บทท� 2

เอกสารและงานวจยท�เก�ยวของ

ในการวจยเร�อง ผลการจดกจกรรมการเรยนรเพ�อพฒนาการเรยนรเปนทมบนระบบการ

จดการเรยนการสอน Moodle สาหรบนกศกษาหลกสตรประกาศนยบตรวชาชพช ,นสง ผ วจยได

ทาการศกษาคนควาเอกสารงานวจยท�เก�ยวของจากแหลงขอมลตางๆ ตามหวขอดงตอไปน ,

1. แนวคดเก�ยวกบการจดระบบการเรยนการสอน Moodle

1.1 ความหมายของ Moodle

1.2 คณสมบตเดน ของ Moodle

1.3 องคประกอบภายใน Moodle

1.4 ความตองการดานซอฟแวรกอนการตดต ,ง

1.5 ผใชงานในระบบ Moodle

1.6 กจกรรมของผสอน

1.7 ระดบการเขาถงขอมล

1.8 ระบบการใชงานของMoodle

1.9 ปรชญาการสราง Moodle

1.10 การสรางรายวชา

1.11 สรปความสามารถของ Moodle

2. แนวคดเก�ยวกบระบบจดการเรยนการสอน(Learning Management

System: LMS)

2.1 ความหมายของ LMS

2.2 องคประกอบหลกของระบบ LMS

2.3 การจดการเรยนรดวยรปแบบ e-Learning โดยระบบ LMS

8

2.4 แนวทางปฏบตการจดการเรยนรโดยระบบ LMS

2.5 การประเมนประสทธภาพของการจดการเรยนรดวยรปแบบ e-Learning

3. แนวคดเก�ยวกบการเรยนเรยนรเปนทม

3.1 แนวคดการเรยนรเปนทม

3.2 ความหมายของการเรยนรเปนทม

3.3 คณลกษณะของสมาชกในทมท�ทาใหเกดการเรยนรเปนทม

3.4 วธการเรยนรเปนทม

3.5 บทบาทของครในการสนบสนนใหเกดการเรยนรเปนทม

3.6 การเลอกสมาชกทม

3.7 ประสทธภาพของการทางานเปนทม

3.8 ข ,นตอนการทางานเปนทม

3.9 รปแบบการทางานเปนทม

3.10 ปจจยท�ชวยสงเสรมใหเกดการเรยนรเปนทมอยางมประสทธภาพ

4. งานวจยท�เก�ยวของ

4.1 งานวจยภายในประเทศ

4.2 งานวจยตางประเทศ

1. แนวคดเก�ยวกบการจดระบบการเรยนการสอน Moodle

1.1 ความหมายของ Moodle

โปรแกรม Moodle คออะไร (อาณต รตนถรกล, 2553) Moodle อานวา มเดลหรอมด , ยอมาจาก Modular Object- Oriented Dynamic Learning Environment เปนระบบจดการบทเรยนออนไลน ( Course Management System : CMS)หรอท�รกนในช�อ Learning Management System (LMS) หรอ Virtual Learning Environment (VLE) มเดลเปนซอฟตแวรฟรพฒนาข ,นในแนวโอเพนซอรส (Open Source) มลขสทธdแบบ GPL ( General Public License ) หรอลขสทธdแบบฟรน�นเอง ผ ใชงานสามารถดาวนโหลดไปตดต ,งใชงานไดฟรโดยไมตองจายลขสทธd

แตอยางใด สามารถดรายละเอยดเพ�มเตมไดเวบทามเดลท� http://moodle.org

9

มเดลเปนระบบ LMS ตวหน�งท�มความสามารถสง สามารถนาไปประยกตใชงานไดหลากหลาย โดยเฉพาะนาไปสรางเปนระบบ e-learning ใชงานในหนวยงาน หรอศนยเกบคลงความรของหนวยงาน (Knowledge Management) ในเมองไทยเคร�องมอน ,ไดรบความรบความนยมอยางกวางขวาง โดยเฉพาะในแวดการศกษา ปจจบนองคกรท ,งภาครฐและเอกชนไดเร�มนาไปตดต ,งใชงานเชนกน ผพฒนาซอฟตแวรน ,คอ Martin Dougiamas ประเทศออสเตรเลย ดไดท� http://en.wikipedia.org/wiki/Martin_Dougiamas

วมลลกษณ (2551) ไดสรปไววา Moodle (Modular Object-Oriented Dynamic

Learning Environment) คอ โปรแกรมในการจดระบบการเรยนการสอน LMS (learning

Management System) ท�พฒนาข ,นโดย Martin Dougiamas ท�ปรกษาของ TENTC พฒนาข ,นมา

ต ,งแตป 1999 มการใชงานอยางแพรหลายระดบการใชงานในกลมวงการการศกษา เปน

โปรแกรมภายใตสญญาอนญาต GNU/GPL ซ�งสามารถนามาใชไดโดยไมตองเสยคาใชจายในการ

จดซ ,อ เพ�อใชในการจดการเรยนการสอนผานเครอขายอนเทอรเนต โดยเนนปฏสมพนธในการเรยน

การสอน ผานระบบส�อสารใน Moodle โดย Moodle เปนโปรแกรมแบบ Open Source คอ

โปรแกรมท�เผยแพรใหสามารถใชไดฟร โดยมลขสทธdเปนแบบ GPL (General Public License) คอ

ผ ใชสามารถดาวนโหลดโปรแกรมไปใชงานไดงายและสะดวกตอผ ใช และสามารถพฒนาตอยอด

โปรแกรมไดภายใตเง�อนไขในการนาไปใชและเผยแพร แตไมสามารถจดลขสทธdซ ,าได นอกจากน ,ดวย

คณสมบตของระบบการจดการคอรส ของ Moodle จงทาให Moodle สามารถนาไปประยกตใชใน

งานหลายแขนง ไมวาจะเปน e-Training ,e-Office หรอนาไปสการใชงานระดบบรหารจดการองค

ความร (Knowledge Management) ขององคกรท�ใหญท�สด

ปจจบน Moodle เปน LMS (learning Management System) ท�ไดรบความนยมสง จาก

ท�วโลก จากท�พฒนาข ,นเม�อ 3 ปท�ผานมา มผ ใชจากท�วโลกมากกวา 120 ประเทศ สวนใหญ ในทวป

อเมรกาและยโรป มการพฒนาเพ�อสามารถรองรบภาษาไดถง 60 ภาษา รวมท ,งภาษาไทยดวย โดยใน

ประเทศไทย Moodle ถกพฒนาเปนภาษาไทย และมผ ท�ลงทะเบยนนา Moodle ไปใชกวา 50,000

คน ท�วโลก มเวบไซตท�ใช Moodle กวา 5,000 เวบ (เฉพาะท�แจงมาทาง Moodle) สามารถดขอมล

เพ�มเตมไดจาก http:/moodle.org

10

1.2 คณสมบตเดนของ Moodle

โปรแกรม Moodle มผนยมใชงานกนอยางกวางขวาง ดวยคณสมบตเดนหลากหลายประการ เชน (อาณต รตนถรกล.2553 : 27-31)

- โปรแกรมมความสามารถสง มโมดลกจกรรมใชงานจานวนมาก จงตอบโจทยสาหรบองคกรท�ตองการทาระบบ e –Learning แทบทกองคกร

- สวนตดตอผใชงาน (User Interface) ใชงานงาย ทาใหงายตอการเรยนรสาหรบผใชรายใหม

- เปนซอฟตแวรท�พฒนาข ,นในแนว Oper Source มลขสทธdแบบGPL (Gereral Public License)ผใชงานสามารถดาวนโหลดไปตดต ,งใชงานไดฟร โดยไมตองจายคาลขสทธdแตอยางใด

- สามารถตดต ,งไดทกระบบปฏบตการ ไมวาจะเปน Windows , Linux , FreeBSD ,Solaris , Mac OS X

- รองรบการใชฐานขอมลหลากหลาย เชน MySQL , MS SQL Server , Oracle - รองรบการใชงานมากกวา 60 ภาษา รวมท ,งภาษาไทย - มเวบไซตใหคาปรกษาจานวนมาก เน�องจากมหนวยงานท�ใชงานมากกวา 1,000

เวบไซต - รองรบมาตรฐาน e-Learning กลาง (SCORM)

1.3 องคประกอบภายใน Moodle

ในโปรแกรม Moodle ประกอบดวยองคประกอบภายใน ดงน , 1.ระบบจดการหลกการสตรการเรยนการสอน (Course Management) ใชสาหรบ

จดการหลกสตรรายวชา ไมวาจะเปนการเพ�มหลกสตรใหม การเพ�มเน ,อหารายวชา การเพ�มกจกรรมการเรยนการสอน (ใบงาน การบาน แบบทดสอบ) รวมท ,งการประเมนผลและตดตามดพฤตกรรมของผ เรยน

2.ระบบจดการไซต (Site Management) ใชสาหรบบรหารเวบ ไมวาจะเปนการเพ�มเตมขาวสารหนาเวบ หรอหนารายวชาท�เปดสอน รวมท ,งการเปล�ยนแปลงตาแหนงการวางขอมลตางๆหนาเวบ

3.ระบบจดการผ ใชงาน (User Management) ใชสาหรบจดการผ ใชงานในระบบไมวาจะเปนการจดกลมเรยน การเพ�ม ลบ แกไข และคนหาสมาชก รวมท ,งการการกาหนดสทธdของสมาชกวาตองการใหสมาชกเขาถงสวนใดไดบาง

11

4.ระบบจดการไฟล (File Management) ใชสาหรบจดการไฟลในเวบ ไมวาจะเปนไฟลเอกสาร ไฟลรปภาพ ไฟลเสยง และไฟลวดโอ โมดลท�ไดหลงการตดต 0ง Moodle (Default Module)

ตาราง 1 แสดงโมดลของโปรแกรม Moodle

โมดล คาอธบาย โมดล คาอธบาย

assignment การมอบหมายงาน Label กาหนดปายคาอธบาย Chat ใชสนทนาออนไลนกบผ เรยน Lesson กาหนดบทเรยน Choice สรางแบบทดสอบปรนย Quiz แบบทดสอบ Data ใชเกบขอมล Resource แหลงขอมล Forum กระดานขาวสนทนา Scorm มาตรฐาน e-Learning Glossary เพ�มเตมคาศพท Survey แบบสอบถามความคดเหน Hotpot เพ�มคาถามแบบ hotpot Wiki สารานกรม Journal บนทกประจาวน Workshop ปฏบตการ

Moodle เหมาะสาหรบหนวยงานใด - สถาบนการศกษาสาหรบสรางเปนระบบe-Learningบรการครและนกเรยน/

นกศกษา - บรษทเอกชน สาหรบทาเปนระบบรวม/แลกเปล�ยนความรในหนวยงาน (KM) - หนวยงานรฐบาล/รฐวสาหกจ สาหรบทาเปนเวบ e-Learning บรการพนกงาน - ศนยฝกอบรม สาหรบนามาใชทาเวบ e-Learningบรการลกคาในการเขามาเรยนร

ยอนหลง

1.4 ความตองการดานซอฟตแวรกอนการตดต 0ง Moodle

กอนตดต ,ง Moodle ผตดต ,งควรเตรยมความพรอมกอนตดต ,งดงน , 1. ระบบปฏบตการเปน Windows XP /2003/2008หรอ LinuxหรอFreeBSD 2. โปรแกรมเวบเซรฟเวอร (Wed Server) เชน Apache , IIS,OmniHTTPd, Xitami 3. โปรแกรมแปลภาษาพเอชพ (PHP Interpreter)

12

4. โปรแกรมฐานขอมล (Database Server) สาหรบเกบขอมลหลกสตรสามารถเลอกใชไดท ,ง MySQL,MS SQL, Server, Oracle

5. โปรแกรมจดการฐานขอมล (Database Management) เชน phpMyAdmin, pqMyAdmin

6. โปรแกรมจดการแกไขซอรสโคด (Text Editor) เชน Edit Plus, Notepad, Notepad++

7. โปรแกรมเวบบราวเซอร (Web Brower) สาหรบเรยกใชงานมเดล เชน Internet Explorer, Mozilla Firefox, Opera, Safari, Chrome

1.5 ผใชงานในระบบ Moodle

สาหรบผใชงานในระบบ Moodle น ,น สามารถแบงไดเปน 6 กลมดวยกนดงน , 1. กลมผบรหารระบบ (Adminisatration) ทาหนาท�ในการตดต ,งระบบ LMS การ

กาหนดคาเร�มตนของระบบ การสารองฐานขอมล การกาหนดสทธdการเปนผสอน 2. กลมผสรางรายวชา (Course Creator) ทาหนาท�สรางรายวชาท�เปดสอน หนาท�น ,

อาจจะเปนหนาท�ของสานกวชาการ/ฝายวชาการ หรอผดแลหลกสตรของคณะหรอภาควชา 3. กลมอาจารยหรอผสรางเน ,อหาการเรยน (Teacher) ทาหนาท�ในการเพ�มเน ,อหา

บทเรยนตาง ๆ เขาระบบ เชน ขอมลรายวชา ใบเน ,อหา เอกสารประกอบการสอน การประเมนผ เรยนโดยใชขอสอบ ปรนย อตนย การใหคะแนน ตรวจสอบกจกรรมผ เรยน ตอบคาถาม และสนทนานกเรยน

4. กลมผชวยสอน (Non-Editing Teacher) ทาหนาท�เปนครผชวยสอนรายวชาหรอฝกสอนรายวชา

5. กลมผ เรยน (Student) เปนกลมนกเรยน นกศกษา ท�สมครเขาเรยนตามหวขอ ตาง ๆ ท ,งการทาแบบฝกหดตามท�ไดรบมอบหมายจากผสอน โดยอาจารยสามารถทาการแบงกลมผ เรยนได และสามารถต ,งรหสผานในการเขาเรยนแตละวชาได

6. กลมผใชงานท�วไป (Guest) มสทธdใชงานไดตามแตผดแลระบบ หรอครกาหนด การเตรยมขอมลกอนการพฒนาบทเรยนดวย Moodle

กอนการสรางและพฒนาบทเรยนดวย Moodle ทานตองเตรยมขอมลหลายสวนตวกน ในท�น ,ผ เขยนทดสอบแบงเปน 3 สวนดวยกนคอ

13

1. ฝ�งผดแลระบบ (Admin) สาหรบผดแลระบบจะมหนาท�ในการตดต ,งระบบ Moodle พรอมท ,งการปรบแตงคาพ ,นฐานกอนการใชงาน รวมท ,งผดแลระบบตองเตรยมขอมลเพ�มเตมดงน ,

- เคร�องเซรฟเวอร (Server) ท�ใชตดต ,ง Moodle ควรเปนเคร�องท�ใชหนวยความจา 2 GB ข ,นไป ท ,งน ,ข ,นอยกบจานวนผใชงานในหนวยงาน

- ระบบปฏบตการ(Operation System) ท�ใชตดต ,งระบบ มใหเลอก 3 ชนด คอ Windows Server, Linux Sever และ BSD Server ท ,งน ,ข ,นอยกบงบประมาณและความถนดของผดแลระบบเปนหลก

- ทาการต ,งแต Sub-Domain ระบบ e-Learning ของหนวยงาน สวนใหญท�เปนท�นยมจะต ,งช�อวา http://e-Learning.youname.com (สาหรบการต ,งช�อผ ดและระบบสามารถต ,งเปนช�ออ�นๆ ไดเชนกน

- ตวตดต ,ง Moodle สามารถดาวน โหลดตวตดต ,ง เ วอ รช�นลาสดไ ด ท� www.moodle.org

2. ฝ�งผสอน (Teacher/Instructor) ทาหนาท�จดการหลกสตรรายวชาท�สอน โดยท�ผสอนตองเตรยมขอมลเหลาน ,

- แอคเคาตสาหรบลอกอนเขาระบบ - เลอกรายวชาท�ทาการสอน - กาหนดจานวนคร ,งท�ตองการสอน (เปนคร ,ง หรอเปนสปดาห) - สรางใบเน ,อหาการสอน + รปภาพประกอบ - สรางใบงาน และการบาน (Assignment and Homework) - สรางแบบทดสอบแบบตาง ๆ - กาหนดรปแบบการเรยน (เรยนแบบเด�ยว/เรยนแบบกลม) - ตดตามและประเมนผ เรยน

3. ฝ�งผ เรยน (Student/Guest) - สมครสมาชก - ลอกอนเขาระบบเพ�อเรยนหลกสตรตาง ๆ - ทาแบบทดสอบ - ทาใบงาน/การบาน - สงการบานผานระบบออนไลน

14

- ใชงานกจกรรมอ�นๆ ท�ผสอนกาหนดใหใชงาน เชน กระดาขาว ระบบสนทนาออนไลน

1.5 กจกรรมของผสอน

1.5.1 สมครสมาชกดวยตวนกเรยนเอง

1.5.2 รออนมตการเปนสมาชก และสมคเขาเรยนแตละวชาดวยตวเอง (บางระบบ

สามารถสมคและเขาเรยนไดทนท)

1.5.3 รอผดแลกาหนดสทธdในการเปนผสอน หรอผสรางคอรส

1.5.4 ผสอนสรางคอรส และกาหนดลกษณะของคอรสดวยตนเอง

1.5.5 เพ�มเอกสาร บทเรยน และลาดบเหตการณตามความเหมาะสม

1.5.6 ประกาศขาวสาร หรอนดสนทนา กบนกเรยนผานเครอขายอนเทอรเนต

1.5.7 สามารถสารองขอมลท ,งหมดท�เคยใสเขาไปในเซรฟเวอรเกบเปนแฟมเพยงแฟม

เดยวได

1.5.8 สามารถนาขอมลท�สารองกลบมาก คนท�เซรฟเวอรเคร�องเดม หรอเคร�องใหม

1.5.9 สามารถดาวนโหลดคะแนนนกเรยนจากการทากจกรรม ไปใชใน excel ได

โดยงาย

1.5.10 กาหนดกลมใหกบนกเรยนเปนกลม เปนหอง เปนช ,นป เพ�อสะดวกในการคด

เกรด คะแนน หรอส�อสาร เปนตน

1.5.11 อานประวตนกเรยนในช ,น

1.5.12 ส�งยกเลกการเปนสมาชกในวชาของนกเรยนท�มความประพฤตไมเหมาะสม

หรอเขาผดวชา

1.5.13 ดกจกรรมของนกเรยนแตละคน เชน ความถ�ในการอานแตละบทหรอคะแนน

ในการสอบแตละบท เปนตน

1.5.14 ดผลการทาแบบทดสอบของนกเรยนทกคน หรอยกเลกการทาขอสอบใน

บางคร ,ง ของนกเรยนบางคนได

15

นอกจากน , ผสอนยงสามารถเพ�มส�งตอไปน , ในแตละบทเรยน หรอสปดาห ไดแก

1. Chat (หองสนทนา พดคยกนได)

2. Glossary (รวมคาศพท จดหมวดหมไดยอดเย�ยม สามารถสบคนได

3. Label (เหมอนปายประกาศ ไมสามารถคลกได แจงใหทราบกจบตรงน ,น)

4. Lesson (บทเรยน ใหพมพแยก page title , page contents , answer

และ response)

5. กระดานเสวนา (กระดานขาวหรอเวบบอรด)

6. การบาน (ใหพมพงานใสเวรดมาอพโหลดได)

7. ตวเลอก (คอการโหวตจากคาถาม 1 ขอ และมตวเลอกให)

8. วารสาร (ใหนกเรยนเขามาเขยนวารสาร และมคะแนนใหตามหวเร�อง

9. สมมนา (เนนกจกรรม และองคประกอบตางๆหลายเร�อง)

10. แบบทดสอบ (สรางคลงขอสอบเปน 1000 ขอ แลวเลอกมาใหทา 100 ขอ

ระบบจะสมใหนกศกษาทาอตโนมต)

11. แบบสารวจ (Essay หรอ choice)

12. แหลงขอมล (text , html , upload , web link , webpage หรอ

program)

1.6 กจกรรมของผเรยน

1.6.1 สมครสมาชกดวยตวนกเรยนเอง

1.6.2 รออนมตการเปนสมาชก และสมคเขาเรยนแตละวชาดวยตนเอง (บางระบบ

สามารถสมคและเขาเรยนไดทนท)

1.6.3 อานเอกสารหรอบทเรยนท�ผ สอนกาหนดใหเขาไปศกษาตามชวงเวลาท�

เหมาะสม

1.6.4 ฝากคาถามหรอขอคดเหน หรอนดสนทนาระหวางเพ�อน ผานเครอขาย

อนเทอรเนต

1.6.5 ทากจกรรมตามท�ไดรบมอบหมาย เชน ทาแบบฝกหด หรอสงการบาน

1.6.6 แกไขขอมลสวนตวของตนเองได

16

1.6.5 อานประวตของคร เพ�อนกเรยนในช ,นหรอในกลม

1.7 ระดบการเขาถงขอมล

Moodle มรปแบบการใชงานและการแบงระดบการเขาถงขอมลไวโดยการกาหนดสทธd

การเขาใชของสมาชก ซ�งการตรวจสอบการเปนสมาชกสามารถตรวจสอบไดจากตวระบบเอง หรอ

สามารถเลอกมการตรวจสอบการเปนสมาชกจากเคร�องแมขาย LDAP กได โดย Moodle ไดแบง

ระดบการเขาถงขอมล 3 ระดบ คอผบรหารจดการและผดแลระบบ ผสอน และผ เรยน (จตตพฒน

,2549)

