4457 WlBALDl ABBATISSTABULENSIS 1458'-

querela siudeatis. Nbs eriira, cum tempus acceperi-

trnis, si prius composila non fuerit, eamdem queri-moniam per nos ipsos discutiemus, et tafn pro Ec-clesia Corbeiensi, quaead jus imperii nostri spe-

i ctat, quam pro persona, quseibi prseest, qusediu et.

multum imperio servivit, sive judiciario Ordine, sive-'

alia conveiiienli compositione, eamdem causam'

terminabimus.

-APPENDIX AB EPISTOLAS WIBALDI

Ne quid in nobis ad illustrandam eximii viri Wibaldi abbatis Stabuletisis ei Co.rbeiensismemoriam-.desiderent viri erudjti, ipsius episiolis visutn est subjiccre per modum Appendicisnonnulla monumenla sivediplomala qum cum aul ipse obtinuerii, aul de ipso aganl, ad illius commendationemnon parum conferre-poterunt. Ea autem '..__ex mss. ihsignis monasterii Corbeiensis,sive aliunde a nobis coltecla sunt.

I. B

Diploma Frederici arckiepiscopiColonicnsis,de sub-jeclioneM-aimundariensismonasterii et superiori-tale Stabulensissupra iltud.

(Anno.1128.)

In nomine sanet_3et inviduse'Trinitatis, FREDERI-

CJS, Dei gratia sanctas Oolonieiisis-Ecclesis. archi-

episcopus, fratribus inStabuIensi ccenobiocomma-

ncntibus aeternam in Doniino salutem. '

Membres Scriplurae dicentis : Beaii pedes pacemporiantes; sicut nos in Ecclesiis nostris bonum pa-cis et concordrie conservare sludemus, ila in eis etab eis scandalorum et dissidii oecasionem prsecidereeuramus, et sicut noslra in suo statu permanerecupimus, sic aliorum juste babila convellere formi-damus. Eapropter maleriam dissensionis el disces- C

sionis, quae hactenus Stabulensem et Malmunda-riensem Eeclesiam longa simultate vexavit, resecare

volentes, subminislrante nobis fralre Wibaldo (216)Slabulensis Ecclesiae magislro atque poi-fario, su-

pradictorum locorum fundalionem, et StabulensisEcclesiseprivilegia diligenter relegimus, in quibusinventuin esllieatum Remaclum utriusque loci sedi-

ficalorem, post constfuctum primo a se Malmun-

darium, suseet successorumsuorum habitaiionis et

sepulturse, principalem locum apud Stabulaus ele-

gisse, el pro eo quod idem locus in LCodiensiparo-cbia est, omnes per suceessionem utriusque lociabbates ab episcopo Leodiensi consecvari debere.

Ad hoc etiam accedit quod omnia privilegia, lam Tbanni leugse quam electionis abbatum, et quse de

jure adyocali agunt, quse ab imperatoribus el regi-bus eisdem locis mulia collata sunt, et eadem, ab

apostolicis Gregorio V et Leone IX apostolica-au-ctoritate roborata, quibus jus suum utraque Eccle-

sia tuetur, apud Stabulaus recondila sunt; in qui-'bus illa Siabulensis Ecclesia3''prseeminetdignilas,Ut pace Malmundarieusium, primam vicem in eli-

gendo abbate Stabulenses obtineant; et de seipsis

(216) Non mullo post factus abbas Stabulensis,deinde Casiensis,"tum Corbeiensis; quatuor impe

B idoneam personam sine Malmundariensium calunf-nia assumant. His ita se habentibus, perspicuumest, quod Eeclesia Stabulensis principatum oblineat,,Malmundarium vero subjectionenvei et ohedientiamdebeal. Quod Malmundarienses eo usque haclenus,-inUrmare conati sunl, ut tempore divse merooriaeOtlonis secundi dissidio facto, abbatem per se ba-bere vellent, quod in Engelheim judicio viginti'episcoporhm, ut in privilegio supradicti imperalo-ris, quod super eadem re habetur, legi potest, cas-satum est. Tempore quoque domni Henrici impera-"toris hujus nominis quarti per domiium archiepi—scopum Annonem rursus faclo divorlio, abbas qui-dem Malmundarii ordinalus est, sed per bealunvRemaclum in curia regis miraculis inaesliniabilibus

C coruscantem conviclis omnibus qui adversse partis.aderant, receptum est a Slabulensibus Malmunda-'rium. Nos vero ul jamdictum est, omnem maie-riam dissensionis et scandali secundum tenorem"veritatis-et rationis a pra_fa_islocis auferie cupieri-

*

tes, conslituimns, el praesenii privilegio in perpe-tuum firmamus, ul utrique locOuhus semper prse-ficiatur abbas electus secundum quod in supradiciispfivilegiis hahetur, et ut Malmundarium eo subjc-

•

ctionis jure Stahulensi Ecclfsiae obediat, quo jurc

, onines cellsevel pra.positurae'suis coenobiissubessevidentur. Benediclionem monachicam et professio-num suarum chirographa, non ut' prsesenti aunO'

fecerunt, sed potius in Stabulensi Ecclesia, excepta.

y. niortis' necessitate; faciant et reddant, nec eis ad

exemplum opilulari debet hoe aut potest, quod jam-moto praefato dissidio,.abhas Theodoricusquosdamex Malmundariensibus Malmundarii benedixit ,et"

proliteri fecit, ut scilicetpro hocfideliores-et subje--ctiores sibi facerel, quod cum non effecisse finis

' rerum indicavit. Neque- vero ullus successbrunv

nostrorum Coloniensium videlicet archiepiscorunvabbatem Stabulensem de subjectione sibi facienda-'

et cura Malmundariensis loci suscipienda, "ut,"no-

raloribus, Henrico IV, Lotbario II, Conrado II etFrederico I in deliciis fuil.

1459 APPENDIX AD EPISTOLAS WIBALDI. - 1460

stris temporibus tentalum est, unquam fatiget, sed

in consecralione sua curam ulriusque Ecclesiaesu-

scipiat. Porro quia de ordinibus et consecraiioni-

])us Malmundariensis loci ad nostram paroehiam

pertinet, si abbati placuerit, ordinatos fratres Mal-

mundarium mittere, hoc ei quia ubique inter ejus-modi loca apud raonachos fit, non negamus, aul si.

sub titulo ejusdem loci voluerit nobis ordinandos

prsesentare, eis quoque manum imponemiis. Atqueut omnem scandalorum pravitatem prsedicamus,^hoc quoque slatuimus, ut si aliqua gravis causa vel

culpa Malmhndarii contigerit, nullo niodo absqueSlabulensium deliberatione, et consensu letainari

liceat vel emendari, sitque abbali libera potestascommutandorura , nutriendorum , recipiendorum,

prout sibi videbitur, fratrum suorum. Quse omnia

ut stabili et inconcussa firmitate permaneant, sub

anathemalis interpositione decernimus , et testes

qui in donatione hujus privilegii affuerunt subter-

nntari fecimus : Arnoldiis praeposilus Sancli Petri,

Hugo decanus, Bruho prasposilus. Sancli Gereonis,Arnoldus prsepositus SanctaeMariaead gradus, Ru-

Iiertus abbas Tuitii, Gerardus abbas Sancti Panta-

leonis, comes Adolphus de Saffenberch. Item Adol-

phus de Berge, Theodericus de Gladebach et-alii

multi utriusque ordinis prqbalissimi.Actum est hoc Coloniae anno ab Incarnatione

Homini 1128, indictibne vi, regnante domno regeLolhario III.

II.

De possessionibus Slabuiensis nionaslerii sub S,Poppone abbale.

(Anno 1150.)Abbas a prima institutione monasterji nunqu3m

aliquas proprias curtes suo vel regni servitio depu-

tatas, sed tenebat Ecclesias abhaliae suisetregninecessitalibus servientes, cxceptis quibusdam qusead usum fratrum pertinenl. Et sicut abbas Popporenovator ccenobii nostri, qui ab annis duobus et

octoginla(217) vita excessit,ipse tenuii, etsuccesso-

ribus suis tenendas reliquit, ita ecclesias et posses-siones ad abbalis et regni serviiium pertinentes ad-?

notabimus. Deinde qui abbas Poppo loci nostri de-

populator dederit aut vendiderit subscribemus.

Ecelesia de Oyseis solvebat ad manum abbalis vi

libras, Ecclesia de Graisde iv libras, Olfaitn libras,'Osisines ni libras, Fineval n libras, Spontin vn li-

bras, Haletin v libras, Jupille n libras, Izers ni li-

bras, Longia n libras, Hoseumont x libras, Roche-

levenges x libras, Awogne v libras, Lovigneis n

libras, Verviers n libras, Keren v libras, Buiteback

XLsolidos, Bolenges xxx solidos, in curte Wellin xvi

libras, in curte Novsevillseix libras, in curte Wa--

lendor ix libras, iu curte Bacinga x libras, in Lei-

gnon m, libras, in Comblenz HI libras, in Seigna-ces II libras, de censeriis in Oseis III libras, de cen-

£ura in Aifloisn libras, in Okeriis n libras, in Bra

A ui libras : summa, cxxxm Iibrse; in Lernau i carra-lam vini, in Baldau i, in Rahieres i, in Chevrons i,in Sanctovito n, in Tumbis IV, in Waimis i? inAmbiavia n, in Lorenceis i, in Novavilla n, molen-dinum Malmundarii unam carralam vini. In Wel-lin XLarietes, in Lengun xx, in Olzieres xxxvm, inGenerez xxn, in Lovengeisxxx, in Lernau xxx. Man-sus de Chenruus tenet bonuaria terrae xxv, mansusde Rahieres tenet bonuaria xxiv.

III,

Diploma Lotharii imperatoris II Wibatdo abbaticoncessum.— Confirmat monasterii possessionesetimmunitates, abbatis electionem, advocalum uui-~'cum, etc.

(Anno 1151.)In nomine sancUe et individuaeTrinitalis, LOTHA-

B aius III, Dei gratia Romanorum rex, WFIBALDOSta-

bulensi abbati suisque successoribus.

Cum universis Jesu Christi Ecclesiis regalisprovi-denliaecura deesse non debeat,tamen secundum apo-slolicam institutionem, qua domeslicis fideimaxime

debebatur bonura impendere, eis Ecelesjis auxilii

nostri suffragium impensius exhibere debemus,quae sub nostrse provisionis luitione consistunt, et

pro. noslro et totius imperii statu speciali quodamstudio orare non desistunt. Neque enim vero mino-ris gratise est deslructa reformare quam nova sedi-ficare. Unde noverit omnium fidelium nostrorumlam futurse quam prseseniis setatis industria quodnos cum conjuge noslra Richiza, ob veneratioriem

Q heati Remacli locum Stabulaiis devole adivimus,.ubi a fratribus loci ejusdem Ecclesiaejura et privi-legia diligenter audivimus et relegimus. Itaquepeti-(ione et reverenlia ahbatis Wihaldi privilegia quaeilliEcclesiaea regibus Sigiberlo, Hjdrico, Clodoveo,Da-

goberto, qui constructores fuerunt praefaliloci, data

sunt, sive ab imperatoribus Carolo, Ludovico el tri-bus Ollonibus, Cunrado etiam et quinque'Hein-ricis, el caeteris fidelibus qui eidem Ecclesiaealiquabona contulerunt, confirmamus et rohoramus. Ha-beanl itaque monachi ejusdem loci liberam polesta-tem eligendi abbalem secundum Regulam sancli

Benedicii, et formam canonum, ita ulraque mo-

n.asteria,.id est Stabulense et Malmundariense sem-

per sub unius abbatis regimine consistant, et quia^ ih eorum principali, id est Stabulaus, beatus. Re-

ihaclus sepuliurae loeum sihi elegit, semper apudSlabulaus eleclio fiat, ea praponderanle ralioue, ut

de convenlu Stabulensis Ecclesiaeidonea persona, si

invepta fuerit, primo assumatur. Quod si minime,

quod non credimus, ex eo.loco promoveri aliquis

poluerit, tuncprimum ex Malmundariovel ex allero

loco apta. persona requiralur. Quidquid hactenus

quiete et inconvulse possederunt, quidquid per con-

cambia mulaverunt, Inviolabililer eos possidere

deinceps decernimus. Statuimus eti.am ut unum

tantum advocatum habeant, qui si secundum a se

conslituere voluerit, banuum a npbis accipere debe-

](217)S. Poppo vita excessitanno'1048; acproinde instrumenlum istud anno circiter 1150 datum est..

4461' '

BIPLOMATA YARIA.' - iiG2.

I)it, qui advocali in curlibus ejusdera Ecclesiaeneque A

mansiones, neque hospitia debent habere, et in om-.

nibus placitis abbatis nec adesse, nec aliquod jus

exigere debent, non precarias facere, non palefre-dos' sumere, non freda, non paratutas, non redibi-tiones exposcere nullam prorsus exaclionem facere:Sed si ab abbate ob necessariam causam fnerint in-

vitali, in eis duntaxat causis, quas abbati correxe-

"ritit, tertiam partem aceipient,- neque in his rebus

quas eadem Ecclesia adhuc acquiret, aliud quampraedictum estjus unquam ohtineant. Hoc quoque-in eodemloco abjudicari fecimus^etprsesentipriyi-legio inviblabiliter sancimus.ne jUre haereditariovillici vel judices fiant, sed utrumque ministerium,

-

idest"villicaturse et juvveria in poleslale abhatis et

gratia cbnsistat, et eis jure et lege ministeriorum et.Bnon jure beneficiorum diem et legem abbatis con-stituat. Omnia vero beneficia quse abbas Poppo se-cundus dedil, lege senfpiterna damnamus,,et irrita

esse, juxta prsedeeessoris nosfri imperatoris Henrici

sentenliam, decernimus. Yillam Turnines quss adinensam fratrum pertinel, quam eis Godefridus co-mes Namurcensis injriste abstulit, quamque judiciocurise in manu "imperatoris Henrici fefutavit, jureperpetuo fratribus confirmamus, et villam Vilippam,juxia privilegium ejusdem imperatoris," quam War-nerus de Kerpenne injuste invaserat, fratribus seter-na firmitate restituimus. Terminos banni leugse,juxla* decrela omnium antecessorum nostrorum,regum videlieet et imperatorum, confirmamus et pbanni noslri inlerpositione munimus. Et ut omniarata ct incouvulsa permaneant, et praesenli privile-gio firmavimus, et sigilli nostri impressione consi-

gniri feGimus.

Signumdomni L.oiharii III Det gratia Romano-rum regis inviclissimi'.

Thyetmarus ad vicem Aaelberti'archicancellarii

recognovi."Data Stabulaus Idus Aprilis, anno ab Incarna-

liOneDomini millesimo centesimo tricesirno primo,indictione Nona, anno sexto regni domni Loiha-rii III Romanorum regis serenissimi feliciter._Ameii.

LIV.

CJtarla Wibaldi abbatis. Stabulensis, de rebus ab eo Igestis et emendaiis in curle Andernaci.

(Anno 1152.)Jn nomine sanclaeet individuaeTrinitatis. WIBAL-

DES,Deigratia Stabulensis.abbas successoribus suis.

Quoniaro oporiet nos, sicut promisimus, dis-~

pcrsa congregare et congregala eonservare, noslu rebus ecclesiaenostrse nimium negleclis et dila-

psis proposuimus Dei miseratione studium lestau-randi eum omni sollicitudine iriipendere. Quapro-pief notum esse vqlumus,_taiii posteris quam prse-sentibus, quod In curtenostra Andernaci, posses-siones -nostrse per infideles ministros multum mi-norataefuerunt, partim •ab ipsis oppignoralae, par-tim pro viiioribus commulata;. Nos Lgitufcuro fide-"

A libus Ecclesise illuc venientes, recensitis possessio-nibus, et hominum censu connumerato, invenimus

quam plurima contra utilitatem -Ecelesiae nostrse,

prsetef consensum nostrum et prsedecessorum no-

strorum confirmationem esse alienata. Quas omnia

injuste ordinala nos rationabiliter irrila esse decre-

vimus, promulgato tam hominuro nostrorum quamscabinorum ejusdern curtis, juxta canonicam for-

maro, judicio, ul nulla commutatio vel alienatiorerum ecciesiasticarum rata esset, nisi quam con-sensus fratrum et legilima ahbalis donalio, cumadvocali astipulatione dalo testamento confirmaret,,

ita.quibusdam receptis, habito cum fidelibus nostris,

consilioi commutationem de curle, quam vulgomansionem vel censum dicunl, quai ad indominica-

B turam nostram pertinebat, quaefacta est cum que-dam Adelberlo aeque pro sua curte el vinea quae

qualuor amas. vini solvere potest, concessimus et

confirmavimus,. ita ut reteiita prorsus nobis vinea,curtem quae in concambium accepta erat, quidauiex familia, Nicheiz nomine, quam in ea sedificave-

rat, quiete possiderel et per singuiqs annos xx de-

narios census pro ea solveret. Quasdam etiam cur-lis nostra quseest in Lodenesdorp commutata erat

cum quodam Heinrico pro curte sua, quse esl in

Andernaco, et provinea quas ferre potest tres amas

vini, et retenta vinea eoncessimus eidem Nichoz

ipsam curtem pro xx denariis census, quos itidem

prius solvebat nostra curlis.

r Actum cst boc in curte et domo nostra Anderna--

ci, anno ab Incarnatione Domiui 1132, indiclione

decima , regnante domno Lolhario 111 Romano--

ruov rege, domno Alberone Trevirensi arcbiepi-

scopo.-

Hujus rei tesles sunt, Hillinus praepositus, Ebro-

inus pra^positus, Albricus, AYarnerns, monachi; ex.

laicis, Widericus Albus, Hillinus de Alriniunt, Ar-

nulfus de Osnes, Godefridus de Cittene ; de scabi-

nls, Folbertus, Siboldus, Borchardus, Bezelinus et

alii multi.

Y.Wibaldi abbaiis cbnslitulio, De ecelesiarum Longiat. £t moniis Rainlteri ihveslitura a 1'aicatnanu non"accipienda.

n"(Anno 1155.)

In nomine sauctse et individuse Trinitalis. Wi-

BALDUSdivina misericordia, Stahulensis abbas,HERIBRANDOde Longia et successpribus suis.

Utililer satis acprovide rerum gestarum ordoad~

notiliam futurorum scriplo, tran.smiltitur, ncper

fgnoranliam legi permutetur. TJnde nove-

rit omnis nostra posteritas, quod tu tam tibi ciuain

successoribus tuis ecclesiam quaeest in villa Lon-

giae, el eam qua3 est in monte Sancli" Raiuberi ab

anlecessoribus nostris, domno videlie.et C.uonona

.abbate, et domno Joanne abbate jure feodi obti-

nueras, pro supplemento beneficii, quod pro co ha-

bes, el semper eljugiter In~castellb nostro Longia'

maneas, ita vidclicet ut quoiiescunque supradietis.

1405 APP-ENDIXAD EPISTOLAS WIBALDL UU

ecclesisedefunclis sacerdotibus vaearent, lu manu

tua ipsas ecclesias dares, el personam ad investitu-

ram altaris per te conduceres. NYerumnostro lem-

pore, defuncto fratre Koberlo pfesbytero, qui eas-

dem ecclesias habuerat, nos nullis precibus, nullo

consilio potuimus ut ecciesiarum posses-sioncm a laico dari concederemus, sed quia te lan-

quam virum bonum ac fidelem multum diligimus,et lam haerfdes tuos, quam te, in mansione castellinostri conservare voluimus, ex consilio fratrumnostrorum et hominum ecclesias utilitati et honori

luo aliler providere curavimus. Concessimus enim

tibi, et prsesenti scripid jure perpetuo firmavimus,ut tuura sit vaeantibus prsefatis ecclesiis personamidoneam et canonicam nobis vel suecessoribus no-

stris ad investiendum praesenlafe, nec liceat ali-

quando nobis vel alicui abbatum personam, qusea

te vel h__redibus tuis exhibita fuerit, aliqua condi-

tione vel exaclione gravare, aut retardare; sed sine

ulla paciione eidem personse praenominatas ecclesias

a sua manu dent, et sacramento fidelitalis accepto,ad donum allaris suis lilteris ac testibus condu-

cant. Quod si quis constilutionem nosiram

aliquando labefactare et violare tentaveril, et te in-

vilo aliquam personam in ssepedictisecclesiis intru-

seril, offensam Dei et beatorum apostolorum Petri

et Pauli et sancti Remacli in tremendo iudicii die

incurrat.• Actum est Stabulaus anno DominlcaeIncaruatio-

nis 1155, regnante domno Lothario tertio Romano-

rum rege, Alexandro in Leodio prsesule.Testes de fratribus, sunt, Warnerus decanus,

Rodulfus custos, Heribrandus cellerarius, Hozelo

canlor;de laicis vero, Nicolaus de Longia, Ade-

lardus frater ejus, Widericus de Yilla, Widericus

Albus, Widericus Niger, Anselmus villicus et alii,

inulti.

VI.

Charla Stabulensium monaclwrum. —' VUlam Bo-

vianicum, ih qua tempore perseculionis Danorumlaiuerat S. Remacli corpus, ad nihilum redactam,Wibaldo abbali reslanrandam concedunt.

(Anno liSC.)

In nomine sanctse et individuae Trinitatis. Fratres

Stabulensis coenobii tam futuris quam praesen-libus.

