Nadal.¬EXPO.Tránsitos. Exposición doartista arousán Carlos Maño desdeeste mes de decembro. Nela mós-

Circuito Galego deMaxia- Nadal Máxi-co 2007.

Participan os Magos:Cyrille Sinclair, Dani Gar-cía, Javier Muro, MagoBenxamín, Mago Cali, Ki-ko Pastur, MagoMarttyn, Mago Norber-to, Mago Pablo, MagoRafa, Mago Richard, Ma-go Teto, Mago Vituco,Mago Xacobe, Magomi-mo Anyo, Martín Cami-ña, O Mago Antón, Pe-dro Volta, Román García,Mago Romarís, Cayeta-no Lledó, Luis García eLuis Manuel.

Calendario:27 de decembroAMES19:30 hCasa da Cultura de Milladoiro.RIBEIRA19:30 hAuditorio Municipal.19:30 hSan Xulian-San Tome-Seixo-Biblioteca.NARON20:30 hAuditorio Municipal.

28 de decembroFENE20:00 hSociedade Agarimo Sillobre.BRION21:00 hCentro Social Polivalente.O PINO20:00 hCasa da Cultura.CANGAS20:30 hAuditorio municipal.

29 de decembroCARBALLO18:30 hPazo da Cultura.SANXENXO18:30 hPazo Emilia Pardo Ba-zan.

30 de decembroSan Sadurniño19:30 hCentro Cultural San Sadurniño.BURELA19:00 hAuditorio Casa da Cultura.ARBO17:00 hAuditorio Centro Multiusos.PONTEVEDRA20:30 hTeatro Principal.

¬ EN ESCENA

Apartado 1.371 - 36200. Vigo986 222 405 986 223 101 [email protected]

O Merlo Branco. Obra encartel do grupo ceense Talía Te-atro, sobre o tema da discrimi-nación pola condición diferente.

Concertos de Fin de Anoe ReisAgrupados baixo estes dous epí-grafes, en numerosas cidades e vi-las galegas teremos os clásicosconcertos propios destas datas.Desde orquestras sinfónicas aBandas de Música, todas as forma-cións se aplican ao repertorio clá-sico do Nadal e fin de ano. Unhaoportunidade magnífica para ac-ceder á música chamada culta, enocasións para un público menosproclive a achegarse a estas mani-festacións musicais noutros intresou escenarios.A Orquestra Sinfónica Nacional deUkraina, unha formación nacidaen 1995 ao albur da independen-cia do seu país e para ser a forma-ción residente do Pazo de concer-tos Lysenko de Kiev, estará esta se-mana en Lugo, para de seguidofacelo en Ourense e Vigo. Hoxeesta orquestra está consideradaunha das mellores formacións daEuropa do Leste, dando múltiplesconcertos pola xeografía europea.En Santiago está a Strauss FestivalOrchestra, que é en realidade a Or-questra Sinfónica da Ópera Nacio-nal de Minsk, que toma este nomenas xiras do Gran Concerto de AnoNovo. Esta agrupación musical éunha das máis importantes do seupaís e gañou o prestixio alén dasfronteiras de Bielorrusia grazas aos

seus recitais por todo o mundo eas súas colaboracións cos princi-pais directores de orquestra.A Banda de Música Municipal deRibadeo tamén realizará o seuconcerto co explícito título de“Aquí como en Viena”, así comooutras formacións galegas como aOrquestra de Cámara do Concellode Xove, a Banda Municipal deOurense, ou a de Música artísticade Bueu.

Woody Allen n’A CoruñaE como unha das actuacións este-lares (sobre todo polo seu tirón po-pular, ao marxe do musical) destesdías será a presencia de WoodyAllen coa formación New OrleansJazz Band, dirixida por Eddy Davis-gos, nunha das tresa actuaciónsprevistas en España. Organizadapola Fundación Barrié no seu co-renta aniversario, a presenza doneoiorquino e o seu clarinete deseguro há disparar a asistencia,que é gratuita, ainda que os quequeiran acudir terán que facersecoas pertinentes invitacións, enduras colas, é de prever. Unha boaoportunidade para ver de perto aeste mito do cine, e comprobar asúa solvencia co instrumento, porriba, segundo din, do que a súamodestia como músico lle fai ma-nifestar. Será no Pazo da Ópera co-ruñés.

¬ MÚSICAS

A Orquestra Sinfónica Nacional de Ukraína estará en varias cidades galegas nestas datas.

A New Orleans Jazz Band de Woody Allen.

Homenaxe aos cesteiros de Mondariz.

Woody Allen estará en Coruña,no Pazo da Ópera, ao frente da

New Orleans Jazz Band, nasúa faceta de músico de jazz

tradicional, como clarine-tista.


GUIEIRO.36. DE CULTURA E ESPECTÁCULOS

xo Teatro, o venres 28 ás 11:30 noAuditorio Hernán Naval.SANTIAGO¬CINE. Estrea da curtametra-xe “Leo”. Artefacto Producciónsestrea esta curta de animación enstop-motion o domingo 29. Seráunha das primeiras estreas que aco-lleraá o circuito de REDestreas. Asis-tirá o director, Fernando Cortizo, eos actores Carlos Blanco, X. M. Ol-veira "Pico" e Ernesto Chao. No Tea-tro Principal.¬EXPO. O soño de Platón. Pintu-ras do pintor barcelonés GabrielMartínez Navarro “Rigo”, na galeríaGalería Sol & Bartolomé, San Francis-co, 30 , desde o sábado 14.¬EXPO. A Traslación do cor-po do Apóstolo Santiago. Or-ganizada pola Asociación Ami-gos del Camino de Santiago da

e a Fundación Laxeiro. Dez artistasda propia Universidade de Vigoamosan a súa obra, feita para estamostra, até 0 13 de xaneiro, na Fun-dación Laxeiro.¬TEATRO. Grupo Arume. Presen-ta dous espectáculos: 7 berros nomar, o xoves 27 ás 17 e 21:00, e Pai-xón polo Teatro, o sábado 29 ás 17e 20:30, as dúas no Teatro Principal.

