masterterra.usc.esmasterterra.usc.es/drupal/sites/default/files/lib/Cap6_0.pdf · Universidade de...

Territorios a examen: trabajos de ordenación territorial = Territorios a

exame: traballos de ordenación territorial / edición a cargo de Rafael

Crecente Maseda, Urbano Fra Paleo. - Santiago de Compostela:

Universidade de Santiago de Compostela, Servizo de Publicacións e

Intercambio Científico, 2012 244 p. ; 24 cm. – (Cursos e congresos da

Universidade de Santiago de Compostela ; 211)

D.L. LU 42-2012. – ISBN: 978-84-9887-853-0 1. Ordenación do territorio – Galicia 2. Urbanismo − Galicia 3. Solo,

Utilización do − Galicia I. Crecente Maseda, Rafael, ed. lit. II. Fra Paleo,

Urbano, 1961 - , ed. lit. I. Universidade de Santiago de

Compostela. Servizo de Publicacións e Intercambio Científico, ed.

352(461.1)

630*6(461.1):711.14

711.14(461.1)

© Universidade de Santiago de Compostela, 2012

Edita Servizo de Publicacións e Intercambio Científico

Campus Vida

15782 Santiago de Compostela

usc.es/publicacions

Imprime

Librería Troll

Dep. Legal LU 42-2012

ISBN 978-84-9887-853-0

Índice

Agradecimientos 7

Introducción 11

O impacto do pagamento único en Galiza 17

Fátima Docío e María do Mar Pérez

Caracterización dos procesos de repoboación forestal posteriores á

entrada de Galicia na Unión Europea

41

Beatriz Guimarey e Eduardo Corbelle

A utilización do espazo polas explotacións gandeiras. Estudio da

comarca da Terra Chá, Lugo

57

Manuel Giménez, Eduardo Corbelle e Francisco J. Ónega

A consideración dos asentamentos rurais nos procesos de xestión

de terras: o caso da concentración parcelaria e a ordenación de

núcleos rurais

71

Nieves Pérez ,Rafael Crecente e Francisco J. Ónega

El entorno inmediato del núcleo en el planeamiento rural.

Delimitación como área de transición para aplicar la concentración

parcelaria

91

Vasco Barbosa, Eduardo Corbelle y J. Ambrosio Ferreira

Estudio da utilización de información catastral para a elaboración

das bases definitivas nos procesos de concentración parcelaria en

Galicia

115

Dorinda Sarmiento, Francisco J. Ónega e David Miranda

Una introducción al Modelado Basado en Agentes para la

simulación de cambios de usos del suelo

135

Jeanneth M. Galvez, Eduardo Corbelle e Andrés García

Sintaxis espacial de la ciudad de Lugo 155

José L. de la Barrera y Urbano Fra

Escenarios de riesgo de incendio actuales y potenciales en el

Municipio de Lugo

177

Ivonne M. González y Urbano Fra

Predición de incendios forestais. Análise do índice de risco e

metodoloxía alternativa

203

Iván Sánchez, Urbano Fra e Enrique Fernández

Escenarios actuais e potenciais de risco de inundación costeira na

área metropolitana de A Coruña

225

Xurxo Loureiro e Urbano Fra

Te r r i t o r i o s a e x a m e n . T r a b a j o s d e O r d e n a c i ó n Te r r i t o r i a l

115

Estudio da utilización de información

catastral para a elaboración das bases

definitivas nos procesos de concentración

parcelaria en Galicia

Dorinda Sarmiento31, Francisco J. Ónega, David Miranda

Laboratorio do Territorio (LaboraTe),Universidade de Santiago de Compostela

Resumo Preténdese diminuír o tempo de execución do procedemento de concentración parcelaria apoiándose na información dispoñible nos sistemas de administración

de terras. Por eso o obxectivo principal deste traballo consiste na comprobación do grado de correlación entre a información presente nas bases definitivas de

concentración parcelaria e a información catastral. Realizouse un estudio de caso

comparando a información contida nas bases definitivas da zona de concentración parcelaria de Meavía-Quintillán (concello de Forcarei-Pontevedra)

e a información catastral gráfica e alfanumérica de dita zona. Para a comparativa gráfica empregáronse ferramentas do software ArcGIS 9.3 e deseñáronse

consultas SQL no software Microsoft Access 2007 co obxectivo de definir un indicador de coincidencia e calcular a distancia media entre os centroides de

ambas bases de datos. Na comparativa alfanumérica calculouse a porcentaxe do

valor absoluto da diferenza entre bases definitivas e información catastral. Como resultado obtivéronse importantes diferenzas na xeometría de ambas bases de

datos e na superficie por usos para cada titular polo que se conclúe que a información catastral non presenta a fiabilidade necesaria para substituír á fase de

investigación da propiedade e debe empregarse con cautela nos procedementos de concentración parcelaria.