Sicut ad praslatorum discretionem pertinet subdi-

lorum necessitatibus stud-ioseac viriliter subservire,

ita nibilominus condecet subditos prselatorum ho-

nestaeetulili voluntaiiassensum sinemora praebere.Tuaeigitur religiossepetitioni, paler Wibalde ahbas,

de villa noslra Boviniaco, quaead vestiarium no-

strorum perlinet, satisfacimus, ut quia lempore per-secutionis Dauorum sancium et venerabile corpussancti Palris et palroni noslri Remacli in eadem villa

quiete laluit, quasnunc in soliliidinein redacta et

(218)Azo abbas fuil monasterii S. Urgidii Monle

publicoextra civitatemLeodium,ordinis canonicorum,vcgularium S. _Vug<u_thii,quod monasterium funda-

A absque habitalore facta est, tu sicut universa, quaead recolendam sancti Patris nostri memoriam per-tinent, singulari desiderio ethpnore foves et aniple-cteris, sic eamdem viliam ob honorem ejusdeinsancti Patris noslri restaurare et resedificaredispo-nis. Concedimus igilur tibi prasfatam villam cumomnibus suis appendiciis, acquisitis vel acquirendis,ut omni tempore vitaeluas in oroni sfatu vel ordine

apud nos sivealias posilus, pace vel adversitate lua,eam secundum tuam propriam utilitatem libere or-dines et disponas, et fruclu ipsius pro voluntate tua

utaris, hac conditione interposita, uleamdem villamlibi non liceat oppignorare, vel feodo, vel commu-ratione aliqua sine noslra communi astipulalionepossis alienare. Post obitum vero tuum ipsa viila

" cum omniaugmento et melioraliohe sua, cum oinui

fructu et prsesenti et fuluro ad noslrum vesliarium,sicut et anlea fuil, sine ulla abbatum eontradictione

reverletur. Et ut firroa et inconvulsa stabilisque hsec

paclio queat permanere, in communi nostro capi-lulo omnium consensu per volumen Regulse beatiBenedicli manu domni Warneri decani, ipsam vil-

lam tibi dedimus, et.prassenfi scripto confirmamus,et harura condilionum violatores in tremendo Dei

judicio terribili anathemate cohderonamus.

Acla sunt h_3c Siabulaus in capitulo, anno Do-

mini millesimo centesimo trigesimo sexto, iudi-

ctione xiv.

VII.

_ Diploma Wibaldi abbalis Stabulensis pro Azoneab-baie de Monte publico. — Ecclesiam de Heran eisub annuo censu concedil.

(Anno 1156.)

In nomine sanctae et individuae Trinitatis. Wi«

BALDUS,Dei misericordia Stabulensis ecclesiasabbas,dilecto fratri el religioso coabhati suo AZONI(2I8Jde Monte publicp in Leodio, ejusque suecessoribus

in perpetuum.Si villicus ille evangelicus ore Domini de mam-

mona iniquitalis laudatus est qui fraudem fccisse

visus est, et multo magis nos quibus Deus Ecclesisesuae dispeusalionem credidit, et de fidelium ohla-

tionibus pietalis opera exercere possumus, ad veras

laudis nomen et retributionem lendere debemus.

CtIdcirco his et similibus exemplis commonitus, si'

qua ex rebus ecclesiaenostrss indigenlibus ecclesiis

sine damno, sine dimiuutione possessionum nostra-

rum impartiri possunsus, prompla volunlale el hi-

lari manu facere volumus. Quapropter, venerand6

frater, coneedimus tibi, el per te tuis successoribus,in perpetuum ecclesiam de Heran pro tx et v

solidis Leodiensium denariorum singulis annis in

Ecclesia nostra solvendis, cujus summae medieta-

tem in Nativiiate S. Joannis Raptistaei.nfra octavas,

alteram vero in Natali S. Lamberii. infra bctavas

persolves. Ea sane conditione, ut sicut tu praesen-

torem primarium habuit Beringerum ahbatera S.

Laurentii, ut consfat ex Wibaldi abbatis epislolisinfra edendis.

1465 DIPLOMATAYARL4. • 1403

lialiler more cseterorum inrestiendorum In nostro,id est ia Stabulensi capitulo, donum et investituram

ejusdem Ecclesias de manu. nostra accepisti, et no-

bis sive Ecclesisenostrse sacramentum fidelitalis ju-rasli, ita loei cui suceedentes sibi provisores nobis

sive nostris suecessoribus idem facientes, earadem

ecclesiam jure et-.consuetudine nostra3 Ecclesiaeacr

cipiant. Statutum est eliam communi tolius eapi-.tuli assensu, ut ab bodierna die et deinceps succes-.sores lui in suo iutroitu releclo prsesentis chartse iu

prsssentia fratrum privilegio, prasfatas ecclesise do-num sub praescripta condilione el pacto, nulla in-'

terposita exaclione, Tel pretio, sive munerc susci-

piant, ea cum ralione, iil exinde omnem consuetu-

dinem eaeterorum investitorum nobis sive nostris

successoribus tam in judiciis super pares suos pro-movendis quam in provincialibus synodis nobiscum

adeundis exsolvant. Concessimus quoque libi ut

ejusdem ecclesiss fructumj prriut utilius potes, usi-

bus et commodo fratrum tuorum aptes, salvo ta-

men in omnibus episcopali jure. Tu etiam et suc-

cessbres tui qusecunque ad episcupalero sive syno-dalem justitiam, vel servitium, vel usus ecclesias

pertinent, sinenostro supplemehto exsotves. Caele-

rum si quid de prseseriptis conditionibus per te vel

pertuos turbatum, yel immutatum, vel irritum fue-

rit, vel si prsenominatam pecuniam conslilutis die-

bus solvere neglexeris, postquaro.a nobis per rio-

stros clericos investitos usque tertio commonitus-

fueris, nisi ex jure et juslitia neglectum corrigereet legibus componere volueris, ecclesia et onvni

ejus beneficio sine omni recuperatione carebis. "Ye-

rum utcunque ressese futuris temporibus mutent,

cum^nos tibi hanc ecclesiam, ut prsetaxalum est,

concessimus, duaeportiones decimatiohis adveslia-

rium fratrum nostrorum pertincbunt,'terlia adprse-bendam presbyteri ejus eeclesiae.

Aclum est hoc anno sub Incarnatione Domini

1156, indictione xiv, in praesentia domni Wibaldi

abbatis anno ordinationis suse, sexto, regnantedomno LoihariotertioRomanorum imperalore Au-

gusto, Alberone electo in Leodio.

TestPS sunt de fratribus Warnerus prior, Arnul-

fus prs_positus,~Ellebolduscellerarius^, Cono came-

rarius, et omnis ejusdem loci congregatio; de laicis

vero Anselmus, villicus, et fralerejus Adelardus,Albricus et frater ejus Condricus, Ebroinus, Er-

cbempertus, Franco de Franeorchamp. el alii ee-

clesiaemulii filii.

YIII.

Dipioma Loiharii imperaioris Wibaldo abbali con-cessum.— Monasterium sub sua suscipit prote-ctione, omniaqueillius privilegia confirmat.

(Anno 115«.)In nomine 'sanetae et individtiae Trinitatis, Lo-

TitARius,Dei gratia Romanorum imperator Augu-stus, WIBALDOStabulensi abbati, suisque successo-

ribus.

Cum universis Jesu Christi Ecclesiis imperialis'

A providentisecura deesse non debeat, tanien, secun-duni apostolicam institutionem, qua dbmeslieis fidei-maxime jubemur bonum impendere (Gal. vi), eis-

Ecelesiis auxilii nostri suffragium impensius exhi-,bere debemus, quas sub nostrse provisionis tuilioneiconsislunt, et pro nostro et totius imperii statu,

speciali quodam studio orare non desistunt." Neque.vero minoris gratias;est constructa reformare quaro.nova sedificare. Unde noverit omnium fideliuni no -•

slrorum,. tam.futurse quam.prsesentis aetatis, indu-

~stria quod nqs, venerande abba Wibalde, fidelitatistuas cqnsfanliam et labores, quos nobiscum in ad-,ministratiohe iraperii nostri perfers, pensanles Ec,-clesiam tuam in omnibus defensare et privilegiisimperialibus munire decrevimus. Quaecunque igilur,

B ecclesiae luae, id est Stabulcnsi a regibus' Sigiberlo,-Hidrico, Clodoveb, Dagoberto,.seu cseteris qui.eon-structores fuerunt prsefali loci, data sunt, sive ab

imperatoribus Garolo, Ludovico, et tribus Oltoni-.

bus, Cuonrado etiam et. quinque Heinricis, et cae-teris fidelibus, qui eidem ecclesise aliqua bona con-

lulerunt, confirmamus et corrolioraraus. Habeant

itaque nionacbi ejusdem loci liberam polestatemeligeudi abbatem, secundum Regulam S. Benedictiel formam canonum, ita ut utraque monasteria, iiest Stabulaus et Malmundarium,)semper,sub uniusabbalis regimine cohsislant. Et quia in eorum priii-cipali, id est Slabulaus, beatus Remaelus sepulturae

-

locum sibi elegit, semper apud Stabulaus electio

p fiat, ea praeponderanie ratione, ut.de conventu Sta-,

bulensis Ecclesiae,idonea persona, si inventa fueril,

primo assumatur. Quod si niinime, quod non cre-

dinius, ex eo loeo promoyeri aliquis poluerit, lunc-

primum ex Malmundariensi, vel ex alieno loeo apta ,

persoua requiralur. Quidquid hactenus quiele et

iriconyulse possederunt, quidquid per concambia

mutaverunt, immobililer e_ispossidere decernimus.Staluimus etiam ut vinum tantum advocatum ha-

beant, qui, si seeundum a se instituere voluerit,bannum a nobis accipere debebit. Qui advoeati in

curtibus ejusdem Ecclesiaeneque mansiones, nequehospitia debent habere, etinomnibus placilis ab-

balis, nec adesse, nec aliquod jus exigere debent,nec precarias fac.ere, nec paraveredos sumere, nec

Dfreda, nec paraturas, nec redibiliones exposcere,niillam prorsus exactionem facere. Sed si ab abbate

ob necessariam causam fuerint invilati, iu eis,dun-,taxat causis, quas abbali correxefint, lertiam par-tem aecipient, neque in his rebus quas eadem Ec- •

clesia adhue acquiret, aliud quam praedictum est

jus nunquam obtineant. Hoc etiam secundum anti-

quam conslituiionem confirmamus, ut abbates nul-'

lam expeditionem, nullum exercilum, nulla arma,'

nullarn pro eis redemptionem, yel commeatuiri un- '

quam nobis vel inissis nbslris exbibeanl. Sed ad-

vocatus, qui a liobis et ab ipso abhate beneficiuia -

propter hoc ipsum habetj sine siipplemento abbatis-'

vel omnium suorum diligenter exsolval, hoc quoquein codem loco abjudicari fecimus, ct piaesenti pri-»"

1467 APPENDIXAD EPISTOLAS WIBALDI. 1468

vilegio inviolabiliter sancimus, ne jure haereditario A n

villici vel judices fiant, sed utrumque ministeriirm, i

id est villicaturse et juweriae, in potestaie abbalis I

et-gralia consistat, et eis jure etlegeministeriorum, r

et non jure beneliciorum diem et legem abbates t

constituant. Omnia vero beneficia quaeabbas Poppo §secundus dedit lege sempiterua damnamus el irrita c

esse, juxta praedecessoris nostri iroperatoris Hein- ^

rici sententiam, decernimus. Yillam Turnines, quae jad meiisam fratrum pertinet, quam eis Godefridus <

comes Namurcensis injusle abstulit, quamque ju- 1

dicio curiae in nianri imperatoris Heinrici refutavit, i

jure proprio frafribus confirmamus, et villam Yi- jlipparn, juxla privilegium ejusdem imperatoris, 1

quam Warnerus de Kerpene injuste invaserat, fra-, ]tribus seterna firmitate reslituimus. Terminos banni i

leugse,Juxla decreia omnium anlecessorura noslro- 1

rum, regimi videlicet ac imperatorum, confirma- ]mus, et banni nostri interpositione niunimus. Quid-

.(juid eadera Ecelesia acquisivit;| vel juste acquirct,scilicet villas, eastella, praedia, mansos, ihancipia,telonea, pontalica, itus vel reditus et omnia pror-sus publica et regia vectigalia, sicut hactenus le-

nuit, ila deinceps sine ulla refragatione vel inquie-latione firmiter possidere imperiali auctoritate san-

cimus. Et ut omnia rata et inconvulsa permaneant,et privilegio prassenti firmavimus et sigilli nostri

insigniri fecimus.

Signumdomni Lotharii tertii Romanorumimpera-toris inviclissimi. „

Ego Ebenurdus vice Uderipi Uruloensis recognovi.Data anno DominicaeIncarnationis 1156, xviKal.

Septembri.., indictione xiv, aniio vero regni regisLotharii secundo, imperii tertio.

Actum Werzeborch in Chrisli nomine feliciter.

Amen.

: ix.

Diptoma Lolharii II, tmperatorisaureis characleribusexarulum bullaque aurea instgnitum. — In gra-tiam Wibaldi abbalis, cujus fidelitalem et ser-vitia laudal, omnes Slabulensismonasterii immu-nilates et possessionesconfirmat, eleclionemqueabbalisex monasterioSlabulensiprmMalmundario,si dignus reperiatur, assumendi,jura advocatorumel corum officiaaliaque deierminat.

(Anno 1157.) D

In nomine sanctaeet individuaeTrinitatis, LOTHA-

RIUSDei gralia Roniauorum iuiperator Augustus,WIBALDOSiabulensi abbati suisque successoribus

in perpeluum.

Cum omnium Dei Ecclesiarum paci ac quieti et

utiliiatibus nostra imperialis sollicitudo ac potentiaconsulere debeat, tum maxime benignitatis-et curae

noslrse sludium circa eas Ecclesias invigilare opor-tere credimus, quse ad iraperium nostrum perli-

r_ent,-et,ut il-adictum sit, nostro imperio cohserent,

quse eliam jugi et assiduo oraiionum suffragio nos

et imperiuni nostrum adjuvant, et in temporalibus

imperii administrationibus nostros et labores etex-

pensas fideliter supportant. Quocirca Stabulense

A monasterium a prsedecessoribus nostris regibus et

imperatoribus nobiliter constructum , et magnispossessionibus amplialum , multisque pri.vilegiismagnifice honoratum, el libcrlate singulari dona-

tum, cum tanquam noslrum proprium arctius dili-i gamus, et in omnibus juste opitulari velimus, pras-[ cipue tamen personam domni ac venerabilis abbalis- Wlbaldi, qui eidem coeiiobio regulai*iter prseest,i praecipuoamore ac familiaritate nostra dignam ju-> dicamus, cujus fides et devotio circa stabihtalem et

bonorem imperii noslri in hac Ilalica expedilione

, manifeste satis eniluit, qui post nsultos labores et

pericula, qusepro nobis et nobiscum in administra-

, lione nostri imperii in Apulia fideliler perlulit, no-

--„ bis redeunlibus in monasierio Casinensi a-fratribusBi ejusdem loei et universo populo violenla et admira-

bili prorsus eleetione in abbatem raptus, et ad lio-

norem et firmiiatem nostri imperii remanens, no-

stram celsitudinem peliit, ut Slabulense monasle-

, riura, cujus curara ipse non deposueral, et res ad- ipsura pertinentes nostro imperiali privilegio mu-

nire el confirmare dignaremur. Cujus petilioni piajet ralionabili facilem assensum praebentes, jam

- diclum Stabulense monasierium curo Malmundario

et omnibus prorsus appendiciis, secundum mstiluta

E> et prsecepia regum Sigiberii, Dagoberli, Theodericl,'i Childerici el aliorum nec non imperatorum Caroli,

Ludovici et trium Ottonum, Conradi quoque, e.'- Heinricorum quinque, in nostram tutelam susce-

C pimus, ita videlicetut nunquam liceat alicuiregum'• vel imperalorum eamdem abbatiam cum omni inle-!• gritate et advocalia omniura possessionum ejus-uilois alienationis modo scindere a regno, vel alium ei do

minura imponere, vel alicui -in beneUciuroaut iu

r- concambium dare, sed semper ad nostram nostro-

rumque successorum mauum et serviiiura incon-

vulsa stabilitate permaneat, et liberlate sibi collata

,is pacifice potiatur, nullum teloneum, nullum ponfa-i- ticum, nullum transitum vel exilum, nullum deni-r"

que publicum terra aquave vecligal, aut pensionem

ue monacbi sive ipsorum homines in nullo regiti uoslri

o, loco persolvant, lerminos banni leugse, seeuiidumm quod in antiquioribus privilegiis nominati et inscri- -

pti sunt, cum omni immunitate et comitatu suo,D sicut haclenus eadetn Ecclesia possedit, ita per

k~ succedentia tempora immobiliter obtineal.

ls> Sancimus eliam praedecessorumnostrorum more,us ut Malmundarium cum omnibus suis pertinentiis a

Stabulensi nunquam divellalur aut separetur mo-

et nasterio, secundum quod jam tertio lentatum est,

fia sed judicio principum legitime cassatum, et impe-rse ratoriis privilegiis finaliter esl decisum. Defunclo

'i'- igitur per successionem abbaie, monachi utriusqueli- loci Slabulaus in capitolium concorditer yeniant,

rt, habeantque liherrimam facullalem secundum sanciv

ios Benedicli Regulain eligendi sibi abbatem, ea lamen

IUS prseponderante ratione, ut quia beatus Reraaclus>.

;x- utriusque Ecclesiae constructor et primus abbas,

ise Stabulaus quiescere, etlocum illumMalmundario.

1469 • DIPLOMATAVARIA. -"

1470

sua sepultura et ordinatione abbatum praeferre vo-

luit, Stabulenses primam vocem in eleetione obti-

neant, et de Stabulensi conventu, si digna fuerit' inventa persona, abbatem eligant. Quod si nulla ibi-

dem idonea persona, quod fieri posse non credi-

mus, inventa fuerit, potius a Malmundariensi cpn-

ventu, quam ab exlraneis abbas eligatur. Caelerum

si inter se nullam ad hoc ofiicium personam aptam

invenerint, liceat eis libefe de- alio quocunque re-

gulari loeo sine contradictione alicujus abbatem

eligere, et anobis vel successorenostro regni more

inveslitum, a Leodiensi eplscopo,' cui nullum ser-

vitii genus, vel hospilium, seu prandium debet,consecrationem el monachorum suorum ordinatio-

nem sine pretio aut ulla exactione accipere. Advo-

catum a nostra manir accipiat, qui nobis exercitura.

et expedilionem, et quae ad ipsam per.inent pro.summa et debilo sui beneficii faciat, abbate, et suis

omnibus super hoc quiescente, et nullam pro boc

nobis aut ipsi advocato redemptionem aul supple-inenlum pra^stanle. Qui advocalus, si secundum a

se advoeatum ordinare voluerit, ille secundus han-

num a noslra manu accipere debebit. Plur.es autem

advocatos in ejusdem abbatias curtibus fieri riostro

imperiali banno perpetua censura interdicimus. Qui

advocatus iu curlibus el villis nullum hospitium,nullum placitum, nullam prorsus 'exactionem debet

liabere, non freda, non redhibitiones exigere, non

preeariasvei incisuras facere, non palefridos lollere,sed omnium rerum etculparum potestas et ordi-

nalio, justitia et utililas penes abbatem et mona-

chos, et eos quos ipsi ordinaverint libere lota con-

sistat. Ubi vero abbas curii suis. ad justitiam fa-

eiendaiu non sufficerit, si advocatuspetitioneabba-

tis, quia aliter nunquam debet, venerit, tertiam

poriionem de his, quse ex illa duntaxat juslitia ac-

crescent, habebit. Castellum Longise cum totormon-

tis corpore et utrisque vallibus et comilatu, ad in-

dominicalam aljbatis manum et potestaiem et or-

dinalionem, eum omnibus beneficiis et casal.is, quiad custodiam ipsius castelli pertincnf, semper spec-tare et pertinere decernimus, nec in ipso castello,aut in possessionibus ad ipsum perlinentibus, ali-

quam habitalionem vel potestalem advocaium ha-

bere permittimus. Quidquid eadem Eeclesia muni-:

ficentia regum aut imperatorum vel religiosorum

Chrisiianorum. largitione obtinuit, tam in fundis

quam ecclesiis. capellis, decimationibus et omnibus.