REDONDELA¬MÚSICA. Orquestra de Cá-mara do Concello de Xove. Ovenres 28 ás 20:00 no Multiusos daXunqueira.

RIBADEO¬MÚSICA. Grupo Arco Vento. Odomingo 30 ás 20:30, na Igrexa daOrde Terceira.¬TEATRO. Lazarillo. Por Caramu-

to.Represéntase o xoves 27 ás17:00 no Teatro Principal.¬TEATRO. Bolboreta. Pola com-pañía Títeres Trompicallo,o ven-res 28 ás 17:00 no Teatro Principal.

PALAS DE REI¬EXPO. Marina Espriu. Foto-grafías realizadas por Marina Es-priu durante unha campaña deAcción contra a Fame en Angola.Até o 30 de decembro no CentroComarcal da Ulloa.

PONTEVEDRA¬EXPO. Cristino Mallo. Mostrade 80 esculturas e debuxos do es-cultor tudense.Na Sala de Exposi-cións de CaixaNova , até o 6 de xa-neiro.¬EXPO. Facer e deixar facer.Organiza a facultade de Belas Artes

transe as últimas creacións dopontevedrés, que poderemos verdo 14 de decembro ao 7 de xanei-ro, no Centro Cultural Deputaciónde Ourense.¬EXPO. Pintores no Liceo.Obras de Castelao, X. Quesada eDíaz Pardo. Até febreiro de 2008,noLiceo.¬EXPO. Olladas ao meu ba-rrio...O Polvorín Exposicióndo 3º Concurso fotográfico. Até o30 de decembro, pódese ver na se-de da Asociación de Veciños O Pol-vorín.¬EXPO. Outono fotográfico.Prosegue esta activa iniciativa endiversos locais da cidade.¬TEATRO. Boas Noites. Polo gru-po Berrobambán Teatro, un es-pectáculo que xira arredor dostress infantil, con música en direc-

Leo , curta-metraxe feitacoa técnica de“ s t o p - m o -tion”, estreaesta semanaen Santiago.


A iconografía sobre a traslación do Apóstolo,na Torrente Ballester de Santiago.

II Premio de Teatro RadiofónicoDiario Cultural.O A Radio Galega e o Centro Dramático Galegopromoven o II Premio Diario Cultural de TeatroRadiofónico, patrocinado pola Consellaría deCultura. O premio son 6.000 euros e as obras fi-nalistas emitiranse durante o mes de marzo naprogramación da Radio Galega. Tamén se pu-blicarán nun libro-CD.

Esta é a segunda edición do Premio "Diario Cul-tural" de Teatro Radiofónico, unha iniciativaque pretende fomentar a escrita de textos dra-máticos para a radio. En definitiva, trátase de fa-cilitar o diálogo entre os autores e o medio ra-diofónico para divulgar a escrita teatral galegae promover o encontro entre a audiencia e oteatro. Preténdese contribuír á recuperacióndo formato de teatro radiofónico desde unhaperspectiva contemporánea.A segunda edición do Premio de Teatro Radio-fonico desenvolverase ao longo de toda a tem-porada. O xurado, integrado por profesionaisdo mundo da escena e da radio, seleccionaráas obras finalistas. As pezas serán dramatizadaspor un equipo de actores e actrices coordina-

dos polo CDG. As dramatizacións emitiransedurante o mes de marzo, o mes do teatro, nosdistintos programas da Radio Galega. Entre asemitidas, o xurado escollerá a obra premiada ea audiencia votará a obra que recibirá o Premiodo Público. Cada un dos premios está dotadoeconomicamente con 3.000 euros.

XVII Certame de Narracións BrevesManuel MurguíaConvoca: Concello de Arteixo.Prazo de presen-tación: até o 1 de marzo de 2008.Información: www.arteixo.org

IX Concurso Galego de caricaturis-tas noveisConvocado pola Casa da Xuventude deOurense, como achega á IX Bienal da Carica-tura, que organiza conxuntamente coaConcellaría de Cultura de Ourense.Bases:Para galegos/as residentes en Galiza entre14 e 30 anos.Cada autor poderá presentar o número decaricaturas que estime oportuno, sexa co-mo retrato ou como viñeta de humor gráfi-co. Deberán ser orixinais, inéditas e non terlevado premio noutros concursos.Tamaños: mínimo DIN A4 (210 ̆ 297 mm),máximo DIN A3 (297 ̆ 420 mm). Técnica li-bre. Calquera personaxe pode ser obxectodas caricaturas, aínda que se valorarán es-pecialmente os do mundo cultural, políticoou social de Galicia.Se as obras fosen impresións dixitais xunta-rase arquivo en formato jpgData: antes do 15 de Xaneiro de 2008 na Ca-sa da Xuventude, rúa Celso Emilio Ferreiro27, 32004 Ourense.Premio á mellor colección (6 caricaturas):

800 euros.Catro Premios ás mellores caricaturas, de

250 euros cada un. Un deles, como mínimo,será destinado a viñeta de humor gráfico. Sise declarase deserto este apartado, o seuimporte pasaría a outro premio de caricatu-ra.Cada autor só poderá levar un premio. Oxurado poderá declarar deserto un ou va-rios destes premios.Máis información:http://www.xuventude.net/web/xuventu-de/expresate

XXVII premio Esquío de poesíaUn dos máis reputados concursos da poéticanacional.Prazo: até o 15 de febreiro de 2008. Contía: dous premios indivisibles de 10.000 eu-ros e accésit de 2.500 para as modalidades degalego e castelán- Convoca: Sociedade de Cultura Valle InclánMadalena, 234-2/ Ferrol 15402Tel. 981 354 821/ Fax 981 351 639

