A nova orde mundial:Cara o novo milenio Ismael Vide González

IES María SoliñoCangas do Morrazo

(Pontevedra)

A e

con

om

ía m

un

dia

l do

s a

no

s 9

0. I Introdución

Caracterízasedende 1985

por:

1º Crecemento económico. Con fases:

- Expansivas.- Depresivas.

Fase de expansión Fase de depresión

2º Globalización: O capitalismo adquire unha dimensión mundial.

Implántase en: - Asia. - América Latina. - Antigos países socialistas.

Mundo interconectado

3º Aumento das contradicións do sistema:

- Crecemento do paro. - Maior agresividade ao medio

ambiente.

Máis paro Maior contaminación

A e

co

no

mía

mu

nd

ial d

os

an

os

90

. II Características xerais entre 1980-90

1º. Renovación tecnolóxica:Fundaméntase en:

- Desenvolvemento da microelectrónica, informá- tica, robótica, telecomunicacións e enxeñería

xenética.

- Permite abara- tar custos.

2º. Aumento do paro:Producido pola: - Crise das pequenas e medianas empresas fron-

te aos retos tecnolóxicos.

¿III RevoluciónIndustrial?

3º. Globalización da economía:Motivada pola coordinación económica internacio-nal en: - Intercambios internacionais.

- Recupérase o crecemento.- Creanse centros financeiros in- ternacionais: Londres, Nova York.- Non se solucio- na o paro.

A e

con

om

ía m

un

dia

l do

s a

no

s 9

0. II

IAs contradicións do mercado globalizado

Perigo queprovoca:

Perigo queprovoca:

1. Desorde monetaria. Combátesecon:

Reunións periódicas dos líderes do G-7para coordinar as economías e contro-lar os tipos de cambio

2. Tendencia ao proteccionismo.

Combátesecon:

Negociacións do Acordo Xeral de Aran-ceis e Comercio (GATT, 1986). A súa sus-

titución pola Organización Mundial deComercio (OMC, 1994) para controlar osintercambios e a integración de países

pobres no comercio mundial.

3. Tendencia á especula- ción dos mercados.

Oscilacións bolsistas artificiais que po-den paralizar o crecemento económico.

4. Tendencia á deslocaliza- ción industrial.

Perigo queprovoca:

Traslado das distintas partes do procesoprodutivo dun ben a países ou rexiónsmáis rendibles, en función dos factores

de produción locais.

5. Tendencia á rexionaliza- ción.

Perigo queprovoca:

A formación de organizacións económi-cas supranacionais: U. E. ; MERCOSUR... que da lugar a guerras comerciais en-tre as diferentes rexións.

A e

con

om

ía m

un

dia

l do

s a

no

s 9

0. IV O novo mercado de traballo.

Dende 1985, o paro é un feito xenerali-zado nos países desenvolvidos, a pe-

sar do crecemento económico.

Aumento dapoboación activa.

Diminución daoferta laboral

Motivadas polosseguintes:

Factores:

1. Aumento da poboa- ción activa.

Producida polos efectosdemográficos do “babyboom” e a inmigración.

2. Innovacións tecno- lóxicas.

A aplicación de novastecnoloxías provoca aredución de postos detraballo.

3. Competencia comer- cial dos NPI.

A forte competencia dosNPI produce destruciónde emprego nos paísesdesenvolvidos.

4. A produción flexi- ble.

Permite fabricar en fun-ción da demanda e, polomesmo, facer regulaciónsde emprego cíclicas.

A e

co

no

mía

mu

nd

ial d

os

an

os

90

. VA crise do Estado de Benestar. Está motivada por

Paro estrutural.

Aumenta o gasto do Esta-do en subsidios de desem-prego.

Fraude fiscal.

Reduce a capacidade re-caudatoria dos Estados.

Avellentamento dapoboación.

Provoca un aumento dogasto en pensións e sa-nidade.

Fiscalidade reducida ásgrandes corporacións.