1.7.1 ผบรหารจดการ/ผดแลระบบ (Administrator) สามารถต ,งคาหรอปรบเปล�ยนคา

ตาง ๆ ของระบบได เชน การต ,งคาของเวบไซต ผดแลระบบสามารถเพ�ม แกไข และลบสวนประกอบ

ตาง ๆ ในระบบได หรอการเปล�ยนแปลงภาพแบบเวบไซต เชน การเปล�ยนโทนสของเวบไซต โดย

ระบบน ,จะมโทนสใหเลอกมากมาย สวนของภาษาท�ใชแสดง การจดการเก�ยวกบสมาชกบนทกการใช

งานเวบไซต ระบบจดการไฟลของเวบไซต และการจดการองคประกอบอ�นๆ ของระบบ ไดแก

กระดานถามตอบ การบาน แบบทดสอบ คาศพท เปนตน ซ�งสามารถซอนหรอแสดงองคประกอบน ,น

ๆ ได รวมท ,งยงสามารถสารองขอมลของระบบไดอกดวย

1.7.2 ผสอน (Instructor) ทาหนาท�ชวยลดเวลาท�ผสอนจะตองจดเตรยมเน ,อหาเพ�อ

การนาเสนอ โดย Moodle มระบบชวยเหลอท�ชวยใหการจดเกบเน ,อหาและปอนขอมลผานทางเวบ

เขา สระบบฐานขอมลเปนไปไดงาย ซ�งระบบไดเตรยมเคร�องมอและชองทางการใชงานไวอยาง

หลากหลายโดยในสวนนาเขาและจดเกบเน ,อหาขอมลน ,น ผสอนสามารถสรางเน ,อหาของหลกสตร

กระดานเสวนา การบาน คาศพทท�ใชในแตละหลกสตร ตวเลอก วารสาร สมมนา หองสนทนา

แบบทดสอบและแหลงขอมลอ�นๆ ได รวมท ,งยงสามารถดรายงานผลกจกรรมไดดวย โดย

องคประกอบตาง ๆเหลาน , ผ สอนสามารถท�จะเพ�มเตม แกไขหรอลบออกจากรายวชาท�สอนได

นอกจากน ,ผสอนยงสามารถใชประโยชนจากระบบบนทกและตดตามการใชงานของผ เรยนใหสามารถ

ตรวจสอบการเรยนรและพฒนาการของผ เรยนได และ Moodle ยงสามารถนาเสนอการเรยนการสอน

ในภาพแบบของไฟลนาเสนอ (PowerPoint) ไฟลเอกสาร (Word) ไฟลวดโอ หรอไฟลเสยง ไดอกดวย

นอกจากน ,ยงมคณสมบตอ�นๆ อกมากมาย เชน ผสอนยงสามารถท�จะสนทนากบผ เรยนไดโดยตรง

โดยทาการสนทนาผานหองสนทนาท�ระบบบรหารจดการเรยนรไดจดเตรยมไวใหและยงสามารถออก

17

ขอสอบ เพ�อใชในการประเมนผลการเรยนของผ เ รยนไดอกดวย อกท ,งยงสามารถกาหนดชวง

ระยะเวลาของแบบทดสอบหรอขอสอบ เพ�อใหผ เรยนเขามาทาแบบทดสอบหรอขอสอบ ตามวนเวลา

ท�กาหนดได

1.7.3 ผ เรยน (Student) สามารถเขาเรยนรายวชาตางๆ ท�ตนเองมสทธdเรยนไดตามท�

ผสอนไดใหสทธdในการเขาเรยนของแตละวชา โดยผ เรยนแตละคนจะมสมดบนทกเปนของตวเอง เพ�อ

ชวยในการจดบนทกในระหวางท�เรยนได อกท ,งยงสามารถใชหองสนทนาเปนชองทางสาหรบการ

ตดตอส�อสารกบอาจารยผสอน ในกรณท�มขอสงสยตาง ๆ และผ เรยนสามารถท�จะทราบคะแนนจาก

การทาการบานหรอแบบทดสอบท�อาจารยมอบหมายใหทา รวมท ,งยงสามารถสงการผานระบบน ,ได

เชนกน โดยการอพโหลดไฟลงานผานทางเวบบราวเซอรไดโดยตรง นอกจากน ,น Moodle ยงไดเตรยม

เคร�องมอสาหรบการตดตอกบผสอนหรอผดแลระบบไวอกหลายชองทาง เชน หากผ เรยนมขอสงสย

ในรายวชาท�เรยนกสามารถโพสขอความผานกระดานถาม-ตอบได หรอหากตองการตดตอกบ

อาจารยผสอน กสามารถสงจดหมายอเลกทรอนกสถงอาจารยผสอนไดเชนกน

1.8 ระบบการใชงานของ Moodle

Moodle สามารถแบงระบบการใชงานออกเปน 3 สวนคอ

1.8.1 ระบบจดการผ ใช คอ การจดการดานขอมลของผ ใชงาน โดยสามารถแบง

ออกเปน 3 กลม คอ ผดแลระบบ ผสอน ผ เรยน สามารถกาหนดสทธdของผ ใชงานแตละคนในการใช

งานการจดกลมการเรยนของผ เรยน บนทกขอมลของผ เรยน วน เวลา จานวนคร ,งในการใชงาน

กจกรรมท�ผ เรยนทาในแตละคร ,ง เปนตน

1.8.2 ระบบจดการเรยน คอ การจดการดานขอมล เน ,อหาการเรยน และกจกรรมใน

การเรยน เชน การสรางรายวชา สรางบทเรยนบน Moodle การอพโหลดไฟล กาหนดระยะเวลาในการ

เรยน กาหนดวธการเรยน กจกรรมในการเรยนการสอน การส�งงานและการสงงาน การวดและ

ประเมนผล การสรางขอสอบ ซ�งสามารถสรางไดถง 9 ประเภท คอ ปรนย ถกผด อตนย เตม

คาตอบดวยตวเลข คานวณ จบค อธบาย สมสรางคาถามจบคจากอตนย เตมคาในชองวาง และชวย

ในการเรยน เชน อภธานศพท, การคนหาขอมล, แหลงขอมลเพ�มเตม เปนตน

18

1.8.3 ระบบจดการการส�อสาร คอ เคร�องมอดานการส�อสารท�มอยในระบบของ

Moodle มหลายรปแบบเพ�อใหเกดการส�อสารท�มปฎสมพนธระหวางผ เรยนกบผสอน ผ เรยนกบ

ผ เรยน และผสอนกบผสอนดวยกนเอง เชน การแชท เวบบอรด ความสามารถใชไดใน 3 ลกษณะ คอ

เพ�อประกาศขายสาร เพ�อการอภปรายในประเดนตางๆ และเพ�อเปนเคร�องมอในการถามตอบ ผใช

สามารถสง E-mail ถงกนไดผานระบบของ Moodle

1.9 ปรชญาการสราง Moodle

วทธศกดd(2550) ไดกลาวถงปรชญาการสราง Moodle ไวดงน ,

1.9.1 การเรยนรแบบสรางองคความรดวยตนเอง (Constructivism) คนเราน ,นจะม

การสรางความรใหมเสมอหามสภาวะแวดลอมเอ ,ออานวย การเรยนรแบบเดมท�มาจากการฟง เหน

ลวนเปนการเรยนรทางเดยวน�นคอ เราเปนผ รบสารและเกบสารไวจงมการเรยกผ ท�มความจาดวา

“พจนานกรมเดนได” หากแตเราจะเรยนรไดมากกวาหากเปนการถายทอดจากสมองสสมองน�นคอ ม

การแลกเปล�ยนทศนะและเรยนรจากประสบการณของผ อ�น

1.9.2 การเรยนรแบบคดเอง สรางเอง (Constructionvism) การเรยนรแบบคดเอง

สรางเอง คอการเรยนรการลงมอทาไมวาจะเปนการพด การโพสต แสดงความคดเหนบนกระดาน

เสวนา ตวอยางเชน ปกตอานหนงสอพอวางหนงสอกจะลม แตถาไดอธบายใหคนอ�นฟงจะทาใหจา

ไดมากข ,น

1.9.3 การเรยนรแบบสรางองคความรในสงคม (Social Constructivism) การเรยนร

รวมกนเปนหมคณะ โดยอาศยหลกการวาความสาเรจของหมคณะคอความสาเรจของตน ทกคน

สามารถเปนครและนกเรยนไดในเวลาเดยวกน สามารถเรยนรดวยการสรางส�งใดส�งหน�งให ผ อ�นเหน

หรอเรยนรดวยการสงเกตการณการกระทาของเพ�อนรวมช ,นเรยน เช�อมโยงความรใหมกบบรบทสวน

บคคลของผ เรยน (Transformative knowledge and constructivism) มความสามารถในการ

ปรบเปล�ยนและปรบแตงได เน�องจากทกคนในหองเรยนออนไลนมสวนรวมในการสรางหองเรยน

1.9.4 การเช�อมโยงและการแยกสวน (Connected and Separated Knowing) ผ ท�ม

พฤตกรรมแบบเช�อมโยงภายในกลมจะเปนผ ท�ชวยกระตนใหเกดการเรยนรนอกจากจะทาใหคนใน

กลมมความสนทสนมกนมากข ,นแลวยงชวยใหแตละคนไดสะทอนความคดของตน

19

1.10 การสรางรายวชา

1.10.1 การสรางรายวชามพ ,นฐานจากชดกจกรรมในรายวชา

1.10.2 มกจกรรมเกอบ 20 ประเภทใหเลอกใชได เชน กระดานเสวนา,การบาน,

อภธานศพท, หองสนทนา เปนตน และกจกรรมแตละประเภทกมใหเลอกอกหลายตวเลอก

1.10.3 บลอกตาง ๆ ใหขอมลท�จาเปนและเปนเคร�องมอท�สามารถปรบแตงและยาย

ท�ได

1.10.4 การสรางรายวชาสามารถทาไดโดยงาย และเปดโอกาสใหมการแกไขไดใน

ขณะท�กาลงเปดสอนรายวชาน ,นอยดวย

1.10.5 ฟลเตอร ชวยใหเกดการลงคและการจดรปแบบของขอความ สญลกษณทาง

คณตศาสตร และขอมลภาพและเสยงอตโนมต

1.11 สรปความสามารถของ Moodle

1.11.1 เปน open source ท�ไดรบการยอมรบ

1.11.2 สามารถเปนท ,ง CMS (Course management system) และ LMS

(learning Management System)

1.11.3 สามารถนาเอกสารท�ทาไวเพ�มเขาไปได เชน Word , PowerPoint , Excel ,

Webpage , PDF หรอ image เปนตน

1.11.4 มระบบตดตอส�อสารกบนกเรยน หรอระหวางครดวยกน เชน แชทหรอเวบ

บอรด เปนตน

1.11.5 มระบบแบบสอบถาม และรบการบาน สามารถตรวจการบาน และใหคะแนน

โดยอตโนมต

1.11.6 สามารถเกบเงนท ,งหมดท�อาจารยลงแรงทาไปเปน .zip แฟมเดยว อนาคต

สามารถนาไปตดต ,งเคร�องท�ไหนกได ไมตองเร�มตนใหม

1.11.7 ผบรหารท�มวสยทศนสงเสรมเร�องน ,เพราะอาจารยไดผลงาน นกศกษาได

เรยนร และสถาบนไดรบการพฒนา

20

2. ระบบจดการเรยนการสอน LMS (Learning Management System)

2.1 ความหมายของ LMS ระบบจดการเรยนการสอนน ,น มนกวชาการหลายทานไดให

ความหมายไวดงน ,

สาสมศร เนตรประเสรฐ (2548) ไดใหความหมายของ LMS วาเปน software ท�ชวย

ทาใหผ สอนน ,นลดภาระในการบรหารจดการลง โดย LMS จะทาหนาท�ในการสรางเน ,อหา

(Courseware) เพ�อใชในการสอนแบบออนไลน, การตรวจสอบผ เรยน เชน ดเวลาการเขาเรยนของ

ผ เรยน, การตรวจสอบผลการเรยน เปนตน, การสรางปฏสมพนธกบผ เรยนโดยผานทาง เวบบอรด,

อเลคโทรนคเมล (E-mail) หรอ Chat Room เปนตน, สามารถรายงานผลคะแนนของผ เรยนใหผสอน

ทราบในทนท, การกาหนดสทธของผ เขาใชงานโดยการออกรหสการเขาใชงาน, การคดคานวณ

คะแนนสอบของผ เรยน รวมไปถงการคดคาเฉล�ย สงสด ต�าสด เปนตน จะเหนไดวา LMS น ,นสามารถ

ลดภาระหนาท�ตางๆ ของผ สอนลง อกท ,งยงชวยประหวดเวลาในการทางานตางๆ เชนการ

ตรวจขอสอบ การออกเกรด

ถนอมพร เลาหจรสแสง (2547)ไดใหความหมายของ LMS วาคอระบบท�ไดรวบรวม

เคร�องมอหลายๆ ประเภทท�เก�ยวของกบกระบวนการเรยนการสอนออนไลนเขาไวดวยกนโดยม

จดประสงคเพ�อชวยสนบสนนผ ใช 3 กลม ไดแก ผ เรยน ผสอน และผ เช�ยวชาญดานเทคนค และยง

ครอบคลมถงการจดการ (Main pulsation) การปรบปรง(Modification) การควบคม(Control)

การสารองขอมล(Backup)การสนบสนนขอมล(Support of data) การบนทกสถตผ เรยน (Student

records) และการตรวจคะแนนผ เรยน (Graded material) ซ�งผ ใชสามารถเรยกใชเคร�องมอตางๆ

เหลาน ,ผานเวบ โดยใชโปรแกรมอานเวบ (Web browsers) มาตรฐานท�วไป

ขนษฐา รจโรจน, 2548 ใหความเหนวา ลกษณะโดยท�วไป LMS เปนระบบจดการการ

เรยนการสอนแบบ Online เปนซอฟตแวรเพ�อการบรหารจดการเรยนรผานระบบอนเทอรเนต ระบบ

ดงกลาวมกจะประกอบการไปดวยเคร�องมออานวยความสะดวกใหแกผสอน ผ เรยน และผดแลระบบ

ผสอนสามารถนาเน ,อหาและส�อการสอนข ,นเวบไซตรายวชาตามท�ไดขอใหระบบจดไวใหโดยสะดวก

ผ เรยนเขาถงเน ,อหากจกรรมตางๆ ไดโดยผานเวบ ผ สอนและผ เรยนตดตอส�อสารกนไดผานทาง

เคร�องมอการส�อสารท�ระบบจดไวให นอกจากน ,นแลวยงมองคประกอบท�สาคญคอ การเกบบนทก

ขอมลกจกรรมการเรยนของผ เรยนไวบนระบบ เพ�อผ สอนสามารถนาไปวเคราะหเพ�อตดตามและ

21

ประเมนผลการเรยนการสอนในรายวชาน ,นไดอยางมประสทธภาพ ระบบดงกลาว อาจมช�อเรยก

ตางกนออกไปเชน CMS (Course Management System)ของมหาวทยาลยเชยงใหม หรอ Chula-

ELS (e-Learning System) ของจฬาลงกรณมหาวทยาลย แตกหมายถงระบบท�ทาหนาท�บรหาร

จดการเรยนรครบวงจรผานระบบอนเทอรเนตเชนเดยวกน ดงน ,น เราจะพบวา ระบบจดการบทเรยน

จะทาหนาท�เหมอนกบโรงเรยนแหงหน�งท�ประกอบไปดวยระบบจดการดานตางๆ

อาณต รตนถรกล (2553 : 16) ไดใหความหมายไววา LMS ยอมาจาก Learning

Management System เปนระบบท�ใชในการบรหารจดการเรยนรสาหรบใชงานในหนวยงาน โดยท�

ระบบ LMS สามารถอานวยความสะดวกในการสรางบทเรยน การจดกลมเน ,อหาและกจกรรมการ

เรยนร การส�อสารโตตอบระหวางผสอนกบผ เรยน รวมท ,งการจดกลมผ เรยน การสรางแบบทดสอบ

การทดสอบ และการประเมนผลการเรยน ซ�งในปจจบนโปรแกรมท�ใชสรางระบบ LMS สามารถแบง

ได 2 กลมใหญ ๆ คอ

1. ระบบ LMS เชงการคา เปนระบบ LMS ท�บรษทเอกชนพฒนาข ,นเพ�อการคา

โดยเฉพาะผใชงานตองซ ,อลขสทธdซอฟแวร จงจะนามาตดต ,งใชงานในหนวยงานได

2. ระบบ LMS แบบ Open Source เปนระบบ LMS ท�พฒนาในแนวโอเพนซอรส

ผใชงานสามารถนามาตดต ,งใชงานไดฟร โดยไมตองจายคาลขสทธdซอฟแวรแตอยางใด ซ�งเปนระบบ

LMS ท�กาลงไดรบความนยมในเมองไทยขณะน ,

ดงน ,นสรปไดวา Learning Management System หรอ LMS เปนระบบการจดการ

เก�ยวกบการบรหารการเรยนการสอน ในรปแบบ e-Learning เพ�อจดการกบการใชคอรสแวร

(Courseware) ในรายวชาตางๆ ระหวางผสอน (Instructors) ผ เรยน (Learners) และผดแลระบบ

(Administrator) โดยออกแบบระบบเพ�อเปนซอฟตแวรท�ทาหนาท� บรหารจดการเรยนการสอนผาน

เวบ จะประกอบดวยเคร�องมออานวยความสะดวก เชน โปรแกรมจะทาหนาท� ตรวจสอบการเขามาใช

บทเรยน เน ,อหา กจกรรมตาง ๆ ตารางเรยน ไปรษณยอเลกทรอนกส หองสนทนา กระดานถามตอบ

การทาแบบทดสอบ เปนตน และองคประกอบท�สาคญ คอ การเกบบนทกขอมลกจกรรมการเรยนของ

ผ เรยนไวบนระบบเพ�อผสอนสามารถนาไปวเคราะหตดตามและประเมนผลการเรยนการสอนไดอยาง

มประสทธภาพ

22

2.1 องคประกอบหลกของระบบ LMS โดยท�วไปจะมอย 3 ระบบท�สาคญ ๆ คอ

1. ระบบจดการรายวชา (Course Management) เปนสวนของการจดการเก�ยวกบ

ระบบการเรยนการสอนซ�งเปนหนาท�ของครผ สอนเปนผ จกทา ระบบจดการรายวชาถอเปนหวใจ

สาคญของ e-Learning เน�องจากเปนการจดการเก�ยวกบทบเรยน (Courseware ) ประกอบดวย

สวนสาคญดงน ,

สวนจดทาบทเรยนเปนสวนท�ใชจดทาเน ,อหาและบรรจลงในระบบโดยใช เคร�องท�มทาง

ระบบจดให ซ�งสวนใหญสามารถรองรบไฟลขอมลชนดตางๆ ไดเกอบทกชนด ทาใหครผสรางรายวชา

มความสะดวกในการจดทา เน ,อหาอาจเปนขอมลท ,งหมด หรออาจเปนบทสรปกได การจดทาควร

เร�มตนท�การศกษา วเคราะหเน ,อหาจากหลกสตรแลวกาหนดจดประสงคการเรยนร ออกแบบกจกรรม

การเรยนร จดทาส�อ จกทาแหลงขอมล แหลงเรยนรท�สาคญและจาเปนรวมถงการออกตกแตงหนา

Web Pages ใหจงใจในการเรยน

1.1 สวนกาหนดกจกรรมการเรยน เปนสวนท�กาหนดกจกรรมการเรยนใหผ เรยน

ปฏบตหลงจากศกษา จากสวนเน ,อหาแลวหรอกาหนดใหนกศกษาเน ,อหาจารแหลงขอมลตาง ๆ

ตามท�ผสอนกาหนด สวนประกอบบทเรยน ไดแก แหลงขอมลตาง ๆ ภาพประกอบ แหลงเรยนร ฯลฯ

ท�ใชประกอบการเรยนของผ เรยน รวมถงการช ,แจงแนะนาตาง ๆ ท�เก�ยวของกบการเรยนในรายวชา

สวนการวดและประเมนการการเรยนร เปนระบบการจกทาแบบฝกหด และแบบทดสอบสาหรบ

ผ เรยนเพ�อฝกทกษะ ความสามารถในการคด รวมถงเปนการวดความร ความคดของผ เรยนท�ไดเรยนร

จากบทเรยน เปนการประเมนศกยภาพในการเรยนของผ เรยน และผ เรยนจะทราบผลการทดสอบ

ทนทหลงจากสอบเสรจ หรออาจมการเฉลยคาตอบ หรอวธการอ�น ๆ แลวแตการออกแบบระบบการ

เรยนรของผสอน การจดทาแบบวดความรตาง ๆ มหลายชนด เชน เลอกตอบ เตมคา จบค ถกผด

ฯลฯ โดยใชเคร�องมอท�ทางระบบจดใหรวมถงสามารถนาผลมาวเคราะหหาคณภาพของเคร�องมอได

เชน หาความเท�ยง (Reliability) และความตรง (Validity) ของระบบวดท�สรางข ,น

2. ระบบสงเสรมการเรยนร (Supporting Management) เปนระบบชวยเหลอใน

การจดทาบทเรยนของครผสอน และชวยในการเรยนรของผ เรยน โดยใชเทคโนโลยเวบเปนเคร�องมอ

หลกประกอบดวย

23

2.2.1 โปรแกรมจดทาบทเรยน ท�ครผ สอนสามารถบรรจขอมล เน ,อหา คาส�ง

กจกรรมและขอมลอ�น ๆ ลงในระบบไดโดยงาย รวมถงการใสภาพประกอบ ภาพเคล�อนไหว ภาพ

วดโอ หรอไฟลขอมล ตาง ๆ ซ�งผ เรยนกสามารถสรางเน ,อหาตามท�ครผสอนกาหนดกจกรรมไวไดดวย

วธการเดยวกนกบครผสอน

2.2.2 ระบบการตดตอส�อสาร เปนสวนท�ผ เรยนใชตดตอกบครผสอนดวยชองทาง

ตดตอตาง ๆ ท�ทางระบบจกใหระหวางผสอนกบผ เรยนไดแก กระดาษขาว (Web Board ) กระดาษ

สนทนา (Chat) จดหมายอเลกทรอนกส (e-mall) และหรอการตดตอผานกลองวดโอ (Web Cam)