XXV Premio Xerais de NovelaEdicións Xerais de Galicia convoca a vixésimoquinta edición do Premio Xerais de Novela enlingua galega, dotado con 25.000 euros..1ª. Poderán concorrer ao premio todos aquelesautores/as de calquera nacionalidade que pre-senten os seus orixinais en lingua galega, con-forme á normativa vixente. Os textos presenta-dos han ser inéditos e totalmente orixinais.2ª. De cada orixinal presentaranse seis copiasen papel tamaño folio ou holandesa, mecano-grafados a dobre espazo, antes do día 7 abril de2008 nos locais sociais de Edicións Xeraisde Ga-licia, S.A., rúa Doutor Marañón, 12.36211 Vigo.3ª. Co orixinal, que deberá ser presentado bai-xo lema, adxuntarase, en sobre pechado, onome completo, enderezo e teléfono do au-tor/a, así como o título

da obra, indicando no sobre: para o PremioXerais de Novela.4ª. O xurado estará composto por cinco mem-bros, escolleitos, para cada edición, entre lecto-res, recoñecidos profesionais da cultura e unsecretario con voz e sen voto en representa-ción de Edicións Xerais de Galicia, S.A. O premiooutorgarase por maioría de votos.5ª. A composición do xurado darase a coñe-cer no mes de maio.

Tamén convoca a mesma editorial estes pre-mios:XXIII Premio Merlín de Literatura Infantilen lingua galega.Dotado con 10.000 euros. XXV Premio Fundación Caixa Galicia de Li-teratura XuvenilDotado con 10.000 euros.Rematan igualmente o 7 de abril.Información completa sobre os Premios Xe-rais en: Edicións Xerais, Doutor Marañón, 12. 36211Vigo / Apartado Postal 1446. 36200 Vigo / Te-léfonos 986 214 888 - 214 880 / Correo elec-trónico:[email protected]/http://www.xerais.es

Premios Narrativas Quentes de lite-ratura erótica.Convocado por Editoriais Positivas, na súa IVedición, poderá concorrer a este premio cal-quera obra narrativa inédita, sexa novela ourelatos, cunha extensión mínima de 60 foliosmecanografados a dobre espazo e máxima de250, que estea escrita en lingua galega. Oprazo remata o 1 de marzo de 2008. Envia-ránse os orixinais á editorial convocante, narúa Xeneral Pardiñas, 15-17, local 10-15701, enSantiago de Compostela. O premio é a ediciónda obra.

¬ CONVOCATORIAS

Ríos de Galicia, Tesou-ros de vida é o título dunhaexposición de 50 fotos toma-das polo fotógrafo José Luís

González sobre afauna, flora e pai-

saxe dos ríos gale-gos, exhibida enVigo e outras vi-las galegas.


esculturas de gran formato, co títu-lo de “Escalinata”, “Campo dearroz” e “Nube”, pezas realizadaseste ano, en pedra de granito, parao espazo da galería scq.¬EXPO. Francisco Leiro. Seteesculturas do artista FranciscoLeiro pertencentes á Colecciónde Arte Caixa Galicia, expostas naSede da Fundación CaixaGalicia.Até o 13 de xaneiro.¬MÚSICA. Gran concerto deAninovo. PolaStrauss FestivalOrchestra de Minsk. O domingo30 ás 19:00 no Auditorio deGalicia.¬MÚSICA. VII Festival deZarzuela de Santiago. ConSabina Puértolas (soprano) eRicardo Bini (piano), o xoves 27ás 21:00 no Teatro Principal. MartaInfante (mezzosoprano) e RubénFernández Aguirre (piano), ovenres 28 ás 21:00. AlexandraRivas (mezzosoprano) e KristinOkerlund (piano), o 3 de xaneiroás 21:00, todos no Teatro Principal.¬TEATRO. Casi Romeo y Julie-ta.Pola compañía A Priori Pro-ducións, estará o xoves 27 e ovenres 28, en funcións de 19:00,no Salón Teatro.¬TEATRO. Ao Son das Cousas.Pola compañía Sapristi estará odomingo 30, ás 19:00, no SalónTeatro.¬TEATRO. Toda a verdade so-bre o Nadal. Monólogo satíricoescrito e interpretado por SebasMéndez, o xoves 27 no pub Des-ván, e sábado 28 no Coffeepop.

SARRIA¬EXPO.13 retratos.Fotografíasde Miguel Muñiz. Até o 1 de xa-neiro no Pub Xarope.

VIGO¬EXPO. Xohán Ledo. As carasdo libro.As portadas e ilustraciónsdeste nome clave nas edicións deGalaxia. Até o 20 de xaneiro no Mu-seo Quiñones de León.¬EXPO. Mostra homenaxeao Che Guevara. Mostra foto-gráfica acompañada de textos,até o 31 deste mes, de 9:00 a20:30, na Biblioteca Municipal.¬EXPO. A Noiva Cadavre. Dodebuxo á marioneta.Expo-sición sobre o proceso de cria-ción e animación da película deTim Burton, autor dos deseños.Desde o 21 de decembro, na Se-de Fundación Caixa Galicia.¬EXPO. Laboratorio de esti-los. Bodegóns e naturezas mor-tas de Pablo Picasso. Na Funda-ción Pedro Barrié de la Maza, Po-licarpo Sanz 31 ,neste horario:De Martes a Domingo (luns pe-

chado) 12 - 14 horas;18 a 21 ho-ras.Entrada libre .¬EXPO. Tempo ao tempo. Ex-posición comemorativa dos cincoanos do Marco, Museo de Arte Con-temporánea de Vigo. Martes a Sá-

GUIEIRO.37.