,eorum appendiciis et commoditatibus, sicut hacte-

nus possedit, sive illa quae deinceps justis riiodis

obtinere p.otuerit, parva vel magria, ubicunque lo-

corum fuerint, sub nostrse luitionis potestate immo-

biliter ei confirmamus, et maxime possessionem

quam Aquisgrani eadem habel Ecelesia,' id est do--

mum indominicatam et capellam indominicalam

et liberam et domos triginta in una parte viginti

(219)Etsi secundus proprie hoc nominefmperalorfue.it-Lolharius, lerlium nihilominus se noniinat, '

quia lertius ex regibus Alemaiinis, Lotharii- nomine

«siutiiiis, ipse ad iiuperium fuil assuniptus, id quod

Aquinqucper ordinemet sine interruptione positas,sciliceta domo illa quaefuit Cameraeensis episcopi

usque ad fossatum in ea parte qua ilur ad pontein

Harduini, et in alia parle viae apte praefatam ca-

pellam Sanctas Aldegundis quinque domos, et. sex

bonuarios terrae ibidem circumquaque jaceriles, et

septem bonuarios in villa quaedicitur Yals, el uniim,

mansum in nionte Hillini. Quae omnia cum suis

usibus et servitiis et censu-libere ad Stabulenseni

Ecclesiam "pertinere statuimus, nee liceat alicui

nostrorum mariscalcorum ve! principum in pra_-

scriptis -domibus, nolente Stabulensi abbate, hospi--tium aut ullum servitium habere. Et quia inter

nostros et Ecclesise Stabulensis minislciiales, de

_ servitio quod Stabulensis annuatim debet Ecclesia,non conveniebat, dicerilibus nostris per singulas

fruges Ecclesiam qualecunque dehere servitium ;

fidelibus vero Ecclesise econtra dicentibus septimoanno plenuiri el regale servilium debere, nos prae-

dicti abbatis Wibaldi meritis, ejusque petitioni, cui

contraire non possumus, in perpetuum eOncedimus

et confirmamus, ul lam ipse quam sui successores

viginti marcas autviginti marcarum servitium sin-

gulis annis, si Aquisgrani vcnerimus ,-nobis aut

nostris successoribus persolvat. Quod si vel Slabu-

laus vel in villas ad ipsum monasterium pertinen-tes nos aut suceessores nosiros venire conligerit,

aut triginta marcasaut triginta marcarum servitium

exsolvet, nusquam vero nisi aut in domibus ipsiusCcoenobii aut Aquisgrani prsefalum servitium aut ser-

vitii redemptionem nobis vel successoribiis noslris

prsestal.it. El quotiescunque nobis serviet.de singu-lis clericis suis, qui matrices ecclesias tenent, quiiv

que solidos, et a singulis viUicis suis quinque soli-

dos, et per singulbs mansus Ecelesiseduodecim de-

narios accipiet, nullis mansis pro alicujus beneficiff

velpacto sive pignore, seu servitio ab hacpensione

iramunibus. Et ut hoc ratum inconvulsumque in

om.nia tempora maneat, hqc pra3ceptum et propria

manu signavimus, et aurea bulla- insigniri fecimus.

Testes eliam qui adfuerunl subter annotari

fecimus : Albero -Treverensis archiepiscopus,

Cuonradus Madeburgensls archiepiscopus, -Meingol-

D dus Merseburgensis episcopus, Albero Basiliensis

episcopus, Albero Leodiensis episcopus , Andreas

Trajeelensis episcqpus, Anselmus Halvelbergensis

episcopus, Heinrieus Tullensis episcopus-, Cuon-

radus abbas Yuldensis, Henricus dux Bavarise ef

marehio Tussia?, Cuonradus, marchio de Witin,

Meinfridus marcliio, Fredericus marchio de Aniona

et frater ejus Warnerus, comes Landulfus, Bucca

Yitelli, eomes Poppo, comes Adulphus, et alii mulii

barones Romani Imperii.

Signum domni Lotharii III (M9):Romanorum

imperatoris inviclissimi.

in muhis aliis chartis observalum deprehendiraus ;tamelsi" secundus Lotharius fex dimlaxat, nua-

"quara vero imperator exstitit.

Un APPENDIX AD EPISTOLAS WIBALDI. , 1472

Ego Ethardus vice Ileinrici Ralisponensis episcopi Aet archicancellarii recognovi. ,

Ego EngcIberUis monachus vice Bertulfi notarii

scripsi.' i

Dala anno Dominicae Incarnationis millesimo

centesimo trigesimo septimo, indictione prima, de-

cimo Kalend. Octobris, anno vero regni regis Lo-

tharii iredecimo, imperii quinto.Actum Aquini in Campania, in Chrisli nomine

feliciter. Amen. (

X- I

Charta Wibaldi abbatis Stabulensis.—Decimas deFemala Leodiensi Sancti Mariini ecclesim con-cedit. '

(Aiuio 1158.)'

R

In nomine sanctae et inviduse Trinilatis, WIBAL-

DUS, Dei gralia Stabulensis abbas successoribussuis.

Notum sit omnibus lam futuris quam prsesentibusquod, anno ordinationis noslrse VIII, quidam Wal-therus nomine, portionem possessionis et deciraa-

tionis, quam in ecclesia de Female habebat, in ma-nus nostras reddidit: quam nos communi fratrumconsilio ct laicorum nostrorum , jure hsereditario

possidendam fratribus ecclesiaeBeati Martini in Leo-dio concessimus, eo pacto, ut singulis annis duosdenarios pro respectu ejusdem possessionis persol-vant.

Acturacst hocann.o Dominicselncarnationis 1158, Cindiclione pr-ima, regiunte domno Cuonrado II, Ro-manorum rege, Alberone II in Leodio praesule.

Testes de fratribus sunt, Warnerus decanus,Ebroinus , Robertus , Cuono, cum omni ejusdemEcclesise' convenlu ; de laicis vero, Anselmus villi-cus Siabulensis; Ebroinus, Gundricus, Heinricusde Valle, Franco de Francorchamp, Godefridus deBeves, et alii multi Ecclesise filii.

XI.

Diploma Conradi imperaioris.— In gratiamWibaldiabkalis,omnia monasierii privilegia, sed prmcipueLotharii bullam auream confirmat.

i - ^(Anno 1158.)

. DIn nomine sanctae et individuae Trinitatis, CON-

KADUS,divina favente clementia Romanorum rex.Cum omnium Deiecclesiarum paci ac quieti et

utilitatibus nostra regia sollicitudo, ac potentia eon-sulere debeat, tum maxlme benignilatis et euraenostrse sludium cirea eas Ecclesias invigilare opor-lere credimus, quas ad regnum noslrum pertinent,et,, ut ita dictum sit, noslro regno cohsereiit, quas

, etiam jugi et assiduo orationum suffragio, nos et

regnum nostrum adjuvant, et in temporalibus regniadministrationibus nostros et labores et expensasfideliter supportant. Stabulense itaque monasteriuma praedecessoribus nostris regibus et imperatoribusuobiliter constructum,. et raagnis possessionibus

)i A ampliatura, multisque privilegiis magnifice honora-

fum et liberlate singulaii donalum, cum tanquamii nostrum proprium arctius dijigamus, et in omnibus

juste opilulari velimus, prsecipue tamen personamo domni ac venerabilis abbalis Wibaldi qui eidem cos-i- nobio regulariter prseest, praecipuo amore ac fami-

liaritate nostra dignam judicamus; cujus Udes etdevotio circa stabilitatem et honorem Tegni nostri,-

e el in .expeditione Italica sub prsedecessorenostro im-

peratore Lothario, ot in nostra ad regiam gloriamordinatione, saiis euituit. Ejusdem itaque abballs

petiiione, cui nihil justum negare volumus, jam di-e ctum Slabulense monaslcrium, cum ornnibus suis

appendiciis, secundum instituta regum Sigeberli,

Dagoberti, Clodovei, etaliorum, nec non imperato-" rum Caroli,-Ludovici, et trium Oitonura, ac divas

recordationis Conradi imperatoris abavi nostri, et

s trium Henrieorum, in nostram tutelam suscipimus,ita videlicet ut nunquam liceat alicui regum vel ini-

s peralorum eamdem abbatiam cum omni inlegritale,et advocatiam omnium possessionum ejus-,ullo alie-nationis modo scindere a regno, vel aliuro ei domi-

num imponere, vel alicui in beneficium aut in con-

a camhium dare; sed semper ad nostram nostrorum-» que successoruni manum et servitium inconvulsa'

stabilitate perraaneal, et liberlale sibi collala paci-

g fice potiatur. Nulluni teloneurn, nullum ponlalicum,nullum transitum el exitum, nullum denique publi-cum terra aquave vecligal, aut pensionem, monaclii

r sive ipsorum homines in nullo regni nostri loco

persolvant. Terminos banni leugse, secundum quodin antiquioribus privilegiis nominali et inseripli.sunt, eum omni immunitate et comitatu suo, sicut

^ hactenus eadem Ecclesia possedit, ita per succe-dentia tempora immobiliter obtineat. Saiieimus

g etiara, praedecessorum uostrorum more, ut Mal-- mundarium cum omnibus suis pertir.enliis, a Sta-

bulensi monaslerio nunquam divellatur, aui sepa-retur, quod jam terlio teniatum est, sedjudicioprincipum legitirae cassalum, el imperatoriis pri-vilegiis finaliter est decisum. fJefunclo igitur per

, successionem abbafe, monachi utriusque loci Sta-bulaus in capitolium concorditer conveniant, Iia-

beantque liherrimam facultatem, secundum sancti

D Benedicti Regularo, eligendi sibi abhatem, ea tamen

prieponderante ralione, ut quia beatus Remaclus

utriusque ecclesise constructor et prinius abbas,t Stabulaus quiescere, et loeum illum Malmundariopro

sua sepultura prseferre voluit, Stabulenses primam; vocem in electione obtineant, et de Stabulensi con-

yeniu, si digna fuerit inventa persona, abbatem eli-

, ganl. Quod si nulla ibidem persona (quod fieri posse) non credimus) inventa fuerit, polius a Malmunda-t riensi conventu, quam ab extraneis abbas eligalur.i Cseterum, si inter se nullam ad hoc officiumperso-; nam aptam invenerint, liceat eis libere dealio quo-i cunque regulari loco, sine contradictione alicujus,> abhatein eligere, et a nohis vel suecessore nostroi legni more invesiitum,. a Leodiensi episcopo, cui.

1475' "

DIPLOMATAYARIA.' ' '

U7Z

uullum servitn genus debet, consecrationem et

monachorum suorum ordinationem accipere. Ad-vocatum a nostra manu accipiat, qui nobis expc-dilionem, et quae ad ipsam perlinet, pro summaet debito sui beneficii faciat^ abbate et suis omnibus

-super hqc quiescente, et nullam pro hoc nohis aut.advoeato redempiionem aul supplementum praeslan-te. Qui a'dvocatus;-si secundum a se advocatum or-dinare voluerit, bannum a nostra nianu- acciperedebebit. Plures autem advocatos in ejusdem abba-tiae curlibus fieri nostro regio banno perpetua cen-sura interdicimus.Qui advocatus," in curtibus et vil-lis .nullum hospitium, nullum placitum, nullam

prorsus exactionem debet .habere, non freda, non,.redhibitiones exigere, non palafridos-tollere, sedomnium rerum et culparum potestas et ordinatio,justitia et utililas penes abbatem et monachos eteos quos ipsi ordinaverint, libere tota consislat.Ubi vero abhas cuni suis ad juslitiani faciendamnon suffecerit, si advocatus petitione abbalis, quiaaliter nunquam dehet, veneriV tertiam portionemde his quss ex Illa duntaxat justitia accrescent, barbebit. Castellum Longiaecum tolo montis corpore,et utrisque vallibus, ad indominicatam abbatis ma-num et potestalem etordinationem cum omnibus be-neficiis et easatis, qui ad custodiam ipsius. castelli

periinent, semper spectare el perlinere decemimus;in cujus valle mercatum el publicas nundinas, dalisad vendendum chirbtecis nostris, auctoritale regiainstituimus. Quidquid eadem ecclesiamunificentia

regum aul imperalorum, vel religiosorum christia-norum largitione oblinuit, tam in fundis quam ec-elesiis et omnibus eorum appendiciis et commodi-

tatibus, sicut hactenus possedit, sive illa quae dein-

ceps juslis modis obtinere poluerit, parva vel ma-

gna, ubicunque locorum fuerint, sub nostrae tuitio-nis potestate immobiliter ei confirmamus, etprseci-pue villam-Tornines, quam a divse memorise impe-ratore Ottbne.praefalseecclesisereddilam Godefridus

Namurcensis comes invaserat, sed a supradicto ab-bate in^uria nostra Colpnisesuper hoe proclamatus,

judicio principum nostrorum, et prseeipue Salico-

ruin, in mauus nostras reddidit et refutavit, nosquein manu ahbatis perprsesenlis privilegii paginamadusus fratrum rielegavimus. Yillam quoque Yilippam

tempore avunculi noslri piss recordationis iropera-

tpris Heinrici injuste ablalam supradicto monaste-

rio reddimus. Yillam Sprimont cum ecclesia et de-

ciinationibus et terris ad ipsam ecclesiam perli-

nenlibus, sicut dux Fredericus pro anima sua ec-

clesise tradidil, in perpetuum confirniamus. Quid-

quid praBdeeessornoster imperator Lotharius prae-nominalo fideii suo el noslro, abbali in -monte Cas-

siuo ad honorem regni remanenti, per-aureambul-lam concessit, nos quoque slahiliter ei concedimus

et confirraamus. Et ut hoc ratum, inconvulsumquein omnia lenipora permaneat, hoc praeceptum sigillinostri impressione et propriae manus insignivimus ;testes quoque.qui adfueruut subter annotari fe-

Acimus, quorum nomina : sunt'ha3C ThedeuvinusSanclse Rufinas cardinalis ;episcopus et aposlolicaesedis legatus,. Arnoldus Coloniensis archiepiscopus.Albero Trevirensis aTcbiepiscopus, -AlberoLeodien-sis episcopus, Andreas Trajectensis episcopus, Eni-brico Werceburgensis episcopus, Warnerus Mona-steriensis episcopus, Udo Osenburgensis episcopus,•Nicholaus Cameracensis episeopus, Waleraunus

dux, Helnricus filius ejus, Wilhelmus comes Pala-

tinus, Godefridus de Ascha qui judicium fecit deTornines f. Godefridus dela Rotza, Ileinricusfraler

ejus, Theodericus judex Aquensis.

Signum Conradi secundi Romanorum regis invi-

.ctissimi.

Ego Arnoldus cancellarius vice sunimi cancellariiB Magunlini scripsi et subscripsi.

Anno Domiriica; Incarnationis 1138 indictione

prima. ,Datum Colonise teitio idus Aprilis. .. -

XII.,

' ' fCharta Wibaldi abbatis.— De reslaurafione Caslelli,

el translatione vitlm Longim.

(Anno4158.)'

In nomine sanctaeet individuseTrinitatis, WIBAL-

DUSDei miseraiione Slabulensis abbas liidignus,suis successoribus , cunctlsque Stabulensis coenobii

fidclibus tam futuris quam prsesentibus.Misericordiaeet miseratiqnum Dei quae a saeculo

sunt reminiscentes, et pro gratia nobis collala Deum

.in omnibus suis beneficiis magnificantes, roirabilem

eum laudamus et praedicamus, qui nos humiles et in-

dignos ad Sfabulensis coenobii fegimen prombvit, et

intra ipsius monaslerii domum investitura regia perbonaememorias dbmnum imperatorem Romanbrum

Lolharium tertium, et sacerdotali benedictione perdomnum Alexandrum Leodiensem episcopum ad ab-

baliae praelat.ionemprovexit. Horum igilur et om-

nium in eadem ecclesia collatorum nobis divinitus

recolentes beneficiorum, honori loci et utiliiati tamfuturae quani praesenti pro noslra capacitate et fa-

cullale diligenter invigilavimus, sed impedienfe m%-lilia temporis et frequentibus regiis serviliis, labo-

ribusque et expensis assidue occupati et fatigati,

0 quantum desideravimus, ad operis efficaciam mini-

me p*erducereyaluifnus. Castellum.Longise, quod ad

tuilionem toiius terrse nostrse ab antecessoribus no-

stris, viris utique prudenlibus et veligionis aedifica-

tum est, et necessariis cuslodibus ac vigiliis, datis-

que multis et magnis possessionibus diligenter or-

dinatum, quoniam fere totum collapsum erat, et

raris inhahitatoribus incblebatur, ,et crescentibiis

super lerram malis et infideliiate hominum, de

proditione timebatur, communi fratrum el hominuin

nostrorum consilid, quamvis opibus impares, lotutn

tamen montis corpus sedificare aggressi sumus,. parlim novainstaurando.partim vetera resarciendo.

In ea itaque montis pafte, qusead aquilonem re-

spicit,. nostris propriis expensis.turrim novam sedi-

i478 APPENDIX AD EPISTOLAS WIBALDI. __7G

ficavimus,' datis pro annuo beneficio c solidis, de-

.diinus eamad servandum Nicholao ministeriali rio-

slro lanquam nostram propriam, nullo prorsus-feodo obligatam, accepto ab ipso per sacramenturo

et obsides sufiicienli securilate, quod ad nostram

voluntalem et jussionem sine dolo et fraude nobis

.eamdem lurrim redderet, nec conlra nostram el suc-

cessorum- nostrorum regulariter ordinatorum vo-

luntaiem, eam aliquahdo retinjsret.Hocquoque.ineisdem conditionibus firmatum est, ut haeres ipsiusaut prohaeres qui in eodem heneficio et cuslodia illi

succederet, de propria familia ecclesiseesset, nec al-

terius conditionis vir aut mulier ad custodiendam

domum illam jure aliquo hapreditatis accederet.

Yerum quoniam solitudo quasdam erat, circa ca-

slellum et sedificia, haec ad necessarium ornatumet mnnilionem et comeatum victualium non suf-

ficiebant, et quia villa, quae Longia dicebalur,

juxta rivi fluenfum longe dispersa, et a caslello

remota ornnium injuriis patebat, visum nobis est

eamdem villanv suh caslello in valle orienlem ver-

sus collocare. sicque nundinis et foro insiituto

castellum decore, munitione, custodia, necessariiscomeatibus adjuvare. Caeterum tota villa bomi-

iiibns nostris aut haereditale aut allodio compe-tehat, comitalu tantum et banno ad nos pertinente,scd et partem montis, et lotam valleni, quasnuncsedificaia' est liaereditaria possessione suam esse

dicebant; uude non roodico 1labore et aliquibusexpensis, omnibus expeditis obstaculis, vallemeum toto montis corpore ab omnium dominalioneet reelamatione absolutam et liberam ad nostramet successorum nostrorum '

manum recepiraus.Sicque dimensa fori platea, quae trecentos fere

pedes babet in longiludine, eljplusquam sexagintain latitudine, positisque quatuor limitibus, reli-

quUro montis et vallis ad habitandum apte disfri-

buimus, impetrata emissione habitaloribus, utcum Iicentia dominorum suorum transmigrarent.Quse onmia privilegio domni nostri inclyli et vi-cloriosissimi Romanorum regis Cuonradi secundiconfirmari Colonias in curia fecimus, acceptisquepro' initiandis banno regio in foro nundinis advendendum suis ehiroteeis. Et ut majori frequen-tia Iocus idem seraper incoleretur, dedimus habi-

latoribus omnem terram, quam vel domibus et

aliis sedificiis,vel horlis, seu aliquo cullura modo

occuparent in aeternanv proprietatem, ut nulluminde censum, nulluni servitium, nullam prorsusjuslitiam alicui hominum pefsolvant; sed libere

possideant_ utantur, fruantur, vendant et com-

mutent, nnllo contradicenle, et quidquam pro hoc

exigente. Quicunque de riostris hominibus qui adaltare priricipale, vel ad alia ecclesiarum nostra-

rum aliaria, vel ad curtes nqstras quae nondumfeodo obligatae sunt, et ad nos quocunque modo

perlinent, ibidem habitaverit,1 liber erit, id est

neque ullum censum, aut redemptionem, nullam

pro defuncta manu juslitiam vel summam, si

A uxorem ad aliam ecclesiam pertinentem babuent,

-exsolvel; nullum glandaticum, nullum leloneum,-aut transitum, aut precariam, vel paratam nobisaut alicui advocato aut vicecomili seu misso regiodabit, scd omni liberlate poliatur. Yerumlamen,si servus alicujus in eodem loco habitare volue-

•rit, omnes consuetudines et justitias suas ei da-

bit, el quascunque possessiones exce-

ptis duntaxat prsescriptis mansis, omnem eisine contradictione exhibebit. Nobis autem et suc-cessoribus nostris et regulariter ordina-

•tis, hsec tanlummodo servitia facient,- hospitianobis et nostris prsesiabunl, domus in quibus

-hospites non erunt nobis prsestabunt, quivero carnes aut panem, seu cervisiam verident,

" credent nobis xn deriarios, et vendilor vini v so-

lidos, ultra quos nobis credere ex justitia nonhabebunt. Ad nullum prorsus ....... nisi prohis quae ad comitatum pertinent, et pro rixa pu-blica pro dolo et fraude et falsitate inmensuris et pOnderfbus manifeste proirijustitia alicui proclamanti, iUata, pro pecuuiaalicui reposcenii negata. Quarum omnium culpa-rum compositjo LXXsolidorum erit, exceplis dua-bus nulli successorum noslrorum liceateamdem villam in feodum dare, aut oppignorare,aut eommutare, aut ullo modo alienare, vel alias

consuetudines, sine consensu fratrum el mini-sterialium nostrorum et ipsorum habilalorum im-

'Q ponere. Quod si quis facere praesumpserit, cujus-cunque sit ordinis aut dignitalis, anathema sit.

Aclum est publice in monaslerio Stabulensinonis Junii, die Dedicalionis eeclesiae, et inter-

posito nostro el omnium fratrum nostrorum mul-

lorumque qui ad idem festum convenerant, sa-eerdotum anatliemaie, confirmatum anno Domi-nicse Incariiationis 1158, qui est primus ordina-tionis domni CHONRADIII Romanorum regis in-victissimi , indiclione prima. Walerano duee

Lolharingiae quse est Mosellanorum, Godefrido de

Rupe advocalo Stabulensi, Friderico de Asca subad--

vocato, qui et ip.ri confirmaverunt, anno nostrseiordinalionis vm. Et ut hoc verius credalur, et

per succedentia tempora ratum inconvulsumque te-D neatur, hanc eamdem chartam"nostro proprio ct

communl Eeclesis. sigillo insigniri fecimus, et fra-trum nostrorum nomina subter adnotavimus.

