ABEDE

HAn,

¡ ¿l a

¡oal

l:tIIItI

IIat§---

INTRODUCCION

Estetraballosobrealagoaflxémolonocurso9l_92osnenos de 59 do colexló Pübllco As Blzocas de BaleaO Grove.

Observamo-la Bodelra durante as tres estaclóns que

dura o' curso escolar: Outono, Inverno-e Prlmavera'Flxemos dfras saidas por caáa estaclón; en cada saida

tomabamos notas do que ocorria no camlño e tamén dos

camblos mlls lmportantes que vlamos na lagoa' Outras.á""." que factamos ali eran: toma-la t,enperatura da

auga, a dlreccl6n do vento, debuxa-los camblos na

vexetaclón d;. ;;;; e da belra, observar e controlar o

anlmal ou a planta que cada oñ tlñamos que estudlar'tomar f otos, Po'ñer cartels " '

oresultadoflnalforonunálbumdefotosdaBodelranasdlstlntas.estaclónseestellbrlño,nelquedanp"sa¿os a llmpo os datos que recollemos e outros que

consultamos en llbros oú a expertos do colectlvoEcoloxlsta do Salnés.

Pasámolomot_uen'penoafndaquedamoltoPorestudlar.Anlmamos a tódolos raPaces a adoptar un lugar do sltloonde vlven para coláalo e aprender molttslmas cousas

boas .

Agradecemos a colaboraclón de:CoIect lvo Ecoloxlsta do Salnés 'José Ramón Gondar 'Alberto Prleto.

Direeción e coordenación: Isabel Soutullo llaEdalena

-1-

t (-,,¡.ir f-.r;fdlg¡;l¿ ,l'ArlJe;i

lo'"**'I

';f""'""o.r"r o...;_..-"

,,. _!

GRoVE

)lella:iU;..i.).\: \

!:¿L' í1-/J fi..--

rll--tL\\-,,i'"|

.úfl\''.\ rr\ l

INil,l.qifi¿.'\.: iqiüñ,,\e(ro

:..I(.)

_tBao ,/ _/

a¡a do Hosp¡tal

GROVE (O

n¿da da Silw ', I

-________l_.1 (?0?

0R()

¡lrt,ñ¡.j..:t .§,¡1.,¡¡¡

?¡a 9ü¡ecA da A¡a.dG

-' .í- lsiote libei.q do feia'ia Fanuac

P''dr, (rc¿.\llrr'''. ,4.-s ¿pc\i/ids

f..irrCatia¡.og, .--:l

Pé\-6re¡ros-

Punta de

Pin¿a dos Pá¡a¡.'sü-

¡ü

t104

?€ sa¿

\

L-..í/ñ

) i\

*Y! l'too

-lra¡e*.\ ..

)

.<¿r!z d¿ t

_ á/ap

' Prci§t

Y'idc

; l+i'./,Ad't'dd

$ ¿*:

I'-a\e do Abdde

. -: i--l

,,arrt)tr rl

eylo ao *!"ir»Cofcn,io da leta,J'Pinta ¡¡,iá.i4

i - l¿ot. Awll¿ito:

Ud da Barcsa

- lvl o,'o

,rrr*;*;l:"r;;i'', lllurismt do Raoi

I

<lic,"nuauryJ¡i.,

I As.*iea:

-3-

lfl, ,.ri

i

?

2""4ooo

os campos ,e

o€,8a¡¡posooo

o oooooooooo0

AS Lampansicellt

oAA

A AA¿

AA oo oo

O OnA oo-

A o ^, oo1§a

A

barrascalx

ooo A

ocAtvt

II

No

a piñeiroso salgueirosx vertedeiros

N05o

mBA.[0$9

a-___----.----_ .-_ _ _-'.=""=-_______

ouÉ. Bo ¡vr6 09 LlRÍ051EXEf'ros o rrINERÁRI0 DA c1LÉ, A B0 P€TRA

Ie@ /§HHEH

Er§lt3d

E r\)

I

(,irl;

lt/illl,l

ttlh ú\1,'! ,,(i t

',

'liil \

flrtt,? OSTAA (ENDO A

(,)

