19. KorrikaIbilbidea b 22.161 kilometrokozeharkaldia zazpilurraldeetatik

Elkarrizketa b 3Asier Amondo:«Lantaldean dagoKorrikaren balioa»

Hasiera b 8Lehen aldiz abiatuko daKorrika Urepeletik;bihar, 17:00etan

BO

B E

DM

E

Abiahadi,

Korrika!Urepeletik Bilbora, bihar hasiko da

19. Korrika. Euskal Herriazeharkatuko du AEKren

lasterketak datozen 11egunotan, euskararen

aldarria zabalduz.

Testuak: Iñaki Lasa Etura

2015eko martxoaren 18a

ITURRIA: AEK

Martxoak 19, osteguna

Urepele

Banka

Baigorri

Donibane Garazi

Martxoak 20, ostirala

Maule

Hazparne

Dantxarinea

Elizondo

Iruñea

Martxoak 21, larunbata

Berriozar

Berastegi

Tolosa

Hernani

Irun

Bera

Baiona

Martxoak 22, igandea

Angelu

Donostia

Zarautz

Martxoak 23, astelehena

Itsasondo

Arrasate

Durango

Eibar

Ondarroa

Martxoak 24, asteartea

Lekeitio

Gernika

Bakio

Algorta

Ortuella

Martxoak 25, astezkena

Zalla

Amurrio

Trebiñu

Oion

Martxoak 26, osteguna

Lodosa

Cascante

Tutera

Tafalla

Martxoak 27, ostirala

Irunberri

Aurizberri

Gares

Lizarra

Martxoak 28, larunbata

Etxauri

Altsasu

Gasteiz

Areatza

Arrigorriaga

Martxoak 29, igandea

Etxebarri

Zamudio

Bilbo

Amaiera

17:00

17:58

19:03

20:08

00:34

06:31

09:45

12:06

20:43

00:03

05:33

07:11

10:19

13:11

14:50

23:25

00:43

08:53

15:31

00:10

08:00

14:10

17:00

21:38

01:30

04:38

08:38

14:10

20:32

00:20

06:50

14:12

20:42

00:51

11:23

12:21

19:20

00:39

09:32

17:39

20:25

00:17

06:08

12:25

20:08

23:17

00:34

05:41

07:23

12:30

Banka

Baigorri

Donibane Garazi

Maule

Hazparne

Dantxarinea

Elizondo

Iruñea

Berriozar

Berastegi

Hernani

Irun

Bera

BaionaAngelu

DonostiaZarautz

Tolosa

Itsasondo

Arrasate

Durango Eibar

Ondarroa

Lekeitio

Gernika

Bakio

Algorta

Ortuella

Zalla

Amurrio

Trebiñu

Oion

Lodosa

Cascante

Tafalla

Tutera

Irunberri

Aurizberri

Gares

Lizarra

Etxauri

Altsasu

Gasteiz

Areatza

Arrigorriaga

Etxebarri

Zamudio

UrepeleIrteera

BilboHelmuga

2.161kilometro

BERRIA

Asteazkena, 2015eko martxoaren 18aII b 19. Korrika

Bihar hasi, eta martxoa-ren 29ra arte. Hemere-tzigarrena. Euskahal-dun. Urepeletik Bilbo-

ra. 11 egun, 235 ordu eta erdi, eta2.161 kilometro. Hainbat bizipenerrepideetan. Beste hainbat irri-barre eta oihu. Izerdia. Harrota-suna. Zazpi lurralde. Nazio bat.Hizkuntza baten alde. Euskara.Hitz hutsalak izan zitezkeen, bai-na hori baino gehiago dira, askozgehiago. Nortasuna baitute 19.Korrikan.

Bihar hasiko da bi urtez behinEuskal Herriko kaleak euskara gi-roz betetzen dituen lasterketa.Karrikak euskaltzalez mukuru,gainezka edo leporaino betetzendituena. Lehen aldiz igaroko daKorrika Urepeletik: 340 bat biz-tanle dituen herri txiki horretatikabiatuko da Euskal Herriko hirihandienera, 350.000 biztanlebaino gehiago dituen hirira. Lan-da gunetik metropolira. Xalbado-rrek lekukoa Arestiri. Odolarenmintzoa-tik Harri eta Herri-ra.

Badira bi urte Amets Arzallusek18. Korrikako mezua irakurrizuenetik. Bi urte euskalakariekeuskara elkarri eman ziotenetik.Martin Ugalde kultur parkean(Andoain) hasi zen Korrika hura,eta BERRIA egunkariko bi langilekhartu zuten lehendabizi hamaikaesku ukitzekoa zen lekukoa, Re-migio Mendibururen eskulana.Egurrezkoa. Ikurrinarekin. Me-zua barnean daramana.

Euskaraz ari zen euskalakarihura euskahalduna da orain, eus-karaz mintzo dena ere ahaldundudaitekeelako. Euskaldunek izan-go dute boterea datorren aste etaerdian. Korrika haien herrietatikpasatzean, gehiengoa izango dira.Euskal Herriak euskaraz bizi nahiduela erakutsiko dute; herria zu-tik mantentzeko, hizkuntza bizi-rik mantendu behar dela. Dato-zen 11 egunek indarberritukodute euskara. Beste bi urterako,bederen.

Urepeletik Bilbora, abia hadiKorrika!

Iritsi da 19. Korrika. Urepelen hasiko da, Nafarroa Beherean, eta Bilbon bukatu, 2.161 kilometroko ibilbidea egin ostean. Herritarrak euskahalduntzea dute xede aurten.

Urepeletik, denok Korrikara

19. Korrika b IIIBERRIA

Asteazkena, 2015eko martxoaren 18a

Hainbat Korrikatan eskarmentuaitzalean hartu ostean, lehen pla-nora jauzi egin du Asier Amondok(Laudio, Araba, 1969). Lehen al-dia du arduradun gisa.Ia bi urte dira Korrikako koordi-

natzaile kargua hartu zenuene-

tik. Zer moduz bizi duzu lehen

Korrika hau?

Ondo, oso gustura nago. Niretzat,mugarria urriaren 1ean izan zen,lantalde guztia orduan hasi bai-tzen lanean. Bertigo guztia aldezaurretik izan nuen. Dena bidera-tua dugu dagoeneko; guztia mar-txan dago. Gainera, nire ustez,Korrikaren ezaugarri nagusia daez dela pertsona batena, baizik etalantaldeak kudeatzen duela. Hordago Korrikaren balioa.Kargua hartzerakoan «berti-

goa» aipatu zenuen, eta lehe-

nengo erantzunean ere erabili

duzu hitza. Hainbeste nabaritu

al duzu bertigo hori?

Ni zerotik ez nintzen abiatzen, 14.Korrikatik nazio mailako batzor-dean egon naizelako. Baina egiada Korrika gaur egun Euskal He-rriaren ikurra dela, eta bertigohori erantzukizun arlotik zetorki-dan. Ikusten duzu oso gauza han-dia dela, Euskal Herri osoaren za-baleran dagoela. Maila pertsona-lean ere eragin dit aldaketa. Orainarte ikusezina nintzen; orain askoikusten naute. Hainbat kontu al-datu egin behar izan ditut: harre-man instituzionalak landu, eza-gutu jende berri asko...Edurne Brouard ordezkatu

duzu. Hitz egin al duzue azken

egunotan?

Edurnerekin sarri egoten naiz.Telefonoa beti piztuta dauka nire-tzat. Zalantza baten aurrean betieskatzen diot aholkua: «Hau ze-lan egingo zenuke?». Edurnemakulu garrantzitsua da niretzat,konfiantza eta segurtasunerako.Urepeletik Bilbora abiatuko da

bihar Korrika. Zergatik Urepele?

Askotan aipatzen dugu Korrikakbaduela idatzi gabeko arau bat;aurreko edizioa amaitu den he-rrialdetik abiatzen da hurrengoa.Hemezortzigarrena Baionanamaitu zen, eta Urepeletik abia-tzeko proposamena jaso genuen.Inoiz ez gara handik pasatu. Tokiaberria da guretzat, eta haientzatere berria da dena. Urepele lekuenblematiko eta sinbolikoa da;Xalbadorren jaioterria da. Sinbo-lismo handia du hautuak: landa-gune batetik, metropoli handi ba-tera, Bilbora; Xalbadorren jaiote-rritik, Arestiren herrira.Euskara ikasleak izan zenituz-

ten gogoan 18. Korrikan. Aurten

aukeratutako mezua euskahal-

dun da, jendea euskararen alde

ahalduntzea.