ในกรณท�ใชเครอขายสญญาณความเรวสง

2.2.3 สวนชวยเหลอกจกรรมการเรยน เปนสวนชวยเหลอผ เรยน เชน การสง

งานท�ผสอนสอนกาหนดในลกษณะตาง ๆ ซ�งมการประเมน รวมถงมการโตตอบ แสดงความคดเหน

หรอแนะนา ปรบปรง แกไขงานของผ เรยนได

3. ระบบจดการขอมล (Data Management) เปนสวนชวยเหลอผ เรยน เชน การ

สงงานท�ผสอนกาหนดในลกษณะตาง ๆ ซ�งมการประเมน รวมถงมการโตตอบ แสดงความคดเหนหรอ

แนะนา ปรบปรง แกไขงานของผ เรยนได

3.1 สวนการจดการขอมลผ เรยน เปนสวนดาเนนเก�ยวกบการผ เรยน ไดแก การ

กาหนดคณสมบตของผ เรยน การกาหนดรหสผาน การอนมต การตดสทธdผ เรยน ตลอดจนการเรยนด

ขอมลตาง ๆ เก�ยวกบผ เรยน

3.2 สวนการจดการขอมลผสอน เปนสวนดาเนนเก�ยวกบผสอน ไดแก การกาหนด

คณสมบตของผสอนและผสอนรวม การแกไขขอมลของเจาของรายวชา ตลอดจนการเรยนดขอมล

ตาง ๆ ของผสอนเจาของรายวชา

3.3 สวนการกาหนดคาปฏบตการตาง ๆ เปนสวนท�กาหนดคาปฏบตการตาง ๆ

เชน ระยะเวลาในการเรยน การทดสอบ การปฏบตกจกรรม หรอการสงงาน เปนตน

3.4 สวนรายงานผลการเรยน เปนสวนท�ผสอนสามารถเรยกดผลการเรยน หรอ

คาสถตตาง ๆ ของรายวชา เชน สถตการเรยน สถตผ เขาใชบทเรยน สถตการสงงาน ผลการทดสอบ

ฯลฯ ท ,งของผสอนและผ เขาเรยน

24

3.5 สวนการจดการไฟล เปนสวนดาเนนการเก�ยวกบการโอนยาย การจดเกบ

การจดทาและการแกไขไฟลขอมลของแตละรายวชา

การใชงานระบบ LMS ในประเทศไทย ระบบ LMS โดยท�วไป เกอบท ,งหมดจะ

ประกอบดวยองคประกอบหลก 3 สวนตามท�ไดกลาวมาแลว โดยท�แตละระบบกจะมรายละเอยด

ปลกยอยออกไปตามแนวคดในการออกแบบของแตละแหง แตไมวาจะเปนระบบใดกตาม จะมหนาท�

การทางาน และเคร�องมอในการใชงานไมแตกตางกน การเลอกใชเลอกระบบ LMS ระบบใดควร

พจารณาใหเหมาะสมกบสภาพบรบทและความตองการของสถานศกษา นอกจากน ,ยงตองคานงถง

ความพรอมตาง ๆ ปจจบนมระบบ LMS อยหลายระบบ ท�งท�เปนแบบ ln- house แบบOpen

Source และระบบ License สาหรบระบบ Open Source ท�ใชงานในบานเรามท�นยมกนอย 2

ระบบ คอ ระบบ Moodle และระบบ A Tutor ระบบ Moodle : Modular Object riented

Dynamic Learning Environment เปนโปรแกรมระบบ LMS พฒนาโดยโปรแกรมเมอรชาว

ออสเตรเลย เปนซอฟแวรลกษณะ Open - Source และสามารถใชงานไดโดยผานทางเวบไซตระบบ

น ,จะชวยใหการจดเกบเน ,อหาและปอนขอมลผานทางเวบเขาสระบบฐานขอมล เปนไปไดงายข ,น

ผ สอนสามารถจดเกบเน ,อหาของหลกสตร ประกาศตางๆ งานท�มอบหมาย แบบฝกหด และ

แบบทดสอบ รวมท ,งสามารถเรยกออกมาแกไขภายหลงไดอยางสะดวก นอกจากน ,ยงสามารถใช

ประโยชนจากการบนทก เพ�อตดตาม ตรวจสอบการเรยนรของผ เรยนได

2.2 การจดการเรยนรดวยรปแบบ e-Learning โดยระบบ LMS

การจดการเรยนรดวยรปแบบ E-learning เปนการจดการเรยนการสอนผานระบบ

เครอขายแบบออนไลน ซ�งมข ,นตอนการดาเนนการดงตอไปน ,

2.2.1 การออกแบบและจดทาบทเรยน E-Learning ถอเปนข ,นตอนท�สาคญท�สด

เรยกไดวาเปน “หวใจ” ของการเรยนการสอนเลยทเดยวเพราะบทเรยนท�มคณภาพสงจะสามารถ

พฒนาผ เรยนใหเกดการเรยนรไดดเทาๆกบหรอมากกวาการเรยนการสอนในช ,นเรยน ข ,นตอนน ,ม

วธการดาเนนการดงน ,

25

2.2.2 การออกแบบบทเรยน (Courseware) เร�มจากการศกษาวเคราะหหลกสตรท�ใช

อยในปจจบน ศกษาความพรอมของผ เรยน เวลาท�ใชในการเรยน โอกาสในการเรยนของผ เรยน

จากน ,นวเคราะหผลการเรยนรท�คาดหวง คดเลอกเน ,อหา กาหนดเน ,อหาออกเปนหนวยการเรยน

กาหนดจดประสงคการเรยนรแตละหนวย ออกแบบกจกรรมการเรยนรแตละหนวย ส�อการเรยนร

แหลงเรยนรท�สาคญและจาเปนกาหนดวธการและการประเมนกจกรรมของแตละหนวยการเรยน

2.2.3 การจดทาบทเรยน โดยการกาหนดกจกรรมการเรยนรในแตละหนวยให

สอดคลองกบจดประสงคการเรยนร และเน ,อหาท�กาหนดไว จดทาส�อการสอนในรปแบบตางๆ ท�

เหมาะสมตอการเรยนรและนาสนใจ จดสรางเคร�องมอในการวดและประเมนผลกจกรรมหรอผลงาน

ท�กาหนดในบทเรยน กาหนดเกณฑวดและประเมนผลใหชดเจน เหมาะสม สอดคลองกบเน ,อหาและ

กจกรรม การใชขอความ รปภาพ หรอสญลกษณใดๆ ในบทเรยน ตองคานงถงความถกตอง

สมบรณ ละเอยดชดเจนในตวเอง เน�องจาก e-Learning ถอเปนการจดการเรยนการสอนทางไกลท�

ผ เรยนและผสอนอาจไมมโอกาสพบปะกน ดงน ,นการจดทาบทเรยนตองคานงถงคณภาพใหมาก

2.2.4 การบรรจบทเรยนลงในระบบ หลงจากท�จดทาบทเรยนเสรจเรยบรอยครบถวน

แลวนาบทเรยนบรรจลงในระบบ หรอครผสอนอาจจดทาบทเรยนลงในตวระบบบทเลยกได ซ�งทาง

ระบบสงเสรมการเรยนรไดจดเตรยมไวในพรอมแลว หากมรปแบบขอมลทางอเลคทรอนคสแบบอ�น

ประกอบในบทเรยนดวย กจะตองมการ Upload fie ดงกลาวเขาไปดวยซ�งจะทาใหตวบทเรยนม

ความนาสนใจมากข ,น โดยการทดลองเขาดเน ,อหาหลายๆ คร ,งเพ�อใหเกดความม�นใจมากข ,นวา

บทเรยนมความสมบรณพรอมแลว

2.2.5 การจดการเรยนร เปนข ,นตอนของการนาบทเรยนไปใชในการจดการเรยนการ

สอน ดงน ,

2.2.5.1 การนาเสนอบทเรยนเปนการนาเสนอขอมลเบ ,องตนเก�ยวกบบทเรยน

หรอเรยกวาเปนสวนแนะนาบทเรยน โดยนาเสนอขอมลเก�ยวกบ คาอธบายรายวชา ผลการเรยนรท�

คาดหวงรายวชา จดประสงคของแตละหนวยการเรยนร วธการเรยน เง�อนไข การเรยน

การนดหมายการสงงานชวงเวลาท�มการทดสอบ เกณฑการวดและการประเมนผล การเรยนร ฯลฯ

เพ�อใหผ เรยนไดรจกและเขาใจถงวธการใชบทเรยน ทาใหการเขาใชบทเรยนมประสทธภาพในการ

พฒนาการเรยนรของผ เรยนมากข ,น จากน ,นกแนะนาใหผ เรยนสมครเขาเรยน

26

2.2.5.2 การรบสมครและอนมตสทธdผ เรยน หลงจากท�ผ เรยนสมคร เขาเรยน

และเลอกรายวชาท�ตองการเรยนแลว ครผสอนจะทาการอนมตสทธdในการเรยนรของผ เรยนท�อยใน

เง�อนไข ตามท�ครผสอนกาหนด นอกจากน ,ครผสอนยงสามารถตดสทธdการเขาเรยนของผ เรยนออก

จากรายวชาไดในกรณท�ผ เรยนไมปฏบตตามเง�อนไขท�กาหนด

2.2.5.4 การตดตอส�อสาร ตดตามการเรยน ในระหวางเรยนครผสอนอาจ

นดหมาย เวลาพบปะ เรยนใหผ เรยนไดปรกษาปญหา พบปะ พดคย แสดงความคดเหนตอ

การเรยน หรอผ สอนอาจใชโอกาสน ,ช ,แจงบทเรยน แนะนา ตดตาม ทาการสอน พจารณางาน

แกไขงาน รวมถงตรวจผลงานของ ผ เรยนไดในการเรยนการสอน e-Learning ครผสอนควรกาหนด

เง�อนไขใหผ เรยน ไดพบปะกบผสอนในชองทางตดตอทางใดทางหน�ง อยางนอยสองสปดาหตอคร ,ง

เพ�อเปนการตดตามงาน และกระตนเพ�อไมใหผ เรยนละเลยการทากจกรรมท�กาหนด ท ,งน ,ข ,นอยกบ

ลกษณะการเรยนแตละรายวชา

2.2.6 การวดและการประเมนผลการเรยนร เปนสวนสาคญอกสวนหน�งของ

กระบวนการจดการเรยนร ซ�งหลงจากท�ผ เรยนศกษาแลวจะตองมการประเมนการเรยนรของผ เรยน

เพ�อนาผลมา พจารณาวาผ เรยนเกดการเรยนรหรอไม มากนอยอยางไร การวดการเรยนรสามารถ

กระทาได ดงน ,

2.2.6.1 การจดทาแบบทดสอบ โดยการทาแบบทดสอบออนไลน

ท�ครผ สอนจดทาไวในระบบ ซ�งมรวธการใหครผ สอนสามารถจดทาไดในหลาย รปแบบข ,นอยกบ

ลกษณะของเน ,อหาความรท�ตองการวด การทดสอบอาจทาไดซ ,าหลายๆ คร ,ง หรอทาเพยงคร ,งเดยว

กได และเม�อทาแบบทดสอบเสรจส ,น ทางระบบจะทาการประเมนผลการสอบใหผ เรยนทราบทนท

หรออาจปรบระบบใหผ เรยนทราบในภายหลงกได

2.2.6.2 การประเมนผลการเรยนร เปนการประเมนผลการเรยนรของ

ผ เรยนในดานตางๆ เชน ดานความร ดานทกษะ ดานเจตคต โดยพจารณาจากขอมลท�รวบรวมไว

ท ,งจากผลงานท� ผ เรยนจดทาและสงใหประเมนตามท�ผสอนกาหนด การทาแบบฝกหด แบบทดสอบ

รวมถงการพจารณาการเขาเรยน การสงงาน การรบผดชอบ การมปฎสมพนธกบผสอนหรอผ เรยน

คนอ�นๆ หรอคณลกษณะอ�นๆ ตามท�ไดกาหนดไวในบทเรยน ครผสอนจะตองรวบรวมขอมลตางๆ

เหลาน ,เพ�อทาการประเมนการเรยนรเปนรายบคคล

27

2.2.6.3 การอนมตผลการเรยน หลงจากการประเมนผลการเรยนรของ

ผ เรยนเรยบรอยแลวกแจงผลการประเมนการเรยนรทราบตามลาดบ หรอเกณฑคณภาพท�กาหนด

ผ เรยนท�ไมผานการประเมนอาจมการซอมเสรมในบางเน ,อหา ผลการเรยนสามารถแจงไปยงผ เรยน

ทราบไดโดยตรงเปนลายลกษณอกษรทางไปรษณย เพ�อเปนหลกฐานใหผ เรยนเกบรวบรวมไวใชใน

การประเมนอ�นๆ ตอไป การอนมตผลการเรยน จะกระทาไดในกรณท�มการจดการเรยนการสอน

ตลอดท ,งวชา สาหรบรายวชาท�มการเรยนการสอนออนไลนเปนบางบทเรยน หรอบางเน ,อหา

กรวบรวมผลการเรยนรท�ไดรวมกบผลการเรยนการสอนปกตได ท ,งน ,ข ,นอยกบนโยบายและเง�อนไข

การจดการเรยนร e-Learning ของสถานศกษาและแหง

2.3 แนวทางการปฏบตการจดการเรยนรโดยระบบ LMS

แนวปฏบตสาหรบโรงเรยน โรงเรยนท�ตองการจดการเรยนรโดยระบบ LMS สามารถ

ปฏบตไดดงน , โรงเรยนท�มความพรอมดานระบบเครอขายคอมพวเตอร และดานการจดการ Server

สามารถตดต ,งโปรแกรมระบบการบรหารจดการเรยนร LMS ไดดวยตนเอง โรงเรยนสามารถสราง

หลกสตรการเรยนการสอนออนไลนและเปดใชเพ�อการเรยนการสอนในโรงเรยน หรอจดการเรยน

การสอนรวมระหวางโรงเรยนกไดสาหรบโรงเรยนท�ยงไมมความพรอม ดานระบบเครอขาย

คอมพวเตอร และดานการจดการ Server ดวยตนเอง สานกเทคโนโลยเพ�อการเรยนการสอน (สทร.)

จดบรการพ ,นท� Server ใหโรงเรยนไดใชสาหรบสรางบทเรยนออนไลน โดยจะจดเปนศนยกลาง

ก า ร เ ร ย น ร ใ ห ก บ โ ร ง เ ร ย น ต า ง ๆ ท� เ ว บ ไ ซ ต http://newsclass.obec.go.th/Moodle/แ ล ะ

http:/newsclass.obec.go.th/author/ โรงเรยนท�สนใจตองการรวมโครงการสามารถตดตอเขามาท�

เวบไซตดงกลาวไดตลอดเวลา นอกจากน ,ทางสานกงานยงใหบรการคาปรกษาเก�ยวกบการจดการ

เรยนการสอนดวยรปแบบ e-Learning ใหกบสถานศกษาตางๆท�สนใจอกดวย

แนวปฏบตสาหรบผ บรหาร ผ ดแลระบบ การจดระบบการเรยนการสอนออนไลน

ในโรงเรยนมปจจยท�สาคญ ท�ผบรหารโรงเรยนควรจดเตรยมความพรอมใน 3 ดาน ท�สาคญ ไดแก

28

1. ดานทรพยากรท� จาเ ปนพ ,นฐาน ( Infrastructure) การวางระบบ Infrastructure

ในโรงเรยนเปนปจจยพ ,นฐานท�สาคญอนดบแรก ท�จาเปนท�จะตองมเพ�อใหการจดการเรยนการสอน

แบบออนไลนเกดประสทธภาพสงสด โดยจะตองเตรยมความพรอมดานตางๆเหลาน , คอระบบการ

ส�อสาร Hardware Software และ People ware

2. ดานการบรหารจดการ (Management) การบรหารจดการ ในท�น ,หมายถงการบรหาร

จดการเพ�อใหการใชงานการจดการเรยนการสอนออนไลนผานระบบเครอขายอนเทอรเนต เปนไป

ตามจดมงหมายท�คาดหวง หรอเปนไปตามส�งท�ควรจะเปน โดยแบงออกเปน 3 สวน คอ

สวนท� 1 การบรหารจดการระบบ รวมถง Hardware และ Software โดยจดสรรบคลากรท�ม

ความร ความเช�ยวชาญมาดาเนนการตดต ,ง จดการ ควบคม และดแลรกษาเปนประจาพรอมท ,ง

จดสรรทรพยากรและงบประมาณในการดาเนนงานอยางเหมาะสม

สวนท� 2 การบรหารจดการบทเรยน โดยคดเลอกเน ,อหาท�เหมาะสมจดทาเปนบทเรยนเพ�อ

บรรจเขาไวในระบบ ตลอดจนมการตดตาม นเทศ ตรวจสอบเพ�อใหการใชงานบทเรยนเปนไปอยางม

ประสทธภาพ

สวนท� 3 ดานการเรยนการสอน (Learning & Instruction) ผบรหารควรจะตองมวสยทศน

ในการท�จะกาหนดนโยบาย สงเสรม กระตนและผลกดนใหครผสอนนานวตกรรมทางการศกษาใหมๆ

และเทคโนโลยการส�อสารสมยใหมมาใชจดการเรยนการสอนในโรงเรยน และสงเสรมนกเรยนรจกการ

เรยนรแบบใหม และเรยนรไดดวยตนเองเพ�อการพฒนาใหกาวทนกบโลกในยคปจจบนและเปน

พ ,นฐานของการพฒนาในอนาคตสาหรบแนวทางปฏบตสาหรบผดแลระบบน ,น ผดแลระบบจะตอง

เปนบคคลท�มความร ความเขาใจ ความต ,งใจ ความมงม�น และรกในการทางานดานคอมพวเตอรและ

ระบบเครอขายเปนอยางสง เพราะบคคลท�ทาหนาท�น ,จะตองทางาน เปนผดแล และดเฝาระวงระบบ

ตลอดจนจะตองเสาะแสวงหาความรใหมๆ ดานเนตเวรค ฮารดแวร ซอฟตแวร และโปรแกรม อย

ตลอดเวลา นอกจากน ,ท�สาคญคอ งานดานน ,ถอเปนงานบรการ ท�จะตองมจตสานกในการใหการ

บรการอยางสงท ,งกบครผสอนและนกเรยนดวย

แนวปฏบตสาหรบคร นอกเหนอจากความร ความเช�ยวชาญในเน ,อหาและการมความรก

ในวชาชพครแลว ครผสอนควรมความรสกท�ดตอการจดการเรยนการสอนดวยรปแบบ e-Learning

ตลอดจนเปล�ยนแปลงพฤตกรรมการสอนจากการเปนผ ถายทอดเน ,อหามาเปนผ ชวยเหลอ หรอ

29

ผแนะนาวธการเรยนรนอกเหนอจากน ,ยงตองมความรและทกษะในการใชคอมพวเตอร มความเขาใจ

เก�ยวกบเครอขายคอมพวเตอร มความสามารถในการใชอนเทอรเนตเพ�อตดตอส�อสาร การสบคน

ขอมล การนาเสนอขอมลผานส�ออเลกทรอนกส และการใชโปรแกรมการเรยนการสอนในระบบ LMS

การจดการเรยนการสอนดวยรปแบบ e-Learning เปนรปแบบหน�งของการจดการเรยนรในโลกยค

ปจจบนท�ครผสอนควรไดศกษาไว ถงแมนวาในปจจบนยงไมมความจาเปนมากนกดวยเหตผลหลายๆ

ป ร ะ ก า ร แ ต ใ น อ น า คต จ ะ ม ค ว า ม ส า คญ แ ล ะ จ า เ ป น ม า ก ก า ร ศ ก ษ า ไ ม ว า จ ะ ท า

