Baliabide hidrikoak.

Uraren erabilera.

Penintsulako klima nagusia mediterranearra da, ondorioz euri gutxi egiten du,

UR BALIABIDEAK ETA BALDINTZATZAILEAK

UR BALIABIDEAK

IBAIAK URTEGIAK AINTZIRAK UBIDEAK AKUIFEROAK

Kantauri isurialdea

Mediterraneoisurialdea

Gizakiarentzako hornidura

Ureztatzea

Argindarra sortzea

Ur gezazkoaketa

endorreikoak

InperialaLodosaBardeakTauste

Nafarroako U.

Kantaurialdekoeta

Pirinioko eremua

Ebroko beheragunea

ERLIEBETOPOGRAFIKOA

LITOLOGIA GIZAKIA LANDARETZA

BALIABIDEEN BALDINTZAZAILEAK

KLIMA

Uraren erabilera Ureztapenak: %80 horretarako erabiltzen da, penintsulako klima nagusia mediterranearra da,

ondorioz euri gutxi egiten du, eta produktuak merkatuan sartzeko, produktiboa izateko... horretarako, urtegiak, kanaleak eta trasbaseak egiten dituzte.

Industria: *argi indarra sortzeko erabiltzen da, batzutan, urtegiak aprobetxatzen dira, bestetan aldiz, berriak eraikitzen dira. *fabrikazio prozesuan ere beharrezkoa da askotan, sortzeko, trasformatzeko, prestatzeko....( adb. Papergintza). Honek askotan erreken kutsadura ekartzen dute, horregatik, gaur egun, ur hori garbitzeko, birziklatzeko ardura hartu dute enpresek: *garbiketetarako ere erabiltzen da, bai piezak, makineria, ondarra... zentral nuklearrek berriz, motoreak hozteko erabiltzen dute ura.

Hiriak: kontsumoa haundia da, bizi ohiturak aldatu direlako, orain askoz gehiago erabiltzen da; garbiketa pertsonala(lehen dutxa lujua, orain ez,160 litro pertsoneko), aurrerapen teknologikoak( labadora, lavavajillas), kaleak garbitzeko, lorategiak ureztatzeko...

Hondakinak: zaborra kentzeko ibaiak erabiltzen dira. Hau hondamen ekologiko haundia da eta ahalegin bereziak egiten dira ibaiak garbiak mantentzeko, horretarako, araztegiak erabiliz. Legek debekatzen du hau egitea.

Arrantza, nabigazioa eta aisialdia: urak arrantzarako erabiltzen dira eta nabigaziorako ere bai, baina euskal ibaiak ez dira onak horretarako eta ez dira asko erabiltzen.

Aisialdian, landa turismoa probextu nahian aintziretan txalupak....aurkitzen dira, baina eman lan asko dago egiteko, ez delako etekin sobera ateratzen.

Arazoaren jatorria. Baliabideen

banaketa irregularra.

Eskariaren banaketa irregularra.

Urtegien eskasia eta ur darioak.

Desertizazioa.

Iparraldean. Iparraldean eta Sistema Zentralean ur sobera.

Erdikaldean: erdikaldea hegotik iparrera: Kantabriar kostalden, meseta iparrean, Extremaduran eta Andaluziako zati batean bereain betebeharrak egiteko ur baliabide nahikoa.

Mediterraneoa: mediterranear kostan, Katalunia, Valentzia, Andaluzia ekialdean ez dago behar bezainbeste ur, ur gutxiegi.

Mediterraneoaren ekialdean: mediterraneoaren hegoan, Alikantetik Malagaraino eta Hego Mesetaren zati batean oso ur gutxi, eskasi handiak.

UR BALANTZEA: (baliabideen eta erabileraren arteko erlazioa)

klima atlantikoa nagusitzean ur soberakinak. Klima mediterranearrean ur gutxi.

Gobernua ur eskasi hori arintzen saiatu da, hortik atera da, Politika Hidraulikoa. Plan honetan, urtegien eraikuntza, trasbaseak eta potabilizazioa sartzen dira.

Trasbaseak: ebroko uraren trasbasea. Kataluniarantz eta almeriarantz eraman nahi dute. Hegoan bi ur eskari haundi, nekazaritzarako (nekazaritzak diru asko eman, mekanizatua dago, lur honak dira, baina ur beharra) eta turismorako (eguraldi ona, itsasoa, turismo masiboa, baina lur lehorra).

Trasbase honek protesta aunitz sortu ditu, eta Ebro inguruko herrietan kezka haundia da: beldurra da, honek bailara kaltetuko duela, ur sobera kenduko diotela...ondorioz konpentsazioak eskatzen dituzte, baina ez dago argi nolako laguntza hartuko duten.

Potabilizatzea: ebroko trasbaseak oposizioaren kritika txarra ekarri du, proiektuari akatsak atera, hauen ustez, itsasoko ura potabilizatzea egokiagoa izango zen.

POLITIKA HIDRAULIKOA

KANTAURI ISURIALDEA

Kantauri isurialdeko ibaiak haran sakonetan sartuta joaten dira, ibilbide laburra dute eta arro txikia..

Ibilgua malda handikoa izaten dute; horregatik indar higagarri handikoak dira. Arro gehienak hartuak dituen baso sarriari esker ez da hortik kalte handirik sortzen.