Aurreko Korrika amaitu genue-nean, «eta orain zer?» galdetugenuen balorazio prentsaurreko-an. Korrikan indar metaketa izu-garria lortzen dugu, baina, behinamaituta, globo baten moduangaltzen du indarra. Hori adierazinahi genuen «eta orain zer?»galderarekin. Hori nahi dugu, de-nok jarrera bera izatea, eta ahal-duntze edo euskahalduntze ho-rrekin indar metaketa egitea, in-dar hori biderkatzailea izandadin.«Herri hau euskaraz pentsatuko

dugu, edo ez da izanen», esan

zuen Amets Arzallusek 18. Korri-

kako mezua irakurri zuenean.

Xalbadorrek esan zuen herria

eta hizkuntza bata bestea gabe

ezin direla bizi. Baina jabetzen al

gara horretaz guztiaz? Euskara-

ren ahalmenaz?

Gure gaitasunak edo ahalmenakeuskararen sustapena izan behardu. Horixe da Korrikaren nahia:

euskara sustatzea eta eremu guz-tietara zabaltzea. Pentsatzendugu euskararen herririk ez delaizango euskararik ez badago.Ahalduntze horrek bat egiten duXalbadorrek eta Amets Arzallu-

sek esandakoarekin. Guk ideiahorri jarraipena eman nahi izandiogu.Ahalduntze horretan lagungarri

den figuretako bat Durangoko

Azoka da. Hain justu, aurten

omendu duzue.

Durangoko Azokak 50 urte bete-ko ditu aurten. Ahalduntze etaeuskahalduntze eredua izan da.Liburu azoka gisa sortu zen, eta li-buru eta disko azoka bihurtu zengero. Gaur egun, euskal kultura-

ren erakusleiho nagusietako batda. Asko erakutsi digu Durango-ko Azokak. Auzolana beharrez-koa da euskararen etorkizunabermatzekoJendetza mugitzen du Korrikak;

erakartze ahalmen handia du.

Baina nabari al duzue gero eus-

kaltegietan Korrikak piztutako

suaren garra?

Horrekin gabiltza azaroan kan-paina abiatu genuenetik. Ez dugunahi Korrikaren mezua martxoa-ren 30ean diluitzea eta amaitzea.Euskahaldunhori nahi dugu, leloahaltsua iruditzen zaigulako. Ko-rrikaren gar horri bizirik eutsinahi diogu, edizio batetik besteraindar berriak hartzeko eta gauzaberriak egin ahal izateko. Horre-tarako, hainbat eragileren kon-plizitatea behar dugu.Izugarrizko sasoia du Korrikak.

Zein da arrakastaren gakoa?

Korrikaren indarra berezkoa da.Plurala da; jende asko mugitzen

du bere inguruan; ilusio handiasortzen du; emozio asko eragitenditu... Emozio horiek 2.100 kilo-metroetan izaten dira, herriz he-rri, auzoz auzo. Hor ikusten dugujendeak euskaraz bizi nahi duelagurean, euskaraz iraun nahi due-la. Euskal Herri euskalduna etaahalduna nahi dugu; hori badaKorrikak luzatzen duen mezue-tako bat.Inoizko pluralena izan zen azken

Korrika; Eusko Legebiltzarreko

alderdi politiko guztiek parte

hartu zuten. Bide berari heltzea

da helburua, ezta?

Bai, noski. Gure helburua indarmetaketa da. Horretarako, Korri-kara ahalik eta jende gehien etor-tzea da gure helburua, bat egiteamezuarekin. Ahalduntze horre-tan, denok gara beharrezkoak.Ezin dugu ahaztu Korrika gureadela, guretzat dela, eta guk egitendugula, guztion artean.Nafarroan, baina, babes institu-

zionala ez da hain argia. Urtarri-

lean Iruñean egin zenuten aur-

kezpenean esan zenuen aurten-

go Korrika «inoiz baino

beharrezkoagoa» dela.

Bai. Aurtengo Korrika behar-be-harrezkoa dugu. Nafarroako Go-bernuak bideratutako politikagenozida horretan, euskararenkontrako jarrera sutsua erakus-ten du hainbat arlotan, eta zuze-nean eragiten digu. 2012tik ezdugu diru laguntzarik jasotzenhelduen euskalduntzerako. Ho-rregatik, Korrika beharrezkoadugu arlo ekonomikoan, AEK-kjarrai dezan zerbitzua ematen ga-noraz, kalitatearekin, Euskal He-rriaren zabaleran.Ezin utzi aipatu gabe Korrika

Kulturala. Oihartzun handia du.

Korrika Kulturala urtarril hasie-ran aurkeztu genuenetik, etenga-be izan ditugu ekitaldiak. Bost es-treinaldi izan ditugu: Fausto an-tzezlana, Hordago ardo dastatzeenologiko-plastikoa, Pirritx etaPorrotxen Txo, MikMak txikialana, Bertsolaritzaren sekretuaketa bertso-korrika. Horiek diranazio batzordeak proposatutako-ak, baina herriz herri milaka eki-taldi egiten dira. Zabalkundehandia hartu du, gero eta indarhandiagoa. Jendeari ez diogu es-katu soilik egin nahi; gozatzekoaukera eman nahi diegu.Asko laguntzen dizuete herrie-

tako batzordeek.

Korrika pentsaezina litzatekeherrietako eta auzoetako batzor-derik gabe; berrehun bat ditugu.Horiek barik, ezinezkoa litzate-ke. Korrika auzolana eta elkarla-na da; bestela, ezingo genukeUrepelen abiatu eta Bilbon amai-tu.

«Lantaldean dagoKorrikaren balioa»Asier Amondo b Korrikako arduraduna

Euskaldunen indar metaketan eta Korrikaren ahalmenean sinesten duKorrikako arduradun berriak. Auzolanaren garrantzia nabarmendudu, «beharrezkoa» baita euskararen etorkizuna bermatzeko.

JUANAN RUIZ / ARGAZKI PRESS

«Korrikara ahalik etajende gehien etortzea da gurehelburua, bat egiteagure mezuarekin»

BERRIA

Asteazkena, 2015eko martxoaren 18aIV b 19. Korrika

Euskaldunak ahaldun-tzea, boterea izatea daaurtengo Korrikarenhelburua; hots, euska-

halduntzea. Erronka horri egu-nero egiten dio aurre AEK-k, hel-duen euskalduntze-alfabetatzea-ren bidez herritarrak euskararagerturatuz. Lan eskerga horretan,oasi bat da Korrika; euskararen 11eguneko indar erakustaldi masi-boa. Biharamuna, baina, gogorraizan ohi da, eta babes hori ikasge-letan irudikatzea da euskaltegienburuhaustea. Ideia horren harira,Nola euskahaldundu erdaldu-nak? izeneko mahai ingurua an-tolatu zuten joan den astean Mar-tin Ugalde foroan.

Egoeraren diagnosia egin beha-rrean, aurrera begiratzeko ildoakzehazten saiatu ziren euskalgin-tzako hiru pertsona ezagun: PatxiBaztarrika Eusko Jaurlaritzako

Hezkuntza Politikarako sailbu-ruordea, Paul Bilbao Kontseilukoidazkari nagusia eta Iñaki Marti-nez de Luna soziolinguista. «Eaetxera ondorio sorta batekinitzultzen garen», adierazi zuenMertxe Mugika AEKren koordi-natzaile nagusi eta mahai ingu-ruaren bideratzaileak.

Hainbat ideia interesgarri pla-zaratu zituzten solaskideek. Poziktibity kanpaina hizpidehartuta, euskararen erabilera«prestigiatzearen» garrantzianabarmendu zuen Baztarrikak.«Euskaraduna euskal hiztunbihurtu behar dugu». Euskaraerabiltzen dela ikusteak erdaldu-nak erakarriko lituzkeela iriztendio. «Euskaradunak euskahal-duntzea izan daiteke erdaldunakeuskaldun bihurtzeko modua.Naturaltasunez hitz eginez gero,erdaldunak beharrezko sentituko

du komunikazio premia asetzekoeuskaraz jakitea». Pertsonak ba-karrik ez, «espazioak ere» eus-kaldundu behar direla ohartarazizuen Bilbaok. Herritarrak erakar-tzeko «emozioek» duten garran-tziaz mintzatu zen. Kontseilukoidazkari nagusiaren iduriz, eus-kaltegietan euskaldun bihurtuta-ko ikasle ohiak dira mezu hori lu-zatzeko igorle egokienak.