ใหครเปนคนท� “ไมตกยค” ซ�งถาเราไมสนใจวาจะเปนคน”รวมสมย” หรอไมกตามกไมเปนไร

แตผ เรยนของเราไมควรท�จะเปนคนตกยคเหมอนกบเรา เขาควรท�จะไดรบการจดการศกษาในทก

รปแบบเพ�อนาไปใชในอนาคตขางหนาของเขาไดอยางอยางมประสทธdภาพโดยท�ครเปนผ สงเสรม

ความสาเรจน ,น

แนวปฏบตสาหรบนกเรยน นกเรยนท�เรยนในระบบออนไลนจะตองมความสนใจ และ

ความตองการท�จะเรยนรผานระบบอยางจรงจง มความรบผดชอบ รจกจดการและควบคมการเรยนร

ของตน มคณธรรมจรยธรรม และมความสามารถในการสบคน คนควา วเคราะห มวจารณญาณ

ตลอดจนจะตองมความรความเขาใจและทกษะทางดานคอมพวเตอรข ,นฐานพอควร สามารถใช

อนเทอรเนต และใชคอมพวเตอรเปนเคร�องมอในการศกษาเลาเรยนไดเปนอยางด ตลอดจนสามารถ

นาขอมลไปใชประโยชนในการศกษาและประยกตใชในชวตประจาวน ไดเปนอยางด

2.4 การประเมนประสทธภาพของการจดการเรยนรดวยรปแบบ e-Learning

การรวบรวมขอมลเพ�อการประเมน ปรบปรง และพฒนาบทเรยน เปนสวนของการ

พฒนาบทเรยนออนไลนแบบครบวงจร บทเรยนท�มการออกแบบ จดทา และนาไปใช ควรท�จะได

นาผลการใชและเกบรวบรวมขอมลจากผ เรยนมาวเคราะหเพ�อแกไข ปรบปรง พฒนาบทเรยนใหม

ประสทธภาพย�งข ,นตอไป ขอมลท�เปนผลการเรยนรของผ เรยนจะนามาประเมนประสทธผลของ

บทเรยน สวนในดานประเมนประสทธผลของบทเรยน สวนในดานประสทธภาพอาจใชแบบสอบถาม

จากผ เรยนหรอสมตวอยางสมภาษณผ เรยนกได นอกจากครผ สอนและผ เรยนแลวบคลากรท�

เก� ยวของคนอ�นๆ กสามารถใหขอมลเพ�อประเมนถงประสทธภาพของบทเรยนไดเชนกน

30

เชน บคลากรอ�นๆ ท�ควรเกบขอมลศกษารวมดวย ไดแก ผ ดแลระบบ ผพฒนาโปรแกรม และ

ผปกครองนกเรยน เปนตน

กระบวนการท�กลาวมาน , เปนแนวทางในการพฒนาบทเรยน e-Learning แบบออนไลน

ท�คลายคลงกบกระบวนการในการพฒนาหลกสตร ซ�งในความเปนจรงการจดการเรยนการสอนไมวา

จะเปนรปแบบใดกตามถอเปนสวนหน�งของการบรหารการจดการหลกสตรโดยท�การจดการเรยนการ

สอนทกรปแบบถอเปนการนาอาหลกสตรไปใช ดงน ,นการจดการเรยนรไมวาจะเปนแบบใดจะตอง

ถอหลกตามท�หลกสตรกาหนด การประเมนเพ�อหาประสทธภาพไดกาหนดไวเพ�อใหการเรยนรเปนไป

ตามท�หลกสตรท�กาหนด การประเมนเพ�อหาประสทธภาพของการเรยนรรปแบบ e-Learning

สามารถกระทาไดตามกรอบการประเมนตอไปน ,

1. การประเมนตามองคประกอบของระบบการเรยนร e-Learning เปนการประเมนใน

ภาพรวมของระบบโดยแยกเกบรวบรวมขอมลแตละสวน องคประกอบของระบบe-Learning ท�ได

นาเสนอไปแลวในหวขอท� 4 ม 7 ดาน การประเมนแตละดานจะทาใหทราบไดวาปญหา อปสรรค

จดเดน จดดอย ความพรอม ความไมพรอมอยตรงจดใดทาใหแกปญหาไดโดยตรงประเดน และ

สมารถตดสนไดวาโดยภาพรวมของระบบมประสทธภาพแคไหนอยางไร แคมขอเสยคอ คอนขาง

ยงยาก เพราะตองเกบขอมลหลายสวนเปนจานวนมากและใชเวลานาน

2. การประเมนความพรอมของระบบ เปนการประเมนตามองคประกอบของระบบ

e-Learning เชนกน แตเปนการประเมนในเฉพาะสวนของความพรอมกอนท�จานะไปใชงานจรง

ไมไดรวมไปถงการใชงานและผลจากการนาไปใช ท ,งน ,อาจทาการประเมนความพรอมของทกสวน

หรอประเมนความพรอมเปนบางสวนกได การประเมนความพรอมมกใชการเกบรวบรวมขอมลจาก

สภาพท�เปนอยจรงในปจจบนเทยบเคยงกบเปาหมายของโครงการท�กาหนดไวจะทาใหทราบ ไดวา

ระบบมความพรอมท�จะนาไปใชงานหรอไม อยางไร

3. การประเมนการใชงานระบบ เปนการเลอกประเมนในสวนของการใชงาน โดย

มงเปาหมายไปท�การใชงานและการดาเนนงานของระบบซ�งจะทาใหทราบวาในการใชงานมปญหา

และอปสรรคอยางไรบางเพ�อนาไปปรบปรงแกไขตอไป หวขอของการประเมนอาจเรยงลาดบตาม

ข ,นตอนการทางานของกระบวนการเรยนรท�จดใหกบผ เรยนต ,งแตเร�มตนจนจบกระบวนการ

31

4. การประเมนจากผลสมฤทธdทางการเรยนของผ เรยนเปนการประเมนจากการใชงานของ

ระบบการเรยนรรปแบบ e-Learning จากกลมเปาหมายซ�งกคอ ผ เรยน เพ�อนามาพจารณาวาระบบ

การเรยนรรปแบบ e-Learning ท�สามารถพฒนาการเรยนรของผ เรยนไดตามเปาหมายท�กาหนด

หรอไม เปาหมายท�กาหนดอาจไดแก ผลการเรยนรท�คาดหวง มาตรฐานการเรยนรตามหลกสตร

การศกษาข ,นพ ,นฐาน มาตรฐานการจดจดการศกษาเพ�อการประกนคณภาพการศกษาหรอเกณฑ

มาตรฐานตางๆ ท�มการกาหนดไว ผลสมฤทธdทางการเรยนมกเนนการประเมนสมฤทธdผลของผ เรยน

จากการเรยนร 3 ดานคอ ดานความร ดานความคด ดานทกษะและดานเจตคตตามสดสวนท�

หลกสตรสถานศกษากาหนด

5. การประเมนประสทธภาพของบทเรยน เปนการประเมนเฉพาะสวนของบทเรยนท�จดทา

ข ,น ซ�งในท�น ,หมายถงบทเรยนอเลคทรอนกสจะเปนชนดออนไลนหรอออฟไลนกๆได แตเปนลกษณะ

ท�ใหผ เรยนศกษาดวยตนเอง การประเมนประสทธภาพของบทเรยนจะทาใหทราบวาบทเรยนน ,น

สามารถสงเสรมและพฒนาการเรยนรของผ เ รยนไดตามเปาหมายท� กาหนดหรอไมอยางไร

การประเมนประสทธโดยท�วไปอาจยดหลกการประเมนตามเกณฑ E1/E2 ซ�งอาจเทากบ 70/70

หรอ 90/90 กได ข ,นอยกบความยากงายของบทเรยน E1 คอผลจากการทดสอบระหวางเรยน E2 คอ

ผลจากการทดสอบหลงเรยนนามาเปรยบเทยบกน ถาไดตามเกณฑกถอวามประสทธภาพท�กาหนด

เปนตน นอกจากน ,ยงอาจนาผลการประเมนการใชบทเรยนดานอ�นๆ ของผ เรยนมาประกอบหรออาจ

ใชผ เช�ยวชาญรวมประเมนกได หวขอท�ประเมนอาจเก�ยวกบเร�องตอไปน ,

1.มคาแนะนาในการใชบทเรยนท�ละเอยด ชดเจน หรอไม

2.มสวนแนะนารายวชาสอดคลองกบหลกสตรการศกษาท�ใชอยหรอไม

3.บทเรยนมการระบ เน ,อหาสาระ ระดบช ,น ผลการเรยนรท�สอดคลองกบหลกสตร

การศกษาหรอไม

4.เน ,อหาสาระในบทเรยนมความเหมาะสมถกตอง ละเอยดชดเจนหรอไม

5.มเน ,อหาสาระในบทเรยนมเพยงพอตอการศกษา สบคนขอมลของผ เรยนหรอไม

6.มเน ,อหาสาระ จากแหลงขอมลอ�นๆ ใหผ เรยนศกษาเพ�มเตมหรอไม

7.กจกรรมท�กาหนดไวในบทเรยนมความเหมาะสม สอดคลองกบเน ,อหา และ

จดประสงคการเรยนรหรอไม

32

8.กจกรรมท�กาหนดไวในบทเรยน สามารถพฒนาความร ความสามารถของผ เรยนได

ตามจดประสงคการเรยนรหรอไม

9.มกจกรรมเสรม เพ�มเตมใหผ เรยนปฏบตเพ�อใหเกดความคงทนในการเรยนรหรอไม

10.มกจกรรมเสรม เพ�มเตมใหผ เรยนสามารถประยกตใชองคความรจากการเรยนร

หรอไม

11.กจกรรมท�จดไวในบทเรยนน ,น ยาก –งาย เกนไปหรอไม

12.กจกรรมท�จดข ,นพฒนา ความร ความคดระดบสง เชน การวเคราะห การสงเคราะห

การสรางสรรค การคดอยางมวจารญาณ การคดเชงประเมนคณคา หรอไม

13. ในบทเรยนกาหนดกจกรรมใหผ เรยนไดมสวนรวม หรอเรยนรรวมกนหรอไม

14. การใชงานบทเรยนมความสะดวกหรอไม

15. การเขาถงศกษาบทเรยนของผ เรยนมความสะดวกหรอไม

16. บทเรยนมประสทธภาพสามารถพฒนาผ เรยนไดครบดานท ,ง ความร ความคด

ทกษะ และเจตคตหรอไม

17. บทเรยนสามารถตอบสนองการเรยนรดวยตนเองของผ เรยนหรอไม

18. บทเรยนสามารถตอบสนองการเรยนรทางไกลไดอยางมประสทธภาพหรอไม

19. ระบบจดการบทเรยนสามารถตอบสนองการตดตอส�อสารทางไกลระหวางผสอน

และผ เรยนไดอยางสะดวกหรอไม

20. บทเรยนมการทดสอบวดความร ความสามารถของผ เรยนจากการเรยนหรอไม

21. แบบทดสอบในบทเรยน มความยากงายเหมาะสมหรอไม

22. การทดสอบในบทเรยนสามารถแจงผลยอนกลบใหผ เรยนทราบเพ�อปรบปรง

พฒนาการเรยนหรอไม

23. บทเรยนมความแปลกใหม สะดดตา นาสนใจ กระตนใหเกดการเรยนรหรอไม

24. บทเรยนมความเคล�อนไหว เปล�ยนแปลงอยางตอเน�องหรอไม

25. บทเรยนมการตอบสนอง จงใจ เสรมแรง กระตนใหผ เรยนเกดความสนใจเรยนร

หรอไม

26. สามารถใชบทเรยนน ,เปนสวนหน�งการเรยนรเพ�อตดสนผลการเรยนหรอไม

33

27. มองคประกอบอ�นๆท�จาเปนตอการใชงานบทเรยน ครบถวน เหมาะสมหรอไม

28. ผ เรยนมโอกาสในการใชบทเรยนไดอยางสะดวก ไมยงยาก หรอไม

29. บทเรยนน ,ตองใชประกอบกบการเรยนการสอนในช ,นเรยนดวยหรอไม

30. ครผสอนอ�นๆสามารถจดทาบทเรยนน ,ไดโดยสะดวกหรอไม

6. การประเมนความพงพอใจตอการใชงานระบบ เปนการประเมนภายหลงจากการเขา

ศกษา เน ,อหาในระบบ หรอใชงานบทเรยนแลว โดยเกบรวบรวมขอมลจากผ เรยน หรอ ผ ใชงานระบบ

เพ�อศกษาวาบทเรยนน ,นมความนาสนใจ มความเหมาะสม ระบบการเรยนรมความสะดวกเอ ,อตอการ

จดทา หรอเอ ,อตอการเรยนรหรอไม อยางไร นอกจากน , อาจเกบรวบรวมขอมลท�เปนปญหา อปสรรค

และขอเสนอแนะจากผใช เพ�อนาไปปรบปรง พฒนาตอไปกได กลมเปาหมายท�ควรเกบขอมลควรเปน

ท ,ง ผ เรยนและครผสอน

7. การประเมนความคมคาของการดาเนนงาน เปนการประเมนประสทธภาพเทยบเคยง

กบประสทธผลเพ�อศกษาดวา การดาเนนงานมความคมคาตอการจดทาหรอการพฒนาตอหรอ

ไม โดยพจารณาจากผลการประเมนประสทธภาพดานกระบวนการจากการใชงาน เทยบกบ

ผลสมฤทธdทางการเรยนของผ เรยน หรอการประเมนความพงพอใจตอการใชงานระบบ หรอนาเอาผล

การประเมนประสทธภาพของบทเรยน มารวมพจารณาดวยกได ลกษณะการประเมนแบบน ,เปนการ

ประเมนเพ�อพจารณาตดสนวาโครงการมประสทธภาพและประสทธผลดพอท�จะดาเนนการตอไป

หรอไม และคมคาตอการลงทนลงแรงตอการดาเนนการหรอไม โดยสรปแลวจะพบวาการประเมน

การจดการเรยนรรปแบบ e-learning มอยหลายกรอบความคด บางแนวทางเนนการประเมนความ

พรอมในการดาเนนงาน บางแนวทางเนนการประเมนเพ�อหาประสทธภาพและประสทธผล

บางแนวทาง เนนการประเมนเพ�อตดสนคณคา และบางแนวทางเนนการประเมนเพ�อการปรบปรง

และพฒนา ดงน ,นการเลอกวธการวดและประเมนอยางเหมาะสมจะทาใหการจดการเรยนรในรปแบบ

e-learning มการพฒนามากย�งข ,นตอไป

34

3. แนวคดเก�ยวกบการเรยนรเปนทม

3.1 แนวคดการเรยนรเปนทม

การศกษาตองเปล�ยนแปลงบทบาทในการผลตคนใหเปนคนงานในโรงงาน

อตสาหกรรม การเรยนรสวนจะเตรยมใหบคคลมทกษะ ความสามารถจะทางานใหบรษท การศกษา

ในระบบโรงเรยนเพ�มกฎเกณฑ มาตรฐานการศกษา และการวดผลประเมนผลเพ�อใหเปนระบบย�งข ,น

ตามความเจรญขององคความรตาง ๆ ท�จะเกดข ,นตามความเจรญขององคความรตาง ๆ ท�เกดข ,น

รวมท ,งตามความเจรญอยางไมหยดย ,งของวทยาศาสตรและเทคโนโลย มนษยถกสอนและเกดการ

เรยนรวาทรพยากรธรรมชาตและส�งแวดลอมท�เกดข ,นมาน ,นเพ�อใหมนษยไดนามาใช เพ�อความ

เจรญกาวหนา เพราะความเจรญกาวหนาเปนส�งสาคญท�สด ใครมความรผน ,นมอานาจ (Knowledge

is power)

การเรยนรเปนทม เปนวธการเรยนการสอนเพ�อเสรมสรางศกยภาพท�เนนใหผ เรยน

เรยนเปนกลมและลงมอปฏบตกจกรรม เพ�อใหคนพบความรดวยตวของผ เรยนเอง การเรยนรดงกลาว

จดไดวาเปนการเรยนท�ยดผ เรยนเปนศนยกลางของการเรยน ซ�งประพนธศร (2540) ไดแสดงความ

คดเหนไววา การจดการเรยนการสอนโดยกระบวนการกลม จะกอใหเกดสมฤทธdผลทางการเรยนได

สงสดเพราะเปนการศกษาจากประสบการณจรงโดยท�ผ เรยนไดเรยนรจากการปฏบตซ�งตลอดจนม

ปฏสมพนธรวมกบคนอ�น ๆ อนทาใหการเรยนรตาง ๆ เตมไปดวยความสนกสนานมชวตชวาเปนผลให

ผ เรยนซาบซ ,งและจดจาไดนาน ตลอดจนสามารฝกนสยใหสามารถเขาสงคมและทางานรวมกบคนอ�น

ไดด ในการจดใหเดกทางานรวมกนเปนกลมน , นอกจากจะเปนการเราใหเดกเกดความสนใจในการ

ทางานแลวยงเปนการฝกนสยการทางานท�ตองการไดอกหลายอยาง ท�ไมอาจฝกไดในการทางานคน

เดยว เชน การแบงงานกนทา การรวมมอกนทางาน การเสยสละ เปนตน

หลก 5 ประการของ Senge Peter ประกอบดวย 1. การคดเชงระบบ (Systems

Thinking) 2. ความเช�ยวชาญในการสรางพลงแหงตน (Personal Mastery) 3. แบบจาลองความคด

(Mental Models) 4. สรางวสยทศนรวม (Building Shared Vision) 5. เรยนเปนทม (Team

Learning)

35

การเ รยนเปนทม (Team Learning) การเ รยนรประกอบดวยพลง 2 สวน คอ

พลงความสามารถเฉพาะตวของสมาชกกบพลงกลม ท�เกดจากการเสรมแรง (Synergy) ในการเรยน

เปนทมและทางานเปนทม โดยท�วไปสมาชกมการทางานโดยมเปาหมายไปคนละทศละทาง ทาให

พลงความสามารถเฉพาะตวหกลบกนเองบางเสรมกนบาง หรอนาไปสเปาหมายคนละเปาหมาย

บาง ทาใหขาดพลง ขาดประสทธภาพ มผลงานนอย หรอผลงานไมมคณภาพ แตถามความสามรถใน

การทางานเปนทม จะเกดพลงแหงการเสรมแรง (Synergy) เกดสภาพท� 1+1 = 3 ซ�งหมายความวา

จะตองมเคร�องมอหรอ “ เขมทศ ” สาหรบใหสมาชกทางานมงเปาไปในทางเดยวกน มงม�น

ความสาเรจอนเดยวกน “ เขมทศ ” ดงกลาวคอ วสยทศน (Vision) ,ความมงม�น (Purpose) และ

พนธกจ (Mission)

ในสภาพดงกลาว สมาชกยงดารงความแตกตางหลากหลายอย แตใชพลงงานท ,งหมด

มง เปาไปสการทาความสาเรจตามวสยทศน ความมงม�น และพนธกจรวมกน จงเกดพลงการ

เสรมแรงไดอยางไมนาเช�อ พลงแหงการเสรมแรงจะไมเขมแขงมากหากสมาชกไมมความแตกตาง

หลากหลาย น�คอคณคาของความแตกตางหลากหลายตอการสรางพลงรวมใหกบกลม

การเรยนรเปนทมและการทางานเปนทม หมายความวา สมาชกของทมท�มการชวยเหลอ

ซ�งกนและกน แตละคนมอสระ เปนตวของตวเองไปพรอม ๆ กบมความตองการพ�งพาเก ,อกลซ�งกน

และกน โดยตระหนกวาถาเรยนรหรอทางานเด�ยว ๆ ตนเองอาจเรยนรหรอทางานไดผลเทากบ

1 หนวย แตถาเรยนหรอทางานเปนทมตนเองจะเรยนรหรอผลตผลงานได 1.1 หนวย หรออาจสงถง

1.5 หนวย หรอในสถานการณพเศษอาจไดถง 2.3 หนวย

ศาสตรแหงการเรยนรเปนทม การแลกเปล�ยนขอคดเหนและการอภปรายโตแยง

การแลกเปล�ยนขอคดเหน (Dialogue) มเปาหมายเพ�อหาแนวความคดใหม ๆ กระบวนการ

แลกเปล�ยนขอคดเหนจงเนนการนาเสนอความคดเหนหลาย ๆ แบบพรอมคาอธบาย ในขณะท�การ

อภปรายโตแยง (Discussion) มเปาหมายไปสการตดสนใจเลอกแนวทางใดแนวทางหน�งกระบวนการ

การอภปรายโตแยงจงประกอบดวย การนาเสนอแนวความคดหรอแนวทางการอภปรายปกปอง

แนวความคดของตนในการเรยนรเปนทม ทมเรยนรจะตองรจกกระบวนการท ,งสองน , และรจกใชการ

36

แลกเปล�ยนเรยนรและการอภปรายอยางสมดลและชาญฉลาดวาเมอใดจะใชเคร�องมอใด กจะทาให

เกดเสรมแรง (Synergy) ระหวางเคร�องมอท ,งสอง

การแลกเปล�ยนขอคดเหน

การแลกเปล�ยนขอคดเหน เปนการเรยนรท�คนเดยวไมสามารถไปถงไดตองการการ

แลกเปล�ยนจากคนอ�น ตองการกลยาณมตรมาจดไฟความคด หรอมาช ,ใหเหนมมมองอ�น ขอมลอ�น

ดงน ,นในการแลกเปล�ยนเรยนร เปาหมายจงไมใชเปนการเอาชนะ วาความคดของใครดกวา แตเปน

การรวมกระบวนการท�ทกคนชนะหรอไดกาไร เพราะไดเรยนรมากกวาท�ตนเองเพยงคนเดยวจะทาได

ในกระบวนการแลกเปล�ยนน , สภาพความรสกของภาคผ มสวนรวมจะเปนเสมอนอยในสหกรณ

ความคด ไมมใครเปนเจาของความคดใดความคดหน�งโดยตรง ทกคนเปน “เจาของรวม” ความคด

เหลาน ,น และรวมกนเฟนหาความคดท�เหมาะสมท�สดสาหรบสถานการณน ,น ๆ บรรยากาศของการ

แลกเปล�ยนจะเปน “การคนหา” ทกคนชวยกนคนหา ชวยกนออกความคด และชวยกนตรวจสอบ เปน

บรรยากาศของการมสวนรวม ชวยกนทาความจรงใหปรากฏ และชวยกนเอาชนะปญหา

เปนผ เฝามองความคดของตนเอง

ในกระบวนการแลกเปล�ยนเรยนร ภาคผ มสวนรวมทาตวเสมอนเปนผ เฝามองความคดของ

ตนเอง แยกตวออกจากความคดของตน ไมเปนเจาของความคด ท�เสนอขอคดเหนออกไปกเพ�อ “ให”

แกกองกลาง สาหรบนาไปตรวจสอบและเลอกหาความคดท�ดท�สด ภาคผ มสวนรวมจะตองฝกหดละ

“ตวก ของก” และมองไปท�สวนรวม กระบวนการแลกเปล�ยนเรยนรจะเขาสภาวะ “คดรวมกน”

(Collective thinking) ซ�งจะเปนกระบวนการท�เล�อนไหลไปตามธรรมชาต มสมาธสง และมความสนก

