10. PROGRAMACIÓN DE GALEGO - · PDF file2.4.3. DISTRIBUCIÓN ... Estatuto de...

1

10. PROGRAMACIÓN DE GALEGO

Programación didáctica 2016-2017 - Área de galego

168

PROGRAMACIÓN DE LINGUA GALEGA

1. INTRODUCIÓN ............................................................................................................................................................................... 169

1.1. O GALEGO NOS PLANS DE ESTUDO DO IE CAÑADA BLANCH......................................................................................... 169

1.2. OBXECTIVOS XERAIS DA ÁREA ........................................................................................................................................... 171

2. EDUCACIÓN SECUNDARIA OBRIGATORIA ................................................................................................................................. 172

2.1. MARCO XERAL ....................................................................................................................................................................... 172

2.1.1. OBXECTIVOS XERAIS PARA A EDUCACIÓN SECUNDARIA ........................................................................................ 172

2.1.2. CONTRIBUCIÓN DA ÁREA AO DESENVOLVEMENTO DAS COMPETENCIAS CLAVE ............................................... 173

2.1.3. METODOLOXÍA ................................................................................................................................................................ 179

2.1.4. MATERIAIS E RECURSOS DIDÁCTICOS ....................................................................................................................... 181

2.1.5. TEMPORALIZACIÓN ........................................................................................................................................................ 182

2.1.6. AVALIACIÓN ..................................................................................................................................................................... 182

2.1.7. ATENCIÓN Á DIVERSIDADE ........................................................................................................................................... 184

2.1.8. ACTIVIDADES COMPLEMENTARIAS E EXTRAESCOLARES ....................................................................................... 184

2.2. UNHA PROGRAMACIÓN POR CICLOS ................................................................................................................................. 185

2.3. PROGRAMACIÓN DO 1º CICLO DA ESO .............................................................................................................................. 185

2.3.1. OBXECTIVOS XERAIS .................................................................................................................................................... 185

2.3.2. CRITERIOS DE AVALIACIÓN, ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE E COMPETENCIAS CLAVE .................................. 186

2.3.3. DISTRIBUCIÓN TEMPORAL ........................................................................................................................................... 193

2.3.4. PERFIL COMPETENCIAL ................................................................................................................................................ 194

2.4. PROGRAMACIÓN DO 2º CICLO DA ESO .............................................................................................................................. 195

2.4.1. OBXECTIVOS XERAIS .................................................................................................................................................... 195

2.4.2. CRITERIOS DE AVALIACIÓN, ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE E COMPETENCIAS CLAVE .................................. 196

2.4.3. DISTRIBUCIÓN TEMPORAL ........................................................................................................................................... 203

2.4.4. PERFIL COMPETENCIAL ................................................................................................................................................ 204

3. EDUCACIÓN PRIMARIA ................................................................................................................................................................. 205

3.1. OBXECTIVOS XERAIS PARA A EDUCACIÓN PRIMARIA ..................................................................................................... 205

3.2. METODOLOXÍA ....................................................................................................................................................................... 205

4. COROLARIO ................................................................................................................................................................................... 205

5. PROGRAMACIÓN DE ACTIVIDADES COMPLEMENTARIAS Y EXTRAESCOLARES DEL ÁREA DE GALLEGO ...................... 207

Programación de Lingua Galega

169

1. INTRODUCIÓN

1.1. O GALEGO NOS PLANS DE ESTUDO DO IE CAÑADA BLANCH

O IE Cañada Blanch de Londres vén impartindo regularmente desde o ano 1992 o ensino de lingua, literatura e

cultura galegas amparándose no convenio asinado o 8 de maio de 1991 (BOE núm. 139, de 11 de xuño de

1991) entre a Consellería de Educación e Ordenación Universitaria da Xunta de Galicia e o Ministerio de

Educación y Ciencia. Este convenio ten como finalidade a introdución dos estudos de lingua galega en centros

españois no estranxeiro e foi actualizado na Resolución de 14 de outubro de 1999, publicada no BOE núm.

268, de 9 de novembro de 1999.

No apartado segundo do convenio do 8 de maio de 1991 exponse que os poderes públicos da Comunidade

Autónoma de Galicia se encontran obrigados a facer uso dos recursos que lles confiren a Constitución e o

Estatuto de Autonomía para proporcionaren aos emigrantes galegos servizos culturais e lingüísticos na lingua

galega (Lei 3/1983, de 15 de xuño, de normalización lingüística, artigo 21.1º; Lei 4/1983, de 15 de xuño, de

Recoñecemento da Galeguidade, artigos 7.2º e 11); entre eles encóntrase o de facilitar aos escolares dos

centros españois no estranxeiro, que o desexaren, o estudo da lingua galega dentro dos plans ordinarios de

estudo e mediante a adecuada fórmula de cooperación coa Administración do Estado, á que lle corresponde a

titularidade destes centros.

Tamén se expón no apartado terceiro do citado convenio que para promover o coñecemento, uso e estudo do

galego entre emigrantes e atender os dereitos que en materia lingüística os asisten e de modo especial aos

que teñan a intención de retornar a Galicia (Constitución, artigo 42) cómpre incorporar aos plans de estudo que

se seguen nos centros españois no estranxeiro os estudos de lingua galega nos mesmos termos e cos

mesmos efectos académicos que os correspondentes cursados nos centros docentes dependentes da

Administración autonómica galega, de conformidade coas normas estatais e autonómicas galegas.

Levando en conta os citados convenios, as características da contorna escolar e as necesidades educativas

dos estudantes, a presenza da materia de lingua, literatura e cultura galegas nos plans de estudo do IE

Cañada Blanch xustifícase do seguinte xeito:

• O ensino da lingua galega no IE Cañada Blanch está presente como resposta á demanda educativa dos

estudantes e dos seus pais e nais. Na actualidade arredor do 20% do alumnado matriculado no centro é

de orixe galega. Na súa maior parte procede de familias emigrantes residentes en Londres e pertencen á

segunda ou terceira xeración de galegos instalados nesta cidade. É, xa que logo, importante manter os

lazos que fortalezan a súa identidade histórico-cultural porque, conservando a cultura e lingua de orixe,

adáptanse mellor á sociedade que os recibe producíndose a verdadeira integración. E precisamente, unha

das prioridades do Proxecto Educativo do centro é “atender adecuadamente a la diversidad lingüística del

alumnado”. Desta afirmación despréndese que o alumnado ten afortunadamente o dereito de escoller a

opción de galego: e tamén se colixe que o galego contribúe a acadar outras metas recollidas no Proxecto

educativo que é a de formar individuos plurilingües e pluriculturais, non só competentes en español e

inglés senón tamén capacitalos para a comunicación en francés e, opcionalmente, en galego.

• Presenza dun crecente número de alumnos e alumnas procedentes de Galicia que escollen o instituto

español de Londres para cursar un ano académico ben en BAC ou ESO. A formación na materia de Lingua

galega e literatura garántelles a continuidade, progresión e coherencia da aprendizaxe recibida no sistema

educativo galego, podendo validar os seus estudos polos correspondentes Celgas.

• A variedade de orixes e procedencia dos alumnos e alumnas neste centro fai que as súas necesidades

educativas sexan bastante dispares. É neste ambiente multicultural e multilingüe, que caracteriza o IE

Cañada Blanch, onde o alumnado que non é galego opta tamén por escoller esta materia: para aprender

outra lingua máis de cultura que forma parte da comisión europea e atinxir o plurilingüísmo, é dicir,

desenvolver “unha competencia comunicativa á que contribúen todos os coñecementos e as experiencias


170

lingüísticas e na que as linguas se relacionan entre si e interactúan”, tal e como se cita na páxina 31 do

Marco europeo común de referencia para as linguas: aprendizaxe, ensino, avaliación (2005), Xunta

de Galicia, Consellería de Educación e Ordenación Universitaria, Dirección Xeral de Política Lingüística. E

como vimos arriba, isto aparece recollido no PEC.

• Se o Consello de Europa persegue a promoción do plurilingüísmo e pluriculturalismo, a lingua galega ten

que formar parte desa integración europea debendo ofertar aos alumnos e alumnas do IE Cañada Blanch

a posibilidade de se presentaren aos exames de ALTE (Association of Language Testers in Europe)

preparándoos “para os desafíos dunha mobilidade internacional e unha cooperación máis intensa, non só

na educación, a cultura e a ciencia, senón tamén no mercado e na industria.”, e propiciando “o

entendemento, a tolerancia e o respecto recíprocos das identidades e da diversidade cultural por medio

dunha comunicación internacional máis eficaz.”, e satisfacendo “ as necesidades dunha Europa multilingüe

e multicultural desenvolvendo mellor a capacidade dos europeos para comunicarse entre eles alén das

fronteiras lingüísticas e culturais. Iso require que se fomente o esforzo constante ao longo de toda a vida,

que este esforzo teña unha base organizada e que as autoridades competentes financien todos os niveis

educativos.” (Marco europeo común de referencia, op. Cit., páx. 30).

Atendendo a estas características específicas do IE Cañada Blanch que se define como un centro integrado

onde se cursan os estudos que en España corresponden aos colexios de educación primaria e institutos de

educación secundaria, a materia de Lingua galega e literatura ofértase como unha materia optativa en

todos os cursos desde 1º de primaria ata 1º de bacharelato (opción letras dende 2012-13), agás, desde o

curso 2008-09 en 4º ESO e dende o 2012-13 de 2ºBach. Segundo a Resolución de 3 de agosto de 2007, de la

Secretaria General de Educación, por la que se organiza la oferta de materias optativas en la educación

secundaria obligatoria (BOE núm. 202, do 23 agosto 2007) en 4º curso trócanse as materias optativas por 1

hora semanal de “Trabajo monográfico”. A responsable, naquel momento da área de Lingua galega e literatura

deste instituto presentou unha proposta para que os alumnos de 4º eso puidesen realizar un traballo

monográfico nesta lingua. Tal proposta foi aprobada nunha reunión de etapa celebrada o 5 de febreiro de 2008

con 13 votos a favor, 8 en contra e 3 abstencións. O equipo directivo non a tivo en consideración. Neste curso

2016-17, coa implantación da LOMCE en 4º ESO vólvese ofertar coma optativa a materia de galego en todos

os cursos da ESO.

A carga horaria da área de Lingua galega e literatura fica do seguinte xeito:

• En Primaria: 1 hora semanal para cada un dos dous grupos. Un dos grupos está constituído por alumnos

de 1º, 2º e 3º de Primaria; e o outro por alumnos de 4º, 5º e 6º de Primaria. Desde o curso académico

2006-2007 ofértase como como unha actividade extraescolar unha vez finalizadas as clase, de 15:30 a

16:25.

• Na ESO: 2 horas semanas para 1º, 2º, 3º e 4º ESO, con alumnado con habilidades lingüísticas dispares.

É unha carga horaria diferente aos plans de estudo en Galicia porque con respecto ao currículo do ensino

no estranxeiro, o artigo 10 do R.D. 1027/1993 establece:

Los centros docentes impartirán sus enseñanzas conforme al sistema educativo español. No obstante,

dichas enseñanzas podrán adaptarse al sistema educativo del país donde radique cada centro, con el

doble objetivo de asegurar una educación intercultural y de garantizar la validez de los estudios en el

sistema educativo español y en el país correspondiente.

No tocante ao alumnado que escolle como optativa a materia, hai que sinalar que a maioría xa non é

descendente de emigrantes galegos. Os descendentes de galegos empregan o galego como vehículo de

comunicación familiar e o inglés e o castelán como linguas de comunicación formal usadas no instituto e fóra

del. Son alumnos e alumnas trilingües que non acostuman ter problemas para se expresaren oralmente en

galego pero que con frecuencia presentan interferencias lingüísticas e dificultades á hora de usar o galego na

súa norma culta. A súa relación coa lingua galega é unha relación afectiva e de carácter informal polo que o

estudo do galego como lingua de cultura para acadar o suficiente dominio no seu nivel formal, prestixiado e


171

culto, faise necesario para equiparar as tres linguas. O ideal sería que estas tres áreas lingüísticas buscasen o

desenvolvemento e a mellora da capacidade de comprensión e expresión establecendo unha coordinación

interdepartamental.

No presente curso académico os grupos son moi heteroxéneos pois os alumnos e alumnas que escolleron esta

optativa son de dous niveis académicos distintos e teñen un dominio da lingua moi diferente pois hainos que a

levan estudando dende primaria mentres que para outros é unha lingua nova.

As razóns polas que poden escoller a materia son varias. Entre elas as que hai que destacar as seguintes:

• Desexo de retornar a Galicia, vinculado ao desexo de non perder a lingua e a incorporarse aos plans de

estudos da Comunidade Autonómica; neste sentido, o estudo de Galego no Cañada Blanch supón unha

integración máis doada.

• Sentimento de galeguidade que leva a que o estudante se interese por coñecer e aprender todo o que se

relacione coa cultura e lingua galega .

• A importancia que este centro educativo concede ao estudo das linguas. Deste xeito a aprendizaxe do

galego como cuarta lingua está acorde co Proxecto Educativo do centro que prima os aspectos

plurilingües. Cómpre destacar o Proxecto Bilingüe vixente desde o curso 1992-93 baseado en dous

criterios fundamentais: un de tipo cualitativo, integrando diversos contidos da cultura británica no currículo

español, e outro de tipo cuantitativo, establecendo unha distribución das ensinanzas en español e inglés

de acordo cunhas determinadas porcentaxes. Alén disto, desde o curso 2006-2007 implántase o francés

como terceira lingua obrigatoria en ESO e BAC.

• A importancia dada polas familias que viven nesta cidade tan multicultural ao achegamento a outras

linguas e culturas.

• O interese polo proxecto Galego en Londres, que ten unha ampla compoñente cultural e tecnolóxica.

• Como alternativa a outras materias optativas.

1.2. OBXECTIVOS XERAIS DA ÁREA

a) A adquisición das competencias básicas (social e cidadá, tratamento da información dixital, cultural e

artística, aprender a aprender, autonomía persoal, matemática) e, en especial, a competencia lingüística con

especial fincapé nas destrezas receptoras sobre as produtoras.

b) Comprender textos literarios utilizando os coñecementos sobre as convencións de cada xénero, os temas

e motivos da tradición literaria e os recursos estilísticos. Coñecer algúns referentes básicos do noso

patrimonio literario.

c) Comprender as circunstancias que condicionaron a historia social da lingua galega, afirmándoa como

propia de Galicia e mais as que hoxe condicionan o seu uso, de xeito que se estea en disposición de superar

as que supoñen obstáculos para a súa utilización en calquera contexto.

d) Construír contextos de uso da súa lingua que a prestixien e así facelos sentir orgullosos e orgullosas de

posuír unha lingua e toda unha cultura diferente e comprender que a multiculturalidade e o multilingüismo é

un valor non un prexuízo.

e) Ler para formarse, informarse e divertirse. Coñecer a nosa literatura.

f) Utilizar as tecnoloxías da información e da comunicación como ferramenta de ensino e aprendizaxe e como

instrumento de integración e prestixización da lingua.

g) Acadar un nivel Celga 2 polo que lle serán validados os anos de estudos da ESO.