Palabras clave propiedade, catastro de rústica, sistemas de administración de terras,

concentración parcelaria, tenencia, Meavía-Quintillán

Abstract The objective is to reduce the time needed to complete the land consolidation

process by relying on the information available within land administration systems. Which is why the main aim of this work consists in verifying the degree

of correlation between the information present in land consolidation definitive bases and existing land registry information. We conducted a case study

comparing the information provided in the land consolidation definitive bases of Meavía-Quintillán (Forcarei) and the graphic and alphanumeric cadastral

information for said area. ArcGIS v9.3 software tools were used for geographical

comparisons and SQL consultations were designed using Microsoft Access 2007 software in order to define a matching indicator and calculate the average distance

between the centroids of both databases. In the alphanumeric comparison, a

31 email: [email protected]

Te r r i t o r i o s a e x a m e . T r a b a l l o s d e O r d e n a c i ó n Te r r i t o r i a l

116

percentage of the absolute value of the difference between the definitive bases and cadastral information was calculated. As a result, significant differences were

obtained in the geometry of both databases and land use areas for each owner,

concluding that cadastral information is not reliable enough to replace the property research phase and should be used with caution in land consolidation

procedures.

Keywords

land tenure, rural cadastre, land administration systems, land consolidation, Meavía-Quintillán

1. Introdución

A elevada fragmentación a nivel de propiedade, parcela e uso en Galicia

repercute nunha escasa viabilidade técnica e económica das explotacións,

a existencia de superficies infrautilizadas e a dependencia de modelos

intensivos. Ante esta situación é necesaria a modificación das estruturas

de tenencia para aumentar a base territorial das explotacións

agroforestais, frear o abandono produtivo e aumentar en definitiva a

mobilidade de terras. Entre os instrumentos que xenuinamente pretenden

modificar as estruturas de tenencia como a concentración parcelaria, os

bancos de terras, ou os modelos asociativos de xestión e de custodia do

territorio, a concentración parcelaria é o máis antigo e o que conta con

maior percorrido en Galicia.

A concentración parcelaria pretende promover a constitución e o

mantemento das explotacións cunhas dimensións suficientes e

características axeitadas, tentando mellorar a súa base territorial, manter

e incrementar a capacidade produtiva do campo, ordenando

axeitadamente as explotacións agrarias, respectando o medio ambiente,

tentando reordenar racionalmente os cultivos baixo a perspectiva da

utilidade económica e social e tendo en conta o obxectivo de fixar a

poboación no medio rural.

Este instrumento atópase nun momento delicado debido en gran medida

ó orzamento que demanda, pero tamén ós tempos necesarios para a súa

consecución. A Lei32 de concentración parcelaria de Galicia establece que

a partir da publicación do Decreto33 de concentración, as fases posteriores

axilizaranse ó máximo para que a tardanza na realización da

concentración non signifique unha parálise da posibilidade de

32 Lei 10/1985, de 14 de agosto, de Concentración Parcelaria para Galicia,

modificada pola Lei 12/2001, de 10 de setembro, de modificación da Lei de Concentración Parcelaria para Galicia. 33 A publicación no Diario Oficial do Decreto representa a “declaración de utilidade pública e interese social e de urxente execución da concentración

parcelaria da zona de que se trate” así como a delimitación do perímetro obxecto

de actuación.


117

desenvolvemento socioeconómico da zona afectada, fixando a tal fin, un

tempo para cada fase, que no conxunto non debería exceder de cinco

anos.

A pesar desta recomendación a duración media da actuación para

Galicia, dende que a zona de concentración parcelaria é decretada ata

que se acada a fase de acordo, é de sete anos (Miranda, 2001), sendo o

tempo transcorrido entre o Decreto e as bases definitivas (1833 días)

superior ó tempo transcorrido entre as bases definitivas e o acordo (1293

días) (Crecente et al., 2002). Segundo estes autores a duración das tres

fases principais (decreto, bases definitivas e acordo) ten que ver con

factores sociais e psicolóxicos máis que con factores técnicos. Otero

(2009) apunta a cuestións económicas como as causantes dos retrasos nas

concentracións parcelarias ó encargar a empresas de asistencia técnica os

traballos preparatorios de cada fase e a execución de servizos concretos,

véndose supeditada a realización dos mesmos ás dispoñibilidades

orzamentarias.

Resulta evidente a necesidade de modificar o escenario actual de

concentración parcelaria fomentando á vez unha maior predisposición da

poboación a involucrarse en procedementos ata o de agora considerados

tediosos e longos. Co fin de reducir os esforzos económicos e temporais

pódese incidir en varios puntos do proceso de concentración parcelaria: o

levantamento topográfico, os prazos administrativos e a investigación da

propiedade na fase de elaboración das bases definitivas. No primeiro

caso, nas zonas onde estean dispoñibles datos LiDAR (Light Detection

And Ranging) podería empregarse esta tecnoloxía para obter información

altimétrica máis precisa, así como para detectar e cuantificar a vexetación

presente na zona de concentración co fin de reducir o traballo de campo.