Comunidade Valenciá e patroci-nada pola Dirección Xeral de Turis-mo e a S. A. de Xestión do Plan Xa-cobeo, a mostra agrupa trinta re-presentacións iconográficas quevan dos séculos XII ao XIX e repro-ducen orixinais depositados en di-ferentes museos de España e Euro-pa. Inclúe tamén sete paneis expli-cativos. Até o 13 de xaneiro, naFundación Torrente Ballester.¬EXPO. Outono fotográfico:25 Outonos.Exposición colecti-va dentro desta iniciativa fotográ-fica. Até o 6 de xaneiro na GaleríaSargadelos.¬EXPO. Luís Caruncho, 50anos de paixón. Até xaneiro.Galería Metro, rúa Nova, 24.¬EXPO. Fundación Granell. Están abertas as seguintes exposi-cións:Eugenio Granell, militante doPoum.Até o 27 de xaneiro.Memoria dun encontro vital.Até o 13 de xaneiro.¬EXPO. Badías. Caboverdia-nas na Mariña. Fotografías deLuzía Oca.Até o 30 de decembro.Museo do Pobo Galego. ¬EXPO. Sri Pada. Fotografías deJessica Agulló.Até o 27 de xanei-ro. Museo das Peregrinacións.¬EXPO. Grandes mestres ga-legos .Percorrido pola plásticagalega máis recente, comezandocoa obra de Villamil, pasando poroutros moitos autores como Ar-turo Souto, Villafinez, Gonzalezdel Blanco ou Llorens, Seoaneou Eugenio Granel.Até o 15 dexaneiro, na Galería JoséLorenzo,Travesa do Franco, 3,1º.¬EXPO. O espello cotián. No-vas incorporacións na Co-lección Caixa Galicia.A Sededa Fundación Caixa Galicia acolleesta mostra, unha escolma deobras centradas na representa-ción da figura humana, propo-ñendo unha serie de temas que serelacionan co retrato ou a propiaidentidade. Poderemos visitalaaté o 13 de xaneiro.Horario:Luns a venres: 12:00 h. a14:00 h. e 16:00 h. a 21:00 h;Sába-dos, domingos e festivos: 12:00 a21:00 h.¬EXPO. Reflexo. Exposición dedebuxo e pintura de Marina Nú-ñez, até o 26 de xaneiro. Na Gale-ría de arte C5 Colección - Travesada Universidade, 1.¬EXPO. Sebastião Salgado,África. Photogalicia 2007.Pro-lóngase esta impresionante mos-tra de fotos do mestre brasileiroaté o 6 de xaneiro.¬EXPO. Esculturas de ManoloPaz.Até o 11 de xaneiro estarán naSede Fundación Caixa Galicia tres

bado: de 11 a 21 horas; Domingo:de 11 a 15 horas.Pechado os luns.Até o 17 de febreiro de 2008.¬EXPO. Ríos de Galicia. Te-souros de vida. Exposiciónde 50 fotos tomadas polo fotó-grafo José Luís González sobreo interior e a contorna dos ríosgalegos. Na Sala III do Centro So-cial Caixanova,Policarpo Sanz,26. De 18.00 horas a 21.30 horastodos os días da semana, de11:00 a 14:00 fins de semana, atéo 6 de xaneiro de 2008.¬EXPO. Exposición colecti-va de obra en bronce. Atéprimeiros de Xaneiro de 2008presentase unha colectiva deobra en bronce de pequenoformato nas instalacións doClube Financieiro de Vigo. Estaselección conta con artistas co-mo Xoán Piñeiro, Acisclo Man-zano , Guillermo Steinbrüg-gen e outros.¬EXPO. Nelson Villalobos.Pinturas. Unha ollada á cidadea través dos seus coloristas pin-ceis, deste artista cubano afinca-

do en Vigo.Horario: Luns a ven-res: 12.00 h. a 14.00 h. e 18.00 h. a00.00 h.; Sábados, domingos efeirados: 12.00 h. a 00.00 h. Até o6 de xaneiro na Casa das Artes.¬EXPO. VI Premios Grande-area de achega á arquitec-tura. Mostra que poderemos vi-sitar ata o día 13 de xaneiro.Nelapreséntanse en maquetas os tra-ballos premiados na última edi-ción do certame. Até o 13 de xa-neiro do 2008, na Casa das Artes.¬MÚSICA. Fryng Luras + In-vitados.O domingo 30 ás 23:30na Fábrica de Chocolate.¬MÚSICA. Marky Ramone.Omércores 2 de xaneiro ás 22:30,na Sala La Fábrica de Chocolate.¬MÚSICA. Phantom Club.Presenta o seu novo disco, o ven-res 28 ás 22:30 na Sala La Fábricade Chocolate.

VILAGARCÍA DE AROUSA¬TEATRO. Unha merenda deAlicias. Espectáculo do grupoSapristi, o venres 28 ás 18:00 noAuditorio Municipal.

Queres saber máis? anosaterra.com

Xohan Ledo.Prosegue en Vigoa exposición deportadas e ilustra-cións de RicardoGarcía Suárez,magnífico gra-fista dos libros deGalaxia.


Exposición sobre o filme de Tim Burton.

■ Véndese contrabaixo semi-novo con funda e arcos francése alemán. Chamar ao 619218966.

■Alúgase piso en Gondo-mar: dous dormitorios, salón,cociña, baño e aseo.617936257.

■ Véndese proxector LGD.L.P. RD-JT90 con todos os ac-cesorios de conexión, dúaslámpadas e pantalla, mercadohai 6 meses por 1.000 euros,con 10 horas de uso, por 800euros. Interesados contactarno telf. 688 111 039.

■ Vendo Enciclopedia Gale-ga Universal. Telf. 653 928 083.