172

2. EDUCACIÓN SECUNDARIA OBRIGATORIA

2.1. MARCO XERAL

A presente programación refírese á actividade docente para o curso 2016/2017 e está elaborada no marco da

LOMCE e do Decreto 86/2015, do 25 de xuño, polo que se establece o currículo da educación secundaria

obrigatoria e do bacharelato na Comunidade Autónoma de Galicia. Así e todo, polas características particulares

deste centro, o punto de partida lingüístico e a carga horaria de cada nivel, os contidos e obxectivos non son

equiparables aos dos centros galegos e o que hai nesta programación é unha adaptación á realidade do IE

Cañada Blanch.

2.1.1. OBXECTIVOS XERAIS PARA A EDUCACIÓN SECUNDARIA

A aprendizaxe de lingua galega e literatura na ESO está orientada a un triplo obxectivo: o progreso do

alumnado no dominio das destrezas instrumentais (escoitar, falar, ler e escribir) e dos coñecementos teóricos

xa adquiridos na educación primaria; o coñecemento histórico e a comprensión crítica da evolución da

realidade actual da lingua; e o coñecemento da literatura galega (etapas, autores e obras), como manifestación

dunha cultura diferenciada e como referente para as súas producións propias. Ademais, o alumnado deberá

adquirir uns coñecementos e destrezas básicas que lle permitan adquirir unha cultura xeral, é dicir, os alumnos

e alumnas deben identificarse como axentes activos e recoñecer que das súas actuacións e coñecementos

dependerá o desenvolvemento da súa cultura. Todo isto coa finalidade de que o alumnado desenvolva ao longo

de toda a etapa a súa competencia comunicativa, xa que a lingua é unha das ferramentas fundamentais que

vai utilizar para relacionarse na sociedade, adquirir novos coñecementos, analizar criticamente a información,

xerar e difundir ideas ou opinións e expresar a súa afectividade.

Os grandes bloques nos que se organiza o estudo da lingua galega na ESO son os seguintes:

• Bloque 1 e 2, que atenden ao relativo á comunicación. Enténdese que o prioritario é o desenvolvemento

das destrezas comunicativas activas e pasivas orais e escritas, é dicir, do que comunmente chamamos

falar, escribir, comprender e ler. O coñecemento lingüistico formal débese poñer ao servizo da mellora

das habilidades comunicativas e a unidade lingüística fundamental terá que ser o discurso e as

propiedades textuais. Ademais, cómpre ter en conta que, ao igual ca en cursos anteriores, a área de

lingua galega, dada a súa condición singular, dedícase con maior profundidade a uns aspectos da

programación ca a outros. Os contidos de reflexión gramatical (moitos deles coincidentes ademais con

outras linguas con maior carga horaria) trabállanse menos nas aulas de galego para privilexiar outros

aspectos da programación que teñen máis que ver coa competencia comunicativa (orientados a acadar

un nivel Celga 2 –ou B1- ao final da ESO) e cos contidos socioculturais, artísticos ou históricos.

• Bloque 3, de Lingua e sociedade, onde do que se trata é de facer unha reflexión sobre a lingua como

transmisora de significados culturais, e de que se valorice a realidade plurilingüe e superen os prexuízos

que bloquean o uso do galego en determinados contextos levando a lingua a un proceso de

minorización.

• Bloque 4, de Educación literaria, que debe ser abordado desde diferentes perspectivas: dimensión

estética, fonte de pracer, enriquecemento persoal, manifestación dunha cultura diferenciada e fomento

dun espírito crítico.

• Bloque 5, de Educación tecnolóxica, onde o que se trata é de utilizar os recursos TIC e da web 2.0

tanto para levar a cabo proxectos lingüísticos, culturais e artísticos como para divulgalos, e tamén de

maneira prioritaria como medio de establecemento de vínculos sociais coa comunidade galegofalante, o

que nos permite ampliar os nosos contextos de uso real da lingua.


173

Así e todo, convén salientar cales son algúns dos obxectivos fundamentais:

• Comprender discursos orais, escritos e audiovisuais recoñecendo as súas diferentes finalidades e

situacións de comunicación en que se producen.

• Expresarse oralmente e por escrito con coherencia e corrección, de acordo coas diferentes situacións

comunicativas.

• Coñecer e respectar a realidade plurilingüe do Estado español superando estereotipos sociolingüísticos

así como outros que supoñan xuízos de valor e prexuízos clasistas, sexistas, racistas, etc.

• Recoñecer e analizar os elementos característicos dos medios de comunicación, co fin de ampliar as

destrezas discursivas e desenvolver actitudes críticas ante as súas mensaxes.

• Desfrutar autonomamente da lectura e da escritura como forma de comunicación, de enriquecemento

cultural e de pracer persoal.

• Contextualizar e situar cronoloxicamente conceptos fundamentais na historia, na literatura, en fin, na

cultura de Galicia.

• Coñecer os trazos esenciais da cultura galega e identificar os aspectos orixinais e mais as súas

contribucións á cultura universal para chegar a ser un mediador intercultural. Valorar a diversidade do

patrimonio cultural galego.

• Aproximarse ao coñecemento do patrimonio literario galego e valoralo como xeito de simbolizar a

experiencia dos homes e das mulleres, de xeito individual e colectivo nos seus diferentes contextos

históricos.

2.1.2. CONTRIBUCIÓN DA ÁREA AO DESENVOLVEMENTO DAS COMPETENCIAS CLAVE

a) Descrición do modelo competencial

Na descrición do modelo competencial inclúese o marco de descritores competenciais, no que aparecen os

contidos reconfigurados desde un enfoque de aplicación que facilita o adestramento das competencias;

recordemos que estas non se estudan, nin se ensinan: adéstranse. Para iso, é necesaria a xeración de tarefas

de aprendizaxe que lle permita ao alumnado a aplicación do coñecemento mediante metodoloxías de aula

activas.

Abordar cada competencia de xeito global en cada unidade didáctica é imposible; debido a iso, cada unha

destas divídese en indicadores de seguimento (entre tres e seis por competencia), grandes piares que

permiten describila dun xeito máis preciso; dado que o carácter destes é aínda moi xeral, o axuste do nivel de

concreción esixe que os devanditos indicadores sexan, á súa vez, divididos no que se denominan descritores

da competencia, que serán os que «describan» o alumnado competente. Por cada indicador de seguimento

atoparemos entre tres e seis descritores, redactados en infinitivo.

Respectando o tratamento específico nalgunhas áreas, os elementos transversais, tales como a comprensión

lectora, a expresión oral e escrita, a comunicación audiovisual, as tecnoloxías da información e a

comunicación, o emprendemento e a educación cívica e constitucional, traballaranse desde todas as áreas,

tamén desde a de galego, posibilitando e fomentando que o proceso de ensino-aprendizaxe do alumnado sexa

o máis completo posible.

Por outra parte, o desenvolvemento e a aprendizaxe dos valores axudará a que os nosos alumnos e alumnas

aprendan a desenvolverse nunha sociedade ben consolidada na que todos poidamos vivir, e en cuxa

construción colaboren.

A diversidade dos nosos alumnos e alumnas, cos seus estilos de aprendizaxe diferentes, hanos de conducir a

traballar desde as diferentes potencialidades de cada un deles, apoiándonos sempre nas súas fortalezas

para poder dar resposta ás súas necesidades.


174

Neste sentido, unha programación da materia como a contemplada nesta programación adáptase

perfectamente ao desenvolvemento das competencias claves, ao estimular os alumnos con todo tipo de

saberes proporcionados polos convidados expertos en diferentes áreas do coñecemento e esixirlles aos

alumnos a realización de tarefas.

b) As competencias na área de Galego

Na área de Galego incidiremos no adestramento de todas as competencias de maneira sistemática, facendo

fincapé nos descritores máis afíns á área.

Competencia matemática e competencias básicas en ciencia e tecnoloxía (CMCT)

Desde a área de Galego desenvólvense de forma xeral varios aspectos desta competencia, xa que as análises

das estruturas morfolóxicas, sintácticas e textuais supoñen un adestramento do razoamento lóxico, a súa

sistematización, a aplicación dun método rigoroso. Por outro lado, a variedade tipolóxica e temática dos textos

pon en contacto a área coa relación do ser humano coa realidade, o mundo científico e o contorno ambiental.

Así, entre todos os descritores destacamos os seguintes:

• Aplicar métodos científicos rigorosos para mellorar a comprensión da realidade circundante.

• Aplicar estratexias de resolución de problemas a situacións da vida cotiá.

• Tomar conciencia dos cambios producidos polo ser humano no contorno natural e as repercusións para a

vida futura.

Comunicación lingüística (CCL)

A competencia en comunicación lingüística adéstrase de maneira explícita no propio ámbito curricular; por

tanto, poderiamos incluír calquera dos descritores desta competencia. Porén, e dado que se explicitan nas

unidades segundo a relevancia que teñen en cada unha delas, resáltanse aquí aqueles que favorecen a súa

transversalidade.

Destacamos, pois, os descritores seguintes:

• Comprender o sentido dos textos escritos e orais.

• Manter unha actitude favorable cara á lectura.

• Expresarse oralmente con corrección, adecuación e coherencia.

• Respectar as normas de comunicación en calquera contexto: quenda de palabra, escoita atenta ao

interlocutor…

• Manexar elementos de comunicación non verbal, ou en diferentes rexistros nas diversas situacións

comunicativas.

Competencia dixital (CD)

A área de Galego debe contribuír ao adestramento da competencia dixital, tan relevante e necesaria no

contexto actual. O uso das novas tecnoloxías supón un novo modo de comunicación cuxo ámbito haberá que

adestrar de maneira sistemática. A produción de procesos comunicativos eficaces nos que se empregan os

contidos propios da materia é un piar esencial para o desenvolvemento da competencia dixital nos alumnos e

alumnas.

Para iso, nesta área, traballaremos os seguintes descritores da competencia:

• Empregar distintas fontes para a busca de información.

• Seleccionar o uso das distintas fontes segundo a súa fiabilidade.

• Elaborar información propia derivada da información obtida a través de medios tecnolóxicos.


175

• Comprender as mensaxes que veñen dos medios de comunicación.

• Utilizar as distintas canles de comunicación audiovisual para transmitir informacións diversas.

• Manexar ferramentas dixitais para a construción de coñecemento.

• Aplicar criterios éticos no uso das tecnoloxías.

Conciencia e expresións culturais (CCEC)

A expresión lingüística e o coñecemento cultural que se adquire a través da literatura facilitan desde a área o

desenvolvemento desta competencia. A verbalización de emocións e sentimentos sobre as manifestacións

literarias ou artísticas, as creacións propias, o coñecemento do acervo literario... fan desta área un cauce

perfecto para adestrar a competencia.

Traballamos, por tanto, os seguintes descritores:

• Mostrar respecto cara ao patrimonio cultural mundial nas súas distintas vertentes e cara ás persoas que

contribuíron ao seu desenvolvemento.

• Valorar a interculturalidade como unha fonte de riqueza persoal e cultural.

• Expresar sentimentos e emocións desde códigos artísticos.

• Apreciar a beleza das expresións artísticas e das manifestacións de creatividade e gusto pola estética no

ámbito cotián.

• Elaborar traballos e presentacións con sentido estético.

Competencias sociais e cívicas (CSC)

Traballar con outros, descubrir as diferenzas e establecer normas para a convivencia favorece o

desenvolvemento das competencias sociais e cívicas. Na nosa área pódese adestrar esta competencia, desde

o uso da lingua para chegar a consensos, establecer e cumprir regras de funcionamento ata o seguimento das

normas de comunicación. Por outra parte, a contextualización da comunicación lingüística e literaria propias da

área e a importancia da crítica textual fan fundamental o traballo desta competencia.

Para iso, adestraremos os seguintes descritores:

• Coñecer as actividades humanas, adquirir unha idea da realidade histórica a partir de distintas fontes e

identificar as implicacións que ten vivir nun Estado social e democrático de dereito.

• Desenvolver capacidade de diálogo cos demais en situacións de convivencia e traballo e para a

resolución de conflitos.

• Mostrar dispoñibilidade para a intervención activa en ámbitos de participación establecidos.

• Recoñecer riqueza na diversidade de opinións e ideas.

• Aprender a comportarse desde o coñecemento dos distintos valores.

Sentido de iniciativa e espírito emprendedor (CSIEE)

O adestramento do sentido de iniciativa e espírito emprendedor é de vital importancia en calquera contexto

educativo porque favorece a autonomía dos alumnos e o desenvolvemento de habilidades persoais para

emprender accións innovadoras en contextos académicos que logo se poderán extrapolar a situacións vitais.

No propio estudo da materia, os alumnos e as alumnas deben recoñecer os seus recursos e adquirir hábitos

que lles permitan superar dificultades no traballo e na consecución de metas establecidas.

Os descritores que priorizaremos son:

• Optimizar os recursos persoais apoiándose nas fortalezas propias.


176

• Asumir as responsabilidades encomendadas e dar conta delas.

• Ser constante no traballo, superando as dificultades.

• Dirimir a necesidade de axuda en función das dificultades da tarefa.

• Xestionar o traballo do grupo, coordinando tarefas e tempos.

• Xerar novas e diverxentes posibilidades desde coñecementos previos do tema.

• Optimizar o uso de recursos materiais e persoais para a consecución de obxectivos.

• Mostrar iniciativa persoal para iniciar ou promover accións novas.

Aprender a aprender (CAA)

A competencia pódese desenvolver na área fomentando tarefas que permitan que o alumno ou a alumna se

recoñeza a si mesmo/-a como aprendiz para a mellora dos seus procesos de aprendizaxe. Neste sentido, a

área de Galego préstase especialmente a iso, xa que é unha área que favorece os procesos metacognitivos e

a adquisición de estratexias e estruturas de aprendizaxe extrapolables a outras áreas e contextos.

Trabállanse os seguintes descritores de maneira prioritaria:

• Identificar potencialidades persoais como aprendiz: estilos de aprendizaxe, funcións executivas…

• Xestionar os recursos e motivacións persoais en favor da aprendizaxe.

• Xerar estratexias para aprender en distintos contextos de aprendizaxe.

• Aplicar estratexias para a mellora do pensamento creativo, crítico, emocional, interdependente...

• Desenvolver estratexias que favorezan a comprensión rigorosa dos contidos.

• Seguir os pasos establecidos e tomar decisións sobre os pasos seguintes en función dos resultados

intermedios.

• Tomar conciencia dos procesos de aprendizaxe.


177

c) Competencias clave, indicadores e descritores

C. CLAVE INDICADORES DESCRITORES

Com

pete

ncia

mat

emát

ica

e

com

pete

ncia

s bá

sica

s en

cie

ncia

e te

cnol

oxía

Coidado do contorno ambiental e dos seres vivos

• Interactuar co contorno natural de maneira respectuosa.

• Comprometerse co uso responsable dos recursos naturais para promover un desenvolvemento sostible.

• Respectar e preservar a vida dos seres vivos do seu contorno.

• Tomar conciencia dos cambios producidos polo ser humano no contorno natural e as repercusións para a vida futura.

Vida saudable

• Desenvolver e promover hábitos de vida saudable en canto á alimentación e ao exercicio físico.

• Xerar criterios persoais sobre a visión social da estética do corpo humano fronte ao coidado saudable do mesmo.

A ciencia no día a día

• Recoñecer a importancia da ciencia na nosa vida cotiá.

• Aplicar métodos científicos rigorosos para mellorar a comprensión da realidade circundante.

• Manexar os coñecementos sobre ciencia e tecnoloxía para solucionar problemas e comprender o que acontece a noso redor.

Manexo de elementos matemáticos

• Comprender e interpretar a información presentada en formato gráfico.

