2013-12-06 • 38zenb.Box.A taldeko gazteen bide anitzak. Eta, bereziki, Tolosa-ko Alde Zaharrari...

Indarkeria matxistaren aurkako I. udal protokoloa aurkeztu dute, Tolosan 4-5

Zizurkil eta Orendaingo alkateak herrietako proiektuez hizketan 6-8

A.Artolaren begirada emakumeen historiari 16-18 • Durangorako uzta 22-25

Bixente Gorostidi

Bertsozaletasuna piztuz

2013-12-06 • 38 zenb.

10-15

a001_ataria 5/12/13 15:23 Página 1

a002_ataria 5/12/13 14:09 Página 1

Argitaratzailea: Tolosaldeko Komunikazio Taldea, S.LLege Gordailua: SS-1323-2013Zuzendaria: Ainhoa OiartzabalTelefonoa: 943 655695Faxa: 943 650018Webgunea: www.ataria.infoE.P: [email protected]: FM 107.6Papereko editorea: Eneritz Maiz. Interneteko editorea: Imanol Garcia Landa. Irratiko editorea: Jon Miranda.Tolosaldeko Komunikazio Taldea, S.L-ko kideak:

Tolosaldeko gizarte eragileak

Tolosaldeko Ataria diruz laguntzen dutenerakundeak:

• Udalak: Abaltzisketa, Aduna, Alegia, Alkiza,Altzo, Amezketa, Anoeta, Asteasu, Baliarrain,Belauntza, Berastegi, Berrobi, Bidegoian, Elduain, Hernialde, Ibarra, Ikaztegieta, Irura,Larraul, Leaburu, Lizartza, Orendain, Orexa,Tolosa, Villabona eta Zizurkil

Betaurrekoak

«... mesedez, ez utzi ezer treneanahaztuta». Donostiako Geltokirairitsi gara, goizero legez. Arrapala-dan jaitsi gara trenetik, lanera edoikastera korrika joateko; autobusgeltoki berriko lanak direla etagaur ere gure betiko ibilbidea pi-ttin bat aldatu beharko dugu. Ma-ria Kristina zubira goazenok zuze-nean ezkerrera jotzeko bulkadariaurre egin beharko diogu. Ez:orain eskuin aldean dagoen zebra-bidetik pasa behar da, nahita nahiez.

Bide berriak gehixeago ibili be-harra esan nahi du, eta hori du in-teresgarri. Orain erabaki koxkorbatzuk hartu behar ditugu, etaakaso zilegi da semaforoa gorriandagoela ahaztea; edo errepidetikabiatzea; edo bidegorritik oinez jo-atea. Presaka gabiltza, badakizue.

Asteak joan asteak etorri, nornondik joango den asmatzen saia-tzen hasita nago. Hori eta jendea-ren bideak mentalki marrazten,Maider Lopez artista donostiarrakIstanbulgo Arte Biurtekoan egin-dako lan bikainaren ildoa jarrai-tuz. Eta niretzako gordetzen ditu-dan arkitektura berriak zabaltzenzaizkit begien aurrean, goizero.

Orduan kalea beste era batera

Iritzia 3

eraikitzen laguntzen diguten eki-men artistikoak datozkit gogora.Herria itxuraldatzeaz gain, lekupublikoa beste era batera senti-tzeko eta hausnartzeko aukeraematen diguten ekintzak. Kaleanere emakumeok askatasun gu-txiagorekin eta beldur gehiagore-kin bizi garela azaleratzea helburudutenak. Box.A taldeko gazteenbide anitzak. Eta, bereziki, Tolosa-ko Alde Zaharrari taupada berribat ekarri dion GKo Gallery-k sus-tatzen dituen ekimenak: hain diraxumeak itxuraz, baina edukiz han-diak. «Iturri zaharretik edaten dut,ur berria edaten». Artze, BerduraPlazan irakurria. Kaleko arteatransmisioaren eta parte-hartzea-ren sustatzaile, berdintasunarenaldeko eszenatoki, gizarte berri-tzaile baten abiapuntu. Munduabetaurreko berriekin begiratzenirakatsiko diguten teknika eralda-tzaileak.

Horrelakoetan erreparatu gabebizi daiteke, noski. Eta pobreago.Lasai biziko al da New Yorkeko5Pointz izeneko eraikin harriga-rria, kultura garaikidearen altxo-rra, hura bota ez dezaten mundumailako oihua isilarazteko goitikbehera zuritzeko agindua emanduena?

«Hurrengo geltokia: Tolosa Er-dia». Apeaderoaren pareko zulohandi batean ere lanak egiten ari-tu dira, eta pasabide jostalari ba-tek dantzan ibili gaitu tarte bate-an. Gutxi falta zaie bukatzeko, la-saitu nau ezagun batek. Bai, lasterbukatuko dituzte konponketak etaberriz ere bide guztiak espero be-zala aurkituko ditugu, ai ene, zu-zen-zuzen joan gaitezen.

Irene LarrazaEtxepare Euskal Institutukokomunikazio arduraduna

a003_ataria 3/12/13 20:32 Página 1

�

Tolosa

4 2013ko abenduaren 6a,ostirala / Tolosaldeko Ataria

ITZEA URKIZU TOLOSA

Indarkeria matxistaren aurkako le-hen udal protokoloa osatu dute Tolo-san, eta jendaurrean aurkeztu duteaste honetan. Besteak beste, asko-tariko indarkeria matxista jasatenduten emakumeei arreta hobea es-kaintzea da helburua, eta hori guztiaosatzeko, arazo honen inguruko era-gile guztiek bat egin dute.

Horrela, Tolosako Udala, Ertzain-tza, Eusko Jaurlaritza, Osakidetza,Bilgune Feminista, Tolosaldea Gara-tzen, Asuncion klinika eta Tolosakoemakume erasotuak elkarlaneanaritu dira. Aipatzekoa da, gainera,esparru honetan bestelako egitas-moak ere martxan jarri dituela uda-lak, hala nola, jabekuntza eskolaabiaraztea edo Berdintasun saila in-dartzea; protokoloarekin loturarikestuena duena, ordea, herriko hiruikastetxeetako arduradunekin bate-ra osatzen ari diren hezkidetza planada.

Protokoloa aurkeztu aurretik,zenbait gogoeta plazaratu nahi izandituzte udaleko Berdintasun Saile-ko arduradunek: «Indarkeria ma-txista giza eskubideen bortxatzeada, eta egituran dago banaketahori. Izan ere, eta Simon de Beau-voir-ek zioen moduan, sexu anato-mikoaren arabera, jaiotzen garenuneaz geroztik rolak eta estereoti-poak banatzen dizkigute, eta ema-kumea menpeko bilakatzen da».

Sexuaren araberako banaketahori indarkeria matxistaren oina-rrian dagoela diote, baina areago,prebentzio politika hauek «ikusezin-

tasuna gainditzeko eta mikroma-txismoari aurre egiteko ere» baliatunahi dituzte.

Gizonen egunerokoan ia ikusezi-nak diren ekintzek osatzen dute mi-kromatxismoa, eta gizona gehiagodela erakusteko burutzen dira: in-dar fisiko eta psikikoa erabiltzea,etxeko-lanetan ez parte hartzea, gi-zonak bere denbora librea beretzatbakarrik erabiltzea, emakumeaemozionalki zapaltzea edo jendau-rrean bikotekidea gutxiestea izandaitezke adibideetako batzuk.

Datu kezkagarriak etxe ondoan

Tolosan indarkeria matxistak «indarhandia» duela diote datuek, etaezinbestean neurriak hartzeko be-

harrarekin iritsi da udal protokoloa.Osasunaren Mundu Erakundearendatuen arabera, minbiziak, trafikoistripuek eta malariak batera bainoemakume gehiago hiltzen ditu bio-lentzia matxistak, ugaltzeko sa-soian dauden emakumeei dagokie-nez.

Tolosara begira jarrita, larritasu-na ez da txikiagoa, izan ere, urtebe-tean 50 emakumek jarri dituzte sa-laketak, «eta beste asko ez dira au-sartzen pauso hori ematera». Bidehorretan, eta poliziaren jardunakontuan hartuz gero, Tolosako in-darkeria matxista nabarmena da,eta kasuetako %76ari jarraipenaegiten diote.

Azkenik, protokoloa osatu duteneragileek arreta berezia jarri nahiizan dute indarkeria matxista jaso-tzen duten emakumeen adinean.Arazo hau gero eta jende gazteago-aren artean gertatzen dela diotedatuek, eta azken hiru urteotan sa-laketen ehuneko handiena 18 eta40 urteko emakumeek jarritakoada.

Neurriak hartzeko garaia

Indarkeria matxistari aurre egitekoterminologia zehaztu dute lehenik,eta, esaterako, tratu txar fisiko etapsikologikoak, sexu abusuak, sexu

Indarkeria matxistarenaurkako I. udalprotokoloa aurkeztu dute

Beldurrari aurreegiteko bideak

Aste honetan aurkeztu dute, jendaurrean, protokoloa. ITZEA URKIZU

Eraso salatuak. Urtebetean 50emakumek salaketak jarri dituzteindarkeria matxistagatik, Tolosan.Berdintasun saileko kideek gogoraekarri nahi dute, ordea, asko ez di-rela pauso hori ematera ausartzen.

50

a004-005_ataria 5/12/13 14:36 Página 1

�

Tolosaldea

2013ko abenduaren 6a,ostirala / Tolosaldeko Ataria 5

I. URKIZU IBARRA

Datorren ostiralean, abenduaren13an, Galtzakomik komiki lehiake-tako sari banaketa izango da. Ho-rren harira, gauean afari-txoua an-tolatu dute Ibarran, Sendi Ekintzaelkartean.

Umorea, bertsolaritza eta komi-kigintza edo irrimarrak uztartuko di-tuzte saioan, eta irrimarrak eta ber-tsoak bat-batean egingo dituztegonbidatuek.

Batetik, Anartz Iturbe ariko da,euskarazko txisteak kontatzen; an-tolatzaileen esanetan, «hutsik zego-en espazio hau, eta euskarazkotxisteekin betetzen ari da». Berare-kin batera, Xabier Silveira bertsola-

ria ariko da afari-txouan, eta azke-nik, Dani Fano eta Asisko Urmenetakomikigileak ere elkartuko dira au-rreko biekin.

Fanok eta Urmenetak hasitakomarrazkiari bertsotan erantzungodie Silveirak, eta alderantzizko pro-zesua ere egingo dute. Hau osatze-ko, Iturbek txisteak botako ditu.Gaiei dagokienez, kirola, kultura,politika edo bertaratutako edonorizan daiteke jomuga.