6stl

,,, /,"

LEVHII|S INSEr.TzS E uí e aDós FA frAA (L AIE ALIt NoNIAMoS atv Aca/t[l'ro

ClLocAt405 lAl4EN (AT,\A9 NtÑos,

NÚ? {Ft,

A PosWEDÉT,ROS TN1-

trxE l'.105 0¡¡e 0A

ESERvANie-

PúYl;

CrsEJ-n\g9.* [/

sq-^eD

[ot¡ pA te c^Au Fu )¿E,c l,/ BABTA(EI. ó Uco Rurgo

Dt /,

fr!w74tt/w

!o_t_oñ¡q /o¡Taaue D¡t?áa oS lAto

NoN FAoER ¡(Esf ag BRug(rS fl.eS P ET¿r e, o s ¡iios Dos pA xC Bo s

NORI.,TAS PARR OBSER(ACIóN DE AYEs

\"

DATOS

OUEq

RECOLLEMOS(n"t"ao. a limn)

- \

A LAGOA

A Bodelra é unha pequena lagoa naturalde O. S heetáreas aproximadamente deextenslón. Está aillada do mar por unhaduna que a aepara da praia Mextlloelra ebordeada polo leste polo Monte Larotas.Rodeando e lagoa polo sur hai unha zonapantanosa eunha moi rica flora.

A auga da lagoa procede da cholva, deregatos e de pequenos manant lals quefiltran a auga. A profundidade máxima noInverno é de 1.3 metros; no verán ásveces queda seea, volvendo a enchersecoas primelras cholvas do Outono.

Preguntado-Ios veclños polo seu nome,contestaron dlcindo que o mesmo nome debodelra slgniflca lagoa, charca, lugarcon auga doce, etc.

A lagoa fol usada dende sempre pararega-los cult ivos, dar de beber ásvacas, Iavar tripas dos porcos e t,aménrecoller sanguesugas.

\lrl

-14-

FORMACION DA LAGOA

2-

ventos ---+

opa

ist

mellorsou

o.

A BG,DEIRA E]u OUTONO

-__-.--\___,r

espadainasfll! ,"rrr¡zos E ,salgueiros ffi,"-ieiros m ,lirios rÁllL_A at

ó'c

.Q

/;I++

{

++

:l

fr,a|

-1 6-

BODETRA EN Iil\,ERNO (XANEIRO)

-"---_t-==:.\--___-

A A A;

tl17p

herba tagoeira ffi pspadainasE ,carrizos El ,sargueiros ffi,amieiros Ef,,r¡r¡os ffi

|.I-. .F-l' .,espadainas l'*' tl,carrizos

-18-

INríERNO (n,lARZo-,-BODEIIIA

7rtrtt.r.',t,t"¡1. lf

/at-',tolrr'..

atr'¡o a-a.t.,

.'.rr¡'

t,a

.a'

76tru

'¿/ --¿/------ ,_-

AAAA AA

herba lagoeira [n El,salgueiros m,am¡e¡ros

BODEIRA EN PRI]vIAI,ERA

AAAAAA

A

A

A o o.^A Aá

A

);AA4 a

tt[ _^ )

1t a 4 -;A }-------

i +.+ +1

¡t,'a'_.at'c't)

-. I t ' '-

ü\

t),l)

herba lagoeira m ,espadainas E ,carr¡zos f ,salgueit'o6 m,amieirosm,liriosÁ)

PLANTAS: DA BEIRA A AUGA LTBRE

1 - salgueiro ,2 - carrizas, 3 - espadainas ,4 . lirio,

5 - xantaxe de auga , 6 . herba lagoeira.

Ar,ES ACUATICAS DA

TA MAÑO OVOS

Somormutlo Pequeno 27

Lavanco Beal 58 6 -12

Galiña de B¡o 33 7 -10

Ilemo llegro 38 7 _10

Pato G u llerete 51 7 -12

NO ME

B(,DEIRA

DIAS INCUBACION

28

21-24

28

4

-?1-

OBSERVACI ONS

OUTONO

A lagoa es t á molchea.A temperatura da augaé morna.Non hai vexetaclón naauga.Non hai flores.Os salgueiros eamenelros están senf oIlas.Os llrlos, carrlzas exuncos están murchos.