• Expresarse con propiedade na linguaxe matemática.

Razoamento lóxico e resolución de problemas

• Organizar a información utilizando procedementos matemáticos.

• Resolver problemas seleccionando os datos e as estratexias apropiadas.

• Aplicar estratexias de resolución de problemas a situacións da vida cotiá.

Com

unic

ació

n

lingü

ístic

a

Comprensión: oral e escrita

• Comprender o sentido dos textos escritos e orais.

• Manter unha actitude favorable cara á lectura.

Expresión: oral e escrita

• Expresarse oralmente con corrección, adecuación e coherencia.

• Utilizar o vocabulario adecuado, as estruturas lingüísticas e as normas ortográficas e gramaticais para elaborar textos escritos e orais.

• Compoñer distintos tipos de textos creativamente con sentido literario.

Normas de comunicación

• Respectar as normas de comunicación en calquera contexto: quenda de palabra, escoita atenta ao interlocutor...

• Manexar elementos de comunicación non verbal, ou en diferentes rexistros, nas diversas situacións comunicativas.

Comunicación noutras linguas

• Entender o contexto sociocultural da lingua, así como a súa historia, para un mellor uso da mesma.

• Manter conversacións noutras linguas sobre temas cotiáns en distintos contextos.

• Utilizar os coñecementos sobre a lingua para buscar información e ler textos en calquera situación.

• Producir textos escritos de diversa complexidade para o seu uso en situacións cotiás ou de materias diversas.

Com

pete

ncia

dixi

tal

Tecnoloxías da información

• Empregar distintas fontes para a busca de información.

• Seleccionar o uso das distintas fontes segundo a súa fiabilidade.

• Elaborar e publicitar información propia derivada de información obtida a través de medios tecnolóxicos.

Comunicación audiovisual

• Utilizar as distintas canles de comunicación audiovisual para transmitir informacións diversas.

• Comprender as mensaxes que veñen dos medios de comunicación.

Utilización de ferramentas dixitais

• Manexar ferramentas dixitais para a construción de coñecemento.

• Actualizar o uso das novas tecnoloxías para mellorar o traballo e facilitar a vida diaria.

• Aplicar criterios éticos no uso das tecnoloxías.

Con

cien

cia

e

expr

esió

ns

cultu

rais

Respecto polas manifestacións culturais propias e alleas

• Mostrar respecto cara ao patrimonio cultural mundial nas súas distintas vertentes (artístico-literaria, etnográfica, científico-técnica…), e cara ás persoas que contribuíron ao seu desenvolvemento.

• Valorar a interculturalidade como unha fonte de riqueza persoal e cultural.

• Apreciar os valores culturais do patrimonio natural e da evolución do pensamento científico.


178

Expresión cultural e artística

• Expresar sentimentos e emocións desde códigos artísticos.

• Apreciar a beleza das expresións artísticas e no cotián.

• Elaborar traballos e presentacións con sentido estético. C

ompe

tenc

ias

soci

ais

e cí

vica

s

Educación cívica e constitucional

• Coñecer as actividades humanas, adquirir unha idea da realidade histórica a partir de distintas fontes, e identificar as implicacións que ten vivir nun Estado social e democrático de dereito referendado por unha constitución.

• Aplicar dereitos e deberes da convivencia cidadá no contexto da escola.

Relación cos demais

• Desenvolver capacidade de diálogo cos demais en situacións de convivencia e traballo e para a resolución de conflitos.

• Mostrar dispoñibilidade para a participación activa en ámbitos de participación establecidos.

• Recoñecer riqueza na diversidade de opinións e ideas.

Compromiso social

• Aprender a comportarse desde o coñecemento dos distintos valores.

• Concibir unha escala de valores propia e actuar conforme a ela.

• Evidenciar preocupación polos máis desfavorecidos e respecto aos distintos ritmos e potencialidades.

• Involucrarse ou promover accións cun fin social.

Sen

tido

de in

icia

tiva

e es

pírit

o em

pren

dedo

r

Autonomía persoal

• Optimizar recursos persoais apoiándose nas fortalezas propias.

• Asumir as responsabilidades encomendadas e dar conta delas.

• Ser constante no traballo superando as dificultades.

• Dirimir a necesidade de axuda en función da dificultade da tarefa.

Liderado

• Xestionar o traballo do grupo coordinando tarefas e tempos.

• Contaxiar entusiasmo pola tarefa e confianza nas posibilidades de alcanzar obxectivos.

• Priorizar a consecución de obxectivos grupais a intereses persoais.

Creatividade

• Xerar novas e diverxentes posibilidades desde coñecementos previos do tema.

• Configurar unha visión de futuro realista e ambiciosa.

• Encontrar posibilidades no contorno que outros non aprecian.

Emprendemento

• Optimizar o uso de recursos materiais e persoais para a consecución de obxectivos.

• Mostrar iniciativa persoal para iniciar ou promover accións novas.

• Asumir riscos no desenvolvemento das tarefas ou os proxectos.

• Actuar con responsabilidade social e sentido ético no traballo.

Apr

ende

r

a ap

rend

er

Perfil de aprendiz

• Identificar potencialidades persoais como aprendiz: estilos de aprendizaxe, intelixencias múltiples, funcións executivas...

• Xestionar os recursos e as motivacións persoais en favor da aprendizaxe.

• Xerar estratexias para aprender en distintos contextos de aprendizaxe.

Ferramentas para estimular o pensamento

• Aplicar estratexias para a mellora do pensamento creativo, crítico, emocional, interdependente...

• Desenvolver estratexias que favorezan a comprensión rigorosa dos contidos.

Planificación e avaliación da aprendizaxe

• Planificar os recursos necesarios e os pasos a realizar no proceso de aprendizaxe.

• Seguir os pasos establecidos e tomar decisións sobre os pasos seguintes en función dos resultados intermedios.

• Avaliar a consecución de obxectivos de aprendizaxe.

• Tomar conciencia dos procesos de aprendizaxe.


179

2.1.3. METODOLOXÍA

a) Metodoloxía comunicativa e funcional

Un dos obxectivos prioritarios desta programación didáctica é o desenvolvemento progresivo de todas as

competencias básicas no noso alumnado, e, sobre todas elas, a competencia comunicativa en galego, en liña

coas metas educativas do IE Cañada Blanch, que busca no seu alumnado o desenvolvemento dunha capacidade

lingüística plena en español e en inglés, pero tamén para a comunicación en francés e, opcionalmente, en galego,

segundo consta no seu Proxecto Educativo.

Polo tanto, no proceso de ensino que propoñemos poremos a énfase na lingua como habilidade e non na

lingua como coñecemento. Este enfoque está directamente relacionado co que consideramos unha

aprendizaxe significativa, que non consiste na simple acumulación de saberes, senón que ter que ser aplicable

á vida real.

O labor fundamental do profesor no noso contexto será polo tanto crear esas condicións ideais. Por iso,

fomentaremos actividades que teñan as seguintes características:

Actividades comunicativas: orientadas a desenvolver as destrezas comunicativas básicas (produción e

recepción oral e escrita) e, especialmente, as tarefas integradas que poñan en xogo varias destas destrezas.

Moitas delas divulgarémolas a través do blog ‘Fala Londres’.

Actividades dialóxicas: porque alén da exercitación comunicativa cos propios compañeiros e co profesor,

buscarase que os alumnos interaccionen con galegofalantes auténticos en situacións comunicativas

reais, o que lles servirá para desenvolver e integrar as destrezas adquiridas.

As clases terán un carácter eminentemente práctico e gradual baseado no uso comunicativo e expresivo da

lingua, no traballo individual e colectivo e na atención personalizada. Para pór en práctica todo isto, a

actividade docente deberá concentrarse en actividades encamiñadas a desenvolver e mellorar a competencia

lingüística a través da lectura oral e silenciosa; análise de mensaxes orais diversas; análise de mensaxes

escritas de diferentes tipoloxías; creación de textos orais e escritos, ben de forma individual ou en equipo;

realización de xogos que axuden a autocoñecerse e a coñecer o outro e que propicien ademais un bo clima

dentro da aula e afiancen o seu coñecemento da variedade oral así como a exposición das súas opinións.

Tamén poñeremos en marcha un blog e un grupo facebook onde o alumnado terá que realizar distintas tarefas.

Esta práctica lectora e de creación de textos está dirixida preferentemente a traballar a pronunciación, a

entoación, a ortografía e o vocabulario. Será tamén pretexto para a análise de aspectos morfolóxicos,

sintácticos e textuais que axuden a un maior dominio da lingua en todos os seus planos.

b) Integración das Tecnoloxías da Información e da Comunicación

Será fundamental no desenvolvemento da programación o uso das TIC (tecnoloxía+información+comunicación) e

intentaremos ir máis alá, co uso das TRIC (tecnoloxía +relación+información+comunicación). A incorporación do

termo relación procura resumir o potencial alfabetizador que se produce nas interaccións a través da rede. As

tecnoloxías coas que os estudantes están tan familiarizados (internet, medios multimedia…) van ser tamén

materia de aprendizaxe e reflexión e instrumentos para atinxir un mellor dominio da expresión e comprensión e

para facilitar o proceso de aprendizaxe. Por iso manterase a vitalidade das redes sociais (twitter, Facebook) que

baixo o nome de ‘Galego en Londres’ xa cohesionan e relacionan a comunidade galega do Cañada Blanch co

resto de galegos de Londres e que a visibilizan e conectan tamén con Galicia, e terá un papel fundamental o blog

Fala Londres que divulga as tarefas dos alumnos de galego do IE Cañada Blanch.

c) Aprendizaxe por tarefas e traballo colaborativo

O enfoque por tarefas é un modelo didáctico orientado cara á acción, que se centra na capacidade do

alumnado para facer cousas a través da lingua. Unha tarefa non é máis ca un plan de traballo, que ten un

obxectivo claramente definido. A realización da tarefa por parte do alumnado supón a activación de todas as


180

competencias básicas (social, cultural e artística, competencia dixital, interacción co mundo físico, autonomía

persoal, para aprender a aprender…) e, sobre todas elas, a competencia lingüística, xa que o alumno ten que

usar constantemente os recursos lingüísticos dos que dispón para comunicarse no “mundo real”. Esta

metodoloxía levará a propoñer tarefas como ‘A preparación da viaxe a Galicia’, ‘A realización de curtametraxes

e entrevistas’, ‘O obradoiro de tradución’. Algunhas destas tarefas procuran ademais o fomento da creatividade

e do pensamento crítico.

d) Enfoque interdisciplinar

Desenvolver as habilidades comunicativas nunha lingua require un mínimo nivel gramatical e léxico. Mais isto

non abonda. Precísase algo máis para comprender e facerse comprender, especialmente cando o alumnado

está inmerso nunha cultura diferente -a inglesa- da dos seus potenciais interlocutores. Por iso aprender unha

lingua é aprender tamén outras cousas: sociolingüística, pragmática, costumes, modos de vida, valores… Esta

programación pretende ser interdisciplinar e atender á dimensión sociocultural da lingua, integrando, alén dos

contidos estritamente curriculares de lingua e literatura, contidos relacionados coa cultura galega en sentido

amplo: xeografía, historia, arte…

Ademais, os apartados de literatura, historia e civilización son medios idóneos para contribuír á formación

global do alumnado e ao seu enriquecemento intelectual.

No traballo destes apartados fuxirase tamén das clases maxistrais. No primeiro ciclo da ESO estes apartados

enfócanse como un achegamento aos feitos máis destacados a partir de textos ou fragmentos seleccionados

que servirán como fonte de información ao coñecemento da realidade galega.

e) Enfoque intercultural

Alén da aprendizaxe da lingua, é moi importante formar alumnos abertos ás diferenzas culturais, que as

consideren un valor e non unha pexa, e que sexan respectuosos con elas. O enfoque intercultural desta

programación ten dous obxectivos:

Cognitivo, que consiste en identificar a propia cultura e relacionala coas outras. Nun contexto multicultural

como é o IE Cañada Blanch, o alumnado accede ao coñecemento das culturas británica, española e galega.

Nós poñeremos en valor todas as achegas culturais de cada membro da comunidade. O noso obxectivo é

formar individuos plurilingües e pluriculturais. Mais cómpre coñecer a propia identidade cultural para apreciar a

dos outros. Polo tanto, un obxectivo desta materia é facer un retrato da realidade social galega do presente

fronte á visión mitificada típica das comunidades de emigrantes.

Afectivo, que consiste en valorar a propia identidade e as identidades dos outros. Cómpre loitar contra os

prexuízos sobre os demais, fomentando unha sensibilidade intercultural que permita interactuar con eficacia

con diferentes culturas. Polo tanto, intentarase potenciar o “diálogo entre culturas” e establecer pontes

fundamentalmente entre a cultura inglesa e a galega. Mais unha relación en pé de igualdade esixe loitar contra

o desarraigo e reducir prexuízos e estereotipos que deturpan a visión da lingua e da cultura galega.

Polo tanto, nesta programación o clásico “aprender a aprender” ten tanta importancia coma “aprender a

desaprender”. Animaremos os alumnos a seren flexibles mentalmente e a estaren abertos a innovacións que

cuestionen o anteriormente aprendido.

f) Enfoque afectivo

Hai que ter moi presente que ao ser unha materia optativa e estar agrupados os niveis fai que o alumnado

necesite case unha atención personalizada. Xa que logo, o papel do profesor ou profesora non pode ser o dun

mero transmisor de información teórica mais si o dun organizador e promotor do proceso de aprendizaxe,

axudando a cada alumno e alumna a desenvolver estratexias e autonomía; a reflexionar a partir dos seus

coñecementos previos; a crear unha atmosfera de boa relación e cooperación entre eles que os anime á

participación, á interacción e ao traballo colaborativo; a fomentar unha actitude positiva e de interese e sobre

todo a coñecelos non só como estudantes senón tamén polo que pensan, senten, intercambiando opinións con


181

eles, etc.

2.1.4. MATERIAIS E RECURSOS DIDÁCTICOS

Farase uso de materiais variados, moitos deles audiovisuais.

a) Manuais e recursos con actividades didácticas fotocopiables ou dixitais que ofrecen distintas webs e

editoriais

• Serán máis un apoio para a profesora –para extraer materiais– que para o alumnado.

• O manual básico de referencia será Aula de galego 1 (para 1º e 2º ESO) e Aula de galego 2 e 3 (para 3º e 4º

ESO).

b) Fontes da vida real

O profesor utilizará, en cambio, con asiduidade, materiais procedentes das máis diversas fontes da vida real,

tanto como punto de partida para promover a oralidade como para a introdución de aspectos xeográficos,

históricos, culturais e artísticos:

• Textos xornalísticos, históricos, literarios… escritos e audiovisuais.

• Material audiovisual: películas, curtas, vídeos fragmentarios, vídeos colgados na rede, documentais,

cancións…

• Imaxes, fotografías, noticias polémicas, infografías, declaracións...

• Todo tipo de páxinas webs.

c) Selección de textos literarios para achegalos á literatura

• Fundamentalmente textos fragmentarios (sobre todo en actividades na aula).

• Ocasionalmente textos completos (para lectura individual).

d) Xogos variados para propiciar a oralidade

Utilizaranse xogos variados para propiciar a oralidade:

• Seleccionados entre os propostos en manuais do tipo Técnicas e Xogos Cooperativos para tódalas idades

• Adaptados a partir de xogos convencionais como The story cubes, Quen é quen, O xogo da oca…

e) As TIC e as redes sociais

• O blog Fala Londres seguirá a ser un espazo de referencia para colgar actividades e traballos.