Signum domni Wibaldi abbalis, Signum War-neri decani. Sign. Ebroini." Sign. Roberti. S.jrn.Cuononis. Sign. Engonis. Sign. Emmonis, Sign.1

Anselmi. Sign. Warneri. Sign. Gisleberti.Tesles sunt de familia Ecclesise, Nicolaus de

Longia el Adelardus frater ejus, Reinerus et He-

I ribrandus de Longia_eastellani, Adelardus et Wi-

] dericus de Yille, Widericus Albus et -Widericiis

Niger de Rona, Balduinus de Loregeis, Arnulfuset Nicolaus de Holdrichamp, Anselmus villicus

Stabulensis, Ebroinus, Gundricus, Erchenbertus,

Erleboldus, et alii roulli Ecclesise filii.

1477 - DIPLOMATAVARIAi , 1478

XIII.

Diploina Alberonisepiscopi Leodiensis. — De posses-sione Turnines aucloritalc pontificia et~regia Sla-bidensi monaslerio restiluta. ' - _

(Anno 1159.)In nomine sanctse et individuse Trinilatis. AL-

BEROdivina prseordinante clementia LeodiensisEcclesiae episcopus, licet indignus, dilecto fratriWIBALDOStabulensis Ecclesise venerahili abbati,suisque successoribus in perpetuum.

Oivicii nqslsi sollicitudo desiderat ut loquentesverilatem cum proximo nostro, "non agamus do-lum in lingua nostra, sed quse vidimus et audi-

vimus, hoc sine ullitis acceptione personse teste-mur. Quocirca calamilati et laborihus StabulensisEcclesise paterno affectu plurimum compatientes, 1

quse de possessione sua Turnines nobis praesen-libus et pro faeultale nostra collaboranlibus ege--rit, praesenti scriplo nostro ad posterorum nostrb-rum memoriam transmiltere euravimus.' Igiturcurn Stabulensis Ecclesia, ex privilegio divae fne-

nioriaeimperaloris Oltonis primi, haheret ne villa

Turnines eidem"monaslerio jure antiquo perti-

nens, ullius prorsus auctqritate personae in be-

neficium dari possel, sed victui et quotidianis

expensis Stabulensium fratrum perpetuo deser-

viret, eumque reclamante fratrum conventu pne-faia viUa contra sacrorum canonum inslituta,concessione quorumdam ahhatunv de praebendafratrum ablala esset, domnus Wibaldus, abbas (Stabulensis avunculum nostrum Namucensem co-

milem Godefridum qui eamdem villam injustehabebat, in curia domui nostri Cuonradi secundiserenissimi Romanorum regis proclamavit, et. prse-nomiuaiam villam judicio curiae reccpit. Aliquantovero plus tempore germanus noster EustachiusLeodii advocatus saspefalam villam Turnines pervim oecupavit, hoc scilicet rationis praetendens,quod Wigerus de Woronna, cujus filiam uxorem

duxerat, a praedicto avunculo nostro Namucense

comite, eamdem villam in beneficium acceperat.Verumtamen nos, evidenlis justilias ratione com-

moti, tum ex admonitione reverentissimi Patris

nostri papas Innoeentii et jussione" piissimi regisnostri Cuonradi secundi,annitentibus sedulo pro ]Stabulensi EcclesiaJdomno metropolitano Arnoldo

sanctae Coloniensis JScelesiae archiepiscopo, nec

non Alberone Trevirensi archiepiscopo apostolicsesedis legato, non pepercimus -carni et sanguini,sed eo usque fratrem nostrum ecclesiastica aucto-

rilate coegimus, ut villam Turnines cum omni-

bus inde ablatis Stabulensi monasterio restitueret,facta insuper coram nobis promissione, .quod de

eodem bono miilam deinceps violenliam inferret.

Quod nos episcopali banno nostro firmavimus, et

petitione fratrum nostrorum majoris Ecclesias

(220) Similem chartam eadem continentem dede-runt Fredericus, Leodiensis Ecclesisepraepositus ,

A canonicorum per praesenlem paginam memorise

longiori commendavimus.

Huic rei interfuerunt prselati et canonici maj"orisecclesiae, Fredericus praepositus et archidiaconus,.Elberlus archidiaconus et praepositus ecclesiacSan-

,cti Martini, Dodo archidiaconus el praeposilus-San--cti Barlholomaei, Reinerus archidiaconus et praepo-situs Sancti Pauli, Alexander archidiaconus et cu-

stos, Joannes archidiaconus el praepositus in Ecbe,Reinzo dccanus et- abbas civilatis, Elbertus abbas

Sancti Jacobi,' Wazelinus ahbas Sancti Laure.ntii,Gislebertiis abbas Sancti Hugberti, Theodericus ab-

bas Walciodorensis, Waltherus Flonensis abbas :

inlerfuit etiam confrater noster Albero Yirdunensis

episcopus,.et-Odo abbas Sancti Remigii Remensis :B nobiles et liberi homines, comes Lamhertus, Hein-

-ricus du Rupe, Ebaldus de Florines, Wilhelmus de

Cimaco, Stheplianus de Meanz, Gozuinus de Falco-

riismonte, et alii multi.

Actum est hoc publice Leodii in eapiiolio SanctasMarise Sanclique Lamberti, anno Dominicse Incar-nationis 1159, indictione m, regnante dohinoCuon-rado II, anno rcni eius n ordinationis autem no--strseII (220).

XIY,

Diploma Conradi II imperaloris Wibaldo abbaticoncessum.— Varia Slabulensis thonasierii vrivi-legia confirmat.

(Anno 1140.)

£ ln nomine sanctse et inviduse Trinilatis., CUOK-RADUSII, divina favente clementia Romanorumrex.

Si fidelium nostrorum justas et honestas petiiio--nes clemenief exaudimus, et Dei omriipotenlis' gra-tiam, qui pauperem facit et ditat, humiliat et subli •

mat, nobis conciliamus, et ifidelium nostrorumbenevolentiam et devotionem circa nos vehementiusexciiamus. Proinde notum facimus omnibus fideli-bus Chrisliet noslris, videlicet tam fuluris quampraesentibus, qualiter fidelis et charissimus nostervenerabilis abbas Sfabulensis Ecclesise Wibaldus,cujus studium et labor jarapridem in nostro et reguiservilio fideliter enituit, no.tram praesentiam lacry-mabiliter adiit, conquerens inter alias moleslias,

rj quas in revelanda ecclesia sua, quaediu rnultumquecorruerat, patiebatur, hoc sibi plurimum nocerc,

quod minisleriales sui, cuftium suarunf ministeria,id est judiciarias et villicationes per feodivm ethaereditario jure vellent oblinere. Unde fiebat utordinalio abbatis el pra-positorum inefficax e.sset,et,coloni ecclesiae ad inopiam rediigerenfur. Com-muni ilaque principum nostrorum et generalis curiae

nostrae, quae Leodii celebrabatur, consilio, obtenlu'etiam ejusdem venerabilis abbatis Wibaldi, judicari

; fecimus, quod nullus judex, qui vulgo scultetus dici-i tur, nullus villicus qui vulgafiter maj"or vocatur,

Reinzo decanus, et totum capitulum : qtiam proindeedere supervacaneurn ducimus.

1479 APPENDIXAD EPISTOLAS WIBALDI. 1480

ministerium suum diulius babere et relinere A

valeat, nisi quandiu cum gratia abbatis deservire

queat, sed quoticsCuiique j'ussus fuerit rcddere, -

sine contradiclione reddat, nec filius. post obitum

.patris per haereditatem repelat, sane ut a nobis,

ilemque a prsedecessoribus nostris saepefalum est,

hoc perpetua stabilitaie Stabulensi Ecclesise conce-

dimus et confirraamus, ut nullo unquam temporeeadem abbatia in beneficium aut concambium ali-

c.ui omnino personae donetur, sed in defensione et

ordinatione et mundiburgio regum vel iniperatorum

semper consistens, propria et antiqua libertate po-

liatur, nulli monalium servitium aut subjeclionem,nisi nobis, nostrisque successoribus regibus videli-

cet vel imperatoribus unquam prsestitura. Habeant

autem monachi liberam facultatcm eligcndi quem-

<Cunquevpluerinl abbatem,secundiira regulara San-

cti Benedicti, ita vidclicet ut monachis Malmunda-

riensibus in capitolium Siabulaus convenientibus,Slabulenses primam in consilio et electione vocem

et auctoriiatem obtineani, elcx Slabulensi conventu,si digna fuerit inventa persona, priucipaliter et sitie

contradictioneMalmundariensium, eligant. Hocquo-

que immobiliier statuimus, ul Malmundarium nun-

quam a Stabulaus separelur, sed sicut a principiofactum esl, subjeelunvvelul suo majori Malmunda-

rium, ab uno abbate inseparabililerregatur. Et quo-niam advocatorum violenla rapacitas niultis datis

indiciis ac privilegiis, vix exerceri polest, Stabu-

lensi Ecclesitestabili lirraitate concedimus et pr_sei-£pimus ut advocatus in curlibus ejusdem ecelesise,sive in minislerialibus, vel in tota familia, nullam

jusfstiam, nullum placilum, nulliim bospiiium, nul-

lara precariam, nullam prorsus exactionem vel ser-

vitium habeat, sed omnis justi.ia, oranes lites, om-

nis causarum et placi.orum ulilitas ad abbalem, et

ubi ipse voluerit, perlineat. Si vero per se abbas,aut per suos aliquid corrigere nou potuerit, ad in-vitalionem abbatis advocatus sine mora vel contra-dictione veniat, et tertiam partem de his, quse exilla duntaxat juslilia accreverit, accipiat. Advocatus

expedilionem et arma pro summa et debito sui be-

neficii nobis successoribusque nostris procuret,abbate et ministerialibus el tota familia, atque om-nibus ej'usdem ecclesise posscssionibus super hoc I

liberis, et nullum nobis vel advocato supplemenlumprseslanlibus. Hoc quoque quod praedecessornoster

imperalor Lotharius III de servitio StahulensisEcclesise diffinivit, et per auream bullam confirma-

vit, nos immobiliter slaiuimus,i ut nusquam loco-rum nisi Aquisgrani servitium solvat, ubi post sin-

gulas messes, si illuc venerimus, viginti marcas

argenti, vel viginti marcarum servitium exbibercdebebit. Porro in ipsis ministeriis vel in villis admonaslerium pertinenlibus, xxx marcas aut xxxmarcarum servitium prsestabit. Cum autem serviet

abbas, unaquaequematrix ecclesia, quae sui j'uris etordinalionis est, solvetquinque solidos»et unusquis-que mansus duoJecim denarios ejus monetse,quaein

A comitatu illo datur, ubi possessiones sitss sunt, nul-

lis ecclesiis, nullis mansis, pro aliquo pacto aut- beneficio, aut vadimonio, ab hac pensione immu-

nibus : non enim iegni servitium aliquo alienalio-

,nis modo obligari vel relardari potest aut debet.

Castellum Longiaecum oppido, quod idem venera-

bilis abbas Wibaldus sub monte conslruxit, ad ahba-

iis nianum ct potestalem in perpetuum pertinere

decernimus, ila videlicet, ut advocatus nullam justi-

tiam, vel potestatem, sive mansionem illic habeat,nec liceat ulli ahbatum inde quidquam in beneficio,

-vel concambio, vel praeslaria, vel pignore, alicui

mortalium concedere. Terminos banui leugae,sicut

•inanliquis privilegiis contiiientur, raia possessioneconfirniamus, ut nullus dux aut raarchio, nullus

eomes aut vicecomes, nulla ssecuiaris vel ocelesia-

siica magna parvave persona, in eis aliquam pote-statem vel justitiam sive judiclum exerceat, nulla

persona quaeibidem habilet, alium quam abbatem

dominum babeat, nec pro imparibus nupliis, aut

pro sanguinis effusione, vel pro defuncla manu, alii

nisi abbali respondeai. Possessiones, quas proximisdecem annis quiete possedit, cum omni sua inte-

gritate et usu, praefataeStabulensi Ecclesiseconfir-

mamus. Et uthoc ratum inconvulsumque per omnia

tempora maneat, prseceptumhoc conscribi et sigillonostro insigniri prsecepimus, manuque propria, utinfra apparet, corroboravimus.

Huic etiam nostrae confirmationi lestes idoneos

Q adhibuimus, quorum nomina haecsunt: Adelbertus

Maguntinus archiepiscopus, Albero Trevivensis ar-i chiepiscopus apostolicsesedis legatus, Albero Leo-

diensis episcopus, Stephanus Melensis episcopus,

Sigefridus Spirensis episcopus, Bucco Wormacen-sis episcopus, Embrico Wlrceburgensis episcopus,

t UdoCicensis episcophs, Bernardus Pathelbrunnen-

, sis episcopus, Udo Osnabrugensis episcopus, Fri-dericus Suvevorum dux et Alsatiae,Adelberlus dux

Saxonise, Godefridus dux Lovaniensis, Wilhelmus: comes Palatinus, Hermannus roarchio, Tihaldus> marchio de Yoborch, Gebehardus comes de Sulce-

bach, Ileinricus comes Namucensis.

, Signum domni Cuonradi secundiRomanorumregisihviciissimi.

: D Ego Arnoldus canceUarius vice Adelberti Mogun-i tini arcbiepiscopi et archicancellarii recognovi.. Anno Dominicse Inearnationis 1140 indictionei terlia, regnante Cuonrado Roinanorum rege secun-

do, anno vero regni ejus secundo.- Data Wormaciaev Idus Februarii, in Cbristo fe-liciter. Amen.

, XV.

; Diploma Arnoldi arcliiepiscopiColoniensisWibaldo, abbali coiicessum.— Decitnas novalium in vilta

Bullinga ei el suis successoribusin generali synodoi concedit.t - (Anno 1140.)t In nomine sanctaeet individussTrinitatis, ARNOL-- DUS,Dei miseratione sanctse Coloniehsis EcclesiasI archiepiscopus, WIBALBIStabulensi abbali, suisque

1481 - - DIPLOIIATA YARIA.'

1482

successoribus regulariter substituendis in perpfi- A

tuum."

. Sicut in Ecclesia Dei ipsius vocatione ac miseri-

cordia superioremolocum oblinere cernimur, ita fra-

trum nqslrorum et pauperum curam. propensius

gerere debemus, quatenus^ea quae juste" ordinata

sunt, in suo _statu conserventur, quaeyero aliqua- cx parte lai_efactala fuerint, in antiquae dignitatisrobur, Deo auclofe, reformentur. Quoeirca noverit

' omnium fidelium Dei tam fnlurorum -quam praesen-'tium induslria,"quod venefabilis filius nqsler Wibal-

dus Slahulensis abbas, in synodum generalem, qiiamReo prasstante Coloniaecelebfavimus.veniejis, con-

qriestus est Tiobis, quod- in villa; nomine Bullinga,cujus ecclesia ~ad ipsum perthiet,' cblpiii oniissis

agris, silvaii slirpare, et ex ea uberes fructus ca-

pere jamdudurri cospissent, etquamvis ej'us ulilitatis

quasex.pastu porcoriim in^eademsilva-cblligalurdeciniatio, ad ipsum abbatem sine ullius contradi-ctione perlineal, annonae.tamen decimatio ad eccle-«iam Bullingam el abbatem pertinebat, eorumdem

. novalium deeimatio qhantacunqueesset, jure .ad

praedictam ecclesiam et abbatem pertinefet, Quod"ut per oninia lempora^ab orrinibus "conservetur, de-dimus tibi, reverende abba Wibalde, et jier le luissiiccessoribus in perpeluum, justo judicio decima-

"tioneni-oranium quse ex novalibus praescriplae silvae

proverierint, ut eam luis luorumque monachorumusibus totamxbaples, ac legitime pbssideas, ita vi-delicet- ut nullo alienatio.nis mbdo, alicui unquam (personae"per te vel per tuos suecessores obligelur,sed necessilatibus Deo famularitium jugiler deser-viat. Deciiuas eliam, quae"Ecclesiae tiias a praedeces-"sore ribslrb felicis memoriaeHeriberto archiepiscopq.-collalae' ct «onfirriiatae sunt, prsesen.tis- auctoritate

paginaeFlcclesiaetuae, tibi et successbribus tuis con-lirmamus. Si quis sane contra hane riostram con-

;stitutionem sciens agere praesumpserit,~sI.eonimo-nltuserrorem suum cito non.coffexerit,-terrihilein_anctorum apostolorum Petri et Pauli indignalionemet nostranf alque successqrum nbstrorum cum ma-ledietibrie exconiniunicatioriem-incurrat, -

Testes "sunt "quiaffuerunt,""Arnqldus'maj*bris.e"c-clesiae praspbsiius,' Waltherus decaiius. -Gerardus,Bonnensis prsepositus et archidiacohus, Herimanrius I

Sanctensispraepositus et archidiaeonus, Bruno pras--positus de Sancto Gereone, Thiebaldus praepositus"Sancti Severini," Wilelmus prapositus de Sancta

"

¥aTia ad^radus, ejusdem decaniae decanus, Berno

praepqsilus de.-Sancto Cuniberto, Tlieqdericus prae-positusde Sanctis Apostolis, Beringerus praepqsiiusde Sancto Andrea, Fredericus praeposilus de SanctQ

Georgio,Gerardusabbasj(221) de SancloPantaleone,.Rodulfus abbas (222-23) Tuiiierisis, Amelius'abbas -

(224) BrunwUlariensis,' Theodeficus abbas de (225)

(221) Grdinis S, Benedicti in ipsa. civilate Colo-nieiisi. ''.

" " ' -_ - - ,.--:'

-.(222-25)OrdinisitetriS.-Benedictieitra civitatem.Bdaitei;am_Rh"eniripam.

",,-/ '"- '

A Campis, Fulcoldus decanus de Sanctq Cuniberto, Ro-bertus decanus de Sancto GereoneiFulcuinusdeeaiuisde Saucta Maria ad Gradus, Obertus'magister scho»-larinri ecdesiae-SanctiiPelri, Joannes secundus ina-

gisler in eadem ecclesia,-Godinus.scholasticus -ds

Sancto-Gereone, Rerengerus scolasticus "de SanctaMafia ad Gradus. - _ - -

,Actu.m est Cblonia. publice in majpri -ecclesia, -

anhb J)ominicae Incarnatipnis I140,"indietione "ter-

tia, regnanteCuonrado Rpmanbrum rege secundo,

regni"sui tertio. - - "\

, . , - "- -xvi;._- --

~

Diploma Arnotdi archiepiscopi ColoniensisWibaldo- abbati concessum. — De auctorildte el polestale

abbdlis Stabulensis in Malmundarienses monttchos.K

_ (Anno'il40,)' '

_ .'n nomine sanctae et individuae Tiinilatis. ARS)L-

ius -divina prseordinante clemenlia sarictae Cclo-

niensis Ecclesiaearchiepiscopus, dilectb filip c-tlra«tri WnsALDOSlabulensis Ecclesise y.enerabiliabbjii,

tuisque successoribus in perpetuum.""Sicut Ecclesia proprias res -amittere non debet;" ita eam rapacitatis ardore-alienas invadere non

bpoftet. Et quia scriptum est: Beati pacifici, quo-niatn filii Dei vocabunlur (Matlh. v); nos-ad pace.mEcclesiarum Teformandam et conservandam pasto*ralis .curaesollicitudo admonet. Itaque, charissimi*

Tiqbisfrater abba Wibalde,' secundum scriptum fe-licis inemorise anleccssorisnosiri Frederici "archie-

n plscopi,.quod prasdecessori iuo Cuononi abbati co.I- .latuni est, illam velerem dissensionis materiam, qna.diu niultumque cosnobiumtuum, Slabulense vjdeli-

cet, cui, Deo auclore, regulariter pra^es, et MaKmundariense monasterium, quod eidem a- primafiiridatibne conjunclum est.rvexavit, radicitus"rese-<eare volentes,'consliluimus et sacra ponlificali au-ctoritale' confirmamus, ut Malmundarium, quod innostra quidem parbehia

- silunf est,. nunquama Stabulensi ecenobio separetur, sed ab uno serri-

per abbate sine eujuslibet^personse contradictiorie

regatur, et una sempefabbatia et sil et nominetur.."Defu.nctovero per successionem abbate, el eo, ubi

vivensordinaverit, sepulto, utriusque locr mona-chi Stabulaus in capitoliunf conveniant, _etcum li-

D bera eligendi faculiate omnium-praeUbato assensu-et conniventia, summa electionis auctoritas et prima -

vox penes Stabulenses habeatur, et dejsadejn Eccle-" sia persona idonea, si inventa fuerit, assumatur;

'

-hoc enim et appstolicaesedis p.rivilegia, et impera-tofum ac regum plurima prsecepta Ecclesise Siabu-

'lensi.concessa declarant., Sic igiiur electum abba-

lem Leodiensis episcopus,- adquem pertinet sine

nostfa vel suecessorum nostrorum contradictibne,-. rieriedicat, et ei euram animarum ex more injun-

gat, habeatque ordinatus plenam potestatem ordi-

(224) Ordinis S. Benedicti, quod monasteriumduabus a Colonia horis distat.• (22S) .Ordinis Cisfercierisis et plurium in Ger-,

mania moriasteriofumPatris.- - ;PATROI. CLXXXIX, - .. __

'Wl

14S5 APPENDIX AD EPISTOLAS WIBALDI. 14S4

nandi, riutriendi-, transferendi Malmundarienses A

rnonaehos, nec ullus successorum nostrorum obe-

dientiam vcl subjectionem ab abbate exigat, sed

tanf Malmundarii quam in aliis parochiae nostrselo-

cis sibi pertinehllbus missas licenter celebret, nec

ad synodum nostram, nisi forte ab aliquo pulsatus

fuerit, venire cogatur, et decimationes ecclesiarum

Malmundarii, Amblavse, Aldendorp et Bullingejilaliarum quas justis modis acquisierit, in suos et

fratrum suorum usus libere possideat. Nullus arcbi-

diaconus, nullus decanus vel arcbiprcsbyter, seu

nullus noster in ipso Malmundariensi monasterio

vel iii sedibus clauslri ullam poteslalem vel j'udi-cium exerceat, sed onroiuni fratrum et rerum po-testas, correctio et ordinatio in libera abhatis po-testate consistat.. Quod si quis contra hanc scri-E

pturae paginam sciens venire tentaveril, si admoni-

lus cifo Lnon resipuerit, iram. Dei et sanctofum

apostolorum Petri et Pauli et omnium sanctorum

incurrat, ^t analhenfatis maiediclione perpeluo in-nodetur. Super conservantes autem benedictio Dei

omnipolentis descendat.