Ibai hauetan euriak erregulatzen du ur emariaren erregimena, eta urte guztian barrena oso erregularrak dira, elikatzen dituzten euri ugari erregularrak direla medio. Ibai hauek 1.000 km2 inguruko azalera drainatzen dute, hau da, Nafarroako azaleraren % 10.

Isurialde honetako ibai nagusiak hauek dira:

Bidasoa, eta haren adarra, Ezkurra.

Urumea

Araxes eta

Leitzaran, Oriaren ibai-adarrak.

MEDITERRANEOKO ISURIALDEA

Nafarroako ibai gehienek Mediterraneora isurtzen dute ura Ebro ibaiaren bitartez, izen bereko beheragunearen kolektore handia baita.

Ebro ibaiak 90 kilometro ditu Nafarroako mugapean; kilometro horietako asko Errioxako Komunitate Autonomoarekin muga administratiboa dira.

Nafarroako tartean Nafarroako ibai handien ekarpena hartzen du.Ibai hauek Nafarroako azalera gehiena drainatzen dute, hau da, 9.000 km2 inguru. Ibai hauek Ebroko ur emariari egiten dioten ekarpena 4.180 Hm3koa da, hau da, haren batez besteko emariaren %23.

Nafarroako hiru ibai handiak hauek dira:

Ega ibaia, Urederra eta Irantzu ibai-adarrekin.

Arga ibaia, Aragoiaren ibai-adarra. Haren adar nagusiak dira Arakil, Ultzama eta Elortz ibaiak.

Aragoi ibaia, eta haren adarrak: Eska, Irati (honi Zaraitzu, Urrobi eta Erro ibaiek ematen diote ura) eta Cidacos.

Eta Ebro ibaia, Nafarroa eta Errioxaren arteko muga, Nafarroako Erriberaren hegoaldean.

Ebro ibaia

Helburuak: 220 herri baino gehiago urez hornitzea, Iruña bera ere bai; denera 350.000 biztanle baino gehiago. Bere ibilbideko eskualdeetan kontsumo, industria eta nekazaritzarako dagoen ur defizita berdintzea; 57.713 ha ureztalur bihurtzea eta Nafarroak kontsumitu behar duen energiaren %6,5 produzitzea eta haren garabide sozioekonomikoa garatzea.

Ibilbidea: Nafarroako Ubidea Itoizko urtegian hasten da, Agoizko arroa kurritzen du Urrotz ondoraino. Erro ibaia eta Elortz ibaiko ibarra pasatzen ditu. Artederreta (el Carrascal) gurutzatuta Artaxoara buruz egiten du; handik Tafallara iritsi eta Nafarroa erdialdea pasatzen du. Aragoi ibaiaren ibarra eta Bardeetako ipar-mendebaldea pasatuta, Tuterako Erriberara iristen da eta Ebro gurutzatzen du. Montes del Cierzo mendiak inguratu eta Lorko aintziran du bukaera (Ablitasen).

Datu jakingarriak: Luzera osotara 145 km; enbor nagusi bat eta lau adar ditu: Artaxoa, Tafalla, Corella eta Ablitasera. Honako obrak hartzen ditu: 6 túunel, 12 sifoi, 2 akueduktu eta 4 erregulazio idoi Villavetan, Elon, Artaxoan eta Pitillasen.

ITOIZKO URTEGIA ETA NAFARROAKO UBIDEA

Nafarroako urtegiak

Nafarroako urtegiak gutxi dira eta garrantzi gutxikoak. Yesakoa, Aragoi ibaian, da Nafarroako urtegi garrantzitsu bakarra, duen ur azaleragatik eta hartzen duen ur kopuruagatik. Urtegi honetako ura ureztatzeko erabiltzen da eta bai ur kiroletarako ere, halanola bela, wind-surf eta uretako eskia.

Beste urtegi aipagarri batzuk dira Allozkoa, salado ibaian; Eugikoa, Arga ibaian; Irabia, Irati ibaian eta Itoizkoa, hura ere Irati ibaian. Urtegi hauetako ura noiz ureztatzeko eta noiz edateko edo argindarra sortzeko erabiltzen da.

Añarbeko urtegia

Allozko urtegia

Irabiako urtegia

Eugiko urtegia

Yesako urtegia

Ebro ibaia

Ebro ibaia

Ara

goi i

baia

Salad

o ib

aia

Arakil ibaia

Zara

itzu

ibai

a

Arga ibaia Irat

i iba

ia

Esk

a ib

aia

Itoizko urtegia

Cid

aco

s ib

aia

Arg

a ib

aia

Alham

a

ibai

aQ

ueile

s ib

aia

Ebro ibaia

NAFARROAKO AINTZIRAK

Nafarroan ez daude aintzira asko eta haien azalera ere ez da oso handia. Denak jatorri endorreikokoak dira eta Nafarroako hegoaldean egoten dira.

Hona nagusiak: Juncalekoa, Tafallako mugapean; Pitillaskoa; Lorko aintzira, Ablitasen; Pulguerkoa, Tutera ondoan, eta Las Cañasko aintzira Viana ondoan.

Aintzira gehienak gizonak eraldatuta daude ura hartu eta banatzeko gaitasuna handitzeko erreten eta uharken bidez.

Aragoi ibaia

JUNCAL

PITILLASLAS CAÑAS

LOREL PULGUER

Arg

a ibaia