O aspecto relativo ós prazos administrativos foi obxecto de discusión

entre varios autores. Palacios (1986) considera que a ralentización é

consecuencia das regras do procedemento que tenden á protección dos

dereitos dos interesados, aproveitando esta circunstancia para propoñer

unha diminución nos tempos de exposición pública reducindo á metade o

prazo habilitado legalmente para a presentación de recursos contra as

bases e o acordo de concentración. Esta proposta foi criticada por

Valencia (2002) ó considerar que a celeridade das actuacións de

concentración non se debe conseguir a costa de reducir os prazos das

exposicións públicas previstas pola lexislación, porque esta redución

afectaría moi negativamente ó dereito fundamental á tutela xudicial

efectiva.

Outros autores, sen cuestionar directamente os prazos de exposición,

propugnan a necesidade dunha reformulación e actualización da

normativa actual (Crecente e Miranda, 2002; Crecente et al., 2003),

aprendendo de técnicas aplicadas noutros países europeos con políticas

similares (Crecente et al., 2002). Nesta liña, Miranda (2001) critica a Lei


118

12/2001 ó considerar que non incorpora a reformulación que precisa o

proceso actual debido á carencia de aspectos tan relevantes como a

priorización de zonas de concentración parcelaria baseada en análises

multicriterio e sempre baixo a tutela dos criterios técnicos, un estudo en

profundidade dos traballos previos e investigacións pertinentes que

garantan a viabilidade da zona ou unha planificación de usos previa á

reorganización parcelaria quen de satisfacer os obxectivos de

sustentabilidade e multifuncionalidade.

O terceiro argumento responde á necesidade de empregar a información

dispoñible noutras fontes para a elaboración das bases definitivas, co

obxectivo de reducir os tempos de formulación e abaratar o proceso de

concentración. En España, as tarefas de recollida, almacenamento e

distribución de información relativa á propiedade, valor e uso da terra e

dos seus recursos asociados son levadas a cabo polos sistemas de

administración de terras: Catastro e Rexistro da Propiedade. Ambos

sistemas, pero particularmente o Catastro, foron evolucionando ó longo

da súa historia de xeito paralelo á evolución dos sistemas de información

xeográfica (Ting, 2002), ás tecnoloxías da información (Steudler, 2004;

Economic Commission for Europe, 2005), ós sistemas de axuda a

decisión e ás infraestruturas de datos espaciais.

Estes avances tecnolóxicos unidos á información xerada como resultado

da actividade catastral contribúen ó desenvolvemento da sociedade da

información, fomentando o crecemento económico e a xeración de

emprego e destacando como elemento de transparencia para os cidadáns

e unha guía para a participación democrática. Recóllense así as pautas

establecidas pola Directiva 2003/98/CE relativa á reutilización da información do sector público (DOCE, 2003), a Ley 37/2007 sobre

reutilización da información do sector público (BOE, 2007), e a pioneira

Declaración de Bathurst (United Nations-International Federation of

Surveyors, 1999) que consideraba necesario investir na difusión da

información sobre a terra, así como fomentar o fluxo de dita información

entre os distintos organismos gobernamentais e o público.

Unha das actividades catastrais con potencialidade de xerar información

susceptible de ser reutilizada é a renovación do catastro de rústica.

Mediante este procedemento administrativo actualízanse todos os datos

físicos e xurídicos dos inmobles de natureza rústica dun termo municipal,

realizándose durante os traballos de campo a investigación de cultivos,

delimitacións de parcelas, subparcelas e construcións existentes e a

investigación da titularidade dos bens inmobles, obxecto fundamental das

tarefas de renovación do catastro de rústica.

Nos últimos anos procedeuse a actualizar os datos de aproximadamente

3500 municipios34, dos cales 3000, cunha superficie de 19 millóns de ha,

34 http://www.catastro.meh.es/esp/procedimientos1.asp#menu6


119

realizáronse ó amparo do Programa Operativo de Actualización de Datos

do Territorio para Rexións Españolas do Obxectivo 1, aprobado pola

Unión Europea en outubro de 1996 e finalizado en 2001. Este programa

destinado a varias comunidades autónomas entre as que se atopa Galicia,

pretendía impulsar o proceso de actualización do catastro de rústica no

tocante ós datos físicos, xurídicos e económicos dos bens inmobles e a

obtención de cartografía dixital dos catastros rústico e urbano.

Para completar todo o territorio cunha información actualizada e

homoxénea, e garantir o acceso ás vantaxes da sociedade da información

a todos os cidadáns e empresas, a Dirección Xeral do Catastro promoveu

novas iniciativas incorporadas ó Marco Comunitario de Apoio 2000-2006

ó abeiro do Programa Operativo de Actualización e Xestión

Automatizada de Información Territorial (Ministerio de Hacienda, 2001)

que se comezaron a executar en 2001.

Debido en parte ós fondos destinados a estas accións, así como ós

resultados acadados sería interesante aproveitar ditos resultados e facelos

extensibles a outros organismos (Administración Xeral do Estado,

Comunidades Autónomas, concellos e demais entidades locais, empresas,

notarios, rexistradores da propiedade, cidadáns,…) e a outros ámbitos.