Testes sunt qui affiierunt: Arnoldus majoris ec-

clesiae prseposilus, Walterus decanus, Gerardus

Bonnensis.praepositus et archidiaconus, Herimannus

Sanclensis prsepositus et archidiaconus,. Bruno prae-

posilus de Sancto Gereone, Thiebaldus prsepositusecclesise Sancti Severini, Wilhelmus de Sancta Ma-

-ria ad Gradus prasposilus, ejusdem decanise deca-

nus, Berno ps*sepositusde Sanclo Cuniberto, Theo- ,

dericus praepositus de Sanctis apostolis, Berengerus

prsepositus de Sanclo Andrea, Fredericus praeposi-tus de Sancto Georgio, Gerardus abbas de Sancto

Pantaleone, Rodulphus abbas Tuitiensis, Amelius

abbas Bruirwillariensis, Theodericus abbas de

Gampis, [Fulcoldus decanus de Sancto Cuniberto,Roberlus decanus de Sancto Gereone, Berengerussscholasticusde Sancta Maria ad Gradus.

Actum est Coloniae jiublice in majori ecclesia

anno Domihicaeiucarnaiionis 1140, indictione m,

regnarile Cuonrado Romanorum rege II, regni sui

tertio,

XVII.

Charta VYibaldiabbatis, de defectu bovariommin curte Lernou. I

(Annoll40.) ,'

In nominesanctae elindividuseTrinitatis. WIBAL-DUSdivina favent. clemenlia Stabulensis Ecclesiaehumilis miuister, successoribus suis in perpe-tuuro.

Kolum facimus discrelioni veslrse, quod nobis incurte nostra Lernou venlentibus, et de lidelitale

ejusdem curtis admonentibus, et praecipue de de-

fectu bovariorum conquerentibus, quod videlicet ad

curandas vaccas cum ipsarum fructu denuo de curte

(226)HuncWibaldi fratrem conj'iciofuisse Conradiregis cancellarium, qui cum ipso ad Terrae sanctasexpeditionem profeclus est, ut vidimus in Wibaldiepisiolis.

A illa debito jure cogi posset, retuleruut scabini esse

inibi quamdam progeniem , quse jure _ia.fedilarionobis et successoribus nostris deservire in hoc de-beret. Quodaudienles qui ej'us progenici proximiesse videbantur, Ruezelinus videlicet, et Joannes,et Adelardus fratres, el duse sorores eorum Ansbe-ra et Elenburgis in nostram prsesentiam venerunt,obsecranles ut quia inj'ustc ad hoc faciendum etiam

alio tempore nominati ac sollicitaii erant, auditamultorum veritate per saeramentum coraprobala,quod nunquam patres eorum, non atavus, non

avus, non.pater per se yel per suos de bovaria cu-rare debuerunt, eos comprobare nostra sineret au -

ctoritas. Qubd nos per nos el noslros exquirentes,ct veritali inlendentes, evocalis eis juramento ap-

B probare coneessimus. Juraverunt igitur prasdicfiviri quod praemisimus, videlicef quodnec parenteseorum, nec ipsi, nec ipsorum successio ejus legisessent, ut de hovaria nostra curare, nisi sponte vcl-

lent, deberent. Quod nos judicio hbminum et scabi-norum nostrorum, ejusdem eurtis et Stabulaus con-

firniantes, praeseiili paginae mandari et sigillonq-stro insigniri, testes quoque qui affuerunt subscribi'

fecimus, ne quis unquam per succedentia temporaeos ab bac sua lege temeraria prsssumpiione infrin- -

, gere audeat.

Actum esl piiblice in domo nostra Stabulenseanno Dominicse Incarnationis 1140, indictione m,

regnante domno Cuonrado II Romanorum rege in-

P victissimo, Alberone II in-Leodio prsesule, ordinatio-nis autem nostrse anno ix.

Nomina eorum qui affuerunt baec sunt. Arnulfus

cantor, Gislebenus custos, Erleboldus frater et ca-

pellanus nosler; de laicis, Anselmus villicus, Ade-lardus fraler ej'us,Erchenbertus (226) frater noster,Adelardus ivillicus de Lernou : De scabinis, Gisle-

i nus, Hartuinus, Roberlus et Lyelberlus, feliciterAmen.

XVIII.

Epislola Cmleslini papm II ad archiepiscopum, cle-rum, et poputum Leodiensem.— Confirmat lalamab eis excommunicaiionis sententiam contra infes-'tatores tnonasterii Stabulensis , horlalurque utdislraciiones bonorum a Poppone 11 faclas resti-tui curent etc.

(Anno 1145;)""

.

COELESTINUSepiscopus, servus servorum Dei, ve-

, ncrabili fratri (227) AD. episcopo,' et dilectis filiisclero et populo Leodiensi, salutem et apostolicambenedictionem.

t Gratum nobis est, elc. Vide in CmleslinoII, Pa-'

, trologim tom. CLXXIX, sub num. 20.

XIX.-

Prhilegium Cmteslini li papm Wibaldo abbati con-: cessum.— Monasterium Slabulense sub sedis apo-

i (227) Adalberoni hujus nominis II, filio comiiisi Gueldrise, qui ex primicerio Melensi anno, 1156

electus est episcopus Leodiensis, praefuitque ad1146. ;

1485"

-"". DIPLOMATA VARIA. liSS

stolicmproteeltone suscipil, ,ac varia illius privile-gia el immuniiates ionfirmat.

(Anno 1145.)

CoELESfiNtjsepiscopus, servus servoriim -Dei, di-lectis filiis WIBALDOStabulensi abbati ej'usque fra-

tribus, tam prsesenlibus quamiuturis regularem vi-tam professis in perpetuum. - "

.'

Apostolici.moderaminis «lementlae elc. Vide .ubi

supra sub nufh. 21.

- '." - XX. . .' "

PrivilegiumLucii papm III pro moiiasferio- - , Slabulensi, •

' '- . (Anno 1144.)'

_"

Lucius episcopus, etc.' --• "

Apostolici moderaminis, etc. -Yide in Lucio Pa-

Irologimtom. CLXXIX, sub nunt. <37.

-XXI. - '_

Prmceptum (228) Conradi Romanorum regis secuhdia Yfibaldo Slabulensi abbale impetrdtum pro mo-nasterio Reinehusano. . -

" - - -" vAnno 4144.)

, Innomine.'... CONRADTJSdivina clementia Roma-

Borum rex secundus....

Nolum esse voiumus, reverende abbas Reinharde

Reihehusensis coenobii, quodnos oh inlerventuro et

pttitionem eharissiml ac fidelissimi nostri Wibaldi

venerabilis abbatis Stabulensis^ cuj'iis lu eruditor et

magisler fuisti, regise majeslatis privilegio confir-

mamus libertatem et imraunitatem prsedicto"loco

luo....et omnibus-possessionibus, quae lama-comi-

le Conrado quam. a fratre ipsius Udone Hildene-

sheimensi quondam episcopo, qui ejusdem venera-

bilis coenobiiprimi constructores fuere, nec non ab

inclyiserecordafionis Herimanno, patriae comite, vel

eliam ab Eilika abbaiissa-, Beairice quoque comf-

tissa, seu ab aliisChrislf fidelibus... collatae sunt.

Decernimus itaque ul praenominatus venerabilis lo-

cus Reinehuse cum omnibus sibi appendentibus ac

omnifunctione publica ef vectigalibus regni liber

sitet absolufus.... Dedimus etiam tihi potestalemmercatum in eodein loco babendl, publicas nundi-

nas irisliinendi, percussuram monefas ordinandi,teloneum sumendj,- hoc scilicef rationis tenbre, ut,

quidquid ex praedictis rebus utilitalis vel cdmposi-tionis accreverit, in usus fratrum Deo servientium,

(328) Hiijus instrumerili menlioneriifecitReinhar-dus in opusculo de fundatione sui monasterii Reine-Iisisensis a Libnitio edito lom. I Scriptorum rcrumBrunswic p. 705. Dominus Conradus Romanorumrex secundus, .inquit, monete pefcussuram,- teloniiusum, nundinarum inslilulionem, immunitaiem tno-nasterio meocohtulit. Verumtamen in Itis plus delri-jnenli quam _emolumentiaccepi. Haec ille, e quibusconjicimus ^.puseulum illud scriptum fuisse postannum 1144. Si scriplum supponatur anno 1146 vel

sequenli, creatus fuit abbas Reincliusensis anno1126 vel 1127, scripsit quippe regiminis sui anno vi-

gesimo, nti ipse.ibidein irisinual his verbis -: Hilde-nesheimenses etiam fraires tnei amicissimi dondtio-,-nein,~quum Elikd abbaiissa conlulit, revocare volen-tes, mihi

'decrepito_cl pauperi, ut aiunt,'parcixht'.':

A ct pauperum et peregrinorum omnimodis cedat.

Et ut haeerata omni tempore permaneant, prsesen-. tis praecepti paginam sigilli nostri impresssione com-inuniri jussiriins. - " : .

Testesque qui affuefunt, suhter- nofari fecimus,quorum nomina hsec sunt : Heriricus Mogunlinusarchiepiscopus. Bueo Wormatiensis episcbpus, Wi-

gerus Brarideburgensis episcopus, Wibaldus Stabii-lensis abbas, Heinricus Hersfeldensis abbas, Cohra-

, dus Helmwardishusensis abbas, Adelbertus marcbiode Brandeburg, Comes Herimahnusde Winzenburget fraler ejus Henricus, Ludovicus Laudgravius "de

- •Tyring. ."Anno Do&inicse Incarnationis 1144, ~indict. vu

regnante dqriino Clonrado, Romanorum rege secun

do, annp vero. regni ejus septiino. Data apud -Her-sreldam SVH Kal. , Noyembris in Christo feliciter.Amen".

Signum Domini Conradi secundi Romanorum re-

gis invictissithi,

Ego Arnoldus cancellarius vice HenviciMogunliniarchiepiscopi et archicanceljarii recognovi.

"",

-Infra pendet sigillum. Conradi in solio -regallse

denfis cuni hac inscriptione : CONRADUSROMANORCMREXII.

xxn.

Privilcgium Eugenii pdpm III pro momsterioSlabulensi.

(Anno 1146.)

£>' Euj-ENfus,elcf _

Aposlolici moderaminis, elc. Vide in Eugenio III_^ddan. 1153.

,"

xxiii.

Lilterm Monaclwrum Stabulensis monasterii ad Wi-batdum abbatem. — Ipsi concedunl ad vilam Bo-viniacum el Germiniacum villas, eliamsi desinereleorum esse abbas. ~

(Anno 1146.)'

• ,' '

in nomine sanclse et individuae Trinitatis. Reve-rendo Pairisuo et domno WIBALDO,venerabili Sta-bulen&is E.cclesiae abbati, tota ejusdqm ccenobii

congregatio in perpeluum.Sicut necessarium eslea quaja potenlioribus tra -

duntur firmis privilegiorum monimentis roboran,D ita uihilomihus «onslal esseulillimum, si vel quod

a subdilis suis praelatis aut maj"oribus conceditur

Quod ego cum omni graliarum actione libentissimesuscipio, et obsequio meo id mereri slttdeo. Sed fru-slra nunc primumid nituntur,' quia ReinehusensisEcclesia hoc ante meunv introitum viginti annis, ettoiidem ex tunc sine interruplione, justo litulo, etbona fide,_quieiepossedit. At ves*ocura esset decs*e-pitus anno 1146, aetatis certe jam erat provechcarinoll26,idqueipse confirrnal eodem in opusculo :Quia vero a pritno tempore memvillicalionis,.innuli,senio et auxiiio sum desiilulus. Poiuit itaque ssihinitium hujus s__culie monasterio Helnvwardisebu-sen.. "ubi-religionem professus fuerat, si fides sit

. Hbfapi.nq.,accersirifut scliolas Stabulensium rege-*ret, uti .^libi.diximus. Yide supra epistol. ipsiusRemhar.di_.coi.115S.,,- , , , t (

5487 - APPENDIX AD EPISTOLAS WIBALDI. 4483

certis qulbusdam signorum attestaiionibus, confir-

metur, nonquod viri religiosi sua unqnam concessa

immularevelint vel debeant, sed ne posterorum obli--vio aut ignorantia praedecessorum suorum instituta

tempore aliquo immutare praesumal, Notum itaque•volumus tam futuris quam prassentibus Eeclesias

aioslrae fralribus quod duo prsedia nostra, scilicet

sBoviniacumalque Germiniacum, jam a longis retro

*emporibus non solum nobis inulilia, sed etiam

.gravissimis sumptibus damnosa, libi, reverende

Paler.Wibalde, unanimi consensu et eoncordi bene-

volenfia in perpetuum concessimus, ita videlicet, ut

loto vitae tuse tempore in quocunque stalu sis, id

est, sive ad aliam sedem promovearis, sive a nostro

(quod absit) regimine liber fueris, et, ul absolute

dicamus, sive abbas diearis vel non, iisdem prsediiscum omnibus perlinentiis suis et fructu libere

deinceps ularis ac fruaris,. nullum.inde nobis debi-

tum porsolvens, ac defectunr supplcns, quin poliusomnia ad te lanquam ad proprium possessorem et

doroinum conferantur. Ellicet de lua fide et pio

•erganos et noslra desiderio niliil unquaro dubilave-

rimus, taroen ad propositse caulelae ampliorem•isollieitudinem ante orania et super omnia observari,.a te voluraus, et Omnino inlcrdicimus, ne unquam

ipsas possessiones aut praedia distrahere, alienare,

•oppignorare, vel deteriorare libi liceat, neque ibi-

dem aiiquando homines alterius professionis vel

ordinls conslituere, vel Ioeum ad habitandum con-

cedere, sed, te vita deeedenle, libere cum bmni

integrilate sua omnibusque acquisilis et in jusatque ordinalionem noslram, sive successorum

nostrorum, fratrum videlicethujus Ecclesiae, rcver-

tentur, Boviniacum scilicet in roanum Vestiarii, ad

quam prius pertinebaf, Germiniacum vero ad ususct dominationem fratrum omnium. Ut autem hujusnoslrae tradilionis confii'matio integra omni vila lua

permaneat, praesentem paginam sigilli Ecclesiaenoslrse impressione insigniri feciraus, et omniumnostrum qui hoc el fecimus, subler annotari feci-mus.

Aclum publice in capitulo Stabulaus anno Do;ni-nicas Incarnationis 1146, indictione ix, regnautedomno Cuonrado, Romanorum rcge secundo, anno

regni ejus ix, ordinationis auiem domini abbalisWIBOLDIxv, in Christo feliciter. Amen.

Ego Robertus prior subscripsi.

Signum Warneri. Signutn Roberti, Radulfi, Etn-

monis, Anselmi, Heinrici, Gisleberti, Ililliui.

XXIV.Liiterce Wibaidi abbatis de Ecclesim de Comblenz

decimalione Radulfo de Comblem ad vitamdata.

(Auno H46.)In nomine sanctae etindi.iduse Trinitatis, Wi-

BALDUSDei gralia Stabulensis ahbas suecessoribus

su.is in perpetuum.Utiliter mullum et provide eonscrihuntur ea quae

a nohis de possessionibus monasterii noslri gerun-

A tur, ut videlicet reditus et possessiones statuto

tempore sine<liminutione solvanlur, el In singulisquibusque rebus, quid qua utiliiale poscente, vel

qua necessitate cogeute actum sit, a posteris no-

stris non ignoretur. Noverint igitur omnes Ecclesias

nostras nostrique fideles quod decimatio Ecclesia?de Comblenz, quse ad vesliarium fratrum nostro-rum Malmundarii pertinet, data fuit a prsedecesso-ribus nostris in pactum pro sex libris Leodiensis

monelse, exinde per sirigulos annos persolvendis,sicque Macbarius de Semaces possedit eani postWarnerum palrem suum usque in finein vitaesuse.

Quo defuncto, voluimus ipsam decimationem quo-~niam damnose locata erat, ad commodum fratrum

per manum nostram ordinare. Caelerum propterB malitiam temporis quse in diebus nosiris nimium

superabundavit, et propter eonslitulioneni pactinostris prsedeeessoribus confirmati, hoc ad effeclum

perducere non valenles, parali fuimus reddere prsc-fatam decimatioiiem sub prsedicta pensione Nicolao

praenoininati Macharii filio. Verum ipse, acceplanon parva pecunia a Radulfo de Comblentz, volenset sponte sua designavit in manu .nostra, et abdi-canda exfestucavit hoc quod ha3reditarium ei a pa-tre in cjusdem dccimationis paclo fueiat. Nos igi-lur acceptis ab eodem Radulfo vi libris denariq-rum, qui sicut apud nos omnium paclorum justitiaest, nobis pro cognilione propriefarii juris nostii,et pro inveslilura possessionis suse sub paclo dati

sunt, concessimus ac dedimus eidem Radulfo, ctuxori ejus Idseomnem decimalionem de Ecclcsiade Comblenz, sicut eam tenuit Warnerus et Maclia-

riiis, sub annua pactione, ita videlicet ut in Domi-nica qusediem sacram Penieeosten proxime prsece-dil vi libras dcnariorum Leodiensis monetse persol-vant, el quandiu ambo vixerint, censumque pras-diclum villico de Comblenz per singulos annos prse-fixa die solverinl absque ullius inquietatione possi-

-deani. Defunclis vero utrisque, nullus eamdem pos-sessionem obtinebit, nisi uxorcm de ministerialibusEcclcsise habuerit, et sex libras de abbalis investi-tura persolverit. Quod si praenominala die lotumccnsum solvere neglexerint, tunc a villico de Com-

blenz, quicunque pro tempore fuerit, per continuum

D triduum vocaliejusdem curtis indicati,pos"sessionemel jus hssreditalis de caetero sine spe recuperationis

-

amittant. Quod si villicus exigere et indicare super-sederit, non possessor ab ipso abbale vocatus, perministerialesjudicabilur, datis ad singulas vocafio-

nes-parvissimi temporis induciis, scilicet proptervestimenta fratrum emenda, et propter constitutio-nem hujus pacti. Obeunte vero omni possessore,inveslitura in capilolio -Malmundarii dabitur, proqua habebit abbas sex libras denariorum, el fra- '

tres amam vini. .."Actum esl publice.in monasterioMalmundario v

Idus Oelobris inmartyrio Nigasii, Quirini, et Scuvi-

culi, anno ab incarnaiione Domini millesimo cenle-simo quadragesimo sexto, indictione s, annoregni

1-89 _ DIPLOMATAVARIA. 1450

domni CUSRADIregis ix, prsesente domno abbate Wi-

UALDO.,_ -

-H.rjus rei testes sunt, "Alberlus decanus., Ansel-mus praepositus, Erleboldus custos Stabulensis,Bovo portarius, et cseteri fratres. De elericis, Poppo_deSemaces. De laicis, Francho villicus Malmunda-

riensis, Hillinus de Alriniunt, Philippus, Joannes,Alardus de Lernou, Warnerus de Cfesonia, Liel-

berius de-Wallaria, et alii mtilll

. - '_ - XXY. .-

fiiploma ijonmdi Romanorum regis pro monasterioCorbeiensL — Monusleria Keminada et WisbekaCorbeim asserit.' '

;"

(Annoll47.jIn nomlnesanclsa "etindividuas Trinifatis CO.NUA-

DUSd.iviria"favente clementia" Romanorum rex se-

cundus. . '"""-_"

Principalis dignitatis munificgntiam decet bene

de republica merentibus praemia rcpendere, et per

corigruos -honorura gradus provectos casteris in

exemplum, et tanquam bonae spei signum propo-nere.-,Ut tam hi sui laboris emolumenta sine fine"roansura"pefcipianl, quam illi "a simili mercedis

grathfsesevfon ffaudaridos intelligant. Quocirca no-verit omniunf fidelium nostrorum tam futuri quamprassentis temporisinduslria, quoll nbs propitia se-

renitate, fidem, lafiores et corisiantiafn iidelissiminostri nobisqaeeharissimi W-ibaldiCorbeiensis ab-

batis intuentes, tradidimus in perpetuuni Corbeiensi.

monasterio, et eidem qui nunc diyina voeaiione etcommuni atque concordi fratrum eleclione praeest,abbati scilicet Wibaldo, nec lion cunctis successo-ribus ipsius," auctoritate In a.ternum valilura, duofeminarum monasteria Keminade videlicet, et Wis-

beke, et de nostro atque regni jure-, per manum

Hcrimanni Palatini comitis de Rheno; quem ad hocrite peragendum assumpseramus..advocatum, trans-

egimus et fiririavimus super reliquias corporis. S.