■ Véndese clarinete Yamahaen si bemol, en bo estado.Razón no telf. 636 560 154.

■ Véndese aparador de cas-tiñeiro con espello, de 60 anosde antigüidade aproximada-mente (2 m. de alto x 1,85 x0,56), restaurado, por 120 eu-ros negociabeis, en Vigo. Telf.696 509 362.

■ Véndese mesa antiga decomedor, de castiñeiro. Telf.676 727 518.

■ Busco piso Cangas e Vi-go.Funcionario, busco piso enaluguer, mínimo 2 dormito-rios e calefacción.Cangas e Vigo. Urxe. Telf:658194022

■ Vendo colección A NosaTerra do ano 1907 ao 1970.Consta de 15 volumes (dousdeles de índices).Contacto

[email protected]■ Compro libros, revistas,fotos, postais, documentos...relativos á Galiza, e tamén se-los. Telf. 678 911 804.

■ Alúgase casa restauradapor fins de semana ou tem-padas na Serra do Suído (Co-velo). Chamar aos telf. 986373 099 ou 645 663 142.

■ Arréndase unha casa noPorto do Cabo (Cedeira) todoo ano non sendo nos mesesde xullo e agosto. Telf. 676727 518.

■ Alúgase casa de campocompleta en Meira (Lugo), ábeira do nacemento do ríoMiño, con 3 cuartos duploscon baño incorporado, coci-ña, calefacción e 10.000 m2de finca, fins de semana, tem-poradas... Chamar ao 686 753105.

■ Alúgase baixo –sobre 130m2– na rúa Becerreira 81, dobarrio de Cabral, en Vigo.Chamar ao mediodía ou ánoite ao Tlf. 986 372 263.

¬ ANUNCIOS DE BALDE

Anuncios de balde. Poden facelos chegar por estes medios: no Apar-tado 1.371, 36200 de Vigo; por teléfono no 986 222 405, por Fax no 986 223101, ou por correo eléctrónico en [email protected]ódese incluirunha foto relativa ao obxecto a vender, percurar, etc..., en formato dixital edimensións moderadas.Publicaránse segundo a disponibilidade de espazo.


no mercado do dvd. Cinemanegro de culto dirixido porHenry “Niágara” Hathawaycon guión de dous dos indis-pensábeis do Hollywood clá-sico, Ben Hetch e Charles Le-derer, colaboradores habi-tuais de Howard Hawks. Su-puxo o debut de Richard Wid-mark, no papel dun gangsterde tendencia piscótica ao quelle debe moito o Lee Marvinde Os subornados. Unhaoportunidade para recuperarun deses clásicos menores es-quencidos que o mercado di-xital está a sacar de novo á luz.

DVD.ALUGUEIRO.Estrada ao infernoDirixe: Dave Meyers .Intérpretes: Sean Bean, SophiaBush.Thriller. EE UU, 2007

Non sei se lembran un entre-tido filme de serie B da décadado 1980 con Rutger Hauer enplan autoestopista psicópata eacosador, chegou a “gozar” desecuela xa sen o protagonistadas Delicias Turcas. Pois aúnica novidade reseñábel devideoclub desta semana eunha nova versión daquelfilme con Sean Bean –o Boro-mir d’O Señor dos aneis– tra-tando de emular o vello actorholandés. Moito deseño epretensión para unha postaao día do estilo das recentesrevisitacións da Matanza deTexas ou Os outeiros teñenollos. Que foi do encanto sin-xelo da serie B? ●

ANOSATERRA20-27 DE DECEMBRO DE 2007

DVD.VENDA.Berlin AlexanderplatzDirixe: Rainer W. Fassbinder .Intérpretes: Hanna Schygulla,Barbara Sukowa.Drama. Alemaña, 1980

Os cinéfilos da liña dura taménteñen o seu nicho de mercadona industria do dvd, se noapartado fantacientífico post-moderno a edición deste Na-dal vai ser a enésima revisiónde Blade Runner, no departa-mento de cinema de autor axoia destas datas vai ser estainesperada edición do BerlinAlexanderplatz de Fassbinder.15 horas de metraxe para aadaptación televisiva do clá-sico de Alfred Döblin asinadapolo malogrado director deQuerelle. Filmouna poucoantes do prematuro remateda súa carreira, con varias dassúas actrices fetiches e cunhaesmerada recreación sociop-sicolóxica da Alemaña pre-nazi. Toda unha Summa Ci-nematográfica fassbinde-riana nun bonito estoxo.Volve o Cineclub en formatodoméstico e a media luz.

ás feridas, nunca pechadas,do xenocidio armenio. PazVega fai de heroína armenia.

Non digas nadaDirixe: Felipe Giménez Luna.Intérpretes: Santi Rodríguez,Claudia Molina.Comedia. España, 2007

Prosegue a canibalización te-levisiva da comedia cinema-tográfica española como im-probábel mecanismo de re-novación xeracional. Destavolta co froiteiro de “7 vidas”,Claudia “Ana e os 7” Molina eJimmy Barnatán, que polo ca-miño que leva vai acabar deémulo hispano de Michael J.Fox facendo de macarra xuve-nil con enrugas de expresión.Humor de calibre groso paraunha pretendida comedia ne-gra de adolescentes psicópa-tas e polis patosos.

TELEVISIÓN.PlácidoDirixe: Luis García Berlanga .Intérpretes: Cassen, José LuisLópez Vázquez.Comedia. España, 1961 La 2. Venres, 28 de decembro.21:30 h.