Coa fin de competir conoutros Estados e ofrecercondicións mellores paraa inversión.

Que provocan

DéficitPúblico

Perda deautonomíados gober-

nos.

A e

co

no

mía

mu

nd

ial d

os

an

os

90

. VI

A economía e o futuro Presenta as seguintes características:

1. A era das infocomunicacións.Que contribúen ao desenvolvemento dos mercadosmundiais; pero esta automatización xera un aumen-to do paro.

Rede Wifi

2. Aumento das desigualdades Norte-Sur.Que están provocadas por:a) Intercambio desigual. b) Bipolarización Interna.

RRI: Relación Real de IntercambioNos países subdesenvolvidos: convivencia entre estruturas econó-micas modernas e tradicionais.

3. Reorganización do sistema laboral.Fomentada pola aparición da “empresa virtual”, queda lugar á automatización da actividade e á reducióndos postos de traballo.

Centro e periferia do sistema mundial. I

Renda Anual Per Cápita Mundial. 2011

Introdución

A hexemonía do sis-tema democrático ca-pitalista está repre-sentada polas tresgrandes potencias

económicas mundiais:EE.UU., Xapón e U.E.

Relacións entrepaíses centraise periféricos.

Periferia

Semiperiferia

Centro- Altos niveis de rendaconsumo e benestar social.

- Elevada capacidade productiva.

- Fortes inversións de capital e desenvolvemento tecnolóxico.

- Especialización en activi- dades e empregos de alta cualificación.

- Limitada capacidade produtiva.

- Baixos niveis de renda e benestar, con grandes contrastes sociais.

- Especialización en actividades e empregos pouco cualificados.

Centro e periferia do sistema mundial. II

Os centros de decisióndo sistema mundial.

As potenciashexemónicas.

EE.UU., Xapón e a U.E.:Concentran máis da metadeda produción industrial mun-

dial.Monopolizan a maior parte dosintercambios comerciais inter-

nacionais.Manteñen enfrontamentos paraexpandir a propia zona de in-

fluencia.Loitan as tres por romper asbarreiras proteccionistas quecada unha establece para de-

fender os seus intereses.

Centro e periferia do sistema mundial. III

A época de Bill Clinton (1992-2000)

Caracterízase por:- Crecemento económico positivo.- Descenso importante do desemprego.- Acentuación das diferenzas de renda entre os sectores ricos e pobres da poboación.- Supremacía militar mundial.- Intervención militar en varios conflitos do mundo como garante da seguridade mundial.

A época de George W. Bush (2001-09)

Caracterízase por: - Loita contra o terrorismo islamista despois do atentado das Torres Xemelgas. - Intervencións militares en Afganistán e Iraq. - Rota a bipolaridade coa antiga URSS, intenta impoñer a hexemonía militar, económica e cultural ao resto do mundo

As potenciashexemónicas: Estados Unidos.As potenciashexemónicas: Estados Unidos.

Centro e periferia do sistema mundial. IV

As potenciashexemónicas: Xapón.As potenciashexemónicas: Xapón.

Na década de 1980

Caracterízase por:- 1ª potencia económica asiática e 2ª Mundial.- Gran desenvolvemento dos sectores electrónico e do automóbil.- Compite cos EE.UU. e a U.E.

Na década dos 90

Caracterízase por:- Sofre varias crises económicas.- Provoca recesións en EE.UU. e a U.E.- EE. UU. e a U.E. aumentan o seu pro- teccionismo ante a competencia ni- pona no sector do automóbil.

Na década do 2000

Caracterízase por:- A mellora das finanzas xera unha me- llora da economía.- Medra o PIB.- Aumenta o consumo interno.- Amplia a súa área comercial no Pací- fico.- Cede o posto de 2ª potencia econó- mica mundial a China.

Centro e periferia do sistema mundial. V

As potenciashexemónicas: A Unión Europea.As potenciashexemónicas: A Unión Europea.

Dende a Acta Única de 1986 a U.E. avan-zou cara a integración económica.

