Download - Material osagarria BIGARREN HEZKUNTZA · 2017. 6. 20. · modu egokian darabilten jarduerak eta era desegokian erabiltzen dituztenak azpimarratuko dituzte. Horma-irudia osatzeko antzeman

Transcript
Page 1: Material osagarria BIGARREN HEZKUNTZA · 2017. 6. 20. · modu egokian darabilten jarduerak eta era desegokian erabiltzen dituztenak azpimarratuko dituzte. Horma-irudia osatzeko antzeman

Material osagarria

BIGARREN HEZKUNTZA

Ura: Nola kontsumitu

eta aurreztu

Page 2: Material osagarria BIGARREN HEZKUNTZA · 2017. 6. 20. · modu egokian darabilten jarduerak eta era desegokian erabiltzen dituztenak azpimarratuko dituzte. Horma-irudia osatzeko antzeman

2

TAILERRAREN HELBURUA

TAILERRAREN EDUKIAK

Uraren zikloa. Ziklo naturala eta gizakiaren eraginez egindako aldaketak. Ur edanga-

rriaren sortzea eta arazketa.

Uraren erabilerak. Zenbat ur gastatzen dugu?

Uraren ordainagiria

Kontsumoa murrizteko modu desberdinak

JARDUERA OSAGARRIAK

AURRETIKO JARDUERAK

1. Ura etxean

2. Uraren erabilerak

GEROKO JARDUERAK

1. Uraren energia

2. Erabilerak eta gehiegizko erabilerak.

Uraren erabilpen arduratsua egiteko beharrezkoak diren gaitasunak bereganatzea.

Page 3: Material osagarria BIGARREN HEZKUNTZA · 2017. 6. 20. · modu egokian darabilten jarduerak eta era desegokian erabiltzen dituztenak azpimarratuko dituzte. Horma-irudia osatzeko antzeman

3

OINARRIZKO KONPETENTZIEKIKO LOTURA

Zie

ntz

ia

tekn

olo

gia

eta

osasu

n

Ku

ltu

rarako

gait

asu

na

Ikaste

n

ikaste

ko

gait

asu

-

na

Mate

ma-

tikarako

gait

asu

na

Kom

un

ikazio

-

rako

gait

asu

na

Gait

asu

n

dig

itala

eta

In

form

azio

-

aren

trata

erakoa

Giz

arte

ra-

ko e

ta h

i-

rit

arta

su

n

erako

gait

asu

na

Ku

ltu

ra h

u-

man

isti

ko

eta

arti

sti

ko

ra-

ko

gait

asu

na

Norb

eraren

au

ton

om

ia-

rako e

ta

ekim

en

era-

ko

gait

asu

na

Ura

etx

ean

U

rare

n e

rabil

era

k

Ura

ren

en

erg

ia

Era

bil

era

k e

ta

geh

iegiz

ko

era

bil

era

k

Page 4: Material osagarria BIGARREN HEZKUNTZA · 2017. 6. 20. · modu egokian darabilten jarduerak eta era desegokian erabiltzen dituztenak azpimarratuko dituzte. Horma-irudia osatzeko antzeman

4

AURRETIKO JARDUERAK

Page 5: Material osagarria BIGARREN HEZKUNTZA · 2017. 6. 20. · modu egokian darabilten jarduerak eta era desegokian erabiltzen dituztenak azpimarratuko dituzte. Horma-irudia osatzeko antzeman

5

Gaia erdiratzeko eta beraien arreta erakartzeko has gaitezke zenbait galdera botatzen.

Badakizu zenbat ur dagoen planetan? Eta zenbat den edangarria?

Zein desberdintasun dago ur edangarri eta edangarria ez denaren artean?

Ura beti berdina al da? Guk edaten dugun ura eta dinosauroek bainua hartzen

zutenekoa berdina al da?

Ba al dakizu zure etxean erabiltzen den urarengatik ordaintzen duzuen?

Gutxi gorabehera zenbat ur gastatzen duzu egunean?

1. URA ETXEAN

Ikasleek beren etxeko ur-fakturaren kopia bat lortu beharko dute. Tal-

detan banatuta, fakturan azaltzen diren kontzeptuak aztertuko dituzte,

eta zalantzarik agertzen bada, konpainiaren arretarako telefono-

zenbakira deitu beharko dute informazioa lortzeko.