Erdaldunak erakartzeko ahale-gin horretan, «egunerokoan eli-katzen ditugun» ideiez jardunzen Bilbao. Hiru aipatu zituen:euskara inposizioekin lotzea, eus-kara zaila dela ziurtatzea eta gutxierabiltzen dela esatea. Ideia nega-tiboak hirurak. Horregatik, «ho-beak dira» elkarbizitzarekin etaelkartasunarekin lotura dutenmezuak.

Horren harira, estrategia gisaliskarretan ez sartzearen garran-tzia azpimarratu zuen Martinezde Lunak: «Istilutan ibilita ez dajendea erakartzen. Gizarteak ezdu liskarrik nahi: eroso bizi nahidu». Soziolinguistaren ustez,

huts egin da erdaldun guztieimezu bera helarazita. «Erdaldunguztiak ez dira berdinak». Hiruerdaldun mota identifikatu zi-tuen: euskaltzaleak direnak, eus-kararen kontra daudenak eta er-dibidekoak —gehiengoa—. Bakoi-tzarekin lotutako itauna ere

plazaratu zuen. «Euskaltzaleasko zergatik ez dira euskaldun-du? Zertan oinarritzen dira kon-trakoak? Ez legoke gaizki haiekdesaktibatzea. Heldulekuak be-har ditugu ez arre ez so daudene-kin».

Identitatearen gaia ere mahai-gaineratu zuten. Martinez de Lu-nak nabarmendu zuen «abertza-

letasunaren parametroetan» oi-narritu direla beti euskararen al-deko mezuak, eta, bestelako ko-lore politikoak erakartzeko, bestediskurtso bat erabili behar dela.Bilbaok ere hitz egin zuen identi-tateari buruz: «Identitateakeman du motibazioa orain arte;

hor egin dugu arrantza,baina, zoritxarrez, orain-dik arrain asko dago kalahorretan».

Arreta nonbait jartze-kotan non jarri beharkolitzatekeen galdetu zienMugikak solaskideei. Bil-baorentzat, gakoa daegunerokoan elikatunahi den ideia zein den

zehaztea, «jendeak euskarareninguruan duen jarreran eraginhobea izateko». Arreta «mini-moetan» jartzearen alde azalduzen Baztarrika, «euskara erdal-dunentzat arrotza izan ez dadin».«Agendan» egotearen garrantzianabarmendu zuen Martinez deLunak, baina betiere transmiti-tzen dena zainduz.

Erdaldunak euskararen mundura erakartzekoerabili beharreko estrategien inguruan arituziren, joan den astean, Martin Ugalde foroan.

Erdaldunakeuskalduntzen

Iñaki Martinez de Luna, Patxi Baztarrika, Mertxe Mugika eta Paul Bilbao, Martin Ugalde foroan. JON URBE / ARGAZKI PRESS

Euskararen indar erakustaldiada Korrika; biharamuneanbabes hori euskaltegietanirudikatzea da buruhaustea

Erdaldunak euskararaerakartzeko emozioak eta balio gustagarriek dutenindarra nabarmendu zuten

BERRIA

Asteazkena, 2015eko martxoaren 18aVI b 19. Korrika

Mende erdi betekoditu aurten Duran-goko Azokak eus-kal kultura susta-

tzen. Efemeride hori baliatuta,omenaldia egingo dio 19. Korri-kak. Frankismoaren diktaduraindarrean zen urteetan jaio, etaordutik etengabe hazi da azoka,euskal kulturgintzako ezinbeste-ko bilgune bihurtzeraino. Iazkodatuek argi erakusten dute Du-rangoko Azokak hartu duen ga-rrantziaren tamaina: lau egun,245 erakusmahai, 330 berritasun,150 ekitaldi, 500 sortzaile, 700pertsona lanean.

Astelehenean igaroko du Ko-rrikak Durango (Bizkaia), eta ki-lometroa erosi du Gerediaga el-karteak. Nerea Mugikak, elkarte-ko egungo lehendakariak, etaAntton Mari Aldekoa-Otalorak,hogei urtez lehendakari izanda-koak, eramango dute lekukoa.

Iazko Durangoko Azoka balia-

tu zuten lehenengo omenaldiaegiteko. Lau egunetako azkene-koan, Ahotsenea gunean, Korri-kako eta AEK-ko ordezkariekazokako arduradunak omenduzituzten. Durangoko Azokak eus-kal gizartea «ahaldundu eta eus-kahaldundu» egiten duela na-barmendu zuen Asier AmondoKorrikako arduradunak.

Durangoko Azokako zortzi gu-neetako —Areto nagusia, Ahotse-nea, Saguganbara, Szenatokia,Irudienea, Azoka TB, Kabi@n, etaPlateruenea— arduradunei oroi-garri bana eman zieten. Mugikakgogora ekarri zuen Korrika etaazoka, biak, auzolanean eta bo-rondatezko «lan handiarekin»egin direla.

Gu euskahaldunak garadoku-mentala estreinatu zuten ekital-dian, 19. Korrikarako Peru Mag-dalenak ekoitzitako ikus-entzu-nezkoa. Hark gidatu zuenomenaldia, eta azokaren historia

laburbildu zuen. «Herri honeklorpen handiak egin ditu, eta, za-lantzarik gabe, horietako bat Du-rangoko Azoka da».

Hainbat ekitaldi 2015ean

1965eko urtarrilaren 22an sortuzuten Gerediaga elkartea. Ia seihilabete geroago ofizializatu zu-ten taldea, ekainaren 7an, bere le-hen estatutuak onartuta. Urte be-rean, azaroaren 1ean, antolatuzuten lehenengo DurangokoAzoka, Andre Mariaren basilika-ko arkupean. 100.000 pezetakoaurrekontua izan zuten, eta he-meretzi argitaletxek parte hartuzuten.

Hainbat ekitaldi antolatu di-tuzte urteurrenerako. Besteakbeste, Durangoko bonbardaketagogoratuko dute; hainbat argazkierakusketa jarriko dituzte, etaDurangaldeko ondare artistikoeta historikoa ezagutzeko ibilbi-deak antolatu dituzte.

Durangoko Azoka omenduko du aurtengo Korrikak, euskalkulturgintza sustatzeko 50 urtez egindako lanaren aitorpen moduan.Iazko azokan egin zuten omenaldia, Ahotsenea gunean.

Mende erdiko lanariomenaldia, esker onez

Aurtengo Korrikako irudia, Durangoko Landako Gunean. MARISOL RAMIREZ / ARP

www.donostiaeuskaraz.eus

Bete dezagun Donostia euskaraz

MARTXOAK

28 12:00Konstituzio plaza

musika · globo jolasak · magia · aire instalazioak

BERRIA

Asteazkena, 2015eko martxoaren 18aVIII b 19. Korrika

Urepeletik (Nafarroa Beherea) se-kula igaro gabea da Korrika. Bai-gorri-Ortzaize oso eskualde eus-kalduna izanagatik ere, hemere-tzi lasterketa itxaron ditueuskararen aldeko ekitaldiak Fer-nando Aire Xalbador-en jaiote-rriari lekua egiteko. Bihartik, bai-na, urepeldarrek harro esan ahalizango dute 19. Korrika haien he-rritik abiatu zela.

Eskualdearen kokapen geogra-fikoak oztopatu du, orain arte,Korrikako ibilbidearen parte iza-tea. Nafarroa Behereko hegoalde-an dago Urepele, eta Aldude etaBanka besterik ez du gertu. Hego-an, Nafarroa Garaian, Eugi da le-hen herria —18. Korrika pasatuzen handik—, 25 bat kilometrora.

Aurreko Korrika Baionanamaitu zela baliatuta, 2015ekoaUrepeletik hasteko eskaera egin

zuten tokiko euskaltzaleek. Ha-sieran ezetza jaso arren, urepel-darren ahaleginak izan du saria.