INVERNO

Tempo seco, fr Io esoleado.Vent os do Nort e .A temperatura da augaé máls fria.Hai menos auga nalagoa pola seca.No medlo da lagoa xaaparecen as pr imelrasmanchas da herbalagoelra.Nos salguelros taménhal xemas que seconvert en en fol I as .

Empezan a f lorecerbotóns de ouro, toxos,plñelros, acac I as ,estrlpos, mexacáns

-As cores dave xet ac I ón sonamarelo e marrón.Non se ven lnsectos.Non se ven rás.Vese algún somormulloPequeno.

-22-

OBSERVACI ONS

PRIIUAVERA

O tempo é máisA temperat uramor na .

A lagoa taménHai moltisimana auga que

chuvloso.da auga volve a ser máls

está máis chea.herba lagoelra e xantaxes

cobren a de flores

lagoa pola beira crecen os

. /") igo

brancas.Rodeando áxuncos .

Tamén hai espadainas en gruPos.As carr I zas botan novas fol las,Os salguelros e ameneiroscubertos de follas.

est án

- Vemos moltos lnsectos: libel(rlas'caballños do demo, saltóns, chlnches deaugar Brañas de auBa, mosquit os,bolboretas...

- Hai moltfslmas rás, o seu eroar é mol

crias do somormullo pequeno xa nadanna lagoa.

,1 - O demo negro tamén ten crlas que nadanz¿-'l - soas.

./^r-- - Vemos tamén á galiña de rf o.-- -t"'-'*

observamos pór primelra vez unhaparella de alavaneos reals.As andoriñas cruzan o ceo coma frechas.

-23-

SOMORMULLO PEQUENO

Nome castelán: Zampullin Chico.Nome Clentif lco: Tachybaptus RufHABI TAT:Na Penlnsula Ibérica é unha ayerla que vlve en lagoas, rios econ vexet ac I ón abundant e nasDESCRI PCI ON:E a máls pequena das aves27 cm. de tamaño.

acuát I cas con

A s fra pl umaxe é de cor mar r ón gr i s áceomáls escuro na parte superior do corpo.Na época de reproducción son dun marrónclaro a gorxa e o pescozo.REPRODUCCI ON:A época de reproducción empez'a en \larzoou Abr i I . Durante o celo os somormul losmacho e femia cantan a dúo e ?ealizantoda unha cerlmonia nupcial nadando unó Iado do outro, pasando por dlante oupolo Iado, present ándose fol Ias para onlño.Chegada a época da posta, ocupan unterrltorlo no que constrfien un nlñoflotante.A femla pon uns catro ovos que incubant urnándose durant e 20 d i as .

Os polos nadan dende o primeiro dla elncluso inerg{rl lanse .

ALITENTACI ON:Comen insectos, plantas, peixiños queatrapan mergullándose ou na superficieda auga.,.

.

*f.?

-26-

icollis.

.sedent a-can I es

belras.

GALIÑA DE RIO

Nome en castelán: Polla de agua.Nome clentifico : GalllnuIa ChloroPus

HABI TAT:Viven en augas de t odo t i Po conabundante vexetación na beira e ricas enflora acuát ica. As gal iñas de r i o daBodeira son aves sedentar ias que seacostuman axlña a Presencia do home.

DESCRIPCI ON:Mide uns 33 cm. Os adultos teñen a

plumaxe de cor escura con liñas brancasnos flancos. Teñen o petelro e a frentede cor vermellas. As fortes patas e oscatro dedos son de cor verde.

REPRODUCCION:A época de reProducción comeza no mes deMaio e remata en Xullo. Fan dúas postas.Un adulto ocfipase de incubar a 2g posta,mentras o outro atende ós pr imeirospolos. Cando nacen os últimos, pais e

pol iños atenden ós recén nacldos.Constrúen os nlños con follas na auga ouna vexetaclón da beira. Poñen de ? a 10ovos que se incuban entre 19 e ?,2 d f as .

ALI TENTACI ON:Al tméntanse de Pequenos animais.

