OSASUNA

Osasuntsu egoteko eta gaixotasunik ez harrapatzeko, oso garrantzitsua

da bizi-ohitura osansungarriak izatea.

Bizi-ohitura osasungarriak osasun-izarraren bidez daude adierazita:

higiene egokia, behar adineko atsedena, kirola maiz egitea, jarrera

egokian ibiltzea eta elikadura osansungarria izatea.

OHITURA OSAUNGARRIAK

MIKROBIOAK

Izaki bizidun zelulabakarrak zelula bateko zelulak dira,

bere izena mikroorganismo edo

mikrobio deritze.Mikrobioak bakterioak,

protozooak,onddo batzuk eta algak dira

DIETA OSASUNGARRIA

Mantenugai nagusiak hauek dira: karbohidratoak, lipidoak, proteinak, bitaminak eta gatz

mineralak. Eta dieta osasungarriak osoa

edo orekatua izan behar du.

Dieta osoa da mota guztietako mantenugaiak

ematen badizkigu.

OSASUNA ETA GAIXOTASUNA

Osasuna ez dago medikuen esku soilik. Gauza asko egin al dituzu osasuntsu egoteko.

Zer da osasuna?

Osasuntsu egoteko ez da beharrezkoa gorputzak ondo funtzionatzea bakarrik, buruak ere ondo

funtzionatu behar du. Hori guztia kontutan hartuta, hau da osasuntsu egotea: Erabateko ongi esate

fisiko, mental eta soziala izatea.

AURREA HARTZEA GARRANTZITSUA DA

Osasuntsu egoteko eta gaixotasunik ez hartzeko ohitura

osasungarriak izan ditzakegu. Hauek dira :

higienea, atsedena, kirola, elikadura

osasungarria eta jarrera egokia.

Gaixotasun motak

Pertsonok hainbat gaixotasun harrapa ditzakegu. Hainbat

eratara sailka ditzake gaixotasun horiek. Adibidez:

-Gaixotasun akutuak-Gaixotasun kronikoak

-Gaixotasun ez- infekziosoak-Esporadikoak-Epidemikoak-Endemikoak

OSASUNERAKO ARRISKUAK

ALKOHOLAAlkohola erabat zabalduta dago

gizartean, nahiz eta oso substantzia arriskutsua izan osasunerako. Alkohol gehiegi edanez gero, gaixotasun kroniko bat harrapatzeko arriskua dago: alkoholismoa.

Osasunean, hainbat faktoreek dute eragina. Batzuk zein diren ikasi duzu; besteak beste, elikadura, atsedena eta kirola. Beste faktore batzuk osasunerako arrisku larriak dira; esaterako, alkohola, tabakoa, drogak eta zirkulazio istripuak.

TABAKOA

Tabakoaren kontsumoak kalte handia egiten dio pertsonen osasunari.

Tabako gehiegi kontsumituz gero, tabakismo deritzon

gaixotasun kroniko bat sortzen da. Erretzen den

tokietan tabako-kea arnasten dutenei erretzaile

pasibo esaten zaie.

DROGAK

Drogek garunaren funtzionamendua

nahasten dute, eta hori dela eta, erabat aldatzen dituzte

pertsonen sentsazioak, gogo aldartea eta

portaerak.

ZIRKULAZIO ISTRIPUAK

Zirkulazio istripuetan, jende asko zauritzen eta hiltzen

da.

Alkohola, tabakoa, zirkulazio istripuak

eta drogak oso arriskutsuak dira

osasunerako, kalte handia egiten baitute.

GAIXOTASUN INFEKZIOSOAK

Gaixotasun infekziosoen motak

Gaixotasun infekzioso guztiak – edo infekzio guztiak- ez dira agente infekzio mota bakarrak sortuak

izaten. Agente infekziosoa zein den, izen jakin bat edo beste izaten dute:

-Infekzio bakterianoak-Mikosia

-Parasitosia-Infekzio birikoak

INFEKZIOAK KUTSATZEA

Mikrobioak hainbat eratara sartzen dira gorputzean:

-Larruazaleko zaurien bidez-Ur kutsatuaren bidez

-Elikagai kutsatuen bidez-Arnasten dugun airearen bidez

- Intsektuen ziztaden bidez

INFEKZOEI AURRE EGITEA

Gaixotasun infekziosoak ez harrapatzeko, ez kutsatzeko neurriak hartu behar dira.

Horretarako, higienearekin lotutako zenbait ohitura izan behar dira. Hona hemen:

-Eskuak ondo garbitu-Ondo prestatu janariak

-Ziurtatu ura edan al den ala ez-Maskotak ardura handiz ibili

-Zauriak ondo garbitu eta desinfektatu-Etxea ondo garbitu

-Ez erabili besteak erabilitako mahai tresnak-Toki bustietan, ez dugu oinusik ibili behar

GAIXOTASUN TRATAMENDUAK

SENDAGAIAKSendagaiak esaten zaie

gaixotasunei aurrea hatzeko, gaixotasunak arintzeko eta sendatzeko hartzen ditugun

substantziei.

TXERTOAKTxertoak sendagaiak dira, eta pertsona osasuntsuei jartzen

zaizkie, gaixotasun infekziosorik ez harrapatzeko.

ANTIBIOTIKOAK

Antibiotikoak, substantzia toxikoak dira bakterioentzat, baina ez diete

kalterik egiten pertsonei.

KIRURGIAGaixotasun batzuk ez dira

sendagaien bidez sendatzen, eta horregatik, kirurgia bidez

tratatu behar izaten dira; adibidez, apendizitisa eta hezur-haustura batzuk.

ORGANO TRANSPLANTEAK

Gaixotasun batzuk sendatzeko, beharrezko izaten da tranplanteak

egitea, sendatu ezin diren organo kaltetutak

ordezkatzeko.

AURKEZPENAREN EGILEAK

ENDIKA MÉRIDAESTI

SERGIOJANIS