Ekitaldi andana goizetikEgun osoko egitaraua prestatudute biharko abiatzea girotzeko.Herri txikia denez —340 bat biz-tanle—, egon daitezkeen pilaketaksaihesteko, Aldudetik Urepelerajoan-itzulian ariko den autobusajarri dute. 17:00etan abiatuko da19. Korrika, hasiera ekitaldiarenondotik. Goizean haurrentzakoikusgarriak eta karrika animazio-ak antolatu dituzte. Ibarreko ber-tsolariekin eta kantariekin giro-tutako herri bazkaria prestatudute eguerdian, eta 16:00etankantaldia izanen da. Gauean,22:00etan, Baigorrin kontzertuaeskainiko dute Aguxtin Alkhateketa Zezenaren Taldeak.

XalbadorrenbabeseanUrepelen hasiko da, bihar, 19. Korrika;euskararen aldeko lasterketak lehen aldia duNafarroa Behereko herri horretan

Bihar hasiko da 19. Korrika Urepelen. BERRIA

HEMERETZI KORRIKAK

19. Korrika

Xalbador bertsolariaren jaioterri-

tik, Urepeletik, abiatuko da, Bilbo-

rako bidean. Euskal Herria euska-

halduntzeko, 2.100 km inguru.

18. Korrika

Andoaingo Martin Ugalde kultur

parketik abiatu zen 18. Korrika.

Euskaltzaleek euskara elkarri ema-

nez egin zuten Baionarako bidea.

17. Korrika

Trebiñun hasi, eta Donostian bu-

katu zen 2011ko Korrika, ibilbidea

euskalakariz beteta. Euskal Herria

euskalduntzeko norberak duen

egitekoa nabarmentzea izan zen

aldarria.

16. Korrika

Euskara berreskuratzen laguntzen

dutenei ongietorri beroa eman zi-

tzaien 2009ko Korrikan. Hamar

egun egin zituzten, Tuteratik Gas-

teizeraino, euskararen alde.

15. Korrika

Heldu goiburupean, Karrantzatik

Iruñerako bidea egin zuten,

2009ko martxoaren 22tik apirila-

ren 1era. Euskal emakumeak

omendu zituzten.

14. Korrika

Euskaldun berri guztien izenean,

urtebete lehenago zendutako An-

dolin Eguzkitza omendu zuten.

Euskal Herriari itzulia emanda,

Orreaga eta Bilbo lotu zituen ibilbi-

deak.

13. Korrika

Mauletik abiatu eta Iruñean amai-

tuta, 13. Korrikak Ez dok amairu

kultur mugimendua eta partaide

izan ez baina hainbat esparru artis-

tikotan aritutakoak goraipatu zi-

tuen. Euskaldunon Egunkaria-ren

itxierak ere protagonismo handia

izan zuen.

12. Korrika

Euskarara mundu bat bildu zuen

12. Korrikak, Gasteiztik Baionara.

Lehen aldiz, Korrika birtuala egite-

ko aukera eman zuten.

11. Korrika

11. Korrikan, euskararen alde 11

esparrutan lan egindako 11 lagun

omendu zituen Korrikak. Nafarroa-

ko eta Gipuzkoako hiriburuak eus-

kararen alde lotu zituen ibilbideak.

10. Korrika

Euskal Herria korrika jarri zuen

1997ko Korrikak. Arantzazun hasi

zen, eta Luis Villasante izan zen le-

kukoa eramaten lehena. Bilbon

amaitu zen, martxoaren 23an.

9. Korrika

Donibane Garazitik ekin zion 9.

Korrikak. Jalgi hadi euskara lelo-

pean, Mikel Laboa omendu zuten,

haren belaunaldiko abeslariek

euskara berreskuratzeko eginda-

ko lanagatik.

8. Korrika

2.120 kilometro egin zituen leku-

koak, Iruñetik Bilbora, eskuz esku.

Korrika Kulturala antolatu zuten le-

henengoz. Korrika hartako ome-

naldia Martin Ugaldek jaso zuen .

7. Korrika

Zazpigarrenean, Ipar Euskal He-

rrian amaitu zen Korrika: Baionan.

Arabako hiriburuan hasi zen

1991ko lasterketa.

6. Korrika

Euskara korrika eta kitto. Euskal

Herriak AEK. Oztopo guztiak gain-

dituta, Iruñetik Donostiarako bi-

dea egin zuen Korrikak.

5. Korrika

Balendin Enbeita bertsolari eta

kantugileak jaso zuen 5. Korrikako

omenaldia. Hendaia eta Bilbo lotu

zituen ibilbideak urte hartan.

4. Korrika

Atharratze eta Iruñea lotuta, Herri

bat, hizkuntza bat korrika 2.080 ki-

lometroz aldarrikatzeko urtea izan

zen 1985. Piarres Laffite omendu

zuen lasterketak.

3. Korrika

Euskaraz eta kitto!, Lapurdiko hiri-

burutik Bizkaikora iristeko. Jende

uholdea zegoen Bilbon, Korrika

itxaroten. Gabriel Aresti omendu

zuten.

2. Korrika

Rikardo Arregi kazetari, idazle eta

kultur eragilea omendu zuen Korri-

kak. Berak idatzia zen 1. Korrikako

lekukotik desagertu zen mezua.

Lasterketa Nafarroatik Gipuzkoara

joan zen; Iruñetik Donostiara.

1. Korrika

Negu gorria ez zen euskaltzaleen-

tzako aitzakia izan 1980ko azaroa-

ren 29an. Oñatiko Unibertsitatetik

abiatu zen euskararen aldeko las-

terketa lehenengoz. Bizkaiko hiri-

bururainoko ibilbidea egin zuen

Korrikak estreinako aldian.

BERRIA

Asteazkena, 2015eko martxoaren 18a

19. Korrika hasteko ekitaldianparte hartuko du Mixel Aire Xal-bador II.a bertsolariak (Urepele,Nafarroa Beherea, 1944). Gutxiateratzen da plazara azkenaldian,baina, herriko semea izanik, ezinzion uko egin AEK-ko arduradu-nek egindako gonbitari. Bazka-lorduan eta abiatzearen atarikoekitaldian ariko da. Haren alabekere —Aire Ahizpek— parte hartukodute.Urepele hankaz gora izango du-

zue azken egunotan, ezta?

Oraindik ez, oraindik ez da ezer[aurreko asteaz ari da], baina han-kaz gora jarri beharko dugu ez da-kit nola. Horrenbeste jendek eto-rri behar baldin badu... Urepelenkoka ahala badira bi mila jende,eta hiru mila ere etorriko direladiote. Ez dakit.Jendez beteko zaizue herria.

Baina, hala ere, pozik gaude Ure-peleko jendea. Eginahala eginendugu ahal bezain ontsa ongietorriegiten. Ongi etorriak izango diraguziak.Ilusio berezia egiten al dizu Ko-

rrika zuen herrian hasteak?

Bai. Egiten du halako poz bat.

Biharkoa egun berezia izango

da urepeldarrentzat, ezta? Egu-

notan asko hitz egin al duzue

zuen artean Korrikari buruz?

Nik ez dut aunitz hitz egin he-mengo jendearekin egun haue-

tan. Ez dakit urepeldarrak kontu-ratzen diren—batzuk bai— zeingarrantzia duen Korrikak gurean.Zu, gainera, bertsotan ariko zara

hasiera ekitaldian. Gogotsu al

zaude?

Hemengo antolatzaileek galdetuzidaten orain dela asko ea bertso-tan eginen nuen. Nik aspaldian ezdut bertsotan egiten, arras gutxiezik. Hala ere, hemengoa izanda,ez nuen ezetz erraten ahal, etabaietz errana dut. Pozik, gainera.Gero ez dakit nola moldatukonaizen, baina saiatuko naizbehintzat.Bertsotan egin eta gero, parte

hartuko al duzu Korrikan?

Korrikan irteteko, urteak baditutnik. Urepelen eta Alduden arteanbizi naiz, eta pentsatzen egonanaiz menturaz Urepeletik etxe-raino etorriko naizela lasterkarie-kin ni ere korrika.Parte hartu al duzu aurreko Ko-

rriketan?

