1. gaiaMunduko Historia Ekonomikoa:

Ikuspegi bat epe luzean

Ekonomia Liz. / Enpresen Administrazio eta Zuzendaritzako Liz. (2. maila)Enpresen Zuzendaritza eta Ikasketa Juridikoak Liz. (3. maila)

2010 - 2011

Irakaslea: Fernando Mendiola

1. Historialari ekonomikoen “kutxa beltza”

2. Hainbat kontzeptu eztabaidagarri

3. Sistema ekonomikoak

4. Mundu mailako ekonomiaren ikuspegi milenarioa

1. Historialari ekonomikoen “kutxa beltza”

1.1. Historia ekonomikoa, historiaren ondorioa

1.2 Bilakaeraren ikuspegi orokorra

1.3. Eraikitze bidean dagoen zientzia baten tresnak

1.1. La historia económica, un producto histórico

- Ekonomia zientzia historikoa dugu, hau da, historian ezarria eta jaioa, eta horrela ulertu behar dugu:

Iturria: Galbraith, J.K., (2004) La economía del fraude inocente.

Barcelona, Crítica (11 orr.)

1.2. Bilakaeraren ikuspegi orokorra

- Historia ekonomikoa, historiaren adar gaztea

- XIX. mendean: Historia ekonomikoa baino, historiaz arduratutako ekonomialari klasikoak ditugu

- XX. Mendean, bi mundu gerren artean, Historia Ekonomikoaren jaiotza espezializatutako arlo moduan: kuantitatibismoa, marxismoa eta teoria ekonomikoa: Hamilton, Labrousse, Schumpeter...

1.2. Bilakaeraren ikuspegi orokorra

- II. Mundu Gerraren ostean, arloaren garapena eta arrakasta: aldizkari profesionalen ugaltzea eta Historia Ekonomikoaren sarrera unibertsitatetan. (21 aldizkari sortuz iren 1952 eta 1972 bitartean, gerra aurretik 6 baino sortuta)

- International Economic History Association (1960)(http://www.uni-tuebingen.de/uni/wwl/IEHA/index.html)

- Asociación Española de Historia Económica (1972)(http://www.aehe.net/)

1.2. Bilakaeraren ikuspegi orokorra

- Gaur egun, historia ekonomikoak arazo berriekin dago arduratuta: ingurugiro arazoak, giza ongizatea edota ekoizpen eta birsortzearen arteko erlazioak. Hainbat adibide

- Revista de Economía Crítica

- Enviromental History

- Arenal. Revista de Historia de las Mujeres

1.3. Eraikitze bidean dagoen zientzia baten tresnak

- Teoria eta interpretazioen beharra (kontzeptuak, ereduak, metodo konparatiboa…). Historia ekonomikoaren kasuan, Teoria Ekonomikoa eta beste Gizarte Zientzietako ekarpenak.

- Eraikitze bidean egonik, interpretazioak anitzak izanik, objetibotasun bakarra zuzentasun metodologikoan datza, hau da, iturrien tratamendu egokian.

1.3. Eraikitze bidean dagoen zientzia baten tresnak

- Informazio iturrien sorrera eta erabilpen egokia:

- Iturriak. Historialariek sortuak dira, dituen galderen araberakoak, kezka sozialen araberakoak, aukera teknikoen araberakoak, mantentze eta aurkitzeko aukera teknikoen araberakoak ...

- Iturriekin loturiko arazoak: - Zeinek sortzen du dokumentazioa? Zein helburuekin? - Mantentze eta eskuragarritasun arazoak

- Iturrien erabilpen egokia: - Informazioaren aurreko gaitasun kritikoa- Alderatzearen beharra- Informazioaren jatorria (iturria) aipatu beharra, iturria eta informazioa jasotzen duenaren arteko lotura ez galtzeko.

2. Hainbat kontzeptu eztabaidagarri

2.1. Hazkunde eta azpigarapenaren jatorriak

2.2 Ekoizpen eta birsortze lanen arteko lotura

2.3. Ekoizpena eta giza metabolismoa: ekonomia ekologikoaren erronka

2.4. Zer egin BPGrekin?

2.1. Hazkunde eta azpigarapenaren jatorriak

Hazkundeari buruzko kezka pentsamendu ekonomikoan

- Ekonomilari klasikoen pesimismoa (egoera egonkorra):

- Hazkunde ekonomiko modernoa, industrializazioari loturik. Kuznetsen arabera:

Hazkunde demografikoa eta urbanizazioaEgitura aldaketa eta bigarren sektorearen nagusitasunaEkonomiaren nazioartekotzeaErakunde aldaketaProduktibitatearen igoera. (Hazkunde estensibotik, hazkunde intensiborako jauzia)

- “Dibergentzia Handiaren” eta “mundu garatu / azpigaratutako munduaren” arteko dikotomia

2.1. Hazkunde eta azpigarapenaren jatorriak

a. Hazkunde ekonomikoarekiko kezkak pentsamendu ekonomikoan (Hidalgo Capitán, 1998)