-27 -

DEUO NEGRO

Nome eas t e I án : Foeha comf¡n .Nome clentlflco: Fullca Atra.HABI TAT:Vi ve en augas t ranqul las de lagoas er I os onde medran as carr I zas, na.s queconstrúe o niño.Os Demos Negros da Bodelra son a.vessedentarlasr parmanecen connosco todo oano.DESCRIPCI ON:Mide uns 38 cm. Os adultos teñen aplumaxe negra e o petelro branco cunhamancha branca enrlba del, polo que sonmol fáclles de recoñecer.As patas son fortes, rematadas en catrodedos longos de cor verde escuro, cunhamembrana entre eles.O aspecto é o dunha &ve rechoncha; oamacbos poden pesar ata 600 gramos e asfemlas ata 800.REPRODUCCION:A época de reproduccl ón empeza amediados de Abrll e remata ben metldo overán. Poñen de 7 a 10 ovos que lncubande 2t a 24 dlas. Os polos nacerán todoso mesmo dla.Os niños fannos no medlo das carrlzascon follas destas plantas; son flotantesMentres a femla lncuba, o macho durmenun nlño construldo para lsto.Os pol lños teñen un pulmón escuro ecabeza col orada.ALIIENTACI ON IAltméntanse de plantas acuátlcas ou dabelra. Tamén comen lnsectos, caracols epeguenos moluscos.

-28-

RA DE SAN ANTON

Nome eastelán : Rana de San Antonlo.Nome Clent I f lco: Hyla Arbórea.HABITAT:Sltlos húmidos, belras de lagoas e rios.Vese en toda Eurasla e Noroeste deAfrlca.DESCRIPCI ON:Mide ata 5 cm. De cor verde herba congorxa escura, grlsácea ou marrón. Ten aspatas acabadas en clnco dedos, cada undeles leva unha especle de almofadlñapegañenta para poder manterse nas ponlase fol las .

Os machos posúen unha vexlga naque inflan ó croar.Estas rás cambian de cor segundo atemperatura do entorno, asl poden ser,amarelas, marróns r tr lses ou con manchas .REPRODUCCION:Aparéanse en Abrtl ou Malo. A femla ponata 1000 ovos en aclos con forma de noz,que delxan no fondo da lagoa.Os cágados tardan uns dous meses entransformarse en rás adultas.Na época da crla é doado escoltar ósmachos croar moi alto e forte. A Bodelraconvértese na prlmavera nunha sa deconcertos onde resoa a voz de nlllelrosde rás.lu_l!CIMA§.!_9NiAllméntanse de lnsectos que atrapan enárbores e plantas.

gor xa

-29 -

O BARQUEIRO

Nome castelán : Barquero.Nome cientlfico: Corlxa Puntacta

HABITAT:Mol comÍrn en auBas estancadas,pant anos , et c .

I agoas ,

DESCRIPCI ON IMlde aproximadamente 1'5 cm. O se corpoalongado está moi adaptado á auga. Nonnada de espaldas como a maioria daschinches de auga, porque garda aire naespalda, detrás da cabeza; para vivirdebalxo da auga debe agarrarse a algunhaplant a.Ten sels patas, sendo as posterioresunhas potentes remadoras. Ten tamén ásque utillza en caso de necesldade.Os barquelros invernan e na Primaverapoñen os ovos en fol las e talos daspl ant as acuát i cas .

E doado velas nas noites do Veránvoand o .

AL I IIIENTAC I ON :Comen algas en crecemento que agarrancoas patas dianteiras, Iogo chúpanas out ráganas ent e I ras .

I

1

l

I

I

II

I

1

i

I

I

_l-l0-

O AMENEIRO

Nome en castelán: Allso.Nome clentlftco :

HABITAT:Alnus Glutlnosa.

Medra en chans hfrmidos,r I os, regat os e Iagoas .

é indlcadora de auga. Nami s t ur ado cos sal gue I rllrios e carrizas.DESCRIPCION:Arbore de folla caduca que pode alcanzargrande altura. Na Bodeira chegan a mediruns 3 metros aproximadamente.O tronco ten unha cortlza flna de corgrlsácea.As follas, de cor verde escura e cuns T

cm. de longo, teñen forma redondeada ellxelramente dentada.As f lores aparecen ant es cás fol las .