Bai! Parte hartu izan dut, bai. Urtebatez, Baionara heldu zelarik,han korrika ere ibili nintzen,asko, eta gehiegi ere bai. Bihara-munean ahal zen bezala gero, de-netarik minez. Eta aspaldi daBaionara heldu zela. Bertsotan ereegin nuen orduan.Izan ere, euskaltzaleentzat eki-

taldi polita da Korrika, ezta?

Seguruki baietz, oso polita da.

«Urepeletik etxerainoetorriko naiz korrika»

Mixel Aire ‘Xalbador II.a’b Bertsolaria

Bihar Urepelera joatekoa den jendetza dela eta, pozik dago Aire,«ilusioa» egiten baitu herrian halako egitasmoak jasotzeak. «Eginahala eginen dugu ahal bezain ontsa ongietorri egiten».

GA

IZK

A IR

OZ

9. Korrikako lehen kilometroak, Donibane Garazin. AEK

19. Korrika b IX

Baxenabartar batek bainogehiagok gogoan iltzatutaizango du 1995eko mar-

txoaren 17a. Duela hogei urte etaegun bat, 9. Korrikako lekukoariheldu zioten Garaziko Gau Esko-lako sei lagunek, 20:00etan. Eus-karaz bizi nahi dut leloa zerama-ten soinean, eta hasiera eman zio-ten Donibane Garazin abiatu etaGasteizen amaitzen zen ekitaldia-ri.

Jalgi hadi euskaraz! zen Korri-ka horren leloa; Bernat EtxeparekDonibane Garazin 450 urte lehe-nago historiarako idatzita utzizuen Euskara jalgi hadi plazaraesaldia gaurkotuz. «Etxeparerenleloak ez du gaurkotasunik gal-du», ohartarazi zuen Marijan Za-

balo Garaziko AEK-ko irakasleakhasiera ekitaldiko hitzaldian.«Bada garaia Etxeparek iragane-tik igortzen digun lekukoa eskue-tan hartzeko; Euskal Herriko hiz-kuntza Euskal Herriko txokoguztietara zabaldu behar dugu».

Korrika Nafarroa Behereanhasi den aldi bakarra da hura —amaitu ere, ez da inoiz Baxena-barren bukatu—. 2003. urtea izanzen Korrika Iparraldean hasi zenazkeneko aldia. Maulen ekin zio-ten urte hartako ekitaldiari, etaIruñean amaitu zen. DonibaneGarazikotik hogei urtera, Urepe-leri pasatu dio lekukoa NafarroaBehereko hiriburuak. Eushakal-dunenegitekoa da, orain, euskarajalgitzea.

Atzo hogei urte bete ziren 9. Korrika DonibaneGarazitik abiatu zela. Ordutik, AEKren lasterketaez da inoiz Nafarroa Beherean hasi, eta behinbakarrik Iparraldean: 2003an, Maulen.

Pasatu du lekukoaDonibane Garazik

«Aspaldian ez dutbertsotan egin; hala ere,hemengoa izanda, ezinnuen ezetz erraten ahal,eta baietz errana dut»

BERRIA

Asteazkena, 2015eko martxoaren 18aX b 19. Korrika

Euskal Herriko hamaikatxoko igarotzen dituKorrikak bi urteanbehin. Eskualde guztie-

tara iritsi ohi da euskararen alde-ko aldarria, bi milatik gorako ki-lometroko ibilbidean. Halere, ezi-nezkoa da herri guztiak urterozeharkatzea. Ondorioz, badiraurtetik urtera bazterrean gera-tzen joan direnak; arrazoi bat edobestea dela medio Korrika aspaldiikusi gabekoak.

Horietako bat da Urepele (Na-farroa Beherea). Kokapen geo-grafikoak oztopatuta, handik se-kula pasatu gabe zegoen Korrika.Jakina den bezala, handik hasikoda aurten. Urepelekoa ez da kasubakarra. Urrutira joan gabe, au-rreko lasterketan Uribarri Gan-boako Azuako pasabidea (Araba)zeharkatu zuten lehendabizikoz.Horrez gain, Sartagudatik (Nafa-

rroa) —bigarren aldiz— eta Zaldi-biatik ere (Gipuzkoa) —aspaldikopartez— pasatu zen 18. Korrika.

Antzeko egoera izan dute aur-ten Tolosaldeko hainbat herrik(Gipuzkoa). Urteak ziren KorrikaBerastegitik, Elduaindik, Berro-bitik, Belauntzatik, Bidania-Goiaztik eta Albizturtik pasatzenez zela. Herri horietako biztanle-ek Tolosara, Azpeitira edo Leitza-ra (Nafarroa) joan behar zutenAEKren ekitaldiaz gozatzeko.Oraingoan ez dute herritik mugi-tu behar, eta pozarren dira.

Gipuzkoako lehen herriaEz da horrela izan beti. Adibidez,1. Korrika Berastegitik igaro zen.Hurrengo urteetan ere, behin bai-no gehiagotan zeharkatu zuenherria. Lehen aldi hura gogoraekarri du Miel Etxeberriak Tolo-saldeko Ataria-n eginiko erre-

portajean. «Jendeak ez zuen [Ko-rrika] ezagutzen, eta gure aurre-neko pausoa izan zen ezagutaraz-tea zer zen [...]. Hasieran errezelozerantzuten zuten, baina azkene-an sekulako taldea sortu ge-nuen».

Berastegi izango da Korrikarenibilbideko Gipuzkoako lehen he-rria. Larunbatean iritsiko diraeuskaltzaleak, 06:00ak aldera,Leitzatik. Festa giroan murgildu-ko da lasterketa; izan ere, Gazte

Festak izango dira asteburu ho-rretan. Baliteke, beraz, gautxoribat edo beste korrika hastea. To-losarako bidean, Elduain, Berrobi,Belauntza eta Ibarra igaroko ditu.

Maite Amundarain BerastegikoKorrika batzordeko kidearenaburuz, «gauza handia» da eki-taldia, eta «ilusio handiz» presta-tzen ari dira. Hainbat ekintza izandituzte orain arte: «Hitz egindugu elkarteekin, komertzioe-kin, egin genuen aurkezpena,

materiala salgai jarri...». Horrezgain, Korrika herritik nahiko goizpasatuko denez, Korrika Txikiaantolatu dute gaurko, txikiek ereparte har dezaten.

Igandean ailegatuko da Korri-ka Bidania-Goiatzera eta Albiztu-rrera, Errezildik, 22:00ak aldera.Hogei urte igaro dira Korrika biherri horietatik azkenekoz pasatuzenetik. Goizean goiz igaro zen,gainera, azken aldian, eta jendeaskok ezin izan zuen parte hartu.

Berastegi, Elduain, Berrobi, Belauntza,Bidania-Goiatz eta Albizturtik pasatuko da 19. Korrika. Urte mordoa eman ditu AEKrenlasterketak herri horietatik igaro gabe.

Iritsi zaieabagunea

Berastegiko lau korrikazale, 19. Korrikako pankarta eskuetan dutela. IMANOL GARCIA LANDA / TOLOSALDEKO ATARIA

EROSKI Korrikarekin

Martxoak 19tik 29ra Korrika festan parte hartu.19.korrika

EROSKI KOSKKI K aaikorrKKo ekinarekinEROSKI KOSKKI K aaikorrKKo ekinarekin

9.1 korrikorrikaMarK

oaaktxe

Marea forrikKKo

oak 19tik 29ran parest

aa oak 19tik 29rtu.e hartan par tu.

o laguntzaileaOhiko laguntzailea

BERRIA

Asteazkena, 2015eko martxoaren 18aXII b 19. Korrika

hiritan antolatu dituzte AEKrenlasterketarekin zerikusia dutenekintzak. Batzuk aurreratu egindira, eta jada oihukatu dute Ko-rrikaren aldarria beren hirietan.

Paris eta Newport (AEB) izan zi-ren goiztiarrenak, duela bi asteheldu baitzioten lekukoari, hila-ren 7an. Frantziako hiriburukoeuskahaldunak MontmartrekoSacre Coeur elizatik atera ziren,Euskal Etxeraino. Ondoren, erro-meriaz eta trikipoteoaz gozatuzuten. Newporten, berriz, NewEngland Basque Clubeko bazki-deek King parkean egin zuten ko-rrikaldia. Martxoaren 14an eta15ean Buenos Airesek, Edinbur-gok, Limak eta Tolosak (Okzita-nia) hartu zuten lekukoa. Laster-ka egiteaz gain, askotariko ekital-diak antolatu zituzten.

