- 1. Zaldibar herriko gida turistikoa
2.
- Aurkezpena -Nola iritsi Zaldibarrera -Historia -Paisaien
aniztazuna -Kirol eta astiraldiko jarduera -Helbideak eta telefono
interesgarriak -Olgeta-gunea -Autoz egiteko ibilaldiak -Ibilaldiak
-Gaztronomia eta eskulangintza -Jatetxea -Ostatua -Leku
interesgarria -Jaiak eta kultura. -Monumentoak -Argazkiak 3.
Aurkezpena
- Zaldibar Bizkaiaren eta Gipuzkoaren artekomugan dago. Ondo
komunikatutadagoautobusa etatrenari esker. Zaldibar
mendizinguratuta dago.Ekonomiaren arloan metalarenindrustria da
nagusia eta lantegietan lortzenduten produktuak atzerrian saltzen
dute.
- Zerbitzu batzuk daude: dendak, banketxeak...Arbolazaintzak eta
barazkizaintza ere garrantzihandia dauka.
- Biztanle gehienak industrian lan egiten dute etagainontzekoak
baserrian.%90 he rrianbizi dira.
4. Historia
- Zaldua (orain Zaldibar) Durango Merinaldeko elizatea dugu
etaGipuzkoa dauka mugatzat. Zaldibarko dorre zaharrarenugazabek
gizaldiz gizaldi agindu zuten herri honetan. Tradizioakdioenez,
Sancho Abarkak hamar urte eman zituen giltzapeturikjatorri
horretako gazteluan. Zaldibarko Juan eta Vicente, XV. mendebukaeran
Kanpoko Maisu eta Zacatecasko Konpainiaren Eskolasortu zutenak,
dorretxe horretan jaio ziren. 1383an Pedro Ruiz deZaldibar izan zen
San Andres Elizako jagolea eta 1415ean, berriz,Fernando de
Zaldibar. Era berean, Mallabia eta Iurretako jagoleakere baziren,
Juan I.aren eta Errege Katolikoen aginduz egindakoikerketetan
azaltzen denez. San Andres Eliza XIII. mendean eraikizen Zalduegin
eta hiru mende geroago handiagotu. 1766kourtarrilean aldare-aurrea
erre egin zen oinaztarriak jota, etasortaldeko
5. zatia berriro eraiki behar izan zuten eta 1778an, ostera,
kanpandorrea.Onuradun bik jagoten zuten eliza XVIII. mendearen
azkenetan;erregeakaurkezten zituzten onuradunak eta berari
zegozkion, gainera, ordukoeliztarren kopurua osotzen zuten
hirurogeita lau etxek ordaindubeharzituzten hamarrenak. Bizilagunak
elizateko lau auzoetan (Zaldua,Gazaga, Goierri eta Eitzaga)
sakabanatuta bizi ziren; auzuneokordezkari batzeukaten, zazpigarren
zenbakia eta botoa zeukanaGerediagako Batzarretan. Elizateko
barrutian, Mallabia eta Santa Marinako basoetatik
beheradatozenerrekatxoek dakarren urak eraginda, hainbat errota
zeuden. Fruitu- arbolaugari zituen ibar aberatsa ureztatzen zuten
errekatxo horiek.ElmendoetaElanzigua mendietan gaztaina, pago
haritz, platano eta urkiz jositakobasoakzeuden, baita
ganaduarentzako bazka ederrak ere. 6.
- Aparteko garrantzia dauka Zaldibar deritzon orra-iturriak;
harenondoan, XIX. mendean bainuetxea eta ostatua eraiki ziren. Jose
Mde Munibe y Aranguren jaunak, Peafloridako XI. Kondeak,urgaziak
hartu eta 1846an Zaldibarko bainuetxea egin zuen. Urgazihoriek
gogoan galtzen diren egunetatik erabili izan dira,
hainbatgaixotasun sendatzeko indarra zeukatelako. Urak hain
gorahandikoak izanik, bainuetxearekin bete-betean asmatu zuten,
jendeasko eta famakoa etortzen zelako bertara; hain zuzen Madril
txikideitzen zioten Zaldibarri. Premiak eraginda,
sortzailearenoinordekoak, Jose M de Gortzar jaunak, bainu
sendagarrientzakoetxea eta Parkeko Hotel ederra eraikitzeko
erabakia hartu zuen.Orduko sasoian (1882) bainuetxea eta ostatuak
egiteko zeuden joeramoderno guztietatik edanez moldatu zituen bata
zein bestea.Baina medikuntzak aurrera egin ahala, bainuetxeak
itzaliz joanziren eta hainbatek Eskoriatza, Elorrio eta Santa
Agedakoek,besteak beste- ateak itxi behar izan zituzten. Zaldibarko
bainuetxeakere, garai bateko edertasuna galduta, beste horrenbeste
egin beharizan zuen 1922an. Urte horretan Bizkaiko Foru Aldundiak
erosizuen eta handiagotu eta konponketa-lanak egin
ondoren,OspitalePsikiatrikoa izateko prestatuta gelditu zen.