O proceso tivoos seguintes

pasos:1. O Tratado de Maastrich (1992)

- Amplía o Tratado de Roma de 1957. - Pretende:

a) Protagonismo europeo na politica mundial.b) Proxecto de defensa e seguridade común.

- Adopción da moeda única: O EURO.

2. O Tratado de Amsterdam (1997)

- Establécese o calendario da Unión Mone- taria. - Modifícase o Tratado de Maastrich.

3. O Tratado de Niza (2001)

- Reforma institucional da Unión, provoca- da pola ampliación aos países do leste.

4. II Tratado de Roma (2004)

- Fixación dun tratado constitucional que substituía aos tratados anteriores. - O rexeitamento da Constitución en al- gúns países paralizou a súa entrada en vigor ata a actualidade.

Os

pr o

ble

mas

da

tra

ns

ici ó

n e

n E

uro

pa

ori

enta

l. I

Introdución

Coa caída da URSSe a reunificación de

Alemaña a partirde 1989, a maioría

dos países do lesteiniciaron unha tran-sición pacífica cara

a democracia e ocapitalismo.

Outros sufríron pro-cesos violentos.

Pero todos cambia-ron as súas rela-cións coa antiga

URSS.

Coa caída da URSSe a reunificación de

Alemaña a partirde 1989, a maioría

dos países do lesteiniciaron unha tran-sición pacífica cara

a democracia e ocapitalismo.

Outros sufríron pro-cesos violentos.

Pero todos cambia-ron as súas rela-cións coa antiga

URSS.

Mapa das repúblicas ex soviéticas e países satélites dende 1989

Os

pr o

ble

ma

s d

a tr

a nsi

ció

n e

n E

uro

pa

ori

en

tal.

II

A nova Rusia

En 1991 tivo lugar un golpe de estado contrao goberno ruso, que propiciou a desapariciónda URSS e a creación da Comunidade de Esta-dos Independentes (CEI), formada polas anti-gas repúblicas soviéticas. As Repúblicas Bál-ticas independizaronse. A Federación Rusa

converteuse no Estado máis importante da CEI,o seu primeiro presidente democrático foi

Boris Eltsin.A CEI tivo que enfrontarse a importantes con-

flictos interétnicos e independentistas nasRepúblicas Caucásicas.

En 1991 tivo lugar un golpe de estado contrao goberno ruso, que propiciou a desapariciónda URSS e a creación da Comunidade de Esta-dos Independentes (CEI), formada polas anti-gas repúblicas soviéticas. As Repúblicas Bál-ticas independizaronse. A Federación Rusa

converteuse no Estado máis importante da CEI,o seu primeiro presidente democrático foi

Boris Eltsin.A CEI tivo que enfrontarse a importantes con-

flictos interétnicos e independentistas nasRepúblicas Caucásicas.

Repúblicas Bálticas

Repúblicas Caucásicas

Boris Eltsin

Vladimir Putin

Na actualidade, a Federación Rusa priorizaa solución aos problemas económicos in-ternos. En politica exterior aspira a manterun papel relevante baseándose na capaci-

dade de influencia dos seus recursos ener-xéticos en Europa Central e Occidental. Es-ta estratexia está dirixida polo seu presiden-

te: Vladimir Putin.

Na actualidade, a Federación Rusa priorizaa solución aos problemas económicos in-ternos. En politica exterior aspira a manterun papel relevante baseándose na capaci-

dade de influencia dos seus recursos ener-xéticos en Europa Central e Occidental. Es-ta estratexia está dirixida polo seu presiden-

te: Vladimir Putin.

Vías de distribución do gas ruso en Europa

Os

pr o

ble

ma

s d

a tr

a nsi

ció

n e

n E

uro

pa

ori

en

tal.

III

O conflito dos Balcáns

Iugoslavia foi o territorio europeomáis problemático durante a década dos noventa.