Tradicionalmente, la economía ha definido su objeto de estudio –y, en esto han sido cómplices las distintas corrientes de pensamiento- dentro de unas

fronteras muy estrechas y excluyentes: sólo se considera “económico” lo que tiene una dimensión mercantil. En consecuencia, todos los procesos que

tienen lugar al margen del mercado, por definición, quedarán excluidos del campo de estudio de la disciplina económica. Particularmente grave es la

exclusión de los distintos trabajos que no se realizan bajo relaciones capitalistas mercantiles, pero que son absolutamente necesarios para que la

vida continúe e, incluso, son indispensables para que el mercado pueda funcionar. Me refiero, particularmente, al trabajo voluntario o de

participación ciudadana y al trabajo no remunerado que desarrollan fundamentalmente las mujeres en el hogar. Es decir, la economía se define falsamente como “autónoma” sin aceptar ni reconocer que descansa y se

apoya en otros sectores o actividades que caen fuera de la órbita mercantil

Iturria: Carrasco, C., 2006, “La paradoja del cuidado: necesario pero invisible”, Revista de Economía Crítica, 5. (40. orr)

2.2. Ekoizpen eta birsortze lane arteko harremana

Birsortze lana: ezinbestekoa eta ikustezina

2.2. Ekoizpen eta birsortze lane arteko harremana

Familiaren barreneko antolaketa (eskubide eta betebehar ezberdinak, genero balore ezberdinak, hau da, maskulinitate eta feminitatearen esanahi aldakorrak …), funtsezkoa da sistema ekonomiko osoaren egituraketa ulertzeko. Adibideak

- Esklabotzaren eredua (birsortze lanen garrantzi falta)

- Nekazal familiak industriaurreko Europa feudalean

- Industrializazio garaiko familia estrategia ezberdinak (malebreadwinner ereduaren garaipena)

- Familia postfordistak

2.3. Ekoizpena eta giza metabolismoa: ekonomia ekologikoaren ekarpenak

- Ekoizpen funtzio klasikoari eginiko kritika ekologikoa (Cobb – Douglas)

- Baliabide naturalen eta sortutako hondakinen balorazio ekonomikoaren beharra

- Ikuspegi ekointegratzailearen beharra (J. M. Naredo), ekoizpena metabolismo ekologikoaren oinarriekin aztertu ahal izateko

- Informazio osagarria: O. Carpintero (2010)

2.4. Zer egin BPGrekin?

- Adierazlearen ezaugarriak- Zer neurtzen du? Ekonomia formala - Osagarriak: kontsumoa, kapitala eta ordainketa balantza- Kalkulatzeko modu ezberdinak: ekoizpen kostuak (eskaintza) edo merkatu prezioak (eskaria), azken hau erabiliena izanik.

- Bilakaeraren azterketa: - Prezio erreala ala konstanteak (PPA-EGP)- Hazkunde tasak- 100 indizeak

2.4. Zer egin BPGrekin?

- Adierazlearen arazoak - Legalitatetik kanpo merkaturatzen diren jardueren balioa ez du jasotzen (ekonomia informa eta ilegala)- Barne ezberdintasunak ez dira jasotzen- Ongizate mailak jasotzen ahal dituzten beste aspektuak ez dira bertan jasotzen (Giza Garapenaren Indizea)- Birsortzen lana ez baloratzea- Natur baliabideen ekoizpen (edota ordezkatze) kostuak ez dira baloratzen, ezta hondakinek sortutako kalteak.

- J. E. Stiglitzen artikulua : “El fetichismo del PIB”, El País, 2009, irailak 20.

3. Sistema ekonomikoak.

3.1. Sistema ekonomikoen oinarrizko elementuak

- Ekoizpenaren eta birsortze lanen arteko artikulazioa

- Inguruarekiko harremana

- Baliabide eta ondasunen banaketa

- Ekoizpen funtzioaren antolaketa (Cobb-Douglas)Ekoizpen faktoreak: lurra, lana eta kapitala

Faktoreen produktibitate osoa (hazkunde intentsiboa)Erakunde markoaNazioarteko testuingurua

3. Sistema ekonomikoak

3.2. Sailkatzeko modu ezberdinak, aukeraturiko elementuen arabera:

- Hegemonia guneak munduko ekonomian:

- Erabilitako energia: sistema organikoak / sistema fosilak / fosilen ondorengo garaia …

- Irekiera gradua: autarkia eta merkataritza askearen arteko dikotomia

- Ekoizpen moduak: sailkapen marxista, eta bere ondorengo eztabaida kontzeptualak (esklabotza, feudalismoa, kapitalismoa, sozialismoa)

4. Munduko ekonomiaren epe luzeko ikuspegia (ariketa praktikoa)

- Ariketa praktikoan aztertzeko gakoak

- Biztanleri eta ekoizpenaren erritmoak (urteko hazkunde tasak)

- Aberastasun guneak eta munduko errentaren banaketa

- Errenta konbergentzia /dibergentzia azterketa

- Ekonomia feminista eta ekologikoaren ekarpenak (A. Pérez Orozco eta O. Carpinteroren irakurgaiak, II. txostenekoak)

5. Bibliografia osagarri hautatua

- Bustelo, F., 1998, Historia Económica: una ciencia en construcción. Madrid, Síntesis.

- Carrasco, C., 2006, “La paradoja del cuidado: necesario pero invisible”, en Revista de Economía Crítica, 5. (http://revistaeconomiacritica.org/n5 )

- Cipolla, 1991, “Las fuentes” eta “La crítica de fuentes”, Entre la Historia y la economía. Introducción a la historia económica. Barcelona, Crítica.

- Galbraith, J.K., 2004 La economía del fraude inocente. Barcelona, Crítica

- Hidalgo Capitán, A. L., 1998, El pensamiento económico sobre el desarrollo. De los mercantilistas al PNUD. Huelva, Universidad de Huelva.

- Naredo, J.M., 2006, “El problema ambiental: limitaciones del enfoque económico convencional”, en Raíces económicas del deterioro ecológico y social. Más allá de los dogmas. Madrid, Siglo XXI.