1985ean Osakidetzakhartu zuen Ospitalea, eta haren ardurapean dago
gaur egun.
7. Nola iritsi Zaldibarrera
- Durangotik bazatozN-634 Bilbao Sansebastiankarretera hartuko
duzu gero Berrizera heldu eta denaaurrera bota eta Zaldibarren
zaude. Bilbotik bazatozhartu autopista eta irten Durangon.
8. Paisaien anistasuna
- Zaldibarko paisaiak hauek dira: Eizaga presa,Santa Marina, San
Migel, Aranguren, Siertza,Gazaga, San Lorenzo, Berrizeko bidea.
Denakibilaldi polita dute eta apur bat luzeakSantaMarinan mahaiak
daude bokatak eruetekoedo sua egiteko
9. Kirol eta astialdiko jarduerak
- Olazar pilotalekuaOlazar,2tlf:946827220
10. Pista estaliaElizondo,6tlf:946827374 11.
RokodromoaOlazar,8tlf:946827220 12. Haur jolasetarako
guneaElizondo,6tlf:946827374 13. Helbideak eta
telefonointeresgarriak
- Udala.......... 946827016Bizkaiko diputazio plaza, 1
14. Bake epaitegia...... 946827088Bizkaiko diputazio plaza,1 15.
Liburutegia............ 946225415Autonomia, 2 16. Herri
ikastetxea.........946827374Elizondo, Z/G 17. Medikuaren
kontsultategia................946827001 Euskalherria etorbidea, Z/G
18. Anboto.............................................946232523
Durangon 19. SOS deiak.........................................112
20.
-
Ertzaintza...............................................944669300
21. Eusko
tren...............................................946810232Bilbo
Etorbidea, Z/g 22.
Bizkaibus....................................902222265 Bilbao 23.
Bilbao Bizkaia Urpartzuergoa.......................944873187
Durango 24. Postetxea...........................946225814Bekoetxe,
2 25. KZ gunea......................946225727 Elizondo, 6 26.
Zaldibarko ospital...................946032800BilboEtorbidea, 19
27. Olgeta-gunea
- Karibi parkea, El parque de la ruleta, El parquede las ovejas,
El parque de la forja denak etxezinguratuak daude.
28. Autoz egiteko ibilaldiak eta ibilaldiak
- Santa Marina, Eitzaga presa, Aranguren, San Miel,Berriz
iristera, Barrizeko rokodromo ikusi eta Berrizekobide gorria. Denak
ibilaldia dute Santa Marinarena,Eitzaga presa eta Aranguren
politenak dira. Denakibilaldi polita dute eta apur bat luzeak
SantaMarinanmahaiak daude bokatak erueteko edo sua egiteko.Eitzaga
presa handi bat ahateekin. Berrizekorokodromoa erditik errueda
puzkatu egiten dirametalak eta kristalak daudelako. Berrizeko bide
gorriaparke handi bat da lora eta iturriekin eta txarca bat
du.
29. Jatetxeak, gastronomia etaeskulangintza
- Amets, Karobi, Gure leku, Rincon de Paula,
IzukariGoizeder,Erosle, Bodega Satur, Belar fruta denda,Imendia
gozokiak, Arriaundi okindegia, Oleaarraindenda, Bakarne Baratza
frutadenda, Kiskitxa.
30. Ostatua
- Zaldibarrren bertan ostatuak ez daudenez ingurukoostatuak hartu
ditugu.
31. 32. ERMUKO OSTATUAK: Hotel Villa de Ermua, HostalMlida 33.
DURANGOKO OSTATUAK: Gran Hotel, Hostal Errota, 34. Hostal Juego
Bolos, Hostal San Lorenzo, HostalKurutziaga 35. ELORRIOKO OSTATUAK:
Hostal La Manga, HotelElorrio 36. IURRETAKO OSTATUAK: Aterpetxea
Toki Alai 37. Leku interesgarriak
- - Iglesia de San Andrs. Eliza XIII. Mendean eraikizen.
Oinaztarriak jota eta 1768an dorreak kaltehandiak eragin ditu eta
10 urte geroago egin zutenXVIII.mendean eliza barruan 55 hilobi
egon ziren.
38. -Ermita de Santa Marina. Goierrian dago.
2006eanberriztatuta. -Ermita de San Lonrezo. Urizarren -Ermita de
San Martn. Herribarruan, 1977anberriztatuta. -.Ermita de Santiago
Apostol. Gazagan, 1985eanberriztatuta -Ermita de San Pedro .
Eitzagan, 1985/86an berriztatuta 39. Monumentoak
- Monumento hauek elizaren ondoan daude elizaKarobi parkearen
aurrean dago.
40. Loreak 41. 42.