Deste xeito, a información derivada da renovación do catastro de rústica,

especialmente a investigación da titularidade e a delimitación das

parcelas e subparcelas, pode ser de gran interese na fase de elaboración

das bases provisionais e definitivas no proceso de concentración

parcelaria.

Esta afirmación non é compartida por algúns autores ó considerar que o

catastro e o rexistro da propiedade non se axustan ás necesidades do

procedemento pola discordancia entre estas fontes e a realidade en case

todas as zonas de concentración (Sanz, 1961), nin en canto á superficie

real das fincas, nin no que respecta ós dereitos e cargas que sobre elas

recaen (Valencia, 2002), debido á escasa porcentaxe de propiedade rústica

que se inscribe en Galicia e a unha realidade catastral a miúdo

anacrónica (Otero, 2009).

Pola súa parte, Crecente (1998) alude ás vantaxes de dispoñer dun

catastro actualizado e fiable para o procedemento de concentración, de

forma que posibilite a elaboración das bases definitivas, non debendo

imputarse como custe da concentración a investigación da propiedade

que debería corresponder a catastro ou ó rexistro da propiedade.

Na literatura revisada constátase que a existencia dun catastro

actualizado e fiable nalgúns países europeos permite a realización de

estudos previos fiables, sen necesidade de proceder á investigación da

propiedade e valoración de parcelas (Crecente e Álvarez, 1999). En

concreto, en Alemaña os datos relativos á clasificación e valoración das

terras, propiedade, arrendatarios, levantamentos topográficos,


120

construcións e outros equipamentos das parcelas, son subministrados en

primeira instancia polo Catastro (Crecente e Álvarez, 2000).

Polo tanto, neste traballo estableceuse como obxectivo principal a

comprobación do grao de correlación entre a información presente nas

bases definitivas da concentración parcelaria e a información catastral

para coñecer en que medida esta información pode ser empregada no

procedemento de concentración parcelaria.

2. Material e métodos

Co fin de levar a cabo unha comparativa gráfica e alfanumérica entre a

información recollida nas bases definitivas e a información catastral

realizouse un estudio de caso nunha zona de concentración parcelaria en

Galicia.

2.1. Material

Solicitáronse as bases definitivas dunha concentración parcelaria á

Subdirección Xeral de Infraestruturas Agrarias, recomendándose dende

este organismo o estudo da concentración parcelaria de Meavía-

Quintillán (Táboa 1) por atoparse esta concentración sen finalizar o que

supón que a reorganización da propiedade derivada da mesma non foi

aínda remitida ó catastro nos termos que indica o Decreto 118/1973

(BOE, 1973) e o Real Decreto 417/2006 (BOE, 2006).

Táboa 1. Datos básicos da concentración parcelaria de Meavía-Quintillán.

Nome da zona Meavía-Quintillán

Tipo Pública

Última fase aprobada Bases definitivas

Superficie 2399 ha

Número de propietarios 592

Número de parcelas (antigas) 14266

Número de fincas (novas) 2998

Número de Decreto 60/2000 (DOGA, 2000)

Data de aprobación do Decreto 16/03/2000 (DOGA, 2000)

Data de aprobación das Bases Definitivas 16/11/2007 (DOGA, 2007) Fonte: http://mediorural.xunta.es/nc/areas/infraestruturas/concentracions_parcelarias/buscador/

Segundo estas normativas a ordenación da propiedade resultante da

concentración e as súas sucesivas alteracións serán inescusablemente

reflexadas no Catastro de Rústica e este haberá de coordinarse ou gardar

paralelismo co Rexistro da Propiedade. As administracións públicas

actuantes nos procedementos de concentración parcelaria están obrigadas


121

a comunicar á Xerencia ou Subxerencia do Catastro competente por

razón do territorio a resolución de ditos procedementos. Así, para a

realización deste traballo era imprescindible contar simultaneamente coa

información gráfica e alfanumérica de ambas fontes (catastro e bases

definitivas de concentración parcelaria), pero antes de que catastro tivese

actualizado as súas bases de datos coa información procedente de

concentración parcelaria, para o cal os ámbitos posibles de estudo

redúcense ás zonas de concentración parcelaria que superaron a fase de

bases definitivas, pero que aínda non concluíron. Cómpre aclarar que o

outro motivo que xustifica isto é a dificultade de conseguir información

dixital gráfica e alfanumérica de versións antigas de catastro para unha

zona dada.

Segundo o Servizo de Infraestruturas Agrarias (2010) a documentación

dixital de bases definitivas debe constar de información alfanumérica e

información gráfica. A información alfanumérica está constituída pola

memoria e anexos das bases definitivas de concentración en formato de

texto e os datos de titularidade nunha base de datos dixital recollendo ás

táboas ZONA, PROPIETARIO, CÓNXUXEPROPIETARIO,

PARCELA, CLASE, CLASEPARCELA, LEIRA, PROINDIVISO E

CÓNXUXEPROINDIVISO.

