Un mundo en crise (1973-1990)Un mundo en crise (1973-1990)

Ismael Vide GonzálezIES María Soliño

Cangas do Morrazo (Pontevedra)

A recesión económica

Comeza en 1973, despois dun ciclo de gran expansión nos países occidentais.

1. Localizouse principalmente en EE.UU., Canadá, Europa e Xapón.

Inflación Produción Desemprego

2. Maniféstase no aumento da inflación e do paro e no descenso da produción.

Tigres asiáticos

Países árabes

Mundo Occidental

3. Crea importantes desequilibrios económicos: mentres os países socialistas non conseguen aumentar a pro- dución, os do sueste de Asia acadan un crecemento espectacular e os países árabes prosperan.

A crise do sistema monetario

En 1971, o presidente dos EE.UU.,agobiado polos gastos dos pro-

gramas de desenvolvemento eco-nómico e da guerra de Vietnam, de-cide romper a paridade ouro-dólar.

Paridade ouro-dólar Presidente Richard Nixon

Provoca

1. A extensión global dainflación

2. Reivindicacións sala-riais e asistenciais

3. Establecemento de ti-pos de cambio flotantes

Comportamento do prezo de referencia Arab Light (promedio anual)

1971-1986

Fonte: elaboración propia con datos da web de British Petroleum: http://www.bp.com

0

10

20

30

40

Dólares por barríl

Prezos

Comportamento do prezo de referencia Arab Light (promedio anual)

1971-1986

Fonte: elaboración propia con datos da web de British Petroleum: http://www.bp.com

0

10

20

30

40

Dólares por barríl

Prezos

A crise enerxética

Estivo provocada pola subi-da do prezo do petróleo, que

foi impulsada pola utiliza-ción política do petróleo,

alentada polo coronel libioGadafi en 1973, e por acon-tecementos internacionais,como a caída do xa de Irán

en 1979.

Coronel Gadafi Xa de Persia

Os efectos da recesiónnos países industriali-

zados.

Os efectos da recesiónnos países industriali-

zados.

1. Caída dos investimentos.Debido ás escasas posibilidades de rendi-bilidade e á inseguridade respecto ao fu-

turo.

2. Inflación.Os prezos ao consumo disparáronse nosEstados desenvolvidos e situaron a taxa

de inflación no 10% anual.

3. Reconversión industrial.Os sectores económicos tradicionais, poucocompetitivos, reconvertíronse ou desman-

telaronse.

4. Paro.As subidas dos prezos provocaron tensiónssalariais, polo que moitas empresas pecha-

ron.

5. Reforma do Estado do benestar.Co recorte de ingresos fiscais, o Estadotivo que suprimir servizos sociais.

Que se pretende re-xenerar coa...

A recesión nospaíses socialistas

Tivo característicasespecíficas

- Problemas estruturais derivados do sistema.- Suba do prezo do petróleo.- Importación de tecnoloxía cara.- Abaratamento das súas exportacións.

- Aumento da inflación.

-Déficit da balanza de pagamentos.Que se intenta resol-ver con...

- Exportación de tecnoloxía media a países en desenvolvemento.- Venda de ouro.- Créditos dos países abastecedores.

Todo isto remata porminar o sistema de eco-nomía planificada.

Perestroika

MihailGorbachov

A recesión nos países en vías de desenvolvemento. Presenta tres realidades...

1. Países de recente industrialización (Dragóns asiáticos)

- Experimentan un gran desenvolvemento.- Conquistan o comercio internacional de produtos manufacturados.- Acadan a industrialización dos países avanzados.

2. Países non industrializados

- Localízanse en Asia Occidental, África e América Latina.- Teñen unha renda moi baixa e o PIB estancado.- Azoutados pola fame, pobreza e atraso.- Sofren problemas de débeda con risco de colap- so financeiro.

3. Países produtores de petróleo

- Están en vías de desenvolvemento.- Teñen gran riqueza pero mal repartida social- mente.