Preséntanse separadas as masculinas e asfeminlnas. As mascullnas forman AMENTOS( grupos de flores en forma de esplgacol gant e ) de cor amar i I lent o. Asfeminlnas son amentos en forma de plñaspequenas que permanecen na árbore todo olnverno. As sementes caen moitas vecesna auga que as leva flotando ata novasterras. O amenelro florece nos meses deMarzo - Abrtl.A cortlza desta árbore é medlcinal e asfra madelra, mol reslstente {isase Parabarris, xoguetes...

nas beiras dosA súa presenclaBodelra medra

os det r ás de

-31 -

Nome CastelAn

Nome Clentifico

HABI TAT:Vive nas beiras

g SALGUEIRO CINSENTO

Sauce Cenlclento,berdaguera.Sal ix Clnerea.

da lagoarregatos e rios

DESCRIPCI ON:Arbore ou arbusto de folla caduca,moi ramlficado dende o chan. As follasson alongadas, de forma oval e máls benpeguenas; o borde é enteiro con ner.vlosde cor avermellada.Coma tódolos salguelros esta árbore tenamentos feminlnos é masculinos seParadosque aparecen antes cas follas, aIó polosmeses de Marzo-Malo.Os ament os mas cul i nos a on gr os os ,pel udos é am8relos; os femininos sonmáls longos e verdes. O vento leva opol e dende os amarelosmasculinos ata os femlninos.Esta árbore é moi abundante Porzona.Na Bodeira medra tamén outra especle desalguelro, é a vimblelra.

ament os

toda a

I

I

l

i

I

-3?-

:-E

-€"

Nome castelán :

Nome elentiflco:

XANTAXE DE AUGA

Llantén de agua,alisma.Al lsma plantagoacuat i ca .

HABI TAT:Planta que nace e medra dentro da auga,é polo tanto acuátlca. Enraiza confacilidade n& lama do fondo da beira dosregat os e I agoas .

DESCRI PCI ON:Alcanza ata 1 metro de altura, tenfollas con Iongos peciolos e son ovalese longas. As flores da planta nacen enlnflorescenclas (grupos de flores ) conforma de ptrámide. Son moi pequeniñas decor branca, rosada ou I i la gue se abrensó ó mediodfa.A planta medra tódolos anos dende a sfiabase. Saen noyas follas na Prlmavera enovas flores entre Xullo e Setembro.Esta planta tamén se chama "pan dasrfas".

-33 -

A ESPADAINA

Nome castelán : Espadaña,Nome clent i f lco: Typha Lat

Anea.lfolia

HABI TAT :Abundante en sitlos húmidos con poucaprofundldade de auga.

DESCRIPCI ON:Ten talos que medran a rentesdeles saen as fol Ias longas,parecldas ás follas dos llriosA planta ten outros talos

do chan,dere I t as,

chamados

adorno ou

"bofardos", que medran dereltos erematan nunha esplga duns 10 cm. delongo con flores mascullnas amarlllentasdebalxo atopamos outra esplga acastañadade flores femlnlnas mol mestasA planta florece en Maio-AgostOs bofardos empréganse Parapara canas de foguetelros.

-34-

O LIRIO AXARELO

Nome en castelán: Lirio amarillo, ácorobastardo, falso ácoro.

No¡ne cientif ico : Irls Pseudacorus.

HABI TAT:Nace e medra nas bei ras das lagoas,pantanos e eorrentes de auga.

DESCRIPCI ON:O talo pode alcanzar ata os 2 metros dealtura, é rlxido con follas tesas elongas semellantes a espadas. As follasmedran na primavera a partires da grosaralz. Na prlmavera saen tamén as floresdunhas cápsulas protectoras. As follasdas flores dun amarelo forte non sonpétalos senón sépalos.A medlados do verán murchan as flores efórmanse vaiñas semellantes ás doschlcharos con sementes dentro que seabr lrán no outono. Toda a planta émediclnal.