Non, se aínda se nos vai mo-lestar a Conferencia Episco-pal. Hai que ter moito espíritode contradición para progra-mar nestas datas a vitriólicavisión de Berlanga –con guiónde Rafael Azcona– do Nadalceltibérico e a súa idiosincra-sia. Bastan tres palabras para

definila: Unha Obra Mestra.O Marshall levou a popu-

laridade e O verdugo oprestixio, pero é Plácidoa verdadeira, e prema-

tura, culminación artís-tica do cine de Berlanga-Az-cona no seu mellor mo-mento. Non lle teñen nada

que envexar á parella Wilder-Diamond, os Lennon-Mc-

Cartney da comediaamericana da-

queles anos.Robert Altman–Lumiére ot e ñ a n a s ú agloria– non co-piaba o mestreBerlanga por-que non o co-ñecía, mais xaq u i x e r a t e rchegado ao seudominio da co-media coral.

O Bico da morteDirixe: Henry Hathaway .Intérpretes: Richard Widmark,Victor Mature.Negro. EE UU, 1947

Un clásico para combater aseca de novidades de interese

EN CARTEL.American GangsterDirixe: Ridley Scott.Intérpretes: Denzel Washing-ton, Russell Crowe.Thriller. EE UU, 2007

Harlem, anos 70, Afromafia.Non é Shaft pero tampouco atraslación ao Gueto do Pa-driño coppoliano. Máis pró-xima ao universo de Scorsese,a incursión de Ridley Scott noxénero gangsteril ensaia unhaterceira vía alternativa entre ocine de acción sen máis pre-tensións cultivado polo seu ir-mán Tony Scott e os filmesmaiores da escola italoameri-cana. É a gran favorita na ca-rreira cara aos Oscar e vai ser agrande estrea do final do ano.

O destino de NunikDirixe: Paolo e Vittorio Taviani.Intérpretes: Paz Vega, MoritzBleibtreu.Drama. Italia, 2007

Xa case octoxenarios regresanos irmáns Taviani logo dunsanos adicados á televisión.Fano cun filme que, a priori,trae intencións de reconcilia-los cun público que os tiñamás ben esquencidos. Na liñade grandes filmes como PadrePadrone, A noite de San Lou-renzo ou Good Morning Babi-lonia, os que foran enfants te-rribles do cinema politico ita-liano dirixen a súa ollada áTurquía dos convulsos ester-tores do Imperio Otomano e

CINE,TV,DVD.38.

Xosé Valiñas

Sophia Bushen Estrada ao inferno.

Berlin Alexanderplatz.

RussellCroween AmericanGanster.

Non digasnada.

38 (nova) cine,tv,dvd.qxd 26/12/07 12:38 Página 2

ANOSATERRA27 DE DECEMBRO-3 DE XANEIRO DE 2008 PASATEMPOS.39.

Horizontais:1- Cuarta letra do abecedario. 2- Fana as arañas. 3- Ramallos daplanta do mesmo nome, dispostos atados e usados para varrer. 4-Un nome de letra, consonante. Partido obreiro dos tempos da IIRepública. 5- Animaliños inimigos das serpes. 6- Parroquia cercanaa Santiago de Compostela, de donde era Enrique Líster. Concelloao que pertence o lugar anterior. 7- Cocíñaa con auga. Unha razaafricana, e tamén un insulto. 8- Goberno expansionista sobreoutras nacións. Facer durmir a unha crianza, cun son agradábel. 9-Ao revés, estado de furia ou raiba. Chuvias miudas, chuviscas. 10-Material natural doado de moldear, empregado para facer pezasde cerámica. Que non pode ver.11- Ao revés, organización de paí-ses americanos. En lunfardo, a lingua dos tangos, home valente eaudaz. 12- Vogal. O que move montañas. Xornal deportivo. 13-Árbores caducifolias, das fagáceas, pouco presentes na Galiza agásnalgún monte do Courel. 14- Rece. 15-Vogal.Verticais:1- Número romano. 2- Xefa dunha casa. 3- Consoante. Formapopular dunha preposición. 4- Árbore froiteira, das máis comunsnas casas. 5- Peluxe fúnxica que se forma sobre a materia en des-composición. Auga en determinado estado. 6- Homicidio masivo,en particular sobre unha raza ou grupo determinados. Consoante.7- Bebida en infusión, traida por Marco Polo a Europa. Río asturia-no e galego. Parroquia do concello de Touro. 8- Gobernante tirá-nico. Cangrexo pequeno, de patas planas e cuncho arredondada.9- Sufixo de certas patoloxías. Contracción, que tamén se pode pórcunha soa letra.Terminación. Terminación latina que indica pluralnalgunhas verbas. 10- Forma de goberno no que unha persoaimpón a súa autoridade sen limitacións. 11- Contracción galega.Poboación da Martinica. 12- Consoante. Paro laboral reivindicati-vo. 13- Ponlle unha orla. 14-Ao revés, marcha dun sitio. 15- Con-soante.

SOPA DE LETRAS

SUD

OK

U

CR

UC

IGR

AM

A I

CR

UC

IGR

AM

A I

I

CRUCIGRAMA I CRUCIGRAMA II

SUDOKU

SOPA DE LETRAS

Gonzalo Vilas

CANTO SABES DE?