เกดการเรยนรในลกษณะ “วาบความคด” เปนระยะ ๆ วาบเลกบาง วาบใหญบาง เกดความสขความ

พอใจอยางไมรลม

ชสมมตฐานไวใหเหนชดเจน

ในกระบวนการแลกเปล� ยนเ รยน ร ภาคผ ม สวน รวมทกคนจะตองชสมมตฐาน

(Hypothesis)ของตนไวใหตนเองและผ อ�นเหนอยางชดเจน ซ�งหมายความวาส�งน ,นเปนเพยง

สมมตฐานเทาน ,นไมใชสจจะหรอความเปนจรง และสมมตฐานเหลาน ,นถกชข ,นเพ�อใหภาคผ มสวน

รวมชวยกนสารวจตรวจสอบ ดวยทาทวาสมมตฐานเหลาน ,นสามารถเปล�ยนแปลงได จะเหนวาใน

กระบวนการแลกเปล�ยนเรยนรน ,น จะตองจดบรรยากาศและทาทของผ มสวนรวมทกคนใหพรอมตอ

37

การรบรและเรยนร ละจากทาทยดม�นถอม�น โดยการมองความคดตาง ๆ วาเปนเพยง “มายา” หรอ

“ขอสมมต” เทาน ,น และภาคผมารวมกระบวนการแลกเปล�ยนเรยนรเปนผ คนหา “ขอสมมต” ท�ใกล

ความจรงท�สด สาหรบสภาพการณน ,น จะเหนวา “ทาทออนนอมถอมตน” วามนษยมขอจากดในการ

เขาถงความจรงแท เขาถงไดเพยง “ใกลความจรง” เปนทาทท�จะทาใหเกดการเรยนร และเปนการ

เรยนรแบบตอเน�องไมรจบ

มองผ อ�นเปนภาคหรอกลยาณมตร

กระบวนการแลกเปล�ยนเรยนร (Dialogue) จะเกดไดตอเม�อผ มสวนรวมมองคนอ�นในกลม

ผ มสวนรวมดวยกนเปนภาคหรอกลยาณมตร ท�รวมกนทาความกระจางในเร�องท�อยในความสนใจ

รวมกน ทศนคตดงกลาว จะทาใหคาพดออกมาในแนวบวก และไมกอความรสกระคายเคองตอผ อ�น

ทาใหเกดความรสกรวมวาเหลากลยาณมตรเหลาน ,นกาลงรวมกนสรางสรรคบางส�งบางอยางรวมกน

คอ ความเขาใจท�ลกซ ,งย�งข ,น เกดความรสกวากาลงรวมกนทากจกรรมท�เส�ยงหรอลอแหลม แตจะม

ความปลอดภยในการเผชญความเสยงน ,นภายใตกลมกลยาณมตร ความเปนกลยาณมตรซ�งกนและ

กนไมไดหมายความวาทกคนจะตองมความเหนเหมอนกน ถาทกคนมความเหนเหมอนกน

กระบวนการแลกเปล�ยนเรยนรกจะไมเกดผล ผลจะเกดตอเม�อคนท�มความคดเหนและประสบการณ

หลากหลายมาเขากระบวนการแลกเปล�ยนเรยนร ภายใตบรรยากาศของกลยาณมตร ย�งความเหน

แตกตางกนมากเทาไร การดาเนนการแลกเปล�ยนเรยนรกย�งยาก และในเวลาเดยวกนผลท�ไดกย�งมาก

ดวย ผลไดจะสงสดเม�อสามารถถอ “ศตร” หรอ “ฝายตรงขาม” เปนกลยาณมตร สภาพของความเปน

ภาคหรอกลยาณมตรอาจเกดข ,นยาก เน�องจากความรสกเปนหวหนาหรอลกนองยงคงอยในกรณ

เชนน ,ทกคนจะตองพยายามละจากละดบช ,นการบงคบบญชาช�วคราว และตองคานงถงประโยชนจาก

การแลกเปล�ยนเรยนรเปนสาคญ มใชประโยชนจากการแสดงความเคารพยาเกรงผบงคบบญชาหรอ

จากการแสดงอานาจบารม จะเหนวา ย�งมวฒนธรรมแบบควบคมส�งการ ใชวฒนธรรมอานาจเพยงไร

โอกาสท�การแลกเปล�ยนเรยนรกจะย�งยาก แบบควบคมส�งการจงเปนการเรยนรไดยาก นอกจากน ,นใน

กระบวนการแลกเปล�ยนเรยนร จะตองจดบรรยากาศใหไมเครงเครยดใหเบา ๆ สบาย ๆ สนกสนาน

เพ�อกระตนสมองท ,งซกซายและซกขวา และลดความรสกอดอดตอความคดเหนท�ไมเหมอนกน

38

ผ อานวยความสะดวก

การแลกเปล�ยนเรยนรท�สนกสนานและประสบความสาเรจสง ตองการผ อานวยความ

สะดวก(Facilitator) ท�เช�ยวชาญ ผ อานวยความสะดวกตอกระบวนการแลกเปล�ยนเรยนร มประโยชน

มากในกรณท�กลมยงไมคนเคยกบการประชมแบบแลกเปล�ยนเรยนร โดยผ อานวยความสะดวก ทา

หนาท�หรอแสดงบทบาทตอไปน ,

-ชวยใหภาคหรอกลยาณมตรสกรวมกน เปนเจาของกระบวนการแลกเปล�ยนเรยนรและ

ผลลพธจากการแลกเปล�ยนเรยนร

-ชวยใหกระบวนการแลกเปล�ยนเรยนรเคล�อนไปอยางมชวตชวา สนกสนาน ไมเครยด เกด

การยอมรบความคดเหนท�แตกตางหลากหลาย

-คอยปองกนไมใหกระบวนการหลงเขาสการอภปรายโตแยง (Discussion)

-แสดงบทผ มความรความเขาใจและคอยชวยเหลอใหเหลากลยาณมตรแสดงบท

แลกเปล�ยนเรยนร แตไมเขาไปแสดงบทเสยเอง

-เขารวมทาความเขาใจ สงเสรมใหการแลกเปล�ยนเรยนรกาวหนาไป โดยคอยตอดนดตอด

หนอยตามความจาเปน เพ�อทาใหความเขาใจชดข ,น ลกข ,นหรอเกดการมองหลายมมข ,น เม�อกลมม

ความชานาญในการแลกเปล�ยนเรยนรมากข ,น ผ อานวยความสะดวกกลดบทบาทลง จนในท�สดไม

ตองมผ อานวยความสะดวกเลยกได

สรางสมดลระหวางการแลกเปล�ยนเรยนรการอภปรายโตแยง

การเรยนเปนทมและการทางานเปนทมตองอาศยการประชมท ,ง 2 แบบคอ แบบการแลกเปล�ยนเรยนร กบการอภปลายโตแยง ใชรวมกนอยางชานาญ เปล�ยนไปเปล�ยนมาระหวางการประชม 2 แบบ เน�องจากในการประชมจะตองมขอสรปเพ�อนาไปสการกระทา มฉะน ,นการประชมกจะเปนการประชม NOTTO คอ NO Action, Talk Only. ในการท�จะบรรลขอสรปจะตองมการอภปรายโตแยงจนในท�สดเกดขอสรปรวมกนวาจะเลอกวธใดหรอแนวทางใดในสถานการณหรอบรบทน ,น การประชมแบบอภปรายโตแยงจงเปนการประชมแบบสรางความเหนรวมหรอเหนพอง จากความเหนท�หลากหลาย ในขณะท�การแลกเปล�ยนเรยนรเปนการเสนอความเหนท�หลากหลาย เพ�อนาไปสการคนพบความเหนใหม การประชมแลกเปล�ยนเรยนรเปนการตรวจสอบทาความรความเขาใจเร�องท�มความซบซอน เม�อเขาใจถงระดบหน�งแลว จะตองมขอสรป ขอตกลง โดยทาความเขาใจประเดนยกระดบข ,นเปนกระบวนทศนใหม หรอชดความเหนชดใหม สาหรบนาไปปฏบตการ

39

จะบรรลเชนน ,ได จาเปนจะตองใชการประชมแบบอภปรายโตแยง กลมท�รวมประชมในทานองน ,รวมกนนานๆเขาจะมความรสกเช�อม�น (Trust) ซ�งกนและกน และรวธซ�งกนและกน รศลปะในการนาเสนอจดยนหรอแนวคดของตนแบบ “ เบา ๆ ” และรจกแสดงบทในจดยนตาง ๆ กน ซ�งจะทาในการประชมแลกเปล�ยนแลอภปรายโตแยงมรสชาตสนกสนานและประเทองปญญาเปนอนมาก

การคดทบทวนไตรตรอง การต ,งคาถาม และการแลกเปล�ยนเรยนร

การคดทบทวนไตรตรอง (Reflection) แลการต ,งคาถาม (Inquiry) นอกจากเคร�องมอสาหรบทาความเขาใจแบบจาลองความคด (Mental Models) แลว ยงเปนเคร�องมอสาหรบการประชมแบบแลกเปล�ยนเรยนร (Dialogue)ดวย และยงเปนพ ,นฐานสาหรบการประชมแบบอภปรายโตแยง (Discussion) ดวยเชนเดยวกน ในการประชมท ,งสองแบบ ( การแลกเปล�ยนเรยนร กบการอภปลายโตแยง ) ผลสดทายท�ตองการคอ ความเหนรวม ( Consensus ) ซ�งสามรถสรปเขาสความเหนรวมได 2 แบบ คอแบบ “หาจดรวม” ( Focusing down ) กนแบบ “ขยายสมมมองรวม” ( Opening up ) รปแบบแรกคอ หาสวนท�เปนความเหนพองในกลม สวนท�เหนไมตรงกนกละไว สวนรปแบบหลงเปนการนาความเหนท ,งหมดมาสงเคราะหเขาดวยกน ขยายมมมองแบบยกระดบกระบวนทศนข ,นไปอกระดบหน�งท�สามารถรวมเอาความคดท�แตกตางหลากหลายท ,งหมดน ,น เขาเปน “ภาพรวม” ภายใตกระบวนทศนหรอชดความคดชดใหม

การจดความขดแยงและการต ,งปอม การจดความขดแยง (Conflict) และการจดการการต ,งปอมความคด (Defensive routine)

เปนเร�องสาคญอยางย�งของการเรยนรเปนทมและการทางานเปนทม ปรากฏการณท ,งสองเปนเร�องปกตธรรมดา และจะตองเกดข ,นเสมอในองคการ ถาการจดเปนปรากฏการณน ,จะเปนบอเกดของพลงสรางสรรค พลงแหงการเรยนร แตถาปลอยไวใหเร ,อรงหรอจดการไมเปน กจะกลายเปนแรงฉนความกาวหนา ในกระบวนการพฒนาวทศนรวม ยอมเกดความขดแยง ในกระบวนการสรางการเปล�ยนแปลง ยอมมความขดแยง ในขณะเดยวกนการเรยนรคอการเปล�ยนแปลง การพฒนาองคการคอการเปล�ยนแปลง ดงน ,น ความขดแยงจงเปนปรากฏการณประจาวน และเปนสวนหน�งของการเรยนร จงมแนวทางในการขดแยงอย 2 แนวทางคอ แนวทางแหงมจฉาทฐ กบแนวทางแหงสมมาทฐ

แนวทางแหงมจฉาทฐ มองความขดแยงเปนปญญา เปนอปสรรคตอความสาเรจของงาน เปนอปสรรคตอ

ความสมพนธอนดระหวางเพ�อนรวมงาน ทาใหองคการดไมราบร�น จงตอง “สลายความขดแยง” ไมใหปรากฏแกสายตา ทาใหองคการดเสมอนไมมความขดแยง ซ�งทาไดท ,ง 2 แบบหรอ 2 ข ,ว แบบแรกคอ วธกลบเกล�อนความขดแยง ดนความขดแยงลงไปไวใตดน และแบบท� 2 ใช วแยกข ,ว

40

(Polarization) คอ คนท�มความคดเหนแนวเดยวกนไปรวมพวกกน ภายในพวกกไมมความขดแยง และเม�อแตละพวกอยในสถานภาพตางคนตางอยท�เรยกวา แยกข ,ว กยอมไมมความขดแยงใหเหนปรากฏการณของการกลบเกล�อนหรอแยกข ,วน ,เกดข ,นเกดโดยอตโนมต โดยไมรตว และจะเหนวาแนวทางน ,ไมไดทาใหความขดแยงหายไป เพยงทาใหความขดแยงหายไปทางสายตา คอ ทาใหมองไมเหนหรอทาใหมองเหน ความขดแยงยอมเตบโตข ,น สรางปญญาเร ,อรง หรอกอวกฤตข ,นในกาลขางหนา

แนวทางแหงสมมาทฐ มองความขดแยงเปนเร�องของชวตประจาวน เปนเร�องความกาวหนา การเปล�ยนแปลงการ

เรยนร การทาความรจกความขดแยง ทาความรจกบอเกดความขดแยง และวธการจดการความขดแยง วธการเปล�ยนความขดแยงจากปญหาใหกลายเปนพลงสรางสรรค เปนบทเรยนหน�งในกระบวนการเรยนรเปนทม ในแนวทางน , เม�อพบความขดแยง กนามาทาความเขาใจ โดยใชทกษะในการต ,งคาถาม (Inquiry) และทบทวนไตรตรองหาเหตผล (Reflection) รวมกน โดยแนวทางน , ความขดแยงกจะกลายเปนประเดนหรอเคร�องมอสาหรบการเรยนรรวมกน และเม�อมมมมองตอความขดแยงเชนน , กจะมการนาเสนอความคดโดยไมกลวความขดแยง เม�อพบความขดแยงกเอามาศกษารวมกน เกดประโยชนรวมกน การต ,งปอมความคด

เปนกลไกทางจตวทยา ท�เรยกวา (Mental mechanism) อยางหน�งท�คนเรามอยดวยกนทก

คนโดยพฒนาข ,นมาภายในสมองของเราต ,งแตเปนเดก โดยเฉพาะในโรงเรยน เปนกลไกท�สรางข ,น

ปองกนตวเองไมใหรสกอดอดขดของ เกดความทกข เม�อจะตองเปดเผยความคดเหนของตน เปน

เสมอนเกราะปองกนความเจบปวดหรอความทกข จะเหนวากลไกทางจตใจท�เราพฒนาข ,นปองกน

ตนเองจากความทกขทางใจน ,เอง กลายเปนอปสรรคตอการเรยนร โดยเฉพาะอยางย�งการเรยนร

รวมกนเปนทม การต ,งปอมความคด (Defensive routine) มลกษณะเปนการไมยอมเปดเผยความ

คดเหนของตนไมยอมเปดใจรบฟงความคดเหนของผ อ�น “ใครจะคดอยางไรฉนไมสน ฉนจะคดอยางน ,

แหละ” ในภาษาองกฤษใชคาวา Defensive routine ซ�งหมายความวา “ต ,งปอมเปนประจา” เปนการ

ส�อความหมายวาเกดอยทกเม�อเช�อวน เปนสภาพท�บรรยากาศภายในองคการ ไมมความเปดกวาง

(Openness) ไมมการเปดใจ เหตท�มการต ,งปอมเปนประจากเพราะกลวการเปดเผยความคดเหน

กลวผ อ�นเหนความผดพลาดในความคดเหนน ,น กลวจะเสยหนา (ซ�งคนเอเชยถอมาก) กลวคนอ�นจะ

เหนข ,เทอของตน กลวการถกวพากษวจารณ กลวไปตางๆ นานา จะเหนวาปญหาการ ต ,งปอม

41

ความคด เปนเร�องของอตตา หรอ “ตวก-ของก” น ,นเอง การต ,งปอมความคด อาจเกดแบบจาลอง

ความคด (Mental Model) ท�ถอวาผ บรหารคอ ผ ร จงตองหาทางปกปดความไมร หรอความไม

แนนอนใจวาจะรจรงหรอไม ดวยการเขาเกราะกาบงหรอต ,งปอมความคด จงเปนเสมอนการ

หลอกตวเอง ถาเกดข ,นในระดบท�รนแรงกถอวาผดปกต เปนเสมอนโรคทางจตวทยา แตในความเปน

จรงคนเรามโรคปอมความคดอยางออนๆกนทกคน เม�อกลมเรยนรรวมกน รจกปอมความคด กจะ

สามารถรจกฝกฝน “เอาหนามบงหนาม” คอจบเอาปอมความคดมาใชประโยชนในการเรยนรรวมกน

และผลกดนใหองคการเปนองคการแหงการเรยนร สรางพลงขบเคล�อนการเรยนรและการสรางผลงาน

จากปอมความคดยอมรบวาปอมความคด คอ สวนหน�งของความเปนจรงในตวบคคลและองคการ

หาทางเรยนร “อาการ” ของโรคปอมความคด หาทางตรวจวนจฉยอาการเสยต ,งแตโรคยงเปนแค

ออนๆ ไมรนแรง และหาทางเรยนรวธปองกนโรคปอมความคดวคซนและยารกษาโรคปอมความคด

คอ การคดทบทวน ไตรตรองหาเหตผลรวมกน (Reflection) การต ,งคาถาม (Inquiry) การสราง

บรรยากาศท�เปดเผยใจ(Openness) กลมเรยนรรวมกนท�จะเรยนรรวมกนอยางมประสทธภาพจะตอง

เรยนรทกษะในการสรางความสมดลระหวางการต ,งปอมความคด กบการเปดเผยและอธบาย

ความคด และความสมดลระหวางการต ,งคาถาม (Inquiry) กบการผลกดนความคด (Autocracy)

กลมเรยนรท�มประสทธภาพ ไมใชกลมท�ปราศจากปอมความคด แตเปนกลมท�เผชญและจดการปอม

ความคดไดอยางชาญฉลาด และสามารถนามาเปนพลงในการเรยนรและสรางผลงานได

การฝกปฏบต

การเรยนรเปนทมรวมกน ตองการทกษะท�เรยกวาทกษะในการเรยนรรวมกน เปนทกษะคน

ละแบบกบการเรยนรสวนบคคล และเปนทกษะท�เรามกไมไดรบการฝกฝน แมผบรหารระดบสงกมก

ไมไดรบการฝกฝน และไมคนเคยกบทกษะน , การฝกปฏบตทกษะการเรยนรเปนทมน , อาจทาในชวต

การทางานจรงๆ หรอฝกฝน “โลกจาลอง” (Microworld) กได ท ,งน ,เพ�อเปดโอกาสใหมอสระในการ

ทดลอง ตวอยางเชน

- การฝกปฏบตการแลดกเปล�ยนเรยนร (Dialogue) โดยอาจคดสถานการณสมมต

ข ,นมาใชฝกปฏบต

- การประชมพเศษของหนวยงาน เพ�อสรางความเขาใจซ�งกนและกนระหวาง

หนวยงานภายในองคการ โดยใชหลกการของการแลกเปล�ยนเรยนร

42

การเรยนรเปนทม กบการคดเชงระบบ

การเรยนรเปนทมสาหรบบรรลภารกจท�ซบซอนและเปนพลวตขององคการ ตองการ

“ภาษา” สาหรบการแลกเปล�ยนเรยนร ท�ส�อสารความรความเขาใจระบบท�ซบซอนและเปนพลวตได

แตภาษาเขยนและภาษาพดตามความตองการเชนน ,น ไมมอยในโลกน , เรามแตภาษาท�ส�อสาร

ความคดเชงเด�ยวและหยดน�ง ไมมภาษาสาหรบส�อสารความคดท�ซบซอนและเคล�อนไหว น�คอ

เหตผลท�ทาใหมนษยจานวนมากตดกบดกของวธคดแบบแยกสวน หรอความคดเชงเด�ยว ความคด

แบบเปนเสนตรงและหยดน�ง การประชมแบบแลกเปล�ยนเรยนร การใชทกษะคดทบทวน ไตรตรอง หา

เหตผลรวมกน การต ,งคาถามซ�งกนและกน จะนาไปสการมภาษเชงระบบ ภาษาท�ส�อสาร ความคดท�

ซบซอนและเคล�อนไหวภายในกลม ย�งถารจกหยบยกประเดนข ,นมาทบทวนและต ,งคาถาม-หาคาตอบ

รวมกน กจะย�งทาใหการเรยนรรวมกนเกดผลดย�งข ,น เกดทกษะในการเรยนรรวมกนย�งข ,น และเกด

ความสามารถในการคดเชงระบบมากย�งข ,นในกลม ประเดนท�ควรนามาทบทวนและต ,งคาถามรวมกน

ควรเปนประเดนเชงโครงสรางของระบบ และจดคานงดของระบบมากกวาการหยบยกประเดนเก�ยว

กนวกฤตและการแกไขวกฤต ประเดนเชงระบบท�เปนเสมอนมความขดแยง กควรนามาทบทวนและ

ต ,งคาถามรวมกน โดยต ,งโจทยใหเปนรปธรรมและพงประเดนไปท�โครงสราง ไมใชท�บคคล หรอสไตล

ของผบรหาร คาถามท�หยบยกข ,นมาควรเปนคาถามยากๆ ท�ไมกลาวหาหรอพงเปาไปท�ผ ใด หากทา

ดายเชนน ,อยางสม�าเสมอ องคการจะคอย ๆ ปรบตวไปเปนองคการเรยนร และสมาชกขององคการ

กจะเปนบคคลเรยนรไปพรอม ๆ กน

3.2 ความหมายของการเรยนรเปนทม

Peter Senge (1990) กลาววา Team learning เปนการเรยนรรวมกนของสมาชก ใน

องคกร โดยการแลกเปล�ยนขอคดเหน ความรซ�งกนและกน ท ,งน ,ตองการพฒนาความรความสามารถ

ของทม ใหบงเกดผลมากกวาการอาศยความร ความสามารถของบคคลเพยงคนเดยว เน�องจาก

กระบวนการเรยนรในลกษณะทม จะมผลตอสะทอนการเรยนรของแตละบคคลและท�สาคญองคกร

แหงการเรยนรจะเกด

43

Peter Senge (1994) กลาววา การเรยนรรวมกนเปนทม เปนกระบวนการปรบแนวคด

แนวปฏบต รวมท ,งจดมงหมายของทมใหเปนไปในแนวทางเดยวกน และพฒนาความสามารถเพ�อให

ไดผลลพธท�สมาชกในทมทกคนตองการอยางแทจรง

Slavin (1990) กลาววา การเรยนรเปนทมมความหมายเดยวกบการเรยนรแบบรวมมอ

กน ดงน , เพยงแตความแตกตางกนตรงท� การเรยนรเปนทม จะทาใหความสาคญและมงใน

ความสมพนธสวนตว เปนความรสกผกพน (cohesion) กบไววางใจกน (trust) และเปนการเรยนร

กระบวนการกลม (Group process หรอ group dynamic) สมาชกมบทบาทของผ นา บทบาท

สมาชกซ�งทกคนจะมความรบผดชอบสวนบคคลท�มรวมกนตอกลม การนากระบวนการกลมใชในการ

เรยนรเปนทมน ,เอง สามารถสงเสรมและพฒนาทกษะการรคดและการเขาใจ (cognition) การ

ตดตอส�อสาร ทกษะการสรางสมพนธภาพระหวางบคคล ความสามารถในการคดวเคราะห (creative

thinking) การแกปญหาและชวยใหผ เรยนรดวยตนเอง (active learning)

สรลกษณ จเจรญ (2544) กลาววา “การเรยนรเปนทม” เปนกระบวนการสงเสรม

ความร ทศนคตและความชานาญระหวางสมาชกทกคนในทมอยางตอเน�อง ทาใหเกดการ

เปล�ยนแปลงทางพฤตกรรมในทางสรางสรรคท�นาไปสการเพ�มประสทธภาพยกระดบมาตรฐานในการ

ทางานของหนวยงานทาใหเจรญข ,น ท�วา การเรยนรเปนทม เปนกระบวนการ เน�องจากการเรยนรเปน

ทมเปนปรากฏการณท� ตองมแบบแผนมการเปล�ยนแปลงท�คอยเปนคอยไป การ

แลกเปล�ยนและการถายทอดความรตองใชการมปฏสมพนธ (interpersonal relationship) ระหวาง

สมาชกทกคนโดยสมาชกทกคนโดยสมาชกแตละคนในทมจะมอทธพลสงเสรมการเรยนรซ�งกนและ

กน มความไววางใจในการปฏบตตน(Operational trust) จรงใจใหความจรงตอกนและท�สาคญคอ

เปนการถายทอดความเช�ยวชาญกนอยางตอเน�องมการเรยนรเกดข ,นอยสม�าเสมอตลอดเวลา และ

เปนการเปล�ยนแปลงพฤตกรรมท�สงเกตได แสดงขอมลเชงประจกษในทางท�ดข ,น โดยเม�อรวม

ความสามารถทางปญญาและความเช�ยวชาญของแตละคนในทมแลวจะตองเกดพลงท� มากข ,น

(synergy) สามารถสรางสรรค(innovate) ส�งใหม วธการใหมเปนนวตกรรมข ,นมาได โดยใชทรพยากร