A f

in d

a d

inám

ica

de

blo

qu

es. I

A segundaguerra fría

1975Comenzo

dunha novaetapa de ten-sións entrea URSS e

EE.UU

Provocadapor:

1. intervenciónsmilitares en ter-ceiros países:

a) Intervención rusa en Africa e Afganistán:

Muiaidíns con fusilessoviéticos kalashnikov.

b) Interv. americana en Centroamérica:

Guerrilleiros sandinistas.

2. Relanzamentoda carreira dearmamentos:

a) Crise da supremacía americana pola de- rrota en Vietnam:

Nenos vietnamitas fuxindo dunbombardeo.

b) Non ratificación dos acordos SALT II:

Mísil nuclear aerotranspor-table.

A f

in d

a d

inám

ica

de

blo

qu

es. I

I

1980-89

Unha épocacon dúas

caras.

Cara adistensión.(1980-89)

Que sedivide

en:

1ª fase. 1980-88.

- Presidencia de Ronald Reagan nos EE.UU.

Ronal Reagan. (1911-2004)

Pretende a restauración da supremacía americana. Política anticomunista de confrontación. Intervencións en Nicaragua, Angola e Afganistán. Apoio a ditaduras militares: Salvador, Honduras... Posta en práctica da “Guerra das Galaxias”. Reforzamento da defensa nuclear en Europa (Mísi- les Pershing e Cruise)

2ª fase. 1988-89.

- Dificultades de financiamento nos EE.UU. e renacemen- to pacifista en Europa.

Manifestante pacifista. (1989)

Activación do movemento pacifista en Europa que se opón á política de confrontación. Cumio de Moscova: Reagan-Gorvachov deci- abandonar a política de enfrontamento. Iniciase un programa de desarmamento.

A d

esin

teg

raci

ón

do

blo

qu

e so

cial

ista

. I

Contradiciónseconómicas

Burocratización político-social.

Brézhnev como comisario político. (1942)

Desmotivación popular polos fallosdo sistema fronte á opulencia occi-

dental.

Desencanto popular

Vista do Kremlin. Moscova

Producida pola corrupción da clasedirixente (nomenklatura)

Diferencias sociais

Campesiños e obreiros rusos.

Coexistencia de altos funcionariosricos e traballadores con necesi-

dades.

Extrangulamento económico.

Motivado pola c. enerxética dos se-tenta e a carreira armamentista.

Refinería en Rusia.

Desvinc. tecnoloxía-industria.

Debido á burocracia, os avances daInd. militar non se aplican á indus-

tria convencional.

Caza ruso MIG-29K

Nacionalismo interno.

Moitas repúblicas desvincúlanseda planificación centralizada.

Nacionalidades en Rusia

Todas estas circunstanciasprovocaron...

A instauración de réximes demo-cráticos e de libre mercado.

A d

esi

nte

gra

ció

n d

o b

loq

ue

so

cial

ista

. II A Perestroika de

Gorbachov.

Presenta dúasvertentes:

1. Antecedentes:

L. Brézhnev

Re-staliniza a UR.SS.

Y. Andropov K. Chernenko

Cuestiónanse a necesi-dade de reformar o sis-tema comunista.

2. A perestroika:

Mikhail Gorbachov, puxo en práctica a peres-troika e a glasnot en 1985.

- Maniféstase en dous aspectos:

a) Política exterior.Propicia posturas de desarmamento.Cumio de Xenebra (1985): achegamentoá EE.UU.Redución unilateral de armamento.

b) Política interior. - Colle dúas direccións:

1. A perestroika pretende.A reconstrución económica da UR.SS.Recoñecer a liberdade de mercado.Conservar aspectos positivos do socia-lismo.

2. A glasnot pretende:Liberdade de expresión.Estado constitucional e democrático.

A d

esi

nte

gra

ció

n d

o b

loq

ue

so

cial

ista

. III As revolucións democráticas de Europa Oriental:As revolucións democráticas de Europa Oriental:

Tivo un gran prota-gonismo o sindica-Solidariedade e oseu lider L. Wale-sa, apoiado polo

Vaticano e EE.UU.

Revolución polaca Revol. ChecoslovacaEstivo encabezadapolo dramaturgo V.