SOLUCIÓNS

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13

1 2 3 4 5 6 7 8 9

10 11 12 13 14 15

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

Horizontais:1- Con boas intencións, con boa actitude caraos demais. Certa comarca luguesa, se houberamáis dunha, serían as "Terras ... " 2- Caer auga enforma de pedra. Lugar onde se imparte saber.3- Facer un nó, ou máis. Abreviatura de Santo.Que quere ir á última por se facer interesante. 4-Importante declaración, e non é de amor preci-samente. Nucleido de igual número pero dis-tinta masa atómica ca outro, radiactivo en cal-quera caso. 5- Segunda vértebra da rexión cer-vical, que permite o movemento da cabeza,coma un eixo, vaia. Imposto que grava calque-ra transacción, ou case. Voz de mando. 6- Pro-vincia euskalduna. Unión temporal de empre-sas. 7- Ave palmípede, a quen o Prestige case faidesaparecer das nosas costas. Comparativo deigualdade. Certa raza que disque se tiña queimpor no mundo. 8- Real Academia, mais nona Galega. Dar un premio ou recompensa, concerta solemnidade. 9- Símbolo do aluminio.Ácido ribonucleico. Prisioneiro. 10- Compostoquímico derivado do ácido nítrico, usado nasnosas leiras. Ser mitolóxico grego con cen ollos,polo que vixiaba ben. 11- Peso dun vehículosen carga. Nome xermánico pouco comúnaquí, ainda que é o patrón dos avogados deZaragoza. Siglas de Noticiario Documental, coque deron a vara durante décadas nos cines.12- Nome de varón abreviado, ao revés. Manar"a . .. .. " ou a gallarope, facelo de maneira tumul-tuosa. 13- Invento que facilitou o tránsito roda-do. Substancia albuminoide que existe nascélulas dalgunhas plantas.Verticais:1- Cociñar ben tostadiño. Asegurar algo congarantía de ser cumplido. 2-Bebida en infusión.Natural dunha famosa cadea montañosa rusa.3- País do "Eixo do Mal" no imaxinario de Bush.

Imposto sobre actividades detipo económico. Abreviatura deTradución, común en páxinasweb. 4- Peza de tea lixeira que seusa enriba do traxe para protexe-lo. Que lle pasou o arado por riba.5- Prefixo de orixe latina queexpresa separación, orixe ouacción. Siglas de Axudante deUniversidade. Conxunto de gransou sementes dunha planta. 6-Dúas veces. Estadea, Santa Com-paña, procesión de almas enpena que percorre de noite oscaminos. 7- Prefixo latino que dáidea de longo, largo, amplo.Óxido de calcio. Con forma deovo. 8- Desgastar, por efecto do

vento e a auga ao longo dotempo. Expresión castiza (espa-ñola) de admiración. 8- Ovo dunpeixe, por exemplo. Fileira, rin-gleira. Antiga matrícula dunhaprovincia galega. 9- Tipo, estirpe,variedade. Ornamentar. 10-Pobo que saqueou o Imperio deOriente, a Galia e Italia, alá polosanos 400 e pico. 11- Bóvido quese extinguiu hai poucos séculos.Chámanlle así ao ovo que nonresultou fecundado. 12- Métodoterapéutico , oposto á homeopa-tía. Nome do alcalde de Donosti.13- Recriarse nun sabor. "Ter . .. ",ser coñecido por algo, xeneral-mente bon.

Atopar, en calquera sentido, nove nomes decogomelos comestibeis.

Encher os cadriños cos números do 1 ao 9,sen que se repitan nen en cada cadro, nenliña nen ringleira.

Canto sabesde...?:

1-G, 2-A, 3-D, 4-F,5-K, 6-C, 7-H, 8-B,9-E, 10-I.

1-

2-

3-

4-

5-

6-

7-

8-

9-

10-

Asocia estes dez monu-mentos ou paraxes natu-rais cos concellos en que sesitúan.

1-Dolmen Dombate2-A Curota3-Devesa da Rogueira4-Dunas Corrubedo5-Pico Sagro6-O Pindo7-Castro Santa Tegra8-Castro de Baroña9-As médulas10-Fervenzas do Toxa

A-A PobraB-Porto do SonC-CarnotaD-FolgosoE-CacabelosF-RibeiraG-CabanaH-A GuardaI-SilledaK-Boqueixón

Escribe aquí a túa resposta:

pasatempos 27 decembro.qxd 26/12/07 10:14 Página 1

MM.. BBaarrrroossMMeennttrreess hhaaii ccuu hhaaii eessppeerraannzzaa??Por suposto, unha das cousasque definen o ser humano é ofeito igualitario de ter cu.Mentres exista todo podecambiar.PPeerroo qquuee eessppeerraannzzaa ppooddee vviirrddoo ccuu??Ter cu significa que aíndaestásvivo. QQuuee éé ppaarraa vvoosstteeddee oo ccuu??Unha escusa para falar de te-mas que normalmente non seabordan. Da mesma maneiraque noutros séculos evitá-banse determinadas temáticana poesía, paréceme que aíndaexiste un tabú coa escatoloxía. SSeerráá uunn ggrraann ccooññeecceeddoorr ddoosshhaaii kkuu..Gústanme Basho e estou de-sexando ler os textos de Ke-rouac, que polo visto tiña o vi-cio de escribir hai ku. Paré-cenme unha forma literariamoi moderna, que respondeben ao ritmo de recepción dolector actual. O hai ku baséasena concentración. A xente ne-cesita pílulas, unha adminis-tración de poesía concentradaque se lea rápido e que sepoida remoer durante tempo.OO ccoonnssuummoo ccoopprrooffááxxiiccoo ddoosssseeuuss ppooeemmaass ppooddee cchheeggaarr aa sseerruunnhhaa ppaarraaffiilliiaa lliitteerraarriiaa??Supoño que si (Risas). Co tí-tulo, Haicu, pretendía facer unxogo de palabras. Malia todo, olibro non xira todo ao redor doescatolóxico. Admiro a Du-

