Lan zuzenbidearen klase-eskemak
2010- 2011
Mikel Urrutikoetxea
LEHENGO ZATIA. LAN ZUZENBIDEAREN ESANAHIA ETA
BERE ERAKETA HISTORIKOA.
LEHENENGO GAIA.
LAN ZUZENBIDEAREN ESANAHIA ETA GARAPENA:
LEHENENGO GAIA. LAN ZUZENBIDEAREN ESANAHIA ETA
GARAPENA
• 1.1Lan zuzenbidearen esanahia eta kontzeptua. • 1.2.- Lan Zuzenbidearen aplikatzeko eremua.• 1.3.- Lan Zuzenbidearen sorrera eta garapena.• 1.4.- Lan zuzenbidearen garapena Espainian.• 1.5.- Lan zuzenbidearen ezaugarriak eta gaurko
arazoak
Zuzenbidearen hurbilketa
• Zuzenbidea behatzeko 4 ikuspuntuak:
• a. Interes kontrajarriek sorturiko gatazkak askatzeko prozedura. – Helbururi dagokionez Zuzenbidea =bizitza sozialaren arrazionalizazioa da
• b. Boterea legitimatzeko tresna – Gaur boterea mugatuz biharkoa aseguratzeko legitimazioaren bidez
boterearen arrazionalizazioa.
• c. Giza portaera eratzeko tresna (kode sinbolikoaren bidez.). – Giza portaeraren arrazionalizazioa
• d. arau juridikoen multzo bezalaArrazionalizazio formala, Zuzenbidea nola egituratzen den kontuan hartuz
arau juridiko = agindua + hertsapenaEkintza bati ondorio bat egoztea
Oharrak; 1. naturan bi gertaeren arteko harremana zergatiaren printzipioa (zergatia/ondorioa)Zuzenbidean bi gertaeren arteko harremana Gizakiak sortu du
zuzenbideari izan beharrari (ez, izateari) dagokio.
2. arauak ez dira berez aplikagarriak (erdi eginak)=> edukia zehazteko guztiok parte hartzen dugu
3. Zuzenbidea =/= errealitatea/ Nahiz eta portaera bat debekatu, agian badira beste biderik
gauzatzeko
Zuzenbidearen hurbilketa
• Zuzenbidea =/= Eskubidea
• Derecho (zentzu objektiboz)=/= derecho (zentzu subjektiboz) Droit =/= droit (fr.) Diritto=/= diritto (it-)
• Law =/= Right (ing.)• Derecho directus-um (zuzena, egokia,..• (Latinez derecho = ius, iuris
Arau multzoa, ordenamendu juridikoa Norberaren ahalmena edo gaitasuna zerbait egiteko edo ez egiteko, kanpoko eraginik gabe
Lanaren hurbilketa
• Lana = naturak ukatzen digun guztia lortzeko behar ditugun bide artifizialak, oinarrian giza esfortzua
• Etimologia trabajar" hitzaren etimologia Latin arrunteko “tripaliare/"tripalium“tik
Torturatzeko tresna zen hau, hiru egurrezko zepo bat bezala, pertsonak eta zaldiak geldiarazteko
Lan zuzenbidearen definizioa
”Soldatapeko lana eta lan harreman sistema arautzen duen arau multzo berezia”
Lan zuzenbidean dauden bi azpimultzoak; harreman indibidual eta harreman kolektiboak
Lanaren zuzenbidea metonimia (sinekdoke)/ lan guztiak ez dira erregulatzen soilik soldatapekoa dena
1.2.-Lan Zuzenbidearen eremuaZein lan sartzen da lanaren zuzenbidea?• Giza ekintza dena• Jarduera librea dena • Bestearentzat eta beste baten kontura • Menpeko jarduera pertsonala den zerbitzu ematea • Alokatua edo soldatapekoa • Harreman juridiko pribatuetakoa ( ez publikoak)
• Oharra, Lan zuzenbideari dagokionez garrantzitsuena ez da zer egiten den baizik eta nola erregulatzen den
• jarduera bera bide juridiko desberdinak erabiliz antola daiteke
• Irakastea lagune artean, famili barruan, zerbitzu kontratu batean (akademia batean), lan kontratuaz, funtzio publikoetan,…
1.3.- Lan Zuzenbidearen sorrera eta garapena
