A HÉLADE O termo Hélade refírese tanto ao conxunto de

helenos ou gregos como ao territorio que habitaron

Comparten unha serie de elementos: A mesma lingua Séntense membros da mesma comunidade cultural Modo de pensar Organización política Renden culto ás mesmas divinidades Modos similares de expresións artísticas.

AS POLIS A polis (cidade en grego) é unha cidade- estado,

unha unidade política que se goberna libremente a si mesma.

Características: Eran independentes e gobernábanse con institución

propias. Exemplos: Atenas, Esparta, Tebas Estaban formadas por un territorio que abarcaba: Poboados rurais Cidades pequenas Centro urbano principal, sede do goberno da polis No centro urbano estaba o ágora, gran praza que era o

centro administrativo, relixioso e comercial. Aquí reuníanse as asembleas populares.

Organización social das polis: Dous grupos de individuos: Libres Cidadáns: Eran os fillos varóns de pai cidadán Podían: participar nas asembleas políticas, ser membros de tribunais de xustiza Ocupar cargos públicos Posuír terras

Non cidadáns: Non tiñan dereitos políticos Dedicábanse ao comercio e artesanía.

Escravos

Os sistemas de goberno: Monarquía: a máxima autoridade é un rei. Oligarquía: o goberno da cidade está en mans

dun reducido número de familias (a aristocracia) Democracia: o poder está en todos os cidadáns

Entre os séculos VIII- VI a.C. Numerosas polis iniciaron expedicións para fundar colonias nas beiras do Mediterráneo, ampliando así o ámbito da civilización grega.

Causas: Insuficiencia de recursos no seu territorio: mala

agricultura debido aos terreos montañosos e áridos.

Aumento da poboación e falta de terras. Intereses comerciais: as melloras na navegación

favorecen o comercio

Unha colonia (en termos xerais) é un territorio que depende doutro, denominado metrópole, co que mantén vínculos políticos, económicos e culturais.

Porén, as colonias gregas non dependían politicamente da metrópole, senón que eran independentes dende a súa fundación.

Para fundar unha colonia seguíanse estes pasos: 1. elixir un lugar con auga potable na costa 2. de fácil defensa 3. cun porto natural para poder desembarcar con

facilidade e protexer os barcos.

A colonización grega foi especialmente intensa na illa de Sicilia e no sur da península italiana: a Magna Grecia.

Consecuencias: Esténdese a civilización grega: Avances técnicos e culturais: uso do ferro, a moeda, o

alfabeto, o urbanismo, a arte.

Representan os dous tipos de sistemas políticos máis característicos sa antiga Grecia

Séculos V-IV a.C.: Atenas viviu un período de gran desenvolvemento que a converteu na máis representativa do mundo grego.

Durante o mandato de Pericles (443-429 a.C.) asentouse a democracia: goberno do pobo.

Características da democracia: Intervención directa dos cidadáns nas decisións

de goberno mediante asembleas: democracia directa

So podían votar os cidadáns (varóns e fillos de pai e nai ateniense)

Non podían votar: Mulleres Estranxeiros (metecos) Escravos (sen dereitos)

Igualdade de palabra: calquera cidadán podía intervir nas asembleas con independencia da súa riqueza.

Pericles estableceu o pagamento de dietas aos cidadáns que exercían de xurado ou eran membros do consello da Boulé

Isto permitía aos cidadáns máis humildes exercer cargos políticos. Estableceuse o ostracismo: sistema polo que

se condenaba ao exilio, durante 10 anos, a calquera cidadán que fose contra o sistema democrático.

Esparta tiña unha monarquía controlada pola oligarquía (minoría formada por unhas poucas familias poderosas).

Institucións: Monarquía: exercida por dous reis (diarquía) Gerusía: concello de anciáns Asemblea popular: Elixe aos membros da Gerusía Non tiña capacidade para tomar decisións.