champ. Ten unha forza icónicadefinitiva na arte contemporá-nea. Interésame o concepto decoller o que se oculta para po-ñelo nun museo. Para os meushai kus o proceso é o mesmo,tomo frases que van polo aire ecolócoas nun libro.NNoo ffoonnddoo,, vvoosstteeddee éé uunn gghhiicchhooddee MMaattaammáá,, qquuee rreeiivviinnddiiccaa aalliinngguuaa ddaa ssúúaa aavvooaa..Por desgraza, a colonizacióncultural e política á que esta-mos sometidos ditou que aoscinco anos no colexio trunca-sen o meu xeito de falar. Comomoitos outros nenos candovolvín da escola cheguei fa-lando castelán. Tardei dezanos en falar algo parecido aoque se falaba na miña casa eoutros dez en conseguir o gha-llegho da miña avoa. A escolaneste país, a pesar da lei denormalización lingüística, éunha entidade profunda-mente desgaleguizadora.RReeccoollllee aaddeemmaaiiss mmeennssaaxxeessqquuee ssee ddeeiixxaann nnooss vváátteerreess..AAíínnddaa hhaaii xxeennttee qquuee ppiinnttaa nnee--sseess ““pprreezzaaddooss ttrroonnooss””??A poesía popular, que aínda seconserva en lugares como oAlentejo, perdeuse. Aquí re-siste nos váteres. Os hai kusque fago están inspirados nascomposicións clásicas e nasmicropoesías dos baños. QQuuee eerróóttiiccaa ppooddee ttooppaarrssee nnoossbbaaññooss ppúúbblliiccooss??Interésame máis reflexionarpor qué a xente escribe nos ba-

ños. Penso que son os últimosredutos privados que nos que-dan. TTaamméénn ddii qquuee ooss bbllooggss ssoonnccoommaa ooss ccuuss,, ccaaddaa qquueenn tteenn uunn..VVoosstteeddee iinncclluussoo oo eemmpprreeggaa ddeemmaanneeiirraa lliitteerraarriiaa..Gústame do blog o concepto

diario, de inmediatez e de obraaberta.NNoonn tteenn mmeeddoo aa qquuee oo eettiiqquuee--tteenn ccoommoo ppooeettaa ddee mmeerrddaa??É unha etiqueta que reivindicocon orgullo. Non teño maiorinterese en que me tomen enserio.●

Laura Caveiro

Vigo, 2019. Unha liña de au-tobús cobre o servizo

dende a zona portuaria ata oaeroporto. Conduce unhamuller. Nas catro primeirasparadas soben poucos viaxei-ros. Un mozo vestido fashionsobe na quinta. Para pagar obillete chimpa as moedasdende arriba. Ao caeren dendeo alto rebotan facendo ruídocontra a cabina que rodea acondutora. Ela dille que nonson modos e o mozo ignóraa.Tras a seguinte parada, o auto-bús reinicia a marcha. Unhaseñora non chega a tempo ecorre tras del acenando paraque pare. A condutora, que sa-íra xa do carril, parece dubidar.Un home, o único do autobúsademais do mozo, non ten dú-bidas. Berra forte dende ofondo, mira que non pararlle,había de che romper o cristalcunha pedra, mírame si mí-rame que me dá igual que memires. O fashionista anímasedende o seu asento e grita ta-mén, mala. As mulleres queían no autobús, tres ou catro,todas en silencio. Na seguinteparada, no corazón da cidade,unha chea de xente cargadacon bolsas disponse a subir. Omozo dera ao botón de paradatras formar equipo co conxé-nere, e cando xa está situadona plataforma de saída, diantedas portas abertas, antes dedar o chimpo que o deixa nabeirarrúa, volve gritar, ca-brona. Moi alto no medio dosilencio. Plántase na rúa desa-fiante, anda cara á cabeceirado autobús e ergue o seu ne-gro dedo índice co negro puñop e c h a d oo l l a n d ocara ác o n d u -t o r a .Despoisc a m i ñ arápido ecomeza fa-lar polo mó-bil.●

MALA E CABRONA

PROMOCIÓNS CULTURAIS GALEGAS S.A. Presidente: Miguel Barros Puente. Director: Manuel Veiga TaboadaRedacción VIGO: Príncipe 24, 1º- 36202. Teléfono 986 222 405. Fax 986 223 101. [email protected]ón SANTIAGO: Preguntoiro 9, 1º esqu.- 15704. Teléfono 981569 229. [email protected]ón, subscricións, publicidade e Editorial: Príncipe 22, baixo, 36202 VIGO. Teléfono 986 433 830 Diario dixital: www.anosaterra.com

O Leo'A poesía popular consérvase nos váteres públicos'

María Xosé Queizán

UUnha boa nova: a Panifi-cadora, exemplar obrade arquitectura indus-

trial, sálvase da especulación eda piqueta á que parecía estarcondenada. Cada cidade ten ose carácter e os seus monu-

mentos. Vigo ten como honravangardista as fábricas que afixeron medrar. Os emporios

da siderurxia alemá son hoxepatrimonio da humanidade,con auditorios onde se cele-bran importantes eventos mu-sicais, teatrais... En São Pauloantigas fábricas serven hoxecomo centros multiculturais.A Panificadora debería con-

verterse nun centro onde sealiasen as artes e a ciencia paraproxectarse na industria, deonde xurdiran ideas creativase de deseño renovador para afabricación. Unha novaBauhaus para a Galiza mo-derna que imos lograr. ●

1.291anosaterra

O MELLORREGALODE NADAL

Coñecido na faceta de cantautor punk e showman multimedia (vestido de folclórica dá vida noescenario ao proxecto Leo i Arremecghona), O Leo (Matamá, 1974) estréase como poeta en Hai cu(Xerais), unha proposta que, nacida do entorno blogueiro, condensa a filosofía das pintadas dosváteres coa esencia do xénero xaponés.

As escolasde fundación en Galiza.Unha necesidade social dealfabetización

Luís Obelleiro Piñón

A privatizaciónda empresa pública española.Repercusiónsna economía galega

Mª del Carmen Sánchez Carreira

Novidades Edicións A NOSA TERRA

OTTO/AGN

contra e portada.qxd 26/12/07 18:19 Página 2

A Nosa Terra 1291 / 3 de xaneiro de 2008

Documents

Transcript of A Nosa Terra 1291 / 3 de xaneiro de 2008