• O grupo de facebook Galego en Londres servirá para divulgar algunhas actividades propostas na aula.


182

2.1.5. TEMPORALIZACIÓN

Na organización do traballo cotián do instituto, non se concibe unha planificación linear do curso e dos distintos

niveis. O currículo traballarase en espiral, igual ca nunha espiral que se vai expandindo cara a fóra. Este

desenvolvemento do curso, favorecido polos períodos de seis semanas (half term) típicos do calendario escolar

británico, implica o seguinte:

Vólvese permanentemente sobre os mesmos temas e contidos, con diferentes actividades, cada vez nun

nivel máis elevado, nun bucle no que se avanza do simple ao complexo, do concreto ao abstracto e do

particular ao xeral.

Os alumnos poñen en xogo o xa aprendido na construción da aprendizaxe seguinte. A reutilización

lingüística axuda a fixar os coñecementos e a reducir a perda de memoria.

O alumno constrúe o seu coñecemento a través da acción e da produción lingüística. Prima o coñecemento

indutivo sobre o tácito.

O profesor é o organizador, o moderador e o potenciador das capacidades lingüísticas do alumnado. Iso non

significa que non expoña ou explique, senón que o fai para resolver as carencias lingüísticas que xorden.

Flexibilidade organizativa nas actividades e nos proxectos de traballo.

O deseño das actividades responde ao espírito deste tipo de organización do proceso de ensino-aprendizaxe:

As actividades descritas ao longo do proxecto pódense realizar en diferentes niveis, contemplando un nivel de

complexidade diverso para cada un deles, pois serán distintos os coñecementos previos e os recursos dos

que dispoñan os alumnos.

Pódese abordar o mesmo tema en cursos ou momentos do curso distintos, a través de actividades

diferentes.

2.1.6. AVALIACIÓN

a) A base da avaliación

A avaliación terá un carácter formativo e continuo, atendendo de modo efectivo ás actitudes e procedementos,

polo que nunca se formulará como un atranco no que o estudante vau ser xulgado polos seus coñecementos

teóricos mais si polo seu interese, participación, vontade de aprender, integración no grupo, traballo diario, etc.

Deberá ter fundamentalmente un valor orientador para que o alumno ou alumna saiba en todo momento cal é a

súa evolución, o seu nivel de aprendizaxe e as súas carencias. Disto derívase a constante comunicación que

debe existir entre a profesora e o estudante sobre o seu proceso educativo, informándoo en todo momento a el

e aos seus pais a través do boletín de cualificacións, notas enviadas a casa ou entrevistas persoais.

Pola diversidade de alumnos e alumnas dentro dun grupo, será de gran valor neste centro a avaliación inicial,

pois esta servirá para adaptar a programación a cada situación. Os datos máis relevantes para a súa

elaboración serán os seguintes: lingua/s que utilizan en diferentes contextos habitualmente; o coñecemento e

aprendizaxe da lingua galega; o lugar de onde proceden; o interese e valoración polos idiomas empregados;

gusto pola lectura, etc.

Amais do sinalado, cómpre engadir outra serie de puntos que serán tomados como base para cada avaliación

trimestral, pois a avaliación final será a progresión das tres anteriores:

1. Como os contidos desta materia son recorrentes, o avance baséase no aumento da complexidade, sendo

os criterios de avaliación máis flexibles no primeiro ciclo da ESO ca no segundo.

2. A avaliación está orientada a constatar, superar e paliar as deficiencias e interferencias lingüísticas e a

afianzar, pouco a pouco, os coñecementos.

3. A observación do uso oral da lingua realízase mediante fichas e anotacións nas que se reflictan o grao de


183

participación no debate, as calidades do bo dialogante (saber escoitar, seguir unha orde, adecuarse ao

tema, achegar novas ideas, non berrar, etc.), a adecuación ao rexistro, a riqueza expresiva demostrando a

necesaria fluidez verbal, etc.

4. No que respecta á lingua escrita, manterase o interese polo procedemental e actitudinal, levando moi en

conta todo o producido na aula ou fóra dela.

5. Na produción de textos escritos valorarase a creatividade, a orixinalidade e a intención literaria, así como a

corrección lingüística e a utilización das propias ideas e experiencias.

6. Valoración da organización do discurso, respecto ás normas morfosintácticas e ortográficas, ao igual que a

riqueza léxica, presentación, etc.

7. Valoración do interese por ampliar o vocabulario a partir do manexo do escrito, curiosidade polos novos

significados, uso oral e escrito do aprendido, etc.

8. A capacidade do alumno e alumna para realizar traballos individualmente ou en grupo.

9. A participación activa en xogos ou actividades de carácter lúdico.

10. Na área de literatura valorarase o grao crecente de interese pola lectura.

11. A autoavaliación e coavaliación serán tamén elementos que propicien a reflexión e o propio coñecemento

do avance no proceso educativo, achegando elementos de autorreflexión e fomentando a autonomía: que

aprendín este mes ou nesta unidade, que fixen en clase, que tal o fixen, que me queda por facer, que

dificultades tiven, canto me esforcei, etc.

12. Valoración do esforzo por mellorar e a dedicación ao traballo.

13. Valoración, tamén, da capacidade de relación entre diferentes temas e materias, así como a conexión das

materias do ensino coa realidade do contorno.

b) Procedementos de avaliación

No tocante aos procedementos de avaliación, utilizaranse diferentes instrumentos que dean unha información o

máis precisa e completa posible do nivel atinxido polo alumno e alumna. Entre eles destacamos os seguintes:

1. A observación directa do traballo cotián para avaliar hábitos e actitudes do que se manterá informado ao

alumno e alumna e aos seus pais varias veces durante o trimestre.

2. Probas orais e escritas con preguntas obxectivas, comentarios, desenvolvemento de temas, corrección de

erros, lectura en voz alta, redaccións, etc. Nas probas escritas os alumnos e alumnas poderán utilizar o

material co que se traballou na aula.

3. Tarefas de realización diaria que o estudante debe facer no seu caderno. Nestas tarefas valoraranse as

actitudes, hábitos de traballo, intervencións, coñecementos, etc.

4. Realización de traballos escritos (dous durante o ano) sobre un tema dado polo profesor ou ben escollido

libremente polo alumno ou alumna.

c) Criterios de cualificación

No que atinxe aos criterios de cualificación, velaquí as directrices que se van seguir:

1. Traballo de aula e casa (tarefas individuais, colaboración nos proxectos de grupo): 50% 2. Actitude (interese, esforzo, participación activa, comportamento): 40% 3. Notas das diferentes probas escritas: 10%

d) Actividades de recuperación e reforzo

As actividades de recuperación faranse despois de cada avaliación para que o alumno e alumna supere os

apartados nos que non acadou a cualificación suficiente. Consistirán principalmente na atención e explicación

individualizada por parte da profesora sobre aqueles aspectos máis confusos. Estas aclaracións irán apoiadas

con exercicios específicos que o alumno ou alumna deberá realizar fóra da aula para seren posteriormente

corrixidos pola profesora.


184

2.1.7. ATENCIÓN Á DIVERSIDADE

As aulas de galego caracterízanse por unha grande heteroxeneidade en canto á competencia lingüística inicial

do alumnado. Así e todo, tendo en conta que un dos obxectivos fundamentais son as destrezas receptoras,

todos os alumnos da aula realizarán as mesmas actividades, pero o grao de esixencia da tarefa variará

segundo o punto de partida de cada un deles.

2.1.8. ACTIVIDADES COMPLEMENTARIAS E EXTRAESCOLARES

Este tipo de actividades son un excelente recurso educativo pois desenvolven a creatividade do alumnado; o

traballo participativo, ao pretender que se implique o maior número de alumnos e alumnas posible; a

interdisciplinariedade, principalmente cos outros Departamentos, e a proxección e difusión da lingua galega e

cultura.

A continuación cítase unha serie de propostas para levar a cabo durante todo o ano escolar, que se irán

adaptando á oferta que xurda ao longo do curso:

1. Convite a artistas, escritores ou persoas do mundo cultural ou científico que vivan ou estean de paso en

Londres. As aulas de galego seguirán a recibir a persoeiros de todos os ámbitos que demostren a

idoneidade da lingua galega para a transmisión de calquera tipo de coñecementos, como durante os

pasados cursos.

2. Convite a membros da comunidade galega para contar as súas experiencias, saberes, contacontos,

concertos, etc. Cada semana pasarán 1 ou 2 polas aulas a fin de que nos transmitan os seus

coñecementos vehiculados en lingua galega como forma de prestixiar a nosa cultura e de que o alumnado

aprenda outros saberes a partir do galego.

3. Participación e asistencia ao London Spanish Film Festival e recepción no centro dalgún director ou actor

galego convidado ao festival. No curso 2016-17 a película será Lobos sucios e recibiremos no centro á

guionista e produtora executiva Paula Cons.

4. Visita á Bodleian Library, a principal biblioteca de investigación da Universidade de Oxford e unha das máis

antigas de Europa.

5. Celebración das efemérides que permiten traballar aspectos transversais do currículo: o Día contra a

Violencia de Xénero, o Día da Paz, o Día da Mulelr, o Día Europeo das Linguas, o Día do Libro...

6. Celebración do Nadal a través da elaboración de tarxetas, mensaxes de felicitación, recitado de panxoliñas

tradicionais ou inventadas, pequenas representacións teatrais, etc.

7. Celebración do Día das Letras Galegas

8. Viaxe cultural a Galicia.

9. Encontro con estudantes de galego doutros centros: escolas galegas, lectorados universitarios británicos,

etc.

10. Xestión do blog www.galegoenlondres.gal e do grupo facebook e twitter co nome Galego en Londres.


185

2.2. UNHA PROGRAMACIÓN POR CICLOS

No curso 2016-2017 optouse por organizar a programación didáctica por ciclos, en vez de por cursos. A razón é

a seguinte:

Os contidos e obxectivos de 1º e 2º da ESO son os mesmos.. A razón é que todo o alumnado de 2º ESO

matriculado en Galego é novo, e é necesario comezar a ensinar a lingua polo nivel máis baixo.

Os contidos e obxectivos de 3º e 4º da ESO son os mesmos. A razón é que se integraron os dous cursos

no mesmo horario. A diferente capacitación lingüística do alumnado deste ciclo non se corresponde cos

cursos, senón basicamente coa procedencia do alumnado, polo que a atención a esta diversidade non se

fará por cursos senón por nivel.

2.3. PROGRAMACIÓN DO 1º CICLO DA ESO

2.3.1. OBXECTIVOS XERAIS

1. Comprender discursos orais e escritos nos diversos contextos da actividade social, cultural e académica

2. Intentar expresarse oralmente de xeito correcto, coherente, creativo e adecuado aos distintos contextos

da actividade social, laboral e cultural, adoptando mediante o diálogo actitudes de respecto e de

colaboración cos demais.

3. Empezar a expresarse por escrito de xeito correcto, coherente, creativo e adecuado aos distintos

contextos da actividade social, laboral e cultural.

4. Utilizar eficazmente a lingua na actividade escolar para buscar, procesar e analizar información e mais

para redactar ou crear textos propios do ámbito académico.

5. Utilizar habitualmente e con progresiva autonomía as bibliotecas, os medios de comunicación social e as

TIC para obter, interpretar, elaborar e valorar os diversos tipos de fontes de información.

6. Aplicar con certa autonomía os coñecementos sobre a lingua e as normas de uso lingüístico para

comprender textos orais e escritos e mais para escribir e falar con adecuación, coherencia e corrección.

7. Comprender as circunstancias que condicionaron a historia social da lingua galega, afirmándoa como

propia de Galicia, así como as que hoxe condicionan o seu uso, de xeito que se estea en disposición de

superar as que supoñan obstáculos para a súa utilización en calquera contexto e situación.

8. Coñecer e respectar a realidade plurilingüe e pluricultural do Estado español, de Europa e do mundo

actual, facerse consciente da riqueza que representa e entender as circunstancias que provoca o

contacto de linguas.

9. Analizar os diferentes usos sociais das linguas para evitar os estereotipos que provocan xuízos de valor

e prexuízos clasistas, racistas ou sexistas.

10. Ler con fluidez, consolidar o hábito lector e facer da lectura fonte de pracer, de enriquecemento persoal e

de coñecemento do mundo.

11. Comprender textos literarios utilizando os coñecementos sobre as convencións de cada xénero, os

temas e motivos da tradición literaria e os recursos estilísticos.

12. Aproximarse ao coñecemento do patrimonio literario e histórico como un xeito de simbolizar a

experiencia individual e colectiva en diferentes contextos histórico-culturais.


186

2.3.2. CRITERIOS DE AVALIACIÓN, ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE E COMPETENCIAS CLAVE

A maior parte dos descritores remiten aos establecidos na publicación Niveis de competencia en lingua galega. Descrición de habilidades e de contidos adaptados ao ‘Marco europeo común de referencia para as linguas. No 1º ciclo da ESO o nivel desexado é un A1 nas destrezas activas e un A2 nas pasivas.

BLOQUE 1. FUNCIÓNS COMUNICATIVAS

Criterios avaliación Estándares de aprendizaxe avaliables C.Clave

1. Dar e pedir información xeral e básica sobre persoas, lugares e obxectos.

1.1. Identifica persoas, lugares e obxectos. CL

1.2. Describe persoas, lugares e obxectos. CL

1.3. Identifica e designa as partes do corpo humano. CL

1.4. Da e pide información persoal sobre: lugar de nacemento ou residencia, idade, estado civil, familia, estudos ou profesión, afeccións, estado de saúde.

CL,CD,CSC,CMCT

1.5. Localiza no espazo un obxecto, persoa ou lugar. CL,CMCT

1.6. Identifica e designa as partes da casa e os obxectos domésticos de uso máis común.

CL

1.7. Pide e ofrece información sobre situacións, tarefas e actividades cotiás: enderezos, forma de chegar a un sitio; tempo meteorolóxico; horarios e datas; prezos e fórmulas de pagamento; xestións administrativas e académicas sinxelas; acontecementos e experiencias [usando ou non as TIC].

CL

1.8. Concerta unha cita. CL,CSC

1.9. Expresa e pregunta por estados de ánimo e sentimentos: alegría, tristeza, dor, preocupación, interese, etc.

CL

2. Con respecto ao uso social da lingua, saber saudar, presentarse a alguén, agradecer e pedir perdón.

2.1. É capaz de saudar e responder a un saúdo. CL,CSC

2.2. Preséntase e sabe presentar outra persoa. CL,CSC

2.3. É capaz de agradecer e desculparse. CL,CSC

3. En relación coa organización do discurso, saber dirixirse a un interlocutor, iniciar o discurso e finalizalo.

3.1. É capaz de dirixirse a un interlocutor, iniciar o discurso e finalizalo [por exemplo nunha entrevista audiovisual

CL,CSC,CD,CAA,CIEE

3.2. Remata un contacto e despídese. CL,CSC

3.3. Relata algo en presente e pasado próximo. CL

3.4. Indica a data de momentos e acontecementos. CL,CMCT

3.5. É capaz de referirse a condicións e a circunstancias históricas. CL,CSC

3.6. Expresa coñecemento ou descoñecemento sobre algo. CL,CAA

4. Estar en condicións de manter un control da comunicación oral que lle permita sinalar que non entende algo, solicitar unha repetición, pedir que se fale máis a modo e preguntar por unha palabra que non coñece ou esqueceu.