A información gráfica de bases definitivas está formada por planos

xeorreferenciados en formato de CAD (*.dwg) coas seguintes capas:

estradas, pistas, lindes, construcións, números de leira, paraxes, núcleos,

regatos e ríos, regos, drenaxes, muros, ribazos, tendidos eléctricos,

tendidos telefónicos, canalizacións subterráneas de gas, canalizacións

subterráneas de auga, outras canalizacións subterráneas, cartografía

administrativa (planos de ordenación municipal, montes veciñais en Man

Común, rede Natura 2000 e planos de expropiación de RENFE, Costas,

CPTOV, Ministerio de Fomento, Deputación), parcelas excluídas,

parcelas exceptuadas e parcelas reservadas.

Para realizar a comparación entre as bases definitivas da concentración

de Meavía-Quintillán e a información recollida en catastro solicitouse á

Xerencia Territorial do Catastro de Pontevedra a información

alfanumérica, incluíndo a información catastral protexida, do mapa

parcelario do concello de Forcarei, no cal se produciu a renovación do

catastro de rústica no ano 2001 (BOE, 2002). A información gráfica do

concello de Forcarei (Figura 1) obtívose mediante descarga en formato de

ficheiro de xeometrías de ESRI (*.shp) da páxina web da sede electrónica

de catastro35. Neste formato o parcelario catastral represéntase

principalmente mediante catro táboas: PARCELA, SUBPARCE,

RUSUBPARCELA e CONSTRU, sendo auxiliares o resto de táboas que

conteñen outros elementos cartográficos, como mobiliario urbano, límites

35 https://www.sedecatastro.gob.es/OVCFrames.aspx?TIPO=TIT&a=aCyC


122

administrativos, rótulos cos nomes das rúas, etc (Dirección General del

Catastro, 2011).

Figura 2. Situación da concentración parcelaria de Meavía-Quintillán.

2.2. Métodos

2.2.1. Preparación da información

A información gráfica de bases definitivas recibida en formato CAD

(.dwg), exportouse a shapefile e convertéronse as xeometrías lineais en

xeometrías poligonais, eliminando do perímetro da concentración

aquelas parcelas excluídas da mesma.

O procesamento da información gráfica de catastro consistiu en primeiro

lugar na selección da cartografía histórica a día 01/01/2008 co obxectivo

de que dita cartografía coincidira coa información alfanumérica enviada

pola Xerencia Territorial de Pontevedra correspondente ó ano 2008,

comprobándose que entre a data de aprobación das bases definitivas

(16/11/2007) e a data seleccionada (01/01/2008) non se produciran

modificacións na información catastral. A continuación seleccionouse a

información catastral usando o perímetro da concentración parcelaria


123

proporcionado nas bases definitivas, e por último elimináronse aquelas

parcelas excluídas da concentración.

2.2.2. Comparativa da información xeográfica

Para realizar a comparativa espacial entre a información gráfica de ambas

bases de datos executouse a operación de análise espacial intersect contida

no software Arcgis v9.3 obtendo como resultado unha relación 1:n con

todas as posibles interseccións entre as bases definitivas e as parcelas

catastrais. Calculouse a superficie de cada rexistro e exportouse esta

información en formato de dBASE (*.dbf) ó software Microsoft Access

2007.

Empregando a linguaxe estruturada de consultas (SQL) seleccionouse

para cada identificador diferente de bases definitivas aquela parcela

catastral intersectada que presentaba maior superficie coincidente,

conseguindo deste xeito pasar da relación 1:n anterior a unha nova

relación 1:1 entre as bases definitivas e as parcelas catastrais.

Sobre esta relación 1:1 definiuse un indicador de coincidencia consistente

no sumatorio entre a superficie coincidente e a superficie recollida en

cada unha das bases de datos empregadas para a análise [1]. Este

indicador aproxímase ó valor 2 canto maior sexa a coincidencia espacial

(Figura 2).

[1]

Figura 3. Esquema do indicador de coincidencia.


124

Outra comparación espacial realizada consistiu no cálculo da distancia

media entre os centroides das bases definitivas e os centroides das

parcelas catastrais sobre a relación 1:1. O cálculo dos centroides das bases

definitivas realizouse no software Arcgis v9.3 empregando a operación

xeométrica que calcula a coordenada X e a coordenada Y do centroide

do polígono correspondente, exportando posteriormente esta información

tabular a elementos puntuais no mapa. O cálculo dos centroides das parcelas catastrais realizouse a partir dos campos coorx e coory existentes

na información catastral e exportouse dita información a elementos

puntuais como no caso anterior.

A continuación empregouse a ferramenta Near de Arcgis 9.3 para

determinar a distancia entre cada entidade da capa de bases definitivas e a

entidade máis próxima da capa de parcelas catastrais.

2.2.3. Comparativa da información alfanumérica

A metodoloxía explicada anteriormente centrábase na comparación

espacial de ambas bases de datos, expoñéndose de seguido a metodoloxía

aplicada para a comparación da información alfanumérica.

Primeiramente procesouse a información catastral recibida en texto plano

mediante sentencias de SQL coa fin de extraer a información

correspondente a cada campo para cada un dos rexistros almacenados,

obténdose unha base de datos para o programa Microsoft Access 2007.