นอยลง แตไดผลผลตท�มากข ,นซ�งการเรยนรเปนทมชวยใหองคการเรยนรตลอดเวลา เปนคณลกษณะ

ไฟแรงใฝรคศกยภาพ(Personal mastery) เน�องจากทมท�เรยนรได ยอมตองเกดจากสมาชกแตละคน

44

มการเรยนร เม�อทมงานแตละทมในองคการมการเรยนรรวมกน(Microcosm) องคการน ,นจะสามารถ

พฒนาเปนองคการเอ ,อการเรยนรไดในท�สด

พรธดา วเชยรปญญา (2547) กลาววา การเรยนรเปนทม เปนการเรยนรรวมกนของ

สมาชกโดยอาศยความรและความคดของสมาชกในกลมมาแลกเปล�ยนความคดเหนเพ�อพฒนา

ความรและความสามารถของทมใหเกดข ,น การเรยนรรวมกนเปนทมจะเกดข ,นไดตอเม�อมการรวม

พลงของสมาชกในทมใหไดมโอกาสเรยนรส�งตางๆ รวมกน โดยแลกเปล�ยนขอมล ความคดเหนและ

ประสบการณซ�งกนและกนอยางสม�าเสมอและตอเน�อง จนเกดเปนความคดรวมกนของกลม (group

thinking) และกลมควรลดส�งท�กอใหเกดอทธพลครอบงาแนวความคดของสมาชกคนอ�นๆ พรอมท ,ง

กระตนใหกลมมการสนทนา (dialogue) และการอภปราย(discussion) กนอยางกวางขวาง มการ

อภปรายเปนการนาวสยทศนของแตละคนมาแลกเปล�ยนกน และหาขอสรปเพ�อออกมาเปนกจกรรม

รวมกน ทาใหองคการบรรลเปาหมายได การท�เกดความคดสรางสรรคใหม ๆ ไดจะตองมการสนทนา

โดยจะตองทาควบคกนไป ดงน ,น ทมจงตองใชท ,งการสนทนา และการอภปรายกลมจงจะเกดการ

ทางานเปนทม เพ�อสเปาหมายขององคกร

สพาณ สอนซ�อ (2543) กลาววา การเรยนรเปนทม คอการท�สมาชกไดรวมตวกน

เพ�อการเรยนรส�งตาง ๆ รวมกน โดยการแลกเปล�ยนขอมลประสบการณอยางสม�าเสมอและตอเน�อง

โดยอาศยสารสนเทศเพ�อทางานในกลมคนท�มาจากหลากหลายฝายงานจนเกดเปนความคดรวมกน

ของกลม (group thinking) และกลมจะไมครอบงาแนวคดของสมาชกคนอ�น ๆ โดยการเรยนร

รวมกนเปนทมน ,จะกระตนใหกลมมการสนทนา และการอภปรายกนอยางกวางขวาง แลวจงนา

วสยทศนของแตละคนมาแลกเปล�ยนกน หาขอสรปออกมาเปนแนวปฏบตรวมกนเพ�อไปสเปาหมาย

ขององคกร

สรป การเรยนรเปนทม (team learning) หมายถง การเรยนรท�นากระบวนการกลมมาใช

เพ�อเปนเคร�องมอในการทาความคนเคย กอใหเกดความคนเคย ความใกลชดสนทสนมเกดความ

ผกพนกน มการแลกเปล�ยนขอมลความรซ�งกนและกน โดยการพดคย อภปราย ใหความชวยเหลอซ�ง

กนและกน อนจะนาไปสการเรยนรของสมาชกทกคนในกลม การเรยนรเปนทมจะเปนการเรยนร

รวมกนของสมาชกโดยอาศยความรความคดเหนของสมาชกในกลม มาแลกเปล�ยนความคดเหน

45

เพ�อพฒนาความร และความสามารถของทมใหเกดข ,น มจดมงหมายในการทางานใหบรรลผลสาเรจ

ท�ต ,งใจไวไปในแนวทางเดยวกน เปนการพฒนาศกยภาพของทมเพ�อสรางสรรคส�งท�สมาชกทกคน

ตองการอยางแทจรง

3.3 คณลกษณะของสมาชกในทมท�ทาใหเกดการเรยนรเปนทม คณลกษณะของสมาชกในทมท�ทาใหเกดการเรยนรเปนทมตามแนวคด Peter

M.Senge มดงน , 1. สมาชกตองมแนวคด แนวปฏบตท�สอดคลองกนและมจดมงหมายในการทางาน

ใหบรรลผลสาเรจท�ต ,งใจเปนไปในแนวทางเดยวกน จากลกษณะดงกลาวจะชวยใหสมาชกแตละคนรสกม�นใจในการตดสนใจในส�ง

ท�เปนวา เหมาะสมกบตนและร ตนเองวาจะปฏบตตวอยางไรในระหวางทางานรวมกน เน�องจากปรชญาการทางานภายในทมเปนท�เขาใจรวมกน การปฏบตงานท�เปนไปในแนวทางเดยวกน จงเปนแนวคดพ ,นฐานของการเรยนรเปนทม ซ�งชวยใหทมคดและปฏบตหนาท�ไดเสมอนเปนน ,าหน�ง อนเดยวกน มความตระหนกในบทบาทหนาท�กนและกน มจดมงหมายและรบรสภาพความเปนจรงรวมกน

2. สมาชกตองไดรบการเพ�มอานาจในการทางาน ซ�งเปนการกระจายอานาจความรบผดชอบและความอสระในการตดสนใจปฏบตงาน

จากลกษณะดงกลาว เพ�อใหสมาชกในทมสามารถทางานไดอยางมประสทธภาพมากข ,น เพราะเปนการเปดโอกาสใหบคลากรไดนาทกษะ ประสบการณ การฝกอบรมพเศษมาใชประโยชนมากข ,น เปนโอกาสในการพฒนาตนเองและเพ�มวฒภาวะใหมสานกถงความรบผดชอบและคณภาพมากข ,น อกท ,งยงชวยทดสอบความสามารถและกระตนใหบคคลไดนาความสามารถท�มอยของตนออกมาใชอยางเตมท� ซ�งจะเปนประโยชนตอการสรางสรรคและนาพาทมงานและองคการไปสจดหมายท�ต ,งไวในท�สด

ดงน ,น หากบคคลไดรบการเพ�มอานาจในการทางาน จะเกดความพงพอใจ มความรสก ท�ดกบตนเอง มความมงมานมากข ,น และการปฏบตงานจะดข ,น อยางไรกตาม การเพ�มอานาจในการทางานในทมท�สมาชกมจดหมายตางกน ยอมสงผลใหเกดความยงยากในการทางานย�งข ,น และการใหการจดการในทมลาบากข ,น จงควรมการปรบเปาหมายของบคคลใหสอดคลองกบเปาหมายของทม กอนการเพ�มอานาจบคคล และหากมการเพ�มอานาจใน

46

การดาเนนงานไประยะหน�งแลวเกดมปญหาข ,นมา เพราะความไมเหมาะสมของแนวปฏบตน ,นจาเปนจะตองมการยดหยนและปรบปรงแกไข

3. สมาชกตองมการประสานพลงรวมกนภายในทม โดยนาความร ความสามารถและความเช�ยวชาญของแตละคนในทมออกมาใชใหเกดประโยชน

สมาชกในทมตองมการประสานพลงในการปฏบตงานการตดสนใจ หรอแกไขปญหา ตาง ๆ ของทมเพ�อทาใหการทากจกรรมของทมประสบความสาเรจและชวยพฒนาความรสมรรถภาพของทมใหเกดข ,น เน�องจาก การผสมผสานความรท�เกดข ,นน ,น เปนการคดสรรประสบการณของแตละคน พลงของกลมท� เ กดข ,นจงเปนปรากฏการณท�คดสรรแลว จงมคณคามากกวาการนาประสบการณของแตละคนมารวมกนแกไมไดมการผสมผสานประสบการณรวมกน

4. สมาชกตองสามารถสรางสรรคส�งใหม ๆ ใหเกดข ,นและประสานงานกบผ อ�นไดโดยรวมมอกนคดเปล�ยนแปลงส�งใหม ๆ ใหเกดข ,น

สมาชกในทมตองใหความรวมมอในการทางาน คดเปล�ยนแปลงในส�งใหมและแตกตาง ไมวาจะเปนวธการทางานแบบใหม สรางแนวคดใหม แสวงหาหรอมทางเลอกอยางเหมาะสม รจกพลกแพลงปรบเขาหาแนวทาง ต ,งขอตกลงอยางทาทาย หรอมผลงานใหมเกดข ,นโดยผลการปฏบตงานจะข ,นอยกบการประสานความสามารถของแตละคน และวธการปฏบตงานรวมกน มกระบวนการประสานงาน สานความสมพนธเก�ยวกบบคคล วสดและทรพยากรอยาง อ�น ๆ เพ�อใหเกดการปฏบตงานบรรลผลสาเรจตามเปาหมายหรอวตถประสงคของหนวยงาน

5. สมาชกตองสงเสรมสนบสนนและกระตนการเรยนรของสมาชกแตละคนในทมใหมการเรยนรรวมกนและถายทอดการปฏบตงานและทกษะความรไปยงสวนรวม

สมาชกในทมตองชวยเหลอผ อ�นใหรวธปฏบต รวธการและสามารถสรางกระบวนการเรยนร เพ�อพฒนาความสามารถในการทางานของสมาชกแตละคนท ,งในทมและสมาชกของทม อ�น ๆ ในองคการอยางตอเน�อง ตลอดเวลาขณะท�สมาชกในทมมการเรยนรรวมกนกตองมการถายทอดวธการปฏบตและทกษะความรท ,งหลายท�พฒนาข ,นในทมไปยงสวนรวม โดยการสอน วธปฏบตและทกษะในการเรยนร (Inculcating Practices and Skills) แบงปนความรเพ�อชวยเหมลอผ อ�นใหรวธปฏบต รวธการและสามารถสรางกระบวนการเรยนรเพ�อพฒนาความสามารถในการทางานท�มประสทธภาพ เน�องจากทมเรยนร ทมหน�งเปนระบบยอยในการทาใหเกดการเรยนรในระบบใหญท�วท ,งองคการ ความสาเรจของทมสามารถกาหนดแนวโนมและสรางมาตรฐานของการเรยนรรวมกนสาหรบองคการท�ใหญข ,นดวย

47

6. สมาชกตองสามารถวเคราะหปญหาท�ซบซอนได อยางลกซ ,งเพ�อใหเขาใจการทางานและปญหาท�เกดข ,น

สมาชกในทมตองโดยตองมความสามารถคดพจารณาในประเดนตาง ๆ อยางลกซ ,งเขาใจและสามารถวเคราะหปญหาท�สลบซบซอนได โดยสามารถเช�อมโยงความคดท�เคยมมากบประสบการณท�คาดหวงและรจกประเมนสถานการณ

7. สมาชกทกคนตองมความไววางใจในการปฏบตงาน มความเช�อม�นระหวางกนและเขาใจในการทางานของแตละคน

สมาชกทกคนในทม จาเปนตองมความเช�อม�นระหวางกนและเช�อใจกนในการทางานคดถงสมาชกในทมอ�น ๆ และมความรบผดชอบท�จะทางานรวมกนอยางเก ,อกล เตมใจท�จะดาเนนตามเปาหมายรวมกน รวมท ,งตองตกลงท�จะบอกหรอไมปดบงขอเทจจรงตอกนท ,งเร�องตาง ๆ ท�เกดข ,นภายนอก (Out There) และเร�องท�เกดข ,นภายในทม (In Here)

8. สมาชกในทมตองเผชญหนากบความเส�ยงหรอตองตดสนใจในการทางาน ดวยตนเอง

เม�อเกดความผดพลาดตองรจกใหอภยและใหกาลงใจกน โดยหากผลการตดสนใจเกดผดพลาดหรอเกดปญหาการขดแยงข ,น สมาชกในทมเรยนรตองใหอภยและใหกาลงใจกน โดยตระหนกไดวาขณะท�กาลงพฒนาความสามารถของทม อาจมชวยเวลาแหงความผดหวง หมดกาลงใจ อดอดใจ การเรยนรเปนทมเปนทกษะสวนรวมท�ตองอาศยความรวมมอ รวมใจและใชเวลาในการพฒนา หากเกดการผดพลาดหรอผลการปฏบตงานไมเปนไปตามเปาหมาย สมาชกไมควรไดรบบทลงโทษ ควรยอมรบในความแตกตางของบคคล เรยนรท�จะใหอภยรวมท ,งไมนาความผดพลาดในอดตของสมาชกมาใชเปนขอตอรองในอนาคต การจบผดผ อ�นเปนการขดขวางการเรยนรของทม

9. สมาชกควรแสดงพฤตกรรมท�สภาพใหเกยรตกนในท�ทางาน สมาชกควรแสดงพฤตกรรมท�สภาพใหเกยรตกนในท�ทางาน ท ,งพฤตกรรมและคาพด

10. สมาชกควรรบฟงผ อ�นอยางต ,งใจ และละความคดของตนเองเอาไวเม�อ ฟงผ อ�นพด

11. สมาชกควรมจตสานกวาตนเองมความสาคญในฐานะท�เปนสวนหน�งของทมสมาชกควรมจตสานกวาตนเองมความสาคญในฐานะท�เปนสวนหน�งของทม รวมท ,งภาคภมใจในความสาเรจของทม

48

12. สมาชกสอบถามและสะทอนความคดเหนของสมาชกทานอ�น ๆ ดวยการพดคย ซกถาม ระดมสมองรวมกนคดและส�อความคดเหนของตนไปสคนอ�นรวมท ,งกระตนใหเกดการวเคราะห ซกถาม โตแยง เพ�อใหเกดการเรยนรดวยการมปฏสมพนธ

3.4 วธสรางการเรยนรเปนทม การเรยนรเปนทม ทาใหการเรยนรมพลงมากข ,น ในการท�เสนอความคดเหนหรอ

ความรไปสองคการ และพฒนาความรไปสการปฏบต นอกจากน ,ยงสงเสรมบทบาทของสมาชกในทมตอทมอ�น ๆ ใหเกดการเรยนรรวมกนอยางตอเน�อง ซ�งการเรยนรเปนทมมวธการท�สาคญดงตอไปน ,

วธท� 1 ใชการสนทนา (Dialogue) การสนทนาในการเรยนรเปนทม (Dialogue) เปนการพดคยรวมกนของสมาชกในทม โดยสมาชกสามารถแสดงความรสก หรอความคดเหนในเร�องตาง ๆ ไดอยางอสระ รบฟงถงสงท�อยในใจและรวมคดดวยกนอยางจรงใจ ทกคนในทมจะพดคยดวยความเคารพตอความคดเหนของกนและกน ไมโออวดความคดของตนเองหรอทบถมความคดของผ อ�น เปดเผยความคดและความรสกกนโดยปราศจากความกลวหรอความอาย การรบฟงทศนคต มมมองตาง ๆ ไดกวางขวางย�งข ,น เกดสมมตฐานใหมซ�งจะหาไมไดจากการพดคยกบเฉพาะบคคล ชวยใหทมสามารถแกปญหาท�ยากและสลบซบซอนจากความคดอนหลากหลาย ในการแลกเปล�ยนขอคดเหนซ�งกนและกน

เปาหมายของการสนทนา คอ เพ�อแสวงหาความหมายหรอสรางความเขาใจใหมในเร�องท�คลมเครอไมแนใจ หรอยากจะตความ ตลอดจนเพ�อสารวจความคดความเช�อของแตละคนทาใหเราไดมโอกาสสงเกตและคนพบความคดความเช�อของตนเองและผ อ�นวามความเขาใจแตกตางกนเชนไร ทาใหไดรบรความคดท�หลากหลายซ�งไมจาเปนตองไดขอตกลง หรอขอสรปหลงจากสนทนาน ,น แตเปนการยกระดบทศนคตของสมาชกใหสงข ,น สรางความเขาใจกนความรสกของกนและกนมากข ,น ซ�งในบางคร ,งการสนทนาทาใหเกดการเปล�ยนแปลงทางความคดเหนหรอพฤตกรรมของสมาชกอยางถาวร และอาจชวยการตดสนใจในอนาคตโดยมการปฏบต ดงน ,

1. เร�มตนดวยหวขอของการสนทนา โดยใหทมรวมกนคดพจารณากนเอง โดยไมมการกาหนดขอสมมตฐานหรอทางเลอกใด ๆ ไวลวงหนา

2. ในการเสวนาทกคร ,งใหเกดประสทธภาพ สมาชกแตละคนจะตองมความคดและจตใจท�เปดกวาง ยอมรบขอคดเหนและเหตผลของกนและกน

49

3. หามยดตวเองเปนใหญและตาแหนงหนาท�การงานมาใชในการสนทนา เพราะจะทาใหเกดเปนอปสรรคตอการเรยนรรวมกน

4. สมาชกตองเขาใจ รบรความคดความเช�อของตนเองเสยกอนท�จะเปดเผยใหผ อ�นทราบ

5. สมาชกตองแสดงออกถงความคด ความเช�อของตนเองใหทกคนทราบอาจเปนขอสงเกต ความรสกหรอความคดเหนกได

6. สมาชกตองเปดโอกาสใหผ อ�นไดซกถามและแลกเปล�ยนความคดเหน 7. สมาชกตองหลกเล�ยงการต ,งวาระการประชม ไมกาหนดหวขอท�จะพดคยเพ�อ

เปดกวางทางความคดและทกคนไมควรเจรยมตวท�จะสนทนาอยางมงม�นเพราะจะทาใหการสนทนาขาดอสระ ไมสรางสรรค ขาดความพรางพรในการแลกเปล�ยนความคด

8. สมาชกตองต ,งกฎพ ,นฐานไวเปนขอตกลงรวมกนในการพดคย อาท ขอตกลงใหทกคนพดความจรง การจากดเวลาในการพด เปนตน

การสนทนาสามารถพฒนาความสมพนธระหวางสมาชกของทมท�เขารวมกนสนทนาเปนประจา พฒนาความไววางใจอยางลกซ ,ง ซ�งไมคอยไดในการอภปราย พฒนาความร ความเขาใจท�ดย�งข ,นของแตละคน สามารถเรยนรท�จะพดคยกนอยางเปนมตร เปนเพ�อรวมงานและลดการตอตานโดยไมใหความสาคญกบการเอาชนะ รวมท ,งขยายความเขาใจในประเดนตาง ๆ ของสมาชกในทม

วธท� 2 ใชการอภปราย (Discussion) โดยมการจดเตรยมขอสมมตฐานและทางเลอกตาง ๆ ไวลวงหนาเพ�อนามาอภปรายรวมกน ซ�งการอภปรายในการเรยนรเปนทม สมาชกแตละคนจะแสดงความคดเหนของตนเองโดยมการแลกเปล�ยนความคดเหนท�แตกตางกนอยางเตมท� และแสดงเหตผลปกปองความคดเหนของตน เพ�อใหสมาชกทกคนไดวเคราะหสถานการณท ,งหมด การอภปรายเนนการวเคราะห และแยกประเดนท�สนใจออกเปนสวน ๆ เปนการแสดงเหตผลเพ�อใหสมาชกในทมยอมรบแนวคดมมมองท�ตนเสนอ เปาหมายของการอภปราย คอ เพ�อการตดสนใจเลอกหาขอตกลง ขอสรป หรอหาทางแกปญหาท�มการตกลงรวมกนเพ�อใชเปนแนวทางการปฏบตของทมในชวงเวลาน ,น

50

Marquardt (1996) กลาววา การอภปราย เปนการบงบอกถงระดบความเหนอช ,นในการฟงและการส�อสารระหวางบคคล นอกจากน ,น ยงเปนความตองการในการคนถงความคดสรางสรรคอยางเปนอสระในประเดนเน ,อหา เปนการฟงอยางลกซ ,งจากบคคลอ�น ๆ ซ�งตวบคคล ผ ฟง จะตองพกการใชมมมองของตนไวกอน กลาวคอ รบฟงผ อ�นจะทาใหเราไดพกความคดของเราไวขณะหน�งและเขาไปรวมใชความคดอภปรายในความคดของผ อ�นบางน�นเอง

Senge (1994) ไดยกตวอยางบรษท ฮอนดามอเตอร ของประเทศญ�ป นท�ไดรบยกยองวาเปนบรษทท�ประสบความสาเรจมากท�สดบรษทหน�งในโลก ฮอนดาจะใชการประชมเผชญหนาท�เรยกวา “ไวกากะ” หมายถง การพดคยอยางเปนกนเอง มวตถประสงคเพ�อการเรยนรและแกไขความขดแยง ในการประชมน , สถานสภาพและตาแหนงงานจะถกมองขามไป บคคลจะไดรบการกระตนใหพดในส�งท�คดอยในใจ “ไวกากะ” จะใชกบพนกงานทกระดบของบรษทต ,งแตระดบลางไปจนถงระดบบรหาร การอภปรายอยางตรงไปตรงมาและความคดเหน ตาง ๆ ท�หลากหลายจากการอภปราย ทาใหความขดแยงของบรษทกลายเปล�ยนเปนการตดสนใจท�ดข ,น นอกจากน , Senge (1994) ยงไดเปรยบเทยบวธการสนทนาเหมอนกนการเลนดนตร Jazz สวนการอภปรายเหมอน Chamber Music และเพ�อใหเกดการเรยนรรวมกนเปนทมการอภปรายมความจาเปนตองปฏบตควบคกบการสนทนา และควรจดใหมการสนทนากนกอน เพ�อชวยสรางบรรยากาศท�ดในการอภปรายตอไป

