Download - Patrimonio s XX

Transcript
  • 7/31/2019 Patrimonio s XX

    1/4

    PatrimoniodelSigloXXIdentificacin,ProteccinyPuestaenValordelPatrimonioReciente

    Elreconocimientoqueestteniendo,enelmundo,elPatrimoniodelsigloXXofreceunaexcelenteposibilidadparalarealizacindeesteForodeReflexin.

    ElPatrimonioRecienteeselreflejodetendenciasarquitectnicasyurbansticasydemovimientosartsticoseideolgicos,cuyadimensininternacionalesfundamental.Cadapasharecibidolainfluenciadeestascorrientes,pudiendoalmismotiempomarcarlasconsuaportesingular.

    Lastcnicasytendenciasdeestepatrimoniomoderno,sobretodoensumanifestacinurbanstica,setraducetambinenproyectossocialesyenunavisinhumansticaqueaninfluidoeinfluencian,anhoy,lasideasylasformasdevidacontempornea.

    AmricaLatinahaparticipadodemaneramuyactivaenestosgrandesintercambios,losquesevieronnutridosconlariquezaylacreatividaddesusrealizaciones.VariosedificiosyconjuntosurbanossonobrasmaestrasensmismasypertenecenyaalaHistoriadelaArquitecturadelsigloXX.

    UnamiradaalaListadelPatrimonioMundialdelaUNESCOnosindicaquehansidopocoslosbienesdelsigloXX,comparativamenteconotrosdeperodosanteriores,quesehaninscriptoenella.EjemploscomoBrasiliaenBrasil;elCementeriodeSkogskyrkogardenenSuecia;laCiudadUniversitariadeMxico;laBauhausenDe

    ssau,Alemania;elPalaciodelaMsicayelHospitaldeSanPabloenBarcelona,Espaa,sonalgunosdeellos.LomismosucedeconlosbienespertenecientesalsigloXIXincorporadosadichaLista.

    EnestesentidolaUNESCO,siendoconscientedeestedesequilibrio,instaatodoslospasesaidentificar,proponerynominaralpatrimoniomodernoparasuincorporacinenlaListadelPatrimonioMundial.Conesteespritusehanrealizado,enlosltimosaos,Seminarios,CongresosyForosendistintospasesdelmundo.

    LaSociedadCentraldeArquitectosyelCentroInternacionalparalaConservacindelPatrimonio,organizanesteForoPatrimoniodelSigloXX:Identificacin,ProteccinyPuestaenValordelPatrimonioReciente,siendoconscientesdequeelpatrimoniodelossiglosXIXyXX,sobretodosteltimo,eselmsextensodelahumanidad

    yladifusindesusvalorespodraserdegranayudaparasuproteccinypreservaci.

    EnestesigloXXIlaapreciacinyconservacindelpasadorecientesepresentacomounaalternativainteresanteparaevaluarmejorlosalcancesdelaglobalizacinylosvaloresdeladiversidadcultural.

    PatrimonioModernoyConservacinCategorias:TemaCentral,130/Patrimonio

    EdificiodelaCEPALenSantiago,fotografiadoporsupropioarquitectoEmilioDuhartElconceptodePatrimonioesunaconstruccinculturalqueevolucionaconeltiempo,amedidaqueloscriteriosdevaloracinvancambiandoenunasociedadyquelasgeneracionesvanatribuyendonuevossignificadosallegadodelasquelasprecedieron.Enlamedidaenqueesoslegadosvanquedandomsatrsenlahistoria,lapreocupacinporelpatrimoniodebeactualizarsusenfoques,demododeacercarcadavezmslasrepresentacionesculturalesalmomentopresente.

    Esporesoquehablar,hoy,depatrimoniomoderno1,referidoalpatrimonioconst

  • 7/31/2019 Patrimonio s XX

    2/4

    ruidodelaprimeramitaddelsigloXX,esunanecesidadhistricayculturalquecadavezmsurgente,enlamedidaenquevaquedandocadavezmsalejadodenuestrarealidady,sinproteccin,cadavezmsamenazado.EnChile,laprimeramitaddelsigloXXrepresenta,entrminoshistricos,elasentamientodelasbaseseconmicasysocialessobrelascualesseconstruiraelpasmoderno,enfrentadoalosdesafosdelaposguerra,despusdeunsigloXIXbasadoenlaexplotacinagropecuariaylamineradelsalitre.