Esparta destacou pola ríxida disciplina que impoñía aos habitantes: eran educados directamente polo Estado nun réxime militarista desde os 14 anos.

Guerras entre gregos e persas (500-479 a.C.) I Guerra: Todas as polis gregas formaron unha

fronte común ante os persas, e venceron na batalla de Maratón (490 a.C.)

II Guerra: Os persas volveron a atacar e arrasaron Atenas despois de vencer na batalla das Termópilas. Finalmente os atenienses derrotan aos persas na

batalla de Salamina e Platea (480, 479 a.C.)

Os persas teñen que abandonar definitivamente o territorio grego.

Tras a derrota dos persas, empezou a etapa do imperialismo ateniense, na que Pericles utilizou o tesouro da Liga de Delos (unión das polis gregas para protexerse ante a posibilidade dun novo ataque persa) para sufragar a reconstrución da Acrópolis de Atenas.

Esparta non aceptou a superioridade de Atenas e iniciáronse as guerras do Peloponeso (431-404 a.C.)

Esparta derrota finalmente a Atenas e pon fin o seu dominio, comezando a hexemonía espartana (399-371 a.C.)

A mediados do século IV a.C., un reino situado ao norte da Hélade, Macedonia, iniciou unha fase expansiva e de conquistas que culminará na creación do maior imperio coñecido ata entón.

Filipo II, rei de Macedonia (359-336 a.C.), foi conquistndo sucesivamente as polis gregas. Unicamente Esparta se mantivo fóra do dominio macedonio.

O seu fillo Alexandre (336-323 a.C.) ampliou o domino de Macedonia: con so 20 anos, tras ser educado polo filósofo Aristóteles, dirixiu un exército que conseguiu vitoria tras vitoria

Dominou: Fenicia Siria Exipto Mesopotamia Imperio persa

Chegou ata o río Indo e o Himalaia Faleceu aos 33 anos dunhas febres.

Medidas para dar cohesión ao seu imperio: Emprego dunha lingua común: o grego Sistema monetario baseado na moeda de Atenas Fundación de 70 cidades

Tras a morte de Alexandre, os seus xenerais repartíronse o imperio, dando lugar a varios reinos, posteriormente anexionados por Roma: Macedonia, Siria e Exipto.

O helenismo é o período comprendido entre

a formación do imperio de Alexandre o Magno e a conquista romana de Exipto (30 a.C.)

Os gregos renderon culto a numerosas divinidades.

Era unha relixión antropomorfa, os deuses eran representados con formas humanas e comportábanse como humanos, cos mesmos vicios e virtudes, pero inmortais e todopoderosos.

Os gregos crían na adiviñación e nos oráculos, que eran mensaxes que os deuses enviaban aos humanos: o oráculo de Delfos

Os heroes eran fillos dunha divinidade e dun mortal: Heracles, Aquiles, Teseo, Orfeo.

Para os gregos era unha obriga inescusable enterrar os mortos e realizar ritos funerarios, porque senón as almas vagarían errantes eternamente, sen descansar en paz.

Ao defunto colocábaselle unha moeda na boca para pagar a Caronte, o barqueiro que levaba as almas ao outro lado da lagoa Aquerusia

A ciencia e a filosofía grega son a base da nosa civilización actual.

Filósofos: tentan explicar a orixe e natureza do ser humano e de todo o que nos rodea: Sócrates, Platón, Aristóteles.

Teatro: Esquilo, Sófocles, Eurípides. Poesía épica: Homero, autor da Ilíada e a

Odisea. Historia: Herodoto, Xenofonte

MATEMÁTICAS: Pitágoras, Arquimedes e Euclides

ASTRONOMÍA: Aristarco demostrou que a Terra é esférica e xira ao redor do Sol.

MEDICINA: Hipócrates

Guerra mitolóxica entre aqueos e troianos.

Tres características: Busca da beleza ideal. Equilíbrio. Escala humana.