Larunbat honetan, New Yor-ken, Berlinen, Bartzelonaren eta

Euskal Herriko zazpi lu-rraldeak zeharkatukoditu Korrikak datozen11 egunotan. Urepelen

hasi, eta Kanbo, Zizurkil, Berriz,Oion, Caparroso, Lakuntza etabeste hamaika herri igaroko dituBilborako bidean. Ez horiek ba-karrik; baita Paris, Buenos Aires,Berlin, Lima eta New York hiribu-ruak ere. Euskaldunen ahalme-nak ez du mugarik ezagutzen, eta19. Korrikak kilometro mordoaegingo ditu zortzigarren probin-tzian, diasporan.

Euskal komunitateak presen-tzia handia du munduko hainbatlekutan, eta euskal etxeek eta el-karteek sarri antolatu ohi dituzteEuskal Herriari begirako egitas-moak. Korrika hain erantzun za-baleko ekitaldia izanik, ez da ha-rritzekoa atzerriko euskaldunekere parte hartu nahi izatea. 30 bat

Cancunen (Mexiko) txanda iritsi-ko da. Euskara babesteaz gain,maia aldarrikatuko dute Cancu-nen; eta hizkuntza gutxituen al-deko mezua zabalduko dute Ale-maniako hiriburuko Kreuzbergeta Neukoell auzo kulturaniztu-netan. Igandean aterako dira Mu-nicheko (Alemania) kultur elkar-teko kideak. Kilometro eta erdikoibilbidea egingo dute hirigunean.Berantiarrenak Valentziako (He-rrialde Katalanak) eta Boiseko(AEB) euskahaldunak izango di-ra; martxoaren 28an eta apirila-ren 25ean egingo baitute Korrika,hurrenez hurren.

Etxepare Institutuak EuskalHerritik kanpo bizi diren euskaraikasleentzako bideo lehiaketa an-tolatu du, Korrikarekin elkarla-nean. Hainbat lan jaso ondoren,Liverpoolgo (Erresuma Batua)ikasleek irabazi dute.

Urepeletik Bilbora ez ezik, mundu osoko hainbat hiritan ere entzungoda AEKren mezua egunotan. Nazioarteko 30 bat hiritako euskalelkarteek Korrikarekin lotutako hainbat ekitaldi antolatu dituzte.

Korrika, mugarik gabe

Municheko Euskal Elkarteko hainbat lagun Korrika egiten, 2013an. MUNICHEKO EUSKAL ELKARTEA

19. Korrika b XIIIBERRIA

Asteazkena, 2015eko martxoaren 18a

Bihar abiatuko da19. Korrika.AEK-k, ordea,hilabeteak dara-

matza antolaketako alderdiguztiak mimoz lantzen. Bes-teren artean, euskaltegietakoeta ikastetxeetako ikasgele-tan jorratzeko hainbat unitatedidaktiko prestatu dituzte.Material hori antolatzerakoan,adin eta euskara maila guztieierreparatu diete, eskainitakoariketak bakoitzaren beharre-tara moldatuz. Nahi duen orokeskura du material guztiawww.korrika.eus etawww.ikastola.eus webgunee-tan.

Bi motatakoa da materialdidaktikoa: ikastetxeetan lantze-koa, batetik; eta gainontzekoeuskara ikasleek erabiltzekoa,bestetik. Haur Hezkuntzatik 18urte bitarteko gazteentzat presta-tu dituzte eskoletako unitateak.Adinaren arabera, modu bateanedo bestean landuko dituzteKorrikako kantua, mezuareninguruko hausnarketa, Korrikatxikia...

Euskaltegietan edo etxean lan-tzeko materiala lau ataletan ba-natu dute: Motorrak berotzen,Durangoko Azoka, Denok Korri-kara! Kanta eta Korrika Kultura-la. Euskara mailaren arabera an-tolatu dituzte euskara ikasleek jo-rratu beharreko edukiak. Adibidegisa, Motorrak berotzen unitatedidaktikoan, A1 mailako ikasleeklexikoa hobetu eta esaldien anto-laketa berrikusiko dute; C1koak,berriz, idatzizko testuen planifi-kazioan eta berrikustean trebatu-ko dira.

Otsailaren 12an aurkeztu zutenAEK-k eta Ikastolen Elkarteakunitate didaktikoa, Gasteizenegindako prentsaurrekoan. Ma-terialaren garrantziaz mintzatuziren Xabier Amondo lasterketa-ko arduraduna eta Xan Aire ikas-toletako ordezkaria. Euskara nor-malizatzeko bidean, eta mugi-mendu sozial hori ikastetxeetaraeramateko lanean, Korrikakounitate didaktikoa «egunerokolanaren osagarri» gisa definituzuten.

19. Korrikako material didaktikoa aurkeztu dute AEK-k eta IkastolenElkarteak. Euskaltegiak eta ikastetxeak euskahalduntzea dute xede.

Euskahalduntzekomaterial didaktikoa

AEK-k Korrikarako prestaturiko material didaktikoa.

Ainize Madariaga

Kontent naizikusteaz erreu-sitzen ahal dela,ez dela euskarabazter utzi be-har», loriatu da

Angele Harriet, 97 urteko urepel-darra. Adinetakoak frantsesezhaurrei mintzo zaizkielarik ez du«soportatzen ahal». Ezin du kon-prenitu. Ahizpa arra-haurrekinfrantsesez ari delarik, erraten dio:«Utzan hori! Ikasiko dute hori baieta behar diren guziak ere! Gure-ek ere baitakite euskara, ingelesa,espainola eta frantsesa!». Harrie-tek boza gaztea du, indartsua, etafrantsesez ari direnak «ergelaketa mentsak» direla deritzo, irriz.Gai minbera da beretzat, baina bi-zi guzia eman du «ahal zuen gu-zia» egiten euskararen erakuste-ko, aurtengo Korrikaren leloa go-goan: euskahaldun.

Xokolateinian komertzio ttipiazuten; beti «zernahi lan» bazu-ten ere, pianoa jotzen ikasi zuenbere baitatik, eta elizan aritu daluzaz. Harriet polifazetikoa da,Marijane Minaberri bankar idaz-le, antzerkilari, ohorezko euskal-tzain eta olerkaria bezala. «Es-ketx ttipiak ere egin ditut, ikustenbainuen euskara arrunt gibeleratari zela». Kantuz ere ari izana da.Sorogaineko eri sendatzailea an-tzerki obra izkiriaturik du.

Iruñerat katiximako haurrakeraman izan ditu, bertze haureuskaldunekin kausitzeko. Kati-ximan kantuak erakusten zire-nez, «Joseba Elosegi eta horiekdenak» erakasten zituen, «bainaez ziren denak akort! Kur-kur-kur!». Donostiarat ere eramanizan ditu berrogei bat emazte,1975ean, kantuz aritzerat. Justu-ki, Odolaren mintzoa liburua(Fernando Aire Xalbador, Aus-poa, 1976) argitaratu baino urte

bat lehenago. Herexa utzia duhartan, bertso bat Harrieti zuzen-dua baitzaio. Ongi ezagutu zuenAire ahizpen aitaita: Xalbador.Antzerki batentzat, amen bestenkarietara bertsoa ere galdatu zion.Baina ukan zuen, airea berakemana behar zuela. «‘Alta, zureizena hala da!’, erran nion, kur-kur-kur!». Etxean du adiskideakegin bertsoa, kantatzen ere hasidena elkarrizketa erdian; «amazuretzat ekarri ditut liliak», aipa-tu liburuan agertzen dena.

Haren ustez, euskarari kalteegin diona «telebistatzar» horiizan da. «Nik beti Irulegiko irratiapiztua dut iratzarri orduko, Eus-kal Telebista ere hala dut, bainainguruan frantsesez ari dira; alta,ni beti euskaraz ari naiz». Betidiolarik, beti da. Memorioak bil-tzeko dokumentalean parte har-tzeko parada ukan zuen; egileakVietnam eta Pariskoak ziren. «Etahartan, guk erranak grabatu nahi

zituzten. Erran nakon eginennuela, baina ez frantsesez. ‘Ah, la,vous me posez un problème’ihardetsi zautan —arazo bat sortudidazu—. Hainbat hobe, pentsatunuen!, kur-kur-kur!». Azpida-tziak ezarri zizkieten.

