1.1.GAIA. BIDE METABOLIKOAK JFan. Nekea - OCW · 2016. 1. 19. · 8 50 0 10 20 30 40 50 60 70 80 90...

JF eta K FISIOLOGIA (2008-09)

Sara Maldonado Martín Doktorea

1.1. GAIA. Bide metabolikoa JFan eta kirolean. Nekea

JARDUERA FISIKOAREN ETA KIROLARENZIENTZIEN FAKULTATEAFACULTAD DE CIENCIAS

DE LA ACTIVIDAD FISICA Y DEL DEPORTE

BIOENERGETIKABIOENERGETIKA

1.1. GAIA. 1.1. GAIA. BideBide metabolikoakmetabolikoak

Jarduera Jarduera FisikoanFisikoan: : NekeaNekea

PotentziaPotentzia sistemaksistemak vsvs energiaenergia sistemaksistemak

Sistema horien lehenengo funtzioa jarduerafisikorako edo kirolerako potentzia produzitzeada.

Sistema fisiologiko baten ekoizpena produzituahal duen potentzia bezala kuantifikatu beharda, eta ez bakarrik muskulu-lanerako energia-kantitate erabilgarria bezala.

Hawley J., Burke L. Peak Performance. 1998. pp 36






AdenosinAdenosin TrifosfatoaTrifosfatoa

ATPATP

Muskulu-lanerakoEnergia-iturria

Janarietatik hartutakoenergia

Adenosina +Adenosina +P P PP P P

ATP Etengabe berrituegin behar da

Aerobiko

eranAnaerobiko

eran

Mugatua

ATP ATP MolekulaMolekula

Adenosine

Adenosine

Energia

a. Adenosin Trifosfatoa (ATP)

b. ATP-degradazioa:

PP

P

PP P

ATP = ADP + Lan biologikorako energia + P

(ADP = Adenosin Difosfatoa)

Zelula-funtziorako energia






Oxigenorik gabe.

Ez dago egoera egonkorrarik: O2 beharra ATP-erresintesiaren ekarpena baino handiagoa da

– Bide anaerobiko ez-laktikoa:

Erregaiak: fosfagenoak (ATP-Pc).

Ez da azido laktikorik metatzen.

– Bide anaerobiko laktikoa:

Erregaia: glukogenoa.

Etengabeko azido laktikoaren eraketa etametaketa, azidifikazioa sortzen.

ATPATP--renren berriztatzeaberriztatzea

bidebide anaerobikoarenanaerobikoaren bidezbidez

ATPATP--renren berriztatzeaberriztatzea

bidebide aerobikoarenaerobikoaren bidezbidez

Oxidazio-prozesua: beti oxigenoaren

presentziarekin (O(O22)) – fosforilazio oxidatiboa

edol zelulako oxidazioa.

Bihotz-arnasketa sistemak muskulu-

uzkurdurako O2 hornitzen du.

EgoeraEgoera egonkorraegonkorra: kontsumitutako 02kantitatearen eta sintetizatutako ATP-ren

arteko oreka.

Erregaiak: glukogenoa eta lipidoak.






MuskuluMuskulu eskeletikoareneskeletikoaren ATPATP--ekoizpenaekoizpena

HemoglobinarenHemoglobinaren bitartezbitartez odolodol--zelulazelula gorrietangorrietan

birikietatikbirikietatik ekarritakoekarritako oxigenoaoxigenoa mioglobinarenmioglobinaren bitartezbitartez

muskulumuskulu--zeluletanzeluletan metatzenmetatzen da.da.






PotentziaPotentzia sistemaksistemak

0

50

100

150

200

250

300

350

400

0 5 10 25 60 300

600

3600

7200

1080

0

Denbora segunduetan

kJ/m

in

ATP-PC

GLUKOLITIKO

ANAEROBIKOA

GLUKOLITIKO ETA

LIPOLITIKOA

AEROBIKOA

Sistema guztiek energia-jarraikia bezala funzionatzen dute,

baina jarduera fisikoaren intensitatea, iraupenaren,

metatutako substratuen kantitatearen, eta entrenamenduaren

arabera batek nabarmen handiagoa izango du.