A independencia deEslovenia e Croacia

desencadeou un con-flito armado coa Fe-deración Iugoslava.

Máis tarde Bosnia ta-mén decidiu indepen-dizarse; a súa deci-sión produciu a rea-cción radical dos na-cionalistas servios ecroatas, que poñenen práctica a tráxica

limpeza étnica.

A independencia deEslovenia e Croacia

desencadeou un con-flito armado coa Fe-deración Iugoslava.

Máis tarde Bosnia ta-mén decidiu indepen-dizarse; a súa deci-sión produciu a rea-cción radical dos na-cionalistas servios ecroatas, que poñenen práctica a tráxica

limpeza étnica.

Asia OrientalAsia Oriental

Novos Países Industrializados(NPI)

China

Xapón

Durante a década dos 80 os países da costa asiática e Xapón ex-perimentaron un gran desenvolvemento económico, que se freadurante os 90 pola competencia chinesa, que permitía a coloca-

ción no mercado internacional de produtos baratos por mordunha política de baixos salarios.

Actualmente China está a piques de converterse na segundaeconomía mundial.

Pola súa banda, Xapón experimenta un renacemento naciona-lista fronte ás ambicións territoriais chinesas na rexión.

A inestabilidade do mundoárabe.

Está provocada pola extensión do integrismo islámico, motivada polo fracaso daspolíticas socioeconómicas aplicadas durante os anos 60, que esqueceron os va-lores tradicionais islámicos.

Osama Bin Laden, fundador deAl Quaeda; organización terro-rista do radicalismo islámico.

O avance islamista manifestousenos seguintes países:

Alxeria

Inestabilidade política eguerra civil do gobernocontra o islamismo den-

de 1991

A. Bouteflika

Afganistán

Despois da guerra civil, en1996 os talibáns controlano poder e impoñen o radi-calismo islámico. En 2001a intervención dos EE.UU.acaba co goberno islamis-

ta.

H. Karzai

Iraq

Acusado por EE.UU. deposuír armas de destru-ción masiva, Iraq é inva-dido e deposto o seu go-berno láico, o que provo-unha gran inestabilidade

étnica no país.

Sadam Hussein

Palestina

A loita entre israelíes epalestinos recrudeceuseen 2003 coa construcióndun muro de separaciónen Cisjordania. Feito quedeu lugar a unha nova in-

tifada palestina.

Yasir Arafat

América Latinacara o

novo milenio

1. Débeda externa.En 1987 o endebedamento acadou niveismáximos en América Latina, a partir desemomento a situación mellorou.

2. Economía somerxida.A débeda externa condiciona o desenvol-vemento; neste contexto cobra sentidoeste tipo de economía.

3. Tendencia á democratización.Na década dos 90 consolídase a recupera-ción económica e confírmase a democrati-zación dos Estados.

4. Crises.A partir do 2000, Latinoamérica sofre outracrise. A máis significativa foi a atravesadapor Arxentina co chamado “corralito”.

África subsaha-riana cara o

novo milenio.

1. Débeda externa.Motivada polos organismos públicos xur-didos da descolonización.

2. Economía somerxida.Que se sitúa entre o 40 e o 80% do PIB

3. Conflitos armados.Motivados por cuestións étnicas derivadas

da descolonización.

4. Crises alimentarias.Motivadas polo desequilibrio poboación-recursos e as malas colleitas.

Os

gra

nd

es

re

tos

da

po

lític

a. I

Introdución

Entre 1980-90Entre 1980-90

ProdúceseA mundialización dossistemas de gobernodemocráticos:

Adoptados por:a) Estados en vías de de- senvolvemento, nos que rexeran sistemas autori- tarios.b) Antigas democracias po- pulares.

Eleccións en Polonia

Aparecen Novos problemas:

Nun mundo cada vez máisinternacionalizado danseparadoxos:1. Auxe dos nacionalismos.2. Pervivencia dos marcos estatais.