O filósofo Protágoras sintetizaba a idea desta cultura antropocéntrica: o home é a medida de todas as cousas

3 etapas na arte grega: PERÍODO ARCAICO: SÉC. VIII a.C..- 480 a.C.

PERÍODO CLÁSICO:480- 323 a.C.

PERÍODO HELENÍSTICO: 323 a.C.- 146 a.C.

Ciclo: HYBRIS- ATE- NEMESIS

1.ARQUITECTURA • Arquitectura alintelada. • Edificio máis importante: Templo, en mármore e pintados de cores.

– Partes: • Pronaos: vestíbulo. • Naos ou cella: sala principal. • Opistodomo: lugar para depositar as

ofrendas.

OS TEMPLOS GREGOS

• Na utilización das columnas destacaron tres estilos ou ordes:

• Dórica: capitel cuadrado

• Xónica: capitel con volutas.

• Corintia: capitel con follas de acanto.

ORDES CLÁSICOS

A ACRÓPOLIS DE ATENAS, MANDADA CONSTRUIR POR PERICLES, É O LUGAR ONDE SE CONCENTRA O

MELLOR DA ARQUITECTURA CLÁSICA ATENIENSE

EXEMPLOS: O PARTENÓN • Foi construído na segunda

metade do século V a. C. baixo a dirección de Fidias.

• Construído na acrópolis (lugar máis alto da cidade) de Atenas e como morada da deusa Atenea, protectora da cidade.

• Dórico, octástilo e períptero

• Correccións ópticas Arquitectos: Ictinos e Calícrates

447-432 A.C.

CORRECCIÓNS ÓPTICAS (ALEXEMATA)

TEMPLO DE Atenea Niké

Erecteion

Tribuna das Cariátides (Erecteion)

A ESCULTURA

• Función relixiosa representaban a deuses e heroes.

• Representaba a beleza ideal do corpo humano baseada nas proporcións armoniosas.

• Feitas de bronce ou mármore. • Ten tres etapas:

Escultura arcaica: Figuras estáticas e ríxidas. Lei da frontalidade Kurós (homes desnudos) e Koré (muller vestida)

O moscóforo

• Cleobis e Bitón

PERÍODO CLÁSICO Século V- IV A.C.

Figuras que buscan a beleza ideal, con movemento, con rostros serenos sen expresividade

quilibradas. Ex. Discóbolo de Mirón.

SÉCULO V A.C. • MIRÓN: Discóbolo Movemento en potencia • FIDIAS: Esculturas do Partenón:

» Procesión das Panateneas » Tímpanos: Nacemento de Atenea, Desputa con Poseidón » Metopas » Atenea Parthenos

• Sentimento olímpico • Técnica dos “panos mollados”

• POLICLETO: Doríforo e Diadúmeno

» Proporción das partes » Canon das Sete cabezas

FIDIAS

EL FRISO DE LAS PANATENEAS

DETALLE DEL FRONTÓN DEL PARTENÓN

PALAS ATENEA

POLICLETO

DIADUMENO

DORÍFORO

SÉCULO IV A.c.

• PRAXÍTELES: Apolo Sauróctono Hermes con Dionisos Afrodita de Cnido Curva praxiteliana, sentido do humor

• SCOPAS: Ménade Pathos

• LISIPO: Apoxiomeno Canon 8 cabezas

PRAXÍTELES S.IV a.n.e

VENUS DE CNIDO APOLO SAURÓCTONO

Hermes con Dionisos neno

LISIPO e SCOPAS S.IV a.n.e

EL APOXIOMENO LISIPO

MÉNADE FURIOSA SCOPAS

PERÍODO HELENÍSTICO Figuras con moito

movemento e expresividade (pathos).

Ex. O Laoconte e os seus fillos.

PERÍODO HELENÍSTICO

GALO MORIBUNDO O NENO DA ESPINA

A VENUS DE MILO

A victoria de Samotracia