Afari-txoura joateko txartelak 22euroan daude, Sendi Ekintzan, Zu-biaurren, Atarin, Alaien, Danon Txo-koan eta Galtzaundi Euskara Elkar-tearen egoitzan. 21:00etan egindute hitzordua.

Komikiak, bertsoak etaumorea batera, afari-txouanGaltzakomik komiki lehiaketako sari banaketaren harira,Ibarrako Sendi Ekintzan izango da afaria

erasoak nahiz sexu jazarpena beza-lako kontzeptuak azaltzen ditu pro-tokoloak.

Indarkeria matxista jasatzen du-ten emakumeei laguntzeko, ordea,esku-hartu egin behar da, eta sarre-ra eta detekzio puntuak bereizi di-tuzte.

Sarrera puntuak indarkeria ka-suak salatzeko eta laguntza eska-tzeko puntuak izango dira, eta udalzerbitzuetatik hasita, foru zerbi-tzuetara, erkidegoko zerbitzuetaranahiz bestelako eragileengara jodezakete emakumeek.

Detekzio puntuak, berriz, Tolosa-ko hezkuntza zentroa, Lanbidenahiz Tolosaldea Garatzen dira, etabertan indarkeria kasuak detekta-tzeko bideak dituzte.

Behin kasua ezagututa, urgen-tziazko kasuak eta lehentasunez-koak bereiziko dituzte, eta emaku-meei laguntza juridiko, psikologikoeta ekonomikoa eskainiko diete,kasu bakoitzaren ezaugarrien ara-bera.

Indakeria matxistaren aurkako I.udal protokoloa osorik irakurtzekoeta zehaztasunak hobeto ezagutze-ko, dokumentua eskuragarri dagowww.tolosakoudala.net atarian,Berdintasun sailean. Era berean,www.zazpitantriangulon.net web-gunean ere Berdintasun sailetik jai-tsi daiteke protokoloa.

Irudia Tolosa

Wii-a Miguel Legarrarentzat«Gaurko eguna ospatzen hasi zene-an, Euskararen Nazioarteko Egunaizendatu zuen Eusko Ikaskuntzak,Euskararen Egun guztiak direlako»

mezua bidali zuen Miguel Lega-rrak, #tlseh traola erabiliz, eta beremezua izan zen, guztietan bertxio-tuena. ATARIA

Indarkeria matxista dagoen ka-

suak salatzeko edo laguntza es-

katzeko hainbat zerbitzu daude.

Hona hemen telefonoak.

112. Sos deiak.900 840 111. Eusko Jaurlaritzako24 orduko arreta zerbitzua. 943 224 411. Gizarte larrialdieta-rako Foru Zerbitzua.943 69 74 60. Tolosako UdalekoGizarte Zerbitzuak.

Telefono lagungarriak

a004-005_ataria 5/12/13 14:36 Página 2

�

Zizurkil


Zizurkilgo alkate Joxe MariLuengok futbol zelaia, atezatekoa edota ekonomiaizan ditu hizpide

MIKEL IRAOLA ZIZURKIL

Joxe Mari Luengo, Zizurkilgo alkatea,ATARIA IRRATItik pasa da aste honetanherrian azken urtean izan diren gora-beherak eta berrikuntzak errepasa-tzeko: futbol zelai berria, Joxe Arregiplaza, obrak, atez atekoa, enpresenitxiera eta egoera ekonomikoa batikbat izan ditu hizpide.

Duela bi aste sinatu zuten udalaketa Gipuzkoako Futbol Federazioakfutbol zelai berria egiteko akordioa.Fraisoro gainean egitea zen asmoa,baina lanak ordaintzeko beharrez-koa zen hiru milioiko gastuari aurreegitea ezinezkoa zela ikusita, gauregungoa eraberritzea pentsatu zu-ten, «bertan ibiltzen diren haur guz-tiak ezin baitziren ezer gabe geratu».Modu horretan, belar artifizialeko ze-laia eraikiko dute datorren urtean.

Zelai berria egiteko aurrekontua,300.000 eurokoa da, eta bigarrenfase batean egingo dituzte aldagelaeta argiteria berriaren obrak. Lanakmaiatzean, denboraldia amaitu be-

zain laster, hastea espero dute, dato-rren urteko denboraldi berria haste-rako prest izan dadin.

Futbol zelaiarekin Joxe Arregi pla-zako berrikuntza proiektuko lanak bi-ribilduko dituzte, izan ere, 2013aamaitzerako, itxuraldatuta izango daplaza, etxebizitzak berritu baitituzteeta parke bat egiteko aurreikuspenaere baitago. «Ikusgarriagoa eta atse-ginagoa izango da, egoteko leku onbat. Umeek eta zelaitik etortzen dire-nek han geratzeko aukera izangodute». Aurrera begira, gainera, plazahorretan estalpe bat jartzeko proiek-tua dagoela ere aurreratu du Luen-gok: «Aurrekontu handiagoa denez,luze joango da, baina zirriborro ba-tzuk egin dira, eta zer nahi dugun gu-txi gorabehera badakigu». Zonaldehorretan bada konpondu beharrekobeste arazo bat, ibaiarena, izan ere,eurite garaian futbol zelaia eta ingu-ruak urez betetzen dira: «Badago ho-rretarako proiektua, Asteasu etaAmasa-Villabonako Udalekin batera,baina 18 milioi euro balio ditu etaune honetan ezinezkoa zaigu gastuhorri aurre egitea. Soilik Amasa-Villa-bonako zubiko zatia egin da».

Atez ateko bilketa sistema ere izandu hizpide Luengok. Gai «polemiko»gisa definitu du, eta EAJk hor eginda-

ko lana salatu: «Herritarrak nahastuzituzten. Atezatekoa aukeratu ge-nuen birtziklapen tasa hoberenakematen zituelako eta jendeak kon-tzientziatu behar du». Herri galdeke-tan sortutako polemikaren harira,atsekabetuta ageri da alkatea: «Iru-zurra izan zela argi dago, eta ez erre-pikatzeko parte-hartzea arautu nahidugu, seriotasun bat behar da».

Datu ekonomikoekin, berriz, poz-teko eta kezkatzeko arrazoiak dituLuengok. Alde batetik udalaren zorrakitatzen ari dira: «Agintea hartu ge-nuenean, hiru milioiko zorra zegoen,eta 2009tik beste zortzi zor zitzaiz-kion Aldundiari. 2.200.000koa daune honetan zorra. Pixkanaka arigara gutxitzen, murrizketak eginez.Esaterako, zinegotziek 60.000 eurokobratzen zituzten bilerengatik, etahori kendu egin genuen EAJ eta PSE-EEren desadostasunarekin».

Aldiz, herriko eta eskualdeko en-presek bizi duten egoerarekin kezka-tuta da. Urte berean bi enpresa ixte-ko agindua eman dute Zizurkilen, Pe-rot eta Marie Brizard: «Ahal genuenlaguntza osoa eman diegu. Tolosal-dea Garatzenekin, aldundiarekin etajaurlaritzarekin hitz egiten ari gara ir-tenbideak bilatzen hasteko. Aldatubehar du honek», amaitu du.

Joxe Mari Luengo, Zizurkilgo alkatea, ATARIA IRRATIAn. J.M.

Herriari buelta eman nahian

a006-007_ataria 5/12/13 15:29 Página 1

�

Tolosaldea


ERREDAKZIOA AMASA-VILLABONA

Oinkari Dantza Taldeak, ItsasoarenEmazteak izeneko ikuskizunarendisko eta DVDa argitaratu du. Lehe-nengoan Pello Ramirez musikariakemanaldirako espresuki egindakoabestiak izango dira entzungai. Biga-rrenean, aldiz, uztailean TolosakoLeidor aretoan Oinkari dantza talde-ak eta HIKA Teatroak estreinatu zu-

‘Itsasoaren emazteak’ DVDeta CDa aurkeztu du Oinkarik

Jesus Muñecasezingo daEspainiatik atera

ERREDAKZIOA TOLOSA

Jesus Muñecas Aguilar TolosakoGuardia Zibilaren kuarteleko buruohia eta Juan Antonio Gonzalez Pa-checo 'Billy el Niño' polizia ohiari pa-saportea kendu die Pablo Ruz epai-leak, Maria Servini Argentinakoepailearen estradizio eskaerarenharira. Behin-behineko askatasu-nean gelditu dira, baina ezingo duteEspainiatik atera, non bizi direnadierazi eta telefonoa eman behar-ko dute, eta astero joan beharkodute auzitegira deklaratzera. Bal-dintza horietako bat urratuz gero,espetxeratu egingo dituzte. Epaile-ak galdetu die ea estraditazioaonartzen duten. Ezetz erantzun du-tenez, estradizio eskaera AuzitegiNazionaleko Zigor Salak erabakibeharko du. Ez du eperik horretara-ko. Baiezko batek ez luke, ezinbes-tean, estradizioa ekarriko.

Hainbat batzordeenbilerak, asteartean

AMEZKETA. Abenduaren 10ean, hi-rigintza, kultura eta ingurumen ba-tzordeen bilera egingo dute plenoaretoan 19:00etan. Zazpi puntuizango ditu bilerak.

Zirkurako sarrerak,Tolosa&Co-ren eskutik

TOLOSA. El Gran Circo Italiano Bra-vo Bravisimo Tolosan da, San Este-ban auzoan jarri du karpa eta aste-buruko emanaldietarako 100 sa-rrera banatuko ditu udalak dohain.Horretarako Tolosa & Co elkarteare-kin adostu du banaketa nola egineta beraiek arduratuko dira zabal-tzeaz.

Irudia Amezketa

Arte modernoko erakusketaAmezketako Zumadi ikastetxekohaur hezkuntzako bi, hiru eta lauurteko ikasleek arte modernokoerakusketa bat egin dute eskolako

frontoian. Artista batzuen lana az-tertu dute eta estilo horietan oina-rritutako artelanak egin dituzteikasleek. ATARIA

ten emanaldia oso-osorik ikustekoaukera izango da.

Ikuskizun honek, euskal dantzatradizionala oinarri hartuta, EuskalHerriko kostaldeko arrantzaleenemazteen bizipenak kontatzen ditu.Berrogeita hamar dantzari, lau musi-kari eta bi aktore bildu dira taula gai-nean olatuaren joan etorrian, josi etajosi sareetan barrena historia bizi etahunkigarria harilkatuz.

a006-007_ataria 5/12/13 15:30 Página 2

�

Orendain


Agenda 21 osatzekoparte hartze prozesuaazken fasean sartu da;galdetegia banatu dute

ASIER IMAZ ORENDAIN

Azken fasean sartu da Orendaingoparte hartze prozesua. Bizilagunenartean etorkizuneko herria eraiki-tzen ari dira, eta horretarako, oren-daindarrei etxeko lanak jarri dizkieudalak: galdetegi bat bete behardute. Udala, ordea, ez da galdete-giaren sortzailea; koordinazio etabanaketa lanez arduratu den eragi-lea besterik ez da. 54 herritarrekosatu zuten etxeetan banatu berriduten galdetegiaren bizkarrezurra,60 proposamen ingururekin. Orain,hauen lanari erantzuteko garaia iri-tsi zaie beste bizilagun guztiei. Hel-burua, Agenda 21 osatzea da; etor-kizuneko Orendain osatzea da.