-35 -

A HERBA LAGOEIRA

Nome castelán : Ramúnculo acuático.Nome cienttflco: Ramunculus

Trtchophlllus.

HABI TAT:A herba lagoelra é unha planta acuátieaque vlve e medra na auga das lagoas.Medra en grandes gruPos que forman,chegada a prlmavera, grandes alfombrasflorecidas.

DESCRI PCI ON:E unha planta con follas anchas e planasque flotan na suPerflcle da auga e

proporclonan sombra e refuxlo a pelxes e

lnsectos. As follas gue medran debalxoson mol delgadlñas, semellando flnospel os verdes .

Esta planta florece no mes de Abrll, dapeguenas flores brancas de clncopétalos.

-36-

Lrs lagunas no son precim-nrcnlc los ¡ccidcnts gcográficosu¡ús dstac¿blcs cn Orlicia. Lngcncral, sc tratx dc pcqueñas ,o-nas húmcdas, n¡uchas dc clla¡ccrca dcl litoral, cuya importan-cia estriba cn la riqueza hunisti-ca y botánim quc poscan. Dcn-tro dc cste panor¿ma, Pontcvc-dra cs la provincia dondc cxistcnmcnos zonas húmcdas inlcriors.Sin cmbargo, las poes que posce

son dc u¡ notable intcrés faunis-tico. Estc cs el caso dcl complcjointcrn¡rrcal Unria-Grovc y la Ia-guna dc Bodcira.

§c tr¿ta dc una ertcm llanu-fa quc i¡barc¿ toda la cnscnarla

dc 0 Grovc, desdc cl núclco dc

¡nblación hasta la d¡scmboc¿du-r¿ dcl rio Umia. Is el cspacio

más importanlc de invernada dclimicolas de toda la costa atlánti-c¡, con urur pohlación que pucde

supcrar los 10.000 individuo¡.La laguna llodcira ticne las

mismu caractcrislic¿s dc la dcT¡ab¡r o Lou¡o; cs dccir, lipicocnclave de agua intcr¡or costcradondc crí¡n cs¡rties acuáticas(unos 2.000 ejcmplarcs). Sc cn-cucnt¡a siluada en cl espacio

comprcndido cntre la line¿ de

costa y la cota rlc 15 mctros so-bre el nivcl dcl mar, situada en-lrc punta Burala y punta de l¡playa dc las Pipas, cn la pcninsu-la dc O Grovc. B la única lagu-oa ex¡slcflte cn la provincia de

Pontcvcdra.

l'an¡io c islolcsS0 tan¡ar'¡o cs muy pcqucrio,

aprorimarlamcnte 0,2 hcctárc¡s,pcro cstá inc¡uida en cl gran cn-clavc de Umia-Crovc, con uoasupcrficic dc 2.561 hctáreas,

En csta inmcns¿ llanura intcr-marcal dc fango con i¡lotrc en suinterior -romo lo¡ dc Touris,M¡¡ma o A Toxa-, ¿buodan las

fancrógamas marinas lrorrüúnwino y mslcro nofuri,l. Los islo,lcú pfcsclttao una vcgelación hcr-hicca y de tipo mator¡al, dondcpnxlominan las gramíncas, el la.ro (Ukz curopocus/ y cl brczo(Erko uuhellota).

En la parte comprcndida cn-l¡c A Lanz¡da y la ensenada dc

Bodeira

O llao hay una bucna rcprescr¡ta-

c¡ón d€ Ycgclación dunar y dc

8¡enalcs cosletos cof cspc'c¡cs ta-lcs como l¡ ormeria pubigua o cl

Itutctotiwn noritiuun, En la la-guna, la Ycgct¡ción cs tipio dc

arrizo y dc Cañavcral, aparc-cicndo númcrosa¡ junqucras en

la dsembocarlur¡ dcl Umi¡.

