8. Gaia: Prozesu jarraiak eta semijarraiak 1/16

II MODULUA: METALEN KONFORMAZIO PLASTIKOA

8. GAIA: Prozesu jarraiak eta semijarraiak

FABRIKAZIO TEKNOLOGIAK

MEKANIKA INGENIARITZA SAILA

Universidad del País Vasco – Euskal Herriko Unibertsitatea

8. Gaia: Prozesu jarraiak eta semijarraiak 2/16

1. Ijezketa

2. Estrusioa

3. Tiraketa

4. Tutorepeko galdesorta

5. Lan-aukerak: enpresak eta produktuak

Edukia

8. Gaia: Prozesu jarraiak eta semijarraiak 3/16

1. Ijezketa

IJEZKETA: produktu metalikoak transformatzeko lehenengo pausua.

PRODUKTU IJEZTUAK:- Beste prozesu batzuen lehengaia diren produktu erdi-bukatuak izaten dira.- Produktu bukatuak: eraikuntza profilak, errailak, hodiak,...

INSTALAZIO HANDIEN inbertsioa handia denez, amortizatzeko beharrezkoa da pieza normalizatuen produkzio handiak egitea.

Ijezketarako instalazioek oinplanoan azalera handia okupatzen dute eta bere produkzioa 800.000 Tm/urte baino gehiagokoa izan daiteke

8. Gaia: Prozesu jarraiak eta semijarraiak 4/16

Izertze labea

Arbastu trena

Palankila trena

Totxo laua: h>50mm, b/h>2Xafla: h>6mmBanda eta zumitza: h<6mm

1. Ijezketa

8. Gaia: Prozesu jarraiak eta semijarraiak 5/16

Eraikuntzarako profilak

IJEZTUTAKO FORMADUN PRODUKTUEN adibideak

Errailak

Harien ijezketa

1. Ijezketa

8. Gaia: Prozesu jarraiak eta semijarraiak 6/16

Goiko arrabola

Beheko arrabola

b1, amaierako zabalera

h1, amaierako lodiera

Ijezketa-planoa

Hasierako totxoa

bo, hasierako zabalera

ho, hasierako lodiera

bo

ho

Kontaktu arkua

Goiko arrabola

Beheko arrabola

Puntu neutroa (abiadura erlatiboa zero)

MURRIZKETA: ∆h=h0-h1

Murrizketa MARRUSKADURA handitzen denean handitu egiten da. Marruskadura balio baterako gainditu ezin den murrizketa maximoa existitzen da.

F=Km·ld·bm

Km materialak duen deformazioarekiko erresistentziarekin lotuta dagoen koef. da bm zabaleraren batez besteko balioa da ld kontaktu-luzera

1. Ijezketa

8. Gaia: Prozesu jarraiak eta semijarraiak 7/16

Ijezketa prozesu gehienak BEROAN egiten dira:

- Birkristaltze tenperaturatik gora.- Aleen birorientazioa: fibratua ijezketa norabidearekin, norabideko anisotropia.- 12 eta 25µm arteko zimurtasuna (Ra)

Akabera onak (3µm Ra baino txikiagoak) eta perdoi estuak behar direnean iraganaldiak HOTZEANegiten dira.

Ijezketa beroan egitearen ondorioa norabideko fibratua da.

1. Ijezketa

8. Gaia: Prozesu jarraiak eta semijarraiak 8/16

Produktu ijeztua lortzeko operazio bat baino gehiago behar dira, lodiera pausuz pausu murrizteko.

ADIBIDEA:- 200mm lodierako arbastu lautik hasten da eta 35mm lodieraino murrizten da bi bastidoreekin (arbastuko arrabolekin).

- 7 bastidore erabiltzen dira xafla 2mm lodiraino murrizteko.

BandaArbastu laua

Arbastuko kutxak

Xafla

Akaberarako kutxak

Arrabolak KUTXETAN edo BASTIDOREETAN taldekatzen dira. Kutxen multzoak ijezketa TRENA osatzen du.

Bastidore konfigurazio desberdinak existitzen dira (bi, hiru, lau edo arrabol gehiagorekin)

Arrabolak forjatutako altzairuzkoak(normalean) edo burdinurtuzkoak izaten dira.

1. Ijezketa

8. Gaia: Prozesu jarraiak eta semijarraiak 9/16

2. Estrusioa

ESTRUSIO prozesuan, hasierako produktuaren sekzioa aldatzeko, materiala bultzatu egiten da matrize batetik pasaraziz. Matrizeak sortutako produktuari geometria ematen dio.

Material desberdinetan sekzio konstanteko profil eta hodien fabrikaziorako erabiltzen da.

Normalean estrusioa beroan egiten da, hotzen egiten diren estrusioak badaude ere.

PistoiaMatrizea

Estrusio ganbara

Materiala

Estruitutako produktua

8. Gaia: Prozesu jarraiak eta semijarraiak 10/16

ESTRUITUTAKO PRODUKTUEN adibideak: ate eta leiho markoak, ate erraiak, hodiak...