Gorka Egia gustura agertu daparte hartze prozesuak orain arteizandako emaitzarekin. Orendain-go alkateak ATARIA IRRATIAn «arrota-sun» horren zergatia azaldu zuen:«Lantaldeetan biztanleriaren %38aritu da lanean. Parte hartze horriesker herriko gazte bati lana emandiogu. Lehenengo fasea, beraz,arrakastatsua izan da». Orain biga-rren fasean daude, eta hor ere, he-rritarren beharra dutela dio Egiak:«Orendaindarrei esfortzu txiki bateskatzen diegu, eta galdetegia be-tetzera gonbidatzen ditugu. Urtea-ren hasieran martxan jarri genuenprozesuak arrakasta izateko, ezin-bestekoa da bizilagunen ekarpe-na».

Aste honetan banatu dute galde-tegia etxez etxe, eta bertan, herria-ren inguruko proiektu eta proposa-

menak daude. «Orendaindarrek eu-ren herrian zer egitea nahi dutenerabaki behar dute, eta horrez gain,lehentasunak zein diren azaldu.Ondoren, udalak datu horiekin ibil-bide horri bat egingo du, hau da,Agenda 21», dio alkateak. Udala-rentzat tresna oso baliagarria deladio Gorka Egiak, izan ere, aurreran-tzeko urratsak emaitza horien gai-nekoak izango dira Orendainen.

Agenda 21 eraberritzearen beha-rra 2012. urtearen amaieran argiikusi zuen Orendaingo Udalak, au-rreko planean agertzen ziren iaekintza guztiak eginak baitzeuden.Zer egin ez zekitela gelditu aurretik,plagintza berri bat osatzen hasi zi-ren berandu baino lehen. Horreta-rako, Egiaren esanetan, argi zutenbaldintza nagusia zein izango zen:herritarren parte hartzea. Gipuzko-ako Foru Aldundiaren laguntzaz, Az-tiker enpresarekin jarri ziren harre-manetan. Aztikerrek diseinatu zuenOrendaingo parte hartze prozesua,fase desberdinak zehaztuz. Apirile-

an hasi ziren bulegoetako teoriaguztia kalera ateratzen, herri guz-tian zehar komunikazio kanpainabat eginaz. Maiatzean lantaldeakosatzen hasi ziren, eta hauen lehenbatzarra ekainaren bueltan iritsizen. Herritarrek osatutako lantalde-ak hiru saio egin ditu: Orendaingoindarguneak eta ahulguneak iden-tifikatzeko; formaziorako eta propo-samenak egiteko. Jasangarritasu-naren eta parte hartzearen arloanegindako proposamen guztiak gal-detegitik pasa gabe zuzeneanAgenda 21en txertatu dituzte, oina-rrizko eskariak direla kontuan har-tuta. Beste proposamen guztiak,galbaea pasa ondoren, etxeetanbanatu den zerrendan daude. Etaorain, horien artean aukera egitekogaraia iritsi zaie orendaindarrei.

Guzti hau dena zergatik eta zer-tarako izaten ari den argi azaltzendu Gorka Egia Orendaingo alkate-ak: «Udalarentzat dokumentu ga-rrantzitsuenetakoa den dokumen-tua osatzeko».

Gorka Egia TOLOSALDEKO ATARIA-ren egoitzan. MIKEL IRAOLA

Herritarrei «esfortzu txiki bat»eskatu die Gorka Egia alkateak

a008-009_ataria 5/12/13 13:46 Página 1

�

Kirolak


LABRIT, IRUÑEA

PILOTA

Abenduak 7, bihar

18:00. Ekaitz Saralegi eta OinatzBengoetxearen arteko partida. Laut’erdiko txapelketaren 3. eta 4.postuak erabakitzeko.

USABAL, TOLOSA

ARETO FUTBOLA

Abenduak 7, bihar

16:00. Laskorain-Sasiko.

ESKUBALOIA

Abenduak 7, bihar

18:00. Tolosa-Corrales Buelna.

FUTBOLA

Abenduak 7, bihar

10:00. Tolosa CF-Beasain, infantiltxikiak. 11:45. Tolosa CF-Lazkao infantilenohorezko maila.

BERAZUBI, TOLOSA

FUTBOLA

Abenduak 6, gaur

16:30. Tolosa CF-Lengokoak, jube-nil ohorezko maila.

BEOTIBAR, TOLOSA

ESKU PILOTA

Abenduak 6, gaur

17:00. Mikel Goñi-Otxandorenaeta Artola-Tolosaren arteko parti-da. Abenduak 7, bihar

18:00. Diario Vasco txapelketa.

ZESTA PUNTA

Abenduak 8, etzi

17:00. Zesta puntan profesionalmailako partida: Egiguren II-SusoOlharan-Ibai Erkiagaren aurka. Au-rretik, Iñigo-Telleria tolosar gazteekjokatuko dute, Moresmau-Del Rio-ren aurka.

BERROBI

FRONTENIS TXAPELKETAKO FI-

NALAK

Abenduak 7, bihar, 16:00etan

Binaka: Niko Artola-Hodei Arregieta Xabi Romero-Edu Lobato.Mistoa: Arantzazu Rodas-HodeiArregi eta Mireia Lezea-Aitor Oine-derra. Binaka: Arantzazu Rodas-MireiaLezea eta Leire Jauregi-OihaneBergara.Buruz burukoa: Hodei Arregi etaXabi Zubiriaren artean.

INTXAUR, ZIZURKIL

PILOTA

Abenduak 6, gaur

11:30. Gipuzkoako txapelketakohiru partida, alebin eta infantile-nak. Abenduak 8, etzi

09:45. Zizurkilgo III. Pilota Txapel-keta. Final aurrekoak. Bost parti-da. Benjaminetan, Arrillaga-BelokiAndueza-Espositoren aurka, etaSasiain-Eizagirre Arrizabalaga-Ar-zallusen aurka. Alebinetan, Elose-gI-Alberdi, Perurena-Ugartemen-diaren aurka. Infantiletan, Sein-Az-piroz, Aizkorbe-Apezetxearenaurka. Kadeteetan, Salaberria-Au-rrekoetxea, Mattin-Oiarbiderenaurka.

ALTZO MUINO, ALTZO

PILOTA

Abenduak 7, bihar

16:00. Gipuzkoako txapelketan,alebinetan, Intxurre eta Tolosa.

BEHAR ZANA,VILLABONA

PILOTA

Abenduak 7, bihar

17:00. Behar Zana eta Hernani,nagusiak, eskuz binaka.

Unai Otaño etaJon IrazuNazabali aurreegin nahian

Maila nagusiko EuskalHerriko AizkolariTxapelketaren finalajokatuko da etzi,12:00etan, Elgoibarren

ASIER IMAZ

Euskal Herriko Aizkolari TxapelketaNagusia jokatuko da abenduaren8an, etzi, Elgoibarren. 12:00etanhasiko dira lanean aizkolariak, etabertan, eskualdeko bi ordezkariegongo dira: Unai Otaño ibartarraeta Jon Irazu zizurkildarra. Hauekinbatera, Iñaki Azurmendi, Aitzol Atu-txa eta Joxemari Olasagasti arikodira lehian. Guztiek, txapelarenlehian, aurkari bakarra izango dute:Floren Nazabal faborito handia. Fi-nalean egin beharreko lana ondo-rengoa izango da: 54 ontzako, 60ontzako eta 72 ontzako launa en-bor moztea. Finalerdietan denbora-rik onena Nazabalek lortu zuen, etabigarren, ezustekoa emanaz, UnaiOtaño gelditu zen. Jon Irazu finale-tik kanpo gelditu zen, baina Jon Re-kondoren lesioa medio, zizurkilda-rrak txapelaren lehian aritzeko au-kera izango du etzi.

Shanti Trofeoan, izen ematea

Tolosan, Eguberrietako XXXII. Shan-ti Trofeoa jokatuko da alebinetaneta benjaimetan. 2002tik 2005erajaiotako haurrak ibiliko dira aretofutbolean, eta izena eman nahi du-ten taldeek abenduaren 10era bi-tarte zabalik dute epea. Lehian ate-ra nahi duten neska-mutilek eurentaldearen izena emateko TolosakoShanti Kirolak dendara joan behardute.

Kirol taula

a008-009_ataria 5/12/13 13:47 Página 2

Elkarrizketa 10

Bixente Gorostidi

Bertso kimuaklanduz

FELIX AIESTARAN AMEZKETA

Futbolean egiten den modurabertsogintzan ere, Championslehiaketen aldarria egiten den

garaiotan, Amezketako bertsolari fi-nak, bertsolaritzaren oinarriak erei-ten ditu Tolosa eta inguruko gazte-txoengan, prestutasun osoaz,«Ahozkotasuna eta Bertsolaritza»egitasmoaren barruan.

Ikasturte amaieran kaleratzenden «Bertsometa» liburuan bailara-ko 2.000 ume baino gehiagok, ge-lakideekin batera, argazkia gogoanizango dute. Argazkiaren atzean xa-murtasunez egindako egunerokolan isila dago.

Bixente Gorostidi Bertsozale El-karteko kide modura lanean aritu-ko da BEC-eko Txapelketa Nagusikofinalean.Zer da «Ahozkotasuna eta Ber-

tsolaritza» egitasmoa?

Bertsozale Elkartearen proiektutikabiatu zen. Eskolan ahozkotasunalantzeko bitarteko oso ontzat hartuzen bertsolaritza. Bertsolaritzaktresna bikainak ditu ahozkotasunalantzeko. Arrasateko ikastetxe ba-tean egin zituen lehen urratsak; on-doren Azpeitiara zabaldu zen etagerora, duela hamar urte Tolosanhasi ginen.Zenbateko zabalkundea du egi-

tasmoak?