Ondoren, interesgarria izan daiteke familien gastuen artean dauden

aldeak konparatzea eta aztertzea, eta kausa posibleak bilatzea.

Azkenik, ur-gastu osoa kalkulatuko dute, eta geroago tailerrean komentatuko dute.

2. URAREN ERABILERAK

“Uraren erabilerak” gaiarekin argazki rallya eta lehiaketa bat antolatuko

dugu.

Ikasleak taldeka banatuko dira eta talde bakoitzak argazki kamara bat (erabili eta botatzekoa izan daiteke) izango du. Beraien auzo edo udale-

rrian uraren erabilerarekin zerikusia duten jarduera guztien argazkiak egin beharko dituzte (iturriak, igerilekuak, garbitze lanak,...).

Helburua uraren erabileraz jabetzea da, sarritan gehiegizkoa. Elektrizitate gaiarekin gauza

bera egin daiteke, edo bestela, bi gaiak batera plantea daitezke.

Page 6: Material osagarria BIGARREN HEZKUNTZA · 2017. 6. 20. · modu egokian darabilten jarduerak eta era desegokian erabiltzen dituztenak azpimarratuko dituzte. Horma-irudia osatzeko antzeman

6

GEROKO JARDUERAK

Page 7: Material osagarria BIGARREN HEZKUNTZA · 2017. 6. 20. · modu egokian darabilten jarduerak eta era desegokian erabiltzen dituztenak azpimarratuko dituzte. Horma-irudia osatzeko antzeman

7

1. URAREN ENERGIA (Fitxa 1)

Historian zehar, gizakiak modu askotara erabili du ur-energia. Adibidez, aspaldiko errote-tan. Ur korronteak errotaren hegalak bultzatzen zituen, errotak harri handiak mugitzen

zituen eta harri horiek aleak ehotzen zituzten.

Gaur egun, ur-energia modu askotara erabiltzen dugu. Adibidez, elektrizitatea sortzeko.

Ikasleek zentral hidroelektrikoen funtzionamendua aztertu

beharko dute, eta beren udalerritik gertuen dagoena ko-

katu beharko dute eta, ahal bada, hura bisitatu.

Ahal bada oso interesgarria izango litzateke zentral hidroe-

lektriko bat bisitatzea.

Ikerketarekin hasteko ikasleek fitxa 1ean agertzen den esperimentua egin dezakete.

2. ERABILERAK ETA GEHIEGIZKO ERABILERAK

Uraren erabilerei buruz egindako argazkiekin horma-irudi bat egingo dute, bertan ura

modu egokian darabilten jarduerak eta era desegokian erabiltzen dituztenak

azpimarratuko dituzte.

Horma-irudia osatzeko antzeman dituzten arazoei alternatibak edo konponbideak aurkitu

beharko dizkiete, salatze hutsak ez baitu balio, modu eraginkorrean hartu behar da parte

eta baliozko irtenbideak bilatu behar dira.

URA BIZITZA DA

ERRESPETATU

Page 8: Material osagarria BIGARREN HEZKUNTZA · 2017. 6. 20. · modu egokian darabilten jarduerak eta era desegokian erabiltzen dituztenak azpimarratuko dituzte. Horma-irudia osatzeko antzeman

8

Ficha 1: URAREN ENERGIA

Egin ezazu hurrengo esperimentua:

GARAPENA:

1. Kortxoaren bi aldetan, erdian, jarri iltze bat.

2. Pita-hari zati bat lotu iltze bakoitzari.

3. Lehenengo iltzeen ondoan jarri beste bat.

4. Kokatu, kontu handiz,koilaratxoak edo xaflak kortxoan.

5. Pita-hari biak lotu erregelara. Luzaera berdina izan behar dira.

6. Atxiki erregela txorrotari.

7. Ireki iturria: txorrotaren azpian, kortxoa beraren ardatzean jiratuko

Erortzen den uraren indarrak kortxoaren igoera eragiten du. Yo-yo balitz bezala,

kortxoaren errotazioak, pita-haria iltzeen inguruan kiribilarazten dio. Haria biribi-

latzen denean multzoa igotzen da. Ura mozten denean, igogailua jaisten da, pisua

dela eta.

MATERIALAK:

Kortxo 1

4 iltze

Pita-hari 2 zati

Plastikozko 5 koilaratxo edo plastikozko

edota metalezko 5 xafla

Erregela bat edo antzeko zerbait

Txorrota 1