Havel e rematou coadivisión do Estadoen dúas repúblicas

independentes.L. Walesa V. Havel

Revolución húngaraFoi dirixida polo

Partido Comunis-ta, que aceptou as reformas de-mocráticas V.

Orbán foi o pri-meiro presidente.V. Orbán

Revolución rumana

Coa execuciónde Ceaucescu re-mata a revoluciónmáis violenta dobloque soviéticoBucarest. 1989

Revolución iugoslava

Despois da mortede Tito, Iugosla-desángrase envarias guerras

étnicas e nacio-nalistas.Saraxevo 1992

Revolución albanesa

En 1990 prodú-cense violentasmanifestaciónscontra o réxime,que convoca ele-

ccións xerais.Tirana 1990

Estasrevolucións

foron estimu-ladas por

Gorbachov,garantindo a non-interven-ción soviética.

Revolucións pacíficas.

Revolucións violentas.

O procesodemocrático

alemán.

1º. Comenza en 1989 e maniféstase con: Exilio de cidadáns

Fuxitivos da RDA

Refuxio en embaixadas

Embaixada da RFA en Budapest

2º. Xeneralización das Protestas:

Protestasinternas

Mozos da RDA pedindoreformas políticas.

Dimisión doPresidente

Erich HoneckerPresidente da RDA

3º. Reunificación: Apertura domuro

Apertura de pasaxe nomuro de Berlín en 1989

Eleccións xeraisde 1990

Helmut Kohl pre-sidente da Alema-ña reunificada.

A vía chinesa de reforma do socialismo

Iníciase coa morte de Mao Zedong en 1976.

Cidadáns chineses rendendo homenaxe póstumo a Mao Zedong

Sucédelle Deng Xiaoping, que realiza importantes reformas.

Deng Xiaoping líder de China entre 1978 e 1997

Coca-cola chinesa

Matanza de Tiananmen

a) Económicas (socialismo de mercado): - Abandónase o colectivismo. - Repártese a terra entre os campesiños. - Permítese a entrada de multinacionais. - Forte crecemento económico na década dos 80.

b) Políticas: - Inmobilismo político: falla de medidas democratizadoras. - Revolta da praza de Tiananmen.

O Terceiro Mundo: a loita pola democracia.

Característicascomúns

Inestabilidade provocada pola crise económica e a segunda guerra fría. Guerras civís entre as elites diri-xentes sobre o xeito de organizar os estados despois da descolonización. Foi zona de enfrontamentosentre a URSS e os EE.UU. Para evitar unha confrontación directa, deixaron xogar os seus pións igual

ca na primeira guerra fría.

América Latina

CARACTERÍSTICAS ESPECÍFICAS:

Maioría de réximes militares anticomunis-tas e protexidos por EE.UU.

Asia

CARACTERÍSTICAS ESPECÍFICAS:

Predominan réximes militares, xurdidos de golpes de estado que derrocaron pre-sidentes democráticos. Aparece o funda-mentalismo relixioso nos países árabes.

África

CARACTERÍSTICAS ESPECÍFICAS:

Abondan gobernos ditatoriais de inspira-ción marxista, apoiados pola URSS e Cubae combatidos por EE.UU. Nace o fundamen-

talismo islámico nos países árabes.

As

di f

icu

ltad

es d

a d

em

oc r

aci

a e

n A

mé

ric a

Lat

ina Características xerais:

Durante o s. XX foi área de influencia de EE.UU. Na década de 1970 déronse moitos golpes militares promovidos por Esta-dos Unidos, coa coartada de frear o comunismo na zona.

México: Librouse dos gobernos mili-tares, pero tivo que enfrontarse a

unha forte crise económica provoca-da pola débeda exterior e a unha gue-rrilla campesiña en Oaxaca e Guerre-

ro.

Colombia: Sistema democrático for-temente condicionado pola guerrilladas FARC e polos cárteles do narco-

tráfico.

Perú: Gobernado por militares ata1980, cando o abandoan pola súa in-competencia e pola necesidade deloitar contra a guerrilla de SenderoLuminoso. Dende entón gobernanCivís elixidos democráticamente.