4.1. Solicita información, explicacións ou axuda na aula. CL,CAA

5. Expresar as súas opinións, sentimentos, desexos e preferencias.

5.1. Expresa propósitos e intencións en relación co futuro próximo. CL,CIEE

5.2. Mostra aprobación ou desaprobación e acordo ou desacordo con algo. CL,CSC

5.3. Informa sobre habilidades e valóraas. CL,CSC

5.4. Expresa e pregunta por gustos. CL

5.5. Describe, fai valoracións e comparacións. CL

5.6. Manifesta condolencia e solidariedade. CL,CSC

6. Facer suxestións, invitacións e dar instrucións mínimas.

6.1. Convida e responde a invitacións. CL,CSC

6.2. Felicita e responde a unha felicitación. CL,CSC

6.3. Pide permiso para facer algo en situacións cotiás. CL,CSC

6.4. Ofrece e pide axuda, acéptaa ou rexéitaa. CL,CSC

6.5. Ofrécese para facer algo. CL,CSC,CIEE


187

BLOQUE 1.1. COMPRENSIÓN ORAL


1. Comprender información xeral relativa á identificación e caracterización persoal (relacións familiares, profesionais, estudos, tempo libre).

1.1. Comprende instrucións sobre orientación e localización no espazo, así como sobre horarios e datas.

CL, CMCT

2. Facer intervencións simples de carácter social que permitan manter un contacto mínimo con outra persoa, poñendo en práctica habilidades sociais como presentarse ou despedirse.

2.1. É capaz de entender información relativa á alimentación, produtos e obxectos de uso diario, prezos e formas de pagamento.

CL

3. Interpretar o discurso de xeito eficaz para poder enfrontarse a necesidades concretas, sempre que se emita con lentitude e naturalidade, sexa breve, sinxelo, claro, redundante, práctico e ligado ao contexto.

3.1. Comprende preguntas e instrucións sinxelas relacionadas coa saúde. CL, CSC

3.2. Comprende información básica de lugares ou oficinas públicas: correos, bancos, ambulatorios, institucións académicas, etc.

CL,CSC

3.3. Comprende información básica sobre feitos ou acontecementos, tanto do momento presente coma do pasado

CL

3.4. Comprende opinións sobre acontecementos de actualidade, sempre que se presenten de forma clara e breve.

CL

4. Ser quen de comprender información e instrucións sinxelas, así como pasaxes curtas, mesmo gravadas, que traten sobre asuntos cotiáns e previsibles.

4.1. Comprende o sentido xeral de charlas nun ámbito académico adaptado ao nivel coa orientación do profesor.

CL, CSC, SIEE, CAA

4.2. Comprende audiovisuais sinxelos coa axuda dunha orientación. CL, CSC, CAA, CD

BLOQUE 1.2. EXPRESIÓN ORAL


1. Poder comunicarse en tarefas elementais e habituais que requiran un intercambio simple e directo de información sobre actividades e asuntos cotiáns.

1.1. É capaz de comunicarse en intervencións simples de carácter social que permitan manter un contacto mínimo con outra persoa, poñendo en práctica habilidades sociais como presentarse ou despedirse.

CL,CSC

2. Ser capaz de participar e facerse entender en conversas breves da vida diaria, sempre que conte coa colaboración do interlocutor, aínda que sexa con pausas, dúbidas e reformulacións.

2.1. É capaz de controlar a comunicación oral (solicitando repeticións, o soletreo de palabras ou a moderación na velocidade da fala).

CL,CSC,CAA

3. Facer descricións e presentacións breves e sinxelas da familia e doutras persoas, das condicións de vida ou de traballo, das actividades diarias, dos costumes, dos gustos e preferencias, dos obxectos e posesións, etc.

3.1. É capaz de dar información xeral relativa á identificación e caracterización persoal (relacións familiares, profesionais, estudos, tempo de lecer), de lugares e de obxectos.

CL


188

4. Ser capaz de enlazar grupos de palabras con conectores sinxelos tales como e, pero e porque.

4.1. Intervén en conversas sinxelas sobre experiencias persoais, centros de interese e acontecementos de actualidade, manifestando sentimentos, expresando acordo e desacordo e solicitando opinións.

CL,CSC

5. Ser capaz de facer declaracións ensaiadas de contido previsible e aprendido sobre temas importantes da vida cotiá, coa garantía de ser entendido por oíntes dispostos a concentrarse e a colaborar.

5.1. É capaz de solicitar e dar instrucións sinxelas sobre orientacións e localización no espazo e sobre horarios e datas.

CL,CMCT

5.2. É capaz de reservar unha habitación nun hotel ou nun establecemento equivalente, facer preguntas sinxelas sobre o aloxamento e observacións ou reclamacións breves sobre o servizo.

CL,CSC

5.3. É capaz de pedir produtos expostos en establecementos comerciais e información básica sobre eles.

CL

5.4. É capaz de reclamar a atención do responsable dun establecemento e solicitar un servizo (restaurante, farmacia, tenda, gasolineira, etc.).

CL,CSC

5.5. É capaz de pedir información relativa á alimentación e a produtos de uso diario, prezos e formas de pagamento.

CL,CMCT

5.6. É capaz de darlle información básica sobre un problema de saúde a un médico ou a un farmacéutico.

CL

5.7. É capaz de pedir información e realizar xestións sinxelas en distintas situacións cotiás: nas oficinas de correos, bancarias, académicas ou administrativas; en estacións de transporte público, axencias de viaxes, etc.

CL,CSC,CMCT,CAA

BLOQUE 1.3. COMPRENSIÓN ESCRITA


1. Ser capaz de ler textos moi breves e sinxelos sobre asuntos cotiáns se conteñen vocabulario moi frecuente.

1.1 Interpreta información xeral relativa á identificación e caracterización persoal: relacións familiares, profesionais, estudos, afeccións, etc.

CL

2. Saber atopar información específica e previsible en cartas, catálogos, prospectos, menús de restaurantes, listaxes, horarios, anuncios publicitarios e artigos breves de carácter informativo nos xornais.

2.1 Interpreta horarios e datas de viaxes, servizos de transporte, apertura e peche de establecementos.

CL,CSC,CMCT

3. Comprender, interpretar e identificar información e instrucións sinxelas relacionadas con situacións cotiás e previsibles.

3.1. Interpreta informacións e instrucións de ámbitos como a hostalería (aloxamento, menús de restaurantes, etc.), a sanidade ou a vida académica.

CL,CSC

3.2. Interpreta información sinxela sobre a orientación e a localización no espazo.

CL,CMCT

3.3. Interpreta información sinxela relativa á alimentación e produtos de uso diario expostos nun establecemento comercial.

CL

3.4. Interpreta carteis e avisos públicos fixados en rúas, estradas e espazos de servizo público.

CL,CSC

3.5. Interpreta noticias breves e titulares sinxelos dos xornais. CL,CSC

3.6. Interpreta normas elementais de seguridade. CL,CSC

3.7. Interpreta instrucións sobre aparellos de uso frecuente CL,CD

3.8. Interpreta información básica de formularios e documentos normalizados das oficinas de correos, da Administración e de entidades académicas e bancarias.

CL,CSC

4. Comprender información xeral relativa á identificación e caracterización persoal (relacións familiares, profesionais, estudos, tempo libre).

4.1. Comprende instrucións sobre orientación e localización no espazo, así como sobre horarios e datas.

CL, CMCT

5. Facer intervencións simples de carácter social que permitan manter un contacto mínimo con outra persoa, poñendo en

5.1. É capaz de entender información relativa á alimentación, produtos e obxectos de uso diario, prezos e formas de pagamento.

CL


189

práctica habilidades sociais como presentarse ou despedirse.

6. Interpretar o discurso de xeito eficaz para poder enfrontarse a necesidades concretas, sempre que se emita con lentitude e naturalidade, sexa breve, sinxelo, claro, redundante, práctico e ligado ao contexto.

6.1. Comprende preguntas e instrucións sinxelas relacionadas coa saúde. CL, CSC

7. Ser quen de comprender información e instrucións sinxelas, así como pasaxes curtas, mesmo gravadas, que traten sobre asuntos cotiáns e previsibles.

7.1. Comprende información básica de lugares ou oficinas públicas: correos, bancos, ambulatorios, institucións académicas, etc.

CL,CSC

7.2. Comprende información básica sobre feitos ou acontecementos, tanto do momento presente coma do pasado

CL

7.3. Comprende opinións sobre acontecementos de actualidade, sempre que se presenten de forma clara e breve.

CL

7.4. Comprende o sentido xeral de charlas nun ámbito académico adaptado ao nivel coa orientación do profesor.

CL, CSC, SIEE, CAA

7.5. Comprende audiovisuais sinxelos coa axuda dunha orientación. CL, CSC, CAA, CD

BLOQUE 1.4. EXPRESIÓN ESCRITA


1. Poderá escribir notas e mensaxes breves e sinxelas sobre temas relativos a áreas de necesidade inmediata e sobre aspectos cotiáns do seu contorno (persoas, lugares, condicións de vida e experiencias persoais e profesionais), empregando unha serie de frases e oracións enlazadas cos conectores máis usuais.

1.1. É capaz de cubrir formularios básicos con información persoal. CL,CSC

1.2. Pode escribir mensaxes breves de rexistro formal, por exemplo para facer unha reserva de aloxamento, pedir unha información sinxela sobre algo (utilizando ou non as TIC)., etc.

CL,CSC,SIEE,CD

1.3. Pode escribir unha carta, unha postal, un correo electrónico… sobre asuntos de natureza persoal.

CL,CSC

1.4. Pode escribir notas ou pequenas mensaxes a amigos sobre cuestións sinxelas (utilizando ou non as TIC).

CL, CD

1.5. Pode escribir sobre a súa familia, lugares, condicións de vida e experiencias persoais e profesionais (utilizando ou non as TIC)..

CL

BLOQUE 2. FUNCIONAMENTO DA LINGUA


1. Coñecer a fonética e a ortografía básica do galego.

1.1. Correspondencia entre grafías e fonemas. CL

1.2. Recoñecemento e pronuncia do sistema vocálico. CL

1.3. Recoñecemento e pronuncia dos sons consonánticos. CL

1.4. Entoación afirmativa, negativa e interrogativa. CL

1.5. Regras básicas de acentuación. CL

2. Coñecer o léxico básico do galego.

2.1. Nomes de países e xentilicios. CL,CSC

2.2 Léxico sobre características físicas de persoas, obxectos e paisaxes: cores, tamaño, forma externa, etc.

CL

2.3. Léxico básico sobre estados de ánimo, sentimentos ou carácter. CL

2.4. Os nomes das horas, das partes do día, dos días da semana, dos meses do ano...

CL

2.5. Léxico relacionado coa idade, o sexo, o estado civil, o lugar de procedencia...

CL,CSC

2.6. Léxico para indicar parentesco. CL

2.7. Léxico relacionado coas partes do corpo humano. CL

2.8. Léxico relacionado coas pezas de vestir. CL


190

2.9. Léxico relacionado coa vivenda, o fogar e o mobiliario doméstico. CL

2.10. Os puntos cardinais e outro vocabulario básico referido á localización no espazo.

CL,CMCT

2.11. Léxico relacionado con situacións meteorolóxicas, temperatura, etc. CL

2.12. Léxico básico referido á fauna e á flora. CL

2.13. Léxico máis habitual relacionado con alimentos, bebidas e gastronomía. CL,CSC,CEC

2.14. Expresións básicas de saúdo e despedida, tratamento, agradecemento e desculpa, acordo e desacordo, felicitación, condolencia, etc.

CL,CSC

3. Coñecer a gramática básica do galego.

3.1. Flexión de xénero e de número de substantivos e adxectivos; regras máis comúns de formación do plural.

CL

3.2. Concordancia de xénero e de número no grupo nominal. CL

3.3. Diferenzas no uso de nomes comúns e nomes propios. CL

3.4. Artigo determinado e artigo indeterminado: formas e usos. CL

3.5. Formas dos pronomes persoais tónicos en función de suxeito e de complemento.

CL

3.6. Demostrativos e posesivos: formas, contraccións e usos. CL

3.7. Numerais e ordinais. CL,CMCT

3.8. Pronomes e adverbios interrogativos de uso máis común: que, quen, cal, cantos, como, onde.

CL

3.9. Formas, contraccións e usos dos indefinidos máis usuais: algún, ningún, alguén, ninguén, etc.

CL

3.10. Formación, usos e valores máis comúns do indicativo (presente, pretérito, copretérito e futuro), do infinitivo, do xerundio e do participio dos verbos regulares e irregulares máis usuais (ser, estar, facer, saber, querer, ir, vir, haber, poder, ter, deber, etc.).

CL

3.11. Uso do imperativo afirmativo. CL

3.12. Adverbios máis comúns para a expresión de negación, afirmación, modo, tempo, lugar e dirección.

CL

3.13. Preposicións, conectores e enlaces de uso máis frecuente. CL

3.14. Construción de frases de estrutura simple. CL

3.15. Construción de oracións simples afirrmativas, negativas e interrogativas. CL

BLOQUE 3. LINGUA E SOCIEDADE


1. Identificar o universo sociocultural no que se desenvolve a lingua galega, vertebrado arredor dos seguintes ámbitos: xeografía, historia, vida cotiá, situación sociopolítica, situación artística e cultural e situación lingüística e literaria.

1.1. Achégase á xeografía de Galicia: cidades, monumentos, trazos físicos e artísticos máis relevantes…

CEC,CMCT

2. Apreciar un amplo abano de manifestacións culturais actuais (cine, música, arte, ciencia, literatura, tradicións, xogos, mitos…) a través do proxecto de charlas no Cañada de londoners e doutros galegos, coa función subsidiaria de que sirvan de soporte para unha interacción comunicativa real en galego.

2.1. Achégase á vida cotiá dos galegos: costumes, horarios, hábitos culinarios, actividades de lecer, etc.

CSC,CEC

2.2. Identifica algúns dos problemas sociopolíticos da actualidade en Galicia. CSC,CEC

2.3. Achégase, identifica e valora a vida cultural, artística, literaria do universo galego en Galicia e na diáspora.

CSC,CEC

2.4. Achégase á situación do galego na Galicia actual. CSC,CEC

2.5. Coñece algúns episodios básicos da historia de Galicia. CSC, CEC

3. Coñecer a pluralidade 3.1. Coñece as linguas de España e os lugares onde se falan. CSC,


191

lingüística no mundo e, en particular, en España.

CEC

4. Valorar o plurilingüismo e a diversidade lingüística como expresión da riqueza cultural

4.1. Coñece e valora a diversidade lingüística como unha riqueza. CSC, CEC

5. Recoñecer a riqueza que lles proporciona ás persoas o coñecemento de varias linguas e, en particular, da lingua galega.

5.1. Valora positivamente as competencias que posúe como persoa plurilingüe.

CSC, CAA, CIEE

5.2. Recoñece a aprendizaxe do galego como un enriquecemento persoal. CSC

6. Identifica e desbota os prexuízos asociados á lingua galega e a outras linguas.

6.1. Valora o galego como lingua de coñecemento. CSC

6.2. Mantén unha actitude crítica ante os prexuízos que se poidan asociar coa lingua galega.

CSC

7. Identificar a lingua galega con diversos contextos de uso oral.

7.1. Identifica o uso oral da lingua galega con diversos contextos profesionais: sanidade, educación, medios de comunicación, todo tipo de comercios.