Empregando o mesmo sistema xestor de bases de datos e mediante

consultas de SQL seleccionáronse en primeiro lugar aquelas parcelas do

concello de Forcarei contidas no perímetro da concentración parcelaria

de Meavía-Quintillán mediante a comparación da referencia catastral da

información alfanumérica e a referencia catastral do ficheiro de

xeometrías de parcelas catastrais seleccionado mediante o perímetro da

concentración.

Para cada titular obtívose unha relación de parcelas, considerando no

caso de parcelas proindiviso o coeficiente de participación para o cálculo

da superficie real correspondente a cada titular. Por último, realizouse unha agrupación polo campo DNIpropietario co fin de obter para cada

titular a superficie correspondente a cada cualificación catastral e

intensidade produtiva.

A información alfanumérica correspondente ás bases definitivas

procesouse do mesmo xeito mediante unha serie de consultas SQL

encadeadas, obtendo tamén unha táboa resumo coa superficie por clases

de terra e categorías para cada propietario da zona de concentración.

Ambas táboas cruzáronse empregando como chave primaria o DNI dos

propietarios catastrais e dos propietarios de concentración para avaliar o

grado de coincidencia dos valores de superficie total e superficie por usos,


125

establecéndose como resultado a porcentaxe do valor absoluto da

diferenza entre as bases definitivas e a información catastral [2].

sdefinitivabaseserficie

catastralerficiesdefinitivabaseserficieerficiedeDiferencia

sup

supsup(%)sup

[2]

3. Resultados e discusión

Ó realizar unha comparativa a simple vista entre ambas fontes

cartográficas da zona de Meavía-Quintillán e cunha escala de

visualización de non moito detalle semella que existe unha boa

correspondencia espacial (Figura 3). Non obstante, unha aproximación a

unha escala maior permite observar diferenzas na xeometría de ambas

bases de datos principalmente nas zonas de parcelas estreitas e alongadas

(Figura 4), onde chegan a producirse diferenzas de 90 graos entre a

orientación das parcelas das bases definitivas e as parcelas catastrais.

Os valores medios de superficie e perímetro das parcelas difiren segundo

se obteñan a partir das bases definitivas ou da cartografía catastral (Táboa

2), sendo a superficie media das parcelas en catastro (1751,82 m2)

lixeiramente superior á resultante das parcelas de achegas das bases

definitivas (1686,55 m2). O mesmo acontece cos valores medios do

perímetro, superiores nas parcelas catastrais.

Táboa 2. Valores medios de superficie e perímetro das parcelas en ambas bases

de datos.

Superficie media (m2) Perímetro medio (m)

Bases definitivas 1686,55 230,86

Catastro 1751,82 234,32

O estudo do indicador de coincidencia (Figura 5) revela que unha quinta

parte dos datos sitúase entre o valor 1,57 e o valor máximo obtido (1,97),

presentando máis do 60% dos datos un valor superior a 1. Este valor

amosa unha superficie coincidente entre ambas bases de datos da metade

da superficie real presente en cada unha das mesmas. A media obtida

para o indicador de coincidencia sitúase en 1,22 e a desviación estándar

en 0,38.

O resultado obtido para a distancia entre centroides indica que no 80%

dos casos a distancia entre o centroide de bases definitivas e o centroide

máis próximo de parcelas catastrais é superior á 4,25 m, chegando

incluso este valor a situarse en 150m naqueles casos en que unha única

parcela de bases definitivas aparece dividida en dúas por un camiño na

cartografía catastral (Figura 6).


126

Hai que sinalar que ambas bases de datos diferéncianse na xeometría das

entidades que as compoñen. As bases definitivas presentan xeometrías de

liñas mentres que a cartografía catastral contén información xeográfica

con xeometrías de puntos, liñas e polígonos.

Figura 4. Comparación entre bases definitivas e parcelas catastrais.


127

Figura 5. Detalle da comparación entre bases definitivas e parcelas catastrais.


128

Figura 6. Indicador de coincidencia.

Na cartografía de bases definitivas as parcelas presentan unha xeometría

lineal, separándose unhas doutras mediante as capas “muros” ou

“alambrada” segundo corresponda e o resto de parcelas péchanse coas

liñas do perímetro que conforma o polígono de concentración no que se

inclúen ditas parcelas. A presenza dunha capa cos muros que dividen as

parcelas, non recollida na información catastral, é importante á hora de

executar o proxecto de concentración ó dispoñer de información sobre

aqueles elementos do patrimonio que deben ser conservados.


129

A cartografía catastral está composta por elementos puntuais (puntos de

altimetría con cota e puntos das redes xeodésicas topográficas), elementos

lineais (rúas, estradas, límites administrativos) e elementos poligonais

(masas, parcelas e subparcelas). Por tanto, as diferenzas substanciais entre

ambas bases de datos preséntanse en canto a xeometría das parcelas,

lineais nas bases definitivas e poligonais en catastro.