Yiti martyris, per aureum donationis nostrae annu-

lum, in poteslatem "ej'usafque dominationem Cor-

heiensis monasterii in manum prasdicti ahbatis Wi-

baldi et Adelberti marchionis de Brandeburch, quivice Herimanni comilis de Winzemburch, Corbeien-

sis monasterii advocali, eamdem dbnaiiohem no-stram seu transactionem suscipiebat, ita videlicet,ut Corbeierisemonasieriuni duo .brsenominata mo-nasteria Keminade scilieet el Wishike cum omnibus

prasdiis, silvis et aquis, tani fbris quam intus, ad

ipsa loca pertinentibus habeat, possideat, ordinet,utatur etservet, sicut tenet sub suo regimine, jurevidelicet proprietario tres abbaliolas, quas fundator

cjiisdem -novaeCorbeiaeLutheyvicusPius magni Ca-rolifilius ad eamdem Corbeiam contulit, scilicet

(2-29)Eresburch, nobile quondam Saxonum eastrum,Meppiam et W7isbike, srine ad pra^fala duo loea

neque miiitia neque ullum^ervitium nobis aul regnode.bebatur. E.tqubniam Corbejensi monasterio tam

A in militia quam in servftio ad honorem regni etd_e-

fensionem sanctae Ecclesiae.dignitas collata est, nos

judicio principum ad coronse nostrse augmentum,.sicut praescriptum est. manere decernimus.

Primam; judicii sententiam dedit Burchardus Ar-

gentinensis episcopus, quem .secutus est Albero-

Trevirensis archiepiscopus,. Anshelmus Havelber-

gensis episcopus, Heinricus Leodrensis -episcopus,

Sifridus Wirzebergensis electus, Frilhericus di:K

Sueviaeet Alsaliae, Herimannus Palalinus comes de

Rheno,- Cbnradus dux de Ceringa, [Cbnrarius mar-

chio de Wilin, Adalbertus marchio de Branden--

burcb, Oltho filius ipsius sequemarchio, Hefiman—

nus filius ej'usdem Adelberti marchionis, Luthewi-

eus comespatrise de Thuringia, Herimannus mar—

H cbio ~deBada, Wernerus comes de" Bathen, Ulhel-

ricus comes de Lenzenljurch, Ulhelricus comes de

Orninga, Heinricus comes de Cazzenelenboge, Mar-

quardus, Sibodo, Tbeodericus comes de Montbe1-

liart, et alii plures, qui tunc adfuere."'

Iloequoquenolumesse-volunius quod venerabi»-

lis Paler noster Eugenius sanctse Romanae Ecolesiav-

summus ponlifex frequerili nos admonitione lam per

suos quara per nostros leg&tos horlatus est ut mo-

riaslefia feniinarum, quae nostfse ditioni, etordina-

lioni in regno noslro specialiter perlinent, iri qui-bus divina religio penitus dilapsa est, regulare et-

reformare dignareriiur., Et quqniam ssepenominata

monasteria Keminada et Wisbike non tain monasle-

ria, sedomnibus- prsetereunlibus vianv in pecca-•^ tis communia, corrigi post niullos labores- non j)e-

tiierunl, el Cbrbeiensi monasterio vicina sunt, tam

ad eorrectionem quam lu proprietatem inibi cbn-

tradidimus-, nullo reclamante, -nisi sanclae regulas

inimicus, et pudiciliae hoslis fuerit invenlus. Auclo-

rilate vero"nostra regia, prasfatis tluabus cellis Ke- -

minade et Wisbike'damus, ac decfelo in perpetuum

valiluro confirmamus eamdcm liberlatem , quam

habet Corbeiense roonasterium, scilicet praifecturam"

urbis, quaevulgo dicitur Rurgban, ea videlicet pri-

vilegii ratione, ut- riullus-dux, nullus marchio, nul-

lus conies, nullns advocatus polestatera habeat exer-

, ceridi judicium in alrio prsedictarum ecclesiarum,

sed qiiidquid praeter jus et sequuma mulis, qui

tam abbaii quarii congregationi obsequio quolidiano- deserviuht,- commissum fuerit, ab abbate,,vel ab eo,

cui ipse mandaverit, corrigatur. £f ut haec omnia

raia el incouvulsa in pefpetuum habeanlur, preece-

ptuni.hocconscribi.ef imaginis nostrse.impressione

insigniri jussimus.-Signum domni GonradLRomanorum regis secundi.

Egb'Arnoldus cancellarius vice Heinrici Moguu-tini arcbiepiscopi et archicancellarii recognovi,.

Actum arino DominicaeIncarnationis 1147, indict;

x, anno vero domni Conradi secundi regis invietis-

simi IX.

Dala Frankenevordin Chrislofeliciter. Amen.

(229) Eresburg dedit Corbeiaj Ludovicus Pius anno 826". Meppiam vero aniio. 854 ex. Annal. Pader-.boin. lib. ii.

«491 . APPENDIX AD EPISTOLAS WIBALDI. 1482' '

XXVI.

Diploma Conradi II.Romanorum regis pro monaste-' rio Corbeiensi.— Ob insignem Wibaldi abbaiis fi-dem et merila Corbeiensiumet Herivordensiumpri-vilegia instaurat.

(Anno 1147.)' '

In nomine sanctse et individuse Trjnitalis, CONRA-

DUS,divina fayenle clemeutia, Romanorum rex se-cundus.

Ad regiae dignitatis munificentiam pertinet, bene*de republica merenlibus virtutum praemia tribuere,ut et ipsi pro suas fidei constantia laboris sui emo-lumenta percipiant, el caeteri ad exsequenda im-

perii munia bonae spei pleni et alacres fiant. Quo-circa noverit omnium fidelium nostrorum tam fu-

turorum, quam praesentis aelatis industria, quod •

noster fideliset charissimusmonasterii, quodNoyaCorbeia dicitur, venerabilis abbas Wibaldus, no-stram clemenliam adiit, petens, ut privilegia Cor-beiensis Ecclesise, cui nunc idem venerabilis abbas

praeesse cognoscitur, innovare et confirmare digna-remur. Cujus religiosaepetilioni, ob insignem ipsiuscirca nos et regnum nobis a Deo concessum fidem,pietatis aurem inclinantes, per prsesentis paginaese-ricm sub regiae majestalis tuitionem ipsum locum,Novam videlicel Corbeiam, cum omnibussibi ta'mintus quam foris pertinentibus assumimus, eumquejierpetua Iibertale donantes, nostra et omnium

principum auctoritate, lege in perpetuum mansura

firmamus, ne prsefatummonasterium, Nova Corbeia,.in potestatem, vel ditionem sive subjectionem ali-

cujus personss seu ecclesiasticae, seu saecularisdi-

gnitatis peraliquam donalionem, seu commulatio-iiem cedat. Sed semper sub ordinatione et defen-

sioneregum vel imperatorum consistat, et libertate,quam hactenus obtinuit, in perpetuum potiatur. Et

quoriiam ab imperatore Lulhewico duo nvonasteriaconstructa sunt, et a nostris praedecessoribus ho-nore-et divifiis aucta, unum videlicet monachorum,quod Nova Corbeia dicilur, ad.normam scilicet Ye-Jeris Corbeiae,Herevordense vero .sanctimonjalium,ad slnrilitudinem Suessionis monaslerii, decretum-

que est ah eis, ut Corbeiensis abbas, quicunque protcmpore fuerit, procurationem agat Herivordeusis

Ecclesise, ita videlicet ut juxta consuetudinem qua '1

ancillarum Dei, congregaiioni t procurari solent?praepositi ex ordine ecclesiastieo tam in disciplinaquam in cunctis negotiis, quse famulseChristi prosexu et professione sua exsequi non possent, ipsa-rum provisor et palronus existeret. Nos quoque prse-decessorum nostrorum vestigia sequentes, confir-mamus et decrelo in aelernum mansuro statuimus,ut omnes persuccessionem Corbeiensis ccenobii ab-bates praescripta procuratione et palrocinio absqueullius contradictione utantur, et servata dignitateabbatissse, in quibus opportanum fnerit, Herevor-

A densi congregalioni assislaut. Conflrmamus etiani

quseprsedecessor noster imperator Luthewicus su-

pradictis monasteriis pro eleemosyna generis sui

tradidit, cellam videlicet, quaevocatur Meppia, cum

decimis et possessionibus"undique ad eam perlinen-libus, et ecclesiam Eresburg, circumque per duas

Saxonicas raslas (250)ad NovamCorbeiam. AdHe-

revordense vero monasterium in episcopalu Osne-

brugensi Ecclesiam Buinidi cum subjeclis sibi ec-

clesiis, in parocbia. Mimiernevoidensi ecclesiam

Reni cum his quae ad eam pertinent ecclesiis, ila

sane, ut decimarum aliorumque redituum proventus' omnes praefatis cederent monasleriis, el ab ipsisvicissim procurarentur subjectae plebes in baptis-male^ in eucharistia, in sepulturis, in confessibne

B peccatorum audienda. El presbyteri, qui principalesEcclesias tenerent, archipresbyterorum officio fun-

gerentur, ad agenda oinnia, qusa solent fieri ab

arcbipresbyieris episcoporum, et cuni episcopi cir-

cationes suas ibi agere deberent, ad eorum man-

sionalica darelur, ut in capitularibus antecessorum

nostrorum praescriptum habetur, videlicet quantum,- salis sit eis dari, et episcopi non plus quserant, nec

cum pluribus veniant, quam ut eis sufiieere pos-sinl. Ne autem in summa debili episcoporum ser-

vitii plus exigeretur, quam opus sit, statuerunt prse-diclarum ecclesiarum episcopi cum consensu syn-odali coram anlecessore nostro Otlone imperalore_ab archiepiseopo Rabano, cseterisque cum eo in syn-

P odo agenlibus, ut denlur ad singulas ecclesias

porci iv valentes singuli denarios xn, aut arietes.

vin tantumdem valenles, porcelli iv, aucaeiv, pullae

vm, situlaexx, demedone, de mellita cervisa xx,de non mellitaLx; panes cxx, de avena modios c,

manipuli DC, essetque in poleslate episcopGfum^ulrum hasc per singulas ccclesias ad unum man-

sionaticum, an ad duo vellent habere. Statuimus

eiiam atque concedimus, juxla decreta praedecesso-rum nostrorum, liberam ulrique loco potestaiem

eligendse de propria congregatione in regimen sui

per futura semper tempora congruae-personae.Etut

uullus judex publicus licentiam in homines ad prse-fatum monaslerium perlinentes ullam judiciariariihabeat exercere polestatem, sed omnis eorum res,

D coram advoealo ipsorum diffmiatur. Et ulj'ustitiam

quseappellatur Burchban nemo sibi usurpare in eo-

dem loco prsesumat, nisi cui potestas ab ej'usdemcosnobii abbate concessa fuerit. Et ut liberi bomines

licentiam habeant praediasua eidemmonasterio con-

ferre, nec quivis judex, aut regia potesias soHlum

debilum, aut publicum vectigal ah eis deincepsex-

torqueat, sed seipsos in proprietatem ipsius Eccle-

siaead j'us ministerialium tradere liceat, et de infimo

ordine, videlicet de litis, aut de eensuariis facere

ministeriales abbas potestatem habeat.

Signum domni Conradi Romanorum regissecundi.

(250. Rasta Saxonica designat certum viarura spatinm, Duo3 aulem leuca3 seu millaria tria rastau.

facianf. nt habet Beda de numerorum divisione.

1495 DIPLOMATAYARIA. 14<J4

Ego Arnoldus cancellarius vice Henrici Mogun-1lini archicancellarii j'ecognovi. Anno Dominic_eIn-

carnationis 1147, indictione x, regnante Conrado

Romanorum rege secundo, anno vero regni ejusdecimo, , .

Datunvapud Frarikenevorde feliciter. Amen.

XXYII. -

DeWinando de Lemburgoexcommunicatg obAllatasStabulcnsi cmnobioinjurias.

(Anno il'48.)

Arino Dominicaeincarnationjs 1548 Winandus de.

Lemburch qui dieebatur de Turri cum suis compU-cibus Stabulensem ecclesiam multis rapinis et prse-dis nfolestaverat, super quo a domno Wibaldo ab-

bate post canqnicam ad satisfaciendum evocalio-

hem anathematis vinculo ihnodatus erat. Oi*diiianle

interim divina clementia et multiplices casus Stabu-

lensis eccle.siaemiserante; [subito idem 'Winandus

ttecessit, necusquam in omni Leodiensi episcopatu,-metu ejusdem domini abbatis et excommunicatio-

nis, christiano more sepeliripotuit, sed ad om-

nium infideliuin superstitum.terrorem, el ad domni

ahbatis cujus industria hoc effecefat, vel ecclesiae

perpetuum munimenlum et honorem", Bailus, quas

juxta Lemburch est, extrst muros eimiterii sepultusest. Cum lamen idem Wiuandus consanguineusdomni Heinrici tunc Leodiensis pontificis esset, vel

quiamagnus erat,, sui sic euro-decessisse non me-

.diocriter- dolenles, cum magna humilitatis instantia,

assumptis .secum duobus riohilibus dominis suis,Heinrico de Rupe, et Heinrico de Lemburch, quo-rum alter,"id est deRupeadvocatus eeclesiseuostrse

erat, ef alterius Heinrici.amitae filius, domnum ab-

balera etecclesiam adeuut, .et.ut recepta composi-tione damnorum morluum suum chrisliana sepul-tura non privarent,

'supplicivsr exorabant. "Post

multimodas igitur supplicatloifes, summa ablato-

rum adc marchas suppulata est, quam summam

duo prasdiclinobiles donino abBati cum suis, quos

postea notahlmus, se daturos vel deservituros pro-pviserunt. Juraverunt prselerea duo dicti.nobiles,

qucd nunquam.deineeps per se vel per "summissam

personam i;i fundis, veiTpossessionibus, vel liber-

tate sua Slabulensem ecclesiam molestarent vel in-

quielarent. Juraverunt idem quidam de familia utro-

rumque et prseterea hommagium domno abbati"W.baldo fecerunt, et fideliiatem domno abbati et

ecclesise juravcrunl, quod deinceps in fundis:yel

posstssionibus ejusdem ecclesise et familiam ubi-

eumque locorum.liberam et intaetarn ab omni inju-sta et indebita vexatione conservarent. Qubd si quieorum hanc sponsloriera temerarie violarent, jura-verunt saepedictiduo nobiles Heinrieus de Lembiirch

et Heinricus de Rupe a .castellis et possessionibussuis aUenare et exturhare, donec ablala ex inlegrorestiluereut, et-de injuria domno abbaliet eeclesise

congrue' satisfaeefenl." -

, XXYIII. - •

lAiierm Wibnldi abbalis de his quce in benefirium

i- A Reinero d,e Rupe a-viul Novam Villam conces-

0"'

(Antio 1148.)'

";

is In noiriine sarictaeel individuae Trinitatis. WIRAI.-

DUS,divina favente clemeritia, Stabulensis abbas suc-

cessoribus in perpetuum. Cum in rebus nobis a Deo

commissis, sive secundurii rationem utilitalis, siveis secundum ueeessitatem dispensationis aliquid ordi-

iiamus aut staluimus, dignum est ul ad posleroruirii memoriamscriplo diligenter transroittamus. 1Unde

e. notum esse volumus omnibus, quod cum multipli-i- cihus et pene inextricabilibus periculis et surnpti-';- bus id elaboravissemus, ut medietas.eorum beiiefi-

i- cibrum quae abbas secundus Poppo sdederat, quaei- nova beneficia dicebantur,,tam" a liberis quara a

,e S lninisterialibus nostris in manus nostras resignarii- delieret, fidelis noster Reinnerus deRupe, qui jua-is riam apud Novam Tillam et sanctum Yilum a iio.

i,- bis lenebat, ad nos •veniens de xxxix solidis, quosi- de novo beneficio apud Novam Yillam babebal xx.

i- solidos in mahus nostras ad usus fratrum Malsnun-

si dariensis ecclesise refutavit, a quo cum adhuc de-

_z xxx solidis, quos in eaderii villa sihgulis annis"ba-

as behaf, medietatem exigeremus, sufficienti testimo-

s nio tam laicorum, quam etiam fratrum nostroruin

is Malmuudarieiisium probavit, patrem suum quon--3l dam E. pro bis xxx solidisxL solidos quos de anti-

.- quissimo beneficio apud Wellines tenebat, ecclesiie

>, Malmundariensi in concambium resignasse. Rursus

., cum de terris scilicet duobus niansis, quos apuil'>- praedictam Novam Villam, etdevn rusticisquos de

as novo etiam beneficio iniia bannum Malmundarien- ,

)- sea. tenere dicenatur, mediam partem habere velle-

i- nius, iiiterventu iUustris ac prseclarf viri ducis Wa-

I- leranni, cuj'us fide et opera tam rios quam praede-3t cessores nostri in ecclesia nostra- saepenumero usi

>- sumus, necnonnobilissimse uxoris suae Juditbse aiim filiiejus Heinrici, qui etiain tam rips quam res eccle->s

'sisenostraeintimo affectudilexerunt el honoraverun t,

)- et praeeipue obsecratione et instantia fralrum

3, hoslrorum llalraundariensium, praelerea etiam re-n spectu servilii ej'usdem'Reinerirqui in omnibus ne-"

cessitalibus nostristam iii persbna sua, quairiini- rebus suis fideliter nobis semper asiiterat, animo>-D inclinali, a proposito rigorisnostri destitimus, uti-ti lius esse judieantes paucarunv rerum parva detri -

3t menta sustine"re,-quani fratres nostros non audire^-el quam lot nobilium et fldelium -nbstrorurii petitioni-i- bus non consentire. Opponebatur siquidem nobis"i- ab omnibus debere nobis suflicere xx solidos a fi-ii deli nostro" recepisse, quos cum omni integritatei- beneficii sui a quatuor prsedeeessoribus nostris, sci-h licet domno Poppone secundo, domno Waniero,is domno Cuonone, et domno Joanne, ad nos usqueo oblinuerat,.non debefe- hominem quise totum rio-se bis exhibebat, mala pro bonis recipere, dignum

esse uf mansuetudine lenitalis nostrae et boriilate

fruerentur,' quatenus liujus pii studii ac laudand_am iiue.ntionis exeniplo, alii circanostri obsequium-exr-

I4S5 APPENDIX AD EPISTOLAS WIBALDI. 1_9§

eilarentur, ac per hoc de studiosis studiosiores, ex .devotis devotiores efficerentur. Nositaque licet dictatara nobilium quam fidelium nostrorum satis appro-baremus, quamvis personam fidelis nostri Reineri,cujus causa agebatur, satis amplecteremur, tameneo usque perseveravimus, _donec fratres Malmun-darienses ad nos accesserunt, instanter et altente

suggerentes, ufpetitionibus tot nobilium acquiesce-remns, dicentes plus posse utililatis ecclesiaepro-venire benevolentia tantorum pf incipum quam de-trimenli in dimissione paucorum ruslicorum, etunius mansi, qui si forte ad usus ecclesiaerediret,ut in brevi absque cullore inutilis omnino efficere-

tur, aut si fructuosus "esse inciperet, aliquorumvioleniia rursus ab ecclesia" subtraheretur. Igitufeum multis hujusmodipersuasionibus in oculis ho-

minum, qui prassentes aderant, nos conslanter sol-

licitarent, tunc demurivne ingrati beneficiis ac ser-vitiis fidelis noslri Reineri esse videremur, ex com-muni consensu etpelitione fratrum nostrorum Mal-mundariensiuni et inlerventu supradiclarum per-

soiiarum, concessimus eidem Reinero, ac pef eum

haeredibus suis in beneficium perpetuum apud No-

vamvillam illos duos mansos, de quibus agebamus,et seplem rusticos qui eortlra bannum Malmundarii,scilicet apud Duflum el Kefosse et Richolfivillam

cororaorabantur, eo jure habendos, quo et illospos-

sidebat, qui ex antiquissima successione beneficii

jure sibi competebant, ita videlicet ut et duos illos

nansos, atque septem rusticos, qui in prsedictislocis manebant, ad omnem utilitatem suam sive hae- (

i-edum suorum modis quibuscunque vellel, deinceps

coaptaret. Etut haecomnia pbslmodum rata el incon-

vnlsa permanerent, cunctaquaeidem Reinerus sivede

novo, sive de antiquo beneficiotle manu Stabulensis

abbatis possidere debet,huicnostraescriplionis testa-

mcnto, quod eidem Reihero assensu omnium fra-

trum nostroriim in eapitulo Malmundariensi ac

peuiione prasdictas ducissae Judithae, et 'filii ej'usIleinrici (quippe j'am dcfunct.us erat gloriosas nie-morisa dux Wallerannus), ac testimonio et appro-balione miiiisterialium noslrorum concesseramus,inserere volurous, ideo scilicet ne idem Reinerussive haeredes sui supra id quod eis concesseramus

aliquando quidquam usurparent, neque (quod ab- ,

sit!) post liaecaliquis successorum nostrorum ipsiReinero aut suis haeredibus aliquid de eodem bene-ficio imminuere tenlaret. Habet siquidem Reinerus a

nobis ist a suceessoribus nostris Stabulensibus ab-

balibus apud Novamvillam in festo sancti Lamberti

cle novo beneficio xiv solidos. Item, ibidem in festo

Eancli Martini illos xxx solidos, pro quibus patersuus olim XL solidos apud Welliiies de antiquo be-

neficio fratribus Malmundariensis Ecclesiae ante no-

stram ordinationem in concambium dederat. De his

autem xxx solidos nobis et fratribus sex solidos re-

signavit : item in Epiphania Domini apud Novam-

viUanv vm solidos de novo beneficio lenebat, quosex inlegro nobis et fratribus reddidit. Rursus ibi-

A dem in medio Maio xvn solidos, ex quibus v soli-

dos in manu nostra ad usus fratrum refutavit. Te-

uebat etiam idem Reinerus apud Novamvillaro de

antiquo benelicio juariae mansum unum ; item

ibidem de anliquo beneficio dimidium marisum ef

dimidium molendinum in villa quse Brunefa nuncu-

patur. Item apud Novamvillam de novo beneficio

duos mansos et intra bannum JMalmundariensisop-

pidi, scilicet apud Dulfum et Chefosse et Richolfi-

villam vn rusticos, qui de novo sunt beneficio. De

antiquo veroheneficio hahebat apud Rupem dimidium

mansum, apud Warchara dimidiumriiolendinum et

apud Lonfait terram super quam quidam Godescal-

cbus manebal. Summa itaque novi berieficii ejus-dem Reineri xxxix solidi, ex quibus xx solidi nobis

R el fratribus ab eo sunt restituti, apud Novamvillam

duo marisi, et circa Malrauhdarium vn ruslici, de

qnibus nos eam medietatem qusenobis compelebat,eidem Reinero atque hasredibus suis, sicut sup»a-

diximus, petilione fratruni nostrorum, et virorum

illustrium in benelicium tradidimus. Caetera -et-

enim omnia de antiquo beneficio fuisse certissime

constat. Observabitur autem tam a Reinero quamab haeredibus suis, ne unquam aliqua ex occasione

de xxn solidis fratribus singulis annis persolvendis

aliquid imminualur. Sic namque a nobis constitu-

lum est, et utrique concessum, uf omnis defeclus

de toto supradicto censu non ad fratres, sedad Rei-

nerum sive suos perlinere debeat, ita ut, sicul praj-

diximus, fratres singulis annis xx solidos absqueC defeclu habeant. Et quia ista neque levitate, neque

temeritate aliqua ducti conscripsimus, ad hoc ut in

perpeiuum inviolata conserventur, prsesenterbpagr-nam tam nostri quam Ecclesisenoslrse sigilli ira-

pressioise insigniri jussimus, lestesque qui adfue-

runt adnolari subler fecimus, obtestanles succes-

sores nostros, per eam quse in Christo est gratiam,'ne ad ea infirmanda, quse communi fratrum et fide-

lium nosfrorum consilio, et provida quadam di-

spensatione acta sunt, aliquando studiuni aut ma-

num apponant, sed ea quse cum maximo labore,vel servata invenimus vel dispersa recoUegimusadusus fralrum et pauperum atque hospitum diligen-tiam adhibeant. '

XXIX." Conradi regis dlploma pro Wibatdo abbale. — Fo-

- dinas argenti et melallorum in monte Eresburg pef-tnillit liberas. <

(Anno 1150.)