CSC

7.2. Recoñece a validez da lingua galega para conversas con persoas coñecidas ou descoñecidas.

CSC

8. Integrar os vínculos que se establecen entre a persoa, o territorio, a cultura e a lingua.

8.1. Integra os vínculos que se establecen entre a persoa, o territorio, a cultura e a lingua.

CSC

BLOQUE 4. EDUCACIÓN LITERARIA


1. Desenvolver o hábito lector.

1.1. Le ou visiona os textos literarios ou audiovisuais propostos pola profesora. CL, CEC

2. Comparar textos literarios e non literarios.

2.1. Diferencia textos literarios de non literarios e recoñece as características dun texto literario.

CL, CEC

3. Distinguir textos dos tres grandes xéneros a partir dos seus trazos característicos máis xerais.

3.1. Diferencia poesía, narrativa e teatro. CL, CEC

4. Comprender os textos líricos.

4.1. Comprende o sentido xeral de textos líricos lidos e/ou escoitados, identificando fundamentalmente o tema e a voz poética.

CL, CEC

5. Recitar os textos líricos. 5.1. Le expresivamente textos líricos. CL, CEC

6. Comprender o contido de textos dramáticos lidos ou representados.

6.1. Comprende o contido de obras teatrais lidas ou visualizadas. CL, CEC

7. Ler os textos dramáticos.

7.1. Le expresivamente textos teatrais. CL, CEC

8. Comprender o contido de textos narrativos lidos ou visualizados (cómics, películas…).

8.1. Comprende o sentido xeral dun texto narrativo escrito ou dun cómic, película…

CL, CEC

8.2. Le expresivamente un texto narrativo escrito, un cómic dialogado ou un guión cinematográfico.

CL, CEC

9. Escribir textos líricos. 9.1. Escribe textos líricos con intención estética que canalizan as súas emocións ou intereses.

CL, CEC

10. Escribir textos narrativos ou teatrais sinxelos.

10.1. Escribe e narra contos breves ou pezas teatrais sinxelas CL, CEC

11. Escribir pequenas pezas audiovisuais.

11.1. Escribe un pequeno guión cinematográfico.

CL, CEC, CIEE, CAA

12. Crear obras colectivas 12.1. Participa en tarefas colectivas creativas pouco complexas ou elaboración de traballos sinxelos de creación propia ou a partir da manipulación de lecturas ou creacións vistas na aula.

CL, CEC, CIEE, CAA


192

BLOQUE 5. EDUCACIÓN TECNOLÓXICA


1. Utilizar as TIC como fonte de información sobre a realidade sociocultural galega.

1.1. Recoñece, analiza e interpreta textos escritos e orais dos medios de comunicación dixital.

CL, CD, CSC

1.2. Utiliza e valora o uso das ferramentas TIC como fonte de acceso, tratamento e expresión da información e do coñecemento.

CL, CD, CAA

2. Utilizar as TIC como medio de relación social con outros galegos e como soporte para interaccións comunicativas reais.

2.1. Utiliza as ferramentas TIC como medio de relación social. CL, CD, CSC

3. Utilizar as TIC como fonte de acceso á cultura e arte galega nas súas diferentes manifestacións

3.1. Accede e comprende manifestacións culturais galegas sinxelas (música, cine, imaxes, prensa…) divulgadas a través de internet.

CL, CD, CSC,CEC

4. Utilizar as TIC como ferramenta para elaborar tipos de textos diferentes (entrevistas, obras de creación audiovisual, cancións, videoclips, cómics, etc.)

4.1. É capaz de utlizar programas da web 2.0 para realizar exercicios e obras de creación.

CL,CD,CEC,CIEE

5. Utilizar as TIC como ferramenta para a creación artística

5.1. É capaz de realizar entrevistas audiovisuais en galego cunha pequena preparación e co apoio do profesor

CL,CD,CEC,CIEE,CAA

6. Utiliza as ferramentas TIC como fonte de creación audiovisual

6.1. É capaz de reproducir, recrear, versionar ou crear de cero cancións, poemas e outras manifestacións artísticas sinxelas e de gravalas e divulgalas co apoio do profesor.

CL,CD,CEC,CIEE,CAA

6.2. É capaz de realizar unha pequena obra audiovisual coa axuda e guía do profesor.

CL,CD,CEC,CIEE,CAA


193

2.3.3. DISTRIBUCIÓN TEMPORAL

A distribución temporal, de acordo co espírito xeral da programación, non se concibe dunha maneira linear. Así e

todo, pódese bosquexar unha proposta de progresión nos contidos, como a seguinte:

1 TRIMESTRE 2 TRIMESTRE 3 TRIMESTRE

Funcionamento lingua

Fonética O xe e o ‘nh’ As vogais abertas e pechadas Os ditongos decrecentes

Ortografía Sons e grafías Regras básicas acentuación Puntuación: interrogativas e

exclamativas.

Gramática

Artigos Posesivos Pronomes tónicos Números cardinais Cuantificadores básicos: moito,

pouco… Verbos básicos en presete: ser, ter,

chamarse, vivir…

Números ordinais Interrogativos básicos: onde,

cando, como, canto Adverbios básicos de tempo. Verbos: presente de indicativo. O plural de substantivos e

adxectivos

Preposicións básicas Verbos de movemento Adverbios básicos de lugar Verbos: o imperfecto de verbos

básicos A formación do feminino.

Vocabulario

Descrición persoal Corpo humano Cualidades físicas e do carácter Nacionalidade e xentilicios Cores Familia Pezas de vestir

Días da semana, meses e estacións

Profesións Obxectos do contorno inmediato Alimentos Fauna e flora básica O tempo meteorolóxico O lecer e as afeccións: deporte,

viaxes

Deporte As viaxes A casa: partes, obxectos. A cidade e a aldea Tarefas domésticas. Saúde Os sentimentos As crenzas

Fraseoloxía Fraseoloxía básica:

de quen vés sendo? / polo san martiño trompos ao camiño.

Fraseoloxía básica: moi riquiño… estache ben bo!...

Fraseoloxía básica: a carreiriña dun can… ; ogallá!...

Comunicación

Tipos de texto, xéneros textuais…

Texto dialóxico Textos sociais: correo electrónico e

carta persoal

Texto descritivo e expositivo. Textos informativos: a noticia.

Texto narrativo. Textos publicitarios: o eslógan.

TIC A gravación de vídeo: a entrevista Outras aplicacións da web 2.0

Gravación de vídeo: curtametraxes Facer un post nun blog Outras aplicacións da web 2.0

As redes sociais. Dicionarios e correctores online.

Funcións comunicativas

Saudarse e despedirse Presentarse e preguntar polo

nome Describir a alguén. Presentar a túa familia.

Pedir e dar información Preguntar e dicir a hora e a data Expresar gusto e preferencias. Falar de accións cotiás Falar do tempo atmosférico.

Preguntar e dicir o enderezo Pedir o menú nun restaurante Preguntar e dicir o prezo Describir un lugar

Lingua e sociedade

Cultura galega: historia, xeografía, arte, música, cine, ciencia, deporte…

Encontros con profesionais galegofalantes variados.

Achegamento á xeografía de Galicia. Principais lugares turísticos.

Música galega popular e moderna. Festas estacionais: a vendima, o

Samaín, o magosto, o Apalpador Tradicións: supersticións. Deportes tradicionais: o trompo Historia de Galicia: celtismo, arte

megalítica e rupestre.



Achegamento á xeografía de Galicia. O camiño de Santiago.

O clima en Galicia. A moda galega. A retranca. Festas estacionais: o Entroido Historia de Galicia: a Idade Media.



Coñecemento de Galicia durante a viaxe da lingua.

Gastronomía galega: a feira, a praza de abastos, os chefs.

Festas estacionais: os Maios, o San Xoán.

Arte tradicional e vangardista.

Educación literaria

Literatura e lecer: o aprezo pola lectura.

O texto narrativo: o cómic. O guión cinematográfico. Obradoiro de creación artística.

Literatura e xogo: a manipulación dos textos literarios.

O texto lírico: os recursos literarios, a expresión dos sentimentos.

Obradoiro de creación artística.

Día das Letras Galegas: Rosalía de Castro e Carlos Casares.

Algúns literatos galegos. Obradoiro de creación artística.


194

2.3.4. PERFIL COMPETENCIAL

Competencia clave Frecuencia de aparición Porcentaje

Competencia en comunicación lingüística 128 44,9%

Competencia social e cívica 60 21,1%

Competencia dixital 30 10,5%

Conciencia e expresións culturais 28 9,8%

Aprender a aprender 16 5,6%

Sentido de iniciativa e espírito emprendedor 10 3,5%

Competencia matemática e competencias básicas en ciencia e tecnoloxía

13 4,6%

CL 45%

CSC 21%

CD 10%

CEC 10%

CAA 6%

SIEE 3%

CMCT 5%


195

2.4. PROGRAMACIÓN DO 2º CICLO DA ESO

2.4.1. OBXECTIVOS XERAIS

1. Avanzar na comprensión de discursos orais e escritos nos diversos contextos da actividade social, cultural

e académica

2. Expresarse oralmente de xeito comprensivo, coherente, creativo e adecuado aos distintos contextos da

actividade social, laboral e cultural, adoptando mediante o diálogo actitudes de respecto e de colaboración

cos demais.

3. Comunicarse por escrito de xeito efectivo, coherente, creativo e adecuado aos distintos contextos da

actividade social, laboral e cultural.

4. Utilizar eficazmente a lingua na actividade escolar para buscar, procesar e analizar información e mais

para redactar ou crear textos propios do ámbito académico.

5. Utilizar frecuentemente e con progresiva autonomía as bibliotecas, os medios de comunicación social e as

TIC para obter, interpretar, elaborar e valorar informacións de diversos tipos e de fontes diferentes.

6. Aplicar con certa autonomía os coñecementos sobre a lingua e as normas de uso lingüístico para

comprender textos orais e escritos e mais para escribir e falar con adecuación, coherencia e corrección .

7. Comprender as circunstancias que condicionaron a historia social da lingua galega, afirmándoa como

propia de Galicia, así como as que hoxe condicionan o seu uso, de xeito que se estea en disposición de

superar as que supoñan obstáculos para a súa utilización en calquera contexto e situación.

8. Coñecer e respectar a realidade plurilingüe e pluricultural do Estado español, de Europa e do mundo

actual, facerse consciente da riqueza que representa e entender as circunstancias que provoca o contacto

de linguas.

9. Analizar os diferentes usos sociais das linguas para evitar os estereotipos que provocan xuízos de valor e

prexuízos clasistas, racistas ou sexistas.

10. Ler con fluidez, consolidar o hábito lector e facer da lectura fonte de pracer, de enriquecemento persoal e

de coñecemento do mundo.

11. Comprender textos literarios utilizando os coñecementos sobre as convencións de cada xénero, os temas

e motivos da tradición literaria e os recursos estilísticos.

12. Aproximarse ao coñecemento do patrimonio literario e histórico como un xeito de simbolizar a experiencia

individual e colectiva en diferentes contextos histórico-culturais.


196

2.4.2. CRITERIOS DE AVALIACIÓN, ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE E COMPETENCIAS CLAVE

A maior parte dos descritores remiten aos establecidos na publicación Niveis de competencia en lingua galega. Descrición de habilidades e de contidos adaptados ao ‘Marco europeo común de referencia para as linguas. No 2º ciclo da ESO o nivel desexado é o correspondente a un A2 nas destrezas activas e a un B1 nas pasivas. Este nivel, o Celga 2, é polo que obterá a certificación da Xunta de Galicia o alumnado que complete os seus estudos de galego no IE Cañada Blanch.

BLOQUE 1. FUNCIÓNS COMUNICATIVAS


1. Ampliar o ámbito de uso das funcións comunicativas sinaladas para o nivel anterior e aumenta a complexidade lingüística coa que as realiza.

1.1. É capaz de dar e pedir información sobre as persoas, atendendo ao aspecto físico e ao carácter.

CL

1.2. Sabe expresar gustos, afeccións, teimas, etc. CL

1.3. Pode preguntar e responder sobre o estado físico e anímico. CL

1.4. É capaz de describir persoas desde o punto de vista físico, do carácter e do estado de ánimo.

CL

1.5. É capaz de describir obxectos e aparellos en relación coa súa utilidade e funcionamento.

CL,CMCT

1.6. É capaz de describir cambios de personalidade. CL

1.7. Pode referir o contido dunha postal, dun correo electrónico, dunha información periodística, etc.

CL,CD

2. En relación coa organización do discurso, saber introducir un tema ou opinión e destacar determinados aspectos, así como finalizar unha intervención ou unha conversa xeral.

2.1. Sabe relatar accións e circunstancias pasadas. CL

3. Expresar a posibilidade e imposibilidade e tamén sentimentos de alegría, sorpresa, pena ou temor.

3.1. Sabe falar do futuro e facer hipóteses. CL,CIEE

4. Con respecto aos usos sociais da lingua, reaccionar ante un agradecemento e unha desculpa, preguntar polo estado de saúde ou de ánimo do interlocutor e participar en intercambios sociais da vida cotiá: convidar ou ser convidado ou concertar unha cita. Dar instrucións para que os outros fagan algo e transmitir pedimentos, encargos ou mensaxes.

4.1. É capaz de propoñer, aceptar, rexeitar invitacións e propostas. CL,CSC

4.2. Sabe desculparse por algo e reaccionar ante unha desculpa. CL,CSC

4.3. Pode escribir notas de agradecemento ou desculpa. CL,CSC

4.4. Pode dar e pedir información con distintos graos de seguridade. CL,CSC

4.5. Sabe expresar sensacións e percepcións: medo, dificultade, etc. CL

4.6. Sabe expresar a necesidade ou o desexo de facer algo ou de que suceda algo.

CL,CSC,CIEE

4.7. Sabe demandar aclaracións ou repeticións ante dificultades de comprensión.

CL,CAA

4.8. Pode explicar os síntomas dunha enfermidade. CL

4.9. Pode dar e pedir información sobre sucesos pasados. CL,CSC

4.10. Pode informar de actividades no pasado consideradas no seu punto de partida.

CL

4.11. Sabe pedir e ofrecer consellos e recomendacións. CL,CSC,CAA,CIEE

4.12. Pode solicitar información sobre servizos. CL,CSC

4.13. Sabe protestar e reclamar por un servizo. CL,CSC

4.14. Sabe presentar unha queixa ou unha reclamación. CL,CSC

5. Canto ao control da comunicación oral, mostrar que está seguindo a intervención dos outros, animar para que continúen falando, autocorrixirse ou indicar que non entendeu o significado ou a intención do falante, etc.

5.1. Sabe falar de sensacións e dificultades na aprendizaxe de linguas. CL,CAA

5.2. Sabe relatar experiencias na aprendizaxe de linguas. CL,CAA


197

6. Transmitir información emitida por outros e de relacionar a información mediante a expresión da causa, a consecuencia, a condición e a finalidade.

6.1. Sabe sintetizar unha información. CL,CMCT

6.2. Pode reproducir mensaxes e opinións doutras persoas. CL

6.3. Sabe referir informacións, propostas e peticións formuladas por outras persoas.

CL

6.4. Sabe especular sobre causas e consecuencias. CL,CAA

6.5. Pode expresar dúbidas. CL

6.6. Sabe expresar hipóteses e probabilidades no pasado. CL,CMCT

7. Expresar a súa opinión xustificándoa e argumentándoa, así como facer valoracións e xuízos, aínda que de xeito sinxelo.