0 s 4 s 10 s 1,5 min 3 min +

Indarra – Potentzia:pisu jasotzea, golf swing

Potentzia mantendua: sprints

Potentzia anaerobikoa – Endurance:200-400 m lasterketak, 100 m igeriketa

Erresistentziaaerobikoa:lasterketa 800 m

baino luzeagoa

Berehelakoa/epe laburreko Sistema Aerobikosistema ez-oxidatiboa oxidatiboa






BideBide anaerobikoanaerobiko ezez--laktikoalaktikoa::

FosfagenoFosfageno--sistemasistema

Muskulu-zuntzen barruan metatutako ATP eta Pc erabiltzendu.

Sei segundutara arteko indar eta abiadura-esfortzurako energiaematen du.

Intentsitate handiko eta iraupen motzeko jardueretan.

Muskulu eskeletikoan, ATP-erabilpena potentziaren iturriamoduan, Pc-ren bitartez resintesia du berekin: Pi bat ADP-riematea.

KREATINA-

JFKIFI:

glosategia

ATPATP--beheralakobeheralako resintesiaresintesia PcPc--arenaren bitartezbitartez

Kreatina

P

Kreatina P

Energia

Energia handikolotura

a. Fosfo Kreatina (Pc)

b. Pc = Kreatina + ATP-erresintesirako energia + P

Adenosine P

P

P

c. ADP + energia Pc + P = ATP (ATP inbertsioa = ADP + P + lanerako energia)






BideBide anaerobikoanaerobiko laktikoalaktikoa::

Sistema Sistema glukolitikoglukolitiko anaerobikoaanaerobikoaKHO-en degradazioa oxigenorik gabe: oxigeno-independentea.

Intentsitate handiko esfortzuetan oso azkar aktibatzen da, eta 2 minutura arteko gutxi gorabehera mantentzen da.

Jarduera fisikoa luzatzen den neurrian sistema honen ekarpenagero eta txikiagoa da.

Azido laktikoaren ekoizpenarekin lotzen da, eta bere askapenaodolera (glukoneogenesia edo Cori Zikloa).

BideBide aerobikoaaerobikoa: :

Sistema Sistema glukolitikoglukolitiko etaeta lipolitikolipolitiko aerobikoaaerobikoa

KHO-en eta gantzen degradazioetatik muskulu-

uzkurdurako potenzia ematen dute, beti

oxigenoaren presentziarekin.

– Intensitate handiko 2-3 orduko jarduera fisikoa:

sistema glukolitiko aerobikoa.

– Jarduera fisiko luzeagoak eta intensitate txikiagoa:

sistema lipolitiko aerobikoa.

Jarduera fisikoan zehar gantzen erabilketak,

KHOekin konparatuz, faktore batzuren arabera

aldatzen du:

–– Gaitasun fisikoaren maila.Gaitasun fisikoaren maila.

–– Jarduera fisikoaren intensitate eta iraupena.Jarduera fisikoaren intensitate eta iraupena.

–– Kirolariaren dieta.Kirolariaren dieta.






BerazBeraz, , zerkzerk eragiteneragiten dudu nekeanekea??

PCr-deplekzioa.

Glukogenoaren deplekzioa.

Produktu metabolikoen metaketa: ADP,

H+ metaketa.

Neke neuromuskularra.

� NEKEA: ezintasuna potentzia

edo abiadura zehaztua mantentzeko.

FosfagenoenFosfagenoen deplekzioadeplekzioa

Fosfagenoen deplekzioa

nekearekin erlazionatuta

intentsitate handiko eta iraupen

laburreko ariketan zehar.






ATP AND PCr DURING SPRINTING


Behin Pc erreserbak deplekzionatuta egon, ATP-

kontzentrazioa erortzen da.

