Download - Oroimena b

Oroimena

definizioa prozesua ahaztea Hobetzeko teknikak nahasteak

gordetzea kodifikatzea berreskuratzea

zentzumenezkoa

Iraupenlaburrekoa

Iraupen luzekoa

automatikoa

Esfortzuarenbidez

Pertsonon oroimena zenbait kasutan izugarria da:

John, moto istripu baten ondoren ezin du oroitzapen berriak sortu. Zerebroko zati bat hondatu zaio. Betiko orainaldi batetan bizi da. Goizero berdina esan behar zaio. Aurkezpenak, non dagoen komuna,…

Ulric Neisser psikologoak beste kasu bat deskribatu zuen 1982an. MZ andereak izugarrizko memoria zuen istripu bat izan arte. Biologa zen eta bere nagusiak goizero, 150 insektuen instrukzioak ematen zizkion eta berak ezer apuntatu gabe egun guztian zehar bakoitza bere tokian ipintzen zuen.

Alexander Luria psikologoak Shereshevskiiren kasua kontatzen digu. Guk 7-9 digitutako zenbaki bat errepika dezakegu, Sek 70 digito edo hitz errepika zitzakeen beti ere 3 segundutatko aldearekin irakurtzen bazuen bakoitza. 15 urtetara zerrenda galdetu eta oraindik gogoratu egiten zen, nahiz aurretik zerrenda asko ikasi izan behar.

Guzti honek gure oroimena eskas uzten duela dirudi. Baina gure memoria ere izugarria da.

Ralph Haberrek zera esperimentatu zuen:Pentsa ezazu 2.500 diapositiba ikusten dituzula, aurpegi eta tokiena, eta 10 segundo bakoitza.Ondoren beste 280 diapositiba ikusi ez dituzun batzuekin parekatuta. %90a gai da jakiteko diapositiba hori ikusi duen ala ez.

Ziur biziki gogoan duzula zenbait momentu gogor edo emotibo:> kotxe istripu bat> Lehengo muxua> Non geunden irailak 11an edo martxoak 11an> Realak liga irabazi zuenean

Oroimen fotografikoak dira.

Zaila da definizioa ematea.

Funtzionamendua deskribatzen da.Lehenik informazioa gordetzen dugu, ondoren kodifikatu eta gero berreskuratu

Ordenagailuak egiten duen prozesu berdina.

Kanpo ekintzak

Zentzumenezko oroimena

Iraup. Lab.oroimena

Irau. Luzekooroimena

Estimulu berriak

kodifikazioa

berreskuratzea

jasotzea

Lehenengo prozesu garrantzitsua da.

Hainbat egitura edo informazio-biltegiz osatua dago:

1. Zentzumenezko oroimena2. Iraupen laburreko oroimena3. Iraupen luzeko oroimena

1. Zentzumenezko oroimena

Iraupen fisikoa luzatu egiten du, bainan Oso gutxi irauten duten inpresioak dira. Adibidez pelikula batetan. Bi biltegi nagusi:a) Ikonoen oroimena

Ikusmenaren bitartez jasoa Oso gutxi irauten du Oso errez ahultzen da

b) Oihartzunen oroimena Entzumenaren bitartez

jasoa Iraupena ikonoarena

bainan luzeagoa Arin ahultzen da.

George Sperlingen esperimentuaK Z B

Q B T

S G N

GSek honelako letra multzo bat aurkeztu zien pertsona talde bati 1/20 segundutan. Jendeak letren erdiak bakarrik gogoratu ahal izan zituen.Baina GSek zein lerro gogoratu behar zuen esaten zionean momentuan errepikatzen zituen lerroak.

Honela esperimentatu ahal izan zuen, letrak zenbait orientaziorekin, errekuperatu ahal zitezkeela oroimenaren bidez.

2. Iraupen laburreko oroimena

Pentsamenduak, informazioa eta esperientziak gordetzen dira.15-30 segundu bitarte irauten du.Hemendik iraupen luzeko oroimenera pasatzen da, edo bestela galdu egiten da.Edukiera mugatua. 7 +/- 2. (zenbakiak letrak bainan hobe)Gainditzeko zati esanguratsuetan biltzen dugu.Ezaugarri fisikioetan oinarritzen da.Berrespuratzen den informazioa iraupen laburreko oroimenetik pasatzen da.