7.1. É capaz de emitir opinións breves sobre persoas, feitos ou situacións. CL,CSC

7.2. Sabe analizar comportamentos e situacións.

7.3. É capaz de valorar sucesos pasados. CL,CSC

7.4. Sabe discutir sobre a información recibida. CL,CSC, CAA

7.5. É capaz de contrastar alternativas e sopesar vantaxes e desvantaxes. CL

8. Os alumnos de nivel máis alto, realizar funcións lingüísticas máis complexas como argumentar, especular, contrastar, discutir, etc.

8.1. Pode construír argumentos razoados. CL,CSC,CMCT

8.2. É capaz de comparar e contrastar alternativas. CL,CMCT

BLOQUE 1.1. COMPRENSIÓN ORAL


1. Comprender as ideas principais dun discurso claro en lingua estándar que trate temas cotiáns relativos ao ámbito laboral, académico ou de lecer, tanto se son descritivos como expositivos ou narrativos.

1.1. Comprende intervencións simples de carácter social que permitan manter un contacto con outra persoa, poñendo en práctica habilidades sociais como presentarse ou despedirse.

CL,CSC

1.2. Comprende informacións referidas á identificación e caracterización persoal: relacións familiares, profesionais, estudos, ocupación do tempo de lecer.

CL

1.3. Comprende informacións de certa complexidade sobre orientación e situación no espazo e sobre horarios ou datas do calendario.

CL,CMCT

1.4. Comprende informacións e explicacións nunha visita turística. CL,CEC,CAA

1.5. Comprende informacións referidas a distintos dominios transaccionais: aloxamento, alimentación, compras, saúde e servizos (correos, bancos, etc.).

CL,CSC,CAA

1.6. Comprende informacións e opinións sobre aspectos da vida persoal e social dun interlocutor ou doutra persoa que non participa na comunicación, así como sobre acontecementos da actualidade.

CL,CSC

1.7. Comprende explicacións sinxelas sobre un asunto do seu nivel escolar en contextos como unha aula, un encontro, unha conferencia.

CL,CSC,CAA,CEC

2. [Os alumnos de nivel máis alto] comprender as ideas principais dun discurso lingüisticamente complexo que trate tanto temas concretos coma abstractos pronunciados nun nivel de lingua estándar e poderá incluír debates dentro da súa especialidade.

2.1. Comprende conversas de carácter xeral sobre un conxunto de temas variados pouco previsibles.

CL,CSC,CAA,CEC

3. [Os alumnos de nivel máis alto] Ser capaz de comprender mensaxes relacionadas coa vida cotiá, académica e laboral.

3.1. Comprende informacións e avisos feitos en lugares públicos. CL,CSC

3.2. Comprende noticias da televisión co apoio da imaxe ou os aspectos principais dos programas de radio nos que a temática é de interese xeral ou coñecida.

CL,CSC

3.3. Comprende as explicacións do guía nunha visita turística ou de traballo. CL,CSC,CEC,CAA

3.4. Comprende as ideas principais dunha actividade académica (conferencia, clase ou seminario), sempre que se trate dunha temática coñecida.

CL,CSC,CAA,C


198

EC

3.5. Comprende conversas, explicacións ou debates sobre temas diversos ao alcance dun cidadán común.

CL,CSC,CAA,CEC

3.6. Comprende conversas nas que a argumentación é o eixe que os define, aínda que con algunha limitación.

CL,CSC,CAA,CEC,CMCT

BLOQUE 1.2. EXPRESIÓN ORAL


1. Realizar cun grao razoable de fluidez e claridade descricións, narracións e exposicións breves sobre diversos temas do seu interese e presentalos coma unha secuencia lineal de elementos.

1.1. É capaz de intervir en intercambios comunicativos relacionados coas relacións sociais.

CL,CSC

1.2. É capaz de informarse sobre prezos e realizar compras en superficies comerciais, tendas ou calquera outro tipo de establecemento.

CL,CSC

2. Pedir e dar informacións sinxelas sobre aspectos da vida cotiá e profesional.

2.1. É capaz de dar información sobre identificación e caracterización persoal: relacións familiares, profesionais, estudos, ocupación do tempo de lecer.

CL

2.2. É capaz de falar do aloxamento participar na maior parte das situacións comunicativas previsibles durante a estadía nun hotel (na viaxe a Galicia)

CL,CSC,CIEE

2.3. Pode pedir un menú nun restaurante, solicitar informacións sobre pratos dunha carta e sobre formas de pagamento ou facer reclamacións dun xeito sinxelo.

CL,CSC

2.4. É capaz de intervir nunha conversa informal sobre experiencias persoais, centros de interese, acontecementos da actualidade, expresando opinións e sentimentos.

CL,CSC

2.5. É capaz de solicitar informacións simples relacionadas con cuestións administrativas ou académicas.

CL,CSC,CIEE

3. Demostrar un control gramatical relativamente alto e empregar oracións de certa complexidade.

3.1. En conversas e debates sobre temas da vida cotiá ou de actualidade, sabe expresar e argumentar opinións, aínda que con algunhas limitacións e dificultades.

CL,CSC,CMCT

4. Non cometer erros que provoquen a incomprensión e corrixir case todas as súas incorreccións.

4.1. Pode pedir información complementaria ou aclaracións, por exemplo, nunha visita guiada.

CL,CSC,CAA,CEC

5. Ser capaz de producir fragmentos de discurso cun ritmo bastante uniforme, aínda que poida dubidar mentres busca algunhas estruturas ou expresións, pero sen que se aprecien pausas ou silencios moi marcados.

5.1. Sabe orientar visitas e responder preguntas sobre espazos ou lugares.

CL,CSC

6. Saber iniciar o discurso, tomar a quenda de palabra no momento adecuado e finalizar unha conversa cando teña que facelo, aínda que poida que non o realice sempre da maneira máis axeitada.

6.1. É capaz de pedir e dar información sobre temas coñecidos.

CL

7. Empregar os mecanismos de cohesión máis habituais para converter as súas frases nun discurso claro e coherente, aínda que mostre certa inseguridade se a intervención é longa.

7.1. É capaz de facer preguntas nunha conferencia, aula ou seminario sobre un tema coñecido ou previsible, aínda que con algunha dificultade.

CL,CSC,CAA,CEC,CIEE

7.2. É capaz de realizar unha presentación simple e curta sobre un tema coñecido, utilizando as TIC

CL,CAA,CEC,CD

8. [Os alumnos de nivel máis alto] Realizar descricións, narracións e exposicións sobre persoas, situacións ou acontecementos da vida cotiá ou profesional máis próxima, resaltando adecuadamente os aspectos significativos e os detalles relevantes que sirvan de apoio.

8.1. Sabe solicitar o reembolso ou o troco de produtos en áreas de servizo relativas ao aloxamento, comida ou comercio, pedir información ou aclaración sobre algo, expresar agrado ou desagrado co servizo ou facer reclamacións.

CL,CSC,CIEE


199

9. [Os alumnos de nivel máis alto] Colaborar en debates que traten temas cotiáns, confimando a súa comprensión, invitando os demais a participar, etc.

9.1. Pode reproducir mensaxes e opinións doutras persoas, aínda que poida ter algunha dificultade se aquelas son moi complexas.

CL

BLOQUE 1.3. COMPRENSIÓN ESCRITA


1. Ler textos sinxelos sobre temas do seu nivel académico, cun nivel de comprensión satisfactorio.

1.1. Le e entende informacións ou instrucións en formularios, anuncios, folletos, visitas turísticas e sobre hoteis ou alugamento.

CL,CSC,CEC,CMCT

1.2. Le e entende cartas e mensaxes de correo electrónico, tanto de carácter persoal coma non persoal.

CL,CD,CSC

1.3. Le e entende descricións de persoas e lugares. CL,CEC

1.4. Le e entende relatos de feitos, acontecementos e experiencias. CL,CEC

1.5. Le e entende informacións, anuncios e opinións claras sobre temas de actualidade emitidas nos medios de comunicación.

CL,CSC

1.6. Le e entende folletos de divulgación e publicitarios de carácter comercial.

CL,CSC

1.7. Le e entende escritos breves dunha área que controla. CL

2. [Os alumnos de nivel máis alto] Ler de xeito comprensivo e cun alto grao de autonomía textos variados, sempre que non traten de temáticas especializadas ou utilicen unha linguaxe específica.

2.1. É quen de ler cartas ou anotacións persoais, aínda que utilicen algún modismo ou expresión coloquial de uso moi frecuente.

CL

3. [Os alumnos de nivel máis alto] Ter un amplo vocabulario de lectura e dominar as estruturas sintácticas básicas, aínda que poida ter dificultades cos períodos sintácticos complexos.

3.1. Comprende diferentes tipos de textos dos medios de comunicación escritos, tanto se son de información e temática xeral coma se se relacionan coas áreas específicas do seu interese.

CL,CAA,CSC

4. [Os alumnos de nivel máis alto] Ser capaz de comprender textos escritos da vida cotiá, laboral e académica.

4.1. Comprende as normas sobre como comportarse nunha situación determinada.

CL,CSC

4.2. Comprende o sentido xeral dun artigo de temática descoñecida ou pouco coñecida.

CL,CAA

4.3. Comprende textos literarios sinxelos. CL,CEC

BLOQUE 1.4. EXPRESIÓN ESCRITA


1. Producir textos sinxelos e cohesionados sobre unha serie de temas cotiáns dentro do seu campo de interese, enlazando distintos elementos breves nunha secuencia lineal.

1.1. É capaz de escribir notas, postais e cartas persoais que poden incluír a descrición de persoas ou espazos, o relato de acontecementos, a expresión de opinións ou desexos.

CL

1.2. É capaz de escribir cartas dirixidas a institucións ou entidades; por exemplo, para confirmar un aloxamento, para pedir información sobre un curso, etc.

CL,CSC,SIEE

1.3. É capaz de cubrir impresos que requiran dar conta de datos persoais e profesionais; describir brevemente situacións ou acontecementos.

CL,CSC,SIEE

1.4. Pode tomar notas a partir de fontes escritas, aínda que sexa con algunhas inexactitudes.

CL

1.5. Pode elaborar un resumo esquemático dunha clase, conferencia ou reunión.

CL,CMCT

2. [Os alumnos de nivel máis alto] Producir textos máis complexos e de difusión pública.

2.1. É capaz de escribir cartas e correos electrónicos relatando feitos, experiencias e valoracións sobre acontecementos diversos da vida cotiá.

CL,CD,CSC

2.2. É capaz de redactar informes breves sobre temas de actualidade ou relacionados coa súa actividade profesional, aínda que requiran ser revisados se esixen un alto grao de precisión.

CL,CD,CSC

2.3. É capaz de expoñer por escrito, de maneira sinxela, opinións sobre textos lidos ou oídos previamente ou sobre situacións vividas con anterioridade.

CL,CEC


200

2.4. É capaz de sintetizar ou reformular en escritos breves informacións dos medios de comunicación ou da vida cotiá.

CL

BLOQUE 2. FUNCIONAMENTO DA LINGUA


1. Progresar no coñecemento da fonética e ortografía galega.

1.1. Recoñecee pronuncia o sistema fonolóxico completo. CL

1.2. Pronunciaos de ditongos e hiatos. CL

1.3. Coñece as regras de acentuación (acento de intensidade e acento diacrítico).

CL

1.4. Pronuncia os fonemas consonánticos (distribucións das nasais, oclusivas / aproximantes, etc.).

CL

1.5. Usa os signos de puntuación. CL

1.6. Usa as maiúsculas e minúsculas. CL

2. Progresar no coñecemento da gramática do galego.

2.1. Coñece e aplica todas as estruturas do nivel anterior. CL

2.2. Realiza a flexión de xénero e número de substantivos e de adxectivos: casos particulares.

CL

2.3. Coñece a posición e gradación do adxectivo e realiza estruturas comparativas.

CL

2.4. Realiza a concordancia de elementos oracionais. CL

2.5. Coñece e usa os numerais e ordinais. CL

2.6. Coñece as formas e usos pronominais dos verbos máis usuais: chamarse, lavarse, vestirse, etc.

CL

3. Progresar no coñecemento e uso do léxico do galego.

3.1. Incorpora e usa o léxico de niveis anteriores. CL

3.2. Coñece e usa o léxico do aspecto físico. CL

3.3. Coñece e usa o léxico da vestimenta. CL

3.4. Coñece e usa o léxico do carácter. CL

3.5. Coñece e usa o léxico de hostalaría. CL

3.6. Coñece e usa o léxico de sentimentos e estados de ánimo. CL

3.7. Coñece e usa o léxico académico. CL

3.8. Coñece e usa o léxico sobre obxectos de uso cotián. CL

3.9. Coñece e usa o léxico de medicina e farmacia. CL

3.10. Coñece e usa o léxico sobre lugares e actividades de lecer. CL

3.11. Coñece e usa o léxico de lecer e tempo libre. CL

3.12. Coñece e usa o léxico sobre estados de saúde e sobre as partes do corpo.

CL

3.13. Coñece e usa o léxico comercial. CL

3.14. Coñece e usa o léxico de enfermidades e accidentes. CL

3.15. Coñece e usa o léxico de comidas e bebidas. CL

3.16. Coñece e usa o léxico de establecementos, produtos e servizos. CL

3.17. Coñece e usa o léxico administrativo. CL

3.18. Coñece e usa o léxico sobre tecnoloxía e medio natural. CL,CD

3.19. Coñece e usa o léxico do medio natural. CL

3.20. Coñece e usa o léxico sobre economía, sociedade, xeografía. CL

3.21. Coñece e usa o léxico do traballo. CL

3.22. Coñece e usa o léxico sobre aprendizaxe de linguas. CL,CAA

3.23. Coñece e usa o léxico festivo. CL

3.24. Coñece e usa o léxico relacionado co mundo laboral. CL,CAA,CIEE

3.25. Coñece e usa o léxico do mundo da cultura. CL,CEC

3.26. Expresións para desculparse, aconsellar, expresar tempo, etc. CL,CSC

3.27. Coñece e usa o léxico de espectáculos. CL,CEC

3.28. Coñece e usa o léxico de informática. CL,CD

3.29. Coñece e usa o léxico de fórmulas de correspondencia. CL,CSC

BLOQUE 3. LINGUA E SOCIEDADE


1. Progresar no coñecemento do universo sociocultural no que se desenvolve a lingua galega, vertebrado arredor dos seguintes ámbitos: xeografía, vida cotiá, situación

1.1. Progresa no coñecemento da vida cotiá dos galegos: costumes, horarios, comidas, actividades de lecer, etc.

CSC,CEC


201

sociopolítica, situación artística e cultural e situación lingüística e literaria.

2. Progresar no coñecemento da historia de Galicia, identificando feitos singulares e definidores do pasado e da tradición.

1.2. O territorio: hábitat, distribución da poboación, demografía, etc. O rural e o urbano; as cidades galegas, os monumentos...