2. Estrusioa

8. Gaia: Prozesu jarraiak eta semijarraiak 11/16

PROZESUEN PARAMETROAK:

- Estrusioaren arrazoia: A0/A1- Matrizearen sarrera angelua: α- Estrusio abiadura: V1- Totxoaren tenperatura- Lubrifikazioa- Sekzioaren geometria

- Forma faktorea: perimetroasekzioa

A0 A1

α

V1

2. Estrusioa

8. Gaia: Prozesu jarraiak eta semijarraiak 12/16

METRIZEEN DISEINURAKO GOMENDIOAK:

- Matrizearen sarrera angelua pieza materialaren araberakoa da.

- Zenbat eta forma faktore handiagoa, orduan eta konplexuagoa izango da pieza.

- Ertzak biribildu.- Simetria mantendu ahal den neurrian.

- Matrizeetarako materialak: erreminta altzairua (estalduta edo estaldurik gabekoa).

Aluminiorako diseinua

Altzairurako diseinua

Ertz bizia Simetria gabeko barrunbea Ertz bizia

Ertz biziaSimetria gabeko

sekzioa

Diseinu EZ GOMENDATUA

Diseinu GOMENDATUA

Simetria gabeko

barrunbeaLodiera meheegia Barrunbe

simetrikoak

Orekatuta eta ertz bizirik gabeko

barrunbea

Lodiera konstanteko horma

2. Estrusioa

8. Gaia: Prozesu jarraiak eta semijarraiak 13/16

3. Tiraketa

MatrizeakHasierako barra

Bitarteko urratsa

Produktu amaitua

MatrizeaMandrinoa

Hodiaren tiraketa

Barraren tiraketa

TREFILAKETA

TIRAKETA prozesuan materiala matrize batean zehar tiratzen da hasierako produktuaren sekzioa aldatzeko.

- Hasierako materiala barra, hodia edo alanbrea izan daiteke. Tiraketa hurrengo produktuak fabrikatzeko erabiltzen da:

- Kableak (altzairuzko tiranteentzako,linea elektrikoentzako, …)

- Alanbrea (klipak, malgukiak, ...)- Diametro txikiko hodiak- Etab.

8. Gaia: Prozesu jarraiak eta semijarraiak 14/16

PROZESUAREN PARAMETROAK:

- Sekzio murrizketa: A0/A1- Matrizearen sarrera angelua: α- Tiraketa abiadura: V1- Materialaren tenperatura (normalean hotzean egiten da prozesua).

- Lubrifikazioa.

TIRAKETARAKO MATRIZEAK:

- Geometria konplexua eta materialaren araberakoa.

- Angeluen aukeratzea esperientzian datza.

- Matrizeetarako materialak:

- Matrize handiak (φ>20mm): erreminta altzairuak

- Matrize txikiak: metal gogorra (tungsteno karburoa), diamante polikristalinoa (PCD)

Erradioa “radio de acuerdo”

Sarrera angelua

Hurreratze angelua

Kalibratu gunea

Irteera angelua

Tungsteno karburo edo PCD-zko matrizea

Altzairuzko atorra

3. Tiraketa

8. Gaia: Prozesu jarraiak eta semijarraiak 15/16

4. Tutorepeko galdesorta

1. Zeintzuk dira harien ijezketak dituen abantailak harien mekanizazioarekiko?

2. Zergatik dira txikiak ijezketan akaberarako erabilitako pasadako murrizketak? Azaldu 8. gardenkian agertzen den kasua. Bertan 200mm lodieratik 35mm lodieraino pasatzeko bi kutxa erabiltzen dira baina 35mm lodieratik 2mm lodiraino pasatzeko, ordea, 7 kutxa.

3. 700MPa trakzioarekiko erresistentzia duen altzairua murriztu nahi da 200mm diametrotik 100mm diametroraino. Kalkulatu egin beharreko estrusio presioa.

4. Ikertu estrusio produktuetan gehien agertzen diren akatsak eta akats horiek sortzearen arrazoiak.

5. Tiraketa prozesuan pasadako lortu daitekeen murrizketa maximoa existitzen da. Nola azaltzen da fenomeno hau?

8. Gaia: Prozesu jarraiak eta semijarraiak 16/16

Aceros IMSAplikazio mekanikoetarako, tresnerietarako, …kokapena: Abadiño (Bizkaia)www.acerosims.com

5. Lan-aukerak: enpresak eta produktuak

GRUPO ARCELORSektore guztietako altzairuakMultinatzionalawww.matrici.com

SIDENORAltzairu bereziakkokapena: Basauri, Gasteiz eta Reinosawww.sidenor.com

UCIN AluminioAluminiozko hodiak eta profilakkokapena: Usurbil (Gipuzkoa)www.ucinaluminio.com

ARAMENDIBarran kalibratutako eta trefilatutako (erroiluetan) altzairuakkokapena: Usurbil (Gipuzkoa)www.aramendi.es

TUYPER, GARAY, LINACISORO, CALIBRADOS PRADERA, ARANIA,…

SIDENOR-ek automobil

sektorerako altzairu bereziak eta gama

altuko altzairu herdoilgaitzak

egiten ditu

TUYPER S.A.-en Gasteizko instalazioak

altzairu kalibratuak fabrikatzeko