CONRADUS,Dei gralia Romanorum rex secundus,

WIBALDOCorbeiensi abbali suisque successoribus

regulariler ordinatis in perpeluum.Venas metalli, videlicet auri, argenti, cupri,

plumbi et stanni, et omnem pecuniam, sive rudem,

sive formatam, quse intra montem Eresburg, qui-

"Corbeiehsi Ecclesise jure proprietariopertinereno-

scitur, latet, libi, et per te Corbeiensi Ecclesiascon-

cedimus, damus,.et praesenli scripto confirmamus,

et- lieeat tibi et- successoribus tuis, absque ullius

personse contradictione, in eodem monte fodere,

U07 „ . DIPLOMATATARIA. u«8

omne metallum, quod invenlum fuerit. eruere et,

conflare, tuisque et fratrum tuorum uslbus licentcr

apisre, ut tanto melius possit Corbeiensis Ecclesia

tam divinis quam regni rebns subservire.

Data esl haec rhonimenti chartula apud Wizze-

burg anno DominicseIricarnationis 1150, indictione

xiu, propter servitium fidele supra scripti abbalis..

XXX.(AnnollSO.)

Diploma Conradi, regis Roinanorum II, pro monaste-rio Corbeiensi.— Precibus tnoius dilecti el fidelissuiWibaldi abbalisCorieiense monasierium contraminisierialium insolenliam tuetuf.

In nomiue sanctseet individuse Trinitatis. CON-

RADUsdivinafavenle elementiaRomanorum rex se-

cundus.Si paci et tranquillitati Ecclesiaruri. Dei pia el

benigua sollicitudine prospicimus, hanc vicissitudi-

nem nos a pio Creatore nostro accepturos spera-

mus, et ut regni nobis a Deo commissi guberna-cula in hoc tempore cum pace et jfr.anquillitatepos-sidere valeamus, ae"post regnum hujus.temporisin regno asternaebeatitudinis requiem apud j"ustuiri

j"udicemDeum inveniamus. Notum igitur esse vo-

lumus universis regni nostri fideiibus, tam futuras

quam prossentissetatis hominibus, qualiler dilecluset fidelis noster Wibaldus Corbeiensis moriasterii

«bbas multimoda necessitate ipsiusmonasteiii eom-

pulsus, exposuit in auribus clementise nostrae in-

commoditates et injurias, quas a dapiferis et pin-.cernis suis quidam pi*sedecessores ej"iissustinue-

runl,et ipsi a die praelationis suae in eodem mona-

slerio passus fuit. Siquldem dapiferi et pincernseet

reliqul, rqui ministerii, loeumin domo Corbeiensisabbatis tenent, quam -dignitatem vulgari nomine of-

ficla appellant, quasdam abusionesin eisdem offi-

clis sibi usurpaverunt, ut videlicet omnia viclualia,et universam suhstantiam domus domini sui suhcustodia sua teneant, rit cui -placuerit, eis, incon-

sultq. domino suo, eadem hona servanda et passimdistribuenda conferant, tantamque potestatem in

istis ofEciis sibi asserere cohantur, ut dominis suis

palam, et quasi de jure suo prohibeant, ne claves

et custodiam rerum suarum alicui commiliant. So-'ent-elenim de rebris dominorum suorum "propriasfamilias alere, ac milites suos-pascere, in tantum ut

in prbpriis domibus plerumque aul lanta "aut etiam

plurafquam dominisui de facullalihus eor-um,quasdebuerant servare, experidant, et in dissipandis ho-

nis eorum modum omnino nullum leneant. Hujus-modiergo superfluas et damnosas rerum suarura

•dissipationes cum praenominatus fidelis et dileetusnoster Wibaldus Corbeiensis abbas deeadem domo

eliminare, ac domum suam secundum honorem

Dei, ac propriam utibtatem ordinare lentasset, qui-dam de ministerialibus ejus Rabano, qui tunc offi-cium dapiferi administrabat, cum fratre suo Liu-

dolfo, etpaucis consanguineis suis multum ordina-tioni ejus reffagatus est, atque cum mulla commi-natiorie asserebat, qubd potestatem officiisui, quam

A haetenus in domo illa exereuerat. nunquam, dum

-viyeret, reliclurus esset; ita ut sub imperio subrissent universa victualia domini sui, ac potestalemhaberet de eis tribuendi, cui vellet, ne dali aut

accepti aliquam fationerii domino suo redderet, ne

claves rerum servare alicui liceret, nisi ciuem ipseordSnasset. - "

Haec itaque confradictio inter minisleriales Cor-

beiensis Eccleslaea praefato abbate domino suo ven-tilata est, et per judicium eorum, tam eidem Raba-

noni, quam omnibus, qui hujusmodi dominalionem

sibi,de,bonisdomini sui usurparent, oranis potes7-tas de conimlttendis clavibus, et de custodia'rerura -

domini sui adj'udicata est, hancque polestatem ab-

baii Corbeiensi prsescripti ah co sententiam judicii" unanimitef adjudicaverunt, ut claves, et custorliam

rerum suarum liceret ei coinmiltere, absque con-

silio dapiferi et-pincernae, cuicunque voluisset. Da-

pifero autem et pineernse tale judiciuin adinvene-

runt, ut in viclualibus domini, nullam potestalemdandi absque voluntate ipsius profsus habeant,sed ciim domino suo secunduhi debiluin officii sui

ad mensam servierint, hanc dignilatem de officio

;- suo consequantur, ut refecto domino, ad mensans

ejus eum casferis minislris de bonis domini sui re-

ficiahtur," et prseter hanc nullam "aliam polestatemde rebus ipsius exerceant.-- Huic comparium suorum judicio cum idem Ra-

hano acquiescere noluisset, prsedictus fidelis no-.

Q ster Qorbeiensis abbas apud clementiam nostram

impetravit, quod in plena euria nostra, quam Spifse

celebrayimuSjjudicium super eodem verbo a mi-

nisterialibus regni sciscitati sumus, qui etiam m

conspeclu nostro et principum regni idem j"udicium,

quod Corbeierises invenerunl, pari consensu asse^

ruerunt.Aliam pra3terea molesliam idem Rahano frairi-

bus, qui Deo serviunt in Corbeiensi monasterio ir-

rogare prsesumpsit, quod videlieet muros, et intra

ambitum coemeterii ej'usdem ecclesiaehaereditariam

mansionem sibi vindicavit," super qua mansione

Cum satis fuisset commonitus, tum a doinino suo,tum a fratribus "monachis, lum a comparibus suis,

quatenus ab ea desisteret, noluiteorum salutaribus

D moniiis obtemperare. Unde ministeriales Corbeien-,

sis Ecclesiae judicii senlenliam interrogati, abj'udi?

caverunttam^ei quam omnibus s_3cularibus hene-- ficium in alriq Ecclesiae, et qubd aliquis abbatum

fale beneficium potuerit praeslare._Cum vero adhuc

feluctarelur., nos interrogati afideli nostro prse- .- dicto Corbeiensrabbate, cum interrogasserous roi-

nisleriales nostros super codem judicio,- abj'udi"ca-verunl-ei in conspeeiu nostro et principum infra

alrium ecclesias omnem hsereditariam mansionera.et omnibus abbatibus et monachis talis beneficii

Concessionem.Oria esl nihilominus et alia lemeriias ab eodcm

Rabanone, quod intra muros Corbeiensis monasterii

quamdam similitudinem, dignitatis sibi haeredilario

1 .(>9 APPENDIX AD EPISTOLASWIBALDI. 1500

jure vindicabat, quam prajfecturam appellaiit, et Ase Burckgravium appellari faciebat, cum omnes

jabbates ejusdem monasterii hanc potestatem sem-

per sub se habuerint, ut quidquid a suis iufra mu-

ros delinqueretur, aut ipse corrigerel, aut camera-

rio vel dapifero suo, seu alicui de familia sua

corrigendum absque ulla potestate in perpetuummansura commilteret. Ilac autem polestate praefa-tus Rabano in tantura abusus fuil, ut eam vulgarinomine Burgban, el secundum morem alicuj'us ma-

gnsepotestalis ssepeinfra muros placilarel, et hu- ,

jusmodi placita Burdinck appellabat. Ad hsec pla-cila famuli fralrum monachorum de coquina, autde pistrino, seu de quolibet eorum servilio coge-bantur venire, qui etiamsi propter impedimentaservitii fratrum occurrere non poterant, violenter B

aut contumeliosc a famulis illius pertrahebantur,et panem et escam fratrum imperfectam. relinquerecompellebaniur. Hujusmodi ergo temeritatem deliac praefectura circa Corbeiense monasterium ex

judicio principum regni prorsus interdicimus, etfcanc poteslatem in manu abbatis esse, sicut anti-

quitus fuit, decemimus. Nam in veteribus regumet imperatorum praaceptis continelur, ut nullus dux,nullus eomes, nulla ssecularis potestas aliquam po-teslatem infra niuros ejusdem ecclesiae exercendi

juiicum habeat, sed per abbatem et personastemporaliter a se ordinalas, quidquid a famulismonastrii contra j'uris etsequi ralionem admissumfuerit, judican oporleat. Et si prineipibus conlra pprivilegium imperiale non licet, multo minus rai-aisterialibus licere eonstat. Hanc ergo prasfecluram,et supradictam infra muros laicorum babitationem,atqne dapiferi et piucernae de committendis clavi-bus potestatem ab aliquo usurpare, el baereditario

jure vendicari in supradicto monasterio nullatenus

peimittimus. Sed has trcs praedictas usurpalionessecundum judicia lninisterialium nostrorum atqueseritenliani principum regni oninibus Iaicis decretoin perpetuum valituro inlerdieimus, et horum om-nium poteslatem abbali atlribuimus.

J-udicium de clavibus invenit Conradus minisle-rialis noster de Haga. Dei habilatione intra muros,ei de praefectura judicium dedil. Item ministerialisisoster Conradus de Wallehuson camerarius noster Da thesauris.

_ Principes aulem cum ministerialibus suis bi in-'teifueruiit: Qitlevfus Basileensis episcopus et sui

minisleriabs, Heremannus Constantiensis episco-pus et sui minisleriales, Gunlherus Spirensis epi-scopus el sui ministeriales, Eilulfus Murbacensisabhas et sui ministeriales, Waltherus Selensis ab-bas et sui ministeriales, Campidonensis abbas etsui ministeriales, -Wizzenburgerisfs abbas et sui"

minisleriales, Clerus et populus Vurraacensis Ec-clesisequse tunc vacabat, Clerus et populus Ful-derisis liionasterii quod tunc vacabal, Clerus et pb-pulus Lauresbamensis monasterii quod tunc vaca-

bat, Fiithericus dux Suevisect Alsatiss et sui inini-

A sterialcs, Ollo Palatiuus comes de Withelispach et

sui ministeriales, Herimannus marehio de Bathen

et sui ministeriales, Wernherus comes Havekles-

perch, Othelricus ''comes de Lensemburcls, Wilhel-

mus comes de Glizperch, Comes Wilbelmus de Ju-

liaeo, Comes Imikho de Liningen, Comes Yulframusde Werlheim, Marquardus de Grunbach, -Arnoldusde Rotenburch dapifer, Heinricus maresealcus,

Reingerus pincerna, Thieperlus de Winsperch ca-merarius.

Signum domini Conradi Romanorumregis secundi

inviclisshni.

Dala anno Domiiiicas Incarnalionis 1150 indic.tione xin, anno vero domni Couradi secnndi regisinviclissimi xn, anno autem Wiboldi Corbeiensis

B abbatis lertio.

Actum Spirae, in Christo feliciter..

XXXI.

Wibaldi abbalis lilterm quibus montem S~.Michaelisad feslum S. Remacli et dd anniversdrium ordi-nalionis sum cclebrandam depulal.

(Anno 1151. — Ex archivis CorbeimNovm.) -

In nomine sanctae et individuse Trinitatis. Wi-

JULDUS,Dei grafia Corbeiensis abbas, successoribus

suis regulariter ordinalis in perpetuum.Quia roemoriam nostram in benedictione apud

fralres noslros jugiter permanere summo desiderio

optamus, idcirco bona ipsis providere non tantuinin animabus, sed et in corporibus pia sollicitudine

intendimus; proinde nolum essevolumus universisEcclesise noslrse fidelibus, tam prsesentihus quamfuturis, qualiter montem qui voeatur Sancti Mi-

cbaelis, scilicet ecclesiarn |cum omnibus ad eam

pertiuentibus ad feslum sancli, Remacli. et ad anni-versarium noslrum ordinavimus. Euiudem namquemonlem, quia de prsebenda fratrum fuerat pissme-morise prsedecessor noster abbas Erckenberlus

quondam iturus Hierosolymam, multis precibuseviclus' fratribus resignaverat. Yerum postquamexierat, circumventus a- quodam minisieriali suoGerberto de Luttemarssen, eldem ipsum moniem '

in beneficio concessit, quem post mortem palris,cum Henricus filius ejus occupasset, per dominumYolcmarum abbatem ab illo receptus esl, data ei

D appromissione, ut cum primum linter minisleriales

vacaret, talentum unum in beneficium ab abbaie

acciperet; illis vero praecedentitempore servitiuniunius abbalis apud Luiiemarssen cujus curlis ipsevillicus est detinere ccepit, seque illud tandiu de-tenturum dicebat, donec prsemissum beneficium

consequeretur. Unde nos in diebus nostras prsela-tionis lantum defectum mensaeabbatis per jnjuriamfieri per singulos annos aequanimiler non ferentes,evocato eodera Henrico, licet multo labore; tameiv

co usque per j'udicia et sententias comparium sua-.

rumjustis ralionibus conviclum eum destruximus,.

quod ipsum servilium nobis et mensaeabbatis Cor-.

heiensis resignavit, sub tali conditione ut cum pri-mum nobis vcl.successoribus nostris vacarel laleu.--

1501 DIPLOMATAYARIA. -1501

tum unum in heneficio aceiperet. Nos ergo cum

praedictum monlem liberum in manu nostra habe-

remus, licet eum diu fratres repelissent,'nequa-quam eumdem a praedecessoribus nostris reeepe-rant, vel fruetum ex eo babiierant, simul epnside1

rantes quod idem mons semuIaliOni et peliiionilaicprum semper subjaceret, promemoria el vene-

rallone beati RemacH domini ac patroni nostri,neenbn pro remedioanimse noslrie euradem mon-

tem cum oinnibus perlinentiis suis-, item -ecclesiacum dotali manso et villiealione cuni maiisis et

agris ad eam pertinenlibus etnovalibus quse a fra-tre nostro Godamino in ipso monte exstirpata etculta sunt, ad refectionefn- fratrum Corbeiensium

in festo prjenominati patroni nosiri-cl in anniver-sario ordinalionis nostras id-est in vigilia und.ecim

liiilliumjvirginum designavimus, ea videlicet ratione

ul a clerico nostro. Hildewardo,"qui nunc montem

babet, ixelsi quis post eum habuerit in decollationesancli-Joannis Baptistae cellario. fratrum xv solidos

qui ad festum pertinent, in festo sancti Dionysii,ilem xvsolidos ad anniversarium diem electionis

noslraa, quandiu vivimusj persolvanlur. Postquamvero Deus ab liae vita nos evoeaverit, in anniver-

sario depositionis noslrje idein xv solidos pro me-

tnoria nostra a fratribus in perpeluuni habeantur.

Porro hoc - omnibus notum esse volumus quodLune montem elerieo nostro flildewardo cum ec-

clesia et villicalione et omnibus pertinentiis suis

sicut supra scriptum est, sub eo pacto comrnisi-

mus, ut quandiu xxx solidos lemporibus superiusdenotatis fratribus persoiverit, eodem beneflcio non

privetur. Mox vero ut banc summam administrare

nolueiit, ipse a beneflcio tam ecclesiae quam curtis

cessabit, nec ullo tempore ecclesia, et quce ad ip-sam pertinent a gurte et siiis pertinenliis separarl

poterit, sed ut simul juncta xxx solidos annualim

pjrsolvere. Fralres autem festum B. Bemacli spon-tauea voluntate et communi in cappis ot quinquecandelis solemhiter eelebrandum inslituerunt, in

cujus die festo priorem missam in majori- ecclesia

de.S. Remaclo, majorem vero missam in capella,

quse dorhui noslrai adjuncta est et sub ejus titulo

eonsecrata, de Dedicalione 'celebrabunt. Ne quis

igilur suceessorum nostrorum, lianc cbaritatem

fratribus a nobis conslitutam, ullo aliquando tem-

pore aufene vel imminuere' seu aliquomodo alie-

nare prsesumat, sine consensu Corbeiensis-capiluli,sub allestatione divini noniinis, prasdictiiin mon-

tem S. Miehaelis fratribus Corbeiensibus ad festum

beati Remacli et ad noslrum anniversarium, se-

cundum pisescriptam Tationem decreto inperpe-luum permansuio ofdinamns' atque eonstiluimus.

Et, ut ratum al:;ue inconvnisum hoc constitufum

per omnia tcmpora permaneat, hanc noslrae con-siittilionis paginam sigilli-nostri iinpressione robo-ramus atque coiiflrmamus.

Hsecvero suntnomina fratrum, quibus pra^seuti-Ws ct teslibus hjec con&liiutLofacta est: Ilenricus

A prior, Engelgerus, Thiederieus,"Walterus,' Adelber-tus prseposilus, Thiedericus, Adulphus, Gbnradus

cellerarius, Elumigus, Mechlfridus, Isiko, Here-

roannus,"Tegehhardus, Bruno, Conradus', Rei.nar-dus praepositusEresburg, Heis, Henricus pra;positus

Gfoningensis , Reinardus praepositus -Kemnad ,Conradus portarius, Adelberlus camerarius, Bru-

iiiugus, Abraham, Fiko, iLanibertus, Othelricus,

Heremannus, Tiedericus,' Cono, Bcreirwigus, Lu-

dolphus, Arnoldus, Reinmarus , Giselbevtus, Mus,Frldericus. Pueri Rocholfus,-Unargus, Wernerus,

Robertus, Hartmannus, Reineriis, "Dadfo, Burchar-

dus, IlarKwardus, Wizzelmus,' Antonius, Heilhol-

fus, Reremannus. ;

Aclum Corbeise in capitulo. aniio-Domini 1151;" indictione xv, in die feslo S. confessoris Christi ac

pontificis Remacli, anno autem pralalionis doniini

Wibaldi abbatis Corbeiensis sexto.XXXII.

Diploma Friderici Romanorum regis aureis conscri-

plum lilleris, el in convenlii-percelebri MersburgiconcessumWibaldo abbair.— Jura' et privilegiaCorbeia-Novwinstaurat.