Adapted from: Sahlin K. (1986) Metabolic changes

limiting muscle performance. In: B Saltin (Ed)

Biochemistry of Exercise VI. Champaign: Human

Kinetics. p334

0

20

40

60

80

100

120

0 2 4 6 8 10 12 14

Denbora (s)

Ats

eden

aldik

o b

alio

aren

%

ATPPc







Fosfokreatina ATP-refosforilaziorako berehalako iturria da.

– Kreatin Kinasak hain azkar aritzen du, ezen muskulu-ATP-an eragina

gutxi duen, PCr oso deplezionatuta egon arte (muskuluetako erreserbak

baxuak daudenean).

– Erabilpenak berriztapenarekin lotuta egon behar du.

Horrela ez denean nekea gertatzen da.

Beraz, zerk eragiten du nekea?

0

20

40

60

80

100

120

0 2 4 6 8 10 12 14

Denbora (s)

Ats

eden

aldik

o b

alio

aren

%

ATPPc

GlukogenoarenGlukogenoaren deplekzioadeplekzioa

Glukogenoaren

deplekzioa nekearekin

erlazionatzen da iraupen

luzeko ariketa

submaximoan zehar.






GlukogenoarenGlukogenoaren deplekzioadeplekzioaariketanariketan zeharzehar

GlukogenoarenGlukogenoaren deplekzioadeplekzioa zuntzzuntz--motamota ezberdinetanezberdinetan

JFKIFIJFKIFI: GLOSATEGIA: GLOSATEGIA

Zuntz motelak (Mota I, ST)

lehenengoak glukogenoz

deplekzionatzeko. Jarraian

zuntz azkarrak (Mota II, FT).






DeplekzioaDeplekzioa eta eta odolodol--glukosaglukosa

Muskulu-glukosa murrizten denean:

– Gibelak: glukogenolisia.

– Gibelak: glukoneogenesia (bide motelagoa).

Muskulu-glukosarenkontsumo altua

Gibeletik glukosarensorkuntza txikiagoa

Muskulu-glukogenoarendeplekzioa azeleratzen da

NEKEA!!

LaktatoIoia (-)

HidrogenoIoia (+)

AzidoAzido laktikoarenlaktikoaren disoziazioadisoziazioaNekeaNekea eta eta produktuenproduktuen metaketametaketa






Azido laktikoa

LaktatoaIoia (-)

HidrogenoIoia (+)

Entzimenaktibazio-eza

Kaltzioaren lotura hondatuta

MuskuluMuskulu barnekobarneko azidifikazioaazidifikazioapH jaitsiera(6,6-6,4)

NekeaNekea eta eta produktuenproduktuen metaketametaketa

↓ Ca2+-arekiko troponinaren kidetasuna.↓ ATP-hidrolisiaren proportzioa.↓ aktina-miosina konplexuak egindakotentsioa.

↓ Glukolisiaren eta glukogenolisiarenproportzioa: entzimen inhibizioa.

Beraz, zerk eragiten du nekea?

H+-metaketa muskuluan:






MuskuluMuskulu eskeletikoareneskeletikoaren uzkurdurauzkurdura

NekeNeke neuroneuro--muskularramuskularra::

Nerbio-transmisioa

Nerbio-sistema zentrala

KokapenaKokapena eta eta nekeneke muskularramuskularra eragiteneragiten dutenduten kausakausaposibleakposibleak






ErrendimenduarenErrendimenduaren mugakmugak: : potentziapotentzia agortzenagortzen deneandenean

0

2

4

6

8

10

12

10 20 100 1000 10000 100000 1000000

Iraupena (segunduak)

Abia

du

ra (

m/s

)

50 m

200 m

10.000 m

42 km

500 km

•Muskuluek energia-eskaeraren eta ATP eran energia-horniduraren arteko erlazioa.

• Intentsitate handiko jarduera motzak = eskaera oso handia (ATP eta PCr).