วธท� 3 ใชเทคนคของการบรหารงานเปนทม (Team Management) เทคนคของการบรหารงานเปนทม เปนเร�องของการใชความสามารถของหวหนาทมในความเปนผ นา (Leadership) และความเขาใจในจตวทยาของการบรหารทมงานเพ�อใหเกดการเรยนรจากผลสาเรจหรอความผดพลาดรวมกนโดยท�ผ นาตองมความสามารถในการจงใจใหผ อ�นปฏบตตามเพ�อใหบรรลเปาหมายขององคกร เปนศลปะและทกษะในการบรหารท�สาคญอยางย�งของผ นาองคกรและผบรหารองคกรทกระดบในการท�จะนาองคกรไปสความสาเรจ

วธท� 4 ใชเทคนคของการบรหารโครงการธรกจ (Business Project Management) เทคนคของการบรหารโครงการธรกจ (Business Project Management) โดยหลกการบรหารมหวหนาและสมาชกในโครงการมจดเร�มตนและกาหนดแลวเสรจท�ชดเจนมกจกรรมพรอมผ รบผดชอบตลอดจนมกระบวนการของการบรหารอยางเปนระบบ โดยสมาชกทกคนในองคการจะมโอกาสไดรบความร ความเขาใจในงานทกข ,นตอนโดยเทาเทยมกน มการกาหนดกจกรรมและผ รบผดชอบสาหรบแตละกจกรรม ประกอบดวยข ,นตอนการบรหารโครงการ ดงน ,

51

1. การประเมนงานโครงการ (Estimating) 2. การวางแผนงานโครงการ (Planning) 3. การกาหนดกจกรรมและเวลา (Scheduling) 4. การปฏบตงานตามโครงการ (Implementation) 5. การตดตามผลความกาวหนา (Tracking & Control) 6. การปรบปรงแกไข (Fine Tuning) 7. การสงมอบโครงการ (Hand Over)

วธท� 5 ใชการเรยนรจากการปฏบต (Action Learning) การเรยนรจากการปฏบต

(Action Leaning) เปนวธท�ไดรบความนยม เปนการใหพนกงานไดเรยนรดวยตนเองจากการแกปญหาในงาน ซ�งทาไดโดยการปฏบตและเรยนรรวมกนจากบคคลอ�น โดยการมอบหมายงานอ�นใหทา และใหพนกงานไดมสวนรวมในการทางาน การเรยนรดวยการปฏบตน ,จะเร�มตนไดอยางมประสทธภาพเม�อบคคลไดเผชญกบปญหาจากประสบการณรวมกนกบผ รวมงาน ซ�งถอเปนพ ,นฐานทาใหเกดการพฒนาทกษะและการปฏบตงานของแตละบคคลได และเปนการเสรมสรางการเรยนรเปนทม ดงน ,นหวใจสาคญของการเรยนรโดยการปฏบต คอ การเรยนรรวมกนในการท�จะคนหาคาตอบในเร�องน ,น การเรยนรจากการปฏบตน ,เกดจากการเรยนรจากประสบการณ (Experiential Leaning) การแกปญหาอยางสรางสรรค (The Creative Solving) การแสวงหาความรตาง ๆ ท�เก�ยวของ (Acquisition of Relevant Knowledge) และกลมสนบสนนการเรยนรรวมกน (Ten Co-learner Support Group)

1. ข ,นตอนของการรวมกนเรยนรถงปญหาท�แทจรง เชน ปญหาในงาน คณภาพงาน คณภาพผลผลต หรอการแขงขนทางการตลาด ฯลฯ วาเกดจากสาเหตอะไร

2. สมาชกทกคนรวมกนแกไขปญหาน ,นอยางจรงจง เพ�อใหไดผลปฏบตจรงและบรรลวสยทศนขององคกร

3. รวมกนเรยนรในประสบการท�ไดลงมอปฏบตอยางจรงจง นอกเหนอจากวธการท ,ง 5 ท�กลาวมา การเรยนรรวมกนเปนทมจะประสบความสาเรจ

จาเปนจะตองอาศยพ ,นฐานแหงความสาเรจ 2 ประการ คอ

52

1. การศกษาสถานภาพท�แทจรงขององคกรในปจจบน การศกษาสถานภาพท�แทจรงขององคกรในปจจบน ทมงานท�เรยนรจาเปนตองม

การเรยนรสภาพความเปนไปในปจจบนขององคการเสมอ (Current Reality) โดยการสารวจหรอตรวจสอบการทางาน และภารกจของทมงานวา งานท�ทาไปน ,นไดผลด ผลเสยมากนอยเพยงใด และทบทวนสาเหตของปญหาท�เกดข ,นในการทางาของสมาชก เปนการเรยนรท�จะตรวจสอบตนเองวาอยในสภาวะหรอสภาพการณแบบใด โดยตระหนกยอมรบความจรงและเขาใจในสภาพความเปนจรงของตนเองและขององคการโดยเราจะตองรจกตวของเรา ทมของเราและองคกรของเราวารอะไร ไมรอะไร มจดออน จดบกพรองตรงไหน มความเกงหรอจดแขงตรงไหน เพราะถาเราตระหนกรไดอยางถองแทแลวเรากจะไดใชกลยทธมงไปอยางมทศทาง

2. มความสามารถในการเรยนร “วธการเรยนร” กระบวนการในการเรยนรเปนทม เปนการกระทาท�ตอเน�องกนระหวางการฝกฝน

ปฏบตและการกระทาจรงสลบกนไปมา สมาชกในทมตองมการฝกปฏบตรวมกน (Practice Fields) เพ�อพฒนาทกษะการเรยนรรวมกน เปนการนาทฤษฏหรอแนวคดตามท�ไดเรยนรมาทดลองปฏบตเพ�อใหเกดความสามารถในการทางาน และม�นใจเม�อตองเผชญกบความยงยากในการปฏบตงานท�อาจเกดข ,นในอนาคต ซ�งจะชวยสงเสรมความสาเรจในการทางานจรง อาท การฝกสนทนา การฝกปฏบตตามกลยทธท�วางไวหรอการมอบหมายใหปฏบตงาน เปนตน ซ�งการเรยนรมหลากหลายรปแบบ ไมวาจะเปนการสมมนา การประชมเชงปฏบตการ การประชม การฝกอบรมในงาน การสนทนา การอภปราย การระดมสมอง การใชหองสมด อนเตอรเนต เวบไซตและอ�น ๆ อกมากมายท�ตวเราหรอทมงานของเราจะตองรวาจะเรยนรอยางไร เพ�อใหบรรลเปาหมายขององคการ

3.5 บทบาทของครในการสนบสนนใหเกดการเรยนรเปนทม

Bolton(1999) อางถงใน วราภรณ,2545 นาเสนอรปแบบการของบทบาทหนาท�ของคร

ในการชวยช ,แนะ สนบสนนใหผ เรยนเกดการเรยนรรวมกน 3 โมดล (Module)

โมดลท� 1 ครท�ทาหนาท�จดการเรยนรใหผ เรยนไดเรยนรเก�ยวกบทม (team training)

โดยใชกระบวนการกลม (Group dynamics or group process) เพ�อชวยใหกลมรวมตวกนงายข ,น

มความรความเขาใจในบทบาทหนาท�ของกนและกน ในเร�องของบทบาทหนาท�ของผ นา บทบาท

หนาท�ของสมาชกในทม(team role) กระบวนการทางานรวมกน(team process) การมปฏสมพนธตอ

กนในกลม การตดสนใจแกไขปญหาตาง ๆ ในกลม(group decisions)

53

โมดลท� 2 ชวยใหทมสามารถจดการกบความขดแยงได โดยการเปดโอกาสใหฝก

แกสถานการณ ปญหาความขดแยงท�เกดข ,น โดยการใชสถานการณจาลอง ใชบทบาทสมมตการฝก

การใหขอมลยอนกลบซ�งกนและกน เปนผ ทากจกรรมเพ�อละลายพฤตกรรมของสมาชกในทม

(Ice breaker) ฝกใหสมาชกมใจกวางยอมรบฟงเหตผลของผ อ�น

โมดลท� 3 สนบสนนใหผ เรยนไดเรยนรจากประสบการณในการทางานกลม โดยครตอง

แจงใหผ เรยนไดทราบถง วตถประสงคของการเรยนร ทศทางการเรยนร บอกเกณฑการประเมนผล

3.5.1 รปแบบการสรางและการบรหารทม (Team building and management)

รปแบบการสรางทมและบรหารทม เปนกจกรรมภายในทมท�สรางข ,นเพ�อช ,นาบทบาทหนาท�ของ

สมาชก แตละคน อนจะไปสการปฏบตเพ�อใหบรรลตามวตถประสงคของทม รปแบบดงกลาวน ,ม

ลกษณะสาคญในการสรางทม ใหประสบความสาเรจ แสดงเปนตาราง 2 องคประกอบสาคญของการ

สรางทม

ตาราง 2 องคประกอบสาคญของการสรางทม

องคประกอบของการสรางทม (Team building exercise elements)

รายละเอยด (Element description)

1. การจงใจ (motivation) - การกระตนใหบคคลมแรงผลกดนจนสามารถกระทากจกรรมตาง ๆ จนบรรลวตถประสงค

2. การบรณาการ (integration) - การประสานและมความเก�ยวของกนในเร�องของผลประโยชนของแตละบคคลรวมกบผลประโยชนของกลม

3. ความละเอยดออน (granularity) - กจกรรมภายในกล ม มความซบ ซอนและละเอยดออน ซ�งมความสมพนธกบบคคลแตละคนในทม และมผลกระทบตอพฤตกรรมของสมาชก

4. การเจาะจง(focus) - ท ,งบคคลและทมตางมวตถประสงคท�ชดเจนเฉพาะเจาะจง

5. ความเปนกลาง(neutrality) - ผ นาในทมตองมความยตธรรมและมความเปนกลาง ซ�งจะเปนส�งแวดลอมท�ดในการเรยนรและทางานรวมกนเปนทม

54

ตาราง 2 (ตอ)

องคประกอบของการสรางทม (Team building exercise elements)

รายละเอยด (Element description)

6. การมทกษะแตกตางกน - สมาชกในทมควรมความร ความสามารถท�แตกตางกนเพ�อประโยชนในการชวยเหลอซ�งกนและกน

7. บทบาทหนาท�แตกตางกน - เปนโอกาสของสมาชกในทมจะไดชวยกนบรการจดการรวมมอในทม

8. การศกษา(education) - ควรมการศกษาเก�ยวกบการจงใจ และมการเรยนรทกษะและความรใหม ๆ อยเสมอ

9. ความผกพนตอกน (social bonding) - ควรมโอกาสสรางความสมพนธเพ�อนาไปสความผกพนกนในทม และเรยนรบคลกและลกษณะของสมาชกในทม

10. การควบคมและการดแล (control and oversight)

- ภายในทมควรมระบบการดแลและตรวจตราท�ดและมประสทธภาพ

สรปไดวา การบรหารจดการทมใหประสบความสาเรจ จะตองอาศยองคประกอบหลาย

ประการโดยเฉพาะในเร�องของความผกพนตอกน การแบงงานกนตามความรความสามารถ การ

ทางานรวมกนใหไดดข ,น วาจาเปนตองมการประสานงานกน มการรวมมอรวมแรงใจกน สมาชกม

ความรสกท�ด เปนมตรตอกน มผ นาท�มความรความเขาใจ สามารถจงใจและเปนจดศนยรวมใจของ

สมาชกทกคนภายในกลมได

3.5.2 การทาใหทมประสบความสาเรจ (Promoting team effectiveness) ปจจยท�

ชวยสงเสรมสนบสนนใหทมงานมประสทธผลด ประกอบดวย 5 องคประกอบดงน , (Salavin,1990)

ก) การเลอกสมาชกทม (Team-member selection)

ข) การสรางทมงาน (Team building)

ค) การใหความรเก�ยวกบทมแกสมาชก (Team training)

ง) การพฒนาทกษะของผ นาทม (Leadership development)

จ) การออกแบบโครงสรางของงาน (Work redesign / restructuring)

55

3.6 การเลอกสมาชกทม (Team-member selection) หลกการเลอกสมาชกเขามา

ทางานในทม ควรใชวธการเลอกท�เปนระบบในการท�จะเลอกคนใหเหมาะสมกบงานภายในทมของเรา

โดยตรงมหลกการเลอก คอ ใชวธการคดเลอกอยางเปนระบบ(Systematic selection methods) เพ�อ

3.6.1 พจารณาดความร ความสามารถและทกษะอ�นๆ ในการทางาน ซ�งเร�องน ,มการ

ศกษาวจยเปนหลกฐานอางองไดวา การคดเลอกสมาชกทมท�มความรความสามารถทกษะการ

ทางานสวนบคคลสง รวมกบการคดเลอกคนท�มแรงจงใจในการทางานสง จะพบวาผลการทางานของ

ทมท�มสมาชกซ�งมลกษณะดงกลาว จะทางานไดผลของกลมดจะมปจจยท�เก�ยวของดงน ,

ก) ความสามารถเฉพาะบคคล (Individual abilities)

ข) ระดบของการจงใจ (Motivation levels)

3.6.2 การคดเลอกอยางเปนระบบท�จะนาสมาชกเขาทมงานน ,น จะชวยปรบปรงผล

การทางานเปนทม เพราะการท�มสมาชกท�มความแตกตางกนมาก (Heterogeneity of team

member) จะชวยเพ�มความแตกตางและความหางไกลของสมรรถนะ (Competencies) ของสมาชก

ภายในกลม กลาวคอ สมาชกภายในกลม จะมความรความสามารถท�มความแตกตางกน และนา

ความแตกตางน ,มาใชประโยชนสงสดในการทางานรวมกน

3.6.3 การคดเลอกสมาชกทม ยงมประโยชนในแงท�วา สามารถเพ�มประสทธผลของ

ทม (Team performance) โดยการแยกแยะ วเคราะหหาบคคลท�มความร ความสามารถและมความ

พรอมระดบหน�ง ท�จะเขามารวมทางานในทม ภายใตบรรยากาศของทมงานไดอยางเหมาะสมซ�งการ

ประเมนวเคราะหความรความสามารถ โดยพจารณาดจากภาระหนาท�ท�เปนการงานพเศษท�มความ

เช�อมโยงตวบคคล และเช�อมโยงกบงานท�ทาดวย โดยมหลกพจารณาคนดงน ,

ก) ความสามารถในการชวยเหลอผ อ�น

ข) ความสามารถในการทางานรวมกบผ อ�น

ค) การตอบรบการมอบหมายงานในทม

ง) มความรในการทางานภายในทม

จ) มทศนคตท�ดเก�ยวกบงาน และปจจยสนบสนนอ�น ๆ

56

3.7 ประสทธภาพการทางานเปนทม (Team performance)

การทางานเปนทมเปนการรวมตวของบคคลต ,งแต 2 คนข ,นไป มารวมกนเปนทมม

ปฏสมพนธตอกน มเปาหมายรวมกน มภารกจท�จะตองทาเชนเดยวกน มการตดตอส�อสาร

ประสานงาน สนบสนนซ�งกนและกน มการตดสนใจรวมกน มความรบผดชอบตอความสาเรจของงาน

ท�ไดรบมอบหมายรวมกน (วไลเลศ เขยววมล,2542)

ประสทธภาพการทางานเปนทมจะนาไปสความสาเรจของการทางานเปนทมและการ

ทางานเปนทมท�ดจะสะทอนไปถงการเรยนรเปนทมท�ดดวย ประสทธภาพการทางานเปนทมได

จดรปแบบของประสทธภาพการทางานเปนทมท�ด (Team performance model) ประกอบดวย 5

องคประกอบ 5 ดาน คอ

องคประกอบท� 1 จดมงหมายและผลงาน (Goal and result)

1.มการกาหนดบทบาทและความรบผดชอบชดเจนเปนท�ตกลงและรบทราบ

โดยท�ว ถงกน

2.จดมงหมายและผลของทมไดรบการยอมรบจากสมาชกในทม

3.มการต ,งคณคาและมาตรฐานความเปนเลศซ�งเปนท�ยอมรบ

4.มการปรบปรงทมใหมการพฒนาไปในทางท�ดอยางตอเน�อง

องคประกอบท� 2 การมสวนรวมในการทางานรวมกน (collaboration and

involvement)

1. สมาชกทกคนมความรสกเปนเจาของทม และมความรสกวาสามารถ

รวมมอกนทางานไดเปนอยางด

2. มความสมดลระหวางความเปนอสระสวนบคคลกบผลประโยชนของทม

3. เปดกวางในเร�องของการแลกเปล�ยนขอมลอภปราย ถกเถยงกนดวยความ

ซ�อสตยและเปดเผย

องคประกอบท� 3 สมรรถนะในการทางาน (Competencies)

1.สมาชกมความสามารถในการพฒนาทกษะความรความสามารถของตนเอง

2.ทกคนสามารถใชสมรรถนะสวนบคคลในการทางานอยางเตมท�

57

3. สมาชกทกคนรจดเดน / จดแขงของกนและกน

4. โครงสรางของทมสามารถทางานไดดและมประสทธภาพสงสด

องคประกอบท� 4 กระบวนการส�อสาร (Communication process)

1.สมาชกแตละคนมสมพนธภาพระหวางกนภายในทมอยางดและม

ประสทธภาพ

2.ทกๆ ความคดเหนของสมาชกลวนมคณคา

3.ความขดแยงท�เกดข ,นภายในทมจะไดรบการแกไขนาไปสการสรางสรรคส�ง

ใหม ๆ

4.สมาชกทกคนสามารถบอกความรสกของตวเองดวยความไววางใจตอทม

5.บรรยากาศในการทางานรวมกนดมาก ภายในทมมการยอมรบนบถอกน

6.มการจดการบรหารความขดแยงไดดและมประสทธภาพ

องคประกอบท� 5 บรรยากาศในการทางานรวมกน

1.สมาชกทกคนยอมรบในเง�อนไขและขอตกลงของทม

2.มความปรารถนาท�จะทางานรวมกน

3.สมาชกสามารถแยกแยะความรสกไดอยางถกตองและกลาจะแสดง

ความรสกน ,นใหทมไดรบทราบ

4.บรรยากาศในการทางานเตมไปดวยความรสกท�เปนมตรท�ดตอกน

องคประกอบท� 6 ภาวะผ นา (Leadership) จากงานวจยเก�ยวกบภาวะผ นาจะใช

ตวช ,วดความเปนผ นา 2 ประการคอ ภาระหนาท� (Function) และบทบาท(Role) ผ นาท�ดควรม

ลกษณะดงน ,

1.มมาตรฐานในการตดตอส�อสารท�ด

2.มวสยทศนท�ดในการส�อสาร

3.มการกาหนดผลการปฏบตงานของสมาชกและทมอยางชดเจน

58

4.มความสามารถในการโนมนาวสมาชกในการตดสนใจและการแสดงความ

คดเหนภายในทม

5.สนบสนนการตดสนใจของทม

3.8 ข 0นตอนการทางานเปนทม ในการทางานเปนทม สมาชกทกคนภายในทมจาเปนตอง

เรยนรและทาความเขาใจดงข ,นตอนการทางานเปนทม ซ�งมท ,งหมด 7 ข ,นตอน ไดแก

3.8.1 การกาหนดภารกจหรองานท�จะทา หมายถง ผบรหารหรอผบงคบบญชาจะตอง

มการกาหนดภารกจหรองานท�จะทาใหวตถประสงคของการทางานน ,น หนาท�ความรบผดชอบของ

สมาชกแตละคนกอนท�จะมการประชมช ,แจงใหสมาชกทราบ โดยพรอมจะเปล�ยนแปลงไดถาสมาชกม

ขอเสนอแนะท�ด หรอมความจาเปนจะตองเปล�ยน

3.8.2 สรางความเขาใจกบสมาชก เปนการเปดโอกาสใหสมาชกไดมสวนรวมในการ

เสนอแนะขอคดเหนและการตดสนใจในเร�องตาง ๆ เชนวตถประสงคในการทางานคออะไร ทาไมตอง

ทางานน , มาตรฐานในการทางานมอะไร เปนตน ผลจากการสรางความเขาใจกบสมาชกโดยใหมสวน

รวมน ,จะทาใหสมาชกเกดความผกพนกบทมงานอยางมากทเดยว

3.8.3 ระดมความคด เม�อผบรหารกบทมเขาใจวตถประสงคในการทางานส�งท�ตองการ

จากการทางาน ตลอดจนเร�องอ�นๆ ท�เก�ยวของกบงานท�จะทาแลว ในข ,นน ,เปนการระดมความคดเหน

จองสมาชกทกคนของทมในเร�องเก�ยวกบวธปฏบตงานตาง ๆ ทกษะการทางานท�จะเปนขอมล

ขาวสารท�ตองการ อตราการเส�ยงกบผลประโยชนท�จะไดรบทรพยากรในการทางานท�ม�อยและ

ขอจากดตาง ๆ ในการทางานสาหรบวธการระดมความคดใหไดผลน ,น ควรใชเทคนคระดมสมอง

(Brainstorming)