Biltzen dugun informazioaren biltegia da.Egitura oso konplexua du.Bi prozesu:1. Gordetze prozesua2. Errekuperatze prozesua

Gauzen esanahietan oinarritzen da.Hiru azpi-egitura:1. Gertaeren oroimena: Esperientziak2. Oroimen semantikoa: Pertsonen ikuspegia3. Prozeduren oroimena: Gauzak nola egiten diren

3. Iraupen luzeko oroimena

3. Iraupen luzeko oroimenaGordetze prozesuaGordetze prozesua

Gordetze gaitasuna ilimitatua dela esan dezakegu. (pertsona batek miloi bat datu gorde ditzake) (behar den prozesua begiratuz, 1.000 gatik biderkatu dezakegu gaitasuna) Gero eta esperientzi gehiago, gehiago gogoratuko dugu. Esperientzi berriek eragina dute gordetako datuengan. Oroimena ez dago toki fisiko batetan. Batzuetan nahita oroitzen dugu (explizitoa) eta beste batzuetan nahi gabe (implizitoa)

Zenbait Guines errekord eta kuriositate

Stephen Van Nest Powelson, 71 urtetako jubilatu batek, Homeroren Iliadak dituen 24 liburuetatik 22 memorizatu zituen. Lanean 60 urterekin hasi zen. Hideaki Tomoyori Japoniarrak Piren (ת) 40.000 lehenengo digitoak gogoratu zituen. Hau errezitatzen 17 ordu eta 21 minutu eman zituen. Duela 4 diapositiba ikusi dugun letretatik zenbat gogoratu ditzazkezu? Zein markakoak ziren orri bertan agertzen diren baloiak?

Iraupen laburreko oroimenak, informazioa antolatu egiten du, eta honek gordetzea errazten du. Honek KODIFIKAIZOA izena hartzen du.

Zenbat eta hobe kodifikatu orduan eta hobe gordeko dugu informazioa, beraz hobe oroituko dugu.

Bi kodifikazio mota ematen dira:AutomatikoaEsfortzuaren bidez

a) AUTOMATIKOAa) AUTOMATIKOA

Inolako esfortzurik egin gabe informazioa geureganatzea.Adibidez: Azterketa batetan ahaztu dugun galdera zein orritan dagoen gogoratu gaitezke. Eguneko ekintzak gogoratu arazi, “giltzak” non utzi ditudan jakiteko.

Hauek zailak izaten dira gure oroimenetik kentzea.

Zenbait ekintza, egitearen poderioz, automatikoak izan daitezke.

b) ESFORTZUAREN BIDEZb) ESFORTZUAREN BIDEZ

Zenbait informazioa gordeko dugu esfortzu egiten badugu eta arreta ipini.

Errepikapenak edo ensaiatzeak garrantzi handia du.

Ebbinghausenen ikerketa: Silaba pila sortu zuen zentzurik gabekoak. Honetarako bokal bat hartzen zuen eta aurrean eta atzean kontsonante bat jartzen zion. Adibidez:JIH, BAZ, FUB, YOX, SUJ, XIR, DAX, LEQ, VUM, PID, KEL, WAV, TUV, ZOF, GEK, HIW.Zerrenda ikasi ondoren, E. hurrengo egunean hitz gutxi gogoratu zitzazkeen. Baina ikasterako orduan, gero eta aldi gutxiagotan errepikatu behar zituen ikasi ahal izateko.

0

5

10

15

20

25

8 16 24 32 42 53 64

Líneas 1

Zerrendaren errepikapena1. egunean

2.

eg

unean b

ehar

izan

dako

denb

ora

zerr

en

da ikast

eko

(sg/e

gu

neko)

Tartekasunaren efektua: tartekotasun luzean ikasten dena laburrean ikasten dena bainan hobeto ikasten da.


Bahricken ikerketa: Zera konprobatu zuen: 18 urterekin, algebran onak izandako ikasleak baina orduezkero gehiago ez zutenak ikasi, 50 urte geroago ez zirela ezertaz gogoratzen. Bainan, algebran txarrak ziren ikasleak bainan unibertsitatean errepasatu zutenak, 50 urte geroago, askoz gehiago gogoratzen ziren.Beraz hau ondorioztatu zuen: Jakingaiak zatikatzen badira, hobe ikasten dela


Posizioaren efektua: Lehengo eta azkeneko zenbakia, pertsona… erdikoak bainan hobeto oroitzen ditugu.

Petsona batzuk aurkezten dizkigutenean, eta guk beraien izenak errepikatzen goaz, zihurrenik denbora gehiago eman duzu lehenengo izenak esaten, eta honela, hurrengo egunean hauek errazago gogoratuko dituzu.