Balea elebidunaFuntsean, betidanik Aldude iba-rrean bizi denak dio: «Euskaraene bizia da, euskaraz pentsatzendut, euskaraz egiten dut». Ikasto-lak baitezpadakoak ikusten ditu;baina lehen ikastola, dioenez,etxea da. Preseski, orotarat 11haur abian dira murgiltze eredu-rat. Ikastola hurbilena Baigorri-koa dute, baina lekuan bereanhaurtzaindegi gaztea dute: Balea-ko Haziak, 25 bat haurrekin. Kati-xa Dolhare da lehendakari berria.Bankan arrunt laketua da. «La-purtarra izanez loriatzen naiz, he-men euskaraz bizitzen ahal bai-naiz; ez da konparatzekorik La-

purdirekin, hemen egun osoaneuskaraz bizitzen ahal baikara.Behar bat asetzen digu», aitzina-tu du Ipar Euskal Herriko Hitza-ko iritzi emaileak. Hala ere, eus-kararen hutsuneez kontziente da,eta desberdin dakusa Lapurdineta Baxenabarren: «Han euskaraanitzez galduagoa da, baina kon-tzientziak erneagoak dira. He-men, aldiz, badira ni bezalakoaita-ama gazteak duela bi belau-naldiko pentsamoldearekin da-biltzanak. Eta hori kezkagarriaiduritzen zait, nahiz horiek ez du-ten ikusten problema non den».

Horregatik, «hutsune» horienasetzeko, elebitasunaren gainekolan fina egiten ari da. Helburuadute haurtzaindegia osoki elebi-duntzea, Euskararen ErakundePublikoaren labelaren peskizan.Gauza batek harritzen du: hauta-tzen utziz gero, buraso gazteekharrera euskaraz hautatzen dute.Haatik, «hauturik ez bagenienuzten, haurtzaindegia osoki eus-karaz balitz, guraso guziak izutu-ko lirateke. Eta haurrak ez lituz-kete eramanen. Diplomaziarenaldetik obligatuak izan ginenhautu hori mantentzea». Familiabakarra da, dio, osoki frantsesezegitearen aldekoa, eta neke dela«gisa horretako jendeak» era-kartzea; oraino pentsatzen dute-nak duela 50 urte bezala, euska-raz jakiteak kalte egingo diola be-ren haurraren garapenari. Bainaaurtengo Korrikaren kantuan be-zala, «Xalbadorren babesean [...]gogoa konpli dezala euskaldunjendarteak»; patar zenbait iganbehar badu ere, zeren eta Bretai-niatik jinaraztekoa baitute GilbertDalgalian linguista, eleaniztasu-nak haurren garapenean zer da-karren aipatzeko eta, sustut, gaihorri buruzko iraganeko ma-muen uxatzeko.

Kanpoan uso, etxean beleEuskal Herri kanpotik jin fami-liak ere badituzte, eta horiek eus-kara nahi dute beren haurrenda-ko, konprenitu baitute euskara«on dela integratzeko». Ohartuada Dolhare «hoztasuna» ez delakanpokoengandik heldu, berta-koengandik baizik.

Alderantziz, kanpokoak euska-raren bila doaz Aldude ibarrera.Badu 25 urte Urepelen AEK-kudan barnetegiak antolatzen di-tuela. AEK-ko ikasleak eta kanpo-koak dira jiten. «Mundu osokoak;izan Japonia, AEBak...», dio Maia-len Errekart Garazi-Baigorrikogau eskolako langileak. Aldudeibarra ez da menturara hautatuaizan, ez; «naturalki» euskaldunabaita, «aski bakartua, eta frantseskutsadura gutirekin». Gainera,

Bihar lasterka ariko da Korrika, Urepeletik abiatuz, Adur elkarteak duela bi urte galdatu bezala. Hala, Aldude ibarra euskaratik mintzatu da. Euskaraz bizi bada ere, badaki landu egin behar dela hala segitzekotan.

Eskualde euskahalduna

Badu 25 urte AEK-k barnetegiak antolatzen dituela Urepelen. Paisaiaren parte da, «indar berezia» egiten baitute bertakoengana hurbiltzeko. G. BAIGORRIKO GAU ESKOLA

BERRIA

Asteazkena, 2015eko martxoaren 18aXIV b 19. Korrika

inguruko giro «lasaiak» euskara-ren ikasteko «laguntzen du bizi-ki». Naturarekiko kontaktuare-kin «gauza anitz pasatzen» direlaohartarazi du. Badirudi «berrizzentraturik» abiatzen direla, jaki-nez zer den «lehentasuna eta zerbazter daitekeen».

Baztertzen ez dutena lekukojendea da, «beti kontaktua» ba-delako. «Giro hori zaintzen en-tseatzen gara, eta harreman zuze-na bultzatzen herritarrekin, eus-kalkia lantzeko», gehitu du Erre-kartek. Urte oroz juntatzen diraBaleako biztanleekin, ikasleek«maite» baitute bertakoekin ha-rremana izatea. Aurtengo ikastal-diak uztailaren 20-31n eta agorri-laren 3-14an izanen dira.

Adurren indarraAdur elkartea beti harremanetanegon da AEKrekin. Sortu zen2012an euskararen erabilera gaz-teen artean «itsuski apaldu» bai-tzen, «nahiz gehienak euskaldu-nak diren», xehatu du KarineEtxeberri kide sortzaileak. Sekulakausitu duten besta handienarenatarian dira; bihar Korrikarenabiatzea beren esku baita. «Iza-nen da xantierra! 3.000 lagunen-tzat prestatuko dugu dena. Non-bre ikaragarria da guretzat; 3.000lagunentzako jan eta edana pres-tatzeko zaila da». Animazioetanusaia badute ere, aldi honetan«diferente» dela argi du, baitakitebadela «konexio handi bat» Eus-kal Herri osoarekin. Eta horrek«presioa» ematen du. «Ohoreaeta xantza da, lanean segitzekourrats bat da, eta erreferentzia batsortuko du jendearen gogoetan;bertze tresna batzuk ukanen ditu-gu». Baitaki euskararen gaia ezdela Korrika Urepeletik abiatzea-rekin «konponduko». Paradazbaliatu nahi du, ez baitzaie «hala-korik» berriz gertatuko. Beldurda emozio handiko bestaren ten-tsioa apaldu eta dena erortzeko.

Duela bi urte, Adur elkarteakzion AEKri galdegin Korrika iba-rretik pasa edo abia zedin, eta es-katurikoa ukana dute. «Aitzakiahorretarat euskararen gaia plazanjorratzen ahalko genuela berdinbertze aktore batzuekin». Etxee-tatik kanpo, Baleako hiru herrikoetxeetan «euskara presente» de-la azpimarratu du Ramuntxo Zal-dunbide Bankako erriko etxekoidazkari euskaldun berriak. Le-hen hitza beti euskaraz du. Hiz-kuntza baliagarri izan zaio lan-postua eta jendearen konfiantzabiltzeko. Harritzen da: «20 baturtekoekin aunitzez gehiago ba-liatzen dut euskara adinekoekinbaino. Hori seinale azkar bat da.Plazer egiten dit».

A. Madariaga Donibane Garazi

Frantsesez ikasi eta lan egin zuenXan Airek, baina fite hartu zuen«errekak bere bidea», zerbaitek«kilikatzen baitzuen».Ez har bertzeena, ez galtzera utz

hihaurrena.