• 1. Beste baten konturako lana ia betidanik• 2. aldiz Lan-kontratua XX mendean (1926.ean lan kodean eta 1931, LKL)
• Kontraesanik ez; aurretik beste sistemak baziren lana erregulatzeko; beste kontratu batzuk (zerbitzu akura, obra egiteko kontratua,…) beste sistemak
Status 1. Esklabutza2. Harreman feudalak (jopuak)
Kontratuak 1. Zerbitzu akura2. Obra egitekoa3. Lan kontratua
Status; eskubideakEta betebeharrak bakoitzaren egoeratikEratortzen dira
Kontratua; adostasunarenBidez eskubideak Eta betebeharrakSortzea
Lan Zuzenbidearen sorrera eta garapena (II)
• Industri Iraultza eta Iraultza burgesa garaikideak dira– Industri Iraultzak lan indarra handiago eskatzen zuen (gremioen mugatik at)– Iraultza burgesak statusa ezin erabiltzea zekarren (lege-berdintasuna)Ondorioa; kontratua erabiltzea lan ematea justifikatzekoKontratuan; bi kontratu egileak berdinak dira
Baina, 1. Kontratuaren berdintasuna formala, Legearen aurrean 2. Benetako egoeran DESBERDINTASUNA/ Botere ekonomikoan
desoreka enpresariaren alde 3. Enpresariaren eta langilearen interesak kontrajarriak dira
ONDORIOA; KONTRATUA Atxikimendu-kontratua bihurtzeaEnpresariak bere baldintzak inposatu ahal zituenlangileak onartu behar zituen (langilea ordezkagarria)
Langile mugimenduaren eraginez Estauaren parte harzte langile babesteko Taldea onarztea (sindikatu, greba,
…)
lan zuzenbidea
1.4.- Lan zuzenbidearen garapena Espainian.
• Lehengoa, hastapenetakoa, 1870.etik 1900 arte • Bigarren aroa, Lan legislazioen sorrera, 1900.tik 1931
arte • 3. aroa, Lan Zuzenbidearen sorrera, 1931tik 1939 arte. • 4. araoa, Francoren garaia, 1937.tik 1975 arte • 5. araoa, berriro Lan Zuzenbide demokratikoa, 1978.
urtetik hona.
laburbiltzeko
• Ekoizteko modu bakoitzak ekoizteko harreman desberdinak sortzen ditu
• ekoizteko harreman desberdinek lanaz jabetzeko bide juridiko bereziak sortarazten dituzte
• Lan-kontratua kapitalismo garaiko lanaren erregulazioa
• Lan kontratua bi gauza batera ;• Egilea ez den beste batek lana lortzeko legitimazioa• Ustiaketa mugatzea.
Kode zibiletik Lan zuzenbidera
Zuzenbide zibila Lan zuzenbidea
1. Kontratu egileen arteko berdintasunaren dogma
1. Botere ekonomikoaren asimetria kontuan hartzea
2. Estatuaren abstenzionismo arautzailea
2. Estatuaren parte hartzea alderdi ahulena babesteko asmoz
3. Borondate autonomia, Gizabanakoa = zuzenbidearen ardatza
3. Taldea onartzea zuzenbidean. Langile multzoa subjektua bezala
• d.Lan zuzenbidearen atalak • 1.Gizabanakoaren lan zuzenbidea (Lanaren zuzenbidea
indibiduala); • 2.-Lan zuzenbide kolektiboa (Zuzenbide Sindikala); • 3.- Lan zuzenbide administratiboa; • 4.- Prozedurako lan zuzenbidea; • 5.- Gizarte Asegurantza,
– Lan zuzenbidearen arazoak • 1. Langabezi iraunkorraren eta modelo ekonomikoaren
eraginak lan Zuzenbidean:globalizazioa, lehiakortasuna,…• 2. Interes kontrajarriak /gutxienezko interes komuna• 3. Lan Zuzenbidea zabaltzean=> "ZONALDE GRISAK"
(Garraioak, para-subordinazioa eta menpeko autonomoak,.., • 4. Lege, hitzarmen kolektibo eta lan kontratuaren arteko
harremanak (arau bakoitzean subjektu-erreferentzia desberdina da
Top Related