A Guerra Civil (1936-1939)

2.1.- A sublevación militar.

2.2.- A internacionalización do conflito.

A Guerra Civil (1936-1939)

2.3.- A evolución da guerra.

Esquema de evolución do conflito.

1ª fase: guerra de columnas (de xullo de 1936 a outubro de 1936)

Bando sublevado Bando republicano

Estratexia: tomar Madrid, collendo a capital

entre dúas forzas:

avance das tropas de Mola cara á serra de

Guadarrama

traslado masivo do Exército de África á

Península (agosto) Dividido en columnas,

avanza pola ruta da prata ⇒ toma de Badaxoz

(15 agosto) e durísima represión ⇒ enlace coa

zona sublevada do Norte

Conquista de Irún e San Sebastián (setembro) ⇒

a zona norte republicana queda illada e separada

de Francia

Ocupación de Toledo e liberación do Alcázar

(setembro)

Revolución política (eclosión de diversos poderes

populares) e social (nacionalizacións e

colectivizacións)

Formación de diversas columnas compostas por

milicianos que se dirixiron cara ás zonas

dominadas polos rebeldes:

desde Barcelona cara á fronte de Aragón e a

Mallorca: fracaso no intento de recuperar as

capitais perdidas

de Madrid á serra de Guadarrama (deteñen o

avance nacional)

intento frustrado de recuperar Córdoba

Decreto de mobilización xeral para defender

Madrid (29 outubro)

2ª fase: a loita por Madrid (de novembro de 1936 a marzo de 1937)

Bando sublevado Bando republicano

Militarización dos corpos de voluntarios

(requetés, falanxistas...)

Cerco e asalto a Madrid: tenaza desde Sur e

Oeste (novembro-decembro)

Resistencia ⇒ estabilización da fronte ⇒ dunha

guerra de columnas a unha guerra de trincheiras

con bombardeo da poboación civil

Manobras envolventes para completar o cerco

de Madrid, co auxilio dos corpos expedicionarios

italianos (Corpo di Truppe Volontarie):

batalla do Xarama (febreiro 1937)

batalla de Guadalaxara (marzo 1937)

No sur: conquista de Málaga (febreiro)

Traslado do Goberno a Valencia (6 novembro) ⇒

creación da Xunta de Defensa, presidida polo

xeneral José Miaja

Heroica resistencia da capital (“Non pasarán”)

co apoio das Brigadas Internacionais e a axuda

soviética ⇒ fracaso do asalto

Regularización do exército: militarización ou

disolución das milicias populares e creación do

Exército Popular da República

O novo exército resistiu os ataques e realizou

varias contraofensivas que non alteraron as

frontes: vitoria na batalla de Guadalaxara ⇒

reforzo da moral e da vontade de resistencia

3ª fase: a campaña do Norte (de abril de 1937 a outubro de 1937)

Bando sublevado Bando republicano

Cambio de estratexia: conquista do norte

republicano para controlar unha rica zona

industrial e mineira

Concentración de efectivos e intervención de

forzas italianas e alemás (“Lexión Cóndor”, que

o 26 abril bombardea Guernica)

Avances de leste a oeste ⇒ desaparece a fronte

do Norte:

conquista de Biscaia (marzo-xuño)

ocupación de Santander (agosto)

dominio da zona asturiana (setembro-outubro)

Novo obxectivo: Aragón e Cataluña

Contraofensiva republicana para romper o cerco

de Madrid e aliviar a presión dos “nacionais”

sobre a maltreita zona Norte:

batalla de Brunete (oeste de Madrid, xullo)

Nova ofensiva de distracción republicana na

fronte de Aragón:

batalla de Belchite (Zaragoza, agosto-setemb.)

Lixeiros avances republicanos, sen grandes

cambios nas frontes ⇒ esgotamento e

desmoralización do exército

Traslado do Goberno a Barcelona (outubro)

4ª fase: avance nacional e ofensiva republicana (de novembro de 1937 a novembro de 1938)

Bando sublevado Bando republicano

O exército de Franco contén os contraataques

republicanos e recupera a iniciativa ⇒ ofensiva

xeral na fronte de Aragón cara o L e o N:

avance polo val do Ebro e chegada ao

Mediterráneo en Vinaroz (Castellón, abril

1938) ⇒ ruptura da España republicana en

dúas áreas (Cataluña e Zona Centro)

Continúa o ataque cara ao Sur ⇒ ocupar

Castellón (xuño) e Valencia

Esgotamento de ambos bandos ⇒ detención da

ofensiva

Reorganización do exército e renovación do

equipamento bélico ⇒ novas ofensivas para

frear o avance das tropas de Franco cara ao

Mediterráneo:

batalla de Teruel (dec 1937-feb 1938): éxitos

iniciais e retroceso final ⇒ grave desgaste

Afundimento das posicións republicanas na

fronte de Aragón ⇒ división da zona republic.

⇒ grave crise interna: sensación de derrota

Intento de retomar a iniciativa cun ataque

masivo no Ebro

A batalla do Ebro: profunda penetración dos republicanos (xullo) ⇒ Franco reacciona cunha gran

concentración de unidades e detén o avance ⇒ durísima batalla de desgaste con enormes perdas

humanas e materiais en ambos bandos

Contraataque do exército de Franco que cruza o Ebro (novembro) e ocupa o sur de Tarragona ⇒

repregue republicano

5ª fase: a caída de Cataluña e o final da guerra (de decembro de 1938 a abril de 1939)

Bando sublevado Bando republicano

Forte ofensiva sobre Cataluña desde decembro

1938

toma de Barcelona (xaneiro 1939)

ocupación de Xirona (febreiro 1939)...

Francia e Gran Bretaña recoñecen oficialmente

o Goberno de Franco (febreiro 1939)

Descomposición do Goberno e do exército

republicanos:

fuxida a Francia de milleiros de refuxiados

evacuación das autoridades civís e militares.

Dimisión de Azaña (27 febreiro)

enfrontamentos sobre a estratexia a seguir:

resistir a toda costa ou negociar con Franco

As tropas de Franco entran en Madrid (28

marzo) ⇒ o resto da zona republicana

entrégase sen resistencia ⇒ fuxida de miles de

persoas cara a Alacante coa intención

(frustrada) de abandonar o país

Ocupación de toda a rexión mediterránea (29 e

30 de marzo)

Derradeiro parte de guerra: 1 de abril de 1939

Golpe de Estado do coronel Segismundo

Casado (5 marzo) ⇒ formación do Consello

Nacional de Defensa. Combates entre

comunistas e golpistas

Desesperado intento de negociación (paz sen

represalias) co Goberno de Franco, que impón

a rendición sen condicións

Derrota, represión e exilio

2.4.- Evolución da España republicana.

2.5.- A evolución da España sublevada.