Euskal Herri osora zabalduta dago.Gipuzkoan bi astez behin lantzenda LH5 eta 6an. Bizkaian astero ari-tzen dira, baina bertan ikasturte ba-karrean parte hartzen dute. Tolosa-ko hiru ikastetxeak, Ibarra, Berrobi,Berastegi, Lizartza, Altzo, Alegia,Amezketa, Asteasu, Aduna, Zizurkil

«Ahozkotasuna eta Bertsolaritza» egitasmoan diharduTolosaldeko 2.000 ikasle baino gehiagorekin

eta Villabonako ikastetxeetako2.000 ikasle baino gehiagok partehartzen dute gure eskualdean.Nola egiten da gela barruan egi-

tasmoaren lanketa?

Hiru ikasturterako materiala dago

bertsolaritzaren oinarriak lantzeko:bertso mamia, doinuak, dakitene-tik abiatuta sortzeko teknika etadoinu berriak lantzen dira. Ikasleekegitasmoari egin dioten harreraonarekin harrituta gaude. Bertsoak

a010-015_ataria 5/12/13 12:17 Página 1

Elkarrizketa 11

badu zerbait magikoa. Ikaslegehientsuenek neurria eta hasiera-ko sei edo zazpi doinu badakizkite-nez, bertsoak sortzeko gai direla ja-betzean, ikaragarrizko gogoaz ari-tzen dira. LH 4tik 6ra aritzen direnikastetxeetan %80tik gora zortzikohandiko bertsoa sortzeko gai da,eta hori asko da. Ikasle trebatu etazaletuenak, Bertso Eskoletara bide-ratzea da egitasmoaren helburua,baina ez dugu asmatu horretan.Txikienek ezagutzen al dute ber-

tsogintzaren tradizioa?

Bertsolari zaharrak marrazki bizi-dunetatik ezagutzen dituzte: Laz-kao-Txiki, Txirrita, Pernando Amez-ketarra... Bilintx ezagutzen dutekanta dela eta. Maialen Lujanbio

edo Andoni Egaña baino ezaguna-goak zaizkie bertsolari tradiziona-lak. Inguruak laguntzen ez duenez,gaur egungo bertsolaritzaren jarrai-penik ez dute egiten. Herri txikietangaurko bertsolariak ere ezagunakdira, baina ez horrenbeste Tolosaedo Ibarra modukoetan.Bertsogintza tradizionala ezagu-

tzeak laguntzen al du bertso sor-

menean?

Haurrek izugarrizko irudimena iza-ten dute, baina hasieran korapilatu-ta egoten dira, errimatu eta neurtu-ta esatea kosta egiten zaielako. Ho-rretan, aurretik doinu desberdinakezagutzeak asko laguntzen du.Ikasle askok ez al dute bertsolari-

tza urrutitik bizi?

Ikasle asko ez dira sekula ere ber-tso saio batean egon. Bestetik, ezdute irrati edo telebistatik jarraipe-nik egiten.Ikasleekin Leidorren egiten den

saioak zein helburu du?

Ikasturte amaierako saio horrenhelburua gelan landutakoa erakus-tea izaten da. Herrien araberamodu desberdinean egiten da: To-losan asko dira eta Leidorren egitenda saioa, herri txikietan aldiz, ikas-tetxeko jaialdian txertatzen dasaioa. Leidorreko saioan talde as-kok hartzen dute parte eta askotan,umeak bertsozale bihurtu ordez,kontrakoa gertatzen ez ote denarenkezka sortzen zait, saioa luzatu etagaiak eta doinuen aukeraketa ikas-leen esku uztean, errepikatu egitenbaitira.Nola landu behar da gazteen ber-

tso harrobia?

«Ahozkotasuna eta Bertsolaritza»saioen bidez ikasle guztiek bertso-laritzaren berri izatea bermatzenda, bertsoa zer den, nola osatzenden eta probatzeko aukera izanik,gustatzen zaien eta trebatuak direnedo ez jakinik, pausu naturala Ber-tso Eskola eskura izatea da. DBHkolehen bi urteak klabeak dira, zaleta-sunari eutsiz gero, helduen bertsoeskolara joateko aukera handia iza-ten da. Bertso Eskolarik ez izateaneten egiten da eta jarrera aldaketaizaten da: lagunen artean ez da ho-rren polita bertsotan aritzen delaesatea, besteak beste, futbolarekinalderatuz... Bertsolaritzak ez dubeste eskolaz kanpoko jarduerekheineko prestigiorik. Eskolaz kan-poko eskaintzen artean azkena iza-ten da bertso eskolarena herri han-dietan.

a010-015_ataria 5/12/13 12:07 Página 2

Zerk erakar dezake gaztea gaur

egungo bertsolaritzara?

Eliminazio sistema dela eta, txapel-ketak duen lehia kutsuak gazteasko erakarri du. Zein sailkatu denmorbo berezia izaten da txapelketasaioetan. Bada oso bertsozalea ezden jendea, txapelketa osoa jarrai-tzen duena. Bertso Eskoletan ari-tzen diren gazteentzat bertso esko-len arteko topaketak erakargarriakizaten dira. Oso plaza mugatukoakizan arren, Udalekuetan aritzen di-renak, gero bertsotan jarraitzendute.

Bertsolariak edo bertsozaleak

sortu behar dira?

«Ahozkotasuna eta Bertsolaritza»egitasmoan hasieratik oso argi izandugu bertsozaleak sortu behar di-rela. Bertsolaritzaren berri emanazzabalkunde lan handia egin da. Ber-tsoa euskara lantzeko tresna osoegokia dela erakutsi dugu.Zein egoeratan daude Tolosalde-

ko gazte eta helduen Bertso Es-

kolak?

Denetik dago. Tolosan beti nahiizan da Bertso Eskola izatea, batezere inguruko herrietakoak bilduizan ohi dira, zikloka agertu eta de-sagertu egiten da hainbat arrazoi-rengatik. Azken lau urteotan 16-30urte bitarteko hogeiren bat lagunbiltzen dira, batzuk bat-bateko tal-dean eta besteak paperezko lanke-tan ari direnekin. Alegiako eskolanbi talde indartsu daude: LHn hama-seiren bat lagun eta DBHn 42 lagunari dira. Alegiako «Zazpi AstorenGainean» helduen bertso taldea as-tero biltzen zen eta berriro hasinahian ari da. Amezketan 6-8 helduelkartzen gara; eskolan ere sortu

Elkarrizketa 12

Gaur eguneliteko bertsolariaizatea inoiz baino

zailagoa da»

a010-015_ataria 5/12/13 12:07 Página 3

nahi dugu. Berastegin gaztetxoenaabian jartzen dugunean, helduena-ri berriro ekin nahi diogu. Ibarranhelduen taldea Amaia Agirrerekinaritu zen eta Villabonan oraintxe ezdago talderik. Bertan gaztetxoentaldea egin nahi da urtero Asteasunegiten den modura. Bidagoianen«Ahozkotasuna eta Bertsolaritza»egitasmoan iaz sartu ziren eta Al-bizturrekin batera bertso eskolaosatu nahi dute.

Jarraipena ematea falta da, ezta?

Gabezia horiei erantzuteko «Hari-tuz» bertsozale taldea sortu da Tolo-san. Herri bakoitzak irakasle faltaedo finantziazio falta dela eta, izanditzakeen arazoei erantzuteko, es-kualdeko ikuspegi osatu batez lanegiteko asmoa du. Zer esango zenioke gazte bati

bertsolaritzara inguratzeko?

Puntako bertsolaria izatea oso zailada. Bertsoak tradizioaren berri

eman, hizkuntza aberastu, jendeaurrean aritzeko ohitura landu etapertsona modura asko janztengara, edozein gaiari buruz, bertso-tan aritzea egokitzen baita. Beste-tik, ikuspegi desberdinak entzutenikasi eta erantzun egokia ematenere ikasten da. Mintzola Amasa-Villabonan eta

Bertsozale Elkartea Tolosan ego-

teak, bailarako bertsozaletasu-

naren indarra adierazten al du?

Tolosaldeak beti izan du bertsoza-letasun handia. Tolosan egiten zi-ren Pilarika bezperako saio modu-koak Euskal Herrian oso gutxi egi-ten ziren. Txapelketetako giroaizaten zen Beotibarren bertso go-sez zegoen jendez gainezka egotenzenean. Tamalez galdu egin zen.Udalen aldetik laguntzeko jarreraagertu izan da. Plazetan ari al zara?

Azken aldi honetan gutxiago. Gipuz-koako azken txapelketan ez nuenparte hartu eta horrek beti muga-tzen zaitu. Txapelketan egiten ezduen bertsolariak plazako saio gu-txiago izaten du.Nondik nora doa bertso saioen il-

doa?

Txapelketa inguruan saioek izuga-rrizko arrakasta izaten dute. Ohiko

Elkarrizketa 13

Pilarikabezperako saio

modukoak EuskalHerrian oso gutxi

egiten ziren»

a010-015_ataria 5/12/13 12:07 Página 4

saioen arrakasta jaitsi izan da, bainatxapelketak bezalaxe, bertso afariekere goiari eusten diote. Gaur egun,formatu berriak probatzen dira: ber-tso musikatuak eta abar. Plaza, areto, afari, omenaldiak...

nondik jo behar du bertsolaritzak?

Bertsoak denean agertu behar du,baina berezko tokia bertso afarianizango du. Amurizak esaten zigunez,bertsotan aritzeko ez da saio batekodeiaren zain egon behar, gogoa de-nean bertsotan egin behar da. Garaibatean tabernetan bertsotan aritzeanormala zen, baina gaur egun ia de-netan musika dago... Bertsoak festagiroan beti du lekua.Bertsolariak zein lanketa egin be-

har du?

Doinuak eta errimak lotzeaz gain,bere burua asko jantzi behar du, edo-

zein gaiaz bere iritzia izan beharduelako. Beti zaila izan da, bainagaur egun eliteko bertsolaria izateainoiz baino zailagoa da. Txapelketagaraian toki guztietatik ideiak har-tzen ari direnez, bere burua irakitenbezala izaten dute. Bertso txapelketa bertsoaren

Champions-a al da?

Neurri batean bai. Eliteko bertsola-riek halaxe hartzen dute. Gipuzkoa-ko Txapelketa Liga izango da etaTxapelketa Nagusia Champions-a.Euskal Herrikora zuzenean sailka-tuta daudenek ez dute GipuzkoakoTxapelketan parte hartzen. AitorMendiluze, Maialen Lujanbio edoJon Maia, txapelketa nagusira zuze-nean doaz, bi lehenbizikoek zer denGipuzkoakoa irabaztea badakitenarren.

Zer ematen dio txapelketak ber-

tsolaritzari?