Chile: En 1970 a U.Popular de S. Allen-de gaña as aleccións. En 1973 un golpemilitar organizado por EE.UU. Instauraunha dictadura ferozmente anticomu-

nista.

Nicaragua: En 1979 a Fronte Sandinistainstaura unha dictadura popular, pero aactividade contraguerrilla e a crise eco-nómica obriga a novas eleccións quegaña unha coalición de centrodereita.

Salvador, Guatemala e Panamá:conseguiron democratizarse tar-diamente, pero os seus réximes

son febles e atacados por guerrascivís e guerrillas.

Arxentina: Sofre moitos vaivéns, alter-nándose no poder militares e civís ataa Guerra das Malvinas en 1982. A prtirdesta data sucedense no poder gober-

nos democráticos.

Os réximes políticosen Asia.

Os novos países industrializados(NPI), pobres en materias primase enerxéticas, desenvolvéronsegrazas á estabilidade dos seus

sistemas políticos autoritarios eimitando o modelo laboral xapo-nés de salarios baixos e motiva-

ción e formación laboral.

Réxime comunista(comunismo de mercado)

Réxime democráticodébil

Réxime democráticodébil

Corea

Réxime democráticodébil

Réxime comunista

Réxime democráticodébil

Réxime comunista

Réxime comunista

Réxime militar

Réxime militar

Réxime militar

Sistema democrático

A in

est

abili

da

de

do

mu

nd

o is

lám

ico

IA revolución islámica iraniana de 1979A revolución islámica iraniana de 1979A creación da OPEP e o aumento

substancial dos prezos do petró-leo a partir de 1973 fixeron quea comunidade internacional pres-tase atención ao mundo islámico.

Foto da familia do xa de Irán en 1967.

A revolución de 1979foi o feito que lanzouo islám como forza

ideolóxica, que serviude palanca para derro-car o réxime do xa, co-

rrupto e controladopolos páises occidentais

Disturbios en Irán durante a revolución de 1979

O triunfo da revolu-ción supón a implan-tación dunha repú-blica islámica, queconverte o islam no

centro rector da polí-tica, da economía eda sociedade e ex-

pande o islam comoforza política por O.medio e N. de África.

Aiatolá Khomeini

A in

esta

bili

da

de

do

mu

nd

o is

lám

ico

IIO pobo palestinoO pobo palestino

1. Guerra civil no Líbano.

Nos anos setenta, moitos palestinos refuxianse noLíbano. As súas actividades guerrilleiras desesta-bilizaron a situación interna do país e provocaronunha guerra civil (1975-1980) na que intervirón ou-

tros Estados veciños como Siria e Israel.

1. Guerra civil no Líbano.

Nos anos setenta, moitos palestinos refuxianse noLíbano. As súas actividades guerrilleiras desesta-bilizaron a situación interna do país e provocaronunha guerra civil (1975-1980) na que intervirón ou-

tros Estados veciños como Siria e Israel.

2. A intifada.

En 1987 prodúcese un levantamento popular dospalestinos da franxa de Gaza e Cisxordania, noque rexeitan:

- A presenza do exercito israelí en Palestina.- A inexistencia de dereitos politico-sociais.- A confiscación do 50% das súas terras.

2. A intifada.

En 1987 prodúcese un levantamento popular dospalestinos da franxa de Gaza e Cisxordania, noque rexeitan:

- A presenza do exercito israelí en Palestina.- A inexistencia de dereitos politico-sociais.- A confiscación do 50% das súas terras.

A inconclusa democratización deÁfrica

Paísesdemocráticos

Países en guerra

África sufre un profundo subdesenvolvemento,un elevado crecemento demográfico, racismoen moitos países, deficiencias alimentarias, in-

tolerancia política e guerras étnicas.

Suráfrica é o país máis desenvolvido de África,pero practica o apartheid derivado dun réxime

racista. Ante as presións internacionais, en 1984 aprobouse unha nova Constitución que

derrogaba algunhas leis do apartheid, pero os negros non conseguiron os seus dereitos ata

os anos noventa.

Pintura africana actual