Irakasle batek, errezago gogoratzen ditu, zerrendako lehen eta azken pertsona, beste guztiena baino.


Hiru moduen bidez kodifikatzen dugu informazioa.

Esanahia emanez

Informazioa ikusiz

Antolatuz

Gauzak ez ditugu diren bezala oroitzen, baizik eta eman diegun esanahia gogoratzen dugu. Esanahia ematen diogun informazioa ikastea 10 aldiz gutxiago kostazen zaigu.

Ikuspenak laguntzen duen informazioa hobeto oroitzen dugu.

Taldetan bilduz eta Jerarkizatuz


Esanahia emanez

Azterketa batetarako ikasten dugunean ez dugu dagoen bezala ikasten, bere esanahia baizik. Norbaitek egoera bat kontatzen digunean, ez dugu hitzez hitz gogoratzen. Gure buruan egoera irudikatzen dugu, eta hori de oroitzen duguna. Marcia Johnsonen ikerketa: Ikasleei ondorengo testua irakurri zien ezer gehiagorik esan gabe.

El procedimiento, en realidad, es bastante sencillo. 1º, dispone las cosas en diferentes grupos. Por supuesto, según lo que haya que hacer, un montón puede ser suficiente. Después de completado el procedimiento, los materiales se ordenan de nuevo en grupos diferentes. Después, se pueden colocar en el lugar correspondiente. Con el tiempo, volverán a utilizar y habrá que repetir todo el ciclo. Pero eso es parte de la vida.

Ikasleek ez zuten ezer kodifikatu, bainan Marciak prozesu hori arropa garbitzea zela esan zienean, ikasleek askoz gehiago gogoratu zuten.


Informazioa ikusiz

Informazioa abstraktua bizi izan ditugun egoerekin lotzen baditugu, errazago gogoratuko ditugu (tolerantzia, baztertzea..) Zera esaten badigute: Estatu Batuetako eta Errusiako arma nuklearren suntsitze gaitasuna 9.100 megatonetakoa da, II Gerrate Mundialean erabili ziran 3 megatoiak bianan 3.000 aldiz handiagoa. Zihurrenik bihar ez zara datu hontaz gogoratuko, baina zihurrenik ondorengo marrazkia gogoratuko duzu.

..

Txurian dagoen karratuko puntua da II GMean erabili zen suntsipen gaitasuna, eta beste gainantzeko guztia da Errusiak eta EEUUek duten suntsiken gaitasuna.


Antolatuz

1. Irakurri letra hauek 8 sg.tan eta gero saia zaiten berdin idazten. 1. ƻ ƃ Ǣ ɰ ϑ Ϫ λ

2. Orain saiatu ondorengo hauekin 2. K L C I S Y B

3. AOSTO OATIR REBTAAN ZE ARAROS

4. OTSOA AITOR TABERNA EZ ARROSA 4. Ondorengo hau errazagoa da.

5. ONDOREN EGITEN ETORTZEA GOGORRA ASTELEHENEAN OSO DA ASTEBURUAREN ESKOLARA

6. Azkenik, ondorengoa da errezena errepikatzen antolakuntzari esker.

6. ASTELEHENEAN ESKOLARA ETORTZEA OSO GOGORRA EGITEN DA ASTEBURUAREN ONDOREN


Antolatuz Taldeak eginez

Agian ez zara konturatu, bainan 6 unitatean 77 karakter gogoratzeko gaitasuna izan duzu. Analfabeto bat edo euskaraz ez dakien bat oso harriturik geratuko litzake. Gu ere arriturik geratzen gara txinoa idazten dakitenen aurrean, Edo ajedrezeko tablero bat 5 sg. ikusi ondoren, fitxa guztien tokiak esateko gai direnekin. Ea gogoratzeko gai zaren zenbaki hauek: 1,4,9,2,1,7,7,6,1,8,1,2,1,9,4,1.Errazago egingo zaizu taldeka jartzen baduzu:1492, 1771, 1812, 1941.

Informazioa gero eta esanguratsuagoa izan eta hobeto antolatua egon, hobeto gogoratuko dugu.

Zenbait oroimen, oroimen kate baten ondorez datoz.

Askotan gure oroimena martxan jartzen da zerbait entzun edo ikusten dugunean. Adibidez,

Kontestuak oroimenak erreskuratzen laguntzen digu.