Astinaldia ematen du txapelketak.Bertsoaren inguru osoak bizitu egi-ten du, mugimendu handia sortzenda hilabete batzuetan, lau urtekoatsedenaldi luzearen ondoren. Fi-naleko giroa izugarria izaten da.Euskal Herriko Bertso Txapelke-

tak bertsolaritzaren esparrutik

gaindi ez al da euskalduntasun

osoaren indar erakustaldia?

Bai, halaxe da. BEC-eko giroa izuga-rria da eta bertarako sarrerak hila-bete lehenago saldu dira, finaleanzein izango diren jakin gabe... Histo-rikoki Iparraldea eta Hegoaldea el-kartzen duen ekitaldia izan da.Kanporaketak bi aldeetan egitendira eta bertsolariak ere bitakoakdira. Donostiako finaletara ere Ipa-

Elkarrizketa 14

a010-015_ataria 5/12/13 12:07 Página 5

rraldeko jende asko etortzen zen.Gaur egun ere bada, baina batezere 90. hamarkada inguruan bihur-tu zen Bertso Txapelketa euskal-dun guztion festa zen. Finalean,jendea bertsolari jakin batzuk en-tzutera baino euskaldunon festabatera joaten da.Aurtengoan Oion eta Maulera iri-

tsi da...

Bertsozale Elkarteak arazoak dituz-ten eskualdeei egiten dien keinuak

dira. Txapelketako saioa jartzenden lekuan jartzen dela ere, sarreraguztiak saltzen direnez, hango eus-kaldunei egiten zaien babes keinuada. Nola bizi duzu txapelketa?

Arazo mordoa dudanez ez dutgehiegi jarraitu oraindaino, bainaazken saioak telebistaz jarraitu di-tut eta beste batzuetara bertaratunaiz. Alde batetik bertsolariek ohol-tzan zenbat sufritzen duten ikuste-ko eta bestetik, inbidia sentitzeko,bertso onak izaten direnean, jende-aren erantzuna ikusterakoan...Zein egitasmo duzu esku artean?

«Ahozkotasun eta Bertsolaritza»egitasmoan ahal dudan gehienaematea, eta «Harituz» elkartearenlanarekin ilusionatuta nago, ber-tsolaritzari Tolosaldean bultzadahandia eman diezaiokeelako. Hez-kuntza arautuan, «Ahozkotasunaeta Bertsolaritza» egitasmoan faltadiren Anoeta moduko herriak sar-tzeko lan egingo dugu. Gazte etahelduen bertso eskolak zabaltzensaiatuko gara.

Elkarrizketa 15

Bertsoaeuskara lantzeko

tresna oso egokia da»

Bertsolaritzakez du beste eskolazkanpoko jarduerek

heinekoprestigiorik»

Bixente Gorostidi «Ahozkotasuneta Bertsolaritza» saio batean

a010-015_ataria 5/12/13 12:08 Página 6

Historia 17Historia 16

Tolosako neskatxak:Emakumearen historia laburra

Asier ArtolaEHUko Historia-Ikerlaria

«Tolosako neskatxakbostetatikan bi

aurten gelditu diraguztiz errukarri

bihotzetikan tristeanimatik larri

alargundu diralaesanaz alkarri

hamaika malko ederzaiote erori».

Bigarren Gerra Karlistaren bai-tan (1872-1876) idatzi zenTolosako neskatxak bertso

sortako pasarte bat dugu aurrekoa.Irudia gogorra da. Poema epiko-tra-giko baten ataria izan liteke. JosebaTapiak Eta tira eta tunba diskoanhitz hauek janzteko erabilitako me-lodiak gehiago du requiemetik sati-rarako kantutik baino, baina konpo-satu zen garaian azken hau zuenhelburu, eta horixe da hain justuegungo irakurleari ezinegona eragi-ten diona.

Bertso paper honetako istorioahonela labur daiteke: 1873ko irai-letik karlistek inguraturik egon eta1874ko otsailean bando honenesku geratu zen Tolosa gerraren az-ken hilabeteetan liberatu zuten(beti ere euren kontakizunaren ara-bera) tropa liberalek; bertsolariak

eszena orgiastiko bat konposatzendu, Tolosako neskatxak ageri dirabertan, «gonak beren tokira/ inolaezin altxa»; garaipenaren aldaree-tan euren gorputzak eskaintzendizkiete liberatzaileei, baina egu-nak pasa eta Cantabria batailoiekosoldaduek Iruñera egin behar dute«neskatxari utzirik/ kaiolan zo-zuak»; emakumeak, haurdun etabizitan alargun, gudariek, hiri be-rrian, amorante berriekin, eszenabera errepikatzen duten bitartean.

Antzerako bertso paperak zabal-du ziren Euskal Herrian, Tolosa bes-te hiri batzuengatik ordezkatuz.Ezin jakin deskribapen hauetarahurbil litekeen gertakaririk jaso zenedo ez. Bertan ageri diren baloreakinteresatzen zaizkigu ordea. Ospa-kizun bat baino gehiago bortxake-

ria kolektibo dirudien honetan au-toreak argi du erreduntasunak nolabanatu. Errua, nola ez, neskatxenada. «Ederki egin dizute/ zertan hoirieman». Errua bakarrik ez, mereziere badute. Antzekoa bota zion Txi-rritak ezkondu gabe haurdun geldi-tu eta Jaungoikoaren zigorra gaixo-tasun larri moduan jaso zuen ema-kumeari: «Hobe zenduen zere loria/ondo guardatu bazendu». Eta hone-la, bortxakerien azalpen matxista-ren baitan, biktima bilakatzen dabiktimario, kaltetua errudun.

Europa hegoalde osora (eta ha-rago) zabaltzen den balore-sistemahau bikain azaldu zuen Pitt-River-sek, herrixka andaluziar bati eskai-ni zion lan etnografikoan: gizonak,bere ekintzekin, ohorea irabaztekogaitasuna duen bitartean, emaku-meak ohore hori bera galtzeko gai-tasuna besterik ez du. Bere eginki-zuna da bere lotsa babestea, etasexuen arteko lan banaketaren ara-bera, familiarena zaintzea ere bera-ri dagokio. Bere egitekoen arteandaude egutegi erlijiosoa betearaz-tea, etxearen irudia mantentzea.Bere ardurako dira etxekoen itxura

fisiko eta espiritualak. Gizonari da-gokio «kanpoaldea», alor publikoa;emakumea barnetasuna da, espiri-tualtasuna, irudi garbiaren zaintza;emakumea etxea da, alor pribatua,bigarren planoa. Garai haietako ez-kontzetan, oihal bat zabaltzen zenbi ezkontideen artean: mutur bat gi-zonaren bizkarrean ipintzen zen,bestea emakumearen buruan. «Uz-tarria» zuen izena oihal hark. Ema-kumea uztarripean. Uztarritik ihesegiten zuenak etiketa jakina: sorgi-na edo emagaldua.

Emakumeei emandako jipoiakugari dira bertso paper umoristiko-etan. Beti ere «merezitakoak», nos-ki. Eskualdeko bertsolarien artean,baserritarrak izan edo kaletarrakizan, adibide ugari topatzen dira.Andre mozkorrak, gizona ongi zain-tzen ez dutenak, etxea ongi gober-natzen ez dutenak dira bertsohauetan biktima. Gai hauek umore-rako erabili izanak eragiten du kitzi-ka. Jipoiak normaltasunez hartzendira. Jipoiak ulergarriak dira. Ji-poiak ez ziren kritikatzen,»gehiegiz-ko jipoi» kontsideratzen ziren haiekbaizik. Baserri giroan senar jipoi-

Historia

Bigarren Gerra Karlista eszenatoki hartuta emakumea publikoki iraindua, biktimaerrudun bihurtuz, garaiko agiri eta testigatza kulturalek jasota

Arropa garbiketa Zerkausiaren parean

Lumaztaketa, emakumearen umiliazio publikoa

a016_ataria 3/12/13 21:06 Página 1

tzaileei trufa egiteko mekanismoakbaziren, honen etxe inguruan koa-drilan zintzarriak jotzea kasu. Bai-na hala ere trufarik elaboratuenaksenarra jotzen zuten emakumeeizuzentzen zitzaizkien. Herrikoplazan bizilagun guztiak bil-durik, eta trufatuak izangozirenak nortzuk ziren zabal-duta, bi mutilek, andre-gizo-nez mozorroturik, jipoiareneszena irudikatzen zuten,edota asto karrerak egiten zi-ren. Berriro ere «mari mutila» senarjipoitzailea baino irainduagoa. Itu-rrietan ez da «euskal matriarkatu-rik» topatzen.

Emakumea uztarritik askatzensaiatu zenean amaitu ziren umore-rako gogoak. Tolosaldeko emaku-mearen historiara hurbildu nahiduenak 1936ko gerra zibilaren bai-tan emakume tolosarren aurkaegin ziren gerra kontseiluetan aur-

kituko ditu emantzipazio femenino-aren aurkako gorrotoaren adieraz-penik garbienak. Tolosako kartze-lan zegoen testigu amorratu batek

bera zaintzen zuen emakume mili-ziarrari jaurtitzen dizkion hitzei

bitsa darie. Hankaz gora ze-goen mundua. Behin eta be-rriro irudi bat errepikatzendu: galtzak jantzita zebilenemakume soldadua. Galtza

haiek begietan min egiten zio-ten. Noski, nahiago zituen gonak

erraz jaisten omen zituzten emaku-me haiek. Uztarripean; euren le-kuan. Honela uler liteke emakumeerrepublikarrek gerraostean jasanzuten errepresio partikularra. Ileasustraietaraino ebaki zitzaien ema-kumeen kasu ugari bildu da eskual-dean, emakumetasunaren sinbolo-tzat zuten hura erauzita. Zorionezgauza ugari aldatu dira ordutik; ta-malez beste asko ez.

Historia 18

Goiko bi argazkietan emakumeak lanean ageri dira Boinas Elosegui enpresan

Behean, ezkontza eta arreoa lehen irudian; eta hirugarrengoan, emakumeen boto eskubidea II. Errepublikan

a018_ataria 3/12/13 21:07 Página 1

zerbitzuakzerbitzuakzerbitzuakzerbitzuak

denbora-pasadenbora-pasadenbora-pasa

Iragarki laburrak

LAN BILAEtxeko lanetarako: etxekolanak egin edota haurrakzaintzeko, esperientziahaundiko emakume eus-kaldunak bere burua es-kaintzen du. Kotxea erebadauka. 943 696882 / 606 521992

zerbitzuak 19

Farmaziak

Abenduak 6, ostiralaIbarraEgunekoa eta gauekoa: Iturrioz, I. Euskal Herria, 3. Telefonoa: 943 67 09 15

Abenduak 7, larunbataTolosaEgunekoa eta gauekoa:Santamaria, I. Nafarroa hiribidea, 2.Telefonoa: 943 65 46 10.