(Anno HS2.)In nomine sanclas el individuse Trinitalis. FKITHE-

IUCUS,divina favenle clementia, Romanorum rex.- Ad regise dignitatis munificentiam pertinet- bene

de republica^merentibus virtulum prsemia tribuere,et ut ipsi-pro suse fidei constanlia laboris sui emo-

luusenta pereipiant, el ceeteri ad exsequenda, impe-rii munia bonss spei pleni et alacres liant. Noveiis,

-igitur omnium"fidelium nostrorum, tain prsesenlium

quam et futurorum, industria qupd noster iidelis e£

cbarissimus monasterii, quodNova JCorbeia dicitur,-abbas Wibaldus nostram clemenliam interpellavit,

- ut privilegia' Corbeiensis Ecclesias, cui nunc idem

venerabilis abbas prseesse cognoscitur, innovare et

coiifirmare dignaremur. Cujus religiosse petitioni,ob insignem ipsius lidcm circa dominum et patruum

nostrum, beatae scilicet recordationis aiitecessorem

nostrum inclytum, regem Conradum, nec non et

circa promotionem nostram in regnum, cujus gu-

bernacula, Deo auctore, post mortem ejus suscepi-

mus, aurem pietatis inclinantes, per prsesentis pa-

ginseseriem, sub regise majestaiis tuilionem iocum

D ipsum, Novam videlicet Corbeiam , cum omnibus

sibi tam intus quam foris pertiiieiilibus-assumimus,,

eutnque perpetua libertale donanles, quemadmodunt

piae memorise praedecessorem nostrum ejusque pro-

genilores, rfiges et imperatores ante eum fecisse

cognoscimus, nostra et omnium"principum auclori-

tale, lege in perpetuum valituraflrmamus. Neprae-fatum monasterium NovaXorbeia in poleslalem veS

ditionem, sive subjectionem alicujus personae, seu

ecelesiastieEe,seu'sseeularis dignilatis, per aliquamdonationem seu commulatiouem cedat, sed semper

>sub ordinatione et defensioue regum vei imperato-rum consistat, et libertate, quamhactenus oblinult,in perpetuum polialur. Et qubniani ab imperatoreLulhewieo duo monasteriaconstructa- sunt, el a u«-

4503 APPENDIXAD EPISTOLAS WIBALDI. 1501

stris prsedecessoribus honore et divitiis aueta, unum

videlicet monaehorum, quod Nova Corbeia dicilur,ad- normam scilicet Yeteris Corbeia?,Herivordense

vero sanclimonialium, ad similitudinem Suessio-

oensis monasterii, decrelum esl ab eis ut Corbeien-

sis abbas, quicunque pro tempore fuerit, procura-tionem agat Heriverdensis Ecclesiae,ita videlicet, ut,

juxta consuetudinem, qua ancillarum Deicongrega-lionibus procurari solent praeposili ex ordine eccle-

siastico, tam in disciplina quam in cunctis negotiis,quaj famulaeCbrisli pro sexu et professione sua ex-

sequilnoripossent, ipsarum provisor etjpatronus exis-teret. Nos erga praedecessorum "nostrorum vestigiasequentes, confirmamus, et decreto in seternum vali-turo staluimus ut omnes per successionem Corbeien- :sis ccenobii abbates pra3scripta procuratione et pa-

'

trocinio absque ullius contradictione utantur, et.servata dignitate abbatissse, in quibus opportunumfuerit, Herivordensi congregalioni assistant. Con-firmamus eliam eidem, qui nunc divina voeatione etcommuni atque concordi fralrum electione Cor-beiensi monaslerio prseest, abb.ati seilicet Wibaldo,nec non cunctis suceessoribus ipsius, auctoritate inaeiernum valitura, monasterium quoddam, quod vo-catur Keminada, quod piissimus praedeeessor et pa-truus noster bealaememorise Conradus rex pro fide-litate et pelitione praenominali lidelis et charissimi'nostri Wibaldi abbatis tradidit super reliquias cor-

poris sancti Yiti naartyris, per aureum donationissua? annulum, in polestatem et jus atque domina- <tionem Corbeiensis monasterii, ita videlicet ut Cor-beiense monasterium praenominatum monasterium,scilket Keminada , quemadmodum et a reverendoPalre nostro papa Eugenio per auctoritatis suse

privilegium eidem Corbeiensi monasterio conflrma-tum esse dignoscitur, cum omnibus prsediis suisssilvisetaquis, tam foris quain intus, ad Jpsum lo-cum pertinentibuSjbabeat,possideat,ordinet, utaturel servet sicut tenet sub suo regimine, jure-videlicetproprietario, tres abbatiolas , quas fundator ejus-dem Novae CorbeiaeLuthewicus Pius, magni Carolifilius, ad eamdem Corbeiam contulit, seilicet Eres-burch, nobile quondam Saxonum castrum, cum de-cimis circumquaque~per duas Saxonicas raslas ad-jacentibus, nec non Meppiam atque Wisbike, cun Idecimis et possessionibus undique ail eas pertinen-libus. Ad Herivordense vero monaslerium in episco-patu Osnebrugensi, ecclesiam Buinidi cum suhjeetissibi ecclesiis in parochia Mimiernivordensi, eccle-siam Rheni cum his quse ad eam pertinent eccle-

siis, praelerea, quod ab exordio eorumdem mona-

sleriorum, Corbeiae scilicet, et Herivord a nostrisanlecessoribus constitutum est.

Nos quoque firmiler servari volumus, videlieet ut

ubique vel ipsa monasteria, vel cella; eorum, casasaut curtes babuerint ex rebus, quas ibidem labori-bus suis aequirunt, decimas dent ad porlam mona-

sterii, nec alibi eas dare coganlur, quatenus inde

in nostram ac tolius generis perennem mercedem

a A supervenientibus peregrinis .«t hospitibus serviatur,, sicut in regia capitulari, et in decreto synodali per-e missum est, xenodoehia el reliqua fidelinm paupe-

rumque construi hospitalia, et mos fuit semper insacris concedi ccenobiis. Slatuimus quoque ne epi-scopi aut eorum archipresbyteri iu ipsorum eccle-

, siis a suis presbyteris niissarum celebrationes- lieri

interdicant, sed si quid sui juris sibi inde negari- putant, ad nostram prsesentiam et synodalis exami-

, nis judicium deferant. Sed et hoc decernimus, utdecimas vel decimales Ecclesias , imo universas

possessiones suas in quibuslibet episcopiis, prseci-t pue in Bremensi, Osnebrugensi, Patherneburnensi,

ubi plurimas habent, et res et deeimas ita integer-rime leneant atque possideant, sicut ab antecessori-.

. **bus nostris, regibus videlicet et imperatoribus hac-t tenus tenuerunt atque possederunt. Concedimusi eliam, juxta decreta prseaecessorum nostrorum, li-- beram utrique loco potestatem eligenda?de propriat congregatione in regimen sui congruas personas. Et

slaluimus ut nullus judex publicus inhomines asJ

, monasterium Corbeiense, vel ad pramominalas cel-

i - Ias ipsius pertinenles ullam judiciariam habeatexercere polestatem, sed omnis eorum res coramadvocalo ipsorum difliiiiatur. Et ut justitiam, quseappellatur Burchban, nemo sibi usurpare prassu-

i" mat, nisi cui polestas ab eodem cosnobii abbaieconcessa fuerit, et ut liberi homines licenliam ha-

i beant lam seipsos quam praedia sua eidem monaste-. r rio conferre, nec quivis judex,„aut regia potestas

solitum debitum, aut publicum vectigal ab eis dein-

ceps extorqueat. Sane quod piissimum praedecesso-i rem nostrum, inclytum et glorfosum principem, fe-i licis memoriaa dominum ac patruum regem Conra-

dum, ex judicio principum ac minislenalium regni,in plena curia statuisse cognoscimus, nos quoqueejus vestigia sequenles , decreto in seternum vali-

turo flrmamus alque statuimus ut nullus laicorum

habitalionem infra muros prsedicti Corbeiensis mo-

nasterii sibi aliquando usurpare audeat bsereditario

jure, sed ceemeteriuni, quemadmodum congruumest, religiosorum babitationibus liberum el expedi-lum omiii temporepaleat. Hoc quoque simili firmi-

tate prasceplo nostro roboramus, ut dapiferi atque

j) pincernseCorbeiensisabbatis nullam omninopotesla-tem de committendis clavibus rerum domini sui ha-

beant, sed in dandis clavibus, et ordinandis rebus

donius suaa liberam potestalem, quemadmodum a

prsedecessorenoslro per judicii senientiam determi-

naium esse novimus, abbas in perpetuum obtineal.

Ut autern ba?coimiia rala et inconvulsa in perpetuum

habeantur, chartam hanc conseribi et sigilli nostri .

impressione signari prsecepimus.Tesles vero bi adfuerunt, Sueno rex Danorum,

qui ibidem regnum suscepit de manu domini regis;Knut alter Danus, qui ibidem regnum in manum

domini regis refulavit. Harlwigus Bremensis archi-

episcopus, Othelricus Halberstadensis episcopus,Burchardus Argenlinensis episcopus, Wicmannus

1505 DIPLOMATAYARIA. 150«

Cilicensis episeopus, Daniel Pragensis episcopus,Bernardus Patherborncnsis episcopus , Heinricus

Mindensis episcdpus, Heremannus Ferdensis, A"n-

selmus Havelbergensis, Emehardus Mechelember-

gensis, Wikkerus Bfandeiieburgensis,Jfarquardus"Guldensis ahbas, Heinricus' Heresfeldensis abbas,Arnoldus Niemburgensis abbas, Heinricus dux

Saxonias, Domnus Welpho avunculus ejus," Conra-

dusinarchio deMisnia et lilii ejus, Marctiio A<ielber-

lus et fllii ejus. . -

Signum domni Frilherici Roriianorum regts irivi-

clissimi. • -- " "

-Ego Arnoldus cancellarius vice HeinficiMogun-

tini .archicancellarii recognovi. -

Data in curia Mersburch annp Jncarnalionis Do-mini 1152, indiclione xv, anno domini Fritherici

Roinanorum regis I.-Actum in Christo Miciter.Amen. - • ,

XXXIII

Privilegium Adriani 1V papcepro monaslerioSlabulensi.

(Anno 1154.)ADRIAKUS,etc-

Quoties illud, elc. Yide in Adriano^ ad an. 1159.XXXIV. .

-Privtlegium Adriarii papm IV Wibaldo abbali con-cessum. — Usum sandaliorum et dalmaticm, alia-

que Corbeiensismonasterii privilegia confirmat.

(Annoll55.)ADBIAKUSepiscopus, servus serv.orum Dei, jdilectis

suis/GuicBALDOCorbeiensi abbati, ejusque fratfibus'

tam pra3sentibus,-quam futuris,- regularem vitam

professis in perpetuum.Officii noslri nos admonet e"t invilat auctori-

tas,"etc- Videin Adriano pdpa IV, ad an. 1159.

XXXV.

Diphma Adriani papm 1V W.ibaldo ~abbati.conc.es-cessum.— MonasleriumWerbensein temporalibuset spirilualibus valde allritum unil Corbeiensi.

ADMAKUSepiscopus,"servus servorum Dei, dilecto

iilio WIBALDOCorbeiensi abbali, salutem et aposlo-licam benediclionem.

Sacrosancta- Romana Ecclesia, etc. Vide in

Adriano.XXXYI.

LiiterceAdriani PapmJV Mogunlino antisliti. — VIBobbonemWerbensis abbalim advpcatum, qui Wi-

. baldo abbali multa comminatus fueral,. districte

moneat, el in ordinem redigal. .

(Circa 1155. — Ex ms. Hist. Corbeise.)

ADRIANUS,servus servorum Dei, dilecto in. Cbri-

sto filio Moguntino episcopo," salutem €t apostoli-cam benedictionem.

Praedecessorum nostrorum vesligia imitati. etc,Vide in Adriano.

XXXVII,. ,LillermWibaldi abbaiis ad suos successores. —Par-

tem aliquam silvmhospitali Groningensi iradii.-

(Anno 1156. — Ex archivo CorbeiaeNovae.) -

In nomine sanctse ot iudividuae Trinitatis,. Wi-

EALDUsD.eigratia Corbeiensis Ecclesiae abbas omni-

bus successorlbus suis in perpeluum.

A Si indigentias pauperum dc noslra abundanlia

supplere curamus, >elfiduciam magnam nobis co-ram summo Deoper eleemosynam constituimus, et

exemplum posteris nostris felinqui.mus. JPr.oindenoverit omnium lidelium Corbeiensis Ecclesiaepraa-sentium et futurorum induslria quod nos intuitu

- divinse retributionis partem quamdam silvse, quain-juxlaGroningen habuimus, cum a quibusdamlaicis,ut eam a nobis in beneflcio accipereut, multumro-

garemnr, pro remedio-animse noslrae et pro saliiteomnlum successorum nostrorum abbatum, videlicctmonasterii Corbeiensis, idem nemus,quod habui-mus in silva, quse"vocatur Hachel, ad obedieirliani

bospitalis in Gr.oninga, ex peiitione fratrum nostro-

runi Corbeiensium tradidimus, niaxime-insistente* nobis eo,-qui banc obedientiam tunc teniporis ser-

vahat, fratre Hucbardo, ut hanc eleemosyham per-ficeremus. Ejusdem ergo lerrse traditione facla ad

hospilale in Groninga, omnes successores nostros

per tremendam judiciiDei fuluram discussionem- obtestamur, ne eamdem eleemosynam de eodem

hospilali ullo unquam tempore auferant vel immi-

nuant, sed eam pro asternae vilse retributione ibi-dem jugiter conservare studeant. Ut autem hsecnostra tradilio per omnia futura tempora hospitaiide Groninga rata el inconvulsa permaneat, factama nobis traditionem per haslitterasposferis noslris

signiflcavimus. In testimonium et donationis no-stroefirmamentum-i sigillo noslro signari praecipi-

Gmus.

"- .

Testcs de ministerialibus adfuerunt, £onradus de

Ameluugessen, Reinerus dePorta,"Godescalcus pin-r"eerna, Heis, Henricus, Lutherus, Abwinus filius

ejus, Yolckwinus, Wernerus frater ejus,Dominic8eIncarnationisll56, pradationis autem

domini Wicbaldi in Corbeiensi Ecclesia x, iv IdusFebruarii inter capitulum elhoram sextam, hiChristo felicitcr. Amen.

'XXXYill.

Litlerm Theoderici dbbatis Corbeim Novm. —. De,conscribendis clironicismonasleriorumi

(Anno 1557. — Ex ms. Corbeise Noyse.)

THEODEMCUSabbas, monasterii sanctorum mar-

tyrum Stephani atque Yili in Corbeia omnibus hae-D ce leeturis gratiam et salutem in Domino sempi-

ternam. Amantissimi confratres, multum sane re-

fert, ut Ecclesiae nostrae aliarumque eidem subje-clarum aiiiiquitatos, fundaliones, dolationes, jura;

privilegia, et laudabilesususacconsuetudines una

euin aliis notabilibus, ad futurorum posterorum

niemoTiam,.noslramqueinformalionero, et delecta-

lionem colligantur et describantur. Cum-igitur pii

prsedece-ssores nostri Marquardus et" Wigboldus,

quorum memoria in benedictione sit, cqnfratribus

dilectisque filiis suis cum primis senioribus et ex-

perientiarerum conspicuis inque praepositura vel

alia dignitale constitutis mandarint, ut quisquesuas'Ecclesiae seu nionasterii, cui pro tempore prae-

erat, Chronieon cor.texerst,-seu abaliisforsan cos-

I.:07 / I ERNALDUS BONjEYALLlS ABBAS.'

1508

ptuhi continuaret : diversi etiam fratres mouitishisce obsecuiidanles, industriam suam egregie pro-barint; nos inclytis eorum vesligiis insistentes, idemmandatum ceu justum el salutare lenore praesen-tium innovanuis, et redintegramus, volentes ut quodquilibet de suo monaslerio seu Ecelesia Chroniconantea so.riptum habet, diligenter custodiat, idquesecundum seriem annorum ad sua usque temporafideliter continuet. Si vero nulluni adhucexstet, vel

A ipse aliquod concinnet, seu per alium idoneum eSfidelem virum conscribi curet. Nos libenler ex ar-chivio et. bibliolheca quaecunque necessaria fuerint

suppeditabimus, non tantum sed etiam cujuslibetstudium uti antecessores nostri specialiter cohone-slabimus. Yalele in Domino.

- Datum in abbalia nostraimperiali anno gralise1557, ipso die beatseYeronicse.

AKNODOMIKI-BCLVI

1N DIOECESI CARNOTENSI. :, -

NOTITIA HISTORICO-LITTERARIA.

OODIS,Script. eccles., t. Hf pag. 1288.

Arnaidusseu Ernaldus Bonosvallis in valle Carnotensi abbas, vir quamvis obscurae originis, non ob*scursetamen famaefuit, sanclo Bernardo Clarsevallis abbati sequalis, alque ipsi maxime intimus el fami-iiaris, uti el Petrus Gellensis. Institulum divi Benedicti professus apud Bonamvallem Carnoiensis diceeesis,ut verisimile est, ubi totum se illis addixit studiis, quibus Christiana et religiosa pietas pasci ac foveri so-let. Divinis ila hunianisque litteris instruclus, ccenobio huic abbas successu lemporum et observantiasrrierito praefectus est, maximo hujus monasterii honoro et commodo , quod in agro Carnotensi vix sextoabipsa urbe milliari condilum est. Inqua etiam ur-bePefrus Cellelis paulo posl obilum Ernaldi, munusepiscopale gessit. Hic Ernaldus est quem S. Bernardus Clarsevallenss abbas plurimum adamavit, ut epi-stola ipsius.310, ad eum nianu propria in extremis aBernardo scripta, fidem facit. Hic Ernaldus est, abAnmlpho quoque Lexoviensi episcopo laudalus, cuiin hascverba asgrotanli Arnulphus scripsit : Cosperuntoccurrere mihi qumde vestra dileclionejocunda provenerant. Occurrebat mihi siquidemsanctum illud dulcequecolloquium, quo praivalelis auditorum menles rerum erudire sollerlia, el aures jocundi. sermonis suavilalemulcere. Recordabar quantam vobis scribendi graliam bonitas divina contulerat, in qua nescio an magis sen-ieuliarum fruclum, an dicendi peritiam debeam admirari. Hwc enhn apud vos tania sibi invicem paritalerespondent, ul neque rerum majestas verborumvideatur coarctari dngustih, nec sermdnis dignilas, aliquasenlenliarum excellenlia prwgravari. Exstant et aliseejusdem ad eumdem epislote in quibus, sicut eliamab Henrico Gandavensi, Ernaldus semper appellatur.

Tanta cum fuerit Ernaldi nostri doetrina et pietas, lucuhrationes tamen ejus alias quidem bactenus la-fcuerunt, aliaeaiiis auctoribus adscriptae sunt, exeiderunlve, paucis auctori germano reservatis. Ernaldus,inquit Henricus Gaiidavensis, abbus Bonmvallis Vitam sancli Beniardi in quatuor libris, prmter illumqaem abbas S. Theodorici Guillelmus scripserat, explicavit; mulla hinc inde langens, qum ipsi pertinerevidebantur ad maleriam quam scribebat. Commenlatus est etiam super quinque vel sex ultimis verbis Dominiin cruce , multipliciterac subtiliter inde disputans. Yerum in hoc lapsus esl Henricus quod qualuor tibrosde Vita sancti Bernardi Ernaldo Iribuerit, cui rectius Trithemius unicum assignat et quasdam epislolas.Ex libris enim quinque de VitaBemardi passim ohviis, primus esl Ernaldi feius, aller Guillelmi abbatisSancti Theodorici, ac postea in Signiaco monacbi ordinis Cislerciensis. ^Tresreliqui spectant ad Gaufri-dum, oiim Bernardi nolariuni seu amanuensem, ae postea quartum Clarsevallis abbalem. Insuper ineo hallucinalur Henricus, quod in libro De scriptoribus ecctesiaslicis Ernaldum ordinis Cislerciensis fuissedicit, quem insliluli Benedictinorum fuisse cerlum est. Praeter haee, aiia etiam opuscula Ernaldum aucto-rem praeferunt in diversis bibliotheeis, alia haetenus iatuerunt aut penitus interciderunl. Ex iiis OmnibusErnaldi operibus in ullima edilione Operum divi Cypriani, Oxouii in Anglia anno 1682, e tbeatro Sekio-isiano, procurata, alque ex anterioribus mullis ediiionibus correcta, prodieruni l)e sepiem verbis Dominiin cruce. De operibus Chrisli cardinalibus, opusculum hucusque perperam D".Cypriano Caithaginensi epi-scopo attribulum. De operibus sex dierum.De laudibus bealm Marim Virginis. Mediiuiioriesvarim.lle.rti-que inler Opera divi Bernardi saepius, Liber primus de Vila S. Bemardi, Bernardo alleri Bonaival-lensi apud Yienhenses (ut aiiint-)abbati, suppositus a plefisque; de quibus singulis paulo amplius agendioccasionem hic aucupari, haud incongruum lectori erudiendo fuerit.

Opusculum De septem verbis Domini in cruce, a nullo ArnaldoBonasvallis abbali non ascribitur, quan-quam nomiulli in eo faltunt fallunturque, quod Bonaevallis apud Yesuntiones-abbaiem interpretentur. -Vc-ram qua?.slionemomuino dirimit inscriplio apographo Cisterciensi subjecla : Arnaudus abbas de Boxa-