01. zenbakiak eta eragiketak

LH 5 1. GAIA: ZENBAKIAK ETA ERAGIKETAK

1

MATEMATIKA 5. MAILA1. GAIA: ZENBAKIAK ETA ERAGIKETAK

1

ZENBAKI SISTEMA ERROMATARRA

Zenbakiak idazteko erromatarrek zazpi letra larri erabiltzen zituzten eta letra bakoitzak balio bat zeukan.Gainerako zenbakiak eratzeko letra hoiek konbinatzen zituzten arau batzuk jarraituz.

I V X L C D M

1 5 10 50 100 500 1000


2

MATEMATIKA 5. MAILA1. ZENBAKIAK ETA ERAGIKETAK

2

ZENBAKI SISTEMA ERROMATARRAREN ARAUAK

1. Letra baten balioa aurrekoarenari gehitzen zaio, hura berdina edo balio handiagokoa bada.

XV 10 + 5 = 15


3

3ZENBAKI SISTEMA ERROMATARRAREN ARAUAK

2. I, X eta C letren balioa hurrengoari kentzen zaio, baldin eta hura balio handiagokoa bada.

I letra V eta X letren ezkerraldean baino ezin da erabili.

IV 5 1 = 4 IX 10 1 = 9

X letra L eta C letren ezkerraldean baino ezin da erabili.

XL 50 10 = 40 XC 100 10 = 90

C letra D eta M letren ezkerraldean baino ezin da erabili.

CD 500 100 = 400 CM 1000 100 = 900


4

4ZENBAKI SISTEMA ERROMATARRAREN ARAUAK

3. Letra bat balio bereko beste batzuen artean dagoanean, letra horren balioa eskuinekoari kendu behar zaio.

MCM 1000 + 900 = 1900

4. I, X, C eta M letrak baino ezin dira errepikatu, eta gehienez hiru aldiz

II = 2 XXX = 30 CCC = 300 MM = 2000

5. Zenbaki erromatar batek gainean marra horizontal bat badu, haren balioa milarekin biderkatu behar da.

M = 1000 MM = 2000 MMM = 3000 IV = 4000

V = 5000 X = 10000


5

EM1ehunmiloikoak

HM1hamarmiloikoak

M1

miloikoa

EMehunmilakoak

HMhamarmilakoak

Mmilakoak

Eehunekoak

Hhamarrekoak

Uunitateak

Zenbaki sistema hamartarra eta posizionala5

Zenbakiak idazteko zenbaki sistema hamartarra eta posizionala erabiltzen dugu. Sistema honetan 0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8 eta 9 zifrak erabiliz osatzen dira. zenbakiak. HAMARTARRA izena du, ordena bateko 10 unitatek hurrengo ordenako unitate bat osazten dutelako. 10 unitate = 1 hamarreko 10 hamarreko = 1 ehunekoOrdena bateko unitateak beheragoko ordenako unitate bihurtzeko, 10ekin biderkatuko dugu batetik bestera dagoen ordena kopurua beste aldiz.

x10 x10 x10 x10 x10 x10 x10 x10

:10 :10 :10 :10 :10 :10 ;10 :10

Ordena bateko unitateak goragoko ordenako unitate bihurtzeko, 10ekin zatituko dugu batetik bestera dagoen ordena kopurua beste aldiz.

POSIZIONALA izena du, zenbaki bateko zifren balioa kokapenaren araberakoa delako. 1 zenbakiak 10 unitate adierazten ditu. 38712 7 zenbakiak 700 unitate adierazten ditu.