Abenduak 8, igandeaTolosaEgunekoa eta gauekoa:Morant, R. Zabalarreta, 1. Telefonoa: 943 67 38 49.

Abenduak 9, astelehenaTolosaEgunekoa eta gauekoa:Bengoetxea, E. Kale Nagusia, 7. Telefonoa: 943 67 06 48.

a019_ataria 5/12/13 12:43 Página 1

TXULETAREN FESTA

Abenduak 6, ostirala. Txuleta-ren festaren hasiera ekitaldia, Zer-kausia (11:00). Aeromodelismoerakustaldia Berazubiko estadioan(11:30-13:30). Idi demak izangodira Euskal Herria plazan. Alejan-dro Goya, Juanito Labaka eta IñigoLukeren idi pareak ibiliko diralehian (12:00). Bazkaria Zerkau-sian. Joxean Goya txuletak, Gorro-txategi konfitegiaren postre bereziaeta Eguzkitza sagardotegiko sagardoaizango dira dastagai (14:00). Beotibar pi-lotalekuan pilota partidak izango dira.Peña-Urdanpilleta Egiguren-Aburuzarenaurka ariko dira lehenik, eta jarraian laut'erdiko partida izango da Dario eta Altuna-ren artean. Azkenik, Mikel Goñi-Otxandore-na eskualdeko Artola-Tolosa gazteen aurkaariko dira norgehiagokan (17:00). Tolosa&Co merkatarielkarteak antolatuta, Una noche sin Sabina kontzertuaTrianguloa plazan (19:00). Afaria Zerkausian. AlejandroGoyaren txuletak, Begiristain sagardotegiko sagardoaeta Gorosti etxearen postre berezia izango dira dastagai(21:00). Tolosa&Co-ren eskutik, txu-txu tren turistikoaherrian barrena ibiliko da, eta Tolosako hainbat dendazabalik izango dira (goizez eta arratsaldean).Abenduak 7, larunbata. Larunbata izanda, asterokoazoka egingo dute Trianguloa plazan eta San Frantziskopasealekuan (08:00). Euskal Herria plazan ganadu azo-ka izango da (10:00). Txekor errea jateko aukera izangoda, eta baita Tolosa Gourmet-eko kide diren sagardogi-leen sagardoa dastatzeko aukera ere (12:30). BazkariaZerkausian, Alejandro Goyaren txuletak, Aburuzako sa-gardoa eta Saizar etxearen postre berezia izango diradastagai (14:00). Diario Vasco pilota txapelketako fina-lerdiak Beotibar pilotalekuan (18:00). Afaria Zerkau-sian. Basatxerriren urdaiazpikoa, Gipuzkoako Frisoi El-kartearen txuletak, Zabala sagardotegiaren sagardoaeta Eceiza etxearen postre berezia izango dira dastagai.Abenduak 8, igandea. Bazkaria Zerkausian, Alejan-dro Goyaren idi txuleta, Isastegiko sagardoa eta Ibañez-Gozona etxearen postre berezia izango dira dastagai(14:00). Beotibar pilotalekuan zesta punta partidakizango dira. Lehenik, Tolosako, Andoaingo eta Zumaiakozesta punta taldeetako bikoteak ariko dira, eta gero pro-fesionalen txanda izango da: Egiguren II eta Suso, Oiha-ran eta Ibai Erkiagaren aurka lehiatuko dira.

ZINEA

La vida de Adele. Zine foruma,jatorrizko bertsioa. Abenduak 6,ostirala. Tolosa, Leidor (19:15). Aviones. Haurrentzako filma.Abenduak 6, ostirala (17:00) etaabenduak 7, larunbata (17:00).Villabona, Gurea. Enderen jokoa. Abenduak 7,larunbata (19:30) eta aben-duak 8, igandea (17:00). Haurzinea. Tolosa, Leidor. Vivir es fácil con los ojos ce-

rrados. Abenduak 7, larunbata(22:30); abenduak 8, igandea(19:30 eta 22:00) eta abenduak9, astelehena (20:30). Tolosa,Leidor.Vivir es fácil con los ojos ce-

rrados. Abenduak 9, astelehe-na. Villabona, Gurea (21:00).

ERAKUSKETA

Politxinelaren Bideak. Tolosa,Topic. (11:00-13:00 eta 16:00-19:00). Inbasio Napoleonikoak. Tolo-sa, Aranburu Jauregia (17:30-20:30).

agendaagenda

Agenda 20

a020-021_ataria 5/12/13 12:31 Página 1

Collage. Analie Eleno Gabriel.Tolosa, GKo Gallery, Kale Nagu-sia, 24.

KZ GUNEA

Tolosa. Inter-

net ikastaroa.

20 orduko ikas-taroa. Abenduak 6-9 (09:00-11:00).

Tolosa. Google apps. Abenduak 9, astelehe-na (11:00-13:00). Tolosa. Open Office Writer oinarrizkoa. Abenduak9, astelehena (16:00-18:00).Berastegi. Abenduak 9, astelehena (09:00-10:45).

BEDAIO

Mus txapelketa eta gaz-

taina jana. Abenduak 7, la-runbata.

HITZALDIA

Nazioarteko Gaurkotasu-

nari buruzko Mintegia. Jesus Torquemada. Aben-duak 9, astelehena. Tolosa, Topic (19:00-21:00).

ZIZURKILGO KIROL ASTEA

Abenduak 9, astelehena. Antartika Urtzen erakuske-taren inaugurazioa. Zizurkil, Atxulondo Kultur Etxea(18:00).

KONTZERTUA

Santa Maria Musi-

ka Kapera. Aben-duak 7, larunbata.Santa Mariako kape-rak 80 inguru kideditu: hari eta haizeorkestra, organista,abeslariak eta zuzen-dariak osatzen dutentaldeak ondoko pro-gramari ekingo diote:Madinaren AitaGurea, Felipe Gorriti-ren Magnificat, Felipe Gorritiren Salve. Zuzendaria: LuisOrduña. Organista: Jose Antonio Pascual. Bakarlariak:Axun Gaztañaga, Jexus Mari Jauregi. Joxeja García Arte-txe. Tolosa, Santa Maria Kapera (19:00). Matxintxulo Gaztetxea.

Lokaltones, Sukarra 37, Talde sorpresa bat eta DJak (Jo-nan eta Kizt). Abenduak 7, larunbata. Asteasu, Matxin-txulo Gaztetxea (23:00). Tolosako Udal Txistulari Banda. Inmakulada egune-ko kontzertu berezia. Zuzendaria: Iñaki Letamendia Loi-naz. Laguntzaileak: Igor Agirre (tronpeta) eta Xabi Zelaia(tronpeta). Egitaraua: Mendi Aldera, Bronkolo, TxoriaTxori, Arrigoain, Baztan eta Adan eta Eba. Abenduak 8,igandea. Tolosa, udaletxeko arkupeak (13:15).

ZIRKUA

Italiar Zirkua. Aben-duak 6, ostirala (17:00eta 19:30); abenduak 7,larunbata (17:00 eta19:30) eta abenduak 8,igandea (12:00 eta18:00). Sarrerak 10 eta 15euro,www.ilcircoitaliano.comwebgunean salgai. Familiaguztiari zuzendutako ema-naldia.

JABEKUNTZA ESKOLA

Berdinbidean Jabekuntza Eskola. Marixe Noyaren,Berdinbideaneko teknikariaren, hitzaldia. Abenduak 9,astelehena. Anoeta, udal areto nagusia (18:00-20:00).

aagendaagenda

Agenda 21

a020-021_ataria 5/12/13 12:31 Página 2

N. R. DE ARANGUIZ TOLOSA

Itziar Okariz donostiarrak diseinatu-tako aurtengo kartelak luzatzenduen gonbitea bezala, eskualdekoidazle, marrazkilari eta musikarienlanak ere «zuriaren gainean dan-tzan» ageri dira. Igandea bitartean

Eskualdeko uzta Durangoko Azokan

Abenduaren 5etik 8ra bitartean, urtero legez, Durangoko Azokaospatuko da. Landako Guneko berritasunen artean Tolosaldeko

ordezkari anitzen uzta topatzeko aukera izango du bisitariak

Durangoko zitak Gabonetako eus-kal kultur opariak eskuratzeko eki-din ezinezko zita bihurtuko da2013ko aurtengo edizioan ere.

Liburu eta disko artean ez galtze-ko eskualdeko berritasunekin osa-tutako gida laburra da ondorengoorrialdeetan jasotzen dena. Tarte-

an eskualdean iturria duten hainbateta hainbat aldizkari ere aurkituahal izango dira Durangoko Azokan:Bernardo Atxagak zuzendutako Er-lea; Irrien Lagunak argitaratutakoIrria; Euskal Herria Sozialistarenizen bereko aldizkaria edota Naba-rralderen Haria, besteak beste.

Durangoko Azokako iazko irudia. ATARIA

Agenda 22

AITOR ARITZETA

Emozioak eta gaitasun

sozioemozionalak

UDAKO EUSKAL UNIBERTSITATEA

Goretti Soroarekin batera, AitorAritzeta billabonatarrak kaleratutako 252 orrialde-ko ikerketa lana da honakoa. 2013an Udako EuskalUnibertsitatearekin argitaratua.

BILGUNE FEMINISTA

Beldurrak gurekin jai!

Ekin autodefentsa feministari!

GAZTE SORKUNTZA

Indarkeria sexistaren aurrean erantzunindibidual zein kolektiboak proposatzenditu Euskal Herriko Bilgune Feministak eta Emaginek elkarlaneanegin duten liburuak. Teoria eta praktika uztartzen dituen lan honekherriz herri Autodefentsa Feminista garatzeko tresna izan nahi du.

LIBURUAK

a022-025_ataria 5/12/13 12:36 Página 1

Agenda 23

BERNARDO ATXAGA

Nevadako egunak

PAMIELA

Liburuaren atmosfera nagusiabiografiarena da. Bere orrialdee-tan azalduz doazen pieza guztiekgiza esperientzia dute abiapuntu. Egileak bere berri ematendu haietan, zer bizi izan zuen, zer pentsatu eta imajinatuzuen Estatu Batuetako Nevadan pasatutako denboran,2007ko abuztutik 2008ko ekainera; baina beste pertso-naia batzuk ere hartzen ditu aintzat, hurbilekoak eta arro-tzak, lehengoak eta oraingoak. Lekuek ere badute garran-tzia, eta batez ere desertuak.