Os resultados da comparación alfanumérica obtivéronse só para aqueles

titulares que presentaban o DNI na información catastral debido a que a

unión da información entre catastro e as bases definitivas fíxose por este

campo.

A comparación dos datos relativos ós distintos usos para cada titular

revela importantes diferenzas entre o catastro e as bases definitivas. Cabe

destacar que esta comparación resulta moi complexa posto que as clases

presentes en ambas bases de datos son diferentes (Táboa 3) e na zona de

estudo as categorías establecidas dentro das clases de bases definitivas

tampouco se corresponden coas intensidades produtivas recollidas na

base de datos de catastro acorde coa calidade e aptitude das terras para a

produción agraria.

Na base de datos catastral establécense máis cualificacións catastrais cun

menor rango de intensidades produtivas, mentres que nas bases

definitivas defínense menos clases de terra pero cunha maior amplitude

en canto ás categorías. Esta forma de clasificación pode deberse á

dificultosa labor da clasificación cantas máis clases de terra se

contemplen, pero á vez, tamén será máis xusta a concentración ó poder

afinar máis na reordenación da propiedade (Valencia, 2002).

Táboa 3. Clases de terras e categorías (bases definitivas) e cualificación catastral

e intensidade produtiva (catastro) presentes na zona de estudo.

Bases definitivas Catastro

Clase de terra Categoría Cualificación catastral Intensidade

produtiva

Labradío 2 a 7 Carballeira 1 a 3

Prado regadío 2 a 7 Eucalipto -

Pastos 2 a 7 Improdutivo - Monte 2 a 7 Labor ou labradío secaño 1 a 6

Carballeira 2 a 7 Matogueira 1 a 4 Inculto

construción

- Pastos 1 e 2

Excluído - Piñeiral madeirable -

Prado ou praderías de

regadío

1 a 3

Prados ou praderías 1 a 3

Souto -


130

Por tanto, debido á imposibilidade de establecer unha relación clara entre

as clases de terra das bases definitivas e a cualificación catastral decidiuse

presentar a diferenza de superficie entre ambas bases de datos sen realizar

unha desagregación por usos, obténdose un valor para o primeiro,

segundo e terceiro cuartil de 13,20 %, 38,44 % e 93,27% respectivamente.

Figura 7. Distancia entre centroides.


131

4. Conclusións

Á vista destes resultados confírmase o detectado por Crecente (1998)

respecto á estrutura parcelaria e usos. A validez da información catastral

para traballos de planificación rural, polo menos do nivel de detalle dun

proxecto de concentración parcelaria, é insuficiente.

A modo de conclusión cabe resaltar que a expensas de realizar máis

estudos de caso para comprobar o grao de correlación entre o catastro e

as bases definitivas noutras zonas de concentración parcelaria en Galicia,

pode afirmarse que a información catastral non presenta a fiabilidade

necesaria para substituír á fase de investigación da propiedade e polo

tanto debe empregarse con cautela como base nos traballos de

elaboración de bases definitivas e sempre complementada cunha

exhaustiva investigación da propiedade. Para a utilización da información

catastral como base sería de gran axuda o establecemento dunha relación

entre as cualificacións catastrais e as clases de terras presentes nas bases

definitivas.

Ademais necesitaríase que o fluxo de información actualizada entre

catastro e os procedementos de concentración parcelaria fose

bidireccional. Na actualidade a reorganización da propiedade derivada

das concentracións parcelarias actualiza os datos de catastro pero catastro

non constitúe unha fonte de fiabilidade máxima para os procedementos

de concentración parcelaria. Esta bidireccionalidade podería conseguirse

mediante un cambio na normativa de concentración parcelaria na que se

obrigara ós propietarios das parcelas de achega á súa inscrición ou

actualización no catastro durante un período determinado co fin de poder

basear a investigación de propiedade no propio catastro.

Por outro lado, o formato dixital de entrega das bases definitivas debería

aproveitar as capacidades dos sistemas de información xeográfica, polo

que habería que solicitar ás empresas adxudicatarias dos traballos de

concentración a entrega da información gráfica das bases definitivas en

formato SIX.

Bibliografía

BOE. 1973. Decreto 118/1973, de 12 de enero, por el que se aprueba el texto de la Ley de Reforma y Desarrollo Agrario. BOE (Boletín Oficial del

Estado), nº 30, 03/02/1973. Madrid, España.

BOE. 2002. Resolución de 9 de mayo de 2002, de la Dirección General del Catastro, por la que se publica la relación de municipios a que se refiere la

Disposición adicional tercera de la Ley 24/2001, de 27 de diciembre, de Medidas

Fiscales, Administrativas y del Orden Social. BOE (Boletín Oficial del



132

BOE. 2006. Real Decreto 417/2006, de 7 de abril, por el que se desarrolla

el texto refundido de la ley del catastro inmobiliario, aprobado por el Real

Decreto Legislativo 1/2004, de 5 de marzo. BOE (Boletín Oficial del


BOE. 2007. Ley 37/2007, de 16 de noviembre, sobre reutilización de la

información del sector público. BOE (Boletín Oficial del Estado), nº 276,

17/11/2007. Madrid, España.