CSC,CEC,CMCT


1.3. Revisión da situación política, social e económica de Galicia no pasado recente e na actualidade.

CSC,CEC

4. Adquirir unha visión real e libre de prexuízos sobre a realidade galega.

1.4. Revisión da situación cultural, artística e científica de Galicia no pasado recente e na actualidade.

CSC,CEC

5. Utilizar o achegamento á realidade sociocultural galega como soporte para a interacción comunicativa en galego.

1.5. Revisión da situación lingüística e literaria de Galicia no pasado recente e na actualidade.

CSC,CEC


1.6. Achegamento a temas educativos transversais a través das artes

CL, CSC

7. Valorar o plurilingüismo e a diversidade lingüística como expresión da riqueza cultural

1.7. Coñece e valora a diversidade lingüística como unha riqueza.

CSC, CEC

8. Recoñecer a riqueza que lles proporciona ás persoas o coñecemento de varias linguas e, en particular, da lingua galega.

8.1. Valora positivamente as competencias que posúe como persoa plurilingüe.

CSC, CAA, CIEE

8.2. Recoñece a aprendizaxe do galego como un enriquecemento persoal.

CSC

9. Identifica e desbota os prexuízos asociados á lingua galega e a outras linguas.

9.1. Valora o galego como lingua de coñecemento. CSC

9.2. Mantén unha actitude crítica ante os prexuízos que se poidan asociar coa lingua galega.

CSC

10. Identificar a lingua galega con diversos contextos de uso oral.

10.1 Identifica o uso oral da lingua galega con diversos contextos profesionais: sanidade, educación, medios de comunicación, todo tipo de comercios.

CSC

10.2. Recoñece a validez da lingua galega para conversas con persoas coñecidas ou descoñecidas.

CSC

11. Integrar os vínculos que se establecen entre a persoa, o territorio, a cultura e a lingua.

11.1. Integra os vínculos que se establecen entre a persoa, o territorio, a cultura e a lingua.

CSC

BL4. EDUCACIÓN LITERARIA


1. Desenvolver o hábito lector. 1.1. Le ou visiona os textos literarios ou audiovisuais propostos pola profesora.

CL, CEC

2. Recoñecer os principais períodos da literatura galega.

2.1. Coñece a importancia da lírica medieval galega, do movemento do Rexurdimento, e algunhas figuras literarias do século XX e XXI.

CL, CEC

2.2. Sitúa e coñece o significado do Día das Letras Galegas. CL, CEC

3. Recoñecer algúns literatos e fragmentos literarios emblemáticos da nosa literatura.

3.1. Recoñece algunhas das principais figuras e obras emblemáticas das nosas letras e doutras artes vistas na aula.

CL, CEC

4. Comprender os textos líricos. 4.1. Comprende o sentido xeral de textos líricos lidos e/ou escoitados, identificando fundamentalmente o tema e a voz

CL, CEC


202

poética.

5. Recitar os textos líricos. 5.1. Le expresivamente textos líricos. CL, CEC

6. Comprender o contido de textos narrativos característicos da tradición narrativa galega.

6.1. Comprende o sentido xeral dun texto narratvo galego, longo ou breve, pertencente a diferentes subxéneros: novela, conto tradicional, lenda, conto moderno…

CL, CEC

7. Comprender o contido de textos dramáticos lidos ou representados.

7.1. Comprende o contido de obras teatrais lidas ou visualizadas: fragmentos teatrais modernos, sketchs…

CL, CEC

8. Escribir textos líricos. 8.1. Escribe textos líricos con intención estética que canalizan as súas emocións ou intereses.

CL, CEC

9. Escribir textos narrativos ou teatrais sinxelos.

9.1. Escribe e narra contos breves, monólogos, sketchs, pezas teatrais sinxelas…

CL, CEC

10. Escribir pequenas pezas audiovisuais.

10.1. Escribe un pequeno guión cinematográfico. CL, CEC

11. Crear obras colectivas 11.1. Participa en tarefas colectivas creativas pouco complexas ou elaboración de traballos sinxelos de creación propia ou a partir da manipulación de lecturas ou creacións vistas na aula.

CL, CEC

12. Comprender a mensaxe canalizada a través doutras artes relacionadas coa literatura

12.1. Comprende o sentido xeral das cancións, películas… presentadas na aula.

CL, CEC

BLOQUE 5. EDUCACIÓN TECNOLÓXICA


1. Utilizar as TIC como fonte de información sobre a realidade sociocultural galega.

1.1. Recoñece, analiza e interpreta textos escritos e orais dos medios de comunicación dixital.

CL, CD, CSC

1.2. Utiliza e valora o uso das ferramentas TIC como fonte de acceso, tratamento e expresión da información e do coñecemento.

CL, CD, CAA

2. Utilizar as TIC como medio de relación social con outros galegos e como soporte para interaccións comunicativas reais.

2.1. Utiliza as ferramentas TIC como medio de relación social. CL, CD, CSC

3. Utilizar as TIC como fonte de acceso á cultura e arte galega nas súas diferentes manifestacións

3.1. Accede e comprende manifestacións culturais galegas sinxelas (música, cine, imaxes, prensa…) divulgadas a través de internet.

CL, CD, CSC,CEC

4. Utilizar as TIC como ferramenta para elaborar tipos de textos diferentes (entrevistas, obras de creación audiovisual, cancións, videoclips, cómics, etc.)

4.1. É capaz de utlizar programas da web 2.0 para realizar exercicios e obras de creación.

CL,CD,CEC,CIEE

5. Utilizar as TIC como ferramenta para a creación artística

5.1. É capaz de realizar entrevistas audiovisuais en galego cunha pequena preparación e co apoio do profesor

CL,CD,CEC,CIEE,CAA

6. Utiliza as ferramentas TIC como fonte de creación audiovisual

6.1. É capaz de reproducir, recrear, versionar ou crear de cero cancións, poemas e outras manifestacións artísticas sinxelas e de gravalas e divulgalas co apoio do profesor.

CL,CD,CEC,CIEE,CAA

6.2. É capaz de realizar unha pequena obra audiovisual coa axuda e guía do profesor.

CL,CD,CEC,CIEE,CAA


203

2.4.3. DISTRIBUCIÓN TEMPORAL

A distribución temporal, de acordo co espírito xeral da programación, non se concibe dunha maneira linear. Así e

todo, pódese bosquexar unha proposta de progresión nos contidos, como a seguinte:

1 TRIMESTRE 2 TRIMESTRE 3 TRIMESTRE

Funcionamento lingua

Fonética O vocalismo II Os encontros vocálicos A entoación interrogativa.

Ortografía cc/ct bl/br, pl/pr, cl/cr

-zo/-za Os topónimos.

Gramática

Verbos irregulares máis frecuentes.

Locucións adverbiais de lugar. Imperativo negativo Adxectivo: a comparación.

Verbo: o futuro e o condicional Verbo: o pretérito e o

antepretérito Conxuncións básicas: se, para Intensificadores.

Verbo: perífrases verbais características do galego: teño feito, non dei feito…

Pronomes: átonos básicos, colocación.

Vocabulario

Ampliación de campos semánticos básicos: corpo, aspecto físico, carácter, sentimentos, vestimenta...

O cine A música Os medios de comunicación

Ampliación de campos semánticos básicos: gastronomía e hostalería; lecer, viaxes, lugares, traballo...

A arte A ciencia Substantivos abstractos.

Ampliación de campos semánticos básicos: natureza, economía, sociedade, xeografía

Os espectáculos O léxico festivo.

Fraseoloxía Fraseoloxía básica: éche o que

hai!, malo será!

Fraseoloxía básica: se cadra, disque…

Fraseoloxía básica: si,ho!, non, muller, non!

Comunicación

Tipos de texto, xéneros textuais…

Texto narrativo. Texto formal: a solicitude. O guión cinematográfico

Texto expositivo Usos discriminatorios da lingua As interferencias lingüísticas.

Texto argumentativo. O galego nos medios de

comunicación.

Manexo da información As TIC: o audiovisual.

Dicionarios e vocabularios online.

Funcións comunicativas

Expresar gusto e preferencias. Expresar sensacións. Ofrecer e convidar Expresar frecuencia. Narrar accións sinxelas en pasado Expresar certeza Expresar tristeza Expresar obriga

Falar do futuro e facer plans Organizar a información. Introducir o tema Concluír Expresar condición, finalidade. Expresar afecto Expresar posibilidade Dar instrucións

Propoñer. Aconsellar. Valorar, dar unha opinión, expresar

acordo e desacordo. Dar ordes e instrucións. Formular desexos, dar ánimos,

desexar sorte Pedir permiso. Pedir perdón. Expresar admiración Convidar e ofrecer

Lingua e sociedade



Música e cine moderno. O galego e o portugués. A

lusofonía. A economía tradicional do mar:

mariñeiros, mariscadoras, conserveiras.



As institucións. Galicia no século XIX e comezos

do XX: as migracións. A economía tradicional de

interior.



Plurilingüismo. Lingua e identidade.

Bilingüismo e diglosia. A economía moderna.

Educación literaria

Literatura e música. Literatura e cine. A literatura oral galega: cantigas,

contos, lendas, monólogos... Tradición e modernidade.

Obradoiro de creación artística.

Historia da literatura: Idade Media, Séc. Escuros e Rexurdimento.

O texto lírico: recursos literarios. Obradoiro de creación artística.

Historia da literatura: século XX e XXI.

Día das Letras Galegas: Rosalía de Castro e Carlos Casares.

A literatura social. Obradoiro de creación artística.


204

2.4.4. PERFIL COMPETENCIAL

Competencia clave Frecuencia de aparición Porcentaje

Competencia en comunicación lingüística 149 43,7%

Competencia social e cívica 64 18,8%

Competencia dixital 37 10,9%

Conciencia e expresións culturais 42 12,3%

Aprender a aprender 25 7,3%

Sentido de iniciativa e espírito emprendedor 13 3,8%

Competencia matemática e competencias básicas en ciencia e tecnoloxía

11 3,2%

CL 44%

CSC 19%

CD 11%

CEC 12%

CAA 7%

SIEE 4%

CMCT 3%


205

3. EDUCACIÓN PRIMARIA

En Primaria hai a comezos de outubro un total de 31 alumnos matriculados en Galego. Organízanse en dous

grupos con 1 hora de clase á semana cada un, onde os alumnos están agrupados por ciclos da seguinte

maneira:

• Un grupo integrado cos alumnos de 2º e 3º de Primaria, con 16 alumnos a principios de outubro.

• Un grupo integrado cos alumnos de 4º, 5º e 6º de Primaria, con 15 alumnos a principios de outubro.

3.1. OBXECTIVOS XERAIS PARA A EDUCACIÓN PRIMARIA

1. Divertirse e gozar coa lingua para querela e para suscitar interese.

2. Coñecer, comprender e respectar as diferentes culturas e as diferenzas entre as persoas.

3. Facer un uso social da lingua nos diferentes contextos: privados e públicos, familiares e escolares;

Escoitar e Falar; Ler e Escribir.

4. Iniciarse na utilización, para a aprendizaxe, das tecnoloxías da información e da comunicación. Usalas

para obter e reelaborar información.

5. Utilizar diferentes representacións e expresións artísticas e iniciarse na construción de propostas visuais e

na creación de propostas escritas.

6. Comprender textos literarios de xéneros diversos procedentes da literatura infantil e xuvenil galega

adecuados en canto á temática e complexidade. Fomentar a capacidade lúdica da lectura.

7. Valorar e estimar a lingua galega como mostra de identidade de Galicia e recoñecer a existencia da

diversidade lingüística como feito cultural enriquecedor.

3.2. METODOLOXÍA

Trátase de clases extraescolares, que os pequenos reciben logo de cumprir todas as outras horas lectivas.

Polo tanto, a metodoloxía inspírase en dous principios:

1. O espírito lúdico para achegarse á lingua.

2. O uso das tecnoloxías da información e comunicación.

4. COROLARIO

Este curso académico e en comisión de servizos ata o 30 de agosto de 2017, a materia de Lingua galega e

literatura impártea por segundo ano a profesora Begoña González Rey que obtivo esta praza na convocatoria

do concurso público de méritos convocada pola Xunta de Galicia.

A materia conta cun alumnado consolidado. No curso 2016-17 no IE Cañada Blanch hai 83 alumnos que

estudan Galego: 52 na ESO e 31 en Primaria. En consecuencia, solicitamos unha vez máis a quen

corresponda a continuación da Área de Galego.

Finalmente, lembramos que na actualidade a Área de Galego está adscrita ao Departamento de Lengua

Española. Como desideratum, reiteramos unha vez máis o que xa se propuxo na reunión da Comisión de

Coordinación Pedagóxica do IE Cañada Blanch celebrada o 7 de marzo de 2006: “esta materia cuenta con la

plaza bien establecida de un profesor de Gallego, dotación que responde a un convenio con la Xunta de

Galicia. Por ello creemos necesaria la creación del Departamento de Gallego”.


207

PROGRAMACIÓN DE ACTIVIDADES COMPLEMENTARIAS Y EXTRAESCOLARES DEL ÁREA DE GALLEGO

Queremos hacer constar que si bien muchas de las actividades que aquí se proponen se plantean dentro del horario lectivo, algunas, aun siendo complementarias a las materias impartidas en los cursos respectivos, pueden realizarse fuera del horario escolar, por la tarde, una vez finalizada la actividad lectiva, como por ejemplo la asistencia al cine, teatros, museos, etc.

Actividades programadas Cursos a los que afecta En colaboración con Profesora responsable

PRIMER TRIMESTRE

Asistencia al London Spanish Film Festival: proyección de Lobos sucios 2º ESO Dep. Filosofía y Orientación. Begoña González Rey

Conferencias, talleres, conciertos, presentaciones... 1º, 2º, 3º y 4º ESO (horario clase de galego) Begoña González Rey

Actividades de cine, teatro, museos... según oferta o cartelera. 1º, 2º, 3º y 4º ESO (horario clase de galego y/o extraescolar) Begoña González Rey

Visita a Oxford (visita Queen’s College y Bodleian Library) 1º, 2º, 3º y 4º ESO (horario clase de galego y/o extraescolar) Begoña González Rey

Intercambio galego-inglés con el IES Adormideras 1º, 2º, 3º y 4º ESO (horario clase de galego y/o extraescolar) Begoña González Rey

SEGUNDO TRIMESTRE

Conferencias, talleres, conciertos, presentaciones… 1º, 2º, 3º y 4º ESO (horario clase de galego) Begoña González Rey

Actividades de cine, teatro, museos... según oferta o cartelera. 1º, 2º, 3º y 4º ESO (horario clase de galego) Begoña González Rey

Encuentro en Londres con alumnado del CPI Camiño de Santiago 1º, 2º, 3º y 4º ESO Begoña González Rey

Acto “25 años aprendiendo gallego en el Cañada” 1º, 2º, 3º y 4º ESO Begoña González Rey

TERCER TRIMESTRE

Conferencias, talleres, conciertos, presentaciones… 1º, 2º, 3º y 4º ESO (horario clase de galego) Begoña González Rey

Actividades de cine, teatro, museos... según oferta o cartelera. 1º, 2º, 3º y 4º ESO (horario clase de galego y/o extraescolar) Begoña González Rey

Viaje cultural a Galicia 1º, 2º, 3º y 4º ESO alumnado de galego. Begoña González Rey

10. PROGRAMACIÓN DE GALEGO - · PDF file2.4.3. DISTRIBUCIÓN ... Estatuto de...

Documents

Transcript of 10. PROGRAMACIÓN DE GALEGO - · PDF file2.4.3. DISTRIBUCIÓN ... Estatuto de...