Jendeak barneratua du eskolanmoldatzen bazara, ez zarela iba-rrean biziko, berriz harat abianzarelarik «to, honek zerbaitekhuts egin dio». Alta, sekulakotokia da bizitzeko; eta euskarazoraino zentzu gehiago du. Arruntfrantsesari jarri ziren begira, etagehiago bakartu du zoko hau. Ezbaitzen gehiago Garazi-Baigorri,

Erro edo Baztani begira. Euska-rak ekar lezake bertze garapenbat, iraunkorragoa, justuagoa,aniztunagoa. Belen Urangak dio-enaren haritik; «pentsaezina dagarapen iraunkorra tokian toki-ko hizkuntzaren eta kulturarengarapenik gabe». Ikusi beharkoda gero zer garapen nahiko den,ekonomikoki garatzen ari denibarra baita. Hautatu beharko da,alimaleko gauzak eraiki jendegutirekin eta dena frantsesez;edo, jende pluralagoa, etxalde tti-piak, kooperatibak, euskararenpresentzia gehiagorekin. Denalotua da. Jendearentzat badakit

ezetz, euskara apaingarri gisadela. Baina jendeak badu atxiki-mendu zerbait.Euskararen garra, lokarri azkarra.

Irudikatzen ditut hango jendeakpixka bat lotan diren sumendibatzuk bezala, eta badutela ontsakukutua den magma, euskara,ontsa atxikia dutena. Adur sortuzelarik, jende batzuk kontraziren; urte baten buruan, moz-kor, talde bat hasi zen belarriziloan xuxurlatuz, zer konplexuzuten euskara ez ontsa jakiteazeta nahiko luketela hobekijakin... Orain euskaraz ari dira!Badut esperantza gazteengan,haurrak ukanen dituztelarikdesberdin ikusten baita munduaeta bizia, eta badute kontzientziazerbait. Magma hori ekai bat da,landu eta erabiltzekoa. Belaunal-di zaharrenak euskaldunak dira;amaren tripan euskara entzundute. Iraganetik oraina, geroaren

bila.

Guztiak Lukuren eskuetatikpasatu ginen, eta biltzen ginenantzerkirako, baina nahi genuenbeste zerbait gehiago eraiki hiz-kuntza eta harreman sozialeninguruan. Horrela genuen sortuAdur elkartea. Ari gara bi horieklotzen, euskarak anitz gauzaekartzen ahal baitizkigu harre-man sozialetan ere. Jon Sarasuakbiziki ontsa erraten du «bizimol-de amerikar honetan euskara ezda sekula biziko». Horregatik,beharko dugu elkarrekin gehia-go trukatu; aitzakia ederrak dirazaharren ikustera joateko, jakite-ko inauteriak nola egiten zituz-ten; arbolen txertoak... Aukera

da euskarazko filmaketa, kanpoko jendeaekarrarazteko. Irekidu-ra ekartzeko, egunero-koan praktikatzen ahaldena. Lukuk inauterieiburuz idatzi artikuluadut gogoan: «Ez dituguusaia zaharrak berpiztunahi. Filosofia baten bilagabiltza [...] Ihauteria

Martin beltzaren leziona zaigu.Gerrena xingolatua bizkarrean,oraingo burutazio eta ikusmoldeporroskatu horren biltzaile gabil-tza, etxea eta txabolaren artekolotura urtez urte eta urratsezurrats eginez».Elebitasuna urrats bat da.

Lukuk dio diglosia sobera krude-la dela, eta frantsesez egiten duazkenean. Gauza elebidunakerdaraz dira. Bada hari mehe bateuskaraz, eta horrek magma horielikatuko du, baina gauzak eus-karaz baizik egiten ez badira,ezin da. Urraska aitzinatu beharda.

«Lotan dirensumendiakbezalakoak dira,badute ontsakukutua denmagma: euskara»

Xan Aire

Euskara eragilea

JUA

NA

N R

UIZ

/ A

RG

AZ

KI P

RE

SS

19. Korrika b XVBERRIA

Asteazkena, 2015eko martxoaren 18a

«Hautatu beharko da:alimaleko gauzak eraiki,frantsesez; edo etxalde ttipiak,euskararen presentziarekin»

«Gauza elebidunak erdarazdira; bada hari mehe bateuskaraz, baina euskarazbaizik egiten ez bada, ezin da»

BERRIA

Asteazkena, 2015eko martxoaren 18aXVI b 19. Korrika

Euskararen birikak osa-suntsuen dituzten he-rriei deitzen zaie arnas-gune. Giro erdaldunetik

urruti, euskal oxigenoa arnas de-zakete herritarrek. Naturaltasunosoz bizi dute euskara. Egunero.Tamalez, ordea, erdarek kutsatu-tako airearekin arnasestuka bizidira Euskal Herriko hainbat he-rritan. Apenas ahal duten ahoka-daren bat euskaraz hartu.

Freskotasuna dakar, halakoe-tan, Korrikak. Minutu batzuetanbesterik ez bada ere, euskarazbizi daiteke Euskal Herriko herriguztietan. Egia da ez duela argaz-ki bera uzten Erriberan edoDonostian —bi adibide jartzea-rren—; Korrikak tropelkidegutxiago dituela lehenengoan.Baina egia da, era berean, baliohandiagoa izan dezakeela tropelmehearen irudiak.

Halakoetan, estimatu egiten dababesa, elkartasuna. Euskaltzaleandanak kilometroren bat erosiohi du lekurik erdaldunenetan,haien arnasarekin eta izerdiare-kin herri horiek hauspotzeko.Hori da Orioko (Gipuzkoa) Curri-culuma elkarteko kideek udala-rekin batera sortu duten egitas-moaren helburua: Zabalduarnasa Korrika kanpainarenhelburua, hain zuzen. Hilaren

22an igandean herrian lasterkaegin eta astebete geroago, hau da,martxoaren 28an, Agurainen(Araba) egingo dute korri, hainbereizgarri duten elastiko horia-rekin. Bidaia errazteko, autobusaantolatu dute, eta izena ematekoepea irekita dago martxoaren26ra arte; Karela kiroldegian edokultur etxean egin daiteke.

Arnasa eta harremanakGisa horretako ekinbide batantolatzen duten lehenengo aldiada, Iñigo Gaiton Curriculuma

elkarteko kideak azaldu duenez.Euskararen arnasguneetako batda Orio, eta taldeko kideek bada-kite ez dituztela beste zenbaitherrik dituen helburu edo lehen-tasunak. Hori dela eta, modu sin-bolikoak bada ere, Euskal Herriosoari arnasa esportatzea eraba-ki zuten. «Orain arte egin ditu-gun egitasmo guztiak herriangeratu dira».

«Harrokeriarik» gabe eta«umiltasunez», Korrikarekinharremanetan jarri ziren, bultza-

tu nahi zuten ekinbidea aurkez-teko. Baiezkoa eman, eta Agurainproposatu zuten AEK-ko kideek.Bertoko euskaltzaleekin ere hitzegin dute, gauzak lotzeko. Hala,oriotarren kolore horiz jantzikoda Korrika Agurainen.

Orioko Curriculuma taldekoekbaino eskarmentu handiagoa du-te Errenteriako (Gipuzkoa) Sare-tuz proiektuko kideek. Duela biurte Nafarroan izan ziren, Zango-zan: kilometroa erosi eta hangoeuskaltzaleekin «esperientziamundiala» partekatu zuten.

Bizipen horiek errepikatzekoasmoz, Zuberoan egingo duteKorrika bihar, Muskildi herria-ren inguruko Oskatx lepoan,Mauletik gertu. Lekukoari 23:12aldera helduko diote. Saretuzproiektuko kideen helburua,baina, ez da soilik Zuberoarainojoan, lasterka egin, eta Errente-riara itzultzea. Inguruko euskal-tzaleak ezagutu nahi dituzte,haiekin harremana sustatu.Horretarako, Aiziritze herrikoZabalik euskara elkarteko lagu-nekin hizketan aritu dira, etahaiekin igaroko dituzte hainbatordu. Kilometroa erosteko bosteuroko laguntza bonuak egindituzte, eta Egi Luze sagardote-gian bi pertsonarentzako afariazozkatuko dute.

Euskarak indar gutxien duen tokietan kilometroa erosi ohi du hainbatelkartek, etxetik urrun. Orioko Curriculuma taldekoak Agurainenariko dira, eta Errenteriako Saretuz proiektukoak, Muskildin.

Arnasa euskal birikaguztietara irits dadin

Errenteriako Saretuz elkarteko kideak 18. Korrikan, Zangozan (Nafarroa). SARETUZ PROIEKTUA

Euskaltzale andanakkilometroren bat erosi ohi du lekurikerdaldunenetan, herrihoriek hauspotzeko