• 30’’-30’: laktatoaren ekoizpenaren eta odolean laktatoaren ezabapenaren arteko

erlazioa.

•30’ baino gehiago: muskuluen azidifikazioa = abiaduraren gutxitzea (glukolitiko

aerobikoa).

• >2 ordu: muskuluen erreserben deplekzioa = glukogenoa.

• Ultra-erresistentzia probetan > 5ordu: glukogenoaren deplekzioa eta lipidoen

erabilketa (erritmoaren jaitsiera).

PotentziaPotentzia--sistemensistemen ekarpenaekarpena

6.3

49.6

44.1

6050

35

4050

65

92

50

8

50

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

6 s 30 s 60 s 120 s Ordu

1

4 ordu

EK

AR

PE

NA

RE

N % Lipolit.Aerob.

Gluk.Aerob.

Gluk.Anaer.

Pc

ATP

� Bide metaboliko aerobikoaren ekarpena oso garrantzitsua

da!

� Distantzia luzatzen den neurrian, eta ariketaren

intentsitatea jaisten den neurrian, metabolismo aerobikoaren

ekarpena handitzen da.






Energy system contribution during 200- to 1500-m running in highly

trained athletesM.RM.R. Spencer, . Spencer, P.BP.B. . GastinGastin.. Med.Sci.SportsMed.Sci.Sports ExercExerc. 33: 157. 33: 157--162, 2001162, 2001

Maila Maila handikohandiko korrikalariengankorrikalariengan energiaenergia--sistemensistemen ekarpenaekarpena 200 200

metrotikmetrotik 1500 1500 metroetarametroetara doazendoazen lasterketetanlasterketetan zeharzehar

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

200m 400m 800m 1500m

% ANAEROBIKOA% AEROBIKOA

0

20

40

60

80

100

0 30 60 90 120

150

180

Denbora (s)

Sis

tem

en e

karp

ena

(%)

%AEROB%ANAEROB

� Sistema aerobikoaren

ekarpena:

�200m = 29%

�400m = 43%

�800m = 66%

�1500m = 84%

� Bidegurutzea: 15-30s inguru.

� Distantzia hauetan sistema

aerobikoaren ekarpen erlatiboa

pentsatzen zen baino askoz

handiagoa da (200-1500m).

� Oso ekarpen aerobiko handia

1500 metroko proban.

ZerZer gertatzengertatzen da da taldekotaldekokirolekinkirolekin??

Kirol hauetako jokalariek partida osoaren eskaerak

jasan behar dituzte:

– Partidaren denbora.

– Intentsitate handiko jarduerak: jauziak,

ostikadak, jaurtiketak, sprintak.

– Errekuperazio gutxi.

Sistema aerobiko eta anaerobikoaren menpe daude.

Muskulu-barnekoak

Muskulu-kanpokoak

Muskulu-barnekoakErregai nagusia

Glukolitiko aerobikoa

Lipolitiko aerobikoa

ATP-Pc

Glukolitiko anaerobikoa

Glukolitiko aerobikoa

Potentzia-sistema

ERRESISTENTZIAKO

PROBATALDEKO KIROLA






ATPATP--ekoizpenaekoizpena muskulu muskulu eskeletikoaneskeletikoan

ATP

ADP

KREATINA

FOSFO KREATINA

LAKTATOA

GLUKOSA

Muskulu-

uzkurdura

GLUKOSA

GANTZ-

AZIDOAK

H2O + CO

2

O2

1 2

3

1. Anaerobiko ez-laktikoa.

2. Anaerobiko laktikoa.

3. Aerobikoa.

1.1.GAIA. BIDE METABOLIKOAK JFan. Nekea - OCW · 2016. 1. 19. · 8 50 0 10 20 30 40 50 60 70 80 90...

Documents

Transcript of 1.1.GAIA. BIDE METABOLIKOAK JFan. Nekea - OCW · 2016. 1. 19. · 8 50 0 10 20 30 40 50 60 70 80 90...