l¡ f¡un¡

En cuanto a la fauna, ¡bun-dao las opecics dc limicolar yanáiirlas, tanto en paso (scpticm-

brc+ctubre y fcbrero.marzo) co-mo invernanto (noviembre-

febrero), junlo con un elevado

númc¡o dc ardcidm invclnantes,enmo la a¡dca cim¡ca ! la gücclacmún,

En la dscmboc¡rlura dclUmia y en la laguna dc Bodciracrían de mar¿o e julio cl ánadc

rc¿|, Ia focha común, la polla dc

rgua y cl rampullin chico.Un cstudio rcalirado por la

F¿cultad dc Biológicas compos-telana dcstac¿, cn cüanto a lafauna, la prcscncia dcl eslizinibético (Chalcilles hedriagai),una dc las doo única¡ cita¡ cn

Galici¡. En cuanto a la llora ci-tan el /ó¿zi prxumfus, Echiumroulatun, Linaúa cocsio y Pha-

lipaca arcaoriq muy rácás¡ cn

Galici¡.L¡ climatolo8i¡ corrspondc

al tipo mcditcrránco ¡ubhúmcdodc tcndcncia i. -intica, con unasprccipitacionc mdias anu¡lcs de

1.244 milimcu.c y una lcmpcra-tura mcdi¡ r¡u¡l de 14,6 grados

(márima dc 20,5 en julio y mini-ma de 9,4 cn cncro).

L¡ ¿onl tlondc c¡tú rnrlavarJocslc conjunlo ccokigico ofrctcnumer(Nos lugarc dc intcrc§. Almargen de los turisticos O Grovcy A Tora, existcn olras cosas que

mcrcce la ¡rcoa conoccr, comopor cjcmplo la tor¡c dc A [¿nz¿-da, un vmtigio histórico quc pu-do ¡cr cn ¡u origcn un faro, aun-que cl p¡im* documen(o quc

§e conscrvo data dcl siglo X, conmotivo dc una rcparación ¡»r or-den dc Saiñago. Postcriomcntc

scría dstruido ¡nr lm árabs y'rccomtruido cn cl siglo XIV, pa-ira scr, pof último, abondon¿do.

Tambión hay un c¡stro, c¡

de Adro Vcllo, del que no qucdamás que la nccrópolis alto-¡omana ¡ituada cntre la srrelcray la lorrc. Sin embargo, la mag-nitud del ccmentcrio da idu dcla importancia quc tuvo cn su

ópoc¿ esta ciudarl.

l¿s nueve olas

Cirola una vicja lcycnda, que

iodavia ¡rrdura hasta nucstrosdias, *gún la cual las aguas de Aknzada produccn Ia fcrtilid¿d a

las casadas y haen accder almalrimonio ¡ las solic¡as. El ritoconsi¡te en lomar el baño de los

nucw olas cn una tipica romeríale vis¡rra dc San Juao.

Pese a la bcllez¿ dc cstc parajcno cuert¡ con una protÉciónadccuada, ya quc la contamina-ción proccdcnte de las industriasquc rodcan la cnscnad¡ dc OGrovi, asi como los dcscchos ur-banos proccdcntcc de las cdific¡-cioncs circundantcs y a lravcs dc

los ¡íos Umia y A Chanca, han

dcjado ya su trágio huclla.Rcscñamos una cltalogación

como rcfugio de oza quc com-prcndc cl complcjo intcrmarc¿ldc Umia4rovc, pero no hayningún tipo dc protccción paral¡ mna dc A Lanada ni dc la Ia-guna Bodciru, quc sc cocusntr¡ncomo coto privado dc caa.

Por último, scria fundamcstalquc m impirlicra cl furiivismolaoto cfl la ca¿a como cn la c¡-lracción de arcna.

a P.IlI1@

PRENSAl¡ Voz dc Galicia, dbado, ¡3 dc mayo dc ¡9E9

lr Vo¿ tlc C¡rlicir. s¡ihatlo, I I dc iunio (¡c l98s

Ecosisteil&s--OS

Bocleirct

uaJ

A

retxctc

t"tct de

Treinta millones de

pueblan cada añolq pequeñísimu lugu

L¡ l.3ñ & Eo¿.1¡ d¡ h.$d. r .l n aLn ¿. tH+O O.n

-37 -

3E,3

o;,

r+o

ü

EErl¡c)óFoo

Asociación de ensinantes do Salnés