Azterketa klase eman dugun aula berdinean egitea familian gaudenean familiko esperientziak oroitzen ditugu, lagunekin lagunenak…Askotan dugu sensazioa egoera hau lehen ere gertatu zaigula (déjà vu)

Egoera animikoak ere eragina du. Triste gaudenean gauza tristeak oroitzen ditugu eta alai gaudenean alaiak.Mozkortuta daudenean ikasten dutena, gero ez dute gogoratzen, berriz mozkortu arte.Deprimitua gaudenean, gauza txarrak bakarrik gogoratzen ditugu.

Informazioa nola kodifikatzen edo elaboratzen dugun eragin handia du.

Loftusen ikerketa: Pelikula batetan istripu bat ikusi ondoren bi galdera egin ziren bi talde desberdinei.

1. Zein abiaduran estrelatu ziren bi kotxeak?2. Zein abiaduran txokatu ziren bi kotxeak?

Momentuak abiadura berdina esan zuten bi taldekideek, baina hurrengo astean berriro galdetuak izan ziran eta 1. taldekoek askoz abiadura handiago markatu zuten.

Egiazko informazio bat informazioa okerrarekin batera doanean, dena oker gogoratzen dugu.

Neisserren ikerketa. Pertsona talde bati, Challenger lehertu zenean non zeuden idatzi arazi zien hurrengo egunean. Urte bat barru batzuei egiazkoa eman zien eta beste batzue gezurrezkoa. Bigarren hauek ez zuten jakin izan esaten no zauden egun hartan, eta beste batzu asmatua zen tokia gogoki defendatu zuten. Askotan gure oroimena ez da guztiz egia. Batzutan

pentsatzen duguna bainan gehiago dakigu eta beste batzuetan gutxiago

Ahazteaz hitz egiten dugunean, hiru kasu eman daitezke:

1. Ez dugu ondo kodifikatu2. Oroimena hondatu egiten denean3. Dakigunean dakigula baina ez dugu oroitzen

Ahaztu ahal izatea beharrezkoa da, bestela ezin izango genuke bizi. Ikusten, sentitzen, entzuten… dugunaren %90 ahaztu egiten dugu.

Ahaztea, interferentzien erruz egiten dugu. Bi motatako interferentziak:

a) Erretroaktiboa: Aurretik biltegian gordetako informazioa berreskutaratzea oztopatzen duena. Adibidez: Irakasleak, ikasleen izen berriak ikastean zaharrak ahazten ditu.

b) Proaktiboa: Aurretik biltegian gordetako informazioak informazio berria biltzea eragozten duena. Adibidez: Hainbat klabe nahastea: ordenagailuarena, tarjetarena,…

Beste batzuetan informazioa, reprimitu egiten dugu, inkonszienteki informazioa ahaztu egiten da. Biolazio baten ondoren, istripu baten ondoren, gerratearen ondoren… Baina terapia ondoren errekuperatu daiteke.

Oroimena hobetzeko teknikak Mnemoteknia izena du.

1. Iraupen luzeko oroimena indartzeko ikasketa errepika ezazu.

Izen bat ikasteko errepika ezazu esaten dizutenean, segundu batzuetara berriro errepikatu, piskat gehiago itxaron eta berriro…

2. Denbora gehiago dedikatu aktiboki errepikatzeari edo praktikatzeari.Azkar irakurrita irakurtzeak gutxirako balio du. Hoberena azpimarratzea, idaztea, eskema egitea… da.

3. Informazio pertsonalizatzea.Apuntean zure hitzekin idatzi, ikasitakoarekin erlazionatu…

4. Zerrenda bat memorizatzeko teknika mnemoteknikoak erabili.1. Tokien metodoa. Ikasten duzuna bidai baten barruan

ipini.2. Hitz-gakoen metodoa. HOMES (Hurón, Ontario,

Michigan, Erie eta Superior) EEBBetako lakuak3. Istoriaren metodoa.

5. Ordena ikasi eta oroitzeko momentuan, ordena gogoratu.

6. Informazioa behin eta berriz oroitu informazio okerra sartu aurretik.

7. Zure jakinduria behin eta berriro proban ipini. Autoebaluaketa.

8. Interferentziak gutxitu. Ohera joan aurretik memorizatu.Interferentzia egin dezaketen gaiak ez ondoren ikasi. Hizkuntzak

nahasteak

kuantitatiboak kualitatiboak

amnesia hipermnesia

globala

partziala

Existentziaren ikus-pegi panoramikoa

Hipermnesia harrigarria

Déjà vu Jamais vu

Aurrerazkoamnesia

Atzeranzko amnesia

Hutsune amnesia

Amnesia selektiboa

liburutik