ASUN GARIKANO

Kaliforniakoak (1533-1848):

euskaldunen lanak

Kaliforniaren esplorazio eta

kolonizazio garaian

PAMIELA

Euskaldun askoren bizipen harrigarrien berri dakar liburuhonek. Ameriketako lehenengo euskaldun haiek itsaso etalur arrotzetan pasa zituzten poz eta nekeak kontatzen ditu,aldi berean Kaliforniako jatorrizko biztanleei buruzko albis-te ugari eskainiz. Joseba Sarrionainandiak idatzitako hi-tzaurrearekin.

MAITE GURRUTXAGAOTAMENDI

Euli bat bihotzean

ELKAR

Leire Bilbaok idatzi eta Maite Gu-rrutxaga amezketarrak irudiz hor-nitutako ipuina. Gorka arraro sentitzen da. Kafkaren Meta-morfosia liburuan bezala, ezberdin jaiki da gaur. Izan ere,gauean euli bihurtu dela pentsatzen du.

MAITE GURRUTXAGAOTAMENDI

Habiak / Nidos

TXALAPARTA

Abiadura handiko trena haren lu-rretatik pasatzen dela-eta base-rria galdu duen Simon zaharraren eta, Balkanetako gerraatzean utzita, Euskal Herrira heldu den Selma erizain bos-niarraren arteko harremana da liburuaren ardatza.

KARLOS LINAZASOROTOLOSA

A zer lau elementu!

PAMIELA

Idazle tolosarrak gazte literaturasailerako idatzi du A zer lau ele-mentu! Jolas-liburu bat da, poemez eta esaldi umoretsuzeta antzerkiz eta hitz eta burutazio bitxiz betetako kutxa edogordailu bat. Haria lau elementuak dira: sua, lurra, airea etaura.

KARLOS LINAZASOROTOLOSA

Tripoli doktorea

ELKAR

Xaguxar haur literaturan argitara-tua. Anbulatorioko itxarongelalepo zegoen, gainezka. Tripoli doktorea eta Olga Tokarczu-kowa erizaina prest zeuden gaixoak artatzeko. Udaberria iri-tsi berria zen, ordea, eta Tripoli doktoreak nahikoa lan ba-zuen sudurreko zulotik irten zitzaion geranioarekin zer eginez zekiela.

ESTI LIZASO

Piztiak hil behar du

IGELA

Nicholas Blake-ek idatzi eta EstiLizasok itzulitako lana da Piztiakhil behar du. Igela argitaletxeakkaleratuta lana da.

RAMON OLASAGASTIAIESTARAN

Nire aitaren botak

ELKAR

Ramon Olasagastik haur-liburuhonen itzulpen lana egin du. Libu-ruak Koldoren istorioa kontatzen du, euria egin zuen egunbatekoa, oinetakoen armairua ireki zuenekoa eta oinetako-ak zelatan animaliak ziruditenekoa.

a022-025_ataria 5/12/13 12:36 Página 2

GARBIñEUBEDA

Hobe isilik

ELKAR

1936ko Gerranibili eta gero, II.Mundu Gerraren amaieran Fran-tzian desagertutako Jose Bermejoaitona miliziano anarkistaren arras-toaren bila hasten da haren bilobaBakartxo. Inoiz ezagutu gabeko ai-tona hari idatziko balio bezala, bila-ketaren gorabeherak, ezustekoaurkikuntzak eta horiek sorturikozalantzak kontatzen ditu elebe-rriak.

GAL 30 URTE

Euskal Editorea, S.L.

Eider Goenagak koordinatutako lana. Euskal Herriak,azken hamarkadotan, bizi izan duen garai ilunenetakobaten kronika.

IñAKI ZUBELDIA OTEGI

Eskola sorgindua

IBAIZABAL

Eskola itxi egin dute, eta ikasle bat lo geratu da ber-tan; bat-batean sutea sortu da eskolan. Orduan has-ten da abentura hau. Pertsonaia atseginak eta dibertigarriak azalduko dira; es-kolan bizi dira, baina ikasleak etxera itzultzen direnean baino ez dira agertzen.

BIDE ERTZEAN

77

GAZTELUPEKO HOTSAK

Memoria historikoa pop musikarako aldarrika-tu du talde tolosarrak. Familiako gertaera latzbatetik abiatu dira Imanol eta Joni Ubedaanaiak -1977an Guardia Zibilak kontrol batean hildako osaba batenoroitzapena- Espainiako diktaduraren lehen urteak gogora ekartzeko.

GLAUKOMA

Glaukoma Vol. 2

BONBERENEA EKINTZAK

Zazpi abestiz osaturiko diskoa da Glaukomataldearen bigarren lana, aurretiaz finkatutakoildoa jarraituz baina eboluzio nabarmenarekin. Pedal hotsek eta distor-tsio, deelay eta abarreko efektuek euren tokia bereganatu dute, soinugaratuago bat eta indartsuago bat lortzearren.

LA JODEDERA

Karibe Kantauri kantari

GAZTELUPEKO HOTSAK

Disko honetan La Jodedera taldeak zenbaiteuskal kantu ezagunen bertsio kubatarrakekoitzi ditu, baita euskal musikaz moldatuta-ko Kubako doinuak ere.

OINKARI

Itsasoaren

emazteak

BAGA-BIGA MUSIKA IDEIAK

Euskal Herrikokostaldeko arrantzaleen emazteen bizipe-nak kontatzen ditu Itsasoaren emazteakDVD-CDak, euskal dantza tradizionalak(Oinkari dantza taldea), musika (Pello Ra-mirez) eta antzerkia (Hika Teatroa) oinarrihartuta.

IñARSASTRE

Sastretarrak

AUSART RECORDS

Iñar Sastre eta Alfonso Sastreren 2013ko lana, CD-DA for-matuak kaleratuta, Ausart Records-ekin.

MUSIKA

Agenda 24

a022-025_ataria 5/12/13 12:37 Página 3

Agenda 25

Bonbereneak ahotspropioa DurangonJuantxo Arakama eta Julen Caminosen ardura da, azken lauurtetan bezala, Durangoko Azokako Bonberenea Ekintzak-enstand-a prest egotea. Lau egunez haiek jarriko diote ahotsa

Tolosako autogestioan oinarritutako elkarteari

N. R. DE ARANGUIZ TOLOSA

Zer berritasun darama Bonberene-

ak aurtengo Durangoko Azokara?

Hainbat disko, dvd eta liburu berriprestatu ditugu. Fiachras eta Sumi-sion City Blues taldeen EPa. TolosakoHumus taldearen bosgarren diskoa,Saurius. Sputnik 13 bilduma, Tolosa-ko taldeak biltzen dituen egitasmoa:Barrua Truk, Atila y los Unos, BrokenFaces eta Wainot batzen dira bertan.25th Coming Fire talde donostiarrakere bere laugarren diska argitaratudu, No one is here to take your call. Le-ave your message at the tone izene-koa. Napoka Iriak bere bigarren dis-koa kaleratu du, Arnasten IkastekoBerriz. Hala Bedi Irratiarentzat urteberezia izango da, 30 urte betetzenditu eta hau ospatzeko liburu-doku-mental bat eta kantu bilduma bat argi-taratu du Bonberenea Ekintzak-ekinbatera. Glaukomaren disko berria erekalean da, Vol.2. Bi formatuetan era-mango dugu Durangora, biniloan etaCD-an.

Dvd atalean, Andoaingo R taldeakbere azken kontzertua grabatu zueneta Bonbereneak argitaratu du: AzkenAgurra 1995-2013. Eta azkenik, Bon-berea Txarangaren …Etxean Zuzene-an dvd-a ere Bonberenean stand-eanaurkitu daiteke.Talde hauetako asko dagoeneko

zuekin lanean aritutakoak dira, bai-

na lankidetza berriak ere aurki dai-

tezke.

Hala Bedi Irratiarekin eta GasteizkoGaztetxearekin betidanik mantenduizan dugu erlazioa, baina kaleratuta-ko aurtengo lana urteetan zehar izan-dako erlazio hori modu material bate-an gauzatutako lehena da.

Talde berri gisara, Sputnik 13 bildu-ma azpimarratu behar da. Bildumaosatu duten taldeak inoiz grabazio es-tudio batean sartu gabeko taldeakdira: Atila y los Unos, Wainot, BarruaTruk eta Broken Faces. Zer eskatzen du bisitariak?

Publikoa berritasunei begira doa. Aur-tengo altxorrak Glaukoma eta NapokaIria izan daitezke. Salmenta nahikorik ematen da Du-

rangoko Azokan?

Stand-a mantentzeko nahikoa. Ez da-

kigu bestelako diskoetxeek nola biziduten egungo egoera. Bonbereneakkrisia jasaten ari denik ezin du esan,beti krisian baitago. Gurea bezalakoelkartea, auto-gestioaren bidez kude-atutakoa, zailtasunei aurre egitenohituta dago. Gurea beste merkatubat da, ezin dugu salmenta kopuruezhitz egin.Zer du Durangoko Azokak? Zerga-

tik da beharrezkoa bertan egotea?

Bonberenea, Euskal Herrian musika-gintzan diharduten elkarte garrantzi-tsuenetako bat dela kontuan hartu-rik, oso garrantzitsua da guretzat Eus-kal Herriko kultura eta sorkuntzaelkartzen den gune honetan egotea.Erakustoki gisara ere ikusi behar da.

Hurbiltzen denari, urtean zehar Bon-berenean burutzen diren ekintzak,kaleratzen diren argitalpenak etagure filosofia zabaltzeko aukera ema-ten digu. Aurrera begirako lankidetza proiek-

tuekin atera ohi zarete azokatik?

Lankidetzak lortzeko baino gehiago,urtean zehar egindako lankidetza ho-riek ospatzeko gunea izaten da Du-rangoko Azoka. Norbanako gisara, zeren bila zoazte

aurtengo Durangoko Azokara?