3.8.4 การคดเลอกความคด เปนการพจารณาความคดตางๆ ท�ไดจากการระดมสมอง

โดยเฉพาะวธการปฏบตงาน ข ,นตอนตาง ๆ ในการทางานซ�งผบรหารและทมงานเหนวาดท�สด เพ�อ

นาไปกาหนดเปนแผนการปฏบตงาน

3.8.5 กาหนดแผนปฏบตงาน หมายถงการวางแผนการปฏบตงานเพ�อใหบรรล

วตถประสงคท�ตองการ และเพ�อใหสมาชกของทมทกคนรบทราบแผนงานตรงกนวา ใครมหนาท�ทา

59

อะไรบาง ทาท�ไหนและเม�อใด ผบรหารตองแนใจวาสมาชกของทมงานทกคนตองเขาใจตรงกนวาแต

ละคนมหนาท�รบผดชอบอะไรบางในการปฏบตงานตางๆ ตามแผน

3.8.6 การปฏบตตามแผน เปนการนาแผนไปสการปฏบตซ�งผ บรหารจะตองมการ

กากบและตรวจสอบผลการปฏบตงานอยเสมอ ในข ,นการปฏบตตามแผนน ,ผบรหารอาจจะไมตอง

ลองมอปฏบตเองแตตองคอยสงเสรมสนบสนน ส�งการ ใหคาแนะนาและกระตนกาลงใจแกลกทม

3.8.7 การประเมนผล เปนการสรปผลการดาเนนงานในดานตาง ๆ ไมวาจะเปน

ความกาวหนาของการทางาน คณภาพของผลงาน ปญหาและอปสรรคท�เกดข ,น วธการดาเนนงานท�

ไดผลซ�งควรจะปฏบตตอไปตลอดจนประสบการณท�ไดรบจากการปฏบตงาน เปนตน

3.9 รปแบบของการทางานเปนทม

ในการทางานเปนกลมหรอเปนทมน , จาเปนจะตองกาหนดหนาท�ความรบผดชอบของ

สมาชกในกลมใหชดเจนเพ�อปองกนความสบสนและปดความรบผดชอบและเปนท�ยอมรบกนในทก

องคกรวาการทางานจะมประสทธภาพสงสด หากสมาชกของกลมมสวนรวมในการเสนอความคดเหน

เขารวมแกไขปญหาและอปสรรค ผลท�สดคอ รวมกนตดสนใจงานของตน ทมงานจะเกดข ,นเม�อกลม

บคคลเหลานน ,มองเหนขอบกพรองในการทางานในหนวยงานของตนเองและพรอมในการคดหา

วธการท�จะปรบปรงแกไขงานใหเกดผลดแกหนวยงานกจะรวมตวกนเปนกลมจะเปนก�คนกได แตกลม

ท�ดมกจะมสมาชกต ,งแต 3-10 คน เม�อรวมตวกนข ,นแลวสมาชกจะตองเลอกคนใดคนหน�งในกลมของ

ตนข ,นมาเปนผ นาหรอหวหนากลม และเลขานการกลมเพ�อทาหนาท�นดหมายพบปะพดจากน โดยม

เลขาเปนผบนทกสาระของการประชมเปนหลกฐานไว กลาวคอ สมาชกทมของกลมทกคนจะตดตอ

ประสานงานกนเอง และตดตอประสานงานกบผ นาหรอหวหนากลมไดตลอดเวลา รปแบบของการ

ทางานเปนทมจงประกอบดวย

3.9.1 หวหนาทม หรอผ นากลม

3.9.2 เลขานการกลม

3.9.3 สมาชกกลม

60

คณลกษณะของหวหนาหรอผ นากลม(ทม)

1. เปนท�ยอมรบนบถอของสมาชกในกลมดวยความจรงใจ

2. เปนคนเปดเผย จรงใจ ซ�อสตย เปนกนเอง

3. ไมใชอทธพลครอบงากลม ไมเปนเผดจการทกรปแบบ

4. มความรความสามารถและประสบการณในงานสง

5. สามารถนาการประชมได

6. ไมผกขาดการเปนหวหนาหรอผ นา

7. พรอมท�จะใหความชวยเหลอกลมเสมอ

8. สามารถเสนอผลงานใหกลมและสาธารณชนเขาใจได

คณลกษณะของเลขานการกลม(ทม)

1. มความสามารถในการเขยนหนงสอไดด

2. สามารถจดประเดนการพดการปรกษาหารอของกลมไดด

3. สามารถสรปผลการประชมและทารายงานไดสมาชกทราบได

4. มความรและประสบการณในการเสนอรายงานอยางมแบบแผน

5. สามารถเขยนแผนผง กราฟ ชารท ได

คณลกษณะของสมาชกของกลม(ทม)

1. สามารถรบผดชอบในหนาท�ของตนและของกลม

2. เปนผ ท�รจกฟง รจกพด และการแสดงความคดเหนท�เปนประโยชนตอกลม

3. เปนผ ท�ยอมรบฟงและเคารพคามคดเหนท�เปนประโยชนตอกลม

4. เคารพมตของกลมและปองกนมใหเบ�ยงเบนมตของกลมออกไปเขากบความคดเหน

ของตนเอง

5. เปนผ เสยสละขนอาสาชวยงานกลมทกรปแบบ

61

3.10 ปจจยท�ชวยสงเสรมใหเกดการเรยนรเปนทมอยางมประสทธภาพ

3.10.1 การใหความรเก�ยวกบทมแกผ เรยน (Team training) Edmondson กลาววา

ครผสอนมกไมใหคาแนะนาแกผ เรยนในการมอบหมายใหทางานกลม เน�องจากปจจยหลายประการ

ไดแก 1)การไมมเวลาอธบายในช ,นเรยน 2)ตองการใหผ เรยนเรยนรดวยตนเอง 3) ครคดวาเรยนไม

ตองการความชวยเหลอ 4) ไมแนใจวาจะชวยแนะนาอะไรใหแกผ เรยน 5)ครไมคอยคดอะไรมากมาย

ไมสนใจใด ๆ ท ,งส ,น 6) ขาดเวลาในการเตรยมตว เพ�อใหความร การท�ครไมแนะแนวทางใหน ,น สงผล

ใหกลมผ เรยนมความเครยดและกงวลใจ Bolton ไดทาการศกษาโดยการสารวจผ เรยนในศาสตร

สาขาตาง ๆ เชน การตลาด บญช การบรการ การจดการ จานวน 199 คน เพ�อสอบถามความ

พงพอใจเก�ยวกบประสบการณในการเรยนรโดยใหทางานกลม เขาพบวา ผ เรยนตอบวา เขาจะม

ความพงพอใจอยางมาก เม�อครสอนไดจดใหมการจดใหความรเก�ยวกบทมแกผ เรยนทกคนใน

ช ,นเรยน กอนท�จะมอบหมายใหไปเรยนรและทางานรวมกน

3.10.2 ระยะเวลาในการทางานรวมกนในทม(Long-term work team) มงานวจย

หลายเร�องท�ผลการวจยสนบสนนวา การเรยนรเปนทมจะเกดไดดและมประสทธภาพในกลมท�ม

ระยะเวลาในการรวมทมกนยาวนาน (Druskat,1990)

3.10.3 การสะทอนความคด (Reflection)

3.10.4 การอภปราย (Discussion)

3.10.5 กระบวนการของทม (Team process) Druskat(2000) อธบายวา

กระบวนการของทมแบงออกเปน 3 ดานคอ กระบวนการของทมท�เนนในดานของสมพนธภาพ

ดานการทางานและเนนในดานผลของงานผลการทางาน Team training เปนหวใจหลกของการ

ทางานรวมกน ซ�งจะสงผลโดยรวมตอทม

3.10.6 ความเขาใจซ�งกนและกน (Interpersonal understanding) ความเขาใจ

ซ�งกนและกน ชวยใหสมาชกในทมมความผกพนกน เขาใจกน เรยนรความแตกตางกนและกน

สามารถแบงงานกนทาไดอยางถกตองและเหมาะสม

3.10.7 ความสามารถในการเผชญปญหาและแกไขขอขดแยง (Confrontation and

Conflict enhance group and development)

62

3.10.8 การตดตอส�อสารภายในกลมท�ด จะทาใหรจดแขงและจดดอยของสมาชกอน

จะนามาปรบปรงการเรยนรและทางานรวมกนไดอยางด (Intergroup communication)

3.10.9 การใหขอมลยอนกลบจากกลมเพ�อน (Task feedback from peer) เร�องของ

การใหขอมลยอนกลบน ,น (Nadler 1997 edit in Druskat,2000) กลาวไววา มความเก�ยวของในการ

เพ�มอตราการเรยนรของบคคล

3.10.10 การกาหนดระยะเวลา (Time and deadlines) มการศกษาวจยจนได

ขอสรปวาพฤตกรรมในการทางานของบคคลจะขยนขนแขง ทางานอยางเตมท�ข ,นอยกบการกาหนด

ระยะเวลาขดเสนตายใหงานสาเรจ

3.10.11 ความสามารถในการแกปญหา (Proactivity in problem solving)

มความสมพนธในทางบวกกบการเรยนรเปนทมและผลงานของทม (Team performance) กลาวคอ

การแกปญหาในทมสามารถทาไดด การเรยนรในทมและผลงานของทมจะประสบความสาเรจสง

เชนเดยวกน

3.10.12 การเรยนรเปนทม จะชวยสนบสนนใหเกดความสมพนธสวนบคคลเพ�มข ,น

(Interpersonal understanding) และชวยสงเสรมใหเกดทกษะในการแกปญหา(Proactively in

problem solving)

3.10.13 ความรในการบรการจดการภายในทม (Management education) มผลตอ

ประสทธภาพของการเรยนรภายในทม ดงน ,นควรมการใหความรแกสมาชกในทม (team training) ให

มความรเก�ยวกบทมใหดพอเพยงจะเขาใจซ�งกนและกน สามารถเรยนรและทางานรวมกนได

5.งานวจยท�เก�ยวของ

5.1 งานวจยภายในประเทศ

ยอดธดา ประพฒนโพธ สภารตน เทยนประภา (2552) การประยกตใชระบบการ

จดการเรยนการสอนผานเวบไซตดวย Moodle วชาคอมพวเตอร สาหรบช ,นประถมศกษาปท� 6

การศกษาคนควาดวยตนเอง.วท.ม.สาขาเทคโนโลยอนเทอรเนตและสารสนเทศ มหาวทยาลยนเรศวร

พษณโลก ผลการศกษาคนควาพบวา 1) การประยกตใชระบบการจดการเรยนการสอนผานเวบไซต

ดวย Moodle ประกอบดวย การบรหารจดการระบบ การสรางบทเรยน ทดสอบและประเมนผล และ

63

การบรหารจดการขอมล 2)ผลการใชระบบการจดการเรยนการสอนผานเวบไซตดวย Moodle พบวา

นกเรยนสวนใหญพงพอใจในการใชระบบในระดบมากท�สด โดยเรยงลาดบความพงพอใจจากมากไป

หานอยดงน , ความพงพอใจดานการประมวลผลคะแนน ดานกจกรรมกระดานขาว ข ,นตอนการเขาใช

โปรแกรม ความนาสนใจในบทเรยน การนาเสนอแบบทดสอบ วธเขาสบทเรยนและลาดบของกจกรรม

การเรยนร ความพงพอใจในหนวยการเรยนร 3) ผลกระทบตอนกเรยน ในหวขอกระดานขาว นกเรยน

ใชไมตรงตามวตถประสงค ดานผสอน ผสอนตองใชเวลามากในชวงแรกเพ�อสรางเน ,อหาบทเรยน

ลดดาวลย สวสดdหลง (2550) การพฒนาบทเรยนคอมพวเตอรชวยสอนบนเวบดวย

การเรยนรแบบโครงงานเพ�อการเรยนรเปนทมของนกศกษาระดบปรญญาโท มหาวทยาลยเทคโนโลย

พระจอมเกลาพระนครเหนอ วทยานพนธ สาขาเทคโนโลยคอมพวเตอร มหาวทยาลยเทคโนโลย

พระจอมเกลาพระนครเหนอ ผลการวจยพบวา บทเรยนคอมพวเตอรชวยสอนบนเวบดวยการเรยนร

แบบโครงงานเพ�อการเรยนรเปนทมท�ผ วจยพฒนาข ,น มประสทธภาพ 83.16/80.19 สงวาเกณฑ

80/80 ท�ต ,งไว สวนผ เรยนมความพงพอใจตอบทเรยนคอมพวเตอรชวยสอนเวบดวยการเรยนรแบบ

โครงงานเพ�อการเรยนรเปนทมท�ผ วจยพฒนาข ,นในระดบมาก

ซลราณ แวยโซะ (2552) ผลของการเรยนดวยบทเรยนผานเครอขายอนเทอรเนต โดย

Team-based Learning ท� มตอผลสมฤทธdของนกศกษาปรญญาตร คณะศกษาศาสตร

มหาวทยาลยสงขลานครนทร วทยาเขตปตตาน วทยานพนธ สาขาเทคโนโลยและส�อสารการศกษา

มหาวทยาลยสงขลานครนทร ผลการวจยพบวา 1) บทเรยนผานเครอขายอนเทอรเนต โดย

Team-based Learning มประสทธภาพ 87.33/86.33 2) นกศกษาท�เรยนโดยบทเรยนผาน

เครอขายอนเทอรเนต โดย Team-based Learning มผลสมฤทธdทางการเรยนสงกวานกศกษาท�เรยน

โดยการสอนแบบปกต อยางมนยสาคญท�ระดบ .05

นฐกล พทธชาด (2548) การพฒนาบทเรยนบนเครอขายอนเทอรเนตดวยโปรแกรม

Moodle เร�อง การตดตอส�อสารผานเครอขายคอมพวเตอร การศกษาคนควาดวยตนเอง สาขาวชา

เทคโนโลยกรศกษาทางการอาชวะและเทคนคศกษา ครศาสตรอตสาหกรรมมหาบณฑต ผลการวจย

สรปวา 1) บทเรยนบนเครอขายอนเทอรเนตดวยโปรแกรม Moodle เร� อง การตดตอส�อสารผาน

เครอขายคอมพวเตอร มประสทธภาพเทากบ 82.40/80.20 ซ�งเปนไปตามเกณฑท�กาหนดคอ 80/80

64

2) ผลสมฤทธdทางการเรยนของกลมผ เรยนดวยบทเรยนบนเครอขายอนเทอรเนต มผลสมฤทธdทางการ

เรยนสงกวากลมผ เรยนดวยวธการสอนตามแผนการสอน อยางมนยสาคญทางสถตท� 0.05

อนนต มสรรพวงศ (2551) การพฒนาและหาประสทธภาพ WBI วชาวงจรไฟฟา

กระแสตรง ตามหลกสตรประกาศนยบตรวชาชพ สานกงานคณะกรรมการการอาชวศกษา พ.ศ.2545

(ฉบบปรบปรง พ.ศ.2546) บนระบบ Moodle LMS ปญหาพเศษ สาขาวชาเทคโนโลยคอมพวเตอร

ภาควชาคอมพวเตอรศกษา คณะครศาสตรอตสาหกรรม มหาวทยาลยเทคโนโลยพระจอมเกลาพระ

นครเหนอ ผลการวจยพบวา WBI วชาวงจรไฟฟากระแสตรง ตามหลกสตรประกาศนยบตรวชาชพ

สานกงานคณะกรรมการการอาชวศกษา พ.ศ.2545 (ฉบบปรบปรง พ.ศ.2546) บนระบบ Moodle

LMS มคาประสทธภาพเทากบ 1.17 ตามสตรของเมกยแกนส ผ เรยนท�เรยนดวย WBI ท�ผ วจยสรางข ,น

มผลสมฤทธdทางการเรยนกอนเรยนและหลงเรยนแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตท�ระดบ .05

ผ เรยนท�เรยนดวย WBI ท�ผ วจยสรางข ,นโดยใชวธการเรยนแบบ Think-Pair-Share กบการเรยน

ตามปกตแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตท�ระดบ .05

พชญธดา ศรธ (2553) ผลการจดกจกรรมการเรยนรโดยใชปญญาเปนฐานแบบการ

เรยนรรวมกนบนเครอขายอนเทอรเนตท�มตอความตระหนกในจรรยาบรรณแหงวชาชพวศวกรรม

การศกษาคนควาดวยตนเอง สาขาวชาเทคโนโลยและส�อสารการศกษา แขนงวชาคอมพวเตอรศกษา

มหาวทยาลยนเรศวร พษณโลก ผลการวจยสรปไดวา 1) ผลการพฒนากจกรรมการเรยนรโดยใช

ปญหาเปนฐานแบบการเรยนรวมกนบนเครอขายอนเทอรเนต มประสทธภาพ 81.91/80.67 ซ�งเปนไป

ตามเกณฑท�กาหนด 2) กลมทดลองมความตระหนกในจรรยาบรรณวชาชพหลงการเรยนสงกวากอน

เรยนโดยใชกจกรรมการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐานแบบการเรยนรวมกนบนเครอขายอนเทอรเนต

อยางมนยสาคญทางสถตท�ระดบ .05 3) ผลการศกษาความพงพอใจของกลมทดลองท�มตอ

กจกรรมการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐานแบบการเรยนรวมกนบนเครอขายอนเทอรเนตพบวา ใน

ภาพรวมมความพงพอใจอยในระดบมาก

นษฐา พฒมานรดกล (2548) การนาเสนอรปแบบการฝกอบรมบนเวบเพ�อพฒนา

ทกษะการเรยนรเปนทม สาหรบนกเทคโนโลยการศกษา.วทยานพนธ.สาขาวชาโสตทศนศกษา

ภาควชาหลกสตร การสอน และเทคโนโลยการศกษา คณะครศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย

ผลการวจยพบวา 1. ผลการศกษาความคดเหนของผ เช�ยวชาญเก�ยวกบรปแบบการฝกอบรมบนเวบ

65

เพ�อพฒนาทกษะการเรยนรเปนทมสาหรบนกเทคโนโลยการศกษา พบวา ผ เช�ยวชาญโดยสวนใหญม

ความเหนวาองคประกอบของการฝกอบรม และข ,นตอนการฝกอบรมมความเหมาะสม โดยการ

ปฐมนเทศและปจฉมนเทศการฝกอบรมควรจดภายในหองฝกอบรม และควรใหผ เขาฝกอบรมไดพบ

กนแบบเผชญหนาอยางนอย 3 คร ,งในชวงเวลาการฝกอบรม 2. ผลการทดลองใชรปแบบการฝกอบรม

พบวา กลมตวอยางมคะแนนทกษะการเรยนรเปนทม และประสทธภาพในการทางานเปนทมสงกวา

กอนการฝกอบรมอยางมนยสาคญทางสถตท�ระดบ .05 และกลมตวอยางรวมมอกนทางานเปนทมใน

ระดบมาก 3. รปแบบการฝกอบรมบนเวบเพ�อพฒนาทกษะการเรยนรเปนทมสาหรบนกเทคโนโลย

การศกษา ประกอบดวย 3 สวน คอ 1) องคประกอบการฝกอบรม 10 องคประกอบ ไดแก เปาหมาย

ของการฝกอบรม ชนดของการเรยนรในการฝกอบรม หลกสตรการฝกอบรม บทบาทของผ เขา

ฝกอบรม บทบาทของผ ดาเนนการฝกอบรม บทบาทผ เช�ยวชาญและผสนบสนนการฝกอบรม วธการ

ปฏสมพนธผานเวบ เทคโนโลยคอมพวเตอรและระบบเครอขาย ปจจยสนบสนนฝกอบรมผานเวบ

และปฐมนเทศ ข ,นดาเนนการฝกอบรมตามการเรยนรแบบโครงการ 6 ข ,นตอน ไดแก คนหาปญหา

หรอกาหนดภารกจของงาน ข ,นตอนประเมนผลการฝกอมรมไดแก การประเมนทกษะการเรยนรเปน

ทม ประสทธภาพในการทางานเปนทม และการมสวนรวมในการทางานเปนทมบนเวบ 3)กจกรรมการ

ฝกอบรมบนเวบ ไดแก ไปรษณยอเลกทรอนกส กระดานขาว หองสนทนา การคนหาบนเครอขาย และ

การถายโอนแฟมขอมล และกจกรรมในหองฝกอบรม ไดแก การปฐมนเทศการฝกอบรม การวางแผน

ดาเนนการโครงการ และการปจฉมนเทศการฝกอบรม

5.2 งานวจยตางประเทศ

โอเดน (Oden,1982) ศกษาเปรยบเทยบผลการเรยนส�อการสอนบนคอมพวเตอรและ

จากการสอนแบบบรรยายท�มผลสมฤทธdทางการเรยนและทศนคตในวชาคอมพวเตอร กลมตวอยาง

พบวา กลมท�เรยนจากส�อการสอนคอมพวเตอร ไดคะแนนผลสมฤทธdทางการเรยนสงกวาและม

ทศนคตท�ดตอวชาน ,มากกวากลมท�เรยนจากการสอนแบบบรรยายอยางมนยสาคญ

66

เบคอน สเตวารท (Bacon, Stewart,1999) ไดทาการศกษาเก�ยวกบตวแปรท�สงผลตอ

ความแตกตางของการเรยนรเปนทมระหวางกลมท� เรยนรและทางานรวมกนไดอยางดท�สด

เปรยบเทยบกบกลมท�เรยนรและทางานรวมกนแยท�สด โดยไดศกษาถงปจจยท�มผลทาใหผลการ

เรยนรและทางานรวมกนท ,งหมด 6 ปจจย ไดแก 1) วธการจดและคดเลอกผ เรยนเขากลม 2)เวลาใน

การเรยนรและทางานรวมกน 3)สดสวนการใหคะแนนในการทางานเปนทม 4)การประเมนผลซ�งกน

และกนในกลมเพ�อน 5) ขนาดหรอจานวนสมาชกภายในทม 6)ความรในการบรหารงานและการ

จดการภายในทม และ 7)ความรเก�ยวกบเร�องของทม

จากการศกษาเอกสารและงานวจยท�เก�ยวของ เหนไดวาในขณะน ,คอมพวเตอรเขามา

เก�ยวของกบการเรยนการสอน และเช�อวาความสามารถในการใชเทคโนโลย และการเรยนรวธเรยนร

เพ�อการเรยนรตลอดชวตในสงคมแหงการเรยนร การจดการศกษากตองเปล�ยนแปลงไปจากเดมท�เนน

เน ,อหาสาระเปนสาคญ เพราะตางเขาใจดกวาเน ,อหาหรอส�งท�เรยนในวนน ,อาจไมไดใชในวนขางหนา

โลกอนาคตจะมงานใหมท�ตองใชเทคโนโลยเปนพ ,นฐาน การเรยนรวาจะเรยนรอยางไรจงเปนหวใจ

สาคญในการสรางและเตรยมเยาวชนสาหรบโลกท�ตองพ�งวทยาศาสตรและเทคโนโลย ซ�งผลการวจย

ท�ไดสวนใหญไดผลสอดคลองกนวา รปแบบการเรยนรในลกษณะของทมในการเรยน เปนตวกระตน

ใหผ เรยนเกดความตองการท�จะเรยนร โดยเนนผ เรยนเปนผตดสนใจในส�งท�ตองการแสวงหาความร

และรจกการทางานรวมกนเปนทมภายในกลมผ เรยน โดยผสอนมสวนรวมนอยท�สด ซ�งเปนวธการ

เรยนท�มประสทธภาพแกผ เรยนท ,งในดานผลสมฤทธdทางการเรยนและดานอ�นๆ มารวมเขาในรปแบบ

การสอนเพ�อกอใหเกดประโยชนสงสดแกผ เรยน