    Esteprocesoestuvocaracterizadoporelsurgimientodeunagranclasemediatrabajadorayenormementeexitosaensusesfuerzosdemovilidadsocial,conloqueseconvirti,muyluego,enungruposocialquedesplazalaaristocraciaenelmanejodelpas,alomenosentrminospolticosyculturales.Fueesaclasemedialaqueadopt,primeroparasyluegoparaelEstado,cuandolotuvoquegobernar,laarquitecturamodernacomolenguajeyexpresindesucontextofsicoconstruido.As,altrminodelaSegundaGuerraMundial,despusdeslo20aosdeesteproceso(recordeosqueelprimeredificiomodernonoindustrialenChileesdefinesdeladcadadel20)2,laarquitecturachilenahabapasadoporunriqusimoprocesoderenovacinensuforma,ensusprioridadesyenlosaspectosqueeranecesarioasumir,comolahabitacinobrera,laconstruccindelainfraestructuradeunEstadocomprometidoconaccionessocialesylamasificacindelaarquitecturahabitacionalcomoaspiracincultural-yanosloorientadaasatisfacernecesidadesmnimas-delaclasemedia.

    Ahorabien,esclarohoyque,comotodoprocesohistrico,laarquitecturamoderna

    hasidosuperadaporunaseriedeotrasmanifestacionesyotrostiposderespuestasalasqueladisciplinahadebidoabocarse.EntradoyaelsigloXXI,esotrotambinelEstado,otralaclasemediayotroslosdesafoshistricosdelpas.Sinmbargo,ellegadodeeseperodonopuededejarsedelado,ysobreelpresenterecaelaresponsabilidadderesguardaraquelloquedemejorformarepresentaeseprocesohistricoycultural.

    RestauranteCapDucalenViadelMarLaarquitecturadelMovimientoModernoseencuentra,endiversaspartesdelmundo,peroespecialmenteenChile,bajounaltsimoriesgodedesaparecer.Porunlado,loscriteriosgeneralesdevaloracinpatrimonialcitadosmsarribanohaninclu

    idotodavaaestaarquitecturacomounaexpresindignadeserevaluadayresguardada,yporotro,lainstitucionalidaddedicadaalmanejodelpatrimonionohaenfrentadolaurgenciaqueunpatrimonioenriesgorequiere.Lafaltadeconsistenciadelalegislacinpatrimonial,laenormepresindelosdesarrolladoresinmobiliariosy,principalmente,laobsolescenciademuchosdelosedificiosdeesteperodo,tantoentrminosfuncionalescomotcnicos,sondesafosqueesnecesarioenfrentarydelimitarantesdepensarenunapolticaapropiadadeproteccin.

    Noescapaaesteanlisisloquesehadadoenllamarlaparadojadelpatrimoniomoderno.Ellasurgedelaposicinoriginaldelmovimientomoderno,enordenaconvertirseenunaexpresinarquitectnicaqueseplantearacomounarevolucinhaciaelfuturo,contrariaalasmiradashaciaelpasadoquecaracterizabanlosestilosdelsigloXIX.FilippoTomasoMarinettiyAntonioSantElia,ensuManifiestoFuturis

    ta,llegaronaproclamarquenodebaexistirunpasadoconstruido,quecadageneracindebaconstruirsuspropiasciudades,rechazandolaideademonumentoodepermanenciaenlaarquitectura3.Vistodesdehoy,esindudablequeestaarquitecturamodernasehaconvertido,aunqueMarinettiserevuelvaensutumba,enunpatrimonioquehayquepreservar.

    Conscientedeestosdesafosydelanecesidaddepromoversuproteccinatravsdeunaestrechacolaboracinquetrascendieralasfronterasnacionales,en1988secreDocomomo,elcomitinternacionalparaladocumentacinyconservacindeedificios,sitios,ybarriosdelmovimientomoderno.Bsicoensuplanteamientooriginalesla