Onena hara joan eta bertan dagoena-rekin topo egitea izaten da. Eskuakbeteta bueltatu izaten gara, bai gure-tzat eta baita Bonberenea etxearen-tzat ere.

a022-025_ataria 5/12/13 12:37 Página 4

Eguberriak gainean ditugu, hiru aste eskas ge-ratzen dira Olentzeroren etorrerarako, etajada Gabonetako abestiak, apaingarriak, tu-rroiak eta gainontzeko gozoak gure etxeak,saltokiak eta kaleak betetzen hasi dira. Zuhu-rrenek, ziurrenik erosketetako batzuk dagoe-neko eginak izango dituzte, baina beste askooraindik ere hasteko egongo dira. Hori delaeta, Tolosaldea Garatzeneko Merkataritza sai-letik, Eguberriak ate joka diren honetan, es-kualdean edota herrian erosteak dituen aban-tailez ohartarazi nahi ditu herritarrak. Izan ere, gugandik gertuen dagoen dendanerosiz gero, nahiz eta askotan ez ohartu, es-kualde guztiari ekartzen dizkio onurak, nagu-siki, bertako garapenean laguntzen duelako.Era berean, herrian lana sortzen dugu eta gas-tatzen den dirua bertan inbertitzen da. Gaine-ra, saltoki txikien bereizgarrietako bat bada,tratu berezia, familiarra eskaintzearena, eta

horrek bezero bakoitza berezi egiten du.Herrian erostearen beste abantailetako batpopulazio sendotzea dakarrela da, zerbitzuaeskaintzean, jende gaztea erakartzen baitaherrira. Honez gain, tokiko eta kalitatezko pro-duktuak sustatzea ere badakar, saltoki txikie-tan erosteak, eta bide batez, erosketa jasan-garriagoa egiten laguntzen du. Hau da, kotxe-rik hartu gabe, joan-etorrietan denbora galdugabe eta erregairik gastatu beharrik ez izanda,gutxiago kutsatzen dugu. Bestetik, betiko sal-tokiak, haurrak ginenetik ezagutu ditugunakdesagertzea ekidingo dugu, eta baita, kalita-tea, aukera anitza eta zerbitzu ona aurkitu ere.Horrenbestez, esan, beste saltoki erraldoietanaurkitu ezin daitezkeen abantaila guztiak es-kaintzen dituztela herriko dendek, eta horiaprobetxatu beharra dago. Animatu eta eginEguberri hauetako zure erosketak etxe inguru-ko saltokietan.

TolosaldeaGaratzen

Eguberrietan etxe ondoko saltokietanerostearen hamar abantailak

Merkataritza Saila

a026_ataria 5/12/13 12:40 Página 1

Abenduaren 3an, Euskararen Nazioarteko Egunean, zeruan nagusitasuna hartu zuen ilberriak. Munduko hizkuntza anitzen zeruan, egun batez argia eman zuen ilargia euskara izan zen.Euskarak berriz 365 egunetan presente egoteko argi nahikoa badu.

Argazkia

Argazkia 27

a027_ataria 5/12/13 12:56 Página 1

Iritzia

Iritzia 28

Amaia Agirre ArrastoaBertsolaria

Ez naiz zutabegile aditua baina bai aritua, han etahemen nire gogoetak papereratzeko aukera es-kaintzen baitidate. Eta askotan ez dugu zertaz ida-tzi jakiten. Aste honetan, ordea, ez dut buruhaustehandirik izan zeri eta zeini idatzi erabakitzen. Eskeronez idatzi beharrean sentitu naiz, eta horretaranator. Aurreko alean Eider Olazarrek kuku bat eginzidan, eta nik ez dut ostrukarena egingo. Mila etabostehun hizkik ez didate esan nahiko niokeen guz-tia nik nahi bezala sakontzeko aukerarik ematen,ordea. Agian ez naiz behar besteko artista hitz gu-txitan asko esateko, baina ez dut eskertu gabe ge-ratu nahi. Egia da erditu gabeko ama naizela, baina erdibitutasentitu naizela esateko adina badakit. Niretzat erehaurdunaldi gogorra izan da. Txapelketa ere erditzebaten modukoa dela esan ohi da. Eta halatsu gerta-tu zait niri ere. Ez dakit inoiz hainbeste mimo, ani-mo eta besarkada jaso ditudan. Maitatua sentitunaiz. Zenbaitek begiak itxiko zituzten nire aitortzabertsoen aurrean, baina zenbaiti begiak zabaltze-ko abagunea ere eskaini die. Nik bihotza zabaldududan orotan denak ez ziren aho zabalik geratuko,jakina. Nik ez nuen aldarrikapenik egin nahi. Zailagertatzen da buruan eta bihotzean gai bakarra du-zunean hura saihesten aritu beharra. Egoera ani-mikoa errusiar mendi baten parekoa denean, ohol-tza gaineko emaitza ere halakoxea izaten da. Ber-tso bakoitza erditu egiten dugu. Batzuetan zesareabezalakoa da, eta beste batzuetan indarka ekarribeharrekoa. Epidural bakarra entzulearen babesada. Beraz, eskerrik asko elkar ezagutu ez arren kei-nu bat, txalo bat edo mezu bat eskaini didazuenguztioi. Biba zuek!

Hitzerditu Modan

Manex Izagirre ElizaranGaztea

Supermerkatu sarrerako turroiak, telebistako koloniairagarkiak, koloretako argiak kaleetan... uda amaieratikari zaizkigu abisua ematen: badatoz Eguberriak!

Badatoz jan-edan ugariak, urte osoko notizien labur-penak eta urte berrirako proposamenak. Badatoz fami-lia enkontruak eta desenkontruak, eta nola ez, badatozEguberrietako erosketak.

Sarri kritikatu izan ohi dugu Eguberriak kontsumoarenmorroi direla, baina halere ezin opariak erosi gabe gera-tu. Baina erostetik erostera bada alderik, non, nola, no-rentzat kontsumitzen dugun begiratzen badugu.

Modan egon beharrak bultzatzen gaitu sarri erostera,baina modak ez dituzte erabakitzen beti marka handiek,langileak esplotatzen dituzten horiek, produkzioan ba-liabideak xahutzen dituzten horiexek. Modan dago esa-terako Do it yourself, edo boladan dago slowfood etamoda-modan dago ekologia.

Produkzio modu berriak indartzen ari dira. Lokalago-ak, bertakoagoak, komunitarioagoak. Eta baita erostekomoduak ere. Zentro komertzialen urrezko aroa bukatudelakoan nago, edo hala pentsatu nahi dut behintzat.

Tolosan berriz, modan dago Artekale. Ez, Artekale ezda Goenkaleren eta Barrenkaleren arteko kalea. Arteka-le edo artearen kalea Tolosako Kale Nagusiari eman dio-ten izena da. Kale hau biziberritzeko martxan jarri dutenekimenak proiektu interesgarriak bildu ditu: eurek egin-dako jantziak, bitxiak, ogi biologikoa, tailerrak... XXI.mendeko artisauak dira. Zorionak zuei, eta zorte on!

Eta guk, kontsumitzaileok, kontsumi dezagun zen-tzuz.

a028-029_ataria 3/12/13 20:40 Página 1

29

Itxaropena UrkiolaIrakaslea

Euskararen Nazioarteko Egunaren ata-rian alerta piztu da. Beno, piztu dute,baina horretarako ausardia izan due-nak eskua ezkutatu du. Koldarra beharda gero!

Nafarroako D ereduko 1.652 irakas-leri jarraipena egin, sei orriko txostenaidatzi eta datuak jaurtitzeari ekin diote.Hau da marka! Gezia bota dute, noski,orain ere euskaldunon bihotzera, mingehien egin dezaketen lekura. Gure hiz-kuntza bermatzen duen eredu bakarra-ren aurka. Nork baina? Zilegi bada hala-korik egitea, zilegi bada ETAzaleen edoeta alderdi politiko baten bueltan ari-tzea susmo txar horiekin irakasleenizen ona zikintzea, zilegi bada auzitegie-tan dabilen presidente baten ahotik sa-laketa publiko horiek entzutea, norbai-tek egin ditu zilegi, ezta? Alegia, Nafa-

rroako Gobernuak zer ezkutatu duelaeta, gainerakoei salaketa antzuak jaur-ti baino egiteko hoberik ez ote?

Euskararik gabeko Nafarroaren al-deko borroka horretan pozoia baino ezdutenei, euskararen aurkako oinarririkgabeko erasotzaileei hausnarketarakogonbitea egin nahiko nieke.

Guk, euskaraz bizi nahi dugunok, ezdugu zertan erakunde baten edo bes-teren ahaide izan, ez eta biolentziare-kin inongo loturarik izan, eta are gehia-go, gure hizkuntzak ez du zertan sala-keta horien jomugan egon.

Hezkuntza sistemaren hobe beha-rrez ariko bazarete, hobe duzue D ere-duak ez diren bestelako zenbait «siste-ma» aztertzea, bai eta irakaskuntzatikat dauden, eta ustez gure gizartearenonurarako diharduten zenbait politika-ri, ministro, zinegotzi eta baita presi-denteren inguruan azterketa polizialaabiaraztea.

Guztia ez baita zilegi, eta are gutxia-go zerbait ezkutatzeko aitzakiarekinegiten bada. Hausnarketa hori egin be-harko du ezinbestean espainiar sutsuaden nafarrak. Auzi gazi honen inguruantarta gozo batek lagundu dezakeagian? Argi dago euskara gazia egitenzaiela batzuei, eta beste batzuei aldiz,ezin gozoagoa.

Joseba Antxustegietxarte

KOMIKIA

Euskararen gazi-gozoak

a028-029_ataria 3/12/13 20:40 Página 2

Zerbitzuak 30

Ostiralean Eguraldiak hobera egingo du, goi-zean zerua nahiko hodeitsu egon-go da baina egunak aurrera eginahala ostarteak zabalduko dira,eguna bukatzerako nahiko garbigeratuko da. Haizeak ipar-ekialde-tik joko du eta tenperaturek zertxo-bait gora egingo dute, altuenak 12-13º-ren bueltan geratuko dira.

Larunbatean Oso giro polita espero dugu, zerua oskarbi egongo da eta tenpera-tura goxoak espero dira, altuenak 16º-ra iritsiko dira, hego-ekial-deko haizeak joko duelako.

Igandean Laino gehiago ikusiko dira zeruan, haizeak mendebaldera egingoduelako, baina ez diote eguzkiari traba handirik jarriko. Tenpera-turak zertxobait behera egingodu, 13-14º-ren bueltan kokatuz.

Astelehenean Eguraldiak oso itxura polita har-tuko du. Haizeak hego-ekialderaegingo du eta zerua garbituegingo da. Tenperaturak goraegingo du, 15-16º-ra iritsiko da.Joera hori hainbat egunetanmantenduko da.

Iker IbarluzeaEguraldi mutila

Eguraldia

Ostirala6

Larunbata7

Igandea8

Astelehena9

Tolosa

Villabona

Zorion-agurrak

Zorionak Maier!

Larunbatean 4 urte.

Muxu bat etxekoen partez.

Ondo pasa!

a030_ataria 5/12/13 13:53 Página 1

a031_ataria 5/12/13 12:18 Página 1

a032_ataria 3/12/13 20:58 Página 1

2013-12-06 • 38zenb.Box.A taldeko gazteen bide anitzak. Eta, bereziki, Tolosa-ko Alde Zaharrari...

Documents

Transcript of 2013-12-06 • 38zenb.Box.A taldeko gazteen bide anitzak. Eta, bereziki, Tolosa-ko Alde Zaharrari...