Crecente, R. 1998. La concentración parcelaria en Galicia: validación como

instrumento de planificación rural. Tesis doctoral. Universidad de Santiago

de Compostela.

Crecente, R., Álvarez, C.J. y Fra, U. 2002. Economic, social and environmental impact of land consolidation in Galicia. Land Use Policy,

19: 135-147.

Crecente, R. y Álvarez, C.J. 1999. La concentración parcelaria en Europa. Catastro, 35: 35-47.

Crecente, R. y Álvarez, C.J. 2000. Una revisión de la concentración

parcelaria en Europa. Estudios Agrosociales y Pesqueros, 187: 221-274.

Crecente, R., Álvarez, C.J. y Miranda, D. 2003. Concentración Parcelaria e

ordenación do territorio en Galicia. Sada: Edicios do Castro.

Crecente, R. y Miranda, D. 2002. Ordenación del espacio rural como instrumento de la multifuncionalidad. En Jornadas sobre el Libro Blanco de

la Agricultura y el Desarrollo Rural. Santiago de Compostela: Ministerio de

Agricultura, Pesca y Alimentación. pp. 52-64.

DOGA. 2000. Decreto 60/2000, de 16 de marzo, polo que se declara de

utilidade pública e urxente execución a concentración parcelaria da zona de

Meavía-Quintillán (Forcarei-Pontevedra). DOGA (Diario Oficial de Galicia),

nº 64, 31/03/2000. Santiago de Compostela, España.

DOGA. 2001. Lei 12/2001, do 10 de setembro, de modificación da Lei de

concentración parcelaria para Galicia. DOGA (Diario Oficial de Galicia), nº

209, 29/10/2001. Santiago de Compostela, España.

DOGA. 2007. Resolución do 19 de novembro de 2007, da Delegación

Provincial de Pontevedra, pola que se fai pública a aprobación das bases

definitivas de concentración parcelaria da zona de Meavía-Quintillán (Forcarei-

Pontevedra). DOGA (Diario Oficial de Galicia), nº 239, 12/12/2007.

Santiago de Compostela, España.

DOCE. 2003. Directiva 2003/98/CE del Parlamento Europeo y del Consejo de 17 de noviembre de 2003 relativa a la reutilización de la

información del sector público. DOCE (Diario Oficial de la Unión Europea),

nº 345, 31/12/2003. Bruselas, Bélgica.


133

Dirección General del Catastro. 2011. Cartografía catastral en formato

shapefile. Versión 1.0.

http://www.catastro.meh.es/ayuda/manual_descriptivo_shapefile.pdf

Economic Commission for Europe. 2005. Land administration in the

UNECE region. Development trends and main principles. Geneva: United

Nations Economic Commission for Europe.

Ministerio de Hacienda. 2001. Marco Comunitario de Apoyo (2000-2006)

para las Regiones Españolas del Objetivo 1.

http://ec.europa.eu/regional_policy/funds/prord/document/mca12_es.

pdf

Miranda, D. 2001. Caracterización y Evaluación de la Concentración Parcelaria

en Galicia. Propuesta de un procedimiento integral de ordenación rural basado en

métodos avanzados de SIG, Fotogrametría Digital y Análisis Multivariante.

Tesis doctoral. Universidad de Santiago de Compostela.

Otero, E. 2009. Manual básico de concentración parcelaria para Galicia. La

concentración fácil. Madrid: Cultivalibros.

Palacios, M.A. 1986. Régimen Jurídico de la Concentración Parcelaria. Tesis

doctoral. Universidad de Navarra.

Sanz, J.J. 1961. Régimen de concentración parcelaria. Madrid: Ministerio de

Agricultura.

Servizo de Infraestruturas Agrarias. 2010. Proxecto de colaboración de

servizos técnicos para a realización dos estudos sobre preparación das bases

definitivas de concentración parcelaria na zona de Perdecanai-Barro II (Barro-

Pontevedra). Santiago de Compostela: Xunta de Galicia.

Steudler, D. 2004. A framework for the evaluation of land administration

systems. Melbourne: University of Melbourne.

Ting, L. 2002. Principles for an integrated land administration system to support

sustainable development. Melbourne: University of Melbourne.

United Nations-International Federation of Surveyors. 1999. The Bathurst

Declaration on Land Administration for Sustainable Development. Workshop

on Land Tenure and Cadastral Infrastructure for Sustainable

Development, 18-22 october 1999. Bathurst, Australia.

Valencia, E. 2002. La concentración parcelaria eco-compatible, instrumento de

desarrollo rural integrado y sostenible. Régimen jurídico de la institucion. Tesis

doctoral, Universidad de Lleida.

masterterra.usc.esmasterterra.usc.es/drupal/sites/default/files/lib/Cap6_0.pdf · Universidade de...

Documents

Transcript of masterterra.usc.esmasterterra.usc.es/drupal/sites/default/files/lib/Cap6_0.pdf · Universidade de...