  • 7/31/2019 Patrimonio s XX

    3/4

    intencindereforzarlasredesinternacionalesdeconocimientosydeinvestigacinhistrica,tecnolgicayacadmica,orientarseapromoverlavaloracindelaarquitecuramodernaenlasociedadyapoyaraccionesconcretasdeconservacinyproteccin,segnlascondicionesdecadapas.As,Docomomohalogradoasentarseenelcontextointernacionalcomouninterlocutorineludibleenmateriadeproteccindelpatrimoniomoderno,estableciendorelacionesdealtonivelconelCentrodePatrimonioMundialdelaUNESCO,ICOMOS(ConsejoInternacionaldeMonumentosySitios),TICCIH(ComitInternacionalparalaConservacindelPatrimonioIndustrial)y,msrecientemente,mAAN(ReddeArquitecturaModernadeAsia).Docomomosehaextendido,ensus20aosdeexistencia,portodoelmundo(conlaexcepcinde??frica)ycuentaconcaptulosnacionalesoregionalesenmsde50pase(incluidoChile,desde2004),conmsde2.000miembrosquetrabajanoapoyanlasintencionesyaccionesinspiradasporlaDeclaracindeEindhoven,hechapblicaluegodelaPrimeraConferenciaInternacionaldeDocomomo,en1990.4

    EstacindeBiologaMarinaenMontemar,UniversidaddeValparaso.fuente:CentroDocumentacinSLGMPUCEnChile,eldiagnsticonoesdemasiadoalentador.Porelcontrario,elpatrimoniomodernoseencuentracadavezmsenpeligro,principalmenteporlapresininmobiliaria,querequieredeterrenosamenudoocupadosporedificiosdevalorarquitectnico,porlaobsolescenciadesuusoydesusinstalacionestcnicas,yporlageneralizadafaltadeconcienciaporpartedelasociedadengeneral,respectoa

    lanecesidaddeprotegerestaarquitectura.Estohaproducidoprdidasirreparables,comolascasasPocuro(EmilioDuhart,1945),demolidasparadarpasoalaconstruccindeunedificiodedepartamentos,oalteracionesquedestruyeninsensiblementelascondicionesoriginalesdeledificio,comoeldramticocasodelaEstacindeBiologaMarinadeMontemar(EnriqueGebhard,1945-1959)o,delmismoarquitecto,elHogarHipdromoChile(1942),hoyintervenidohastahacerloirreconocible.

    Laexperienciademuestraquelaproteccinlegal,almenosennuestrocontextochileno,noessuficiente.Lomsimportanteeslageneracindeunaconcienciaacercadelvalordeestepatrimonio,yeldesarrollodelascondicionesapropiadasparaelsurgimientodeefectivasiniciativasdeconservacinyreutilizacin.Silasociedadnoasumeestedesafo,nadaseobtieneconencadenarsefrentealbulldozerapuntodeavanzar.

    1/Esineludiblequeelconceptodepatrimoniomodernoasumalaconnotacinmsbienideolgicaquehistricadelapalabramoderno,nosloporqueestyaasentadaenlahistoriografa,sinotambinporqueesbajoeseconceptoquelapropiadisciplinaarquitectnicasupoidentificaraquellosdesafospropiosdelaprimeramitaddelsigloXX,cronolgicamenteubicados,grossomodo,entre1910y1940.

    2/Setrata,comoesyasabido,deledificioOberpaur,diseadoporSergioLarranyJorgeArteagaen1929enlaesquinadelascallesEstadoyHurfanos,enSantiago.

    3/Marinetti,F.T.ySantElia,A.LaArquitecturaFuturista.Manifiesto(originalmentepublicadoenMiln,en1914).TraduccinalespaolenConrads,Ulrich.Progra

    masyManifiestosdelaArquitecturadelsigloXX.Lumen,Barcelona,1973.DiceMarinetti:lascaractersticasfundamentalesdelaarquitecturafuturistasernlacaucidadylatransitoriedad.Lascasasdurarnmenosquenosotros.Cadageneracintendrqueconstruirsesupropiaciudad.

    4/LaDeclaracindeEindhoveneseldocumentofundacionaldeDocomomo:a.EstablecerlaimportanciadelsignificadoquetieneelMovimientoModernofrentealpblico,lasautoridades,losprofesionalesylacomunidadacadmicapreocupadaporelcontextoconstruido.b.IdentificarypromoverelrepertoriodeobrasdelMovimientoModerno,incorpor

  • 7/31/2019 Patrimonio s XX

    4/4

    andoenunregistro,dibujos,planos,fotografas,archivosyotrosdocumentos.c.Promovereldesarrollodetcnicasapropiadasymtodosdeconservacin,difundiendoesteconocimientoentrelasprofesionesinvolucradas.d.OponersealadestruccinytransformacindelasobrassignificativasdelMovimientoModerno.e.Identificarycaptarfondosparaladocumentacinylaconservacin.f.ExplorarydesarrollarelconocimientodelMovimientoModerno.

    MaximianoAtria/maarquitectura