6

Zenbakien deskonposizioa batuketa modura

124.653.879

9 u = 9 x unitate 1 = 97 h = 7 x 10 unitate = 708 e = 8 x 100 unitate = 8003 m = 3 x 1.000 unitate = 3.0005 hm = 5 x 10.000 unitate = 50.0006 em = 6 x 100.000 unitate = 600.0004 M = 4 x 1.000.000 unitate = 4.000.0002 hM = 2 x 10.000.000 unitate = 20.000.0001 eM = 1 X 100.000.000. unitate = 100.000.000

124.653.879 = 9 + 70 + 800 + 3.000 + 50.000 + 600.000 + 4.000.000 + 20.000.000 + 100.000.000

6

ehunmiloikoak hamarmiloikoak miloikoak ehunmilakoak hamarmilakoak milakoak ehunekoak hamarrekoak unitateak

1 EM1 2 HM1 4 M1 6 EM 5 HM 3 M 8 E 7 H 9 U


7

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11

Zenbakizko zuzenaZenbaki arruntak zuzen batean adieraz daitezke

Koka itzazu aurreko lerroan hurrengo zenbakiak:4, 7, 12, 18, 23, 26.

Zein zenbaki dira? =__ =__ =__ =__ =__

7

5 10 15 20 25


8

Zenbakiak milakoetara hurbiltzea8

IKASTETXEAK IKASLEAK

AXULAR 1789

ETXEPARE 1176

KIRIKIÑO 798

LAUAXETA 480

Rubenek dio ahoko azterketa egin diela Axular ikastegiko 2000 ikasleri, eta Maitanek, haren lankideak, Etxepare ikastegian 1000 baino zertxobait gehiago aztertu dituela dio.

Dentista horiek ez dute ikasle kopuru zehatza eman, milakoetatik hurbil dauden zenbatekoak baizik.

Zenbakiak gertuen dagoen milako zehatzera hurbiltzeko, zenbaki horren azkeneko hiru zifrek osatzen duten zenbakiari erreparatu behar diogu. Txikiagoa bada, milakorik hurbilena aurrekoa izango da; bestela, hurrengo milakoa izango da.

1176 1000 1789 2000

1176 zenbakia 1000 eta 1500 zenbakien artean dago. Milako zehatz hurbilekoena 1000 da.

1789 zenbakia 1500 eta 2000 zenbakien artean dago. Milako zehatz hurbilena 2000 da.


9

9BATUKETA ETA BERE PROPIETATEAK

EGUNAK MAHAIKIDEAK

astelehena 187

asteartea 210

asteazkena 98

osteguna 115

Zenbat lagunek erabili dute ikastetxe honetako jantokia, asteko lehen hiru egunetan?

Hainbat modutan ebatz dezakegu.

187 + 210 + 98 = 495

210 + 98 + 187 = 495

Batugaien ordena aldatu arren emaitza bera da., hots, 495 bazkaltiar. Horregatik esaten dugu batuketak trukatze propietatea betetzen duela.

Batugaiak multzokatu eta haietako bi batuketa bat bihurtuz ere kalkula daiteke emaitza.

(210 + 187) + 98 = 397 + 98 = 495210 + 187 + 98 210 + (187 + 98) = 210 + 285 = 495

Emaitza berbera da hala ere, 495 bazkaltiar. Horregatik esaten dugu batuketak elkartze propietatea betetzen duela.


10

10KENKETA ETA BERE FROGA

Joan den astean 3546 ikasle joan ziren Ozeanografikora bisitan, eta aste honetan 4120 kasle. Joan den astean baino zenbat ikasle gehiagok bisitatu du aste honetan ozeanografikoa?

Galdera horri erantzuteko, 4120ri 3546 kenduko dizkiogu.

4120 Kenkizuna Kk 3546 Kentzailea Kt 574 Kendura Kd

Beraz joan den astean baino 574 ikasle gehiagok bisitatu du aste honetan Ozeanografikoa.

Emaitza egiaztatzeko kenketaren froga erabiliko dugu. Kenduraren eta kentzailearen arteko batuketa egingo dugu, eta emaitza kenkizunaren berdina bada, kenketa ondo burututa dago.

574 Kendura Kd + 3546 Kentzailea + Kt 4120 Kenkizuna Kk


11

01. zenbakiak eta eragiketak

Education

Transcript of 01. zenbakiak eta eragiketak