Manifestación independentista en Edim-burgo (Escocia)

Os

gra

nd

es

ret

os

da

po

lític

a. I

I O futuro da democracia

Presenta

Plantexa

VariosProblemas.

a) Perda de interese social pola política.b) Perda de valor das ideoloxías.c) Desprestixio da clase política.d) Riscos de involución autoritaria.e) Na Europa do leste, problemas na transición política.f) Ameaza dos fundamentalismos relixiosos nalgúns pro- cesos de democratización.

Novas formasde participación

Social.

1. Novas asociacións cívicas e grupos de presión: - ONGs. - Asociacións de consumidores. - Grupos ecoloxistas. - Etc.2. Gran protagonismo das TICs. nas novas formas de participación cidadá.

Os

gra

nd

es r

eto

s d

a p

olít

ica

. II I

A superación dos límites das políticas estatais.

Maniféstase endous

Problemas

A mundialización A rexionalización

Obriga á

Coordinación políticainternacional

Coordinación políticainternacional

En temas como

MedioambienteMedioambiente D. HumanosD. Humanos M. migratoriosM. migratorios

Tratados en

Organismos supranacionaisOrganismos supranacionais

Como

ONUONU G 7G 7 U EU E

Representada por

ConflitosConflitos

Que poden ser

ÉtnicosÉtnicos NacionalistasNacionalistas

Presentes en

O CongoO CongoAmérica Latina América Latina

Presentes en

Ex-IugoslaviaEx-Iugoslavia EscociaEscocia

Conflitos asimétricosConflitos asimétricosXera

Ca

ra u

n m

od

elo

de

de

sen

volv

eme n

to a

lte

rna

tivo

. ICrecemento e envellecementoda poboación

Presenta os seguintesaspectos.Presenta os seguintesaspectos.

1º. Diminución do crecemento demográfico na actualidade.

A poboación mantén unha ralentización do crecemento, motivada por unha redución da fecundidade.

2º. Desequilibrio poboación-recursos.

PAÍSES RICOS:

Baixa natalidadeEnvellecemento da poboación

PAÍSES SUBDESENVOLVIDOS:

Baixa produción de bens.Alto crecemento demográfico.

PAÍSES RICOS:

Alta produción de bens.Baixo crecemento demográfico.

3. Diferencias no crecemento vexetativo:

PAÍSES SUBDESENVOLVIDOS:

Alta natalidade.Poboación xoven

Ca

ra u

n m

od

elo

de

de s

en

volv

em

e nto

alt

ern

ati

vo. I

I A urbanización doplanetaA urbanización doplaneta

Zonificación socioeconómica da cidade.

Problemas das cidades.- Transportes e infraestruturas.- Abastecemento.- Contaminación.- Desigualdades sociais.- Elevados prezos da vivenda

Car

a u

n m

od

elo

de

de s

envo

lvem

e nto

alt

ern

a tiv

o.

III A realidade ambientalA realidade ambiental

A presión humana sobre a biosfera foi moi intensa dende mediados do s. XXe provocou unha serie de consecuencias:

1º. Cambio global no ambiente.Manifestado en:- Desertización.- Aumento da temperatura do planeta.- Diminución da capa de ozono.- Chuvia ácida.- Perda de biodiversidade.

2º. Necesidade de coordinación in-ternacional.

Para resolver problemas que superan o marco estatal:

- Cumio da Terra de Rio de Xaneiro de 1992.- Conferencia Mundial sobre o Clima de Kyoto de 1997.

Car

a u

n m

od

elo

de

de

sen

volv

eme n

to a

lte

rna

tivo

. IV O desenvolvemento

sostible.O desenvolvementosostible.

a) Definición:É aquela acción de desenvolvemento que contempla a redu-ción ao mínimo do impacto ambiental.

b) Ten como obxectivo:A mellora das condicións de vida das sociedades máis po-bres.

c) Esixe:- Industria e agricultura sostibles.- Minimizar o impacto ambiental.- Recuperar e reciclar materiais.- Uso das enerxías alternativas.